hasan fırat tarih notları

HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
>>>TARĠH DERS NOTLARI<<<
NOTLAR SORU ÇÖZÜMLERĠNE YARDIMCI OLACAK ġEKĠLDE
TABLOLAR HALĠNDE HAZIRLANMIġTIR
>>TARĠH SORU BANKASI KPSS SORU BANKASI
HAZIRLANMAKTADIR<<<
HAZIRLANINCA SĠTEDEN YAYINLANACAKTIR
KAYNAK GÖSTERĠLMEK ġARTIYLA YAYINLANMASI
SERBESTTĠR.
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
TÜRK ĠSLAM DEVLETLERĠ
ĠLK TÜRK DEVLETLERĠ
HÜK.
ÜNVAN
ĠlteberhakanĢanyuhan
idikutyabgutanhukağan
erkin
HÜK.
Otağ(çadır)örgin(taht)davul
SEMBOL
kotuz(sorguç)tuğ(sancakyay
Bayrakparakale,saray
SOSYAL
OğuĢ(aile)budun(sülale)boy
HAYAT
budun(millet)il(devlet)
Savatasözü
S Buyrukbakan
Tamgaçdamgacı
Yarmakmadeni
Ö
para
Z AygucibaĢbakan
TekinĢehzade
Urugsülale
L
Yargucu,yarganyargıç
Tiginprens
Ü
Toy,kengeĢkurultay
Kamdubez para
K
ġaman,kamdin adamı
Bedizciressam
Yuğcenaze töreni
Ayukihükümet
Balbalmezar taĢı
Kurganmezar
Saguağıt
KoĢuk Ģiir
Ġnal,çar,ataman,
Ağılığhazine gör.
külüğyönetici asker
Bağayönetici
Apasivil yönetici
ġadüst düz.
Uçmağcennet
Yönet
Orgunkutsal hayvan
Tamucehennem
Yada taĢıkutsal taĢ
Ġdil yersuruh
D
Alp er tungaiskit
E
Oğuz kağanhun
S
TüreyiĢ
T
,yaradılıĢ,göç,karabalasgunuygur
A
Ergenekongöktürk
N
Manaskırgız
Dede korkutoğuzlar
TAK
VĠM
12 Hayvanlı
türk takvimi
hicri
miladi
rumi
celali
ALFA
Orhun,Uygur,soğd,Kiril,arap,
BELER
Ġbrani,latin
DĠNLER Göktanrı,Budizm,mani,ZerdüĢtlük
Hristiyanlık,Musevilik,islamiyet
S
Uygurlardan önce:
A
Dokuma,maden,resim,oymacılık,müzik,
N
HeykeltıraĢ,
A
Uygurlardan sonra: + mimari,fresko,
T
Minyatür
HASAN FIRAT
BĠLĠM ADAMLARI-EDEBĠYATÇILAR
KiĢi
Eseri
Yusuf has
*Kutadgu bilig
hacip
kaĢgarlı
Mahmut
*Divan-ı lügatıit türk:
edip Ahmet
*Atabetül hokayık:
Ahmet
yesevi
firdevsi
*Divanı hikmet:
nizamül mülk
*Siyasetname
ömer hayam
enveri
Muhammed
bin kays
Farabi
* Rübailer
*Kaside
*kanglı lügatı
Ġbni sina
:*el kanun fit-tıp
*ġahname
*el medinettül fazıla
*el mania al akıl,
*füsus ül hikem,
*ihsaül ulum(bilimlerin
sınıf landırılması)
ibni rüĢt
Gazali
:*ihyaül_ulumjddjn :* *
Biruni
*kitabı tarih
*,asasül bakiye,
*kitabüs saydele fittıp
Buhari
*cami sahih
*küt i sifte
Elrazi
Ġbnı Yusuf
Uluğ bey
Utbi
Harezmi
Ġbni türk
Özellikleri
*Islam edebiyatının ilk
yazılı örneği
*karahanhılar
*mutluluk veren bilgi
*ilk türk dünyası haritası
*karahanlılar
*Araplara
*Türkçeyi öğretmek
*uygur alfabesi
*karahanlılar dönemi
*karahanlılar
*gazneli mahmuta
*gazneliler
*farsça
*Selçuklu
*b . selçuldu
*b . selçuklu
*Sözlük
*harzemĢahlar
*aristoyu açıklamıĢtır
*ikinci öğretmen
*felsefe matematik, astonomi,
siyaset,fizik
*bileĢ miĢ milletleri ileri
sürdü
*avicenna
*Ġslam filozoflarının
reisi
*medikal
Psikolog
*tıp, astronomi ,fizik
felsefe
*aristoyu batıya tanıftı
*averreos
*aklı dinden üstün tutar
*mutezile akımını temsil eder
*Islam felsefesi
*din her Ģeyden üstündür
*dünyanın güneĢ
etrafında bir yılda döndüğünü
söylemiĢtir
*serbest düĢünce
*kimyager
*sarkacı buldu
*ilk rasatane
*astronomi
*tarihi yemin
*kitabul cebr
*matematikçi
*necmeddin Kübra saf iyüddin,
* Fahr‟eftin razi,
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
KiĢi
Mevlana
Yunuz emre
Hoca dehhani
Germiyanlı
ahmedi
Muhyiddin Arabi
Hacı bektaĢı
veli
Ravendi
Kerimuddin
aksarayi
Eflaki
afirin
Ġbnurrezzak
Yazıcızade ali
Ali kuĢçu
Ali Ģir nevai
TARİH NOTLARI
Eseri
:*mesnevi ,divanı kebir,
*fihi mafih,
*mektubat
*divan,
*risaleftün nushiyye
*Selçuklu Ģahnamesi
*divan iskendername *cemĢid-ü
huĢid
*Ģeyhi ekber
*vahdeti vücut
*makalat
*rahatüssüdur
*müsamerettülahbar
*menakibül
*tarihi meyyafarikin
*tevarihiali Selçuk
*matematik ve astronomi
*muhakemeftül lügatteyn
DANIġMENTLĠLER
1. Nikar Ulu Camii
2. Kayseri Ulu Camii
3. Kayseri Kokluk Camii
4. Yağıbasan Medresesi
5. Tokat Niksar Medr.
MENGÜCEKLĠLER
1. Divriği Kucukkale Ca
2. Divriği Ulu Camii
3. Turan Melik Sifahanesi
ARTUKLULAR
1. Diyarbakır Ulu Camii
ANADOLU SELÇUKLU
CAMĠĠ
1. Konya Alaaddin
2. Niğde Alaaddin
2. Mardin ulu Cami
3. Malatya ulu
4. Kayseri Hond HatunKül.
5. Hacı Kılıc
6. Amasya bunmalı
gökmed
7. Sinop Ulu
8. Beysehir Esrefoğlu
9. Ankara Arslanhane
10. Afyon Ulu
11.biyarbakır ului
12. Kızıltepe
ANADOLU SELÇUKLU
MESCĠTLER
1. Konya TaĢ mescit
2. Harput Arap Baba
3. Mardin Medresesi
ANADOLU SELÇUKLU
MEDRESELERĠ
1. Konya Karatay
2. Konya Ġnce Minareli
3. Konya Sırcalı Medrese
4. Sivas Gok
5. Sivas Cifteminareli
6. Kayseri cifte Medrese
7. Afyon Kubbeli
8. Kırsehir Kocabey
9. Tokat Gok Medrese
10. Erzurum Cifte
Minerali
11 .Sivas Buruciye
ANADOLU SELÇUKLU
KÜMBET-TÜRBE
1 .Sitte melik
2 .Emir saltuk
3.Melik daniĢment gazi
4. Mama hatun.
5. Ahlat ulu
6.Kayseri döner
ANADOLU SELÇUKLU
KERVANSARAY
1.Alay han
2.Evdir han
3.Alara han.
4.Ģarapsa han.
5 Sultan han
6.Karotay
7.Ağızkara.
8.Hekim han.
MĠMAR SĠNANIN
ESERLERĠ
1. Ġstanbul Sehzade Camii2. Ġstanbul Suleymaniye
Camii-Kalfalık
3. Edirne Selimiye CamiiUstalık
19.YY ESERLERĠ
1. Beylerbeyi Sarayı
2. Dolmabahce sarayı
3. Cırağan Saray
4. Yıldız Sarayı
OSMANLILAR
KURULUġ-ERKENDÖNEM
1. Ġznik hacı Ozbek Camii
2. Ġznik Yesil Camii
ANADOLU SELÇUKLU
SARAYLARI
1. BeyĢehir kubadabad
sarayı
2. Kayseri kubadiye sarayı
ANADOLU SELÇUKLU
KÖġKLER
1.Konya alaaddin köĢkü
2.Kayseri Haydar bey
köĢkü
ANADOLU SELÇUKLU
BĠMARHANE
1.Gevher nesibe
2. DaruĢĢifa
3 .Gıyasiye
4.Ttorumtay
5.Turan melek
YUKSELME-KLASĠK
DÖNEM
1. Fatih Camii ve Kulliyesi
2. Rum Mehmet Pasa Camii
3. Atik Ali Pasa Camii
4. Beyazıd Kulliyesi
5. rumeli hisarı
DAĞILMA-GEÇ DÖNEM18.YY
1. Nuri Osmanıye Camii
2. Laleli Camii
3. Uskudar Valide Camii
4. Beylerbeyi Camii
5. Aynalı Kayak Kasrı
6. Ġshak Pasa Sarayı
7. Sadabat Kasrı
8. 111. Ahmet Cesmesi
3. Nilufer Hatun Ġmareti
4. Bursa Hudavendigar
Camii
5. Bursa Ulu Camii
6. Bursa Yıldırım Camii
7. Bursa Yesil Camii
8. Bursa Muradiye Camii
9. Edirne Eski Camii
10. Edirne Muradiye Camii
11. Edirne Ucserefeli Camii
12. Anadolu camii
3.Konya Sırçalı mescid
4 AkĢehir Güdük minare mescidi
HASAN FIRAT
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
OSMAN BEY DÖNEMĠ
I. MURAT DÖNEMĠ (Hüdavendigar)
▪Ġlk olarak Karacahisar’ı arkasından Bilecik, Yarhisar, Ġnegöl,
Köprühisar ve YeniĢehir‟i aldı.
▪Osmanlı ilerleyiĢini durdurmak isteyen Bizans ile Koyunhisar
SavaĢı’nı yaptı (1302). Bu savaĢ Osmanlı ile Bizans arasındaki ilk
savaĢtır.
Not 1: Ġlk para Osman Bey döneminde basılmıĢtır. Osmanlı
Beyliği bu dönemde bir devlet haline gelmiĢtir.
2. Osman Bey‟in, ġeyh Edebali’nin kızını alması din adamları ve
halkın Osmanlıya olan desteğini artırmıĢtır.
Ankara‟yı geri
aldı.
▪Hamitoğulları Beyliğinden AkĢehir ve BeyĢehir satın aldı.
▪Germiyan Beyinin kızı ile oğlu Yıldırım‟ı evlendirerek KütahyaTavĢanlı gibi yerleri çeyiz olarak aldı.
▪Karamanoğulları‟na ilk kez sefer yaptı.
▪Rumeli‟de Rum ve Bulgar kuvvetlerini Sazlıdere SavaĢında
yenerek Edirne‟yi ele geçirdi (1363).
▪Türklerin
Edirne‟yi
almaları
üzerine
Sırplar,
Bulgarlar,
Macarlar, Eflaklılar birleĢerek, Osmanlılar ile Sırpsındığı
ORHAN BEY DÖNEMĠ
SavaĢını yaptılar (1364). Bu savaĢ Osmanlı Devleti‟nin Haçlılar
▪Bursa‟yı alarak baĢkent yapmıĢtır.
▪Orhan Bey‟in Ġznik‟i kuĢatması Bizans ile Palekenon (Maltepe)
SavaĢı’na neden olmuĢtur. Orhan Bey bu zafer ile Ġznik ve
Ġzmit‟i almıĢtır. Böylece Bizans‟ın Anadolu‟daki tüm toprakları
Osmanlılara geçmiĢtir.
▪Orhan Bey, Karesi Beyliği’ne son verdi. Böylece Anadolu‟da
Türk birliği kurma çalıĢmaları ilk kez bu dönemde baĢlamıĢ oldu.
Karesi donanması Osmanlılara geçmiĢtir. Bu donanma ile de
Osmanlılar Rumeli‟ye geçmiĢtir.
▪Orhan Bey, Bizans tahtını ele geçirmek isteyen Kantakuzen‟e,
oğlu Süleyman PaĢa komutasında ordu göndererek,
▪Orhan Bey‟in ölümü ile Ahiler‟in eline geçen
onun
imparator olmasını sağladı. Buna karĢılık Bizans‟tan Çimpe
Kalesini aldı. Çimpe Kalesi Osmanlıların Rumeli’de aldığı ilk
topraktır.
▪Süleyman PaĢa Rumeli‟de fetih hareketlerine devam ederek
Marmara kıyılarını ele geçirdi.
Süleyman PaĢa Ankara’yı aldı.
Not :
1. Yaya ve müsellem adında ilk düzenli ve sürekli ordu kuruldu.
2. Fethedilen yerlere Kadı ve subaĢılar atandı.
ile yaptığı ilk savaĢ ve ilk zaferdir. Bu zafer sonucunda
Bulgar Krallığı Osmanlı‟ya vergi vermeyi kabul etti.
▪Osmanlının Balkanlarda ilerlemeye devam etmesi üzerine,
Balkan Devletleri yeniden birleĢerek Osmanlı ile Çirmen
SavaĢını yaptı (1371). Bu savaĢı da Osmanlı kazandı.
▪Osmanlının PloĢnik’te yenildi (Ġlk yenildi). Bu yenilgiden
cesaret alan Haçlılar Osmanlı ile I. Kosava SavaĢını yaptı
(1389). Osmanlı devleti bu savaĢı kazandı. I. Murat savaĢ
meydanında gezerken bir Sırp askeri tarafından Ģehit edildi.
Not :
1. Ġlk kez Yeniçeri Ocağı kuruldu.
2.Ġlk kez Tımar Sistemi uygulanmaya baĢlandı.
3. Topçu Ocağı kuruldu.
4.Rumeli Beylerbeyliği kuruldu ve yönetime Lala Ģahin PaĢa
getirildi.
5.Osmanlılar ilk kez topu, I. Kosava SavaĢında düĢmanı
korkutmak için kullandılar.
6.Osmanlı devleti tam teĢkilatlı hale gelmiĢtir.
7. Vezir-i azamlık, kazaskerlik ve defterdarlık kuruldu.
3. Ġznik‟te ilk Osmanlı Medresesi açıldı.
4. Osmanlı‟da ilk divan teĢkilatı bu dönemde kuruldu.
5. Osmanlı‟da ilk kez vezirlik teĢkilatı bu dönemde kurulmuĢ ve
Alaaddin paĢa ilk Osmanlı veziri olmuĢtur.
HASAN FIRAT
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
YAVUZ SULTAN SELĠM DÖNEMĠ
Babası
II. BAYEZĠD DÖNEMĠ
ve
kardeĢlerine
karĢı
mücadele
eden
Yavuz
bu
mücadeleyi kazanarak tahta geçmiĢtir.
Fatih‟in ölümü üzerine Amasya Valisi olan oğlu Bayezid Ġstanbul‟a
gelerek tahta geçti.
1-Osmanlı Ġran ĠliĢkileri
KardeĢleri ile yaptığı mücadeleyi kazanan Yavuz, büyük tehlike
Bayezid‟in zayıf karakterli olması, bu dönemde ortaya çıkan Cem
olarak gördüğü Ģah Ġsmail‟in üzerine yürümüĢtür.
Sultan Olayı ve taht kavgaları bu dönemin sönük geçmesine neden
Nedenleri:
olmuĢtur.
☺Yavuz‟un padiĢahlığını ġah Ġsmail‟in tebrik etmemesi
1-Cem Sultan Olayı
☺ġah Ġsmail‟in Anadolu da ayaklanmalar çıkartması
Cem Sultan II. Bayezid‟e karĢı Memlükler‟in de kıĢkırtması ile
Bu nedenlerden dolayı Yavuz, ġah Ġsmail ile Çaldıran SavaĢını
birkaç kez taht mücadelesine giriĢmiĢ ise de mağlup olarak Rodos
yaptı (1514).
Ģovalyelerine sığınmıĢ ve onlar tarafından papaya götürülmüĢtür.
Sonuçları:
Böylece sorun uluslar arası bir sorun haline gelmiĢtir.
☻Doğuda en büyük tehlike olan, Safevi Devleti tehlikesi uzunca bir
Cem Sultan Olayının Osmanlıya Etkileri :
süre etkisiz hale getirildi.
a- Batıdaki seferler duraklamıĢ
☻Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri Osmanlı topraklarına
b- Endülüs Emevilerine gerekli yardım götürülememiĢ
katıldı.
c- Safevi tehlikesi önlenememiĢ
☻SavaĢ dönüĢü birçok sanatçı, bilgin ve Ģair Ġstanbul‟a getirildi.
d- II. Bayezid döneminin sönük geçmesine neden olmuĢ
☻SavaĢ dönüĢünde Dulkadiroğulları Beyliği ile yapılan Turnadağ
e- Papa
SavaĢı (1515) ile Dulkadiroğulları Beyliği Osmanlı Devletine katıldı.
ve
Avrupa
tarafından
baskı
unsuru
olarak
kullanılmıĢtır.
2-Karamanoğullarının Yıkılması (1483)
Not: Dulkadiroğulları Beyliğinin alınması ile Anadolu Türk birliği
kesin olarak sağlanmıĢtır.
Karamanoğulları II. Bayezid tarafından kesin olarak yıkılıĢtır.
2-Osmanlı – Memlük ĠliĢkileri
3-Boğdan Fethinin Tamamlanması:
Kili ve Akkerman alınarak Boğdan‟ın fethi tamamlanmıĢtır. Böylece
Kırım ile kara bağlantısı sağlanmıĢ ve Lehistan ile ilk iliĢkiler
Nedenleri:
◘ ġah Ġsmail ve Memlüklerin Osmanlıya karĢı ittifak
kurması
baĢlamıĢtır.
◘ Dulkadiroğulların Osmanlıya katılmasına Memlüklerin
4-Osmanlı-Memlük ĠliĢkileri
◘ Fatih
itirazı
Fatih zamanında bozulan iliĢkiler bu dönemde savaĢ haline
dönüĢmüĢtür.
Nedenleri:
a-Memlüklerin Cem Sultan‟ı kıĢkırtmaları ve korumaları
b-Karamanoğullarını desteklemeleri
döneminde
baĢlayan
iki
devlet
arasındaki
anlaĢmazlıklar
◘ Yavuz‟un Müslümanları bir bayrak altında toplayarak
Ġslam birliğini gerçekleĢtirmek istemesi
◘ Yavuz‟un baharat yolunu eline geçirmek istemesi
Yavuz Sultan Selim, Kansu Gavri ile Mercidabık SavaĢını yaparak
c-Fatih döneminden beri devam eden Hicaz u yolları sorunu
(1516) Suriye, Filistin bölgesini ele geçirdi. SavaĢ sırasında Kansu
d-Dulkadiroğulları Beyliği‟nin Memlüklere karĢı Osmanlıdan yardım
Gavri öldü.
istemesi
Bu savaĢlar sırasında her iki tarafta bir sonuç elde edememiĢtir.
Yavuz,
Memlük hükümdarı Tomanbay ile Ridaniye SavaĢını
yaparak Memlükleri yıkmıĢtır (1517).
Sonuçları:
5-Osmanlı-Venedik SavaĢları:
Venediklilerden Modon, Koron, Ġnebahtı kaleleri ve Navarin limanı
alınmıĢtır.
Otranto seferinden sonra, elimizden çıkan Ayamavra ve Kefalonya
kaleleri geri alınmıĢtır.
♠ Memlük Devleti ortadan kaldırılmıĢtır.
♠ Mısır Osmanlı devletine katıldı.
♠ SavaĢılmadan Hicaz Osmanlı devletine katılmıĢtır.
♠ Baharat yolu Osmanlının eline geçmiĢtir.
♠ Mukaddes emanetler Ġstanbul‟a getirildi.
♠ Halifelik Osmanlı Devletine geçti.
6-Osmanlı Ġran ĠliĢkileri
ġah Ġsmail, Akkoyunlu Devletini yıkarak yerine Safevi Devletini
kurdu.ġah Ġsmail Anadolu‟yu ele geçirmek amacı ile Anadolu da ġii
♠ Osmanlı hazinesi ağzına kadar dolmuĢtur.
♠ Venedikliler Kıbrıs adası için Memlüklere ödedikleri
vergiyi Osmanlı Devletine ödemeye baĢladılar.
propagandası yaparak, ġahkulu Ġsyanının çıkmasına neden oldu.
ġahkulu yakalanarak idam edildi.
Not:
Yavuz Sultan Selim döneminde bütün mücadeleler doğulu
II. Bayezid‟in ġii faaliyetlerine karĢı pasif davranması üzerine
devletler ile yapılmıĢ, batılı devletler ile herhangi bir mücadele
Trabzon Valisi Selim babasına karĢı isyan etmiĢ ise de baĢarısız
olmamıĢtır. Bu dönem batılı devletler ile mücadelenin olmadığı tek
olmuĢtur. Daha sonra yeniçeri ve ordunun desteği ile baĢa geçmiĢtir.
dönemdir.
HASAN FIRAT
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
Merkez isyanları
II. Osman (Genç Osman)
TARİH NOTLARI
17.yüzyıl
c- Köprülü Mehmet PaĢa
Valide Turhan Sultan‟ın teklifi üzerine, Köprülü Mehmet
PaĢa bazı Ģartlar karĢılığında sadrazam olmayı kabul etmiĢtir.
Böylece Ģart koĢarak sadrazam olan ilk kiĢi olmuĢtur.
17. yüzyılda ıslahat yolunda ilk ciddi adımı Genç Osman atmıĢtır. Genç
Faaliyetleri:
Osman‟ın ıslahatları Ģunlardır:
1- Ġlk iĢ olarak ilmiye sınıfı ile uğraĢtı. Ulemaya n
ġeyhülislam‟ın fetva vermek dıĢındaki yetkilerini elinden aldı.
asihatlarda bulundu.
Böylece ilmiye sınıfının devlet iĢlerine karıĢmasını önlemiĢtir.
2- Devletten haksız yere alınan
2- Maliyeye önem verdi. Din adamlarına ve askerlere fazladan verilen
paraları kesti.
paraları kesti.
3- Erdel‟deki isyanı bastırdı.
3- Genç Osman, saray dıĢı evlilik yaparak sarayı halka açmaya çalıĢmıĢtır.
4- SavaĢtan
kaçan
yeniçerileri
Genç Osman bu yönü ile sosyal alanda ıslahat yapan ilk padiĢahtır.
cezalandırdı.
4- Ġlk kez Yeniçeri Ocağını kaldırmayı düĢünmüĢtür. Bunu haber alan
5- Devletin gelir ve giderlerini dengeleyerek maliyeyi düzenledi.
yeniçeriler Genç Osman‟ı öldürmüĢlerdir.
6- Devlet kadrolarına iĢin ehli olan kiĢileri atadı.
IV. Murat
7-Çanakkale Boğazındaki Venedik ablukasını kaldırdı.
1- Ġçki, tütün, gece sokağa çıkma yasağı getirmiĢtir.
8-Venedikliler tarafından iĢgal edilen Ġmroz, Limni‟yi geri aldı
2- Koçi Bey‟e duraklamanın nedenleri ve çareleri ile ilgili Koç
d- Köprülü Fazıl Ahmet PaĢa
Bey Risalesi‟ni hazırlattı.
Babası Köprülü Mehmet PaĢa‟dan sonra sadrazam oldu.
3- Kuvvet ve Ģiddet yoluyla devlet otoritesini yeniden
1- Maliyeye önem vererek bütçe açığını kapattı.
sağlamıĢtır.
2- Orduyu disiplin altına aldı.
4- Yeniçeri ve sipahi zorbalarını ortadan kaldırdı. Bu durum
3- Venediklilerden Girit adasını aldı.
Ġstanbul‟da asayiĢ ve güvenliğin yeniden kurulmasını sağladı.
4- Avusturya‟dan Uyvar kalesini alıp, Vasvar AntlaĢmasını imzaladı.
5- Ġran üzerine iki sefer düzenledi. Bu seferler sırasında
5- IV. Mehmet ile Lehistan seferine çıkarak BucaĢ AntlaĢmasını
Anadolu‟daki Celaliler ortadan kaldırılmıĢ, emniyet ve güvenlik
imzaladı.
sağlanmıĢtır.
17. yüzyılda köprülüler ailesinden sadrazamlık makamına getirilen
6- Tımarlar eskiden olduğu gibi savaĢlarda yararlılık
diğer devlet adamları Ģunlardır:
gösterenlere verilmiĢtir.
e- Merzifonlu Kara Mustafa PĢ.
a-Kuyucu Murat PaĢa
II. Viyana kuĢatmasındaki baĢarısızlığı yüzünden idam edildi.
I. Ahmet devrinde sadrazam olmuĢtur. Celali isyanlarına karĢı
f- Köprülü Fazıl Mustafa PaĢa
sert tedbirler aldı. Bunun için bir çok isyancıyı idam ettirdi.
ğ- Amcazade Hüseyin PaĢa
b-Tarhuncu Ahmet PaĢa
Kutsal Ġttifak savaĢlarına son vererek Karlofça ve Ġstanbul
IV. Mehmet zamanındasadrazam oldu. Tarhuncu Ahmet
AntlaĢmalarını imzaladı.
PaĢa‟nın ıslahatları Ģunlardır:
Islahatların Özellikleri
1- Hazineye borcu olan kiĢilerden bu borçları tahsil etti.
1- Bu dönem ıslahatları geliĢme aĢaması bulamamıĢ
2- Bütçe açığının saray masraflarının çokluğundan ve lüzumsuz
DüĢünce aĢamasında kalmıĢtır.
harcamalardan kaynaklandığını görerek bunları azaltmaya çalıĢtı.
2- Kuvvet ve Ģiddet yolu ile ülkede asayiĢin sağlanması
3- Osmanlıda ilk defa resmi devlet bütçesini hazırladı.
yoluna gidilmiĢtir.
4- Divan üyeleri ve bazı yöneticilerden hazineye para aktardı.
3- Islahatlarda Avrupa örnek alınmamıĢtır.
Çıkarı elden giden kimselerin faaliyetleri sonucunda,
4- Yeniçeri, ulema ve halkın tepkisi ile karĢılaĢmıĢtır.
Tarhuncu Ahmet PaĢa idam edilmiĢtir.
5- Yönetim, hukuk ve teknik alanlarda ıslahat yapılmamıĢtır.
6- Duraklamaya çözüm olmadı.
7- Islahatların ağırlık noktasını ordu ve ekonomi oluĢturur.
8- Islahatların öncülüğünü padiĢah ve devlet adamları
yapmıĢ ve ıslahatlar Ģahıslara bağlı kalmıĢtır.
HASAN FIRAT
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
18.YÜZYIL
I. Abdülhamit’in Islahatları
Devri Ocağını
Islahatları
●SüratLale
Topçuları
geliĢtirdi. (1718-1730)
LALE DEVRĠ
●Karadeniz ve Eğe kıyılarında yeni tersaneler kuruldu.
1718 Pasarofça AntlaĢması ile baĢlayıp,
1730 Patrona Halil Ġsyanı ile sona eren devire Lale Devri denir.
Devrin PadiĢahı III. Ahmet, sadrazamı ise NevĢehirli Damat
Ġbrahim PaĢa‟dır.
●Ordunun subay ihtiyacını karĢılamak için “Ġstihkam Okulu”
açıldı.
●Askerlikle ilgili batı dillerindeki eserler Türkçe‟ye çevrildi.
●Mali alanda da çalıĢmalar yapıldı. Temelde iç borçlanma
Lale Devri Islahatları:
esasına dayana “Esham Sistemi” kuruldu.
●Avrupa‟ya ilk kez geçici elçiler gönderildi.
●Sait Efendi ve Ġbrahim Müteferrika ilk kez Türk matbaasını
kurdu (1727).
3. selim
●Yalova‟da bir kağıt fabrikası kuruldu.
●Tulumbacılar Bölüğü adı ile ilk kez bir itfaiye bölüğü kuruldu.
●Ġstanbul‟da bir kumaĢ fabrikası ve çini atölyesi kuruldu.
●Ġlk kez çiçek aĢısı uygulandı.
●Ġstanbul‟un çeĢitli yerlerinde pek çok kütüphane açıldı.
●Pek çok doğu klasiği Türkçe‟ye çevrildi.
Not 1: Lale Devri Osmanlı Devleti‟nde, batının üstünlüğünün
kabul edildiği ve batının örnek alınarak ıslahatlar yapıldığı ilk
dönemdir.
Not 2: Lale Devri, bu dönemde devam eden Osmanlı-Ġran
SavaĢları hariç genelde barıĢçı bir politikanın benimsendiği
devir olmuĢtur.
III. Ahmet‟ten sonra tahta geçen I. Mahmut ilk iĢ olarak
Ġstanbul‟un asayiĢini yeniden sağladı. Patrona Halil ve
arkadaĢları yakalanarak idam edildi.
Topçu
PaĢa,
ve Humbaracı ocaklarını modern usullere göre
yeniden bir düzene soktu.
● Humbaracı Ahmet PaĢa orduda bölük, alay, tabur
sistemini kurdu.
● Avrupai
tarzda
●III. Selim Nizam-ı Cedit Ocağı‟nın ihtiyacını
karĢılamak için “Ġrad-ı Cedit” adıyla ayrı bir hazine
kurdurdu.
●Kara ve Deniz Mühendishanesi geliĢtirlerek,
Mühendishane-i Berr-i Hümayun ve Mühendishane-i
Bahr-ı Hümayun adı verildi.
●Batıdaki bilim, teknik ve siyasi alandaki geliĢmeleri
takip edebilmek amacıyla Londra-Paris-Viyana-Berlin
●Fransızca okullarda ilk kez yabancı dil olarak
okutulmaya baĢlandı.
●Yerli malı kullanımı için çaba harcandı.
●Ġlk devlet matbaası kuruldu.
Islahatları:
bir Fransız olan Humbaracı Ahmet
kurdu.
gibi merkezlerde daimi elçilikler kuruldu.
I. Mahmut’un Islahatları
● Aslen
● Avrupai tarzda “Nizam-ı Cedit Ocağı” adı ile bir ordu
subay yetiĢtirmek amacı ile “Kara
Mühendishanesi” kuruldu.
● Maliyeyi düzeltmek amacı ile çalıĢmalar yapıldı.
III. Mustafa’nın Islahatları
1806-1812 Osmanlı Rus SavaĢı‟nın devam
ettiği bir sırada, Nizam-ı Cedit Ordusunun Ġstanbul‟da
olmamasını fırsat bilen bazı yeniçeriler, ıslahatların
önemini kavrayamayan halk kitlesini de yanlarına
alarak Kabakçı Mustafa önderliğinde ayaklandılar.
Ġsyancılar Nizam-ı Cedit kıĢlalarına basarak ocağı dağıttılar.
III. Selim‟i tahttan indirerek yerine IV. Mustafa‟yı padiĢah ilan
ettiler.
18. Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri
●17.yüzyıl ıslahatlarından farklı olarak Avrupa örnek alınmıĢtır.
● 18. yüzyıl ıslahatları 17. yüzyıl ıslahatlarına göre daha
●Fransız Baron dö Tott topçu ve istihkam askerlerini
köklüdür.
düzenlemeye çalıĢtı. Hafif ve hızlı toplar döküldü.
●Askeri alanda ağırlıklıdır.
● “Sürat topçuları Ocağı” kuruldu.
●Islahatlar, yapan kiĢilerin döneminde geçerli olmuĢ bir devlet
●Haliç‟te “Hendeshane” adıyla denizcilik ve topçuluk öğretimi
politikası haline gelememiĢtir.
yapılan yeni bir okul açıldı.
● Islahatlar, yeniçerilerin, halkın ve ulemanın tepkisiyle
●Deniz subayı yetiĢtirmek amacıyla “Deniz Mühendishanesi”
karĢılaĢmıĢtır.
kuruldu.
●Yönetim ve hukuk alanında ıslahat yapılmamıĢtır.
●Maliye alanında da çalıĢmalar yapıldı. III. Mustafa devri
● 17. yüzyıl ıslahatlarına göre daha baĢarılıdır ama devletin
18. yüzyılda maliyenin en iyi durumda olduğu devirdir.
çöküĢü önlenememiĢtir.
Bu dönemde maliye açık vermemiĢtir.
●Devlet adamları tarafından yapılmıĢtır
HASAN FIRAT
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
Sırp ve Yunan Ġsyanları
Mısır ve Boğazlar Sorunu
A- Sırp Ġsyanı
II. Mahmut, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet PaĢa‟ya Mora isyanını
Nedenleri:
1-Gerileme ve dağılma döneminde Avrupa‟ya yapılan seferlerde Sırp
topraklarının savaĢ alanı haline dönmesi
3-Fransız Ġhtilali‟nin yaydığı milliyetçilik ve bağımsızlık ilkelerinin
etkisi,
4-Avusturya ve Rusya‟nın Balkanları kontrol altına almak için buradaki
azınlıkları Osmanlı‟ya karĢı kıĢkırtması
5-Sırbistan‟da görev yapan yeniçerilerin halka kötü davranması,
Bunların sonucunda 1804‟te Kara Yorgi öncülüğünde ilk isyan
çıkmıĢtır.
Mahmut‟tan Mora valiliğine karĢılık Suriye valiliğini istemiĢtir. II.
Mahmut‟un bunu kabul etmemesi üzerine Mehmet Ali PaĢa isyan
etmiĢtir.
Mehmet Ali PaĢa‟nın oğlu Ġbrahim PaĢa komutasındaki Mısır
Ordusu, Suriye‟yi ele geçirmiĢ ve Kütahya‟ya kadar ilerlemiĢtir.
Zor durumda kalan II. Mahmut, Rusya‟dan yardım istemek
zorunda kalmıĢtır. Rus ordu ve donanması Ġstanbul önlerine gelince,
bu durumdan Ġngiltere ve Fransa rahatsız olmuĢtur. Bunun üzerine
Sonuçları:
1-Sırplar Edirne AntlaĢması ile iç iĢlerinde serbest, dıĢ iĢlerinde
Osmanlıya bağımlı oldular (1829).
2-Berlin AntlaĢması ile Sırbistan tam bağımsızlığını kazandı (1878).
Osmanlı
Devleti‟nde
milliyetçilik
akımlarından
etkilenerek
bağımsızlık için ilk isyan eden ilk toplum Sırplardır.
Kütahya AntlaĢması (1833)
Bu antlaĢmayla, Mehmet Ali PaĢa‟ya Suriye ve Girit valiliği, oğlu
Ġbrahim PaĢa‟ya da Adana valiliği, ek olarak verilmiĢtir.
Hünkar
Ġskelesi AntlaĢması‟nı yaptı (1833).
Hünkar Ġskelesi AntlaĢması’nın Maddeleri:
1-Milliyetçilik akımının etkisi
1-Osmanlı Devleti bir saldırıya uğrarsa Rusya, asker yardımı
2-Etnik-i Eterya Cemiyeti‟nin kurulması (1814)
yapacak fakat masraflarını Osmanlı karĢılayacak
3-Rusya, Fransa ve Ġngiltere‟nin Rumları kıĢkırtması
2-Rusya saldırıya uğrarsa Osmanlılar, Boğazlar‟ı kapatacak
4-Osmanlı Devleti‟nin zayıflamıĢ olması
Rusya‟nın desteğini alan Etnik‟i Eterya, Eflak ve Boğdan da isyanı
baĢlattı (1820). Osmanlı Devleti Mısır Valisi Mehmet Ali PaĢa‟nın
yardımı ile isyanı bastırdı.
Rusya
birleĢerek
Yunanistan‟a
bağımsızlık
verilmesini istediler. II. Mahmut‟un bunu kabul etmemesi üzerine üç
devletin donanması, Navarin Limanı‟nda Osmanlı donanmasını yaktılar
(Navarin Baskını 1827). Rusya‟nın da doğu ve batıda ilerlemesi üzerine
zor durumda kalan Osmanlı Devleti Edirne AntlaĢması‟nı imzaladı
(1829).
Edirne AntlaĢmasının Maddeleri:
1-Osmanlı Devleti, Yunanistan‟ın bağımsızlığını tanıyacak
2-Sırbistan iç iĢlerinde bağımsız, dıĢ iĢlerinde Osmanlıya bağlı olacak
Not:Rumlar Osmanlı Devletinden ayrılarak bağımsız olan ilk millet
olmuĢtur.
PaĢa arasında Kütahya AntlaĢması‟nın imzalanmasını sağlamıĢlardır.
AntlaĢmaya rağmen Mehmet Ali PaĢa‟ya güvenemeyen II.
Nedenleri:
Ġngiltere,
Ġngiltere ve Fransa harekete geçerek, II. Mahmut ile Mehmet Ali
Mahmut, Rusya‟nın desteğini sağlamak için Rusya ile
B-Yunan Ġsyanı
Fransa,
Edirne AntlaĢması ile bağımsız olması üzerine, Mora valiliği Mehmet
Ali PaĢa‟ya verilememiĢtir. Bunun üzerine Mehmet Ali PaĢa, II.
2-Osmanlı Devleti‟nin merkezi idaresinin zayıflaması
Not:
bastırsa Mora ve Girit valiliklerini vaat etmiĢti. Ancak Yunanistan‟ın
3-AntlaĢma 8 yıl yürürlükte kalacak
Not: Böylece ilk kez boğazlar sorunu ortaya çıkmıĢtır.
Rusya‟nın desteğini alan II. Mahmut, Mehmet Ali PaĢa‟ya haddini
bildirmek için Mehmet PaĢa‟ya savaĢ açtı. Yapılan Nizip SavaĢı‟nı
(1839), Osmanlı ordusu kaybetti. Bu arada II. Mahmut ölmüĢ yerine
oğlu Abdülmecit tahta geçmiĢtir.
Hünkar iskelesi AntlaĢması‟na göre Rusya‟nın yardım etmesinden
çekinen Ġngiltere, Mısır sorununu uluslar arası bir konferansa çekti.
Fransa hariç Avrupa‟nın büyük devletlerinin katıldığı, Londra
Protokolü imzalandı (1840).
Londra Protokolü Maddeleri:
1-Suriye, Adana, Girit, Cidde, Osmanlı‟ya geri verilecek
2-Mısır Osmanlıya yıllık vergi verecek
3-Mısır hukuken Osmanlı Devleti‟nin olacak, yönetimi Mehmet Ali
PaĢa‟ya verilecek
Not: Böylece Mısır Sorunu halledilmiĢ oldu.
Mısır Sorununu halleden Avrupalı Devletler tekrar bir araya
gelerek Londra Boğazlar SözleĢmesi‟ni (Londra antlaĢması 1841)
imzaladılar.
Londra Boğazlar SözleĢmesinin Önemi:
1-Boğazlar uluslar arası bir statü kazandı
2-Boğazlar sorunu çözüldü.
3-Boğazların savaĢ gemilerine kapatılması ile Rusya‟nın Akdeniz‟e
inmesi önlendi.
Not: Mısır Sorunu baĢlangıçta bir iç sorun iken sonraları dıĢ sorun
haline dönüĢtü.
Not: Osmanlı Devleti‟nin kendi valisi ile bile baĢa çıkamayacak
güçte olduğu ortaya çıktı
HASAN FIRAT
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
Kırım SavaĢı (1853-1856)
1877-78 Osmanlı-Rus SavaĢı (93 Harbi)
Nedenleri:
Nedenleri:
1-Rusların, Ġstanbul ve Boğazlara yerleĢmek ve Balkanlarda
1-Almanya ve Ġtalya‟nın siyasi birliğini kurmasıyla Avrupa‟da
kendisine bağlı devletler kurmak istemesi
meydana gelen geliĢmelerden Rusya‟nın faydalanmak istemesi
2-Rusların, kutsal yerlerde Ortodokslar lehine bazı haklar elde
2-Rusya‟nın Kırım SavaĢı‟yla kaybettiği hakları elde etmek
etmek istemesi
istemesi
3-Rusya‟nın isteklerini Osmanlı Devleti‟ne kabul ettirebilmek için
3-Karadeniz kıyılarını silahlandırmak istemesi
Prens Menkiçof‟u olağanüstü yetkiler ile Ġstanbul‟a göndermesi
4-Rusya‟nın Balkan devletlerini kıĢkırtması. Bunun üzerine
Rus ordularının Osmanlı topraklarına girmesi ile savaĢ baĢladı.
Rus
donanması,
Sinop
Limanına
baskın
yaparak
Osmanlı
donanmasını Yaktı (Sinop Baskını 1853).
Hersek, Sırbistan, Karadağ ve Bulgaristan‟da isyanlar çıktı.
Yeni bir Osmanlı-Rus SavaĢını istemeyen Avrupalı devletler
Ġstanbul‟da bir konferans topladılar (Ġstanbul Konferansı
Rusya‟nın Boğazlar ve Akdeniz üzerinde oluĢturduğu tehdit,
1878). Bu konferansta Sırbistan ve Karadağ‟dan Osmanlı
Ġngiltere ve Fransa‟yı harekete geçirdi. Ġki devlet Osmanlının
askerlerinin çekilmesini, Bosna Hersek ve Bulgaristan‟a da
yanında savaĢa katıldılar.
özerklik verilmesini istediler. Osmanlı bu istekleri iç iĢlerine
Ġtalyan birliğini kurmak için Fransa‟nın desteğine ihtiyaç
duyan Piyomento (Sardunya), Fransa‟nın yanında savaĢa girdi.
Bu ittifak karĢısında, Rusya zor durumda kalarak
müdahale sayarak reddetti.
Bunun üzerine Rusya Osmanlı Devleti‟ne savaĢ ilan etti.
Paris
Ruslar Kafkaslarda Gazi Ahmet Muhtar PaĢa‟yı, Balkanlar‟da ise
AntlaĢması‟nı imzalamıĢtır.
Gazi Osman PaĢa‟yı yenerek, Osmanlı Devleti ile Ayestefanos
Paris AntlaĢmasının Maddeleri:
(YeĢilköy) AntlaĢmasını imzaladı.
1-Osmanlı Devleti bir Avrupa Devleti sayılacak, toprak bütünlüğü
Ayestefanos AntlaĢması (1878)
Avrupalı devletlerin garantisi altında olacak ve Avrupa devletleri
Bu AntlaĢma ile Ruslar tarihi emellerine ulaĢma yolunda önemli
hukukundan yararlanacak
bir adım atmıĢtır. Rusya‟nın büyümesini istemeyen Ġngiltere ve
2-Karadeniz tarafsız hale getirilecek sadece ticaret gemilerine
Avusturya yanlarına Almanya‟yı da alarak savaĢa itiraz etmiĢtir.
açık tutulacak
Rusya bu devletler ile savaĢı göze alamadığından Berlin
3-Rusya ve Osmanlı Devleti Karadeniz‟de savaĢ gemisi ve tersane
AntlaĢmasını hazırlamak zorunda kalmıĢtır (1878).
bulunduramayacaktır.
Berlin AntlaĢmasının Maddeleri:
4-Rusya, Osmanlı Devleti‟nin iç iĢlerine karıĢmayacak, alınan
1-Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız olacak
topraklar taraflara geri verilecek
2-Batum, Kars, Ardahan ve Artvin Rusya‟da, Doğu Beyazıt ve
Paris AntlaĢmasının Önemi:
EleĢkirt Osmanlıda kalacak
●Osmanlı Devleti, Avrupa Devleti sayıldı.
3-Bulgaristan üçe ayrılacak
●Osmanlı Devleti‟nin dağılma döneminde imzaladığı en karlı
4-Osmanlı Devleti Rusya‟ya savaĢ tazminatı ödeyecek
anlaĢma oldu.
5-Yunanistan‟a Teselya Bölgesi verilecek
●Osmanlı toprak bütünlüğünün Avrupalı devletlerinin garantisi
6-Ermeni ve Rum azınlıklara ayrıcalıklar verilecek
altında bulunması, Osmanlı Devleti‟nin kendi topraklarını koru-
7-Bosna-Hersek
yamayacak kadar güçsüz olduğunu gösterdi.
Avusturya‟ya bırakılacak
●Osmanlı
Devleti
bu
savaĢtan
galip
çıkmasına
rağmen
Osmanlıya
ait
olacak
fakat
yönetimi
Berlin AntlaĢmasının Önemi:
“Karadeniz‟de donanma bulunduramayacak” maddesi ile yenik
●19. yüzyılda imzalanan en ağır antlaĢmadır.
devlet durumuna düĢmüĢtür.
●Ermeni meselesi ilk defa Berlin AntlaĢması ile gündeme
●Bu antlaĢma ile Ġngiltere ve Fransa Akdeniz‟de güvenliklerini
gelmiĢtir.
sağlamıĢlardır.
●Bulgaristan‟ın parçalanması ile Rusların Akdeniz‟e inmesi
●Rusya‟nın
Osmanlı
Devleti
üzerindeki
emelleri
bir
süre
önlenmiĢtir.
engellenmiĢtir.
●Osmanlı Devleti‟nin Berlin antlaĢmasındaki en önemli karı Doğu
Not: Kırım savaĢı sırasında Osmanlı padiĢahı Abdülmecit, ilk kez
Beyazıt‟ın geri alınmasıdır. Buna karĢılık Kıbrıs Ġngilizlere üs
Ġngiltere‟den borç para almıĢtır.
olarak verildi.
Not: Osmanlı Devleti, yabancıların Paris AntlaĢmasında, iç
Not: Ayestefanos AntlaĢması, Avrupalı devletlerin müdahalesi
iĢlerimize karıĢmasını engellemek için Islahat Fermanı‟nı ilan etti.
ile uygulanamamıĢtır. Bu nedenle ölü doğmuĢ bir antlaĢmadır. Bu
yönü ile Sevr AntlaĢması‟na benzer.
HASAN FIRAT
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
II. Mahmut Devrindeki Yenilikler
Tanzimat Fermanı
Bu dönemde askeri, yönetim, mali, kültürel ve eğitim alanında
ıslahatlar yapılmıĢtır.
Tanzimat Fermanı PadiĢah Abdülmecit zamanında, Hariciye
Nazırı (DıĢiĢleri Bakanı) Mustafa ReĢit PaĢa tarafından
hazırlandı.
A-Askeri Alandaki Islahatlar
1. Sekban-ı Cedit ve EĢkinci ocaklarını kurdu.
Nedenleri:
2. 1826 yılında Yeniçeri Ocağını kaldırdı (Vakay-ı Hayriye). Yerine
1. Avrupalı devletlerin iç iĢlerimize karıĢması-
Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusunu kurdu.
na engel olmak
Not:Yeniçeri Ocağı‟nın kaldırılmasıyla padiĢahın otoritesi yeniden
2. Avrupalı devletlere yakınlık sağlamak
sağlanmıĢtır. Ayrıca yapılacak olan ıslahatların önündeki en büyük
3. Mısır meselesinin halledilmesinde Avrupalı
engel kaldırılmıĢtır.
devletlerinin yardımını sağlamak
Mustafa ReĢit PaĢa hazırladığı programı 3 Kasım 1839
B-Yönetim Alanındaki Ġnkılaplar
tarihinde Gülhane Parkı‟nda halk huzurunda okudu. Bunun için
1. II.Mahmut ayanlar ile Sened-i Ġttifak‟ı imzaladı. Bu antlaĢmaya
göre
ayanlar
devlet
otoritesini
tanıyacak
ve
bu fermana “Gülhane Hattı Hümayunu” da denir.
ıslahatları
benimseyecek buna karĢılık ayanlar bulundukları yerde vergi
Tanzimat Fermanı’nın Maddeleri:
toplama yetkisine sahip olacaklardı. Sened-i Ġttifak, padiĢahın
1. Müslüman, Hıristiyan ve Musevi bütün halkın, can, mal ve
yetkilerini sınırlayan ilk belgedir. Ayrıca devlet ayanların varlığını
namus güvenliği sağlanacaktır.
bu belgeyle resmen tanımıĢtır.
2. Vergiler herkesin gelirine göre toplanacak-
2. Divan teĢkilatı kaldırılarak nazırlıklar (bakanlıklar) kuruldu.
tır.
3. Askere alma ve terhis iĢlemleri belli kurallara bağlanacaktır.
3. Dirlik sistemi kaldırıldı. Bunun yerine devlet memurlarına maaĢ
4. Herkes kanun önünde eĢit olacak, her gücün üstünde kanun
bağlandı.
gücünün olduğu kabul edilecek
4. Posta, polis ve karantina teĢkilatı kuruldu.
5. Hiç kimse yargılanmadan haksız yere idam edilmeyecektir.
5. Müsadere usulü kaldırılarak özel mülkiyet ve miras hakkı
6. Herkes mal ve mülk sahibi olabilecek, isterse satabilecek
tanındı.
veya miras bırakabilecek.
6. Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.
7. Memurlara fes ve pantolon giyme zorunluluğu getirildi.
Tanzimat Fermanı’nın Önemi:
8. Memurlar iç iĢleri ve dıĢ iĢleri olmak üzere ikiye ayrıldı.
● Osmanlı Devleti‟nde ilk kez kanun gücünün üstünlüğü kabul
edilmiĢtir.
C- Eğitim ve Kültür Alanındaki Ġnkılaplar
● PadiĢah ilk kez kendi gücünün de üstünde kanun gücü
1. Ġstanbul‟da ilköğretim‟in zorunlu olması kabul edildi. Fakat
olduğunu kabul etti.
uygulanamadı.
● Ömür boyu olan askerlik 5 yıla indirildi. Önce sadece
2. Yüksek okullara öğrenci yetiĢtirmek amacı ile rüĢtiye okulları
Müslümanların yaptığı askerlik tüm halka yaygınlaĢtırıldı.
açıldı.
● Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti‟nde Müslümanlar ve
3. Enderun Mektebi kaldırılarak yerine devlet memurluğu için
gayrimüslimler kanun önünde eĢitlendi.
Mekteb-i Maarif-i Adliye okulu kuruldu.
● Osmanlı tarihinde batılı hukuk kurallarına geçiĢin ilk
4. Orduya subay yetiĢtirmek için Harp Okulu açıldı.
aĢamasını oluĢturur.
5. Ġlk resmi gazete olan Takvim-i Vakayi çıkarıldı.
● Tanzimat Fermanı‟nın ilan edilmesinde Avrupalı devletlerinin
6. Ġlk kez Avrupa‟ya öğrenciler gönderildi.
baskısı olmamıĢtır.
7. Mekteb-i Tıbbıye ve Mızıkay-ı Hümayun gibi yüksek okullar
açıldı.
Not:Osmanlı tarihinde Tanzimat Fermanı ile baĢlayıp (1839),
8. II.Mahmut resmini yaptırarak devlet dairelerine astırdı.
I.MeĢrutiyet Dönemi‟ne (1876) kadar geçen döneme “Tanzimat
9. Yabancı müzik serbest bırakıldı.
Dönemi” denir.
D) Ekonomik Alandaki Islahatları
1. Ġngilizler ile Balta Limanı AntlaĢması imzalandı
2. Yerli malı kullanımı teĢvik edildi.
HASAN FIRAT
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
Islahat Fermanı
II. MeĢrutiyet
Kırım SavaĢı sırasında Ġngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti‟ne yapmıĢ
oldukları
yardım
istemiĢlerdi.
karĢılığında Hıristiyanlara
Bunun
üzerine
Osmanlı
bazı
padiĢahı
haklar
verilmesini
Abdülmecit,
I. MeĢrutiyet‟in kapatılması üzerine harekete geçen Jön
Türkler, Ġttihat ve Terakki Örgütü‟nü kurdular (1889). Örgüt,
Paris
II. Abdülhamit‟e meĢrutiyeti tekrar ilan etmesi için baskı
AntlaĢması‟na Hıristiyanları koruyucu bir madde konulmasını engellemek
yaptı. PadiĢah meĢrutiyeti ilan etmeyince, Ġttihat ve Terakki
için Islahat Fermanını ilan etmiĢtir.
Örgütü‟ne bağlı bulunan Niyazi Bey ve Enver Bey birlikleriyle
Balkanlarda ayaklandı. Ayaklanmanın büyümesini istemeyen
Islahat Fermanı’nın Maddeleri:
II.Abdülhamit, ikinci kez meĢrutiyeti ilan etmiĢtir (1908).
1- Herkes dil, din ve mezhep özgürlüğü- ne sahip olacak,
Böylece II.MeĢrutiyet dönemi baĢlamıĢtır.
2-Karma mahkemeler oluĢturulacak herkes kendi dinine göre yemin
31 Mart Olayı (13 Nisan 1909)
edebilecek
MeĢrutiyet karĢıtları Ġstanbul‟da bir isyan çıkarttılar. Bu
3-Azınlıklar il meclisine üye olabilecek
isyana “31 Mart Olayı” denir.Ġsyanı Selanik‟ten yola çıkan,
4-Azınlıklara, hakaret ifade eden sözcükler kullanılmayacak
kurmay baĢkanlığını Mustafa Kemal‟in yaptığı Hareket Ordusu
5-Azınlıklarda devlet memuru olabilecek ve istedikleri okula girebilecekler
bastırmıĢtır.
6-Müslüman olmayanlardan alınan cizye vergisi kaldırılacak
Sonuçları:
●1876 Anayasası tekrar yürürlüğe girdi.
Islahat Fermanı’nın Önemi:
●Anayasa
●Bu ferman Tanzimat Fermanı‟nın geniĢletilmiĢ Ģeklidir.
zorlaĢtırılmıĢtır.
●Avrupalı devletlerin baskısı sonucunda ilan edilmiĢtir.
●Ġttihat ve Terakki bu ayaklanmadan II.Abdülhamit‟i sorumlu
●Bu ferman ile azınlıklar, Müslüman halktan daha ayrıcalıklı hale geldiler.
tutarak onu tahttan indirmiĢ, yerine V. Mehmet ReĢat padiĢah
●Avrupalı devletler Islahat Fermanı‟nın ilan edilmesine rağmen azınlık
yapılmıĢtır.
haklarını bahane ederek Osmanlı Devleti‟nin iç iĢlerine karıĢmaya devam
●KarıĢıklıklardan yararlanmak isteyen Avrupalı devletler bazı
ettiler.
yerleri iĢgal etti.
I. MeĢrutiyet
-Yunanistan, Girit‟i iĢgal etti (1908)
Mithat PaĢa, Namık Kemal, Ziya PaĢa gibi bazı aydınlar devletin içine
düĢtüğü kötü durumdan kurtulması için, MeĢrutiyet‟in ilan edilmesi
değiĢikliği
ile
padiĢahın
meclisi
kapatması
-Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek‟i
iĢgal etti.
gerektiğini savunuyorlardı Bu aydınların bulunduğu bu gruba Genç
-Bulgaristan, bağımsızlığını ilan etti.
Osmanlılar ( Yeni Osmanlı-
●Bu dönemde ülkeyi Ġttihat ve Terakki Cemiyeti yönetti.
lar) veya Jön Türkler deniyordu.
Ġttihatçılar yönetimde Türkçülük fikrine önem verdiler.
Jön Türkler, meĢrutiyeti ilan etme yanlısı olmayan padiĢah Abdülaziz‟i
●Basına uygulanan sansür kaldırıldı.
tahttan indirerek yerine V. Murat‟ı çıkardılar. Jön Türkler, sağlığı bozuk
olan V.Murat üç ay sonra tahttan indirerek, meĢrutiyeti ilan edeceğine söz
Not: “31 Mart Olayı” Osmanlı tarihinde rejime yönelik ilk isyan
veren II.Abdülhamit‟i tahta geçirdiler.
hareketidir.
II. Abdülhamit, sözünü yerine getirmek için Mithat PaĢa‟yı sadrazamlığa
getirerek meĢrutiyeti ilan etti (23 Aralık 1876).
MeĢrutiyet‟in Ġlanının Önemi:
●MeĢrutiyet‟in ilanı ile ilk kez halk, padiĢahın yanında yönetime ortak
olmuĢtur.
●Halk ilk defa seçme-seçilme ve temsil hakkını kullanmıĢtır.
●Osmanlı Devleti‟nde Mutlakiyet olan yönetim Ģekli sona ermiĢ, MeĢrutiyet
yönetimi baĢlamıĢtır.
●Osmanlı tarihinin aynı zamanda Türk tarihinin ilk anayasası olan, Kanun-ı
Esasi ilan edilmiĢtir.
●Meclis-i Mebusan ve Meclis‟i Ayan olmak üzere iki meclis açıldı. Meclis-i
Mebusan‟ın üyelerini halk, Meclis-i Ayan‟ın üyelerini padiĢah seçti.
II. Abdülhamit, 1877-78 Osmanlı Rus SavaĢını (93 Harbi) bahane ederek
meclisi kapattı. Böylece meĢrutiyet sona erdi. Tekrar mutlakiyet baĢladı.
Mutlakiyet: Hükümdarın kayıtsız Ģartsız yönetimi elinde bulundurması.
MeĢrutiyet: MonarĢi ile yönetilen devletlerde hükümdarın baĢkanlığı
altındaki parlamento (meclis) yönetimi.
HASAN FIRAT
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
Havza Genelgesi 25 Mayıs 1919
Nedenleri
 Askerlerin dağılmasını önlemek.
 Milli Mücadeleyi baĢlatmak ve Halkı Bilinçlendirmek
Alınan Kararlar
 Askerlerin terhisini önleyerek kendine bağlamak
 Halktan miting ve gösteri yapmasını, iĢgalcilere protesto
telgraflarını çekmelerini
istedi.
Özellikleri ve Sonuçları
 Milli Mücadelenin baĢladığının bir göstergesidir.
 Ġstanbul hükümeti Mustafa Kemal‟i geri çağırdı. Fakat, M.
Kemal buna uymadı.
Amasya Genelgesi 22 Haziran 1919
Nedenleri
Milli Mücadeleyi halka mal etmek
Dağınık halde bulunan cemiyetleri birleĢtirmek
Alınan Kararlar
 Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir. (Mili
mücadelenin
gerekçesi)
 Milletin istiklalini milletin azim ve kararı kurtaracaktır. (Yöntem)
 Ġstanbul hükümeti sorumlulukları yerine getirememektedir.
 Milli bir kurulun varlığı gerekmektedir. (Temsil Heyeti fikri)
 Sivas ve Erzurum‟da bir kongre toplanacaktır
Özellikleri ve Sonuçları
KurtuluĢ savaĢının amacı, gerekçesi ve yöntemi ilk kez açıklandı.
 Milli mücadelenin ilanının belgesidir. Türk milleti örgütlenmeye
çağrılmıĢtır.
Not
M. Kemal, Ġstanbul hükümeti tarafından 9.Ordu MüfettiĢi olarak
Anadolu‟ya
gönderilmiĢti. Havza genelgesinden sonra 3. Ordu MüfettiĢliğine
dönüĢtürüldü. Amasya
genelgesi üzerine görevden alınınca M. Kemal askerlikten istifa etti.
Erzurum Kongresi (3 Temmuz – 7 Ağustos 1919)
Nedenleri
 Doğu sorunlarını görüĢmek
 Milli mücadeleyi örgütlemek
Alınan Kararlar
 Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündür bölünemez.
 Ġstanbul hükümeti iĢgallere kayıtsız kalması durumunda geçici bir
hükümet
kurulacak.
 Hükümeti milli meclis seçecek
 Meclis kuruluncaya kadar bu görevi Temsil heyeti yapacak
Manda ve Himaye kabul edilemez.
 Milli iradeyi hakim ve milli kuvvetleri üstün kılmak esastır.
Özellikleri ve Sonuçları
 Manda ve himaye ilk kez red edildi.
Bölgesel bir kongre olmasına rağmen aldığı kararlar bakımından
ulusaldır.
Mustafa Kemal‟in sivil olarak katıldığı ilk kongredir.
 Mustafa Kemal‟in gücü artmıĢtır
Not
15. Kolordu komutanlığının merkezinin Erzurum‟da olması ve
Erzurum‟un Doğunun merkezinde olması nedeniyle tercih edildi.
TARİH NOTLARI
Sivas Kongresi (-11 Eylül 1919)
Nedenleri
-Milli Mücadeleyi görüĢmek
-Erzurum Kongresi kararlarını görüĢmek
-Milli Mücadeleyi halka mal etmek
Alınan Kararlar
-Erzurum kongresi kararları kabul edildi.
-Misak-ı Milli esasları belirlendi.
-Manda ve himaye kesin olarak red edildi.
-Bütün cemiyetler Anadolu ve Rumeli mudafai hukuk cemiyeti adı
altında toplandı.
-Temsil heyeti kuruldu.
-Ali Fuat Cebesoy batı cephesi komutanlığına atandı.
-Mebusan Meclisinin toplanması istendi.
Özellikleri ve Sonuçları
-Ulusal bir kongredir.
-Mustafa Kemal‟in liderliği kabul edildi. Temsil Heyeti baĢkanlığına
getirildi. Temsil
heyeti oluĢturuldu.
-Bütün cemiyetler birleĢtirildi
Not
Damat Ferit PaĢa, kongreyi dağıtmak için Ali Galip Bey‟i
görevlendirdi. Fakat o bunu
baĢaramayınca istifa etti. Milli Mücadelenin ilk siyasi baĢarısıdır.
Amasya GörüĢmesi (11 Eylül 1919)
Nedenleri
-Ali Rıza paĢa hükümetinin milli mücadeleye sıcak bakması
Sonuçları
-Manda ve Himayenin ret edilmesi
-Vatanın bütünlüğü ve istiklalinin korunması
-Mebusan Meclisini toplanması
-Seçimlerin serbestçe yapılması
-Anadolu hareketini aciz gösterici müdahalelerde bulunulmaması
-Ġtilaf devletleriyle görüĢmelerde Temsil Heyetinin de fikrinin
alınması
Sonuçları
-Ġstanbul Hükümetinin Anadolu hareketini resmen tanıdığını
ortaya koydu.
-Meclisi Mebusan toplandı
BALIKESiR KONGRESi(26-30 Temmuz) 1919
 Yunanlıların Balıkesir„e kadar gelmeleri üzerine vatanseverler
tarafından toplanmıĢtır.
Yunanlılara karĢı Kuvay-i Milliye birlikleri adlı çeteler
oluĢturulmuĢtur.
Amasya genelgesinin kararları görüĢülerek onaylanmıĢtır.
Bölgeseldir.
 Batı cephesi oluĢturulmuĢtur.
PadiĢaha bağlılık kararı alınmıĢtır.
ALAġEHiR KONGRESi (15-25 Ağustos)1919
Balıkesir kongresinin kararlarını kabul etmiĢtir
 Erzurum kongresinin kararlarına karĢı çıkmıĢtır
Sivas kongresine pek olumlu bakılmamıĢtır.
 Gerekli olması halinde Yunan iĢgallerine karĢı itilaf
devletlerinden yardım istenmesi kararlaĢtırılmıĢtır.
Amasya genelgesi kararlarına uyulması kararı alınmıĢtır.
 Bölgesel niteliklidir.
 Milli mücadele tarihimizde ―Batı Cepheleri‖ diye anılan bir çete
birliği kurulmuĢtur.
itilaf devletlerinden yardım alınabileceği kararı alındı.
HASAN FIRAT
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
Diğer Bölgesel Kongreler
o Edirne kongresi (9 Mayıs 1919)
o Lüleburgaz kongresi (Nisan 1919)
o Nazilli kongresi (7 Ağustos 1919)
o Afyon kongresi (2Ağustos 1920)
o Pozantı kongresi (5 Ağustos 1920) M.Kemalin katıldığı son
kongredir.
D
O
Ğ
U
C
E
P
H
E
S
Ġ
SavaĢlar
1. Osmanlı„dan kalan düzenli ordu savaĢmıĢtır
2. Bu cephede Ermenilere ve Gürcülere karĢı savaĢıldı
3. Doğu Anadolu„da bir Ermeni devletinin kurulmasını baĢlangıçta
Rusya I. Dünya savaĢından sonra ingiltere ve ABD destekledi.
NOT: Harbord raporunun sonucu ABD„nin desteğini çekmesine
sebep oldu.
Ermeniler;
Kars
Ardahan FORMÜL: KASIK
SarıkamıĢ
Iğdır
Kulp
iĢgal ettiler. Daha sonra buraya atanan 15. kolordu komutanı
Kazım Karabekir 28 Eylül 1920 de Ermenilere karĢı taarruza geçti.
Türk kuvvetleri 30 Ekim Kars ı, 7 Kasım da Batum u geri aldı bu
baĢarılar üzerine Ermeniler barıĢ istemek zorunda kaldı.
GÜMRÜ ANTLAĢMASI (3 Aralık 1920)
1.Ermeniler iĢgal ettikleri Türk bölgelerinden geri çekilecektirler.
2.Aras nehri ve Çıldır gölü sınır kabul edilecektir.
3.Ermeniler Sevr AntlaĢmasını kabul etmeyecekler.
4.Ermenistan TBMM hükümetine karĢı düĢmanca hareketlerde
bulunmayacaktı.
5.Ermenistan Türkiye` ye karĢı hiçbir Ģekilde düĢmanca tavır
ve davranıĢta bulunmayacağı, TBMM hükümetinin Ermenistan
devleti istediği taktirde ona askeri ve siyasi yardımda
bulunacağı kararlaĢtırılmıĢtır.
Önemi Ve Sonucu:
1.TBMM„nin uluslar arası alanda kazandığı ilk siyasi ve askeri
baĢarısıdır.
2.TBMM’yi ve misak-ı milliyi tanıyan ilk devlet Ermenistan
olmuĢtur.
3.Sevr„in geçersizliğini ortaya koyan ilk antlaĢmadır.
4.Sovyet Rusya ile TBMM iliĢkileri hızlanmıĢtır.
5.Doğu cephesi kapandı.
NOT
>5 Aralık 1920„de Sovyet Rusya„nın Ermenistan„ı iĢgal etmesi ile
Gümrü AntlaĢması yürürlüğe giremedi. Bu antlaĢma Kars antlaĢması
ile kesinlik kazanacaktır.
Doğu Sınırımızı Belirleyen AntlaĢmalar
Gümrü AntlaĢması
Ermenistan ile 03 Aralık 1920
Moskova AntlaĢması
Rusya ile 16 Mart 1921
Kars AntlaĢması
Rusya ve Bağlı Kafkas Cumhuriyetleri 13
Ekim 1921
NOT
>Doğu cephesinde Ermenilerin kaybetmesi ve doğu sınırının güvenliği
sağlandığı için kuvvetler Güney ve Batı cephelerine kaydırıldı.
>23 Ģubat 1921„de Gürcistan ile Batum antlaĢması yapıldı. Ardahan,
Atvin ve Batum Türkiye„de kalacaktır. Ancak Moskova antlaĢması ile
Batum Rusya„ya bağlı Gürcistan„a bırakıldı.
>Ankara’ ya ilk elçi gönderen devlet GÜRCiSTAN dır
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
GÜNEY CEPHESi
1. Mondros ile birlikte ingiltere birlikleri Urfa-Antep-MaraĢ„ı iĢgal ettiler. Ancak
daha sonra bir protokolle ingiltere bu yerleri Fransa„ya bıraktı.
2. Bu cephede Fransız ve Ermenilerle (Suriye„ye göç ettirilmiĢ Ermeniler-tehcir
kanunu) karĢı savaĢıldı.
3. ilk çatıĢma ve ilk direniĢ Hatay Dörtyol„a olmuĢtur.
4. Fransızlara karĢı Kuvay-i milliye birlikleri savaĢmıĢtır.
5. Burada(Hatay-Dörtyol) yapılan çetin savaĢlar sonucunda Fransa yenildi.
6. Bundan dolayı 1921„de Antep„e Gazi.1973 MaraĢ„a Kahraman,1984„de Urfa„ya
ġanlı ünvanı verildi
7. Bu cephede savaĢlar bitecek ancak antlaĢma Sakarya savaĢından sonra
cephenin kesin kapanıĢı sağlanacak ve 20 Ekim 1921„de Ankara antlaĢması
imzalanacaktır.
NOT
Güney cephesini diğer cephelerden ayıran en önemli özellik bu
cephede düzenli ordunun katkısı olmadan yöresel kuvvetler ile
kurtarılmıĢ olmasıdır.( Sadece KUVAY-I MiLLiYE )
NOT: Güney cephesi kapatılınca birlikler batıya kaydırılıyor.
BATI CEPHESi
Gediz taarruzu (24 Ekim 1920)
1. Ali Fuat PaĢa emrindeki Kuvay-i milliye ile Çerkez Ethem emrindeki
Kuvay-i seyyare Yunanlılar üzerine taarruza geçtiler ancak baĢarılı
olamadılar.
2. Bunun üzerine Çerkez Ethem, Ali Fuat PaĢa ile diğer komutanları
suçladı onlar da Çerkez Ethem„i suçladı.
3. Bu olaylar üzerine M.Kemal, A. Fuat Cebesoy„u Moskova elçiliğine
atadı. Batı cephesi yeniden düzenlendi
Bilecik GörüĢmeleri (5 Aralık 1920)
16 Mart 1920„de istanbul„un resmen iĢgal edilmesinden sonra Damat
Ferit tekrar baĢbakan oldu. Ankara-istanbul iliĢkileri gerginleĢti.
istanbul hükümeti Kuvay-i milliye hareketini bastıramayınca Damat
Ferit istifa etti.Onun yerine Tevfik PaĢa geçti.Tevfik PaĢa Ankara
hükümeti ile görüĢme talebinde bulundu.Bilecik istasyonunda
gerçekleĢen görüĢmeler sırasında M.Kemal istanbul hükümetini
tanımadığını bildirdiği gibi onları (izzet PaĢa ve Salih PaĢa) gözaltına
alarak Ankara„ya gönderdi.iki bakan istanbul„a döndüklerinde istifa
edeceklerinin sözünü verince serbest bırakıldılar.
Önemi: TBMM ilk defa istanbul hükümeti tarafından tanınmıĢtır.
Batı Cephesindeki Bütün SavaĢların Nedenleri:
1.Sevr antlaĢmasını yumuĢatıp kabul ettirmek.
2.Ankara„ya ulaĢıp meclisi dağıtmak.
3.KurtuluĢ savaĢına son vermek.
4.MEGALO iDEA’yı gerçekleĢtirmek(Büyük Yunanistan„ın kuruluĢu
Bizans„ın çanlandırılması)
I.inönü SavaĢı ( 6-10 Ocak 1921)- savunma
Nedeni:
1.Sevr„i Türklere kabul ettirmek.
2.TBMM„yi dağıtmak.
3.KurtuluĢ savaĢına son vermek.
4. Çerkez Ethem isyanından yararlanmak.
Sonuçları:
1. Yunanlılar yenildi.
2. Düzenli ordunun ilk askeri baĢarısıdır.
3. Çerkez Ethem isyanı bastırıldı.
4. TBMM„ye olan güven arttı.
5. Düzenli orduya katılım arttı.
6. Yeni Türk Anayasası hazırlandı.(TeĢkilat-ı Esasiye 20 Ocak 1921)
7. istiklal MarĢı kabul edildi.(12 Mart 1921)
8. kuvayı milliye sona ermiĢtir. Fakat kuvayı milliye ruhu sona
ermemiĢtir.
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
I.inönü Zaferinin DıĢ Siyasetteki Sonuçları:
1.Londra konferansı
2.Afganistan ile dostluk antlaĢması
3.Moskova antlaĢması
FORMÜL: iLAM( inönü, Londra, Afganistan, Moskova)
NOT:22 Ģubat 1921„de Sovyet Rusya ile Türk-Sovyet görüĢmeleri
baĢladı.Bunun sonucu olarak 16 Mart 1921„de Sovyet Rusya ile TBMM
arasında Moskova AntlaĢması imzalandı.
NOT: 1 Mart 1921„de Afganistan ile dostluk antlaĢması
imzalandı,böylece Afganistan,TBMM hükümetini tanıyan ilk doğulu
Müslüman devlet oldu.
II.iNÖNÜ ZAFERi (23 Mart 1921)-SAVUNMA
Nedeni:
Londra konferansında isteklerini kabul ettiremeyen itilaf devletleri
Yunan ordusuna tekrar destek verdiler. Sevr antlaĢmasını zorla kabul
ettirmek isteyen Yunan ordusu taarruza geçti.
Sonuç:
1.Aslıhanlar savaĢında Yunanlılar geri püskürtüldü ancak Dumlupınar„dan
çıkarılmaları sağlanamadı.
2.Yunan ordusu yenildi. Ancak düzenli ordu taarruz gücüne ulaĢmadığından
dolayı daha fazla ilerleyemedi.
3.Ġtalyanlar Anadolu„dan çekilmeye baĢladılar.
4.Fransızlar Zonguldak„ı boĢalttı. TBMM ile barıĢ görüĢmelerine baĢladı.
5.ismet inönü generalliğe yükseldi.
6.Kuzey ve Güney birlikleri birleĢtirilip baĢlarına ismet inönü getirildi.(Batı
cephesi birleitirildi)
7. ingiltere ile esir değiĢimi antlaĢması imzalandı.
NOT:1.inönü ve II. inönü zaferleri milli mücadele açısından önemleri düĢmanı
oyalayarak zaman kazandırmak olmuĢtur.
NOT: M.Kemal inönü„ye çektiği telgrafta ―siz orada yalnız düĢmanı değil
milletin makus talihini de yendiniz.‖demiĢtir.
Uyarı: italyanlar II. inönü„den sonra kuvvetlerini boĢaltma kararı almıĢlar
ancak boĢaltmayı Sakarya zaferinden sonra tamamlamıĢlardır.
NOT: KurtuluĢ savaĢı sırasında ingiltere ve italya ile sıcak savaĢlar
yapılmamıĢtır.
ASLIHANLAR DUMLUPINAR SAVAĢI 8-11 NiSAN 1921
Türk ordusu saldırıya geçecektir ancak önemlii bir sonuç elde
edilmeyecektir.
KÜTAHYA- ESKiĢEHiR SAVAĢLARI (10-24 Temmuz 1921)
savunma+saldırı
Nedeni:
o Türk ordusunun taarruz gücüne ulaĢmadığını anlayan Yunanlılar
ingiltere„den aldıkları silah ve malzeme yardımıyla saldırıya geçtiler.
o EskiĢehir-Afyon-Kütahya„yı iĢgal ettiler. M.Kemal ordu daha fazla
kayıp vermesin diye Sakarya nehrinin doğusuna çektiriyor. Bunun
üzerine M.Kemal çok eleĢtiriliyor.
Sonuçları:
1.M.Kemal„e yoğun muhalefet yaĢandı.
2.TBMM„ye duyulan güven sarsıldı.
3.Meclisin Kayseri veya Sivas„a taĢınması gündeme geldi.
4.Türk ordusu bu savaĢta yenilince italyanlar Anadolu„dan
çekilmeyi durdurdular.
5.Fransa ise görüĢme süresini uzattı.
6. Kuvay-ı Milliyenin kurulması gündeme geldi.
7.italya çekilme iĢlemini durdurdu.
NOT: KurtuluĢ savaĢındaki ilk ve tek yenilgimizdir
SAKARYA MEYDAN MUHAREBESi (23 Ağustos-12 Eylül 1921)
Nedenleri:
 Sevr„i yumuĢatıp kabul ettirmek.
TBMM„yi dağıtmak.
 KurtuluĢ savaĢına son vermek.
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
GeliĢimi
Türkler için ölüm-kalım savaĢıdır.
 Parolası‖ Ya istiklal ya ölüm‖
 Mustafa Kemal ―Hattı müdafaa yoktur sathı müdafaa vardır.O
satıh bütün vatandır.Vatanın her karıĢ toprağı Türk milletinin
kanı ile ıslanmadıkça vatan terk edilemez.‖demiĢtir.
NOT: KurtuluĢ savaĢında M.Kemal„in komuta ettiği ilk savaĢtır.
Sonuçları:
1.Kütahya-Afyon-EskiĢehir geri alındı.
2.Türk ordusunun son savunma savaĢıdır.
3.Türk ordusunda II. Viyana 1683 yenilgisinden sonra Avrupa
karĢısında devam eden gerileyiĢ sona erdi.
4.TBMM M.Kemal„e MareĢallik rütbesi ve Gazilik ünvanı verdi.
5.italyanlar Anadolu„dan tamamen çekildiler.
6.Rusya„ya bağlı Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars antlaĢması,
Fransızlar ile Ankara antlaĢması imzalandı.
7. itilaf devletleriyle Esir değiĢimi antlaĢması imzalandı.( Malta„daki
Türk esirler serbest bırakılmıĢtır)
8.Yunan ordusu yenildi.
NOT: Ukrayna ile dostluk antlaĢması imzalandı.
NOT: Bütün bu baĢarılar sonucu itilaf devletleri savaĢa son vermek
için 22 Mart 1922„de anlaĢma için teklifte bulundular. Ancak bu
teklifler Sevr„in az değiĢtirilmiĢ hali olduğundan TBMM tarafından
Ģiddetle reddedildi. itilaf devletlerinin amacı: Yunan ordusuna zaman
kazandırmaktı.
NOT: M.Kemal„e mareĢallik Sakarya zaferinden sonra verildi.(19
Eylül 1921) Fevzi Çakmak„a Dumlupınar„dan sonra.
NOT: Sakarya savaĢında Genel Kurmay Fevzi Çakmak„tı.
BÜYÜK TAARRUZ
ilk Taarruz savaĢımızdır.
1. Amaç düĢmanı imha etmek, yani Anadolu„dan atmaktır.
2. Bir yıl boyunca hazırlık yapıldı.
3. Taarruz öncesi M.Kemal„in BaĢkomutanlığı 3 ay ve daha sonra
süresiz uzatıldı.
4. Gazi Mustafa Kemal bu savaĢı kendi yönettiği için bu ismi almıĢtır.
5. Hazırlık evresinde muhalefet çok sertleĢti bazıları ―neden
bekliyoruz düĢman güç toplayacak‖ bazıları ―barıĢ görüĢmelerini
kabul edelim‖ demekteydi. Ancak barıĢ görüĢmeleri Sakarya
sonrasında da Sevr„in görüĢülmesine dayanıyordu.
6. Meclisteki sert muhalefet M.Kemal„in BaĢkomutanlığını uzatmadı
bu sırada M.Kemal evinde hasta yatmaktaydı. Ertesi gün meclise
geldi gizli oturum istedi ve konuĢma yaptı. KonuĢmasında ―Ben
görevimin baĢındayım, bırakamam, bırakmayacağım.‖ Dedi. Bu
konuĢma M.Kemal„in kiĢiliğinin kararlılık yönünü ortaya koyar.
NOT: Tekâlif-i milliye emirlerinin en fazla etkisi Büyük Taarruzda
görüldü.
Sonuçları:
>SavaĢı Türk ordusu kazandı.
> M.Kemal ―Ordular ilk hedefiniz Akdeniz‖ sözünü bu savaĢta
söylemiĢtir.
> Türk ordusu; 9 Eylül„de izmir„e, 11 Eylül„de Bursa„ya, 18 Eylül„de
Çanakkale boğazına ulaĢarak Batı Anadolu„yu düĢman iĢgalinden
kurtardı.
> KurtuluĢ savaĢının askeri safhası sona erdi.
NOT: inebolu„nun önemi büyüktür. Çünkü konumu itibariyle
M.Kemal„in Anadolu„ya çıktığı yer olan Samsun„a yakınlığı, istanbul„dan
kaçırılan silahların Batı cephesine ulaĢtığı yerdir.
NOT: DüĢmanların kırılma noktası yani düĢmanın ana kuvvetlerinin
yok edildiği gün 30 Ağustos olduğundan 30 Ağustos„u Zafer bayramı
olarak kutluyoruz.
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
Cumhuriyetçilik
TBMM‟nin açılması (23 Nisan 1920)
1921 ve 1924 anayasalarının hazırlanması
Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)
Cumhuriyetin ilan edilmesi (29 Ekim 1923)
Siyasi partilerin kurulması
Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi (1934)
Ordunun siyasetten ayrılması (1924)
Milliyetçilik
Milli bir Türk Devletinin kurulması
TBMM‟nin açılması (1920)
Kabotaj Kanunu‟nun çıkarılması (1926)
Türk Tarih Kurumunun kurulması (1931)
Türk Dil Kurumunun kurulması (1932)
Kapitülasyonların kaldırılması
Bağımsız gümrük politikasının uygulanması
Yabancılara ait iktisadi kuruluĢların ulusallaĢtırması
Türk Parasını Koruma Kanunu‟nun çıkarılması
Okullarda derslerin Türkçe okutulması
Halkçılık
TBMM‟nin açılması (1920)
Cumhuriyetin ilanı (1923)
Soyadı Kanunun çıkarılması (1934)
Kadınlara siyasi hakların verilmesi (1934)
Millet mektepleri ve Halkevlerinin açılması
Kılık Kıyafet Kanunu‟nun kabulü (1925)
AĢar vergisinin kaldırılması (1925)
Toplumda ayrıcalık belirten unvanların kaldırılması (1934)
Devletçilik
Bazı özel Türk kuruluĢlarının devletleĢtirilmesi
Milli Korunma Kanunu
Yabancılara ait ekonomik kuruluĢların devletleĢtirilmesi
Kalkınma planlarının hazırlanması (I. ve II. beĢ yıllık sanayi
planlan)
Devlet Bankalarının kurulması (Sümerbank, Etibank)
Laiklik
Saltanat kaldırıldı (1 Kasım 1922).
Halifelik kaldırıldı (3 Mart 1924).
3 Mart 1924′te ġer‟iyye ve Evkaf Vekâleti kaldırıldı. Yerine Diyanet
iĢleri BaĢkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu.
Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Öğretim Birliği Kanunu) çıkartıldı (3 Mart
1924).
Tekke, zaviye ve türbeler kapatıldı (30 Kasım 1925).
Medeni Kanun kabul edildi (17 ġubat 1926).
ġapka inkılâbı yapıldı (1925).
 “Devletin dini Ġslam‟dır.” maddesi anayasadan çıkartıldı (10 Nisan 1928).
Milletvekillerinin yemin Ģekli değiĢtirildi (10 Nisan 1928).
Altı Atatürk ilkesi anayasaya girdi (5 ġubat 1937).
Ġzmir iktisat kongresi kararları-1923
Hammaddesi yurt içinde olan endüstri kollarının kurulması,
Özel giriĢimcilerin desteklenmesi,
Yatırımcılara kredi sağlayacak bankaların kurulması,
Günlük tüketim mallarına öncelik verilmesi,
Özel teĢebbüsün(Liberalizm) gücünün yetmediği durumlarda devletin
(devletçilik) öncülük etmesi,
Önemli kuruluĢların ulusallaĢtırılması,
Yerli malı kullanımı teĢvik edilecek,(milliyetçilik)
Yerli malların kara ve deniz taĢımacılığında ucuz tarife ile taĢınması
sağlanacak,(Yerli malının rekabet gücü artırılıyor.)
Gümrük vergileri yerli sanayiyi koruyacak Ģekilde düzenlenecek,
Demir yolu yapımı programa bağlanacak,
ĠĢçi hakları geniĢletilecek. Sendikal haklar verilecek,(KPSS 2010 cıktı.)
Teknik eleman yetiĢtirilmeye önem verilecek,
AĢar vergisi kaldırılacak.
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
Siyasi alandaki devrimler





Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)

Kadınlara siyasi hakların verilmesi (1930 Belediye - 1933
Muhtarlık - 1934 Milletvekili)
Ankara'nın BaĢkent Olması (13 Ekim 1923)
Cumhuriyetin Ġlanı (29 Ekim 1923)
Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
Çok Partili Rejim Denemeleri ( Terakkiperver
Cumhuriyet Fırkası, 1924, Serbest Cumhuriyet Fırkası,
1930)
Toplumsal ve Sosyal alanda yapılan devrimler


Kadınların Erkeklerle EĢit Haklara Sahip Olması(1934)




Lâkap ve Unvanların Kaldırılması (26 Kasım 1934)

Tekke ve zaviyelerin kapatılması (30 Kasım 1925)
ġapka ve Kıyafet Devrimi (ġapka Kanunu), (25 Kasım
1925)
Soyadı Kanunu (21 Haziran 1934)
Laiklik (1928)
Milletlerarası Takvim ve Saatin, Yeni Rakamların Kabulü
ve Ölçülerde DeğiĢiklik (26 Aralık 1925 - 26 Mart 1931)
Eğitim ve kültür alanındaki devrimler







Millet Mekteplerinin Açılması (1928)



Dil Devrimi (1932)
Öğretimin BirleĢtirilmesi (3 Mart 1924)
Medreselerin Kapatılması (1924)
Maarif TeĢkilatı Hakkında Kanun (1926)
Harf Devrimi (1 Kasım 1928)
Güzel Sanatlarda Yenilikler(1928)
Türk Tarih ve Dil Kurumlarının Kurulması (12 Nisan 1931,
12 Temmuz 1932)
Üniversite Reformu (1933)
Üniversite Öğreniminin Düzenlenmesi (31 Mayıs 1933)
Hukuk alanındaki devrimler






Mecellenin Kaldırılması (1924 - 1937)
Türk Medeni Kanunu (1924 - 1937)
Türk Ceza Kanunu (1926).
Yeni Anayasanın Kabulü (1924)
TeĢkilat-ı esasiye Kanunu (1921)
ġer'iyye Mahkemelerinin Kapatılması (1924)
Ekonomi alanındaki devrimler











Ġzmir Ġktisat Kongresi (1923)
AĢar(ÖĢür) Vergisinin Kaldırılması (17 ġubat 1925)
Çiftçinin Özendirilmesi(1925)
Örnek Çiftliklerin Kurulması (1925)
Tarım Kredi Kooperatifleri'nin Kurulması (1925)
Kabotaj Kanunu (1 Temmuz 1926)
Sanayi TeĢvik Kanunu (28 Mayıs 1927)
Toprak Reformu (1929)
I. ve II. Kalkınma Planları (1933, 1937)
Yüksek Ziraat Enstitüsü'nün Kurulması (1933)
Ticaret ve Sanayi Odalarının Kurulması (1935)
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
http://hasanfirat.wordpress.com