Türkiye`de Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Sosyal

1
Türkiye’de Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Sosyal
Medya Kullanımı
Mehmet Buğra BİLMEZ
Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilişim Hukuku
Tezsiz Yüksek Lisans (İkinci Öğretim)
Bitirme Projesi
Ankara, 2016
2
ÖZET
BİLMEZ, Mehmet Buğra. Türkiye’de Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Sosyal
Medya Kullanımı, Bitirme Projesi, Ankara, 2016
Son yıllarda, özellikle 21. Yüzyıldan itibaren dünyadaki klasik bütün sistemler,
siyasal ve ekonomik yapılar değişmekte, bu değişimden toplum her alanıyla
etkilenmektedir. Bunu değiştiren sebeplerden en önemlisi bilgi ve iletişim
teknolojilerinin gelişmesi olarak gösterilmektedir. Gelişen sistemlerle birlikte
iletişim ve erişim standartları da değişmiştir. Erişimin internet yoluyla çok kolay
olduğu 21. Yüzyılda aynı vesile ile iletişimin de yeni türleri meydana gelmiştir.
Günümüzde sosyal medya olarak isimlendirilen yeni erişim ve iletişim yolları
nedeniyle
artık
bilgiye
kolay
ulaşılabilmekte
ve
oluşan
bilgi
anında
dağıtılabilmektedir. Sosyal medya araçları ticari faaliyetlerin yanı sıra kamusal ve
siyasal anlamda büyük değişimlere sebep olmuştur. Bu değişimlerden etkilenen
kamu kurumları da yeni nesil sosyal medya yöntemleri ile politikalar üretmektedir.
Vatandaşlara daha iyi bir hizmet sunabilmek, sunduğu hizmeti en hızlı şekilde
ulaştırabilmek, hizmet sunduğu vatandaşın taleplerine karşı duyarsız olmamak
adına kısaca halka ilişkiler yönetimini daha iyi yapabilmek için sosyal medyadan
faydalanmaktadır. Bu çalışmada kamu kurumlarının sosyal medya araçlarının
kullanımı ele alınmakta, bu araçların hangi yöntemler için kullanıldığı
saptanmakta, diğer ülkelerde sosyal medya kullanımı ile karşılaştırmaları
yapılarak
kamu
kurumlarının
yeni
teknolojilerle
olan
bütünleşmesi
araştırılmaktadır.
Anahtar Sözcükler:
Kamu Kurumları, Sosyal Medya Araçları, Bilgi ve İletişim Teknolojileri, İletişim,
Erişim
3
ABSTRACT
BİLMEZ, Mehmet Buğra. Social Media Usage of Goverment Agencies in Turkey,
Bitirme Projesi, Ankara, 2016
In recent years, especially after 21. century, all classical systems, political and
economic structures in world have changed and society has effected because of
these changes in every area. One of the most important reason of this
transformation is shown as evolution of information and communication
technologies.Communication and access standards have changed by evolving
systems. In 21. century, when accessing is very easy,the communication has
also formed new species by same reason. Today, information is easily accessed
and distributed instantly because of new access and communication ways such
as social media. Social media tools cause major changes in public and politic
dimensions as well as commercial activities. Public institutions have produced
policies by new generation social media methods. They use social media to
provide a better service to citizens,to deliver providing services in a fastest way,to
be more sensitive about demands of citizens, in short, to make public
communications management better. In this study, the using of social media tools
by public institutions, the detection of using tools for related methods, the
comparison between our country and others about using of social media to
understand integration with new technologies are researched.
Key Words:
Goverment Agency, Social Media Tools, Information and Communication
Technologies, Access, Communication
4
GİRİŞ
1.
Toplum yapısı ve gelişme süreci incelendiğinde içinde bulunulan çağa “Bilgi
Çağı” denilmektedir. Bilgi çağı denilmesindeki en önemli etken bilgisayar ve
teknolojinin gelişmesi ve toplum üzerinde büyük sistemsel değişikliklere yol
açmasıdır. Önemli ölçüde bilgiye erişim hızı değişmiş, iletişim biçimleri yapısal
olarak farklılaşmış ve hızlanmıştır.
Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojileri aynı hızda büyükmekte ve gelişmektedir.
Eski zamanlarda iletişimin telgraf, mektup vb yollarla haftalar sürdüğü, fakat bilgi
çağı ile birlikte iletişimin sadece verinin iletilmesi sonucu saniyeler içinde
tamamlandığı bir 21. Yüzyıl yaşanmaktadır. Bunun üzerine iletişim yolu sadece
yazı iletişimi ile sınırlı kalmamakla birlikte görsel iletişimin hızı da önemli ölçüde
artmıştır. Zaman ilerledikçe görsel iletişimin de en üst sınıra ulaşacağı ve tüm
dünyanın görsel olarak da bir arada yaşacağı bir toplum düzenine hızla yol
alınmaktadır.
Yaşanan bu değişimi tarihsel olarak incelediğimizde; Amerika Birleşik Devletleri
Savunma Bakanlığı İleri Araştırma Projeleri Ajansı (ARPA) tarafından finanse
edilen, bir nükleer saldırıyı önlemek amacıyla, erken paket anahtarlamalı ve
protokol takımı içeren ilk ağ projesi olarak ARPANET ile internetin ilk temeli
atılmıştır.1 Söz konusu projeye üniversitelerin katılımı, sonrasında da devlet
kurumlarının da dahil edilmesi ile yaygınlaşmıştır. Projeye Avrupa da dahil olunca
internet adı altında daha genişlemiş, ilerleyen zamanlarda ise web teknolojisinin
eklenmesi ile bugün kullandığımız yapı yavaş yavaş şekillenmeye başlamıştır.
Internet’in Türkiye’ye gelişi sürecine bakılacak olursa; ilk geniş alan ağının, 1986
yılında tesis edilen EARN (European Academic and Research Network)/BITNET
(Because It's Time Network) bağlantılı TÜVEKA (Türkiye Üniversiteler ve
Araştırma Kurumları Ağı) olduğu görülmektedir. İlerleyen yıllarda bu ağın hat
kapasitesinin
yetersiz
kalması
ve
teknolojik
açıdan
ihtiyaçlara
cevap
verememeye başlaması üzerine, 1991 yılı sonlarına doğru ODTÜ ve TÜBİTAK,
Internet teknolojilerini kullanan yeni bir ağın tesis edilmesi yönünde bir proje
1
G. Schneider ve J. Evans ve K. Pinard (2009). The Internet. Boston: GEX Publishing Services
5
başlatmışlardır. Bu çerçevede ilk deneysel bağlantı 1992 yılının Ekim ayında
X.25 üzerinden Hollanda'ya yapılmış; PTT'ye 1992 yılında yapılan başvurunun
sonuçlanmasını takiben, 12 Nisan 1993'de de 64 Kbps kapasiteli kiralık hat ile,
ODTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı sistem salonundaki yönlendiriciler
kullanılarak, ABD'de NSFNet (National Science Foundation Network)'e TCP/IP
protokolu üzerinden Türkiye’nin ilk Internet bağlantısı gerçekleştirilmiştir. 2
İnternet ortamının oluşması ve keşfedilmesiyle birlikte, toplumsal düzene dair bir
çok kavram değişmiştir. Günlük alışverişin internet üzerinden yapılabildiği,
bankacılık işlemlerinin halledilebildiği, bürokratik bir çok belgenin internet yoluyla
e-devlet uygulamaları üzerinden alınabildiği vazgeçilmez bir olgu olmuştur. Aynı
zamanda sınırsız olarak bilgiye erişebildiğimiz açık bir kütüphane, sınırlama
olmadan iletişim yöntemlerinin ve araçlarının olduğu bağımsız bir yapı olarak
günden güne büyümektedir. İnternet kullanıcısı sayısının da hızla artmasıyla
birlikte bilgi ve uygulama havuzları daha da genişlemektedir. Erdem Erkul (2010),
“internet daha fazla yaygınlaştıkça, dünya gün geçtikçe daha çok küçülmektedir”
diyerek konuya dikkat çekmiştir.3
Bu yazı kapsamında son zamanlarda dünyadaki tüm siyasal ve kamusal
sistemlerini değiştiren sosyal medya araçlarının toplum üzerindeki etkilerinden
dolayı Türkiye’de kamu kurumlarını nasıl etkilediğinin, nasıl kullanıldığının,
dünyada yer alan örneklere göre Türkiye ile kıyaslamaların, kamu kurumlarının
sosyal medya kullanımına ilişkin önerilerin ve değerlendirmelerin yer alması
hedeflenmektedir.
BİDB, ODTÜ. İnternet Tarihi. Erişim tarihi: 03 Ocak 2016,
http://www.internetarsivi.metu.edu.tr/tarihce.php
3 Erkul, R. Erdem. (2009, Aralık). Sosyal Medya Araçlarının (Web 2.0) Kamu Hizmetleri ve
Uygulamalarında Kullanılabilirliği. Türkiye Bilisim Derneği Bilişim Dergisi, Sayı116, s.96-101.
2
6
2.
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
“İnternet teknolojisi ve sosyal etkileşim sosyal medya olgusunu oluşturmaktadır.
Web 2.0, sosyal ağ ya da sosyal iletişim siteleri olarak da ifade edilen bu alan,
yeni kuşak internet uygulamalarını içermektedir. Sosyal medya, “kullanıcılara
enformasyon, düşünce, ilgi ve bilgi paylaşım imkânı tanıyarak karşılıklı etkileşim
yaratan çevrimiçi araçlar ve web siteleri için ortak kullanılan bir terimdir” (Sayımer
2008)”4
“Sosyal medya, adında medya olmasına rağmen geleneksel medyadan farklılık
göstermektedir. Özgünlüğünü yaratan en önemli farklılığı, herhangi bir bireyin
sosyal medyanın içeriğini yaratabilmesi, yorumda bulunabilmesi ve katkı
sağlayabilmesidir. Sosyal medya metin, ses, video, resim paylaşımına olanak
sağlamakta (Scott 2010: 38), bu özelliği ile de kullanıcılara geniş bir kullanım
olanağı sunmaktadır. Artık bireyler sadece izleyici veya okuyucu değil doğrudan
bilgi yayan aktörlere dönüşmüşlerdir. Sosyal medya araçlarını kullanarak
insanlar, düşüncelerini, fikirlerini, deneyimlerini dünya çapında paylaşma imkânı
bulmaktadırlar (Solis ve Breakenridge 2009: xvii). Osimo, hâlihazırda yapılmış
olan çalışmaları değerlendirerek, sosyal medyada içeriği oluşturan grubun genel
kullanıcılara göre oranının çok düşük olduğunu ifade etmekte ancak,
paylaşımlarla ortaya çıkan etkinin yaygınlığının dikkat çekici olduğunun altını
çizmektedir (Osimo 2008: 19).”5
Sosyal medya uygulamaları aslında sadece bir altyapı ve teknoloji sağlamaktadır.
Bir yayıncı vazifesi, bundan dolayı herhangi bir kısıtlama veya denetim
mekanızmasına çok özel durumlar haricinde sahip değildir. Bu altyapı ve teknoloji
yardımıyla genel internet kullanıcılarının büyük bir oranı uygulamaları kullanarak
kendi içerikleriyle kendi medyasını oluşturmaktadır. Uygulamalar yardımıyla
etkileşim ve iletişim kolaylığı sebebiyle hızla yayılmakta ve tartışılmaktadır.
Erdem Erkul (2010) oluşturulan altyapı ve teknolojinin sosyal medya aracı
sayılabilmesi için bazı özellikleri içermesi gerektiğini şu şekilde tanımlamıştır:
4
5
Yağmurlu, Aslı (2011). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler ve Sosyal Medya. Selçuk İletişim, 7(1): 5-15.
Yağmurlu, Aslı (2011). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler ve Sosyal Medya. Selçuk İletişim, 7(1): 5-15.
7

Yayımcıdan bağımsız olan kullanıcılara sahip olmak,

Kullanıcı odaklı bir içeriğe sahip olmak,

Kullanıcılar arasında etkileşime imkan tanımak,

Zaman ve yer sınırlaması getirmiyor olmak6
Sosyal medya kavramına dahil olabilecek başlıca uygulamalar şu şekilde
sıralanabilir: Facebook, Twitter, Youtube, LinkedIn, Google, Wikipedia, blog
sayfaları, Instagram, Periscope, Foursquare bu uygulamalara örnek olarak
gösterilmektedir.
2.1. SOSYAL MEDYA UYGULAMALARI
Bu başlık altında sosyal medya uygulamalarının kısaca işlevleri ve görevleri
hakkında bilgi verilmesi hedeflenmiştir. Dünya çapında sık kullanılan ve
kullanıcıları en fazla uygulamalar derlenmiştir.
“Facebook, insanların başka insanlarla iletişim kurmasını ve bilgi alışverişi
yapmasını amaçlayan bir sosyal paylaşım sitesidir. 4 Şubat 2004 tarihinde
Harvard Üniversitesi 2006 devresi öğrencisi Mark Zuckerberg tarafından kurulan
Facebook, öncelikle Harvard öğrencileri için kurulmuştur. Daha sonra Boston
civarındaki okulları da içine alan Facebook, iki ay içerisinde Ivy Ligi okullarının
tamamını kapsamıştır. İlk sene içerisinde de; Amerika Birleşik Devletleri'ndeki
tüm okullar Facebook'ta mevcuttur. Üyeler önceleri sadece söz konusu okulun eposta adresiyle (.edu, .ac.uk, vb.) üye olabiliyorlardır. Daha sonrasında da ağ
içine liseler ve bazı büyük şirketler de katılmıştır. 11 Eylül 2006 tarihinde ise
Facebook tüm e-posta adreslerine, bazı yaş sınırlandırmalarıyla açılmıştır.
Kullanıcılar diledikleri ağlara; liseleri, çalışma yerleri ya da yaşadığı yerler
itibarıyla katılım gösterebilmektedirler. Ayrıca Facebook, dünyanın en fazla
ziyaret edilen sitelerinden biridir.” 7
Erkul, R. Erdem. (2009, Aralık). Sosyal Medya Araçlarının (Web 2.0) Kamu Hizmetleri ve
Uygulamalarında Kullanılabilirliği. Türkiye Bilisim Derneği Bilişim Dergisi, Sayı116, s.96-101.
7 Facebook. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016 , https://tr.wikipedia.org/wiki/Facebook
6
8
“Twitter, bir sosyal ağ ve mikroblog sitesidir. Kullanıcılarına tweet (Türkçe
cıvıldama) adı verilen en fazla 140 karakterlik metinler yazma imkânı veren
Twitter, çeşitli araçlarla daha etkin kullanılabilen bir yeni nesil iletişim aracıdır.
Kullanıcılar tarafından atılan tweetler herkes tarafından görülebilir. Ancak
kullanıcılar attıkları tweetleri sadece kendi takipçilerinin görebileceği şekilde
sınırlandırabilir. Kullanıcılar diğer kullanıcıların tweetlerine üye olabilirler. Üye
oldukları kişi veya kurumların takipçi sayısını ve bunların kimleri takip ettikleri
görebilirler.
Tüm
kullanıcılar
Twitter'ın
websitesi
aracılığıyla
tweetlerini
gönderebilir ve alabilirler. Kullanıcılar Twitter'ın websitesine uyumlu harici
uygulamalar (akıllı telefonlar gibi) veya belirli ülkelerde erişilebilen kısa mesaj
servisi tarafından giriş yapabilirler. 2008'deki ABD seçimlerinde özellikle Barack
Obama tarafından sıklıkla kullanılan Twitter'dan Türkiye'deki son yerel
seçimlerde de yararlanılmıştır. Ayrıca Twitter, sosyal medyanın en popüler
araçlarından biri olarak gösterilmektedir.”8
“YouTube, bir video barındırma web sitesidir. Merkezi Amerika Birleşik
Devletleri'deki San Bruno, Kaliforniya şehrindedir. 15 Şubat 2005'te 3 eski PayPal
çalışanı tarafından kurulmuştur. Kasım 2006'da Google tarafından 1.65 milyar
dolara satın alınmıştır. Günümüzde Google'ın yan kuruluşlarından biri olarak
faaliyetine devam etmektedir. Site, kullanıcılarına video yükleme, izleme ve
paylaşma imkanı sunmaktadır. Medya şirketleri ve kullanıcı üretimi videoların
gösterimi için WebM, H.264 ve Adobe Flash Video teknolojilerini kullanır. Genel
olarak; Video klipler, televizyon klipleri, müzik videoları, video bloglar, kısa özgün
videolar ve eğitim videoları gibi içerikler yayınlanmaktadır.”9
“Instagram, ücretsiz fotoğraf paylaşma programıdır. Ekim 2010'da kurulduğunda,
kullanıcılarına çektikleri bir fotoğraf üzerinde dijital filtre kullanma ve bu fotoğrafı
Instagram'ın da dahil olduğu, sosyal medya servisleri ile paylaşma imkanı
tanımıştır.”10
“Periscope, Kayvon Beykpour ile Joe Bernstein tarafından geliştirilmeye
başlanan mobil canlı yayın uygulamasıdır. Mart 2015'te Twitter tarafından satın
Twitter. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Twitter
Youtube. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Youtube
10 Instagram. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Instagram
8
9
9
alınan Periscope, iOS ve Android işletim sistemi destekli mobil cihazlarda
kullanılabilmektedir.”11
Yukarıda kısaca açıklanan sosyal medya uygulamaları iletişim kurmak, bilgi
paylaşmak, propaganda yapmak gibi bir çok amaç için kullanılmaktadır. Karakter
sınırlı kısa yazıların yazılabildiği uygulamalardan, detaylı bilgi paylaşımının
yapılabildiği
ve
iletişim
kurulabildiği,
anlık
fotoğrafların
ve
videoların
paylaşılabildiği ve hatta mobil cihazlar aracılığı ile canlı yayınların dahi
yapılabildiği bir mecra haline dönüşmüştür.
Bu uygulamalar aynı zamanda ticari, kişisel, kamu gibi alanlarda hesapları
denetlemekte ve güvenirliliği için “onaylı” ifadesini sunmaktadır. Örneğin ünlü bir
sporcu için açılan hesap kendi tarafından kullanılmaktaysa kullanıcının yanında
“Onaylanmış Hesap” olarak işaret bulunmaktadır. Aynı şekilde bu işlem kamu
kurumları, firmalar için de geçerlidir. Bu yöntemle sosyal medya uygulamaları
güvenilirliğe katkı sağlamaktadır.
3.
TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA SOSYAL MEDYA
Türkiye diğer dünya ülkelerine göre sosyal medya uygulamalarının kullanımı
açısından her zaman ilk beş içerisinde yer almıştır. Türkiye internet kullanıcıları
yenilikçi bir vizyon ile sosyal medya uygulamalarını benimsemeleri açısında
dünya üzerinde örnek gösterilebilecek seviyede yer almaktadır.
Global Web Index verilerine göre We Are Social organizasyonun hazırladığı
rapordaki istatistiklere göre; dünyanın nüfusu yedi milyar iki yüz on milyon
civarındadır. Bunlardan üç milyar on milyon civarında internet kullanan kişi
bulunmaktadır. Bu sayının iki milyar yetmiş sekiz milyon kişisi sosyal medya
hesaplarına sahiptir. Toplam dünya nüfusunun yüzde yirmi dokuzunu
oluşturmaktadır. Toplam nüfusun üç milyar altıyüz kırk dokuz milyonu ise mobil
11
Periscope. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Periscope_(uygulama)
10
cihazlara sahiptir ve bu cihazların bir milyar altıyüz seksen beş milyonu da sosyal
medya hesaplarını mobil cihazlar üzerinden kullanmaktadır.
12
Dünya Kullanım İstatistikleri
90
80
Nüfus (milyar)
70
60
50
40
30
20
10
0
Türkiye Nüfusu
İnternet Kullanıcısı
Sosyal Medya
Kullanıcısı
Mobil Kullanıcısı Mobil Sosyal Medya
Kullanıcısı
Kullanım Türleri
Tablo A
Türkiye istatistikleri ise; Türkiye nüfusu yetmiş altı milyon civarındadır. Bu
nüfusun otuz sekiz milyonu aktif internet kullanıcısıdır. Aktif internet kullanıcı
sayısı otuz sekiz milyon olduğu halde sosyal medya kullanıcı sayısı kırk milyon
civarındadır. Bu sayının sebebi oluşturulan sahte veya bir kişiye ait birden fazla
hesap olması nedeniyledir. Nüfusun yüzde doksan biri yani altmış dokuz milyonu
mobil cihaza sahip durumdadır, fakat mobil cihaz sahiplerinin yarısına yakını otuz
iki milyonu bu cihazlar aracılığıyla sosyal medya uygulamalarını kullanmaktadır.
Kemp, Simon. (2015, Ocak). Digital, Social & Mobile in 2015. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016 ,
http://wearesocial.sg/blog/2015/01/digital-social-mobile-2015/
12
11
Türkiye Kullanım İstatistikleri
90
80
Nüfus (milyon)
70
60
50
40
30
20
10
0
Türkiye Nüfusu
İnternet Kullanıcısı
Sosyal Medya
Kullanıcısı
Mobil Kullanıcısı
Mobil Sosyal
Medya Kullanıcısı
Kullanım Türleri
Tablo B
Türkiye kullanım verileri ile dünya karşılaştırıldığında; dünyadaki nüfusun sadece
%29’u sosyal medya hesabına sahipken Türkiye’de bu oran %52 civarındadır.
İnternet Ve Sosyal Medya Kullanıcı İstatistikleri 2014 raporuyla kıyaslandığında
Türkiye’deki aktif internet kullanıcısının %5, aktif sosyal medya kullanıcısının
%11 mobil kullanıcı sayısının ise %2 arttığı görülüyor. Türkiye’deki internet
kullanıcıları gün içerisinde ortalama 4 saat 37 dakikayı internette, 2 saat 51
dakikayı mobil internette ve 2 saat 56 dakikayı ise sosyal medyada geçiriyor.
Kullanıcıların televizyon başında geçirdiği süre ise günde ortalama 2 saat 17
dakika olarak belirtilmiş. Türkiye’de en çok kullanılan sosyal ağlara bakıldığında
Facebook, WhatsApp ve Facebook Messenger ilk üçü oluştururken, onları
Twitter, Google+ ve Skype takip ediyor.13
Ek olarak Türkiye İstatistik Kurumu araştırmasına göre; internet kullanım
amaçları incelendiğinde, 2015 yılının ilk üç ayında internet kullanan bireylerin
%80,9’u sosyal medya üzerinde profil oluşturma, mesaj gönderme veya fotoğraf
vb. içerik paylaşırken, bunu %70,2 ile online haber, gazete ya da dergi okuma,
%66,3 ile sağlıkla ilgili bilgi arama, %62,1 ile kendi oluşturduğu metin, görüntü,
Ayvaz, Tuğba. (2015, Ocak). Digital in Turkey. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016,
http://www.dijitalajanslar.com/internet-ve-sosyal-medya-kullanici-istatistikleri-2015
13
12
fotoğraf, video, müzik vb. içerikleri herhangi bir web sitesine paylaşmak üzere
yükleme, %59,4 ile mal ve hizmetler hakkında bilgi arama takip etti.14
Bu araştırmalar kapsamında varılan sonuca göre; Türkiye nüfusunun internet
kullanan oranının neredeyse tamamı sosyal medya uygulamalarını kullanmakta
ve faydalanmaktadır. Bu ilgiden dolayı da kamu görevi bulunan kurumların da
sosyal medyanın yarattığı etkiyi dikkate alarak çeşitli çalışmalarda bulunmuştur.
4.
TÜRKİYE’DE KAMU KURUMLARINDA SOSYAL MEDYA
Bu bölümde Türkiye’de kamu kurum ve kuruluşlarının sosyal medya uygulamaları
üzerine hem kullanımı hem de kullanım amaçları üzerine ölçütleri belirlenecek ve
belirlenen ölçütlere göre araştırması yapılarak tablolar oluşturulacaktır.
4.1. TÜRKİYE’DE KAMU KURUMLARININ SOSYAL MEDYA
KULLANIMI
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de kamu kurumları sosyal medya araçlarının
gücünden etkilenmiştir. Bu etki karşısında kendi yapıları içerisinde sosyal medya
uygulamaları için ekiplerini görevlendirerek bu konuya özel politikalar üretmeye
başlamışlar.
Türkiye’deki Kamu Kurumları Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne göre şunlardan
oluşmaktadır:
15
Cumhurbaşkanlığı, Milli Güvenlik Kurulu ve MGK Genel
Sekreterliği, Genel Kurmay Başkanlığı, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay,
Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri
Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Yüksek
Öğretim Kurulu, Sayıştay, Hazine Müsteşarlığı, Radyo Televizyon Üst Kurulu,
Merkez Bankası, Rekabet Kurumu, Başbakanlık Özelleştirme İdaresi, Sermaye
Piyasası Kurulu, Diyanet İşleri Başkanlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Atom
Enerjisi Kurumu Başkanlığı, Devlet Tiyatroları, Adalet Bakanlığı, Adli Sicil ve
Doğan, Ayhan. (2015, 18 Ağustos). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması 2015. Erişim
Tarihi: 04 Ocak 2016, http://www.tuik.gov.tr/prehaberbultenleri.do?id=18660
15 Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2016, Ocak). Kamu Kurum ve Kuruluşları. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016,
https://www.tbmm.gov.tr/baglantilar/kamu_kurum_kuruluslar.htm
14
13
İstatistik, Emniyet Genel Müdürlüğü, Türkiye İstatistik Kurumu, Milli Kütüphane,
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Milli İstihbarat Teşkilatı, Türkiye Radyo
Televizyon Kurumu, Sosyal Güvenlik Kurumu, Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurulu, Bakanlıklar, Başbakanlık, Adalet Bakanlığı, Milli Savunma
Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Milli Eğitim
Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma Denizcilik ve
Haberleşme Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Avrupa
Birliği Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Gümrük ve
Ticaret Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan
oluşmaktadır. Kamu Kurumları kapsamında bakanlıklara bağlı kuruluşlar, genel
müdürlükler de yer almaktadır. Bu kamu kurumları örnek bir araştırma istatistiği
oluşturmak ve genel bir sonuç çıkartmak için Türkiye Büyük Millet Meclisi
sayfasından seçilmiştir.
Bu kapsamda yapılan inceleme daraltılmış olup
Başbakanlık Devlet Teşkilatı Merkezi Kayıt Sistemi altında yer alan tüm kamu
kuruluşları, bağlı kuruluş ve genel müdürlükler alınmamıştır.
Yukarıda belirtilen kurumların resmi web sayfalarında yapılan bildirimlere göre
sahip oldukları ve olmadıkları sosyal medya hesapları aşağıdaki Tablo C’de
belirtilmiştir. Kurum adına göre sütunlarda sosyal medya uygulamaları
tanımlanmıştır. FB Facebook, TW Twitter, YT Youtube, GP Google+, IN
Instagram, FL Flicker, IZ İzlesene.com, LN LinkedIn, PN Pinterest anlamına
gelmektedir. Renklerine göre ayrım ise; kurum ve sosyal medya uygulamasının
kesiştiği noktalarda hesabın olup olmadığı, varsa onaylı olup olmadığını ifade
eder. Kırmızı renk sosyal medya hesabının olmadığını, açık yeşil renk sosyal
medya hesabının olduğu fakat uygulama tarafından onaylı anlamına gelmediğini,
koyu yeşil renk ise sosyal medya hesabının olduğunu ve sosyal medya
uygulaması tarafından onaylı olduğunu ifade etmektedir.
14
Kurum Adı:
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Cumhurbaşkanlığı
MGK ve MGK Genel Sekreterliği
Genel Kurmay Başkanlığı
Anayasa Mahkemesi
Yargıtay
Danıştay
Kara Kuvvetleri Komutanlığı
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı
Hava Kuvvetleri Komutanlığı
Jandarma Genel Komutanlığı
Sahil Güvenlik Komutanlığı
Yüksek Öğretim Kurulu
Sayıştay
Hazine Müsteşarlığı
Radyo Televizyon Üst Kurulu
Merkez Bankası
Rekabet Kurumu
Başbakanlık Özelleştirme İdaresi
Sermaye Piyasası Kurulu
Diyanet İşleri Başkanlığı
Devlet Personel Başkanlığı
Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı
Devlet Tiyatroları
Adalet Bakanlığı, Adli Sicil ve İstatistik
Emniyet Genel Müdürlüğü
Türkiye İstatistik Kurumu
Milli Kütüphane
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü
Milli İstihbarat Teşkilatı
FB
TW
YT
GP IN
FL IZ
LN PN
15
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu
Sosyal Güvenlik Kurumu
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme
Kurulu
Başbakanlık
Adalet Bakanlığı
Milli Savunma Bakanlığı
İçişleri Bakanlığı
Dışişleri Bakanlığı
Maliye Bakanlığı
Milli Eğitim Bakanlığı
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Sağlık Bakanlığı
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme
Bakanlığı
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
Kültür ve Turizm Bakanlığı
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
Avrupa Birliği Bakanlığı
Ekonomi Bakanlığı
Gençlik ve Spor Bakanlığı
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Kalkınma Bakanlığı
Orman ve Su İşleri Bakanlığı
Tablo C
16
Yukarıda yapılan araştırmaya göre kamu kurumları alanında sosyal medya
uygulamaları yüksek oranda kullanılmaktadır. Bu tabloya göre sosyal medya
hesabına resmi olarak sahip olmayan kamu kurumları; Kara Kuvvetleri
Komutanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı,
Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Başbakanlık
Özelleştirme İdaresi, Adalet Bakanlığı - Adli Sicil ve İstatistik, Bankacılık
Düzenleme ve Denetleme Kurulu, Ekonomi Bakanlığı’ndan oluşmaktadır.
İncelenen kurumlar arasında sadece %16’sı sosyal medya hesabına sahip
değildir. Geri kalan %84 ise farklı da olsa herhangi bir sosyal medya
uygulamasını resmi olarak kullanmaktadır.
Veriler incelendiğinde Cumhurbaşkanlığı ve Adalet Bakanlığı 6 farklı sosyal
medya hesabıyla bu mecrada en detaylı çalışmayı yapan kurum olarak
görünmektedir. Cumhurbaşkanlığının 6 hesabının 5 tanesi onaylanmış hesap
olarak görünmektedir. Bu kurumları 5 adet sosyal medya hesabıyla Kalkınma
Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Merkez Bankası takip etmektedir.
Dikkat çekici noktalardan bir diğeri askeri kurumlar arasında sosyal medya
hesaplarının
oluşturulması
için
herhangi
bir
çalışma
yapılmadığıdır.
Komutanlıklar bu mecrada hiç bir şekilde yer almamakla birlikte Türk Silahlı
Kuvvetleri ayrı olarak 3 sosyal medya hesabına sahip durumdadır.
Cumhurbaşkanlığı ve Sağlık Bakanlığı kullandıkları sosyal medya hesaplarını
uygulama bünyesinde “onaylı hesap” olarak tanımlama işlemini dikkate alarak
kendilerine ait olduğunu kanıtlamış ve güvenilir sosyal medya hesapları
yaratmışlardır.
Bu araştırmalara göre Türk firması olan İzlesene.com video paylaşım sosyal
medya uygulamasının da kullanılması önemli fakat küçük bir ayrıntı olmuştur.
Cumhurbaşkanlığı ve Kalkınma Bakanlığı izlesene.com sitesinde sosyal medya
hesaplarını oluşturmuşlar ve Türk uygulamasına Pazar koşullarında destek
olmuşlardır.
Sosyal medya uygulamalarına göre incelediğimizde kurumlar %77 oran ile
Facebook uygulamasını kullanmaktadırlar. Bu uygulamayı %68 ile Twitter takip
17
etmektedir. En az kullanılan uygulamalar ise %2 oran ile LinkedIn ve Pinterest
olmuştur. Bu verileri detaylı olarak tablo D’de gösterilmiştir.
Sosyal Medya Uygulamaları Kullanım Oranları
%100
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
Hesap yok
Kullanım Oranı
Tablo D
Bu verilere ek olarak “onaylı hesap” kullanımı en çok Twitter uygulamasında
görülmektedir. Toplam 11 kurum belge ile başvuru yaparak onaylı hesap
olmuştur. Uygulama kullanımının %20’sine tekabül etmektedir. Ardından %14,55
ile Facebook uygulaması üzerinde onaylı hesap işlemleri kamu kurumları
tarafından tamamlanmıştır. Detaylı bilgiler tablo E’e gösterilmektedir.
18
Kamu Kurumu (Yüzdelik Oran)
Sosyal Medya Uygulamalarına Göre Kullanan Kurum
Yüzdesi
%100
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
Sosyal Medya Uygulaması
Onaylanmış Resmi Hesap
Onaylanmamış Resmi Hesap
Hesap yok
Tablo E
4.2. TÜRKİYE’DE KAMU KURUMLARININ SOSYAL MEDYA
KULLANIM AMAÇLARI
Kamu kurumlarının sosyal medya kullanım amaçlarına dair sonuçlar elde
edebilmek için sosyal medya kullanım şekilleri belirli başlıklarda sıralanmıştır. Bu
başlıklar kurumsal imaj, halkla ilişkiler, bilgilendirme ve basın bülteni, siyasi parti
veya şahıs propagandası, kurum hizmetlerinin gerçekleştirilmesi, şeffaflık ve
hesap verilebilirlik olarak belirlenmiştir. Başlıklara göre kamu kurumları sosyal
medya hesapları incelenerek bu başlıklara uygun paylaşım yapıp yapmadıkları
araştırılacak ve başlıkta belirtilen amaçla kullanıyor olması durumunda
belirtilecektir.
Kurumsal imaj; kuruluş veya firmanın dışa yansıyan görüntüsüdür. (Peltekoğlu
1998) Kurum imajının oluşmasına etken olan kurum kimliği; örgütün felsefe ve
özelliklerine ait görsel, fiziksel ve duyusal ortaya koyduğu herşeydir. (Gürdal
19
1997)16 Kurum imajının etkisi nedeniyle sosyal medya hesapları kullanılarak
kitlelere karşı olumlu bir fikir oluşturmak adına kullanılmaktadır. Kamu
kurumlarında kurumsal imaj için yapılan paylaşımlar araştırılacaktır.
Halkla ilişkiler; kamu kurumu ile vatandaş arasında bağlantı kurulması ve
etkileşimin sağlanması anlamını taşımaktadır. Sosyal medya hesapları üzerinden
kamu kurumunun vatandaş ile iletişime geçip geçmediği araştırılacaktır.
Bilgilendirme ve basın bülteni kamu kurumlarının günlük, haftalık veya aylık
etkinlikleri, organizasyonları, bildirimlerini içermektedir. Sosyal medya hesapları
üzerinden bu kapsamda yapılan paylaşımları araştırılacaktır.
Siyasi parti veya şahıs propagandası kamu kurumunun yönetimini elinde
bulunduran siyasi organizasyon ile alakalı yaptığı paylaşımları veya kamu
kurumunun yönetiminde söz sahibi olan en üst düzey yöneticisi kapsamında
yaptığı paylaşımları ifade etmektedir. Sosyal medya hesaplarında bu başlık
altında paylaşımları araştırılacaktır.
Kamu kurumları vatandaşlara belli başlı hizmetler sağlamaktadır. Sağladıkları
hizmetleri herhangi bir sosyal medya hesabı üzerinden vatandaşa sunup
sunmadıkları araştırılacaktır.
Kamu kurumları şeffaflık ve hesap verilebilirlik başlığı altında sosyal medya
hesapları üzerinden herhangi bir şekilde kuruma ait dosyaları, hesapları, işleyiş
standartları, değişimleri veya detayları açıklayıp açıklamadıkları araştırılacaktır.
Aşağıda yer alan tablo F kurumlar sosyal medya uygulamalarını kullanım
amaçlarına göre listelendiği ve istatistiksel olarak veriler toplandığı tablodur.
Tabloda Kİ kurumsal imaj, Hİ halkla imaj, BB bilgilendirme ve basın bülteni, SP
siyasi parti ve şahıs propagandası, KH kurum hizmetlerinin gerçekleştirilmesi ve
ŞH şeffaflık ve hesap verebilirlik anlamına gelmektedir. Kurumlar bu amaçlara
uygun
sosyal medya
uygulaması kullanımı gerçekleştiriyorsa
yeşil ile
işaretlenmiş, gerçekleştirmiyorsa kırmızı ile işaretlenmiştir.
Tığlı, Mehmet. (2003). Kurum İmajı Kavramı ve Sembolik Analoji Tekniği Yoluyla Marmara
Üniversitesi’nin Kurum İmajının Belirlenmesine İlişkin Bir Uygulama. T.C. Marmara Üniversitesi I.I.B.F.
Dergisi, 1, 245-256
16
20
Kurum Adı:
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Cumhurbaşkanlığı
MGK ve MGK Genel Sekreterliği
Genel Kurmay Başkanlığı
Anayasa Mahkemesi
Yargıtay
Danıştay
Sayıştay
Hazine Müsteşarlığı
Radyo Televizyon Üst Kurulu
Merkez Bankası
Rekabet Kurumu
Başbakanlık Özelleştirme İdaresi
Sermaye Piyasası Kurulu
Diyanet İşleri Başkanlığı
Devlet Personel Başkanlığı
Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı
Devlet Tiyatroları
Emniyet Genel Müdürlüğü
Türkiye İstatistik Kurumu
Milli Kütüphane
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü
Milli İstihbarat Teşkilatı
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu
Sosyal Güvenlik Kurumu
Başbakanlık
Adalet Bakanlığı
Milli Savunma Bakanlığı
İçişleri Bakanlığı
Dışişleri Bakanlığı
Kİ
Hİ
BB
SP
KH
ŞH
21
Maliye Bakanlığı
Milli Eğitim Bakanlığı
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Sağlık Bakanlığı
Ulaştırma
Denizcilik
ve
Haberleşme
Bakanlığı
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
Kültür ve Turizm Bakanlığı
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
Avrupa Birliği Bakanlığı
Gençlik ve Spor Bakanlığı
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Kalkınma Bakanlığı
Orman ve Su İşleri Bakanlığı
Tablo F
Araştırma sonuçlarına göre; Türkiye’de sosyal medya uygulamaları kullanan
kamu kurumları bu uygulamaları genellikle bilgilendirme yapmak veya basın
bültenlerini paylaşmak amacıyla kullanmaktadırlar. Yapılan bir basın açıklaması
sosyal medya uygulamalarında paylaşılmakta, kurumun yaptığı çalışmalar veya
araştırmalar bilgilendirme maksadıyla da sosyal medya hesaplarında yer
almaktadır.
Bunlara ek olarak kurumsal imaj çalışmaları kapsamında sosyal medya hesapları
ile çeşitli başarıların paylaşılması, başarı ile tamamlanan hizmetlerin paylaşılması
da amaç olarak görülmektedir.Kurumlar aynı zamanda halkla ilişkiler kapsamında
vatandaşlar ile sevgi bağını güçlendirmek maksadıyla çeşitli sosyal faaliyetler,
organizasyonlar, ödül törenleri, ziyaretler ve halkla yapılan görüşmeleri de sosyal
medya hesapları aracılığı ile duyurmaktadırlar. Fakat burada dikkat edilmesi
22
gereken hususlardan birisi,henüz sosyal medya hesapları üzerinden herhangi bir
iletişim/etkileşim yöntemi benimsenmemiş olmasıdır. Hizmet verilen vatandaşlar
ile sosyal medya üzerinden herhangi bir iletişim kurulmamaktadır.
Bazı kamu kurum ve kuruluşları da sosyal medya hesaplarını genellikle en üst
düzey yöneticisi olan, bakan veya genel müdür için propaganda aracı olarak
kullanmaktadır. Burada kurum veya bakanlık adına çalışmalar yapan kişinin
sosyal faaliyetleri, açıklamaları, kişisel görüşleri yer almaktadır.
Şeffaflık ve hesap verilebilirlik adına bazı kurum ve kuruluşlar da çeşitli kurum içi
raporlarını ve detaylı çalışmalarını paylaşmaktadır. Bu kapsamda yönetim, bütçe
veya toplumu etkileyebilecek olan politik kararlar için şeffaf bir yöntem kullanma
adına yapıldığı gözlenmiştir.
Kamu kurum ve kuruluşlarının temel amacı vatandaşa hizmet verebilmek ve
toplum yönetiminin sağlanarak huzur, refah ve bunun gibi birçok nedenle
vatandaşa destek olmaktır. Sosyal medya uygulamalarını kullanarak vatandaşa
hizmet verebilmek kapsamında henüz bir çalışma yapılmamış durumdadır. Kendi
iç işleyişi ile alakalı, örneğin insan kaynakları yönetimi kapsamında kamu
kurumunda çalışmak isteyen vatandaşlara duyuru yapmak, ulaşmak veya
bildirimde bulunmak için kullanıldığı gözlenmiştir.
Yapılan araştırmaya göre; kullanım amaçlarına göre kurum sayıları aşağıdaki
tablo G’de yer almaktadır.
23
Kullanım Amaçlarına Göre Kurum Sayıları
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Kurum Sayısı
Kurumsal İmaj
Halkla İlişkiler
Bilgilendirme ve
Basın Bülteni
19
13
42
Kurum
Siyasi Parti veya
Hizmetlerinin
Şahıs
Gerçekleştirilme
Propagandası
si
8
3
Şeffaflık ve
Hesap
Verilebilirlik
5
Tablo G
Araştırma yapılan 55 kurumdan 46’si sosyal medya uygulamaları kullanmaktadır.
Bu kurumlardan 42’si
bilgilendirme ve basın bülteni amacıyla uygulamaları
kurumsal olarak kullanmayı tercih etmektedirler. Bilgilendirme ve basın bülteni
kullanım amacından sonra kurumsal imaj için bu uygulamalar tercih edilmektedir.
19 kurum kurumsal imaja katkısından dolayı sosyal medya paylaşımları
yapmaktadır. Halkla ilişkiler için kullanım sayısı 13 olarak tespit edilmiş, fakat
iletişim/etkileşim olmadığı gözlemlenmiştir.
Yüzdesel olarak tablo H üzerinde kurum ve kuruluşların kullanım amaçları
listelenmiştir.
24
Kullanım Amacı Yüzdesel Oranı
%100
%90
Yüzdesel Oran
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
Yüzdesel
Kurumsal İmaj
Halkla İlişkiler
Bilgilendirme
ve Basın
Bülteni
41,30
28,26
91,30
Siyasi Parti
veya Şahıs
Propagandası
Kurum
Hizmetlerinin
Gerçekleştirilm
esi
Şeffaflık ve
Hesap
Verilebilirlik
17,39
6,52
10,87
Tablo H
Araştırmaya göre sosyal medya uygulamaları ile fark yaratabilecek en önemli
amaçlardan biri olan kurumsal hizmetlerin gerçekleştirilmesi %6,52 ile en düşük
kullanım amacı olduğu tespit edilmiştir. Bu kullanım türü kurumun işleyişi ile
alakalı olmakla birlikte vatandaş hizmetini kapsamamaktadır. Aynı zamanda
%17,39 ile siyasi parti veya şahıs propagandası yapılması da sosyal medya
kullanım amaçları açısından yorumlanması gereken bir oran olarak tespit
edilmiştir.
5.
DÜNYADA KAMU KURUM VE KURULUŞLARININ SOSYAL
MEDYA KULLANIMI
Dünyada örnekleri araştırılan kamu kurum ve kuruluşları sosyal medya
hesaplarını oluşturmuş ve aktif olarak kullanmayı sürdürmüştür. Özellikle sosyal
medyanın yarattığı etki, klasik medyaya bir alternatif olarak güçlü ve etkileşimi
yüksek modeliyle dünyadaki kamu kurum ve kuruluşlarının da ilgisini çekmiştir.
Özellikle sosyal medya uygulamalarının ve bu yeni iletişim, etkileşim yönteminin
doğduğu yer olan Amerika Birleşik Devletleri’nde kamu kurum ve kuruluşları
25
sosyal medyayı en aktif kullanan ülkelerin başında gelmektedir. Beyaz Saray’ı
kamu kurum ve kuruluşu olarak incelemek gerekirse birden fazla dil ve yayınla
birlikte öncelikle halkla ilişkiler yönetimini en üst düzeyde tutmaktadır. Kurumsal
imaj olarak da aynı şekilde her birimine ve görev türlerine göre ayrı olarak sosyal
medya hesaplarını oluşturmuşlardır.
Dünyadaki sosyal medya kullanımına en dikkat çekici örneklerden biri yine Beyaz
Saray tarafından verilmiştir. Beyaz Saray hesabı üzerinden #AskObama
etiketiyle Başkan Obama twitter uygulaması üzerinden soruları kabul etmiş ve
cevaplamıştır.
17
Belirlenen saat aralığında 70000’den fazla soru alarak işsizlik,
ekonomi, Beyaz Saray detayları gibi soru türlerini cevaplamıştır. Kamu
Kurumu’nun en üst düzeydeki yöneticisi olarak hem şeffaflık ve hesap verebilirlik
hem de kurumsal imaj anlamında etki bırakmıştır.
Tüm bunlara ek olarak dünyadaki kamu kurumlarından bazıları ürettikleri
politikalar üzerine görüş alış-verişi yapmak, politikalarını genişletmek-geliştirmek
için çeşitli kampanyalarla kamuoyu üzerinde olumlu bir fikir bırakmıştır. Örnek
olarak yine Amerika Birleşik Devletleri’ne ait @OpenGov twitter hesabı
gösterilebilir.
Başarılı sosyal medya kullanan kamu kurumlarından bir diğeri Federal Student
Aid olarak gösterilebilir. Bu kamu kuruluşu düzenli olarak belirlenen etiket altında
öğrenciler, aileler ve her kesimden gelen soruları cevaplandırarak etkili bir iletişim
aracı olarak kullanmaktadır. 18
Diğer başarılı bir örnek Amerika Gıda ve İlaç Dairesi yeni önerilen beslenme
gerçekleri için kamu yorumunu teşvik etmek amacıyla sosyal medya hesabını
kullanarak etkileşim sağlamıştır. 19
En dikkat çekici kamu kuruluşu sosyal medya hesabı UNICEF tarafından
oluşturulmuştur. UNICEF tarafından oluşturulan facebook hesabı üzerinde dikkat
Warren, Christina. (2011, 06 Temmuz). Obama’s Twitter Town Hall By The Numbers. Erişim Tarihi: 05
Ocak 2016, http://www.mashable.com/2011/07/06/askobama-twitter-stats/
18 Federal Student Aid. (2016, Ocak). Offical Account of Federal Student Aid. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016,
https://twitter.com/FAFSA
19 FDA, U.S. ( 2014, 28 Şubat). Twitter Post. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016,
https://twitter.com/us_fda/status/439433009884712960
17
26
çekmek istediği konular için kampanyalar başlatmış ve kamunun yorumunu ve
katılımını teşvik etmiştir. Bunun yanında aynı hesap üzerinde kamunun da dahil
olup tetikleyebileceği ActionSprout ile birlikte “İklim değişikliğinden çocukları
korumak için dünya liderlerine çağrıda bulun”20 uygulaması hazırlamış ve
kamunun da bu kampanyaya katılmasını sağlamıştır.
Bu başarılı uygulama örneklerine ek olarak bazı emniyet birimleri sosyal medya
hesaplarıyla analizler yaparak suça bulaşmış kişileri bulmakta ve kamu faydası
için kullanmaktadır. Aynı zamanda bu analizler sonucu kamu kurumu hakkında
yapılan paylaşımları inceleyerek olumsuz fikirleri olumluya çevirebilmek için
çalışmalarda bulunmaktadır.
Dünyada örnekler incelendiğinde daha ön planda olan kullanım şekli katılım ve
etkileşim amaçlı halkla ilişkiler yönetimidir. Genellikle katılımcı bir demokrasi
sağlamak için kamunun yorumlarını toplamaya yönelik çalışmalar yapılmakta ve
üretilen politikalar aynı sosyal medya uygulamaları üzerinden duyurularak
değerlendirilmektedir.
6.
SONUÇ
Türkiye ve dünyada internet kullanımları oranları değerlendirildiğinde aynı hızda
büyümekte ve gelişmektedir. Türkiye’de internet kullanıcıları inovasyonlara
yüksek oranda ilgi göstermekte ve büyümesine katkı sağlamaktadır. Bu oranlara
göre Türkiye sosyal medya kullanımını önemsemekte ve yüksek bir ilgi
göstermektedir.
Türkiye’de incelenen kamu kurum ve kuruluşlarından %80’inin üzerinde bir oranla
sosyal medya hesapları olduğu saptanmıştır. Bu oran kamu kurum ve
kuruluşlarının Türkiye internet kullanıcılarının sosyal medyaya verdiği öneme
duyarsız kalmadıklarını göstermektedir. Buna bağlı olarak kamu kurum ve
kuruluşlarının kendi insiyatifine göre sosyal medya hesapları oluşturdukları
gözlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti adına hizmet veren kurum ve kuruluşlar bir
UNICEF. (2016, Ocak). Call on world leaders in Paris to protect children from climate change. Erişim
Tarihi: 05 Ocak 2016, https://www.facebook.com/unicef/app/335652843138116
20
27
tüzük ile standart olarak sosyal medya uygulamalarını kullanmaları teşvik edilmeli
ve destek sağlanmalıdır.
Ek olarak kamu kurum ve kuruluşları sosyal medya hesaplarının “onaylı” olması
yani güvenilir olması noktasında aynı hassasiyeti göstermedikleri tespit edilmiştir.
Sosyal medya hesapların onaylı olması kullanıcı üzerinde güven yaratmasından
dolayı mücaraat edilerek “onaylı” olarak işaretlenmesi istenmelidir.
Türkiye’de ve dünyada kamu kurum ve kuruluşlarının sosyal medya kullanımları
incelendiğinde genel olarak bilgilendirme ve basın bülteni olarak kullanıldığı tespit
edilmiştir. Sosyal medyanın kolay erişime ek olarak en etkileyici noktası iletişim
ve etkileşim olarak belirtilmektedir. Buna göre Türkiye’de kamu kurum ve
kuruluşlarının halkla ilişkiler yönetimi amacıyla sosyal medya kullanımları sınırlar
ve kısıtlamalar ile belirlenmiştir.
Bu sınırlamalara örnek olarak kamu kurumları arasında Türkiye İstatistik Kurumu
sosyal medya hesapları ile ilgili olarak kullanım ilkeleri yayınlamıştır. Kamu kurum
ve kuruluşları arasında sınırlamaları ilkeler halinde sıralayan tek örnek olarak
göze çarpmaktadır. İlkeler, maddeler halinde yayınlanarak kullanıcılara
iletilmiştir. Saygılı olunmalı, sorumlu davranılmalı, anlaşılır olunmalı, anlayışlı
olunmalı maddeleri altında kullanıcılara bu ilkelere bağlı olmaları, belirtilmiş
ilkelere uygun olmayan paylaşım ve yorumları silme hakkına sahip olduğu, bu tür
paylaşım veya yorumlarda ısrar eden kullanıcıların, kurumun sosyal medya
hesaplarını takip etmeleri geçici veya kalıcı olarak engellenebileceği belirtilmiştir.
21
Yasal olmasa dahi kurumsal anlamda kullanım ilkeleri oluşturan TÜİK bu
konuda sosyal medya hesapları üzerinde kullanıcı yorumlarının takip edildiği ve
değerlendirildiği
mesajını
vermiştir.
Fakat
kullanım
şekillerinde
belirli
sınırlamalara sahip olduğu da gözlenmiştir.
Kamu kurum ve kuruluşları dünyadaki diğer örneklerine bağlı olarak hizmet
verdikleri vatandaşlar ile bu uygulamalar üzerinden iletişime geçebilir ve
yönlendirebilir olmalıdırlar. Aynı zamanda hizmet verdikleri konular üzerine
sosyal medya uygulamalarını yardımcı olarak kullanmaları da zaman/maliyet/iş
Türkiye İstatistik Kurumu. (2016, Ocak). TÜİK Sosyal Medya Takipçileri için Kullanım İlkeleri. Erişim
Tarihi: 10 Ocak 2016, http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/sm_kul_ilke_tr.pdf
21
28
tasarrufuna sebep olacaktır. Bu hesaplar üzerinden başvuru alabilir, sonuç
verebilir, hizmet sağlayabilir olmaları kullanıcı memnuniyetini de oldukça
arttıracaktır.
Aynı zamanda kamu kurum ve kuruluşları ürettikleri politikaları sosyal medya
hesapları üzerinden kullanıcı değerlendirmelerine açabilir, eleştiri alarak
iyileştirmeler yapabilir ve demokratik toplum düzenine katkı sağlamak amacıyla
da kullanılabilir durumda olmalıdır.
29
7.
1.
KAYNAKÇA
G. Schneider ve J. Evans ve K. Pinard (2009). The Internet. Boston:
GEX Publishing Services
2.
BİDB, ODTÜ. İnternet Tarihi. Erişim tarihi: 03 Ocak 2016,
http://www.internetarsivi.metu.edu.tr/tarihce.php
3.
Erkul, R. Erdem. (2009, Aralık). Sosyal Medya Araçlarının (Web 2.0)
Kamu Hizmetleri ve Uygulamalarında Kullanılabilirliği. Türkiye Bilisim
Derneği Bilişim Dergisi, Sayı116, s.96-101.
4.
Yağmurlu, Aslı (2011). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler ve Sosyal
Medya. Selçuk İletişim, 7(1): 5-15.
5.
Yağmurlu, Aslı (2011). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler ve Sosyal
Medya. Selçuk İletişim, 7(1): 5-15.
6.
Erkul, R. Erdem. (2009, Aralık). Sosyal Medya Araçlarının (Web 2.0)
Kamu Hizmetleri ve Uygulamalarında Kullanılabilirliği. Türkiye Bilisim
Derneği Bilişim Dergisi, Sayı116, s.96-101.
7.
Facebook. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016 ,
https://tr.wikipedia.org/wiki/Facebook
8.
Twitter. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016,
https://tr.wikipedia.org/wiki/Twitter
9.
Youtube. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016,
https://tr.wikipedia.org/wiki/Youtube
10. Instagram. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016,
https://tr.wikipedia.org/wiki/Instagram
11. Periscope. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016,
https://tr.wikipedia.org/wiki/Periscope_(uygulama)
12. Kemp, Simon. (2015, Ocak). Digital, Social & Mobile in 2015. Erişim
Tarihi: 04 Ocak 2016 , http://wearesocial.sg/blog/2015/01/digitalsocial-mobile-2015/
13. Ayvaz, Tuğba. (2015, Ocak). Digital in Turkey. Erişim Tarihi: 04 Ocak
2016, http://www.dijitalajanslar.com/internet-ve-sosyal-medyakullanici-istatistikleri-2015
30
14. Doğan, Ayhan. (2015, 18 Ağustos). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri
Kullanım Araştırması 2015. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016,
http://www.tuik.gov.tr/prehaberbultenleri.do?id=18660
15. Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2016, Ocak). Kamu Kurum ve
Kuruluşları. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016,
https://www.tbmm.gov.tr/baglantilar/kamu_kurum_kuruluslar.htm
16. Tığlı, Mehmet. (2003). Kurum İmajı Kavramı ve Sembolik Analoji
Tekniği Yoluyla Marmara Üniversitesi’nin Kurum İmajının
Belirlenmesine İlişkin Bir Uygulama. T.C. Marmara Üniversitesi
I.I.B.F. Dergisi, 1, 245-256
17. Warren, Christina. (2011, 06 Temmuz). Obama’s Twitter Town Hall
By The Numbers. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016,
http://www.mashable.com/2011/07/06/askobama-twitter-stats/
18. Federal Student Aid. (2016, Ocak). Offical Account of Federal
Student Aid. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016, https://twitter.com/FAFSA
19. FDA, U.S. ( 2014, 28 Şubat). Twitter Post. Erişim Tarihi: 05 Ocak
2016, https://twitter.com/us_fda/status/439433009884712960
20. UNICEF. (2016, Ocak). Call on world leaders in Paris to protect
children from climate change. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016,
https://www.facebook.com/unicef/app/335652843138116
21. Türkiye İstatistik Kurumu. (2016, Ocak). TÜİK Sosyal Medya
Takipçileri için Kullanım İlkeleri. Erişim Tarihi: 10 Ocak 2016,
http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/sm_kul_ilke_tr.pdf