ÖZET: Burdur Arkeoloji Müzesi Müdürü Hacı Ali

ÖZET: Burdur Arkeoloji Müzesi Müdürü Hacı
Ali Ekinci: “Burdur İli bulunduğu coğrafi konumu
bakımından (PİSİDİA) Akdeniz, Ege ve İç Anadolu
Bölgesindeki uygarlıkların ortak özelliklerini temsil
etmektedir. Müzesindeki Kültür Varlıkları Akeramik
Neoliti Dönemlerden yani M.Ö. 7. binlerden
günümüze kadar 9 bin yıllık bir geçmişin tarih ve
kültür hazinesidir. Burdur Arkeoloji Müzesi bahçede
(açık teşhir) ve teşhir salonlarında sergilediği 2753
adet eseri ziyaretçilerine sunmaktadır.”
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 52
ABSTRACT: Hacı Ali Ekinci, the manager
of Burdur Archeology Museum, reports ‘Burdur
represents the common features of Mediterranean,
Aegean and Inner Anatolian civilizations because of its
geographical location in Pisidian Region. The Cultural
Assets in the Museum are the historical and cultural
treasure of 9 thousand years which dates backs to 7000
B.C., Aceramic Neolithic Era. Burdur Archeology
Museum exhibits 2753 historical artifacts in the garden
( open showroom) and other showrooms.’ (Translated
by BURDİL)
1
956 Yılında Burdur ve çevresindeki eski eserler, Bulguroğlu (Pirkulzade) Medresesinin ayakta kalan
tek yapısı olan kütüphane binasında
toplanarak koruma altına alınmış ve
böylece müzenin çekirdeği oluşturulmuştur. Burdur Müzesinin teşhir
salonları 12 Haziran 1969 yılında ziyarete açılmıştır.
Bugün 65 bini geçen eski eser
sayısıyla Burdur Müzesi Ülkemizin ilk
10 – 15 müzesi arasında bulunmaktadır. Zengin bir koleksiyona sahip olan
müze yerleşim bakımından yetersiz
durumda iken 1992 yılında kamulaştırılan yeni yerleşim alanına kavuşturulunca, bu yerde 2001 yılında yeni
ek teşhir salonlarının temeli atıldı. Bu
projede idare binası, konferans salonu ve diğer üniteler yerleşkesinde
bulunan PİRKULZADE kütüphane binası (Hicri 1240 Osmanlı yapısı) örnek
alınarak aynı mimari tarzda inşa edilmiştir.
Burdur İli bulunduğu coğrafi
konumu bakımından (PİSİDİA) Akdeniz, Ege ve İç Anadolu Bölgesindeki
uygarlıkların ortak özelliklerini temsil
etmektedir. Müzesindeki Kültür Varlıkları Akeramik Neoliti Dönemlerden
yani M.Ö. 7. binlerden günümüze kadar 9 bin yıllık bir geçmişin tarih ve
kültür hazinesidir.
Burdur Arkeoloji Müzesi bahçede
(açık teşhir) ve teşhir salonlarında
sergilediği 2753 adet eseri ziyaretçilerine sunmaktadır.
BAHÇE TEŞHİRİ: Burdur ve çevresinden getirilmiş olan Helenistik, Roma,
Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait başta Steller, Mezar Taşları,
heykeller ve büstler, yüksek kabartmalar, frizler, lahit ve lahit kapakları,
yazıtlı taşlar, çeşitli mimari parçalar ve
Gölhisar Uylupınar’dan getirilen Vaftiz
Havuzu sergilenmektedir.
TEŞHİR SALONLARI: Müzenin teşhir salonları iki katlı (Geriş ve Üst Kat)
ana bina içerisinde sergilenen kültür
varlıkları öncelikle bunların geldikleri
önemli antik kentlere göre düzenlenmiş farklı salonlara bölünmüştür.(Sagalassos, Kibyra, Kremna vb. gibi)
Salon Girişinden itibaren ziyaretçileri
bölgemizin önemli antik kentlerinden
olan SAGALASSOS antik kentinden
1989 yılından beri devam etmekte
olan arkeolojik kazılar sonucu ortaya
çıkarılmış olan kültür varlıklarından
Kuzey Batı Heroon yapısını süsleyen
dans eden kızlar frizleri karşılamaktadır. Bu frizlerin arka planında Heroon
yapısının çizimi ile muhtemelen Heroon’nun inşa edildiği Hero’su simgeleyen genç erkek heykelin bir başı bulunmaktadır.
Giriş bölümünden itibaren sola
doğru Burdur’un genel arkeolojik yerleşim haritası ve yöreye ait genel tarihi
bilgi panosu ve devamında Sagalassos antik kentine ait bilgi panoları, resimler ve bazı çizimleri içeren tanıtım
düzenlemesiyle birlikte Sagalassos’un
M.S. II. Yy’daki sınırlarını belirleyen
Düğer’de bulunmuş sınır taşı ile İmparator – Tiberius Caesar Augustus
döneminde (M.Ö. 25 – M.S. 14) Sextus
Setidius Libuscidianus tarafından taşıma araçlarının ücretsiz kullanımlarına
ve bu hizmetin kimler tarafından hangi güzargahta ne şekilde yapılacağına
ilişkin kuralları düzenleyen yazıtlı kitabeler bulunmaktadır. Roma Hamamı
kazılarından çıkarılan İmparator Hadrian’a ve İmparator Marcus Aurelius’a
ait Kolosal heykellerin başları ile ayak
ve bacakları sergilenmektedir. Salonun devamında Sagalassos antik kenti
aşağı agoranın kuzeyinde İmparator
Hadrian döneminde (M.S. 117 – 138)
yapılmış çeşme binasını süsleyen tahtında oturan tanrı Apollon ile sağ ve
solunda Satyr ve Poseidon heykelleri bulunmaktadır. Ayrıca, aşağı agora
çeşmelerinden gelen Hera Ephesia,
elinde bereket boynuzu taşıyan
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 53
Tanrıça Tyhe ile iki adet zafer tanrıçası
Nike heykelleri ve aşağı agora çeşmesinde bulunan hamam ve çeşmelere
ait bilgi panoları yer almaktadır.
Sagalassos salonunun diğer
kısmında kentin önemli bir bölümünü
oluşturan Helenistik dönemden
buyana birçok
değişiklikler
gören ve M.S.
2.
yüzyılda
yeniden inşa
edilen yukarı
agoranın kuzeyinde M.S.
160 – 180 yıllarına tarihlenen
Antoninler Döneminde yapılmış
olan çeşme binasının ön cephesini
süsleyen
D y o nisos,
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 54
Nemesis, Asklepios, bir kadına ait heykelin ayakları, Kronis ve diğer bir Dyonisos heykeli ve bunların aralarında bu
çeşmeye ait restitisyon ve izometrik çizimleri gösteren bilgi ve çizim panoları
yer almaktadır. Buradan geçilen ara bir
salonda Psidia ve Sagalassos bölgesine
ait mezar kültünü yansıtan Ostothek
ve sunaklar ile ölü gömme kültlerine
ait bilgi panosu yer almaktadır. Sagalassos bölümüne ait bu salonun arka
tarafında yerel ve diğer tanrılara ait baş
ve büstlerinin sergilendiği kaideler ile
seramiği ile ünlü Sagalassos antik kentinin seramik üretim merkezlerine ait
bilgi panosu ve pano üzerinde Sagalassos’un kendine has terra sicilita tipi
seramiğinin Anadolu ve Akdeniz ülkelerine (Suriye, Ürdün, İsrail, Mısır, Kuzey
Afrika, İtalya ve Yunanistan’a kadar) dağılmış olan bölgeler hakkında harita ve
bilgi panosu ile bu seramiklerden örnekler bulunan çeşitli saklama kapları,
günlük kullanım kapları, özel kullanım
kapları ve bunlara ait kalıpların sergilendiği iki vitrin yer almaktadır.
Bu salondaki diğer iki vitrinden
bir tanesi genel ve yerel Tanrı ve Tanrıça heykelcikleri ile Sagalassos’daki din
kültünü anlatan bilgi panoları ve diğer
vitrinde ise günlük yaşamda kullanılan
akla gelebilecek her türlü buluntunun
yer aldığı tematik bir sergileme görünmektedir.
Müze girişine göre sağ taraftaki
salonda Kibyra ve Kremna antik kentlerinden gelen kireçtaşı ve mermer ağırlıklı eserler sergilenmektedir.
KİBYRA BÖLÜMÜ: M.Ö. 300’lerde Miliaslı kolonistlerce kurulmuş Pisidia – Karya – Frigya ve Likya arasına
sıkışmış Kibyratis lokal bölgesinde
köklü bir devlet geleneği olan önemli
bir kenttir Kibyra. Kentin stadyumuna
doğru nekropol alanından geçen anıtsal bir yol üzerinde gladyatörlere ait
mezarların bulunduğu yerden çıkarılan
gladyatör frizlerinin bir film şeridi gibi
yan yana sergilenmiş hali ve devamında vahşi hayvanlarla mücadele edilen
av sahneleri ve hayvan terbiyecilerinin
betimlendiği M.S. 2. yüzyıla ait frizler
süslemektedir. Yine Kibyra antik kentinden getirilmiş silahşör giyimli başsız
bir heykelin sergilenmesi bu gladyatör ve av sahneli frizlerinin görüntülerini biraz daha güçlendirmektedir.
Kibyra’da 2006 yılından bu yana Müze
Müdürlüğümüz Başkanlığında, Prof.
Dr. Fahri IŞIK’ın bilimsel sorumluluğunda arkeolojik kazılara başlanmış, daha
sonra Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
(MAKÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Şükrü
ÖZÜDOĞRU tarafından yürütülen arkeolojik kazılar devam etmektedir.
KREMNA BÖLÜMÜ: Perslerin Anadolu’yu işgalinden bu yana M.Ö. 6. yüzyıl
(546) da kurulmuş daha sonra Roma
İmparatorluk döneminde Pisidia bölgesinde varlığı bilinen 5 önemli Roma
koloni kentlerinden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Kremna. Bu kent
içerisindeki muhtemel bir hamam binasından bulunmuş olan Aphrodite,
Leton, Asklepios, Nemesis, Herakles,
Büyük Athena, Apollon, Hygia, Giyimli
bir kadın, Afrodit ve küçük Artemis’den
oluşan tanrı ve tanrıça heykelleri bulundukları insitu sıra ile sergilenmektedir.
Bu salonda ayrıca Burdur ili
dahilinde bulunan Moatra (Bereket
Köyü), Mallos (Karacaören Köyü), Paleopolis (Akören Köyü), Olbasa (Belenli
Köyü) Lisinia (İlyas Köyü) ve Takina (Yarışlı Köyü)’dan getirilmiş bir çok heykel,
lahit kapakları, Ostothek, Mezar Stelleri
vb. diğer eserler bulunmaktadır. Burada yukarıda belirttiğimiz gibi Müzenin
giriş katı ve Burdur sınırları içerisinde
bulunan Hellenistik – Roma kentlerinden gelen eserler sergilenmektedir.
Müzenin 1. katında ise Burdur
ilinin 9000 yıllık tarihini kronolojik bir
sıra ile yansıtan ve bulunuş merkezlerine göre bir sergileme düzeni içerisinde
çıkıştan sağa doğru ziyaretçiye sunulmaktadır. Bu sıra başta İlimizin ve Anadolu’nun prehistorya tarihine ışık tutan
Hacılar Höyük malzemelerinin bulunduğu vitrini ki, bunlar monokrom ve
boyalı üstün bir teknikle elde yapılmış Kalkolitik Çağ seramikler, taş sleks
(Çakmak Taşı) ve Obsidiyen (Doğal Volkanik Cam) malzemeler ile kemikten
yapılmış objelerden oluşturmaktadır.
Devamında yine Hacılar’ın bir dublikatı olan Kuruçay Höyük malzemeleri
Höyücek Höyük malzemeleri bazı ayrıcalıklar göstermekle birlikte hemen
hemen Hacılar ve Kuruçay malzemelerinin benzerini teşkil etmektedir. Kemik
sokma başlı steatopijik tanrıça figürleri
ünik eserlerdir. 1957 – 60 yılları arasında arkeolojik kazılar yapılan Hacılar Höyük (Küçük Höyük)’de 2011 yılından itibaren İst. Üniv. Fen Ed. Fak. Prehistorya
Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Gülsün UMURTAK tarafından 50 yıl aradan
sonra yeniden kazılara (Büyük Höyük)
başlanmıştır. Bu bölümde sırasıyla sonra eski tunç özelliklerini taşıyan malzemeler, Demir Çağı, Geometrik Dönem,
Frig, Klasik Çağların malzemeleri ile Helenistik, Roma, Bizans ve Selçuklu dönemlerine ait her biri birbirinden güzel
eserler sergilenmektedir.
Teşhir salonlarındaki sergileme ve düzenleme çalışması 2. Kat çıkış
m e rd i ve n d e n
sağa doğru ziyaret
edilen müzenin bitiş noktası bu merdivenlerin yanında
bulunan başta Pisidia
Bölgesi antik kentlerine ait
şehir sikkeleri, Roma İmparatorluk ve Bizans İmparatorluk Dönemi sikkelerinin kronolojik
sırayla düzenlenmiş
vitrini ile yine bölgemizde define halinde bulunmuş Pers
– Helenistik – Roma
– Bizans – Selçuklu
ve Osmanlı Dönemlerine ait önemli define sikkelerinin toplu
halde sunulduğu
iki vitrinle son
bulmaktadır.
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 55