Slayt 1 - Acil ve Afet Derneği

ZEHİRLENMELERE
GENEL YAKLAŞIM
“ Bütün maddeler zehirdir. Zehirli olmayan
bir madde yoktur. Doğru dozda kullanım
ilaçla-toksin arasındaki farkı gösterir.’’
Paracelsus (1493-1541)
ULUSAL ZEHĠR MERKEZĠ (UZEM)
ULUSAL ZEHİR MERKEZİ
• 23 HAZĠRAN 1986 YILINDA KURULAN
VE 1988 YILINDAN BU YANA 24 SAAT
HĠZMET VEREN BĠR KURULUġTUR.
• UZEM 2006 YILINDA 50.000’E YAKIN
VAKAYI KAYIT ALTINA ALMIġTIR.
AYRICA HALKTAN GELEN SORULARA
DA CEVAP VERĠLMEKTEDĠR.
• TELEFONLA YAPILAN BAġVURULARA
DANIġMA HĠZMETĠ VERMEKTE VE
RESMĠ GÖRÜġ BĠLDĠRMEKTEDĠR.
ULUSAL ZEHİR MERKEZİ
•
ANTĠDOTLARI TEMĠN ETMEK VE DAĞITMAK.
•
ULUSAL VEYA ULUSLAR ARASI YAYINLAR
YAPMAK.

KĠMYASAL SĠLAHLAR KONUSUNDA
KURSLAR, KONFERANSLAR DÜZENLEMEK.

“TOKSĠKOLOJĠDE TEMEL ĠLKELER VE ACĠL
TEDAVĠ YAKLAġIMLARI SERTĠFĠKA KURSU”
DÜZENLEMEK.
UZEM İSTATİSTİKLERİ
TÜRKİYE’DE EN SIK GÖRÜLEN
ZEHİRLENME NEDENLERİ:
1. ĠLAÇLAR ĠLE OLAN ZEHĠRLENMELER:
ANTĠDEPRESANLAR,
ANALJEZĠK,
ANTĠENFLAMMATUARLAR,
ANTĠHĠSTAMĠNĠKLER VB.
2. TARIM ĠLAÇLARI ZEHĠRLENMELERĠ:
ÖZELLĠKLE ORGANĠK FOSFORLU, PĠRETRĠNLER
VE KARBAMAT GRUBU TARIM ĠLAÇLARI.
3. TEMĠZLĠK MADDELERĠ ĠLE OLAN
ZEHĠRLENMELER:
ÇAMAġIR SUYU, KĠREÇ ÇÖZÜCÜLER, LAVABO
AÇICI, DETERJAN VE NAFTALĠN VB.
4. KĠMYASAL MADDELER ĠLE OLAN
ZEHĠRLENMELER:
HĠDROKARBONLAR (TĠNER, BENZĠN VB.),
BOĞUCU GAZLAR (CO, LPG / DOĞAL GAZ VB.)
5. ZEHĠRLĠ HAYVAN ISIRIK VE SOKMALARI:
AKREP, YILAN, ÖRÜMCEK, ARI, KIRKAYAK VB.
6. BĠTKĠ VE BESĠNLERLE OLAN ZEHĠRLENMELER:
MANTAR, BALIK, KAYISI ÇEKĠRDEĞĠ, DELĠ BAL,
SALON BĠTKĠLERĠ VB.
7. DĠĞER ZEHĠRLENMELER
MARUZİYET YOLLARI
• ORAL / ENTERAL (AĞIZ YOLUYLA)
• İNHALASYON (SOLUNUM YOLUYLA)
• DERMAL (DERİ YOLUYLA)
• OKULER (GÖZ YOLUYLA)
• MUKOZAL (MUKOZA YOLUYLA)
• PARENTERAL (ENJEKSİYON YOLUYLA)
Saçlı Deri 3.7
Alın 4.2
Kulak Kanalı 5.4
Karın 2.1
Önkol 1.0
Genital Bölge 11.8
Ayak Tabanı 1.6
Avuç İçi 1.3
KLİNİK BELİRTİLER
• GASTROİNTESTİNAL SİSTEM (SİNDİRİM
• SOLUNUM SİSTEMİ
• KARDİYOVASKÜLER SİSTEM (DOLAŞIM)
• NÖROLOJİK BELİRTİLER (SİNİR)
• METABOLİK ETKİLER
• DİĞER
GASTROİNTESTİNAL SİSTEM
(MUSKARİNİK)
• BULANTI
• KUSMA
• SEKRESYON
(SALGI) ARTIŞI
• KRAMP TARZI
KARIN AĞRISI
• DİYARE (İSHAL)
• AKUT PANKREATİT
(PANKREAS İLTİHABI)
• TENESMUS
(DIŞKILAMA HİSSİ)
• FEKAL İNKONTİNANS
(DIŞKI TUTAMAMA)
SOLUNUM SİSTEMİ
(MUSKARİNİK)
• BRONŞLARDA SALGI ARTIŞI
(BRONCHORRHEA)
• BURUNDA SALGI ARTIŞI (RHİNORRHEA)
• BRONKOSPAZM (SOLUNUM
YOLLARINDA DARALMA)
• LARENKS SPAZMI (GIRTLAK
KASLARINDA KASILMA)
SOLUNUM SİSTEMİ
(NİKOTİNİK)
• SOLUNUM KASLARINDA ZAYIFLIK YA DA
PARALİZİ (FELÇ)
• OROFARİNGEAL KASLARDA ZAYIFLIK YA
DA PARALİZİ
• HİPERVENTİLASYON (SOLUK ALIP
VERMEDE HIZLANMA)
• PULMONER ÖDEM (AKCİĞER ÖDEMİ)
• PNÖMONİ (ZATÜRREE)
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
• BRADİKARDİ (KALP ATIŞINDA AZALMA)
(MUSKARİNİK ETKİ)
• HİPOTANSİYON
• TAŞİKARDİ (KALP ATIŞINDA HIZLANMA)
(NİKOTİNİK ETKİ)
• HİPERTANSİYON
• ARİTMİLER (KALP RİTİM BOZUKLUĞU)
NÖROLOJİK BELİRTİLER
• TİP 1 PARALİZ VEYA AKUT PARALİZ
• TİP 2 PARALİZ VEYA INTERMEDİATE
SENDROM
• TİP 3 PARALİZ VEYA ORGANİK FOSFORA
BAĞLI GECİKMİŞ POLİNÖROPATİ (OPIDP)
• EKSTRAPİRAMİDAL BULGULAR
TİP 1 PARALİZ, AKUT PARALİZ
• KASLARDA GÜÇSÜZLÜK VE
SEYİRMELER
• KAS KRAMPLARI
• SOLUNUM YETMEZLİĞİ
• SOLUNUMUN DURMASI
• BRONŞLARDA SALGI ARTIŞI, PNÖMONİ
TİP 1 PARALİZ, AKUT PARALİZ
•
•
•
•
•
DİYAFRAM PARALİZİ
SANTRAL DEPRESYON
KONVÜLSİYONLAR (NÖBET)
ATAKSİ (YÜRÜME BOZUKLUĞU)
DERİN TENDON REFLEKS KAYBI
TİP 2 PARALİZ
(INTERMEDİATE SENDROM)
•
•
•
•
24 – 96 SAAT İÇİNDE GELİŞİR.
4 - 18 GÜN KADAR SÜRER.
İNSİDANSI % 8 - 9 ARASINDADIR.
%70 VAKADA SOLUNUM YETMEZLİĞİ,
SENDROMUN BAŞLANGICINDA
VARDIR.
• BOYUN KASLARINDA BELİRGİN
ZAYIFLIK İLE BOYNU YASTIKTAN
KALDIRAMAMA TİPİKTİR.
TİP 2 PARALİZ
(INTERMEDİATE SENDROM)
• PROKSİMAL (BAŞLANGIÇ) KAS
ZAYIFLIĞI,
• KRANİYAL (BEYİN) SİNİR TUTULUMU
• YAVAŞ GÖZ HAREKETLERİ
• YUTMA GÜÇLÜĞÜ
• REFLEKS KAYBI
• SOLUNUM PARALİZİ
TİP 2 PARALİZ
(INTERMEDİATE SENDROM)
• ATROPİN TEDAVİSİNE YANIT
VERMEZ,
• PRALİDOKSİM TEDAVİSİNE DE YANIT
VERMEZ.
TİP 3 PARALİZ, ORGANİK FOSFORA
BAĞLI GECİKMİŞ POLİNÖROPATİ
• UÇ (DİSTAL) SİNİRLERDE DUYU VE MOTOR
BOZUKLUĞU İLE KENDİNİ GÖSTEREBİLİR,
• 2-3 HAFTA SONRA ORTAYA ÇIKABİLİR,
• İYİLEŞME 6 - 12 AYA KADAR GECİKEBİLİR.
EKSTRAPİRAMİDAL BULGULAR
•
•
•
•
DİSTONİ (KAS TONUSUNDA DÜZENSİZLİK),
İSTİRAHAT TREMORU (TİTREME),
DİŞLİ ÇARK BELİRTİSİ,
KOREOATETOZİS (DÜZENSİZ KAS
HAREKETLERİ),
• 4 – 40 GÜN İÇİNDE BAŞLAR,
• 1 – 4 HAFTA İÇİNDE KENDİLİĞİNDEN
DÜZELİR.
TEŞHİS
• HASTA HİKAYESİ
• KOLİNERJİK BELİRTİLER
• KESİF PESTİSİD KOKUSU
• KİMYASAL MADDENİN TEMİNİ
• LABORATUVAR
LABORATUVAR
• SERUM PSEUDOKOLİNESTERAZ
ŞÜPHELİ ORGANOFOSFOR
ZEHİRLENMELERİNİ DOĞRULAYAN EN
DEĞERLİ ARAŞTIRMA (FULLER BH VE ARK,
1990).
• ERİTROSİT KOLİNESTERAZ
KLİNİK ETKİLERİN CİDDİYETİNİ
DEĞERLENDİRMEDE DUYARLIDIR, %25 VE
ÜZERİ BİR DÜŞÜŞ TEŞHİSİ DOĞRULAR
(HADDAD LM, 1990).
AKUT ZEHİRLENME
TANISI KONULMUŞ
HASTAYA YAKLAŞIM
1. HASTADAN VEYA YAKININDAN ÖYKÜ
ALINIRKEN AġAĞIDAKĠ GĠRĠġĠMLER
UYGULANIR VE ÖRNEKLER ALINIR.
A: AĠRWAY (HAVA YOLUNU AÇ),
B: BREATHĠNG (SOLUNUMU SAĞLA),
C: CĠRCULATĠON (DOLAġIMI SAĞLA),
D: DRUGS (ĠLAÇ DESTEĞĠNĠ VER),
E: EXAMĠNE THE PATĠENT, ECG, …
(HASTAYI HER YÖNÜYLE DEĞERLENDĠR).
2. ZEHĠRLENEN HASTADAN ÖRNEK ALINMASI
ZEHĠRLENME ġÜPHESĠ OLAN HASTALARDA;
MĠDE SIVISI,
50-100 ML ĠDRAR,
10 ML HEPARĠNĠZE (?) KAN
ALINMALIDIR.
KAN ÖRNEĞĠ ALINIRKEN ĠLAÇLARA GÖRE
FARKLI SÜRELERĠN DĠKKATE ALINMASI
GEREKMEKTEDĠR.
TEDAVİ PLANI
• TEDAVĠNĠN UYGULANMASINDA VE
HASTANIN GÖZLEM SÜRESĠNĠN
BELĠRLENMESĠNDE ZEHĠRLENMEYE
NEDEN OLAN AJANIN
“TOKSĠK DOZ DEĞERĠ”
VE
“MĠNĠMUM LETHAL DOZ DEĞERĠ”
DĠKKATE ALINMALIDIR.
TOKSİK DOZ DEĞERİ BİLİNMEYEN
PESTİSİDLER
•
•
•
•
•
•
ORGANOFOSFATLAR
KARBAMATLAR
KLORLU HYDROKARBON ĠNSEKTĠSĠDLER
ACRĠLONĠTRĠL ĠÇERENLER
NĠTRAT BĠLEġĠKLERĠ
GLUTERALDEHĠD
MİNİMUM LETHAL DOZ DEĞERİ
•
•
•
•
•
•
ENDOSULFAN: 50 – 500 mg/kg
FENOL BĠLEġĠKLERĠ: 1,5 gram SAF FENOL
DĠNĠTROFENOL: 1 – 3 gram FATAL
ĠODĠNE ĠÇERENLER: 2 – 4 gram
PARAQUAT: 10 - 15 mL
ÇĠNKO BĠLEġĠKLERĠ: 10 – 30 gram
MİNİMUM LETHAL DOZ DEĞERİ
•
•
•
•
•
CCl4 (KARBONTETRAKLORÜR): 3 – 5 ml
HEKZAKLOROFEN: 1 – 10 gram ARASI
LĠNDANE: 28 gram veya 5 ml
NĠKOTĠN: 40 – 60 mg
TALYUM: 12 mg/kg
TOKSİK DOZ DEĞERİ
• PYRETRĠNLER: 10 – 100 gram ARASI
• PYRETHROĠDLER: 200 – 500 ml ARASI
• PDCB (PARADĠCHLOROBENZEN): 5
gram ve
• FOSFĠN: 1 gram VEYA 50 ppm
• ĠSOPROPĠLALKOL: 128 – 200 mg/dL kan
düzeyi
TOKSİK DOZ DEĞERİ
• UZUN ETKĠLĠ ANTĠCOAGULAN: 1 – 2 mg
• KLORHEKSĠDĠN BĠLEġĠKLERĠ:
% 4’LÜK ĠRRĠTAN, % 20’LĠK ĠSE YAKICI
OLABĠLĠR.
• PENTAKLOROFENOL: 0.3 mg/m3 ĠRRĠTAN
• KLOROFORM ĠÇERENLER: 10 mL
VAK’AÖRNEKLERĠ
• CHLOROPHENOXY:
ORAL 80 mg/kg ALAN VE ÖLEN, ıv 28 mg/kg
ALAN VE TOLERE EDEN, ıv 50 mg/kg ALAN VE
ZEHĠRLENEN VAKALAR GÖRÜLMÜġTÜR.
• WARFARĠN: 1 gram ALAN VE 13 GÜN SONRA
ÖLEN VAKA BĠLDĠRĠLMĠġTĠR.
• FORMALDEHĠD: % 37’LĠK SOLUSYONDAN 30
ml ALAN VE ÖLEN VAKA BĠLDĠRĠLMĠġTĠR.
• PENTAKLOROFENOL: 162 ppm ÖLÜM
• KATYONĠK DETERJAN: 30 mg/kg ÖLÜM
TEDAVİ PLANI
TEDAVĠDE
“TOKSĠK MADDE DEĞĠL, HASTA
TEDAVĠ EDĠLĠR”
ALTIN KURALI GÖZ ARDI
EDĠLMEMELĠDĠR.
TEDAVİ PLANI
1. TOKSĠK MADDENĠN EMĠLĠMĠNĠN
ENGELLENMESĠ VEYA AZALTILMASI
2. TOKSĠK MADDENĠN VÜCUTTAN
ATILIMININ HIZLANDIRILMASI
3. TOKSĠK MADDENĠN
METABOLĠZMASININ DEĞĠġTĠRĠLMESĠ
4. SEMPTOMATĠK VEYA DESTEKLEYĠCĠ
TEDAVĠ
5. ANTĠDOTLARIN UYGULANMASI
EMİLİMİN ENGELLENMESİ
İÇİN YAPILABİLECEKLER
• 1. KUSTURMA
• 2. AKTİF KÖMÜR UYGULANMASI
• 3. MĠDE YIKANMASI
• 4. MÜDAHELELĠ BOġALTMA
• 5. ATILIMIN HIZLANDIRILMASI
KUSTURMA
• PEK ÇOK ZEHĠRLĠ MADDE ALIMINDAN
SONRA SPONTAN KUSMALAR GÖRÜLÜR.
• KUSMA VEYA KUSTURMA ĠġLEVĠ, 1 SAAT
ĠÇERĠSĠNDE GERÇEKLEġĠRSE, TOKSĠK
MADDELERĠN % 30 – 40’I ELĠMĠNE
EDĠLMĠġ OLUR.
• BU AMAÇ ĠÇĠN ÇOCUKLARDA ĠPEKA
ġURUBU KULLANILMAKTADIR.
KUSTURMA
• ERĠġKĠNLERDE ÇĠNKO-BAKIR SÜLFAT, ILIK
TUZLU SU, APOMORFĠN, HARDAL SUYU VE
FARĠNKSĠN MEKANĠK UYARISI KUSTURUCU
OLARAK KULLANILSA DA ÇOCUKLARDA
KONTRENDĠKEDĠR.
• ĠPEKA ġURUBU, HEM MĠDE MUKOZASIN
DĠREKT ETKĠLER HEM DE KUSMA MERKEZĠNĠ
UYARIR.
• KUSMA GENELLĠKLE 30 DAKĠKA ĠÇĠNDE
GERÇEKLEġĠR.
KUSTURMA
• HASTANIN KUSMASI VEYA KUSTURULMASI
GEREKĠYOR VE SAĞLIK KURULUġUNA
ULAġMAK ZAMAN ALACAKSA, BU AMAÇ
ĠÇĠN SIVI BULAġIK DETERJANLARI DA
KULLANILABĠLĠR.
• BĠR SU BARDAĞI SUYA 3 ÇORBA KAġIĞI SIVI
DETERJAN KONUR ĠÇĠLĠRSE, 5 – 10 DAKĠKA
ĠÇĠNDE KUSMA GÖZLENĠR.
• KUSTURMAK VE YOĞURT DOĞRU DEĞĠL!!!!
KUSTURMA KONTRENDİKASYONLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
6-9 AYIN ALTINDAKĠ ÇOCUK ZEHĠRLENMELERĠ,
YAKICI AJAN ALIMI (ÇAMAġIR SUYU, KMNO4)
HĠDROKARBON ĠÇĠLMESĠ,
NARKOTĠK ALIMI,
LETARJĠ-KOMA VEYA KOMA GELĠġĠM OLASILIĞI,
NÖBET GEÇĠRME VEYA EĞĠLĠMĠ,
ÖĞÜRME REFLEKSĠ YOKLUĞU,
HAVA YOLUNUN KORUNAMAMASI,
KANAMA, YEMEK BORUSU HASTALIĞI, ÜLSER
HASTALIĞI.
KUSTURMA KONTRENDİKASYONLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• AġAĞIDAKĠ PESTĠSĠD ZEHĠRLENMELERĠNDE
KUSTURMAYINIZ!!!!
FENOL BĠLEġĠKLERĠ
DĠNĠTROFENOL BĠLEġĠKLERĠ
FORMALDEHĠD
NĠTRAT BĠLEġĠKLERĠ
GLUTERALDEHĠD
ACRĠLONĠTRĠL
DĠQUAT BĠLEġĠKLERĠ
KLORHEKSĠDĠN (SPONTAN KUSMA VAR)
ĠODĠNE BĠLEġĠKLERĠ
ÇĠNKO BĠLEġĠKLERĠ
MİDE YIKANMASI
• MĠDE LAVAJI, TOKSĠK MADDE ALIMINDAN
SONRA ĠLK 1 SAAT ĠÇĠNDE YAPILIRSA
OLDUKÇA ETKĠLĠDĠR.
• LAVAJ UYGULAMA SÜRESĠ, MĠDE
BOġALMASINI GECĠKTĠREN AJANLARLA
OLAN ZEHĠRLENMELERDE 3 – 4 SAATE
KADAR UZATILABĠLĠR.
• MĠDE BOġALMASINI ETKĠLEMEYEN VEYA
HIZLI EMĠLEN MADDE ALIMINDA ĠSE BU
SÜRE KISADIR.
MİDE LAVAJI KONTRENDİKASYONLARI
• NON-TOKSĠK MADDE ALIMINDA,
• KOSTĠK VE KOROZĠV MADDE ALIMINDA,
• BĠLĠNCĠ KAPALI VEYA KAPANMA OLASILIĞI
OLANLARDA (ENTÜBASYON SONRASI
YAPILABĠLĠR),
• KONVÜLSĠYON GEÇĠREN VEYA GEÇĠRME
OLASILIĞI OLAN HASTALARDA,
• ASPĠRASYON RĠSKĠ YÜKSEK OLAN MADDE
ALIMINDA (TĠNER, GAZYAĞI, BENZĠN GĠBĠ
HĠDROKARBON ALIMI).
• KUSTURULMAMASI GEREKEN HASTALAR.
AKTİF KÖMÜR
• YÜKSEK MADDE BAĞLAYICI KAPASĠTESĠYLE,
BĠR ÇOK TOKSĠN VE MADDEYĠ ADSORBE
EDEREK EMĠLĠMLERĠNĠ ÖNLEYEN EN ETKĠN
ADSORBANDIR.
• ZEHĠRLENMENĠN ĠLK 1 – 2 SAATĠNDE ÇOK
ETKĠLĠDĠR.
• ANTĠKOLĠNERJĠK ĠLAÇLAR, UZUN ETKĠLĠ
ĠLAÇLAR VE ENTERĠK TABLETLERDE 12 – 24
SAATE KADAR VERĠLMESĠ FAYDALI
OLABĠLMEKTEDĠR.
• ZEHĠRLĠ MADDE ĠLE BĠRLĠKTE ETANOL
ALINMASI, AKTĠF KÖMÜRÜN ADSORBSĠYON
KAPASĠTESĠNĠ AZALTIR.
AKTİF KÖMÜR DOZU
 ĠNFANTLARDA:
(0 – 1 YAġ)
1 g/kg
 ÇOCUKLARDA
(1 - 12 YAġ):
 ADELÖSAN / ERĠġKĠNDE:
DOZUNDA KULLANILIR.
25-50 g
25-100 g
 ERĠYĠK HALĠNDE 240 ML SU + 30GR
KÖMÜR OLARAK UYGULANIR.
AKTİF KÖMÜR KONTRENDİKASYONLARI
• KOSTĠK VE KOROZĠV MADDE ALINMASI,
• MĠDE – BAĞIRSAK SĠSTEMĠNDE TIKANIKLIK
OLMASI,
• HAVA YOLUNUN AÇIK KALMASININ
KORUNAMAMASI,
• ENDOSKOPĠ UYGULANMASI DÜġÜNÜLEN
HASTALAR,
• AKTĠF KÖMÜR TARAFINDAN ADSORBE EDĠLMEYEN
MADDE ALINMASI (ALKALĠLER, SĠYANĠD, AĞIR
METALLER, LĠ, K, BR, F, ETANOL VE DĠĞER
ALKOLLER, ETĠLEN GLĠKOL ALIMI).
AKTİF KÖMÜR PREPARATLARI
• TOZ MERCK (M102183) 1 kg VE 30 kg’LIK
PAKETLERDE (TÜRKĠYE’DE YOK)
• TUM-E-VAC GASTRĠK LAVAJ KĠTĠ
(25 g AKTĠF KÖMÜR VE SORBĠTOL)
(TÜRKĠYE’DE YOK)
• CHAR-FLO 240 mL SIVI BAZ ĠÇĠNDE 50 g
AKTĠF KÖMÜR. (TÜRKĠYE’DE VAR)
GÖZ MARUZİYETİ
• GÖZ KAPAKLARI ÇEVRĠLEREK EN AZ 15 DAK – 1
SAAT SÜRE ĠLE YIKANMASI GEREKĠR.
• KONTAKT LENS VARSA ÇIKARILMASI
UNUTULMAMALIDIR.
• RĠNGER LAKTAT, % 0.9 SF YA DA NORMAL SU
YIKAMA SIVISI OLARAK KULLANILABĠLĠR.
• NÖTRALĠZAN MADDE KULLANILMAMALIDIR.
• KORNEAL HASAR ġÜPHESĠ VE CĠDDĠ OLDUĞU
DÜġÜNÜLEN DĠĞER DURUMLARDA GÖZ
UZMANINA GÖNDERĠLMESĠ GEREKĠR.
DERMAL MARUZİYET
• KĠġĠSEL GÜVENLĠK ÖNLEMLERĠ (MASKE,
ELDĠVEN, GÖZLÜK VB.) ALINIR.
• TÜM ELBĠSELER ÇIKARILDIKTAN SONRA
SAÇLI DERĠ, GÖBEK, KULAK ARKASI,
AKSĠLLA VE TIRNAK DĠPLERĠ DAHĠL TÜM
VÜCUT SABUNLU SU ĠLE EN AZ 30 DAKĠKA
SÜREYLE YIKANIR.
• BASINÇLI SU VEYA KREM
KULLANILMAMASI GEREKĠR.
İNHALASYON YOLU İLE MARUZİYET
• HASTANIN ORTAMDAN UZAKLAġTIRILMASI
GEREKĠR.
• OKSĠJEN VEREREK DESTEK SAĞLANIR.
• BRONKOSPAZM BELĠRTĠLERĠ ORTAYA
ÇIKARSA, BETA 2 AGONĠSTLER, ORAL VEYA
PARENTERAL STEROĠDLER KULLANILABĠLĠR.
• SOLUNUM YOLU TIKANIKLIĞI YAPABĠLECEK
MADDELER AÇISINDA ĠZLENMELĠDĠR.
TOKSİK MADDE METABOLİZMASININ
DEĞİŞTİRİLMESİ
• TOKSĠK MADDELERĠN EMĠLĠM, DAĞILIM,
METABOLĠZMA VE ATILIM EVRELERĠ
BĠLĠNEN AJANLAR ĠÇĠN UYGULANABĠLĠR.
• TOKSĠK MADDELER VÜCUTTA DAHA TOKSĠK
METABOLĠTLERE DÖNÜġEBĠLĠR. BU TĠP
AJANLAR ĠLE OLAN ZEHĠRLENMELERDE
ENZĠM ĠNHĠBĠSYONU GĠBĠ YÖNTEMLER
UYGULANABĠLĠR.
ANTİDOT KULLANIMI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ATROPĠNĠZASYON
PRALĠDOXĠM
AMYL NĠTRĠTE
SODYUM NĠTRĠTE
SODYUM TĠYOSÜLFAT
KELOCYANOR
DĠCOBALT EDTA
HYDROXYCOBALAMĠNE
NAC (N-ACETYLCYSTEĠNE)
ATROPİNİZASYON
• MUSKARİNİK KOLİNERJİK ETKİLERİ
ÖNLER.
• 3 – 4 DK. İÇİNDE ETKİ EDER, 12–16 DK.
İÇİNDE DE MAKSİMUM ETKİYE ULAŞIR.
• AŞIRI SALGI ARTIŞINI KONTROL EDER.
• KALP RİTİM BOZUKLUĞUNA YOL
AÇMAMASI İÇİN ATROPİN VERİLİRKEN
DOKU OKSİJENİZASYONU
SAĞLANMALIDIR.
ATROPİNİZASYON
• YETİŞKİNLER VE 12 YAŞ ÜZERİ
ÇOCUKLARDA;
2 – 4 mg BAŞLANIR,
HER 15 – 30 DK. ARAYLA TEKRARLANIR
• 12 YAŞ ALTINDAKİ ÇOCUKLARDA;
BAŞLANGIÇ DOZU 0.05 mg/kg,
HER 15 – 30 DK. ARAYLA 0.02 – 0.05 mg/kg
TEKRARLANIR
YETERLİ ATROPİNİZASYON
• SEKRESYONLARDA (SALGILARDA)
AZALMANIN OLMASI,
• KALP HIZININ 100 / DK. ÜZERİNDE OLUŞU,
• ORTA BÜYÜKLÜKTE PUPİL BÜYÜKLÜĞÜ,
• BARSAK SESLERİNİN VARLIĞI
YETERLİ ATROPİNİZASYON
UYGULANDIĞININ GÖSTERGESİDİR.
YÜKSEK DOZ ATROPİNİZASYON
• ATEŞ, ILIK VE KURU BİR DERİ, SOLUK
ALMADA ZORLANMA, HUZURSUZLUK,
BÜYÜK VE CEVAPSIZ PUPİLLER
• KAN-BEYİN ENGELİNİ GEÇEREK UYKU
HALİ, PSİKOZ, KOMA VE NÖBETLERE
NEDEN OLMASI
ATROPİN DOZUNUN YÜKSEKLİĞİNİ
DÜŞÜNDÜRMELİDİR.
PRALİDOKSİM
• NİKOTİNİK VE MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ
ETKİLERİNİ TEDAVİDE UYGULANIR.
• ORGANİK FOSFORLU VE CARBAMAT GRUBU
PESTİSİD ZEHİRLENMELERİNDEKİ CİDDİ
VAKALARDA KULLANILIR.
• ASIL AMAÇ, ASETİLKOLİNESTERAZ ESTER
KISMINA BAĞLANMIŞ OLAN FOSFAT
GRUBUNU AYIRMAKTIR.
PRALİDOKSİM
• İLK 6 – 12 SAAT İÇİNDE EN FAZLA
ETKİYE SAHİPTİR, FAKAT 24 VEYA 48
SAAT İÇİNDE DE UYGULANABİLİR.
• IV PRALİDOKSİM’İN YARI ÖMRÜ 1.2
SAAT
• MAKSİMUM ETKİLERİ GENELLİKLE 10
İLE 40 DAKİKA İÇİNDE BELİRGİN HALE
GELİR.
PRALİDOKSİM
• YETİŞKİNLER VE 12 YAŞ ÜZERİ
ÇOCUKLARDA;
IV YOLLA 1 – 2 g 500 mg / dk. HIZLA YA DA 250
mL SF İÇİNDE 30 DAKİKANIN ÜZERİNDE
(British National Formulary, 1988)
• 12 YAŞ ALTINDAKİ ÇOCUKLARDA; IV
YOLLA 25 – 50 mg / kg YA DA 250 mL SF
İÇİNDE 30 DAKİKANIN ÜZERİNDE VERİLİR.
PRALİDOKSİM
• KASLAR VE DİYAFRAMDAKİ ZAYIFLIK
VEYA KOMA DÜZELMEZSE, 1–2 SAAT İÇİNDE
VE SONRA HER 6 - 12 SAAT İÇİNDE TEKRAR
EDİLEBİLİR.
• MAKSİMUM PRALİDOKSİM DOZU
YETİŞKİNLERDE 24 SAAT İÇİNDE 12 g (British
National Formulary, 1988).
• SÜREKLİ İNFÜZYONUN MORTALİTEYİ
DÜŞÜRMEDE DAHA ÜSTÜN OLDUĞU
DÜŞÜNÜLMEKTEDİR.
PRALİDOKSİM
• YÜKSEK DOZ PRALİDOKSİM KULLANILAN
GRUPTA, NORMAL DOZ ALAN GRUBA GÖRE
DAHA YÜKSEK MORTALİTE GÖRÜLMÜŞTÜR.
• MEKANİK VENTİLASYON İHTİYACI VE
INTERMEDİATE SENDROM GÖRÜLME
SIKLIĞININ DAHA YÜKSEK OLDUĞU
SAPTANMIŞTIR.
(Cherian AM. VE ARK,1997; Johnson S. VE
ARK,1996).
DİĞER ANTİDOTLAR
• ACRĠLONĠTRĠL ZEHĠRLENMELERĠNDE:
– AMYL NĠTRĠTE, SODYUM NĠTRĠTE, SODYUM
TĠYOSÜLFAT, KELOCYANOR, DĠCOBALT EDTA,
HYDROXYCOBALAMĠNE, NAC (N-ACETYLCYSTEĠNE)
• WARFARĠN ve UZUN ETKĠLĠ ANTĠCOAGULAN
ZEHĠRLENMELERĠNDE: VĠTAMĠN K1
(PHYTONADĠONE)
• CCl4 ZEHĠRLENMELERĠNDE:
– NAC (N-ACETYLCYSTEĠNE) VE PYRĠDOXĠNE
• ÇĠNKO ZEHĠRLENMELERĠNDE:
– CALCĠUM DĠSODĠUM EDETATE VE BAL
• ENDOSÜLFAN, LĠNDANE ve KLORLU
HĠDROKARBON ĠNSEKTĠSĠD
ZEHĠRLENMELERĠNDE: KOLESTĠRAMĠNE
ÖZEL DURUMLAR
• ATILIMIN HIZLANDIRILABĠLENLER
– HERBĠSĠD: ĠDRAR ALKALĠNĠZASYONU
– PARAQUAT: HEMOFĠLTRASYON
• ERKEN MĠDE YIKAMASI YAPILACAKLAR
1 SAATTEN SONRA YIKANMAMALIDIR
• BESĠNLE ĠLĠġKĠSĠ OLANLAR
– PARADĠKLOROBENZEN (PDCB) VE LĠNDANE ĠÇEREN
AJANLARIN ALINMASINDAN SONRA EN AZ 2 SAAT
SÜT VB YAĞLI YĠYECEK VERĠLMEMELĠDĠR.
• ALINAN MĠKTARLA ĠLĠġKĠSĠ OLANLAR
– PDCB 5 g VE FAZLA ALINDIYSA MĠDE YIKAMASI
GEREKĠR
DÜNYADA PESTİSİD ZEHİRLENMELERİ
• 1990 YILINDA WHO (DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ)
TÜM DÜNYADA YILLIK ORTALAMA
3 MİLYONUN ÜZERİNDE CİDDİ AKUT
PESTİSİD ZEHİRLENMELERİ OLDUĞUNU
AÇIKLAMIŞTIR.
• 1 MİLYON KAZA,
• 2 MİLYON İNTİHAR GİRİŞİMİ