yeni fin.tekn. ders not.1 fin yenil

YENİ FİNANSMAN
TEKNİKLERİ
DERS NOTLARI –1–
PROF.DR. YILDIRIM B. ÖNAL
1
Dersin Kodu
: MG 467
Dersin Adı
: Yeni Finansman Teknikleri
Dersin Kredisi
: 3 Saat
Dersin Verildiği Dönem
: Güz
Ders Veren Öğretim Üyesi : Prof. Dr. Yıldırım Beyazıt ÖNAL
Yapılan Sınavlar
: 1 Vize (ağırlığı %40) ve 1 Final (ağırlığı %60)
Görüşme Saatleri
: Çarşamba
: 13.oo-14.oo
Çarşamba
: 17.oo-18.oo
Dersin Amacı
:
Genel olarak finansman ihtiyacının ortaya çıkması, finansal yenilik kavramı ve yeni finansal
araçlar hakkında bilgi vermek.
Kaynak Kitaplar:















Finansal Teknikler, Ali Ceylan
Türkiye’de Endüstri İşletmelerinin Müşteri Finansmanında Kullandıkları Tekniklerin Karşılaştırmalı
Olarak İncelenmesi, Y. Beyazıt Önal
Şirketler Kesiminin Finansman Sorunları ve Alternatif Finansman Kaynakları, Fatih Özatay, Emin
Öztürk ve Güven Sak, TUSİAD Yayını
Finansal Yenilikler ve Piyasalar Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği, Cafer Kaplan, TCMB Tartışma
Tebliği
Finansal Piyasalarda Yenilikler ve 1980 Sonrası Türkiye, Abdurrahman Fettahoğlu
Yeni Finansal Araçlar ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Hatice Doğukanlı
Finansal Yönetim, Öztin Akgüç
Yöneticiler İçin Finans (Bilgisayar Uygulamalı Örnekleriyle), İ.Özer Ertuna
Finansal Pazarlar Finansal Kurumlar ve Sermaye Pazarı Analizleri, S.Canbaş ve H.Doğukanlı
http://www.imkb.gov.tr
Web sayfası bilgileri
http://www.treasury.gov.tr
Web sayfası bilgileri
http://www.tcmb.gov.tr
Web sayfası bilgileri
http://www.spk.gov.tr
Web sayfası bilgileri
http://www.ceterisparibus.net/
Web sayfası bilgileri
http://www.makalem.com
Web sayfası bilgileri
Ders Konuları
1. Hafta
2. Hafta
3. Hafta
4. Hafta
5. Hafta
6. Hafta
7. Hafta
8. Hafta
9. Hafta
10.Hafta
11.Hafta
12.Hafta
13.Hafta
14.Hafta
:
Finansman Gereksiniminin Ortaya Çıkması Ve En Uygun Finansman Olanaklarının Araştırılması
Yeni Finansal Teknikler Ve Finansal Yenilik Kavramı
Finansal Yeniliklerin Nedenleri, Hedefleri Ve Finansal Sektör İşlevlerine Katkıları
Genel Olarak Yeni Finansman Teknikleri
Factoring Ve Forfaiting
Leasing Ve Özel Finans Kurumları (Katılım Bankacılığı-Sukuk)
Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı Ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı
Tüketici Finansman Şirketleri
VDMK, İTMK ve İDMK
Banka Kredileri
Alacak Sigortası, Barter,
Türevsel Finansal Araçlar
Yeni Finansman Tekniklerinin Bir Arada/Birlikte Kullanım Olanakları
İşlenen Konuların Gözden Geçirilmesi
MALİ SİSTEM VE TEMEL KAVRAMLAR
 Bugün Türkiye’deki bir insanın günlük yaşamında
duyduğu sözcükler arasında “param yetmedi”,
“bankaya gittim”, ”kredi kartı ile ödedim”, “yine
mevduat faizleri düşmüş, ne yapsam ki?”, “borsa alıp
başını gidiyor”, “galiba döviz yükselecekmiş” epeyce
yer tutuyor. Gazeteleri açan herhangi bir kişi, buna
benzer ifadelerin yanında bir de “cari açık artmış”,
“sıcak para bütün bunlara yol açıyor!”, “para talebi
yeterince artmıyor”, “ekonomi canlanmıyor, eğer öyle
olsaydı toplam kredi talebi artardı”, ve nihayet
“Brezilya’da seçim nedeniyle ortaya çıkan tartışmalar,
acaba bu ekonominin dengesini bozup, Arjantin’in
durumunu daha da güçleştirebilir mi? Acaba böyle bir
gelişme olursa bundan Türkiye ekonomisi olumsuz
yönde etkilenir mi? ” başlıklara ya da tümcelere
rastlayabilir.
3
MALİ SİSTEM VE TEMEL KAVRAMLAR
 İlk gruptaki ifadeler kişilerin davranışlarıyla ilgili…
“Mevduat faizleri düşmüş” diyen insan, gelirinden
artırdığı kısmı ne yapacağını düşünüyordur. Bunlar
birey (kişi, aile, firma) düzeyinde geçerliği olan
kavramlar. Bunlara mikro değişkenler diyoruz. Öte
yandan “cari açık artmış” denildiğinde Türkiye’nin belli
bir dönemde (aylık, üç aylık, yıllık) kazandığı dövizler ile
döviz harcamaları arasındaki farkın, ikincisi lehine
bozulduğundan söz ediliyor. Bu ise bütüncül bir
kavram. Kişiyle ilgili değil, ama hepimizle ilgili. Bu tür
kavramlara makro büyüklükler diyoruz. Bir de üçüncü
grup var: Güney Doğu Asya ülkeleri ya da Rusya’da
olup bitenlerle Türkiye arasında ilişki kuruyor… Bunlar
ise uluslararası boyutta kavramlara gönderme yapıyor.
Bunun anlamı Türkiye'nin artık bir açık ekonomi
olduğu. Yani Türkiye'deki iktisadi olayları açıklamada iç
değişkenler artık yetmiyor. Küreselleşme
(Globalization) buna yol açan önemli bir neden…
4
MALİ SİSTEM VE TEMEL KAVRAMLAR
 Doğal olarak tüm bunlara günümüzde
yaşanmaya bağlanan Amerika’da başlayan ve
Avrupa’da ve Asya’da da etkileri görülen ve tüm
dünyayı tehdit eden küresel krizin hem bireysel
ve hem de ekonomik etkilerini eklemek yerinde
olacaktır.
5
MALİ SİSTEM VE TEMEL KAVRAMLAR
 Burada akla üç soru geliyor:
1) Bundan 20 yıl önce, Türkiye’de, bu tür kavramlar günlük
yaşamda pek kullanılmazdı. Nasıl oldu da bunlar günlük
dilimizin bir parçası haline geldi?
2) Sözü edilen makro büyüklüklerin bizlerin günlük yaşamı
açısından bir anlamı var mı?
3) Güney Amerika’da ne olduğu bizim günlük yaşamımızı
niçin etkiliyor?
 İşte bu soruların yanıtını verebilmek için mali sistem
adını verdiğimiz mali kurumlar arası ilişkiler bütününü
ele almamız gerekiyor. Böyle olunca bizim yaşamımızı
doğrudan etkileyen ya da etkileyebilecek olan mali
değişkenleri, bunlar ile makro büyüklükler arasındaki
ilişkileri ve nihayet küreselleşen dünyada bunların ne
anlama geldiğini anlamaya başlayabiliriz.
6
MALİ SİSTEM VE TEMEL KAVRAMLAR
 İşte mali piyasalar (kredi, tahvil, hisse senedi
piyasaları) ve mali aracılar (bankalar, sigorta
şirketleri, emeklilik fonları vb.) fon fazlası olan
ekonomik birimlerle fon gereksinimi olan
ekonomik birimler arasında fonların aktarımını
sağlamak işini yerine getirirler.
 İşlemin fon alan ile fon veren arasında
gerçekleşmesi biçimindeki bu tür fon aktarımına
Doğrudan Finansman denir.
 Fon veren ve fon alanın doğrudan
karşılaşmadığı, araya bir aracının girdiği, fon
aktarım tipine de Dolaylı Finansman denir.
7
8
9
FİNANS PİYASALARI
MALİ SEKTÖR
Hukuki ve İdari
Düzenlemeler
Finansal Araç
Fon Fazlası Olan
Ekonomik Birimler
Fon Açığı Olan
Ekonomik Birimler
Nakit (Fon Akışı)
Nakit
Finansal Araç
Nakit + 1Faiz
PARA
PİYASASI
FON HAVUZU
FİNANSAL
ARACI/HİZMET
KURUMLARI
Faiz Oranı
Nakit
Finansal Araç
Nakit + 2Faiz
SERMAYE
PİYASASI
MALİ SİSTEM VE TEMEL KAVRAMLAR
 Mali sistem denildiğinde iktisadi karar
birimleri arasında fon aktarımını sağlayan
i) piyasalar,
ii) bu piyasalarda faaliyet gösteren ve
gözetim/denetim işlevini üstlenen kurumlar,
iii) kullanılan mali araçlardan oluşan bir yapı
anlaşılır.
 Daha önceki açıklamalardan da anlaşılacağı
üzere bir mali sistemi işler kılan, kurumların
işleme kuralları ve araçlardır. Dolayısıyla, mali
sistemi kendi kendine ortaya çıkmış ve
çalışmakta olan piyasalar biçiminde görmek
kadar, dünyanın her yerinde aynı biçimde
çalışan bir yapı olarak algılamak da yanlış
olacaktır.
11
MALİ SİSTEM VE TEMEL KAVRAMLAR
YENİ FİNANSMAN TEKNİKLERİ
 FİNANSAL YENİLİKLER; yeni ürünleri yeni
teknikleri ya da yöntemleri ve aynı şekilde
yeni kurumları içerebilir. Bu bağlamda,
finansal ürünler ve finansal yöntemlerin salt
evrensel (üniversal) bankalar tarafından değil
bütün kredi kurumları ve bunun dışında
finansal aracıların da piyasaya sunabilmeleri
gerekir.
13
YENİ FİNANSMAN TEKNİKLERİ
 Finansal yenilikleri ortaya çıkaran nedenler
üzerinde bir fikirbirliği yoktur. Her yazar
nedenlerin gruplaştırılmasında birbirinden
ayrılmaktadır. Bir görüşe göre, finansal
yeniliklerin ortaya çıkma nedenleri:
 1)Yasal koşullar,
 2)Müşteri istekleri,
 3)Rekabet,
 4)Pazarlama ve karlılık politikaları şeklinde
sıralanmaktadır.
14
YENİ FİNANSMAN TEKNİKLERİ
 Ekonomik gelişmeler, teknik gelişmeler,
yasal
koşullar
ve
müşteri
gereksinimlerindeki değişmeler finansal
yeniliklerin
ortaya
çıkmasına
neden
olabilmektedir. Finansal yenilikler, zaman
ve/veya yer açısından yenilik niteliği gösteren
ve piyasalardaki taraflara yatırım ve/veya
finansman olanakları sağlayan gelişmeler
olarak tanımlanmaktadır. Finansal yenilikler,
yeni teknikleri, ürünleri, yöntemleri ve
kurumları içerebilmektedir.
15
YENİ FİNANSMAN TEKNİKLERİ
 Amerika’da yapılan araştırmalar sonucunda
ise, finansal yeniliklerin nedenleri 1)Ekonomik
ve teknik nedenler ile 2)Yasal koşullar
şeklinde iki temel başlıkta toplandığı ortaya
çıkmaktadır.
Amerika’da
son
yıllarda
geliştirilen finansal araçlar için, daha önce
mevcut finansal araçlardan türetildiği için
değil,
piyasanın
gereksinimlerinden
türetildikleri için türevsel (derivative) finansal
araçlar ifadesi kullanılmaktadır. Bu finansal
araçlar 1980’li yıllardan itibaren uluslar arası
finans
kesimi
tarafından
sıkça
kullanılmaktadır.
16
Finansal Yenilikleri Ortaya Çıkaran
Nedenler
Gelişmeler: Finansal yeniliklerin
sunulmasının ekonomik nedenleri, istikrarsız çevre
koşulları ve özellikle buna bağlı olarak artan riziko
bilincinden kaynaklanmaktadır. İstikrarsız çevre
koşullarının göstergesi de yüksek enflasyon oranları
ve buna bağlı olarak yüksek enflasyon oranları ve
önemli derecede değişebilen faiz oranlarıdır. Bu
koşullar altında hem kredi kurumları, hem de
yatırımcılar bu belirsizlikten doğan riski mümkün
olduğu ölçülerde ortadan kaldırmaya ya da
sınırlandırmaya çalışırlar. Finans piyasalarının
uluslararasılaşması faiz ve döviz kuru farklarını
(risklerini) belirgin bir şekilde ortaya çıkarmaktadır.
 1.)Ekonomik
17
Finansal Yenilikleri Ortaya Çıkaran
Nedenler
 2.)Teknik Gelişmeler: Finansal yeniliklerin
bir nedeni de bilgi işlem ve iletişim alanındaki
teknolojik gelişmelerdir. Bunun sonucunda,
belirli finansal hizmetler, örneğin finansal
kurumlardaki yatırıma dönüştürülebilecek
hesaplar
ile diğer
finansal
hesaplar
arasındaki sürekli yer değiştirmeler artmıştır.
18
Finansal Yenilikleri Ortaya Çıkaran
Nedenler
Koşullar: Yapılan yasal düzenlemeler
sonucunda da yenilikler ortaya çıkabilmektedir.
Bankacılık sisteminin yörelere ve faaliyet türlerine
göre
sınıflandırılmaları
yenilikler
ortaya
çıkarabilmektedir. Ayrıca, bu kesimde alınan
liberalleşme kararları da finansal yeniliklere neden
olabilmiştir. Yasal koşullar iki şekilde finansal
yeniliklerin ortaya çıkmasında rol oynamıştır. Bunlar:
1)Sermaye hareketlerinde söz konusu olan
sınırlandırmaların kaldırılması ve ulusal piyasaların
liberalleşmesi (1980 sonrasında). 2)Liberalleşmeye
karşın, finansal kurumların çalışma alanlarına çeşitli
yöntemlerle karışmak ve yeniden düzenlemek de
yeni finansal araçların ortaya çıkmasına neden
19
olabilmektedir.
 3.)Yasal
Finansal Yenilikleri Ortaya Çıkaran
Nedenler
Değişiklikleri:
Finansal
kurumlar müşterilerinin değişen ihtiyaçlarına
karşılık verebilmek üzere finansal yenilikler
geliştirmek zorunda kalmışlardır. Bu yenilikler
kişilerin
değişen
ödeme
ve
tüketim
alışkanlıklarının bir göstergesidir.
 4.)Davranış
20
Finansal Yenilikleri Ortaya Çıkaran
Nedenler
 Finansal piyasalarda yenilikleri inceleyen ve bunun
için “finans mühendisliği” tanımını kullanan John
Finnerty ise, bu piyasadaki yeniliklerin sebeplerini şu
şekilde sıralamaktadır: 1)Vergi boşlukları, 2)İşlem
maliyetleri, 3)Aracı maliyetleri, 4)Riski azaltma veya
başka bir oyuncuya devretme olanağı, 5)Bir varlığın
likiditesini
artırma,
6)Hukuki
düzenlemelerde
değişiklikler, 7)Faizlerin seviyesi ve değişikliği,
8)Fiyatların seviyesi ve değişikliği, 9)Finansal
teorilerin veya risk-getiri karakteristiğinin daha iyi
anlaşılmasını sağlayacak akademik çalışmaların
yapılması, 10)Muhasebe açısından menfaatler ve
11)Teknolojik gelişmeler.
21
FİNANSAL YENİLİKLERİN
HEDEFLERİ
 Enflasyonist ortamda ortaya çıkan risklerin taraflara
dağıtılması ya da ortadan kaldırılması, finansal
yeniliklerin başlıca hedefidir. Bugün yatırım
kararlarını etkileyen en önemli etmenlerin başında
kambiyo düzenlemeleri, faiz ve enflasyon oranları
gelmektedir. Bu etmenler, borçlu için de aynı öneme
sahiptir. Dolayısıyla kambiyo, faiz ve enflasyon
risklerini en uygun şekilde dağıtan, sınırlayan ve
aktaran finansal araçlar önem kazanmaktadır. Ancak
bu risklerin tamamen ortadan kaldırılamayacağını da
bilmelidir. Bununla birlikte, birçok finansal yenilikler
tamamıyla
spekülatif
amaçlarla
da
kullanılabilmektedirler.
22
FİNANSAL YENİLİKLERİN
HEDEFLERİ
 Finansal yeniliklerin hedeflerini; sadece
risklere karşı korunma ve/veya riski aktarma
ve spekülasyon ile sınırlandırmak olanaklı
değildir. Bunların yanında, maliyeti düşürme,
geliri yükseltme, finansal esneklik, yatırım
esnekliği, arbitraj ve likidite sağlama gibi
hedeflerinde olabileceği unutulmamalıdır.
23
FİNANSAL YENİLİKLERİN
FİNANS KESİMİNE KATKILARI
Dönüştürme İşlevi: Finansal sistem,
ekonomik birimlere riskleri dağıtma olanağı
vermektedir. Bundan amaç, istenilen düzeyde yarar
ve
üstünlük
sağlayacak
risk
ayrımını
gerçekleştirmektir. Finans kesimi çerçevesinde risk
dönüştürme işlevi, özelliklemenkul kıymetler piyasası
ile bankacılık kesimleri arasındaki rekabette ortaya
çıkmaktadır.
 Risk dönüştürme, sadece risklerin ekonomik birimler
üzerine dağıtımını değil aynı zamanda işletmelerin
karar yapılarında da değişiklik yaratmaktadır.
 1.)Riski
24
FİNANSAL YENİLİKLERİN
FİNANS KESİMİNE KATKILARI
 Risk dönüştüren yenilikler, finans kesiminin yeni
araç ve teknikleridir. Bunlar ekonomik birimler
arasındaki finansal işlemleri ya da varlıkları
yeniden piyasa tarafları için üstünlük yaratacak
şekilde dağıtmaya yaramaktadır. Genelde bu
yenilikler iki alanda söz konusu olan risklere
dayanmaktadır:
1)Piyasa
fiyatı
dalgalanmalarından doğan riskler ve 2)Kredi
riski. Bu amaçla kullanılabilecek bazı finansal
araçlar, türevsel finansal araçlar (opsiyon, future,
forward ve swap gibi) ve factoring (alacak
tahsilini kesinleştirme-dönülemez factoringde)
gibi araçlardır.
25
FİNANSAL YENİLİKLERİN
FİNANS KESİMİNE KATKILARI
 2.)Likiditeyi Koruma İşlevi: Finans kesiminin ikinci
ve önemli işlevi de likiditeyi korumadır. Bu bağlamda
likidite kavramı kolay el değiştirebilen yani
devredilebilen menkul değerlerden oluşmaktadır.
Likiditeyi yükselten yenilikler, menkul değerlerin el
değiştirilmesini özendirme hedefine yöneliktir. Bu
amaçla kullanılan araçlar arasında en önemlisi
“Securitisation”
menkulkıymetleştirmedir.
Buna
factoring ve senet karşılığı kredi gibi seçenekleri de
ekleyebiliriz.
26
FİNANSAL YENİLİKLERİN
FİNANS KESİMİNE KATKILARI
Kaynak
Sağlama
İşlevi:
Ekonomik birimlere kaynak sağlama öz ya da
yabancı kaynak şeklinde olabilir. Finansal
yenilikler, borçluluk ya da ortaklık ilişkisi
yaratan sermaye arzını düzenlemekte ve
genişletmektedir. Bu şekildeki finansal
yeniliklere risk sermayesi (venture capital) en
önemli örnek olarak verilebilir.
 3.)Finansal
27
FİNANSAL YENİLİKLER
 Finans kesimindeki yenilikleri üç temel
başlık altında bir
tutabiliriz. Bunlar:
sınıflandırmaya tabi
 1)Tüketiciye yönelik ferdi bankacılık işlemleri,
 2)Menkul kıymetler konusundaki yenilkler ve
 3)Risk
yönetimi ve türevsel finansal
araçlardır.
28
FİNANSAL YENİLİKLER
 1980’li yılların ikinci yarısında başlayan bireysel
bankacılık hizmetleri konusunda Türk bankacılığı hiç
de küçümsenmeyecek bir gelişme göstermiştir.
Menkul kıymetler konusundaki yeniliklere gelince
Sermaye Piyasası Kurulu’nun çabalarıyla ülkemiz bu
konuda da daha çok teorik bir bazda da olsa
ilerlemeler
kaydedebilmiştir. İMKB’de gelişme
yolunda büyük mesafe kaydetmiş tüm fiziksel altyapı
çalışmalarını
tamamlamıştır.
Ayrıca
kıymetli
madenler borsası yönetmeliği çıkarılarak İstanbul
Altın Borsası kurulmuştur. Bu konularda gelişmeler
sağlanmasına karşın türevsel finansal piyasa ve
araçlarda
beklenen
ölçüde
gelişmeler
kaydedilememiştir.
29
Finansman Politikaları
 İşletme varlıklarının finanse edilebilmesi için fonlara
ihityaç vardır. İhityaç duyulan fonlar öz kaynak ve
yabancı kaynak olmak üzere iki yolla finanse
edilebilir.
 Öz
kaynaklardan
sağlanan
fonlar
işletme
ortaklıklarının işletmeye doğrudan ortaklıklarının
işletmeye doğrudan ortaklık amacıyla sağladıkları
fonlar ile otofinansmandan sağlanan fonlardan
oluşur.
 İşletmenin finansman kaynakları vadelerine göre
kısa, orta ve uzun olmak üzere ayrıma tabii tutulabilir.
Ancak burada kısa ve orta/uzun vadeli finansman
kaynakları biçiminde bir ayrıma göre açıklamalarda
bulunulması uygun görülmektedir.
30
FİRMALARDA BİLANÇONUN
OLUŞUMU
AKTİFLER
DÖNEN
VARLIKLAR
PASİFLER
KISA VADELİ
BORÇLAR
D
E
V
A
M
L
I
NET ÇALIŞMA SERMAYESİ
ORTA VE UZUN
VADELİ BORÇLAR
S
E
R
M
A
Y
E
DURAN
VARLIKLAR
ÖZ SERMAYE
31
Borçla Finansman
Orta vadeli finansman kaynakları
Ülkemizde bu süre genellikle 1-5 yıl arasındadır.
Kısa vadeli finansman kaynakları
-1 yılda geri ödemek üzere alınan borçlardır.
-Döner varlıkların finansmanında kullanılır.
Ticari Krediler (satıcı kredileri)
*açık hesap
(resmi bir borç anlaşması yoktur)
*Borç senetleri
(resmi bir belge,çek veya senet vardır.)
Ticari Banka kredileri
(güvence gerektirebilir)
Finansman Bonoları
(para piyasası aracıdır, kredi değerliliği
yüksek, büyük firmalar tarafından
çıkarılabilir, vadesi 90-360 gün
arasındadır)
Faktoring
(kısa süreli alacakların faktoring
firmasına satışıdır, tahsil edilememe
riski faktoring firması tarafından
üstlenilir.)
Varlığa dayalı menkul kıymet
(securitization/menkul kıymetleştirme)
Bilançoda yer alan alacakların
toplanması, portföy oluşturulup etkin bir
ikincil piyasası olan menkul kıymetlere
dönüştürülmesi (Gayrimenkul Finansm.)
Uzun vadeli finansman kaynakları
Orta vadeli banka kredileri
(Sabit sermaye yatırımlarının, yenileme
yatırımlarının, net işletme sermayesinin
artırımının
finansmanında
veya
röfinansmanda kullanılır.)
Taksitli donatım (teçhizat) Kredileri
(bankalar veya finansman kurumları
tarafından verilir)
Dönen (devreden-Rotatif ) krediler
( önceden saptanmış kredi limiti
aşılmamak kaydıyla tekrarlanan borç
alma ve geri ödeme şeklindedir. Kredi
alan firmaya büyük esneklik sağlar)
Orta süreli satıcı kredileri
Uluslararası Finansal Pazarlardan
borçlanma (Euro pazarlardan)
Değişken faizlidir, LİBOR’a kredi süresi
ve risk derecesine göre bir marj eklenir,
5-7 yıl sürelidir, yüksek tutarlardadır, tek
bir bankadan veya bankalar
konsorsiyumundan alınabilir.
Leasing (finansal kiralama)
Forfaiting
(mal ve hizmet dış satımından doğan
alacakların forfaiting kurumuna satışı)
-Vadesi 5-8 yıldan fazla olan borçlardır.
-Daha çok kuruluş aşamasında veya büyük
sabit sermaye yatırımlarının finansmanında
kullanılır.
Uzun süreli banka kredileri
(yatırım ve kalkınma bankalarından
sağlanan uzun vadeli yatırım kredileri)
Tahvil ihracı
(Sermaye piyasasından fon sağlamak
amacıyla anonim şirketler tarafından
çıkarılabilir)
Banka dışındaki Finans
kurumlarından ipotek karşılığı alınan
krediler
(Sigorta şirketleri gibi uzun vadeli fon
kaynağı olan kurumlardan ipotek
karşılığı alınabilir.
Diğer uzun vadeli borç kaynakları
Gayrimenkul rehni ile güvence altına
alınmış senet çıkarma, varlığa dayalı
menkul kıymet çıkarma (gayrimenkul
finansmanı), kar/zarar ortaklığı (KOB)
belgesi çıkarma
Özkaynakla Finansman
Hisse senedi ihracı
Anonim şirketler tarafından çıkarılan ve sermaye
piyasalarında işlem gören sahibine ortaklık, kardan
pay alama ve oy hakkı veren menkul kıymetlerdir.
Otofinansman
İşletmenin kendi kendine fon yaratmasıdır. Elde
edilen karın tümünün veya bir kısmının
dağıtılmayarak işletmede alıkonulmasıyla oluşur.
Açık otofinansman
Kuruluş aşamasında hisse senedi
ihracı
Sermaye artırımı aşamasında hisse
senedi ihracı
(karların işletmede alıkonulup sermaye
hesabına aktarılması ile veya anonim
şirket ise yedek akçe hesaplarına
aktarılması ile oluşur)
-Dağıtılmayan karlar
-Yedekler
- Karşılıklar (amortismanlar, şüpheli
alacaklar karşılığı, stokların değer artış
karşılığı)
Gizli otofinansman
Gizli yedek akçe ayrılması yoluyla,
genellikle aktif değerlerin olduğundan
düşük, amortisman oranlarının yüksek,
şüpheli alacakların yüksek gösterilmesiyle
yaratılır.
Borç ile Öz Kaynağın Finansal
Karakteristikleri
 Öz kaynaklardan finansman yoluyla sağlanan fonlar,




genelde zorunlu ödemeleri gerektirmezler. Ancak
borçla finansmanda zorunlu ödeme yapılması
gerekir.
Öz kaynakların aksine borç vade ne kadar uzun
olursa olsun gelecekte mutlaka ödenecektir.
Borç fonlarını sağlayanlar kredi verenler olup ortak
değildirler. Bunun sonucu olarak da işletme
yönetiminde doğrudan söz sahibi olamazlar.
Borcun açık marjinal maliyeti öz sermaye fonlarından
düşüktür. Borç faizleri vergi matrahının hesabında
gider olarak kabul edilir. Bu nedenle de vergiden
sonraki borcun maliyeti, borcun vergiden önceki
maliyetinden düşüktür.
Borçla finansmanın kaldıraç etkisi söz konusudur. Öz
34
kaynağın böyle bir etkisi yoktur.
Kısa Vadeli Finansman Kaynakları
 İşletmenin bir faaliyet dönemi içeresinde genellikle

1.
2.
3.
4.
5.
bir yıla kadar ödeme zorunluluğunda olduğu borçları,
kısa vadeli finansman kaynağı olarak tanımlanır.
İşletmelerin kısa vadeli fonlardan sağladıkları
kaynakları, genelde döner varlıklarının finansmanı
amacıyla kullanırlar.
Genel olarak 5 tür kısa süreli finansman kaynağından
söz edilebilir. Bunlar:
Ticari krediler (satıcının ticari itibarına dayanarak
alıcıya açtığı kredilerdir)
Kısa vadeli banka kredileri (açık kred, senet karşılığı
kredi, emtia karşılığı kredi, ihracat kredisi, senet
iştirası, teminat ve kefalet mektupları vb.)
Finansman bonosu
Factoring
35
VDMK olarak sıralanmaktadır.
Kısa Vadeli Finansman Kaynakları
firmada
kısa
süreli
finansman
kaynaklarının, toplam kaynaklar içindeki
büyüklüğünü belirleyen temel etmenler
aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Firma varlıklarının yapısı,
Mevsimlik ve devresel değişimler hakkında
tahminler,
Kısa süreli kaynakların maliyeti,
Likidite ile ilgili risk,
Kısa süreli borçları erteleme olanağı,
Ekonominin içinde bulunduğu koşullar.
 Bir
1.
2.
3.
4.
5.
6.
36
Orta ve Uzun Vadeli Finansman
Kaynakları
 Duran varlıklar finanse edilecekse orta ve uzun süreli
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
finansman kaynaklarının kullanılması daha uygun
olacaktır. Genelde bir yıldan uzun süreli finansman
ihtiyaçlarını
karşılamak
amacıyla
yararlanılan
finansman kaynakları orta ve uzun vadeli finansman
kaynakları olarak isimlendirilmektedir. Bunlar:
Orta ve uzun vadeli banka kredileri
Rotatif krediler (yatırım malları için)
Forfaiting (orta vadeli alacakların satışı)
Hisse senetleri (adi his.sen., imtiy.his.sen., OYHS vb)
Oto finansman (yedek akçe ayrımı, amortisman
ayrımı, uzun süreli karşılık ayrılması)
Tahvil ihracı ile finansman
37
Leasing vb. gibi
Finansal Esneklik
esneklik, şimdiki finansal
yapıyı gelecekteki finansman seçeneklerine
açık tutmaktır.
Finansal yapıyı etkileyen
faktörler şu şekilde özet lenebilir: 1.)Gelecek
yıllar satışlarındaki büyüme oranı, 2.)Gelecek
yıllar
satışlarının
kararlılığı/istikrarı,
3.)Endüstri kolundaki rekabet durumu,
4.)Yönetiminin firmanın klontrolü ve risk alma
konularındaki tutumu, 5.)Firmanın varlık
yapısının oluşumu ve 6.)Kredi kurumlarının
endüstri koluna ve firmaya karşı tutumları.
 Finanslamada
38
Bir Firmada Sermaye Yapısı
Kararlarını Etkileyen Faktörler








Finansman kaynakları arasında seçimde
gözönünde bulundurulacak ilkeler.
Uygunluk (minimum finansman ilkesi)
Risk (finansal kaldıraçtan aşırı derecede
yararlanmanın sakıncası
Finansal kaldıraçtan yararlanma
Maliyet
Esneklik
Kontrol ve yönetimin paylaşılması
Zamanlama
39
Bir Firmada Sermaye Yapısı
Kararlarını Etkileyen Faktörler











Kaynak seçimini etkileyen etmenler
Genel ekonomik durum
-Para ve sermaye piyasalarındaki gelişmeler
-Faaliyet hacmindeki gelişmeler
-vergi oranlarındaki gelişmeler
Endüstrinin özellikleri
-Mevsimlik hareketlerden etkilenme (KSB kullan.artar)
-Konjoktürel hareketlerden etkilenme
-Endüstrideki rekabet şekli (yoğun rekabette öz
kaynağa yönelme)
-Endüstrinin içinde bulunduğu evre (Giriş-öz kaynak /
Büyüme-yabancı kaynak / Olgunluk-otofinansman)
40
-Endüstrilerde yerleşmiş gelenek ve görenekler
Bir Firmada Sermaye Yapısı
Kararlarını Etkileyen Faktörler
 Firmanın özellikleri
 -Organizasyon şekli hukuki yapı
 -Firmanın büyüklüğü
 -Firmanın kredi değerliliği, kaynak yapısı
 -Aktif yapısı
 -Büyüme arzusu
 -Firma yöneticilerinin tutumları
 Yasal hükümler ve para otoritesinin
kararları
 Kredi mercinin davranış ve tepkileri
41
Sermaye Yapısının Oluşumu
açısından sermaye yapısının oluşumu
oldukça büyük öneme sahiptir. Firmalar açısından;
sermaye yapısına ilişkin karşılaşılan temel sorunlar
şu şekilde özetlenebilir: 1.)Firma borçlanma yoluyla
kaynak sağlamalı mıdır? Optimal borç/öz sermaye
bileşimi ne olmalıdır? 2.)Finansmanda yabancı
kaynak kullanılacaksa, kısa ve uzun süreli yabancı
kaynaklar arasında, (faiz-likidite gereksinmesi
doğrultusunda)
nasıl
bir
optimal
bileşim
sağlanmalıdır?
3.)Finansman
gereksinmesini
karşılamak için öz sermaye arttırılacaksa bunun ne
kadarlık bölümü otofinansman yoluyla, ne kadarı yeni
sermaye artışı (hisse senedi ihracı) ile sağlanmalıdır?42
 Firmalar
Sermaye Yapısının Oluşumu
 Kuşkusuz bu farklı sermaye yapıları optimal sermaye
yapısına
ulaşmak
çabalarının
veya
bazı
zorunlulukların sonucudur. Her bir sermaye yapısı
kalıbının geçerli nedenleri vardır. Firmaların sermaye
yapıları incelenirken üzerinde durulması gereken
temel sorulardan birisi de firmanın sermaye
yapısında borç öz sermaye yapısındaki bileşim
değişmelerinin ortalama sermaye maliyetini ve
firmanın piyasa değerini etkileyip etkilemeyeceğidir.
 Eğer firma, finansmana ilişkin kararları ile sermaye
maliyetini, pay senetlerinin piyasa fiyatlarını
etkileyebiliyorsa, söz konusu firmanın sermaye
maliyetini en düşük düzeye indirecek ve piyasa
değerini en yüksek düzeye çıkaracak bir finansman
43
politikası doğaldır.
Sermaye Yapısının Oluşumu
 Finans yöneticisinin bir sorumluluğu da reel varlıklara
yatırımı finanse etmek için gerekli parayı/fonu
sağlamaktır. Bu finanslama kararıdır. Bir şirket
finanslamaya gereksinim duyduğunda,
karpayı
karşılığında yatırımcıları para koymaya davet edebilir
veya yatırımcılara kullanacağı para/fon sabit
ödemeler yapmayı vaad edebilir. İlk durumda,
yatırımcı yeni hisse senetlerinden alır ve firmaya
ortak olur. Diğer durumda ise,
yatırımcı firma
açısından borç aldığı bir kişi/kurumdur (kreditördür).
Uzun vadeli finanslama bileşiminin seçimine
genellikle genellikle sermaye yapısı kararı denir.
Çünkü sermaye kavramı çok büyük ölçüde uzun
süreli finansman kaynaklarını ifade etmekte
44
kullanılmaktadır.
Alternatif Finansman Kaynakları
Arasından Seçim Yapılması
 (i)Kullanılması
düşünülen
finansman
kaynağının firmanın likidite ve risklilik düzeyi
üzerindeki etkisi: Finansman kaynağının
firmanın likidite ve risk düzeyine etkisi ile
firmanın, yabancı kaynak kullanırken göze
alabileceği risk düzeyi kastedilmektedir.
 (ii)Finansman kaynağının maliyeti: İkinci
önemli etken ise, yararlanılması düşünülen kısa
süreli finansman kaynağının firmaya maliyetidir.
Burada, doğrudan finansman maliyeti ile birlikte
alternatif finansman maliyetinin de bilinmesi
daha doğru finansman kararı alınmasına
yardımcı olacaktır.
45
Alternatif Finansman Kaynakları
Arasından Seçim Yapılması
kaynağının
elverişliliği
ve
sağlanmasındaki kolaylık: Finansman kaynağının
sağlanmasındaki kolaylık ve bu kaynağın elverişliliği
de dikkate alınması gereken diğer önemli bir etkendir.
Burada elverişlilik tutar ve kredi koşulları olarak
uygunluğu ifade etmektedir. Bununla birlikte,
finansman kaynağının kolaylıkla elde edilebilir olması
da firmaların finansman kaynaklarını kullanma
kararlarını etkilemektedir.
 (iv)Finansman kaynağının esnekliği: Son etken de
yararlanılacak finansman kaynağının, gerektiğinde
tutar olarak arttırılabilme olanağı ile yenilenerek
uzatılabilme olanağının olup olmamasıdır.
 (iii)Finansman
46
Optimal Sermaye Yapısı
 Hedef (optimal) sermaye yapısı, firmaların
hisselerinin fiyatını maksimum kılacak
sermaye yapısıdır. Başka bir deyişle, optimal
sermaye yapısı, risk ve kar arasında denge
kuran ve böylelikle hisselerin fiyatını
maksimize
eden
ve
aynı
zamanda
sermayenin
maliyetini
minimize
eden
sermaye yapısıdır.
47
SERMAYE YAPISI
 Firmaların
Sermaye
Yapıları
Nasıl
Açıklanabilir? Finans literatüründe Net Gelir
Yaklaşımı, Net Faaliyet Geliri Yaklaşımı,
Geleneksel
Yaklaşım
ve
Modigliani-Miller
Yaklaşımı gibi farklı sermaye yapısı kuramları
geliştirilmiştir. Modigliani ve Miller’in sermaye
yapısı konusundaki makalesi, firma değerinin,
ürettiği mallar, satış fiyatı ve maliyetler gibi reel
değişkenlere bağlı olduğunu vurgulamaktadır.
Finansman kararları sadece, nakit akışlarının
yatırımcılara dağıtımı için yapılan faaliyetin
şeklini etkiler. Ancak bu faaliyetin içine nelerin
girdiği faaliyetten daha önemlidir.
48
SERMAYE YAPISI
 Bir firmanın ne kadar borçlandığı gerçekten fark
etmez mi? Yabancı kaynak olarak borç bir
firmaya vergi tasarrufu sağlar ve bu vergi
tasarrufu, firmaya borç veren yatırımcının borcun
faizi üzerinden ödeyeceği ek gelir vergisini telafi
etmekten daha fazla bir öneme sahip olabilir.
Belki de sermaye yapısındaki farklılıklar büyüme
imkanlarının göreli önemindeki farklılıklar
yansıtmaktadır. Bu olasılıkların hiçbiri finans
literatüründe ne kanıtlanmış ve ne de kesin
olarak reddedilebilmiştir.
49
SERMAYE YAPISI
 Finansman ihtiyacını karşılamak üzere, alternatif
finansman teknikleri arasında seçim yapılırken
en yaygın kullanılan karşılaştırma kriteri "yıllık
efektif maliyet"tir. Finansman tekniklerinden,
yıllık efektif maliyeti düşük olan seçilmelidir.
Diğer bir seçim kriteri ise, finansman
kaynaklarının
nakit
çıkışlarının
bugünkü
değerlerinin hesaplanmasıdır. Burada, toplam
nakit çıkışlarının bugünkü değeri küçük olan
finansman kaynağının kullanılması doğru
olacaktır.
50
FİNANSMAN YÖNTEMLERİ
 Reel sektör kuruluşları, bugün itibarıyla, finansman temini
konusunda;
 sermayelerini kendi kaynakları ile güçlendirme,
 finans kurumlarından kredi temin etme,
 yabancı ortak bulma,
 sermaye piyasası araçlarını kullanma,
gibi yöntemleri kullanabilmektedirler.
 Ancak, mevcut ekonomik konjonktürde, kurumların;
 kaynak yetersizliği nedeniyle sermayelerini
güçlendirmelerine,
 finans kuruluşlarından katlanılabilir maliyetlerle finansman
temin etmelerine,
 uygun koşullarda ve doğru bir yabancı ortak bulmalarına,
 maalesef çok fazla imkan bulunmamaktadır.
51
FİNANSMAN YÖNTEMLERİ
 Bu çerçevede reel sektör kuruluşlarının, fon
temini konusunda, sermaye piyasalarını ;
 halka arz yolu ile öz kaynak yaratabilmek,
 tahvil ve bono ihraç etmek sureti ile uzun
vadeli yabancı kaynak temin edebilmek,
 leasing, factoring, vb. finansal enstrümanları
daha geniş kullanarak alternatif fon imkanı
oluşturabilmek, amacıyla daha etkin olarak
kullanmak durumunda oldukları bir
gerçektir.
52
FİNANSMAN TEMİNİ HUSUSUNDA
SERMAYE PİYASALARI
 Sermaye piyasalarının fon temini konusunda
doğru alternatif olabilmesi için;
 gerek, bu fonlara ihtiyaç duyan kurumların bu
suretle fon temin etmeye, ve
 gerekse, gerçek ve tüzel kişilerin bu fonlara
kaynak sağlamaya özendirilmeleri
gerekmektedir.
 İzlenecek vergi politikaları, işte bu noktada
büyük önem arz etmektedir.
53
FİNANSMAN TEMİNİ HUSUSUNDA
SERMAYE PİYASALARI
 Konuyla ilgili önemli bir nokta da, bu politikalar
belirlenirken, olaya sadece vergi geliri veya
kaybı olarak değil daha geniş bir perspektiften
bakılması ihtiyacının bulunduğudur.
 Daha açık bir ifade ile, kamu yönetimi, söz
konusu politikaları belirlerken, bu konuyla ilgili
olarak sağlanacak vergi istisnaları ve indirimleri
sonucunda genel ekonomide sağlanacak
ekonomik ve sosyal faydaların, Hazinenin bu
düzenlemeler sonucunda karşı karşıya kalacağı
vergi kaybını rahatlıkla telafi edeceğini göz
önüne almalıdır.
54