orm muh2006_3.qxd

TMMOB
ORMAN MÜHENDÝSLERÝ ODASI
ADINA SAHÝBÝ
Ali KÜÇÜKAYDIN
YAYIN SORUMLUSU
Ümit YILIK
YAYIN YÖNETMENÝ
Okan ÇANÇÝN
YAYIN KURULU
Dr. Said DAÐDAÞ
Hanifi AVCI
Osman TURUNÇ
Özer ÖZGÜÇ
S.Iþýk DERÝLGEN
Zeki KAMACI
YAYIN KOÞULLARI
Dergimizde yayýnlanmasý istenen yazýlar bilgisayarda yazýlmalý, daha önce baþka bir yerde yayýmlanmadýðýnýn belirtildiði imzalý dilekçe ile birlikte basýlý ve sayýsal ortamda
Yönetim Yerine posta ile gönderilmelidir. Yazýlar 7 sayfayý
(A4) geçmemelidir. 7 sayfayý aþan yazýlarýn birbirini izleyen
sayýlarda yayýmlanabileceði düþünülerek bölümlere ayrýlmalýdýr. Fotoðraflar net ve temiz olmalý, slayt dýþýnda sayýsal
gönderilecek fotoðraflarýn çözünürlüðü yüksek olmalýdýr.
Yazlarda Türkçe kelimeler kullanýlmalý ve Türkçe dil kurallarýna uyulmalýdýr. Yayýmlanacak yazý ve çevirilerdeki düþünsel
ve teknik sorumluluk yazarýna aittir. Oda yönetimini ve Dergi
Yayýn Kurulunu sorumlu kýlmaz. Dergide yayýmlanan yazýlardan kaynak göstermek koþulu ile alýntý yapýlabilir. Dergiye
gönderilen yazýlar yayýnlansýn ya da yayýnlanmasýn geri verilmez. Yazýlar Yayýn Kurulu tarafýndan incelenir. Yayýn Kurulu
Yayýnlanacak yazýlarda gerekli düzeltmeleri yapabilir ve
uygun görülen yazýlarý yayýnlar.
YÖNETÝM YERÝ
Necatibey Cad. No: 16/13
06430 Sýhhiye / ANKARA
Tel: 0.312 229 20 09
Belgegeçer: 0.312 229 86 33
E-posta: [email protected]
www.ormuh.org.tr
TMMOB
Orman Mühendisleri Odasý
Hesap No: T.C. Ziraat Bankasý
Necatibey Þubesi: 132953
BASKI
4Renk Yayýn Tanýtým Matbacýlýk Ltd.Þti.
K.Karabekir Cad. 85/7 Ýskitler / ANKARA
Tel: 0.312 341 40 82 Fax: 341 40 82
ISSN: 1301 - 3572
Kapak Fotoðrafý: Taner KIRAL
Yýl: 43
Sayý: 7-8-9 Temmuz-Aðustos-Eylül
2006
ÝÇÝNDEKÝLER
Baþyazý ................................................................................2
Yönetim Kurulu Üyelerimiz DSÝ. Genel Müdürü
Prof. Dr. Veysel Eroðlu’nu Ziyaret Etti ....................................3
2006 Yýlý Bilirkiþi Eðitimi Ankara’da Yapýldý.............................5
Ýstanbul’da Silvikültür ve Amenajman
Eðitim Semineri Yapýldý .........................................................6
Orman Mühendisliði, Orman Endüstri Mühendisliði ve
Aðaç Ýþleri Endüstri Mühendisliði Hakkýnda Kanun’a
Ýliþkin Deðerlendirme............................................................7
Ormancýlýk Anlayýþýmýzý Deðiþtirmeliyiz .................................9
Birleþmiþ Milletler Çölleþme Ýle Mücadele Sözleþmesi
Kapsamýnda Türk Ormancýlýk Sektörü .................................11
Orman Yangýnlarýyla Mücadelede Karþý Ateþ Uygulamasý .....16
Toprak Aþýnýmýnýn (Erozyonun) Dünya’daki Ve
Türkiye’deki Durumu ..........................................................19
Ülkemiz Ormancýlýðýnda Bakým Çalýþmalarýnýn
Önemi ve Sorunlarý ............................................................24
Doðu Kayýný (Fagus orientalis Lipsky.) Tohumlarýnda
Ekim Öncesi Ýþlemler..........................................................27
Türkiye’de Orman Ürünleri Arz-Talebi ve
Endüstriyel Plantasyonlarýn Önemi......................................31
Türkiye’de Okaliptüslerin Yeni ve Ciddi Bir Zararlýsý Okaliptüs
Gal Arýsý (Leptocybe invasa (Hym., Eulophidae)).................33
Batý Karadeniz Bölgesi’ndeki Anýt Çýnarlar...........................38
Kent Ormanlarý ve Çevre Eðitimi .........................................42
Süleyman Demirel Hatýra Ormaný 14. Yaþýna Girerken.........44
Bozuk Ardýç Ormanlarý Rehabilite Ediliyor ...........................47
Doða’nýn Miraslarý ..............................................................48
Odamýz Genel Merkez ve Sosyal Tesisler Binasý
Ýnþaatý Hýzla Devam Ediyor.................................................48
TÜRKÝYE'DE OKALÝPTÜSLERÝN YENÝ VE CÝDDÝ BÝR
ZARARLISI OKALÝPTÜS GAL ARISI
(Leptocybe invasa (Hym., Eulophidae))
Fatih AYTAR*
Giriþ: Okaliptüs türleri, bitki sistematiðinde
Angiospermae alt bölümü, Dicotyledoneae (Çift Çenekliler) sýnýfý Myrtales takýmý Myrtacea familyasý mensubunu
oluþturan bitkilerdir. Anavataný Avustralya'dýr. Bu aðaç
türünün doðal yayýlýþ alanlarýnda hýzlý büyüyen bir aðaç
olmamasýna karþýn anavataný dýþýnda geliþim yönünden
çok iyi bir performans gösterdiði bildirilmektedir (Gürses
1990, Iþýk 1954). Bu özelliðinden dolayý Okaliptüs,
Türkiye'de hýzlý geliþen yabancý türler arasýnda ilk sýralarda yer almaktadýr. Türkiye'de ilk kez 1885 yýlýnda AdanaMersin demiryolu güzergahýnda kullanýlmýþtýr (Adalý
1944). Okaliptüsün Türkiye'ye adapte olmuþ iki türü
bulunmaktadýr. Bunlar Eucalyptus camaldulensis ve E.
grandis'tir. Türkiye'de Adana, Antakya, Antalya, ve
Mersin yörelerinde (Saatçioðlu ve Pamay 1958, Davis
1972) ve hatta Muðla ve Aydýn illerinin sahil yörelerinde
yaygýn biçimde yetiþtirilmekte olup Ýzmir ve hatta Ýstanbul1 ve çevresinde de yetiþtirilmiþ örnekleri mevcuttur.
Okaliptüs günümüzde odun üretimi amacýyla baþta Doðu
Akdeniz olmak üzere Akdeniz ve Ege Bölgelerinin sahil
þeritlerinde plantasyonlarý bulunmakta ve birçok park,
bahçe, zirai alan çevrelerinde deðiþik amaçlarla çokça
kullanýlmaktadýr. Odunlarý mobilya, ambalaj, kaðýt üretiminde, yapraklarýndan elde edilen eterik (uçucu) yaðlar
baþta eczacýlýk, deterjan sanayi, parfümeri, þeker ve likör
imalatýnda kullanýlmakta, oluþturduklarý çiçekler bal üretimine katký saðlamaktadýr.
Dünyanýn çeþitli bölgelerinde okaliptüslere zarar
ntha sem
mipun
nctata,
veren böceklerin baþýnda Phorracan
Phorracan
ntha recurrva (Col.: Cerambycidae) ve
Gon
nipterruss scutellatuss (Col.: Curculionidae) gelmekte ve
bazý bölgelerde bunlara birkaç tür daha eklenmektedir
(Atkinson ve ark. 1991, Farrall ve ark. 1991,
Löyttyniemi 1991, Bruce 2003, Villa ve Flinch 2004,
Rivera ve Carbone 2000). Günümüze kadar Türkiye'deki
okaliptüs aðaçlarýna zarar veren iki böcek türü kayýtlara
ntha sem
mipun
nctata (Col.:
geçmiþtir. Bu türler Phorracan
nophyylli (Sign.)
Cerambycidae) ve Abgrrallasspiss cyan
(Homoptera, Diaspididae) (Acatay 1960, Sekendiz ve
Yýldýz 1969, Yýldýz ve ark. 1981, Güler 1990) olup
böceklerin Türkiye'de henüz epidemilerine rastlanmamýþtýr.
2000 yýlýnda Orta Doðu ve Akdeniz Bölümlerinde
okaliptüslerin saðlýðýný çok ciddi biçimde tehdit eden
yeni bir böcek türü keþfedilmiþtir. Bu tür Hymenoptera
(Zar Kanatlýlar) takýmýna baðlý Eulophidae familya men-
subu ve dünya için yeni bir cins ve tür olduðu saptanmýþtýr (Mendel ve ark. 2004). Böceðin Latince ismi
Leptocybe invasa Fisher & La Salle, 2004'dýr. Bazý ülkeForming ve Eucalyptus Gall
lerde Blue Gum Chalcid, Gall-F
Wasp adlarýyla anýlmaktadýr. Zararý, okaliptüsün yan ve
tepe çatýsýnda bulunan taze yaprak orta damarý, yaprak
sapý ve sürgünlerinde gal (ur veya yumru) oluþumuna
neden olmaktadýr. L. invasa erginleri özellikle genç
okaliptüsleri tercih etmekte ve onlarý kýsa sürede istila
edebilmektedir (Chege 2004, Mendel ve ark. 2004). Bu
istila gücünü, böceðin Parthenogenese üreme tipinden,
Thelytokie üreme tipine sahip olmalarýna baðlamaktadýr.
Bu üreme tipinin en önemli özelliði çiftleþme olmaksýzýn
diþi yavru meydana getirmesidir. L. invasa dünyada ilk
görüldüðü 2000 yýlýndan 2005 yýlýna kadar sadece diþi
fertleri bulunmasýna karþýn 2005 yýlýnda Hatay'da 15
adet erkek ferdine rastlanmýþtýr. Dünya'da 2005 yýlý
sonuna kadar Afrika, Asya ve Avrupa'da yer alan 16
ülkede bulunduðu rapor edilmiþtir.
L. invasa Türkiye'de ilk kez, 2000 yýlýnda TarsusKarabucak'da Aytar tarafýndan (Aytar, 2003) bulunmuþtur. Böceðe ait ilk gözlemler de ayný yazar tarafýndan verilmiþtir. Bu yeni zararlý okaliptüslerde gal oluþturmasý
ve bir arý olmasý itibariyle ismi kolay ve anlaþýlýr olmasý
için Okaliptüs Gal Arýsý olarak Türkçeleþtirilmiþti. Ýlk saptamalara göre 2004 yýlý sonu itibariyle zararlýnýn 1500
ha'dan çok daha fazla alanda yayýlýþ gösterdiði tahmin
edilmektedir. Okaliptüs gal arýsý geliþiminin yumurta,
larva ve pupa dönemlerini meydana getirdikleri gal
içerisinde geçirmeleri, doðal düþmanlarýnýn henüz
keþfedilmemiþ olmasý, her bir diþinin 80-300 arasý
yumurta býrakabilme kabiliyetinde olmasý ve mayýskasým aylarý arasýný içeren uzun dönemde erginlerinin
ortamda bulunuyor olmasý böcekle yapýlacak mücadeleyi
zorlaþtýrmaktadýr. Þu an için böceðe karþý uygulanacak
en iyi yöntem mekanik mücadeledir. Ancak Okaliptüs Gal
Arýsýna dayanýklý klonlarýn yetiþilmesi ve böceðin henüz
görülmediði alanlara transferinin önlenmesinde okaliptüs fidaný yetiþtiren fidanlýklara önemli görevler düþmektedir.
Bu makalede Türkiye böcek faunasýna yeni katýlan bu
türün, böcek sistematiðindeki yeri, tanýmý, yayýlýþý, biyolojisi ve mücadelesine iliþkin ilk bilgiler verilmiþtir. Ayrýca
okaliptüs üreten fidanlýk çalýþanlarýna bu türün zarar
biçiminin nasýl olduðu resimlerle tanýtýlmasý amaçlanmýþ
ve son olarak ilk saptamalara göre Okaliptüs Gal Arýsýna
33
* Orman Yüksek Mühendisi
dayanýklý klonlarýn bir listesi sunulmuþtur.
Sistematikteki Yeri
Leptocybe invasa'nýn sistematikteki yeri aþaðýda
çýkarýlmýþtýr.
Sýnýf
: Insecta Linnaeus, 1758
Takým
: Hymenoptera
Alt Takým : Apocrita
Süper familya : Chalcidoidea
Familya
: Eulophidae
Alt familya : Tetrastichinae
Cins
: Leptocybe Fisher & La Salle, 2004.
Tip Tür
: Leptocybe invasa Fisher & La Salle, 2004
Tür
: Leptocybe invasa Fisher & La Salle, 2004
Tanýmý : Yumurtasý oval, yarý þeffaftýr (Anonim
2003a). Larva ve genç pupalarý beyaz renklidir. Olgun
pupalarýn rengi koyulaþmaktadýr. Diþilerin boylarý 1,11,7 mm uzunluðunda (Aytar 2003, Mendel ve ark.
2004, Chege 2004, Anonim 2003a) , erkeklerin boyu
0.8-1.2 mm ararsýndadýr (Doðanlar 2005). Baþ, thorax
ve abdomen petrol mavisi rengindedir. Coxa ve femur
sarý, tersit kahverengidir. Vücudu oluþturan baþ
(cephalon), gögüs (thorax) ve karýn (abdomen) bölümleri birbirlerinden belirgin olarak ayrýlmaktadýr.
Abdomenin þekli ovaldýr (Þekil 1A). Antende scapus
belirgin olarak diðer segmentlerden daha uzundur.
Pedicellus, scapus'a nazaran daha küçük, ancak diðer
segmentlere oranla daha uzundur. Funicle üç segmentten oluþmakta, boyutlarý birbirine yakýn ve kabaca dört
köþelidir. Scapus kahverengiye çalan sarý, funicle ve club
kahverengi-açýk kahverengidir (Þekil 1B)(Aytar 2003).
Portekiz, Suriye, Uganda, Ürdün, Vietnam, Yunanistan
ve Tanzanya'dýr. Tercih ettiði konukçu türler Eucalyptus
botryoides, E. bridgesiana, E. camaldulensis, E. globulus, E. grandis, E. gunii, E. robusta, E. saligna, E. tereticornis ve E. viminalis'dir (Anonim 2003a, Anonim
2003b, Anonim 2004, Anonim 2005a, Anonim 2005b,
Branco ve ark. 2005, Chege 2004, Esipisu 2005,
Fitosanitarios 2004, Hesami ve ark. 2005, Mendel ve
ark. 2004, Protasov ve ark. 2005, Sánchez 2003,
Tenywa 2004, Thu 2004, Villar ve Flinch 2004).
L. invasa'nýn Türkiye'deki yayýlýþý Akdeniz Bölgesinde
yoðun olmak üzere kýsmen de Ege Bölgesinde bulunmaktadýr (Þekil 2). Bulunduðu il ve ilçeler doðudan
batýya doðru; Hatay il merkezi, Osmaniye il merkezi,
Adana il merkezi ve ilçeleri (Ceyhan, Ýmamoðlu), Mersin
il merkezi ve ilçeleri (Anamur, Bozyazý, Erdemli, Mut,
Silifke, Tarsus), Antalya il merkezi, Muðla'nýn Dalaman
ilçesi, Ýzmir il merkezi ve ilçeleridir (Foça ve Menemen)
(Aytar 2003, Doðanlar 2005). Okaliptüs gal arýsý yukarýda adý zikredilen mýntýkalarda genel olarak 0-250 m
rakýmlar arasýnda yer almaktadýr. Dolayýsýyla L. invasa bu
rakýmlar arasýnda yoðun olarak bulunmasýna karþýn
Mersin-Anamur 'da 682 m rakýma kadar çýktýðý
görülmüþtür. Yayýlýþ gösterdiði bu alanlarda konukçu tür
olarak Eucalyptus camaldulensis ve E. grandis'i tercih
etmektedir (Aytar 2003).
Þekil 2. Leptocybe invasa'nýn yayýlýþý 1. Hatay Ýl Merkezi, 2. Osmaniye Ýl Merkezi,
3. Ceyhan (Adana), 4. Ýmamoðlu (Adana), 5. Adana Ýl Merkezi, 6. Tarsus
(Mersin), 7. Mersin Ýl Merkezi, 8. Erdemli (Mersin), 9. Silifke (Mersin), 10. Mut
(Mersin), 11. Aydýncýk (Mersin), 12. Bozyazý (Mersin), 13. Anamur (Mersin),
14. Antalya Ýl Merkezi, 15. Dalaman (Muðla), 16. Ýzmir Ýl Merkezi, 17. Menemen
(Ýzmir), 18. Foça (Ýzmir),
Þekil 1. Leptocybe invasa A) Diþi ergin (x 5), B) Anten (x 20 ) (Foto : F.AYTAR)
Diþi erginde ön kanadýnýn, ön kenarýndan (costa)
itibaren dýþ kenara kadar (apicalrand) belirgin ince kýllarla çevrelidir. Ön kanat yüzeyi koyu renkli kýllarla kaplý
ve þeffaftýr. Arka kanadýn apexi, kanat tabanýna kadar
ince ve uzun kýllarla çevrelenmiþ, kanat yüzeyi ön kanat
gibi koyu renkli kýllarla kaplý ve þeffaf görünümlüdür. Her
iki kanadýn ön kenarýnda (costa) yer alan submarjinal,
marjinal, postmarjinal ve stigma damarlarý açýk kahverengidir.
Coðrafi Yayýlýþý ve Konukçu Bitkileri
Leptocybe invasa þu ana kadar Afrika, Asya ve
Avrupa kýtalarýnda yer alan 15 ülkede bulunduðu rapor
edilmiþtir. Bu ülkeler alfabetik sýraya göre Cezayir,
Etiyopya, Fas, Ýran, Ýspanya, Ýsrail, Ýtalya, Kenya,
Biyolojisi
L. invasa, 1. generasyonu mayýs-temmuz, 2. generasyonu aðustos-kasým periyotlarý olmak üzere yýlda iki
döl vermektedir. Ancak hava koþullarýnýn uygun olmasý
durumunda 3. döle de baþlayabileceði tahmin edilmektedir. Ýsrail ve Ýran'da yýlda 2-3 döl verdiði bildirilmektedir (Hesami ve ark. 2005, Mendel ve ark. 2004). Diþi
fertler yumurtalarýný E. camadulensis'de 0-32,70 m, E.
grandis'de 0-13,40 m yükseklikteki tepe ve yan dallarýnýn sürgün ucunda bulunan taze yaprak orta damar,
yaprak sapý ve kalýnlýðý 2,5 cm geçmeyen sürgünler
üzerine býrakýr (Resim 3, 4, 5). Yumurtalarýný
34
abdomenin son halkasýnda bulunan ovipozitorlarý
yardýmýyla epidermis tabakasý altýna yerleþtirirler. Bir diþi
80-300
arasýnda
yumurta
býrakabilmektedir.
Yumurtalarýný genellikle gruplar halinde ve biri diðerine
olan uzaklýðý 0,3-0,5 mm olacak þekilde býrakmaktadýr
(Resim-4). Bir grupta en fazla 63 yumurta sayýlmýþtýr.
Nadiren bir adet yumurta býrakabilmektedir.
Þekil 3. Gal tipleri (Mendel ve ark. 2004'den)
Þekil 4. Leptocybe invasa A) Yumurta býrakma yeri ve izi, B) Gal oluþumu, C)
Larva, D) Pupa, E) Ergin (Mendel ve ark. 2004'den)
Gözlemlenen Zarar Þekilleri ve Zarar Düzeyi
L. invasa salgýný olmayan mýntýkalarda E. camaldulensis ve E. grandis'lerde nadir gal oluþumu meydana
getirmesine karþýn esas zararýný epidemi oluþturduklarý
alanlarda ve özellikle de genç plantasyonda meydana
getirmektedir. Bu alanlarda böceðin saldýrýsý sonrasý
konukçu bitkinin farklý klonlarda farklý etkiler meydana
gelmektedir. Bu deðiþikler aþaðýda maddeler halinde verilmiþtir.
1. Bazý E. camaldulensis klonlarýnda yoðun gal oluþumu meydana gelmektedir (Þekil 5-A,B,C). Tepe çatýsý
normalde konik olan klonlar bu etki sonucunda yayvan
tepe yapýsýna dönüþmektedir.
2. Tepe çatýsýnda yoðun gal oluþumu meydana gelen
bazý E. camaldulensis klonlarýnýn bu aðýrlýðý taþýyamayarak toprak yüzeyine doðru yan yatabilmektedir (Þekil
5-D,E).
3. Bazý genç E. camaldulensis ve E. grandis klonlarýnýn tepe ve yan dallarýnda bulunan taze sürgün ve
henüz taslaðýndan çýkmakta olan yapraklar üzerine
yumurta býrakmakta, bunun sonucunda bu taze
materyaller bir müddet sonra kuruyarak dökülmektedir.
Dolayýsýyla L. invasa bu klonlarda tepe çatýsýnýn yapraksýzlaþmasýna neden olmaktadýr (Þekil 5-F).
4. 200'den fazla E. camaldulensis, E. grandis ve
melez klonlarý arasýnda;
- E. camaldulensis'in 59, 70, 73, 82, 96, 129, 185,
201, 298, 317,
- E. grandis'in 60, 62, 67, 73, 78, 86, 92, 96, 100
ve
- Melezlerin 11, 13, 19, 21, 23, 44, 51, 84 ve 86
nolu klonlarýna
L. invasa diþileri yumurta býraksa dahi bu fertlerde
gal teþekkülü meydana gelmediði görülmüþtür. Yapýlan
gözlemlerde, sürgün ve yaprak sapýna konulan yumurtanýn çevresinin bir yara ile kaplandýðý, yaprak orta
damarýnda ise küçük bir açýklýðýn meydana getirildiði ve
bu þekilde gal oluþumunun engellendiði görülmüþtür.
Fidanlýklarda Gözlemlenen Zararlarý
L. invassa'nýn fidanlýklarda iki tür zararý söz konusudur. Bunlar;
1. Fidan üretiminde çeliklerin alýndýðý aðaçlarda
yoðun gal oluþumu nedeniyle saðlýklý çelik temini zorlaþmakta, dolayýsýyla hedeflenen okaliptüs fidan üretiminin
gerçekleþtirilmesinde sýkýntýlar meydana gelmektedir.
2. Üretim aþamasýnda arazýn gözlemlendiði fidanlarda aþýrý miktarda gal oluþumu meydana gelmektedir.
Þekil bozukluðuna uðrayan (deforme olan) fidanlarda
özellikle nitelik kaybý olmakta, sürgün ve taç formu
bozulmakta, fidan kalitesi düþmekte ve fidanlar cýlýzlaþmaktadýr.
Mücadelesi
Her þeyden önce böceðin geniþ alanlara yayýlmasýnýn
önüne geçilmesi için en kýsa süre içerisinde Akdeniz ve
Ege Bölgeleri dýþýna gönderilecek okaliptüs fidanlarý için
yasal çerçeve kapsamýnda karantina uygulanmalýdýr.
Böceðin doðal düþmanlarý henüz tespit edilmediðinden dolayý böceðe karþý biyolojik mücadele uygulanamamaktadýr. Ayrýca böceðin üreme biçimi Parthenogenese
üreme tipinden, Thelytokie üreme tipine sahiptir. Bu
üreme tipinin en önemli özelliði çiftleþme olmaksýzýn diþi
yavru meydana getirmesidir. Leptocybe invasa'nýn bu
özelliðinden dolayý böceðe karþý Biyoteknik Mücadelede
kullanýlabilecek bir feromen henüz geliþtirilememiþtir. Bu
þartlar altýnda ancak L.invasa'ya karþý kimyasal, mekanik
ve kültürel mücadele uygulanabilmektedir. Bu yöntemler
aþaðýda baþlýklar halinde açýklanmýþtýr.
Kimyasal Mücadele : Genç okaliptüs plantasyon ve
okaliptüs fidaný yetiþtiren fidanlýklarda zararlýya karþý
piyasa ismi Menthomex 90 SP ve Confidor (etken maddesi imidacloprid) olan insektisitler uygulanabilir. Özel-
35
Þekil 5. Leptocybe invasa'nýn genç E. camaldulensis'deki zararý (Foto : F.AYTAR).
likle henüz okaliptüs gal arýsýnýn görülmediði bölgelere
transfer olacak fidanlar mutlak surette yukarýda adý
geçen kimyasallar uygulandýktan sonra transferine izin
verilmelidir.
Mekanik Mücadele : L.invasa konukçu bitkinin tepe
ve yan dallarýnýn sürgün ucunda bulunan taze yaprak
orta damar, yaprak sapý ve kalýnlýðý 2,5 cm geçmeyen
sürgünler üzerinde meydana getirdikleri galler bir bað
makasý yardýmýyla kesildikten sonra yakýlarak imha
edilmelidir.
Kültürel Mücadele : Ýlk gözlemlere göre;
- Eucalyptus camaldulensis'in 59, 70 ,73, 82, 96,
36
129, 185, 201, 298, 317,
- Eucalyptus grandis'in ise 60, 62, 67, 73, 78, 86,
92, 96, 100 ve
- Melez 11, 13, 19, 21, 23, 44, 51, 84 ve 86 nolu
klonlarý, L. invasa'nýn saldýrýsýna karþý dayanýklý klonlar
olarak belirlenmiþtir. L. invasa diþileri bu klonlara yumurta býraksa dahi bu fertlerde gal teþekkülünün meydana
gelmediði görülmüþtür. Bu konuda mukavemet ýslahýna
dönük, araþtýrmalara dayalý daha ayrýntýlý çalýþmalar
yapýlana ve dayanýklý klon sayýlarý daha da azaltýlýncaya
kadar, fidan üretiminde bu klonlarýn kullanýlmalarý uygun
olacaktýr.
Not: Yetiþtirilen Okaliptüs fidanlarýnýn, AB'ye uyum
kapsamýnda AGM sorumluluðunda; Ýç Anadolu
Ormancýlýk Araþtýrma Enstitüsü ile Orman Aðaçlarý ve
Tohumlarý Araþtýrma Müdürlüðü uzmanlarýnýn ortak
çalýþmalarý sonucu hazýrlanan ve yayýmlanarak yürürlüðe
n Yetiþtirrme Materryallerrin
nin
n Ticarreti
giren "Orrman
Yön
netm
meliði (1999//105//EC)"ndeki Ek:3, Ek:4 ve Ek:
6'da yer alan (ANONÝM, 2006, s. 6, 7, 10) þartlarý yerine getirmesi ve olasý ihracatta istenen asgari þartlarý
taþýmalarý kaçýnýlmazdýr. Orman Bakanlýðý ve özel fidanlýk sahiplerinin bu koþullara uygun fidan üretmeleri
gerekmektedir.
YARARLANILAN KAYNAKLAR
ABASIYANIK, 2002, "Güðüm-1948" (Havuz Baþý). Yapý Kredi Yayýnlarý1726, s. 104, 105 s., Ýstanbul.
ACATAY, A., 1960 : Tarsus-Karabucak Ormanlarýnda Zarar Yapan
Okaliptüs Tekeböceði. Ý.Ü. Orman Fak. Dergisi, B, 10 (1), Ýstanbul.
ADALI, F., 1944 : Saðlýk Aðacý Okaliptüs. Ziraat Vekaleti Neþriyat
Müdürlüðü Genel Sayý : 609, Pratik Kitaplar Sayý : 3, Ýstanbul
ANONÝM 2003a : KEFRI identifies pest affecting Eucalyptus in Western
Kenya. http://www.kenyaforest.org./kefri_pest.htm (18 November 2003)
ANONÝM 2003b : Pest Threatens Tree Species. http://static.highbeam.com/a/africanewsservice/june242003/pestthreatenstreespecies/
ANONÝM 2004 : The plague has come to Eucalyptus Plantations.
WRM's Bulletin No:82 May 2004. http://wrm.org.uy / bulletin / 82 /
Uganda.html (10 June 2004)
ANONÝM 2005a : New website on forest invasive species
http://www.fao.org / newsroom / en / news / 2005 / 100308 / index.html
(24 March 2005).
ANONÝM 2005b : Pest Alert Blue Gum Chalcid. http://fabinet.up.ac.za
/ tpcp/newsletters / TPCP_Newsletter_Nov_2005.pdf (25 November 2005)
ANONÝM 2006: Orman Yetiþtirme Materyallerinin Ticareti Yönetmeliði
(1999/105/Ec http://www.agm.gov.tr / aindir / yonetmeliklerdocs /
ormanye.doc (Son Ziyaret Tarihi: 6.6.2006), .
ATKINSON, P.R., TRIBE,G.D. and GOVENDER 1991 : Pests od
Importance in The Recent Expansýon of Eucalyptus Plantings in South
Africa. IUFRO Symposium, Intensive Forestry : The Role of Eucalypty.Vol.2,
p.728-738, 2-6 Sep.1991, Durban, S.Africa.
AYTAR, F. 2003 : Okaliptüs Gal Arýsý Leptocybe invasa Fisher & La Salla
2004 (Hym., Eulophidae)'nýn Türkiye'deki Doðadaki Biyolojisi, Yayýlýþý ve
Mücadelesi. DOA Dergisi sayý:9, s.47-66, Tarsus.
BRANCO, M.1; FRANCO, J.C.2; MENDEL, Z. 2005 : Leptocybe invasa
Fisher & La Salle (Hymenoptera: Eulophýdae), Nova Praga de Eucalyptus
Spp. em Portugal. IV Congreso Nacýonal De Entomología Aplýcada X
Jornadas Cýentífýcas De La Socýedad Española De Entomología Aplýcada I
Jornadas Portuguesas De Entomologýa Aplýcada. Bragança, 17-21 de
Outubro de 2005,Portugal.
BRUCE, W. 2003 : News pests Treaten Urban Eucalyptus.
CHEGE, K. 2004 : Eucalyptus tree pest hits Kenya.
http://www.biosafetynews.com/april04/story17.htm (08 June 2004)
DAVIS, P. H.,1972 : Flora of Turkey and the East Aegean Islands.
Volume 4, Edinburg University Press, XVIII+657 p.
DOÐAN, O., 2005 : Occurrence of Leptocybe invasa Fisher & La Salla
(Hym., Chalcidoidea) on Eucalyptus camaldulensis in Turkey, with a description of the male sex. Zoology in the Middle East. Short comminications
p.112-114.
ESIPISU, I. 2005 : Eucalyptus under attack. http://london.openknowledge.net:8080/okn/Alin-Alin-C_829Content.html (21 July 2005)
FARRALL, M.H., NEVES, M.C. and FARRALL W. 1991 :Spatial
Dustribution of Phoracantha senipunctata in An Eucalyptus Plantation in
Portugal. IUFRO Symposium, Intensive Forestry : The Role of
Eucalypty.Vol.2, p.760-767, 2-6 Sep.1991, Durban, S.Africa.
FITOSANITARIO, S. 2004 : Eulofide galligeno dell'eucalitto Ophelimus
eucalypti
(Gahan).
http://www.regione.sardegna.it/ambiente/fitosanitario/Eulofide%20eucal/O
phelimus%20eucalypti.htm (04 November 2004).
GÜLER, N., 1990 : Okaliptüs Zararlýsý Önemli Bir Böcek : Phoracantha
semipunctata Fabr. Kavak ve Hýzlý Geliþen Yabancý Tür Orman Aðaçlarý
Araþtýrma Enstitüsü Dergisi 1990/1, Türkiye'de Okaliptüs Yetiþtiriciliðinin
50. Yýlý, s: 61-64, Ýzmit.
GÜRSES, M. K., 1990 : Dünya'da ve Türkiye'de Okaliptüs. Kavak ve Hýzlý
Geliþen Yabancý Tür Orman Aðaçlarý Araþtýrma Enstitüsü Dergisi 1990/1,
Türkiye'de Okaliptüs Yetiþtiriciliðinin 50. Yýlý, s: 1-19, Ýzmit.
HESAMÝ, S., ALEMANSOOR, H., and SEYEDEBRAHÝMÝ S. 2005
:Introduction and preliminary biology of Leptocybe invasa (Hym.:
Eulophidae), gall wasp of Eucalyptus in Shiraz (Ýngilizce özet)
IÞIK, Ý. 1954 : FAO tarfýndan Avusturalya'da tertiplenen Eucalyptus
Tetkik Gezisi. T.C. Ziraat Vekaleti Orman Umum Müdürlüðü Yayýnlarýndan
Sýra No: 164, Seri No. 26, Ankara.
LÖYTTYNIEMI K. 1991 : Biology and Control of Phoracantha senipunctata in Exotic Eucalypty Plantations with Special Reference to Zambia.IUFRO
Symposium.Intensive Forestry : The Role of Eucalypty.Vol.2, p.768-775, 26 Sep.1991, Durban, S.Africa.
MENDEL, Z., PROTASOV, A., FISHER, N. and LA SALLE, J., 2004 : The
Taxonomy and Natural History of Leptocybe invasa (Hymenoptera :
Eulophidae) gen. & sp. Nov, an Invasive Gall Inducer on Eucalytus.
Australian Journal of Entomology.(2004) 43, 51-63 pp.
PROTASOV, A. SAPHIR, N., BRAND, D. BLUMBERG, D., ASSAEL, F.,
MENDEL, Z. 2005 Biology and management possibilities of invasive gall
wasps (Hymenoptera: Eulophidae) in eucalyptus plantations of the
Mediterranean and north and central Africa. The International Forestry
Review XXII IUFRO World Congress, 8-13 August 2005, p.86 Brisbane,
Australia
RIVERA A. C. and CARBONE S. S. 2000 : The effect of three species of
Eucalyptus on growth and fecundity of the Eucalyptus snout beetle
(Gonipterus scutellatus). Institute of Chartered Foresters, 2000 Forestry,
Vol. 73, No. 1, 2000
SAATÇIOÐLU, F. ve PAMAY, B., 1958 : Tarsus - Karabucak Mýntýkasýnda
Okaliptüs Tesis Çalýþmalarýnýn 20 Yýllýk Neticeleri Üzerine Silvikültürel
Araþtýrmalar. Ý. Ü. Orman Fakültesi Yayýnlarý, Ý.Ü. Yayýn No: 782, O. F. Yayýn
No: 59, Ýstanbul.
SÁNCHEZ, P., I., 2003 : Descubiertas dos nuevas plagas del Eucalipto
en España. Quercus 214, p.32-33.
SEKENDÝZ, O. ve YILDIZ, N., 1969 : Türkiye'de Okaliptüs Türlerine Arýz
Olan Böcekler. Kavak ve Hýzlý Geliþen Yabancý Tür Orman Aðaçlarý Araþtýrma
Enstitüsü Yýllýk Bülten No: 4, s : 31-36, Ýzmit.
TENYWA G.2004 : New pest attacks eucalyptus. http://www.newvision.co.ug/D/9/36/407177
THU, P.Q. 2004 : A trange insect damaging Eucalypts has occured in
our country. http://www.vista.gov.vn / english / st_documents_ abstract /
200502185483126039 / 200503107119066299 / 200503151971
253629 / 200503160093280195 / . 68.37.29.-2004. No: 11. p.15981599-ISSN 0866-7020.
VILLAR J. P. & FLINCH J. M. R.-2004 :Dos especies australianas de
eulófidos, muy dañinas para Eucalyptus spp.,introducidas en el nordeste
ibérico (Hymenoptera: Eulophidae). Boln. S.E.A., n 35 (2004): 299-301
YILDIZ, N., GÜLER, N. ve GÜNAÞTI, R., 1981 : Yurdumuzda Okaliptüs
Türlerine Arýz Olan Phoracantha semipunctata Fabr.'in Biyolojisi, Tahribatý,
Koruma ve Savaþ Metotlarý Üzerine Araþtýrmalar. Kavak ve Hýzlý Geliþen
Yabancý Tür Orman Aðaçlarý Araþtýrma Enstitüsü Yýllýk Bülten No: 17, s :59133. Ýzmit.
1) "... Birdenbire evimi özledim... Sonra penceremin altýna, keskin
hançer yapraklý, kabuðu ayrýlmýþ bu okaliptüsü kim dikmiþti? Zeytin yeþili
yapraklarýný sonbaharda kadýnlar gelir, anamdan rica eder, toplarlardý.
Öksürüklere, soðuk algýnlýklarýna birebir gelirmiþ..." (ABASIYANIK, 1948, s.
105).
37