mikrobiyoloji test rehberi tıklayınız

Transkript

T.C.
KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
TIBBİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI
TEST REHBERİ
2016
Hazırlayan: Lab. Tek. Mehmet DAĞ
Laboratuvar Sorumlu Teknisyeni
Biyolog Hacer UĞURLU
Laboratuvar Sorumlusu
Prof. Dr. Murat ARAL
1
HAZIRLAYAN : LAB. TEK. MEHMET DAĞ
KSÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
İÇİNDEKİLER
1.GİRİŞ……………………………………………………………………………………………………………………………5
2.TIBBİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI BÖLÜMLERİ……………………………………………………….……5
3.TIBBİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARINDA KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARI……………………..……6
a) İÇ (İNTERNAL) KALİTE KONTROL……………………………………………………………………………….…….7
b) DIŞ (EKSTERNAL) KALİTE KONTROL…………………………………………………………………………..……..7
4.LABORATUVAR TETKİKLERİ ÖNCESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KURALLAR…………………….7
a) TETKİK İSTEMLERİ………………………………………………………………………………………………….…….8
b) ÖRNEK METARYELLERİN SEÇİMİ VE ALINMASI ……………………………………………………………..…….8
c) MİKROBİYAL KÜLTÜRÜ YAPILAN YAYGIN KLİNİK ÖRNEKLERİN SEÇİMİ……………………………….……9
d) NUMUNE RED KRİTERLERİ…………………………………………………………………………………………….10
e) MİKROBİYAL ÖRNEKLERİN ALINMASI,TAŞINMASI,SAKLANMASI YÖNTEMLERİ……………………….11-22
f) ÖRNEKLERİN TAŞINMASI…………………………………………………………………………………………...23-24
5.TIBBİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARIMIZDA ÇALIŞILAN TESTLER……………………………………….25
5.1.BAKTERİYOLOJİ TEST GRUBU……………………………………………………………………………………….25
5.1.1. MİKROSKOPİ…………………………………………………………………………………………………………….25
5.1.1.1.BOYALI MİKROSKOBİK İNCELEME (GRAM VB. )………………………………………………………………..25
5.1.1.2.BOYALI MİKROSKOBİK İNCELEME (M.MAVİSİ,GİEMSA, WRİGHT VB.)…………………………………….26
5.1.1.3.MİKOBAKTERİ ARANMASI (ARB) DİREKT MİKROSKOBİK İNCELEME………………………………………27
5.1.2.AEROB KÜLTÜRLER…………………………………………………………………………………………………….28
5.1.2.1.ASPİRAT KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ………………………28
5.1.2.2. BALGAM KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ……………………….29
5.1.2.3.BOĞAZ KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ…………………………..30
5.1.2.4.BOS(BEYİN OMURİLİK SIVISI)KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ..31
5.1.2.5.BURUN KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ…………………………..31
5.1.2.6.DOKU BİYOPSİ KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ………………...32
5.1.2.7.EKLEM SIVISI KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ………………….32
5.1.2.8.GAİTA KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ………………………….33
5.1.2.9.İDRAR KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ…………………………...34
5.1.2.10.KAN KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ…………………………….35
5.1.2.11.KATATER KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ……………………...37
5.1.2.12.KONJUNKTİVA KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ……………….37
5.1.2.13.KULAK KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ…………………………38
5.1.2.14.NAZOFARENKS KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ………………39
5.1.2.15.PERİTON SIVI KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ…………………39
5.1.2.16.PLEVRAL SIVI KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ………………...40
5.1.2.17.SAFRA SIVISI KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ…………………40
5.1.2.18.SOLUNUM SEKRESYONLARININ KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE
DUYARLILIK TESTİ…………………………………………………………………………………………………41
5.1.2.19.YARA KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ…………………………..41
5.1.2.20.VAGEN SERVİKS KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ……………..42
5.1.3.ANAEROB KÜLTÜRLER………………………………………………………………………………………………...43
5.1.3.1.ANAEROB KÜLTÜR+BAKTERİ TANIMLAMASI …………………………………………………………………43
5.1.3.2.ANAEROB KAN KÜLTÜRÜ+BAKTERİ TANIMLAMASI…………………………………………………………..44
5.1.4.SPESİFİK KÜLTÜRLER………………………………………………………………………………………………….45
5.1.4.1.ACTİNOMYCES KÜLTÜRÜ+BAKTERİ TANIMLAMASI…………………………………………………………….45
5.1.4.2.BOĞMACA KÜLTÜRÜ+BAKTERİ TANIMLAMASI………………………………………………………………….45
5.1.4.3.CAMPYLOBACTER KÜLTÜRÜ+BAKTERİ TANIMLAMASI………………………………………………………..46
5.1.4.4.DİFTERİ KÜLTÜRÜ+BAKTERİ TANIMLAMASI…………………………………………………………………….46
5.1.4.5.CLOSTRİDİUM DİFFİCİLE KÜLTÜRÜ+BAKTERİ TANIMLAMASI……………………………………………….47
5.1.4.6.E.COLİ O157 H7 KÜLTÜRÜ+BAKTERİ TANIMLAMASI…………………………………………………………...47
5.1.4.7.HAEMOPHİLUS KÜLTÜRÜ+BAKTERİ TANIMLAMASI…………………………………………………………...48
5.1.5.TBC KÜLTÜRÜ…………………………………………………………………………………………………………...49
5.1.5.1.MİKOBAKTERİ KÜLTÜRÜ+BAKTERİ TANIMLAMASI VE DUYARLILIK TESTİ……………………………..49
5.2.MİKOLOJİ TEST GUBU………………………………………………………………………………………………….50
5.2.1.MANTAR ARANMASI (KOH İLE)………………………………………………………………………………………50
5.2.2.MANTAR KÜLTÜRÜ……………………………………………………………………………………………………..51
5.2.3.MANTAR TANIMLAMASI VE ANTİFUNGAL DUYARLILIK TESTİ………………………………………………..51
5.3.PARAZİTOLOJİ TEST GRUBU………………………………………………………………………………………….52
5.3.1.DİREKT PARAZİT İNCELEME (MANUEL)……………………………………………………………………………52
5.3.2.LEİSHMANİA (KAN/YARA YAYMASI)………………………………………………………………………………..53
5.3.3.ENTAMOEBA HİSTOLYTİCA ANTİJENİ………………………………………………………………………………53
5.3.4.GİARDİA ANTİJENİ……………………………………………………………………………………………………...54
5.3.5.ROTAVİRÜS ANTİJENİ………………………………………………………………………………………………….54
5.3.6.ADENOVİRÜS ANTİJENİ………………………………………………………………………………………………..55
5.3.7.HELİCOBACTER PYLORİ ANTİJENİ…………………………………………………………………………………….55
2
5.4.SEROLOJİ TEST GRUBU………………………………………………………………………………………………...56
5.4.1.BRUCELLA AGLÜTİNASYON TESTİ (ROSE BENGAL)……………………………………………………………..56
5.4.2.BRUCELLA TÜP AGLÜTİNASYONU (WRİGHT AGLÜTİNASYONU)……………………………………………...57
5.4.3.BRUCELLA AGLÜTİNASYONU (COOMBS ANTİSERUMU İLE)…………………………………………………...57
5.4.4.GRUBER-WİDAL TESTİ (TÜP AGLİTİNASYON)……………………………………………………………………..58
5.4.5.VDRL-RPR………………………………………………………………………………………………………………...59
5.4.6.TPHA (TREPONEMA PALLİDUM HEMAGLÜTİNASYON )…………………………………………………………59
5.4.7.ASO (Antistreptolizin O)…………………………………………………………………………………………………..60
5.4.8.CRP ( C-Reaktif Protein)…………………………………………………………………………………………………..60
5.4.9.RF ( Romatoid Faktör)……………………………………………………………………………………………………..61
5.4.10.IgA………………………………………………………………………………………………………………………...61
5.4.11.IgE (Total)………………………………………………………………………………………………………………...62
5.4.12.IgG………………………………………………………………………………………………………………………...63
5.4.13.IgM………………………………………………………………………………………………………………………..63
5.4.14.C3 ( Compleman 3 )………………………………………………………………………………………………………64
5.4.15.C4 ( Compleman 4 )……………………………………………………………………………………………………...64
5.5.ELİSA TEST GRUBU……………………………………………………………………………………………………...65
5.5.1. ANTİ HAV IgG (HEPATİT A VİRÜSÜ G ANTİKORU )……………………………………………………………….65
5.5.2. ANTİ HAV IgM (HEPATİT A VİRÜSÜ M ANTİKORU )……………………………………………………………...65
5.5.3.HBSAG (HEPATİT B VİRÜSÜ YÜZEY ANTİJENİ )…………………………………………………………………...66
5.5.4.ANTİ HBS ( HEPATİT B VİRÜSÜ YÜZEY ANTİKORU )……………………………………………………………..66
5.5.5.ANTİ HBC IgG ( HEPATİT B VİRÜSÜ ÇEKİRDEK G ANTİKORU )…………………………………………………67
5.5.6.ANTİ HBC IgM ( HEPATİT B VİRÜSÜ ÇEKİRDEK M ANTİKORU )………………………………………………...67
5.5.7.HBEAG ( HEPATİT B VİRÜSÜ E ANTİJENİ )………………………………………………………………………….68
5.5.8. ANTİ HBE ( HEPATİT B VİRÜSÜ E ANTİKORU )……………………………………………………………………68
5.5.9.ANTİ HCV ( HEPATİT C VİRÜSÜ ANTİKORU )………………………………………………………………………69
5.5.10.ANTİ HIV ( HUMMAN İMMUNODEFİCİENCY VİRÜS ANTİKORU )……………………………………………..70
5.6.TORC TEST GRUBU………………………………………………………………………………………………………71
5.6.1. ANTİ TOXOPLAZMA IGG………………………………………………………………………………………………71
5.6.2.TOXOPLAZMA IGG AVİDİTE………………………………………………………………………………………......71
5.6.3.ANTİ TOXOPLAZMA IGM………………………………………………………………………………………………72
5.6.4.ANTİ RUBELLA ( KIZAMIKÇIK ) IGG…………………………………………………………………………………72
5.6.5.RUBELLA ( KIZAMIKÇIK) IGG AVİDİTE……………………………………………………………………………..73
5.6.6. ANTİ RUBELLA ( KIZAMIKÇIK ) IGM………………………………………………………………………………..73
5.6.7.ANTİ CMV (CYTOMEGALOVİRÜS ) IGG……………………………………………………………………………..74
5.6.8.CMV (CYTOMEGALOVİRÜS ) IGG AVİDİTE…………………………………………………………………………74
5.6.9.ANTİ CMV (CYTOMEGALOVİRÜS ) IGM …………………………………………………………………………….75
5.7.İMMÜNOLOJİ (OTOİMMÜN) TEST GRUBU………………………………………………………………………….76
5.7.1.ANA ( ANTİ NÜKLEER ANTİKOR )……………………………………………………………………………………76
5.7.2.ANTİ DS DNA ( ANTİ DOUBLE STRANDED DNA )………………………………………………………………….77
5.7.3.CCP ( CYCLİC CİTRULLİNATED PEPTİDE )…………………………………………………………………………77
5.7.4.ANTİ TG ( ANTİ TİROGLOBULİN ANTİKOR )………………………………………………………………………..78
5.7.5.ANTİ TPO ( TİROİD PEROKSİDAZ ANTİKORU )……………………………………………………………………..78
5.7.6.ANTİ MPO (MYELOPEROKSİDAZ ANTİKOR/P-ANCA)……………………………………………………………..79
5.7.7. ANTİ PR3 (PROTEAZ 3 ANTİKOR/C-ANCA)…………………………………………………………………………79
5.7.8.GLİADİN IgA……………………………………………………………………………………………………………...80
5.7.9.GLİADİN IgG……………………………………………………………………………………………………………...80
5.7.10.ANTİ ENDOMİSYUM ANTİKOR………………………………………………………………………………………81
5.7.11.AMA ( ANTİ MİTOKONDRİAL ANTİKOR )………………………………………………………………………….81
5.7.12.BETA-2-GLİKOPROTEİN IgA………………………………………………………………………………………….82
5.7.13.BETA-2-GLİKOPROTEİN IgG………………………………………………………………………………………….83
5.7.14. BETA-2-GLİKOPROTEİN IgM…………………………………………………………………………………………83
5.7.15.ANTİ SS-A ( RO ANTİKORU )…………………………………………………………………………………………84
5.7.16.ANTİ SS-B ( LA ANTİKORU )…………………………………………………………………………………………84
5.7.17.ANTİ SM ( SMİTH ANTİKORU )………………………………………………………………………………………85
5.7.18.ANTİ JO-1………………………………………………………………………………………………………………...85
5.7.19.ANTİ KARDİYOLİPİN IgG……………………………………………………………………………………………...86
5.7.20. ANTİ KARDİYOLİPİN IgM…………………………………………………………………………………………….86
5.7.21.ANTİ SCL 70 (SKLERODERMA ANTİKORLARI)……………………………………………………………………87
5.7.22.ANTİ GBM (GLOMERÜLER BAZAL MEMBRAN ANTİKORU)……………………………………………………87
5.8.İMÜNOLOJİ ( ENFEKSİYON ) TEST GRUBU…………………………………………………………………………88
5.8.1.EBV (EBSTEİN-BARR VİRÜS) EBNA IgG……………………………………………………………………………...88
5.8.2. EBV (EBSTEİN-BARR VİRÜS) EA……………………………………………………………………………………..88
5.8.3. EBV (EBSTEİN-BARR VİRÜS) VCA IgG………………………………………………………………………………89
5.8.4. EBV (EBSTEİN-BARR VİRÜS) VCA IgM……………………………………………………………………………...90
5.8.5. HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 1 IgG…………………………………………………………………………………..91
5.8.6. HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 1 IgM………………………………………………………………………………….91
3
5.8.7. HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 2 IgG…………………………………………………………………………………..92
5.8.8. HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 2 IgM………………………………………………………………………………….92
5.9.MOLEKÜLER (PCR) TEST GRUBU…………………………………………………………………………………….93
5.9.1.HBV DNA (HEPATİT B VİRÜSÜ)……………………………………………………………………………………….93
5.9.2.HCV RNA (HEPATİT C VİRÜSÜ)……………………………………………………………………………………….94
5.9.3.TBC DNA (TİPİK/ATİPİK MYCOBACTERİUM SPECİES) ……………………………………………………...……95
5.9.4.BK DNA (Polyoma) VİRÜS……………………………………………………………………………………………….96
5.9.5.CMV DNA (CYTOMEGALOVİRÜS)…………………………………………………………………………………….96
5.9.6.EBV DNA (EBSTEİN-BARR VİRÜS)……………………………………………………………………………………97
5.9.7. HSV DNA ( HERPES SİMPLEX 1/2) ……………………………………………………………………………………97
5.10.İMMUNFLORESAN MİKROSKOPİ/İFA TEST GRUBU…………………………………………………………….98
5.10.1.ANA (ANTİ NÜKLEER ANTİKOR)……………………………………………………………………………………98
5.10.2.DS DNA (DOUBLE STRANDED DNA)………………………………………………………………………………..98
5.10.3.AMA (ANTİ MİTOKONDRİYAL ANTİKOR)…………………………………………………………………………99
5.10.4.ASMA(ANTİ DÜZ KAS ANTİKORU)………………………………………………………………………………….99
5.10.5.LKM(LİVER KİDNEY MİKROZOMAL ANTİKOR)…………………………………………………………………100
5.10.6.C-ANCA(SİTOPLAZMİK ANTİ NÖTROFİL SİTOPLAZMİK ANTİKOR)…………………………………………101
5.10.7.P-ANCA(PERİNÜKLEER ANTİ NÖTROFİL SİTOPLAZMİK ANTİKOR)…………………………………………101
5.10.8.ANTİ EMA (ENDOMİSYUM ANTİKOR)…………………………………………………………………………….102
5.10.9.ANTİ GLİADİN IgA…………………………………………………………………………………………………….102
5.10.10.ANTİ GLİADİN IgG……………………………………………………………………………………………….......103
5.10.11. EBV (EBSTEİN-BARR VİRÜS) EBNA ……………………………………………………………………………..103
5.10.12. EBV (EBSTEİN-BARR VİRÜS) EA…………………………………………………………………………………104
5.10.13. EBV (EBSTEİN-BARR VİRÜS) VCA IgG…………………………………………………………………………..105
5.10.14. EBV (EBSTEİN-BARR VİRÜS) VCA IgM………………………………………………………………………….106
5.11.DIŞ TETKİKLER………………………………………………………………………………………………………..107
TIBBİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI TEST İSTEM FORMU…………………………………………….108-109
TIBBİ MİKROBİYOLOJİ AKILCI TEST İSTEM TABLOLARI…………………………………………………...110-117
4
1.GİRİŞ
KSÜ Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi, 30.10.2000 tarihinde poliklinikler ve yataklı
hasta üniteleri olarak hizmet vermeye başlamış olup; Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarımız o
tarihten bugüne teknolojik ve bilimsel gelişmelerin ışığında her geçen gün kendini
güncelleyerek, etik kurallara uygun olarak güvenilir ve kaliteli bir hizmet sunmaktadır.
Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarımızda 4 akademik 12 teknik personel ve 1 tıbbi sekreter
olmak üzere 17 personel ile birlikte 24 saat hizmet vermektedir.
Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarımızda 200’e yakın test çalışılmakta olup tüm bölümlerde İç
Kalite ve Dış Kalite Kontrol programlarını uygulayarak denetlenmektedir.
2. TIBBİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI BÖLÜMLERİ
 BAKTERİYOLOJİ
 SEROLOJİ
 İMMÜNOLOJİ
 ELİSA-TORCH
 PCR
 İMMÜNFLORESAN
 MİKOBAKTERİYOLOJİ
 PARAZİTOLOJİ
 MİKOLOJİ
 ACİL MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI
5
3. TIBBİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI’NDA KALİTE KONTROL
ÇALIŞMALARI
Klinik laboratuvarlara gelen örneklerin analizinden önce, analizleri yapan cihazların güvenilir
sonuçlar verdiğinden emin olabilmek için cihazlara düzenli olarak çeşitli kontrol uygulamaları
yapılır ve sonuçlar bir uzman tarafından değerlendirilir. Günlük olarak yapılan ve test
sonuçlarında olası sistematik veya rastlantısal hataları yakalayabilecek en rutin uygulama “İç
Kalite Kontrol” yöntemidir.
İç kalite kontrolün hem uygulamalarının hem de değerlendirmesinin bilimsel boyutta
eğitimlerle tüm ekip elemanları tarafından öğrenilmesi ve benimsenmesi sağlanmaktadır.
Ayrıca; cihaz bakımları düzenli yapılarak, bilgi işlem ve teknik servisle alakalı tüm alt
yapıların düzgün çalıştığı denetlenmektedir. Testlerin doğruluğu belirli zaman aralıklarıyla
uluslar arası bağımsız kuruluşlar tarafından da değerlendirilmektedir (Dış Kalite Kontrol).
Laboratuvarımızda iç kalite kontrol sonuçları uzman ve ilgili laboratuvar çalışanı tarafından
günlük olarak yapılmaktadır ve değerlendirilmektedir; sonuçlar kabul edilebilir değerlerde ise
hasta örnekleri çalışılır. Sonuçlar “geçersiz” olarak değerlendirilirse çalışma başlatılmaz ve
cihaz ile ilgili prosedürler gerçekleştirilir. Sorun ilgili prosedürlerde belirtilen tüm aşamalar
takip edilerek gözden geçirilir ve günlük kontroller istenen seviyeye geldikten sonra hasta
örnekleri çalışmaya başlanır. Cihazlar tamamladığı analizlerin sonuçlarını otomatik olarak
Laboratuvar İşletim Sistemine (LİS) aktarır. LIS’ de hastaların tüm sonuçları toplanır, bu
sonuçlar önce ilgili laboratuvar teknik elemanı tarafından değerlendirilir uygun bulunan
sonuçlar onaylanarak değerlendirilmek üzere uzman onayına sunulur. Sonuçlar uzman
onayından sonra rapor edilir. Uygun olmayan test sonuçlarının sebebi araştırılır. Bu amaçla,
ilgili klinikle iletişime geçilir veya preanalitik ve analitik ya da fizyolojik test sonuçlarını
etkileyebilecek uygulamalar/interferanslar değerlendirilerek gerekli aşamalarda müdahale
edilerek doğru sonuca ulaşılmaya çalışılır.
a) İÇ (İNTERNAL) KALİTE KONTROL:
Analitik sürecin kalitesini değerlendirmek ve sonuçların güvenilirliğini yükseltmek amacıyla
tıbbi laboratuvarımız tarafından yapılan kalite kontrol çalışmasıdır. Her gün kontrol örnekleri
çalışılarak günlük performans denetlenmektedir.
b) DIŞ (EKSTERNAL) KALİTE KONTROL:
Laboratuvarımız kalite güvenliği için;





BİO RAD
BİO DEV
QCMD
UK NEQAS
EUROIMMUN
gibi uluslararası düzeyde çok sayıda laboratuvarın katıldığı dış kalite kontrol programlarına
katılmaktadır.
6
4. LABORATUVAR TETKİKLERİ ÖNCESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN
KURALLAR:
Mikrobiyoloji laboratuvarının çıktısı olan test sonuçlarının hasta yaşamı ve sağlığı için faydalı
ve doğru sonuçlar olması, laboratuvar dahilinde yapılan işlemler kadar klinisyenin hastasından
aldığı ve gönderdiği örneğin uygunluğu, laboratuvardaki değerlendirmelerde yararlanılacak
hasta ve hastalığı ile ilgili bilgilerinin doğru ve eksiksiz olması ile mümkündür. Laboratuvar
sonuçlarını etkileyen en önemli faktörler tetkik isteminin doğru yapılması, uygun koşullarda
örnek toplanması ve taşınmasıdır. Laboratuvar test sonuçlarının güvenilirliğini belirleyen en
önemli evre örneğin alınması ve taşınması ile ilgilidir. Laboratuar testlerinin çalışılması
sürecinde oluşabilen tüm hataların % 70’i bu evreye aittir. Laboratuvardan alınan hizmetin
verimliliği ve kalitesi göstereceğiniz işbirliği ile doğru orantılıdır.
a) TETKİK İSTEMLERİ:
 Mikrobiyoloji Laboratuvarı’ndan test istemleri tüm hastalar için, Hastane Bilgi Yönetim
Sistemi (HBYS) ilgili doktor tarafından tetkik adı veya tetkik kodu girilerek yapılır.
 Elektronik istemlerde hasta adı, soyadı, dosya numarası, doktor bilgisi, geldiği bölüm,
bilgilerinin doğruluğu kontrol edilmelidir. Hastaya ait ön tanı ve klinik bilginin
yazılması testlerin doğru değerlendirilmesinde gereklidir.
 Gönderilen her örnek için farklı örnek numarası üretilmelidir. Çünkü, her örnek ayrı
ayrı değerlendirilmektedir
b) ÖRNEK METARYELLERİN SEÇİMİ VE ALINMASI
Mikrobiyal testler için aktif hastalık sürecinin önemli bir bölgesinden örnek materyal
alınmalıdır. Enflamatuvar oluşumun bulunduğu, kontamine floranın olmadığı bölge en uygun
yerdir. Genelde pek çok örnek alınan bölge farklı yoğunlukta kommensal bakterilerle
bulaşıktır.
Örneğin üretra florası elemanları miksiyon ile toplanan idrarı, cilt florası elemanları perkütan
yolla alınan kanı, vajinal ve servikal flora elemanları serviksten girilerek toplanan endometrium
örneklerini, ciltte ve çevrede bulunan flora elemanları kutanöz fistüller ile cilt ve muköz
membran yüzeyine açılan derin yaraları, dış kulak yolu flora elemanları timpanik membranın
yırtılması sonucunda ortaya çıkan orta kulak sıvısını, nazofarinks ve nazal yollardaki flora
elemanları nazal sinüslerden alınan örnekleri ve üst solunum yolu flora elemanları balgam ve
diğer alt solunum yolu örneklerini kontamine edebilmektedirler .
Genel örnek materyal alımı koşulları:
 Örneğin alınması için uygun anatomik bölgenin seçilmesi,
 Bölgenin flora üyeleri ile kontamine olmasından kaçınılması,
Anaerob bakterilerden şüphelenildiğinde yüzey antisepsisini takiben dokudan
aspirasyon ve biyopsi örneği alınması en uygun yöntemlerdir. Nispeten az miktarda
7
örnekleme gerçekleşmesi, eküvyon üzerindeki anaerobların gerçekten elde
edilmesindeki zorluk, eküvyonun hava ile teması, eküvyonun yakındaki yaygın normal
flora üyelerince kontamine edilebilme kolaylığı nedeniyle eküvyon ile örnekleme
önerilmektedir. Ayrıca anaerob kültür örnekleri, tamamen hava sızdırmaz taşıyıcı
kaplar içinde bulunmadıkları takdirde, soğuk örneğe oksijen daha kolay nüfuz ettiği
için, buzdolabında değil oda sıcaklığında saklanması önerilmektedir.
 Tatmin edici uygulamalar için bütün testlerin yapılmasına olanak sağlayan yeterli
miktarda örnek materyal istenmektedir. Yanlış/hatalı alınan ya da uygun olmayan
örnek materyaller spontane, çapraz reaksiyonlara kısaca hatalı/yanlış sonuçlara yol
açmaktadır.
 Örnek materyal kaplarına, hastanın ismi ve protokol numarası, örneğin alınma yeri,
günü, saati yazılarak etiketlenir.
 Patojen mikroorganizmaların tahrip olmadan canlı kalması, örneklerin
sızmaları/taşmaları önlenerek taşınması ve işleme alınması sırasında bulaş olmaması
için örnek materyal taşıyıcı kaplar (kapsüller) kullanılmalıdır.
c) MİKROBİYAL KÜLTÜRÜ YAPILAN YAYGIN KLİNİK ÖRNEKLERİN SEÇİMİ
ANATOMİK BÖLGE
Alt solunum yolu
Sinüs
İdrar yolu
Yüzeysel yara
UYGUN ÖRNEK
UYGUN OLMAYAN ÖRNEK
Öksürükle çıkarılmış taze
mukus ve iltihap hücreleri (irin),
balgam
Direk sinüs aspirasyonu ya da
yıkama ile toplanan salgılar,
endoskopi sırasında toplanan
kürtaj ve biyopsi materyali
Orta akım idrarı, düz
kateterizasyon ile toplanan idrar,
suprapubik aspirasyonla
toplanan idrar, sistoskopi ya da
diğer cerrahi girişimler sırasında
toplanan idrar
Tükürük, orofarinks salgıları,
nazofarinksten sinüs drenajı
İrin ya da lokal irrigasyon
(bakteriyostatik olmayan serum
fizyolojik) sıvısı aspirasyonları,
deri kenarında püy çıkan yerden
sürüntü
Burun ya da nazofarinks
sürüntüsü, nazofarinks salgıları,
balgam ve tükürük
Steril olmayan ya da sızdıran
kapla örneğin laboratuara
ulaşması, 24 saat içerisinde
birden fazla örnek alınması,
örneğin laboratuara
transportunun gecikmesi(oda
ısısında 2 saatten fazla,ya da 2-8
˚C de 24 saaten fazla beklemiş
olması,katater torbasından örnek
alınmış olması) .Dondurulmuş
örnekler kabul edilmez.
Yüzey materyali ya da yüzey
materyali ile kontamine sürüntü
örneği, koruyucu içeren serum
fizyolojik ile irrigasyon
8
ANATOMİK BÖLGE
Derin yara
Gastrointestinal yol
Venöz kan
UYGUN ÖRNEK
UYGUN OLMAYAN ÖRNEK
Derin subkutanöz bölgeden püy,
nekrotik doku ya da doku
Taze dışkı, endoskopi sırasında
toplanan yıkama sıvıları veya
dışkı; rektal sürüntü (seçilmiş
olgularda)
Antibiyotiğe başlanmadan önce,
iyot içeren bileşikler ya da
klorheksidin ile antisepsi
sonrasında 40 kg üzerinde
ağırlığı olan hastaların farklı
venlerinden her biri yaklaşık 10
ml kadar alınan iki ya da üç kan
örneği
Yüzey materyali ile kontamine
örnek
Üç günden fazla hastanede
kaldıktan sonra ishal gelişen
hastadan bakteriyel kültür için
alınan rektal sürüntü örneği
Pıhtılaşmış kan; 24 saatlik süre
içinde toplanan bir ya da üçten
fazla kan örneği; her kültürde
yaklaşık 10 ml kan (her kan
alımında); sadece alkol ile
antisepsi (erişkinlerde)
d) NUMUNE RED KRİTERLERİ
Bir numunenin mikrobiyolojik incelemeye uygun olmadığı için reddedilmesi, tıbbi kararlar için
daha doğru bilgi sağlamak amacıyla yeni numune istenmesine yöneliktir. Ancak çoğunlukla
numune alındıktan sonra ampirik tedavi başlanabileceği için aynı etkinlikte yeni örnek temini
güç olabilir. Bu nedenle hasta ile ilgili durum çok iyi değerlendirilmeli, gerekiyorsa
reddedilmemeli, fakat klinisyen hatalı negatif veya pozitif sonuç yönünden uyarılmalıdır.
 Uygun tüplere alınmayan numuneler laboratuvarda kabul edilmez, yeni numune istenir.
 Lipemik numuneler geldiğinde testin açıklama kısmında belirtilir.
 Hemolizli numune kabul edilmez.
 Yetersiz numune kabul edilmez.
 Laboratuvara uygun transfer koşullarında gelmeyen örnekler kabul edilmez.
 Önerilen sürelerin dışında bekletilmiş örnekler kabul edilmez.
 Kırık veya steril olmayan kaplar ile gönderilen, kabın dışına sızan örnekler kabul
edilmez.
 Bir başka materyalle kontamine örnekler (idrarın dışkı ile karışmış olması gibi) kabul
edilmez.
 Formalin içindeki örnekler kabul edilmez. Steril kaplara konulan örnekler içine
herhangi bir sulandırıcı konulmadan laboratuvara ulaştırılır.
 Balgamın makroskobik olarak değerlendirilmesinde tükrük görünümünde olması ve
boyama için gönderilen materyallerin taşıma besiyerinde gönderilmesi durumlarında
numune reddedilir.
9
e) MİKROBİYAL ÖRNEKLERİN ALINMASI, TAŞINMASI, SAKLANMASI YÖNTEMLERİ
ÖRNEK TÜRÜ
(KAYNAK)
APSELER
(GENEL)
APSE
(AÇIK)
APSE
(KAPALI)
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
Steril serum
fizyolojik ya da
%70’lik alkol ile
yüzeydeki
eksuda
uzaklaştırılır.
Mümkünse
örnekleme için
derinine eküvyon
ile girilerek
lezyonun taze
kenarından
aspire
edilir/sürüntü
alınır.
Apse materyali
iğne ya da
enjektör ile
aspire edilir.
Aseptik şartlarda
bütün materyal
anaerobik taşıma
ortamına
aktarılır.
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
-
-
-
-
Eküvyon taşıma
sistemi, sürüntü
15-30 dakika,
Oda sıcaklığında
≤ 2 saat,
Her kaynaktan
günde 1 kez
Doku ya da aspirat daima bir
sürüntü örneğinden değerlidir.
Eğer sürüntü örneği
kullanılacak ise (sadece
aerobik kültür için söz konusu
olabilir) kültür ve gram
boyama için iki ayrı sürüntü
alınmalıdır. Sürüntü örneği
Stuart, Amies vb besiyerine
alınarak korunmalıdır.
Lezyonun tabanı ya da apse
duvarı örnekleri oldukça
verimlidir.
Anaeroik taşıma
sistemi, ≥ 2 ml
15-30 dakika,
≤ 2 saat,
Her kaynaktan
günde 1 kez
Yüzey materyalinin
kontaminasyonu enfeksiyon
oluşumunda yer almayan
bakterilerin kolonizasyonunu
gösterir. Taşıma amacıyla
enjektör kullanılmamalıdır.
10
ÖRNEK
TÜRÜ
(KAYNAK)
KAN
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
1.Şişelerin
üzerindeki lastik
tıpa steril değildir,
bu nedenle
üzerindeki plastik
kapağı açılır,
%70’lik alkolle
silinir. İyot ile
silinmemelidir.
2.Alkollü steril
spanç ile
merkezden
perifere doğru 5
cm çapındaki
bölge 30 sn süre
ile silinir ve
kuruması beklenir.
3.İyot solüsyonu
ile merkezden
perifere doğru
daireler şeklinde
uygulanıp 2
dakika kuruması
beklenir.
4.Deri antiseptisi
sonrası tekrar elle
palpe
edilmemelidir.
5.Kan kültürü
şişesi dik olarak
hastanın
yanındayken
damara girilir. Şişe
adaptöre dik
olarak itilir ve
kanın şişenin içine
aktığı gözlemlenir.
6.Şişeye gerekli
kan hacmi
alındıktan sonra
adaptörden
çıkartılır.
7.Hafifçe birkaç
defa alt üst edilir.
8.Kan alındıktan
sonra ciltteki iyod
alkolle silerek
uzaklaştırılır.
9.Kan kültür seti
en kısa zamanda
laboratuvara
ulaştırılır.
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
Bakteriler için
kan kültürü
şişeleri;
yetişkin,
set başına
20 ml (yararlı
olan en yüksek
hacim);
bebek ve çocukta
ağırlığına bağlı
olarak her sette 120 ml
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
15-30 dakika,
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
≤ 2 saat,
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
24 saat içinde
3 set
Akut ateşli atak: farklı
bölgelerden 10 dk içinde 2 set
alınır (antimikrobiyal
verilmeden önce).
Akut olmayan hastalık;
antibiyotikler aniden
başlanmaz ya da
değiştirilmez: 24 saat içinde 3
saatten daha kısa olmayan
aralıklarla farklı bölgelerden 2
ya da 3 set alınır (antibiyotik
verilmeden önce).
Akut endokardit; mümkünse
antibiyotik verilmeden önce
1-2 saat içerisinde 3 ayrı
bölgeden 3 set alınır.
Nedeni bilinmeyen ateş; 24
saatlik süre içinde 1 saat ya da
daha uzun aralarla ayrı ayrı
bölgelerden 2 ya da 3 set. 2448 saatte negatif ise 2 ya da
3’ten fazla set alınır.
Bazı veriler, ek olarak
kullanılacak aerobik ve fungal
şişenin anaerobik şişeden çok
daha verimli olduğunu
gösteriyor.
Not: Bir set terimi 1 aerobik+ 1 anaerobik veya 2 aerobik sıvı besiyerlerinin bulunduğu bir kültürü ifade
eder.
11
ÖRNEK
TÜRÜ
(KAYNAK)
ISIRIK
YARASI
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
Apseler
bölümünde
anlatıldı.
KEMİK
İLİĞİ
ASPİRATI
İğne girecek
bölge cerrahi kesi
yeri gibi
hazırlanır.
YANIK
KATATER/
İNTAVENÖZ
KATATER
FOLEY
Yanık bölgesi
temizlenir
ve debride edilir.
1.Kateter
bölgesinin
çevresi alkol ile
temizlenir.
2.Aseptik
şartlarda kateter
çıkartılır ve distal
ucundan 5 cm’lik
kısmı direk steril
bir tüpe aktarılır.
5 cm’lik
intrakutanöz
kısım yumuşak
doku
enfeksiyonunu
gösterir.
3.Kuruması
önlenerek hızla
laboratuvara
ulaştırılmalıdır.
Distal üretra
florası
üreyeceğinden
kültür
yapılmamalıdır.
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
-
-
-
-
Kan kültürü
şişesine veya
1,5 ml’lik bir
lizis santrifüj
tüpüne inoküle
edilir.
Doku steril
vidalı kapaklı
taşıyıcı kap
içine konur;
aspirat ya da
eksuda
sürüntüsü steril
taşıyıcı ya da
eküvyon taşıma
sistemi ile
taşınır.
Steril vidalı
kapaklı tüp ya
da kap
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
Enfeksiyon belirtisi bulunmayan 12
saatten daha yeni (enfeksiyon
etkenlerinin genellikle bulunmadığı)
hayvan ısırığı ile oluşmuş yaralara
kültür yapılmamalıdır.
Az miktarda kemik iliği kültür
besiyerine direk inoküle edilebilir.
Kemik iliğinin rutin bakteriyel
kültürü nadiren yararlı olur.
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Her kaynaktan
günde 1 kez
Kantitatif kültürler istendiğinde 3-4
mm punch biyopsi örneği en
uygundur. Sadece aerobik kültür için
uygulanır. Yanıkların yüzey sürüntü
kültürleri hatalı olabilir.
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
+4 ˚C’de
Yok
Semikantitatif kültür için intravenöz
kateter uygundur (Maki yöntemi);
santral, CVP, Hickman, Broviac,
periferik,
arteriyel,umbilikal,hiperalirnentasyon,
Swan-Ganz
-
-
-
-
Kültür için uygun değildir.
12
ÖRNEK TÜRÜ
(KAYNAK)
SELÜLİTLİ
ALANDAN
ASPİRAT
BOS
DENTAL
KÜLTÜR,
DİŞ ETİ,
PERİODONTAL,
PERİAPİKAL,
VİNCENT
STOMATİTİ
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
1.Steril serum
fizyolojik ya da
%70’lik alkol ile
bölge silerek
temizlenir.
2.İğne ya da
enjektör ile en
fazla
inflamasyonun
(merkez kenardan
daha önceliklidir)
olduğu bölgeden
aspirasyon yapılır.
3.Serum fizyolojik
enjektöre aspire
edilir. Steril
kapaklı tüpe
aktarılır.
1.İyotlu bir
preparat ile
bölgeye antisepsi
uygulanır.
2.Ponksiyon
iğnesi ile L3-L4,
L4-L5 ya da L5S1 arasından
girilir.
3.Subaraknoid
bölgeye ulaşılır,
ponksiyon iğnesi
çıkarılır ve 3 adet
sızdırmaz tüpe
sıvı alınır.
1.Diş eti etrafı ve
diş eti üst
yüzeyleri tükürük,
artık ve plakları
uzaklaştırmak
üzere dikkatle
temizlenir.
2.Periodontal
scaler aleti
kullanılarak diş eti
altındaki lezyon
materyali
dikkatlice alınır ve
aneorobik bir
taşıma ortamına
alınır.
3.Eş zamanlı
olarak gram
boyama için
yayma hazırlanır.
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
Steril kapaklı
tüpler ihtiyaç
duyulan en az
miktar: bakteriler
için
≥ 2 ml
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
15-30 dakika,
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
≤ 2 saat,
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
Yok
Kültür için kan da alınır. Tek
bir tüp BOS alınmış ise
öncelikle mutlaka
mikrobiyolojiye gönderilir.
Olmazsa 2. tüp
Anaerobik bakteri ve
parazitlerin belirlenmesi için
beyin apsesinden aspirat
veya biyopsi örneğine ihtiyaç
olabilir.
Enjektör veya
Steril kapaklı
tüpler ihtiyaç
duyulan en az
miktar: bakteriler
için
≥ 2 ml
15-30 dakika,
≤ 2 saat,
Yok
Kültür için kan da alınır. Tek
bir tüp BOS alınmış ise
öncelikle mutlaka
Olmazsa 2. tüp
Anaerobik bakteri ve
parazitlerin belirlenmesi için
beyin apsesinden aspirat
veya biyopsi örneğine ihtiyaç
olabilir.
Anaerobik bir
taşıma ortamı
15-30 dakika,
≤ 2 saat,
Günde 1 kez
Periodontal lezyonlar,
tanınmış patojenlerin
saptanması ve sayımı için
spesifik teknikler
gerektirmektedir.
13
ÖRNEK TÜRÜ
(KAYNAK)
DEKÜBİT
ÜLSERİ
KULAK
(İÇ)
KULAK
(DIŞ)
VİTERUS
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
Sürüntü tercih
edilen bir
örnekleme
değildir.
1.Steril serum
fizyolojik ile
yüzey temizlenir.
2.Biyopsi örneği
uygun değil ise
ülser tabanından
inflamatuvar
materyal aspire
edilir.
Komplike,
tekrarlayan veya
kronik persistan
otitis media için
timpanosentez ön
koşuldur.
1.Sağlam kulak
zarı için, sabunlu
solüsyon ile kulak
kanalı temizlenir
ve enjektör
aspirasyon tekniği
(timpanosentez)
ile sıvı alınır.
2.Rüptüre olmuş
kulak zarı için
işitsel bir
spekulum kanalı
yoluyla esnek
saplı bir eküvyon
ile (aerobik kültür
için) sıvı alınır.
1.Kulak yolundan
birikinti veya
kabukları
çıkarmak için
ıslatılmış eküvyon
kullanılır.
2.Dış kulak
yolundan
eküvyonla örnek
materyal özenle
alınır.
Sıvının iğne
aspirasyonu için
göz hazırlanır.
SIVISI
ASPİRATI
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
Steril tüp/taşıyıcı
kap aerobik ya
da anaerobik
sistem
(doku için)
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
15-30 dakika,
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
≤ 2 saat,
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
Her kaynaktan
günde 1 kez
Klinik bilgi vermediği için
dekübit ülserinin sürüntü
örneği gönderilmemelidir.
Doku biyopsi örneği veya
iğne aspiratı tercih edilen
örneklerdir.
Steril
tüp/eküvyon
taşıyıcı besiyeri,
anaerobik sistem
15-30 dakika,
≤ 2 saat,
Her kaynaktan
günde 1 kez
Boğaz ve nazofarinks
sürüntü kültür sonuçları ile
otitis media enfeksiyonunun
etkeni tahmin edilemez ve bu
nedenle gönderilmemelidir.
eküvyonla taşınır
15-30 dakika,
≤ 2 saat,
+4 ˚C’de
Her kaynaktan
günde 1 kez
Otitis eksterna için, yüzey
sürüntüsü ile streptokoksik
selülit kaçırılabileceği için
bastırarak güçlü sürüntü
almak gereklidir.
Sıvı steril
kapaklı tüpe
alınır veya küçük
miktarları direk
besiyeri üzerine
inoküle edilir
15-30 dakika,
≤ 2 saat,
Günde 1 kez
Fungal besiyeri de
kullanılmalıdır. Anestetikler
bazı etiyolojik ajanlar için
inhibitör olabilir.
14
ÖRNEK TÜRÜ
(KAYNAK)
GÖZ
KONJONKTİVA
KORNEA
KAZINTISI
GAİTA/DIŞKI
RUTİN
KÜLTÜR
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
1.Her iki gözden
farklı
eküvyonlarla
(steril serum
fizyolojik ile
önceden
ıslatılmış) her iki
konjonktiva
üzerinde çevirerek
örnek materyal
alınır.
2.Alınınca
besiyerine hemen
ekilebilir.
3.Alınır alınmaz
yayma
hazırlanabilir.
Eküvyon lam
üzerinde
çevrilerek 1-2
cm’lik alana
sürülür.
1.Örnek
oftalmolog
tarafından alınır.
2.Ülserleri ya da
lezyonlarından
steril spatula
kullanılarak alınan
ve kazıntı direk
besiyerine ekilir.
3.İki lam üzerine
1-2 cm’lik alana
spatuladan sürülen
materyal ile
yayma yapılır.
Örnek temiz ve
kuru bir taşıyıcı
kaba direk
aktarılır.
Alındıktan sonra 1
saat içerisinde
laboratuvara
ulaştırılır veya
Cary-Blair taşıma
besiyerine
aktarılır.
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
Direk ekim:
Kanlı agar plağı,
Çikolatamsı agar
Laboratuvarda
ekim:
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
15-30 dakika,
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
≤ 2 saat,
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
Yok
Biri enfekte olmuş bile olsa
mevcut florayı belirlemek
için mümkünse her iki
konjonktivadan örnek alınır.
Sağlam göz, enfekte gözden
izole edilen
mikroorganizmaların
karşılaştırıldığı bir kontrol
görevi görür.
Direk ekim:
%10 koyun kanlı
Brain Heart
İnfüzyon,
Çikolatamsı
agar, inhibitör
mold agar
15-30 dakika,
≤ 2 saat,
Yok
Konjunktiva örnekleri bazı
bakterileri inhibe edebilen
anestetik uygulamalardan
önce alınır. Kornea kazıntısı
anesteziden sonra yapılır.
Fungal besiyeri de
kullanılmalıdır.
Temiz,
sızdırmaz, geniş
ağızlı taşıyıcı
kap ya da CaryBlair taşıma
besiyeri
≥ 5 ml/gr
≤ 1 saat,
≤ 24 saat,
+4 ˚C’de
Günde 1 kez
Üç günden fazla süredir
hastanede yatan ve
gastroenterit tanısı almamış
hastalardan doktor
konsültasyonu olmadan rutin
dışkı kültürü alınmalıdır. Bu
hastalar için C.difficile
yönünden de test istemi
düşünülmelidir. Çocuklar
hariç rutin patojenler için
sürüntü tavsiye edilmez.
15
ÖRNEK TÜRÜ
(KAYNAK)
C.DİFFİCİLE
E.COLİ
(O157:H7)
VE DİĞER
SHİGA TOKSİN
ÜRETEN
SEROTİPLER
REKTAL
SÜRÜNTÜ
VÜCUT
SIVILARI :
BATIN,
AMNİYON,
ASİT, SAFRA,
EKLEM,
PARASENTEZ,
PERİKARD,
PERİTON,
PLEVRA,
SİNOVYA,
TORASENTEZ
GANGRENLİ
DOKU
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
Sulu veya
yumuşak dışkı
direk temiz ve
kaba aktarılır.
Yumuşak dışkı
taşındığı kabın
şeklini alan dışkı
olarak tanımlanır.
Sürüntü örnekleri
toksin incelemesi
için tavsiye
edilmez.
Sulu ya da kanlı
dışkı temiz ve
kaba aktarılır.
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
Steril, sızdırmaz
geniş ağızlı
≥ 5 ml/gr
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
≤ 1 saat,
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
≤ 24 saat,
+4 ˚C’de
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
Düşük toksin
düzeylerini
tespit etmek için
1-2 örnek
gerekebilir
Hasta her 24 saatte > 5 sulu
ya da yumuşak dışkılama
yapmalıdır. Normal
görünümlü ya da sert
dışkının test edilmesi tavsiye
edilmez. -20 ˚C ya da daha
soğukta dondurulması
sitotoksin aktivitesinin hızla
kaybı ile sonuçlanır.
Steril, sızdırmaz,
geniş ağızlı
taşıyıcı kap ya da
Cary-Blair
taşıma besiyeri
≥ 5 ml/gr
≤ 1 saat,
≤ 24 saat,
+4 ˚C’de
Günde 1 kez
Karın krampları olan
hastalardan ilk 6 gün içinde
kanlı ya da sulu dışkı
alınması en verimli
uygulamadır.
1.Dikkatlice anal
sfinkterin 2,5 cm
ötesine içeri
girilir.
2.Anal kriptlerden
örnek almak için
eküvyon nazikçe
döndürülür.
3.Diyare yapan
patojenler için
eküvyonda dışkı
görülmelidir.
1.İyotlu bir
preparat ile deri
üzerine antisepsi
uygulanır.
2.Örnek perkutan
iğne aspirasyonu
veya cerrahi
yoluyla alınır.
3.Daima mümkün
olduğunca çok
sıvı gönderilir,
hiçbir zaman
sıvıya daldırılmış
bir eküvyon
gönderilmez.
15-30 dakika,
≤ 2 saat,
Günde 1 kez
N.gonorrhoeae,
Camplobacter,
Shigella,herpes simplex
virüsü ve B grubu streptokok
ve diğer beta hemolitik
streptokokların taşıyıcılığının
belirlenmesi veya örnek
veremeyen hastalar için ön
koşuldur.
Anaerobik
taşıyıcı sistem,
steril kapaklı ya
da bakteriyel kan
kültürü şişesi;
laboratuvara
hemen taşınır
bakteriler,
≥ 2 ml
15-30 dakika,
≤ 2 saat,
veya +4 ˚C’de
Yok
Amniyon ve kuldosentez
sıvıları anaerobik sistem
içinde taşınmalı. Hasta
başında aerobik bir kan
kültürü şişesine inokülasyon
yüksek oranda önerilir.
Apseler
bölümünde
anlatıldı.
-
-
-
-
Yüzeyin ya da yüzeysel
dokunun örneklenmesinden
vazgeçilmelidir. Doku
biyopsisi ya da aspirat
alınmalıdır.
16
ÖRNEK TÜRÜ
(KAYNAK)
GASTRİK
MİKOBAKTERİ
İÇİN YIKAMA
VEYA LAVAJ
H.PYLORİ
İÇİN BİYOPSİ
KADIN
GENİTAL
AMNİYON
SIVISI
BARTOLİN
BEZİ
SALGILARI
SERVİKAL
SALGILAR
CUL-DE-SAC
SIVISI
ENDOMETRİUM
DOKU VE
SALGILARI
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
Örnek, sabah
erkenden hasta yemek
yemeden ve
yatağından
kalkmadan alınır
1.Mideye bir
nazogastrik sonda
yerleştirilir.
2.20 ml soğuk steril
distile su ile lavaj
yapılır.
3.Örnek alınır ve
sızdırmaz bir steril
taşıma kabına konur.
Endoskopi sırasında
gastroenterolog
tarafından alınır.
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
Steril sızdırmaz
taşıyıcı kap
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
≤ 24 saat,
+4 ˚C’de
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
Günde 1 kez
Mikobakteriler gastrik
lavajda hızla öldükleri için,
örnek derhal işleme
alınmalıdır. Bir saatten
daha uzun bekleyecekse
sodyum bikarbonatla
nötralize edilmelidir.
Taşıma besiyerli
steril tüp
< 1 saat,
Oda
sıcaklığında
≤ 24 saat,
+4 ˚C’de
Yok
Antimikrobiyal test için
kültüre ihtiyaç vardır.
Amniyosentez ile
aspire edilir ya da
sezaryen sırasında
alınır.
Anaerobik
≥ 1 ml
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Yok
1.İyotlu bir preparat
ile deriye antisepsi
uygulanır.
2.Kanallardan sıvı
aspire edilir.
1.Kayganlaştırıcı
sürülmemiş bir
spekulum kullanılarak
serviks görülür.
2.Serviks ucundaki
mukus ve salgılar bir
eküvyonla silinir ve
bu eküvyon atılır.
3.Yeni steril bir
eküvyonla
endoservikal
kanaldan örnek
materyal özenle
alınır.
Aspirat ya da sıvı
gönderilir.
Anaerobik
≥ 1 ml
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
Kommensal vajinal flora
ile bulaşma ihtimali
olduğundan vajinal
salgıların sürüntü ve
aspirat örneği uygun
değildir.
-
Eküvyonla
taşınır
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
C.trachomatis ve
N.gonorrhoeae için
mümkün olan en kısa
zamanda örneklerin
laboratuvara gönderilmesi
gerekmektedir.
Anaerobik
≥ 1 ml
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
-
1.Teleskopik kateter
yoluyla transservikal
aspirat alınır.
2.Tamamı anaerobik
taşıyıcı sisteme
aktarılır.
Anaerobik
≥ 1 ml
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
-
17
ÖRNEK TÜRÜ
(KAYNAK)
GEBELİK
ÜRÜNLERİ
ÜRETRA
SIVILARI
VAJİNA
SIVILARI
KADIN / ERKEK
GENİTAL
LEZYONLARI
ERKEK
GENİTAL
(PROSTAT)
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
1.Steril taşıyıcı kap
içerisinde bir parça
doku gönderilir.
2.Sezaryen sırasında
alınırsa derhal
anaerobik taşıma
besiyerine alınır.
1.Üretral orifisten
eski eksuda çıkartılır.
2.Vajina içinden
pubic symphysis’den
üretraya doğru
yapılan masaj ile
çıkartılan materyal
eküvyon üzerine
alınır.
1.Eski salgı ve atıklar
silinerek
uzaklaştırılır.
2.Vajina duvarındaki
mukozadan steril
eküvyon ya da pipet
ile salgılar alınır.
3.Yaymaya da gerek
varsa ikinci bir
eküvyon kullanılır.
1.Steril serum
fizyolojik ile bölgeyi
temizlenir ve steril
bistüri ile lezyon
yüzeyi sıyrılarak
uzaklaştırılır.
2.Transudanın
birikmesine izin
verilir.
3.Lezyonun tabanına
bastırırken, steril
eküvyon sıvı
toplamak için özenle
lezyon tabanına
sürülür.
1.Üretra çıkışı su ve
sabunla temizlenir.
2.Rektum içinden
prostat masajı yapılır.
3.Üretradan çıkan sıvı
steril bir eküvyon ile
alınır.
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
Steril tüp ve
anaerobik
taşıyıcı sistem
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
Günde 1 kez
Loşiya kültürü yanıltıcı
sonuçlar verdiği için
işleme alınsa bile bu
durum doktoruna
bildirilmelidir.
Eküvyonla
taşınır
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
Eküvyonla
taşınır
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
Akıntı elde edilemiyor ise
periüretral bölge betadinli
sabun ile yıkanıp su ile
durulanır. İnce bir eküvyon
ile 2-4 cm kadar üretraya
girilir, eküvyon çevrilir ve
emilimine yardım etmek
için en az 2 saniye
beklenir.
İntrauterin hastalıklar için,
bir steril taşıyıcı kaba
aktarılır ve oda sıcklığında
gönderilir. Bakteriyel
vajinoz teşhisi için kültür
değil gram boyama
önerilmektedir.
Eküvyonla
taşınır
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
T.pallidum tespitinde
karanlık alan incelenmesi
için, transudaya bir lam
değdirilir, üzeri lamel ile
kaplanır, nemli bir ortamda
(nemli gazlı bezli petri
plakları) derhal
laboratuvara gönderilir.
T.pallidum cansız
besiyerinde üretilemez.
Eküvyonla veya
>1 ml örnek için
steril tüple
taşınır
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
Masaj öncesi ve sonrası
verilen idrar örneğinin
kantitatif kültürü ile prostat
sıvısındaki patojenler
tanımlanabilir. Ejekülat da
kültüre edilmelidir.
18
ÖRNEK TÜRÜ
(KAYNAK)
ERKEK GENİTAL
(ÜRETRA)
ALT SOLUNUM
(BRANKOALVEOLAR
LAVAJ, FIRÇALAMA
VEYA YIKAMA,
TRAKEAL ASPİRAT)
ALT SOLUNUM
( ÖKSÜRÜK İLE
ÇIKARILAN
BALGAM )
ALT SOLUNUM
(UYARILMIŞ
BALGAM )
ÜST SOLUNUM
( ORAL )
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
İnce bir eküvyon ile
2-4 cm kadar
üretraya girilir,
eküvyon çevrilir ve
emilimini
kolaylaştırmak için
en az 2 saniye
beklenir.
1.Bir balgam kabı
içine yıkayarak veya
aspire edilerek
toplanır.
2.Fırça 1 ml serum
fizyolojik içeren bir
steril taşıyıcı kaba
konur.
1.Hasta oral florayı
uzaklaştırmak için
ağzını çalkalar veya
su ile gargara yapar.
2.Hasta derin bir
öksürük ile alt
solunum yolu örneği
(postnazal sıvı değil)
verebilmesi için
yönlendirilir.
3.Steril bir kaba
alınır.
1.Hasta dişetlerini
ve dilini
fırçaladıktan sonra
ağzını su ile
çalkalar.
2.Hastalar bir
nebulizör yardımı ile
%3-10’luk 25 ml
steril serum
fizyolojik solur.
3.Steril bir taşıma
kabına alınır.
1.Oral salgı ve
tortular bir eküvyon
ile lezyon üzerinden
uzaklaştırılır. Bu
eküvyon atılır.
2.İkinci bir eküvyon
kullanılarak, normal
dokudan kaçınarak
lezyon etkin şekilde
örneklenir.
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
Eküvyonla
taşınır
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
Günde 1 kez
-
Steril taşıyıcı
kap; ≥ 2 ml
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 24 saat,
+4 ˚C’de
Günde 1 kez
Kantitatif analiz için
toplam 40-50 ml sıvıya
ihtiyaç vardır. Fırçalama
ile alınan örneğin
kantitatif analizi için
fırça 1 ml serum
fizyolojik içine konur.
Steril taşıyıcı
kap; ≥ 2 ml
En az miktar;
Bakteriler:
≥ 2 ml
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
Çocuk hastalar balgam
örneği veremez, bir
solunum terapisi emme
(suction) yoluyla örnek
almalıdır.
Steril taşıyıcı
kap; ≥ 2 ml
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
Yukarıda
ekspektorasyon ile
çıkartılan balgam için
anlatıldığı gibi
Eküvyonla
taşınır
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
Bakteriyel inceleme için
yüzeyel dokunun
örneklenmesinden
vazgeçilmelidir. En
seçkin örneklemeler
doku biyopsi örnekleri
ve iğne aspiratlarıdır.
19
ÖRNEK TÜRÜ
(KAYNAK)
ÜST SOLUNUM
( NAZAL )
ÜST SOLUNUM
( BOĞAZ YA DA
FARİNKS )
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
1.Burun deliğine
steril serum
fizyolojik ile
ıslatılmış bir
eküvyon ile yaklaşık
1-2 cm girilir.
2.Eküvyon nazal
mukozaya değecek
şekilde çevrilir.
1.Dil, bir dil
basacağı ile
bastırılır.
2.Farinks arka
duvarı, tonsiller ve
inflamasyon
alanlarından steril
eküvyon ile
örnekleme yapılır.
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
Günde 1 kez
Ön burun kültürleri
stafilokok taşıyıcılarının
tanımlanması ve burun
lezyonları için ön
koşuldur.
Eküvyonla ile
taşınır
(S.pyogenes ve
C.diphtheriae
için silika jelli
veya jelsiz kuru
eküvyon iyidir.)
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Günde 1 kez
Cerrahi ya da deri
biyopsisi
uygulamaları
sırasında alınır.
Anaerobik
taşıma sistemi ya
da
steril kapaklı
taşıma kabı.
Küçük doku
parçalarının
nemini korumak
için birkaç damla
steril serum
fizyolojik
eklenir.
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 2 saat,
Oda
sıcaklığında
Yok
1.Labialar
tutulurken miksiyon
başlatılır.
2.İdrar birkaç ml
akıtıldıktan sonra
akışı durdurulmadan
orta akım kısmı
alınır.
3.Orta akım kısmı
bakteriyel kültür
için kullanılır.
Steril, geniş
kap, ≥ 1 ml ya da
borik asit
eklenmiş
idrar taşıma tüpü
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 24 saat,
+4 ˚C’de
Günde 1 kez
Epiglottitli hastalar için
boğaz sürüntü kültürleri
kontrendikedir.
Eküvyonlar
N.gonorrhoeae için aktif
kömür içeren taşıma
besiyerlerine konur ve
en geç 12 saatte ekilir.
Oda sıcaklığında taşıma
için en uygun ortamlar
JEMBEC, Bio-Bags ve
GonoPax’tır.
Daima mümkün
olduğunca çok doku
gönderilmelidir. Eğer
çıkartılan doku uygun
ise bir parçası ileride
gerek duyulabilecek
çalışmalar için -70
˚C’de saklanır. Asla bir
dokunun üzerine
sürülmüş bir eküvyon
gönderilmemelidir.
Kantitatif çalışma için 1
cm3 hacminde örnek
uygundur.
Kadınların idrarındaki
Chlamydia DNA’sının
tespiti erkeğin
idrarındakinden daha az
duyarlıdır. İdrar hücre
dizilerine toksik etkili
olduğundan Chlamydia
kültürü için en seçkin
örnek değildir.
Miksiyon öncesinde
yapılan temizlik idrar
örneği kalitesini
artırmaz; örneğin orta
akım idrarları temizlik
yapılarak alınmış orta
akım idrarlarına
eşdeğerdedir.
DOKU
İDRAR
( KADIN
ORTA AKIM )
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
Eküvyonla
taşınır
20
ÖRNEK TÜRÜ
(KAYNAK)
İDRAR
( ERKEK
ORTA AKIM )
İDRAR
( DÜZ KATATER )
İDRAR
( SABİT KATATER )
ÖRNEK
ALMA
YÖNTEMİ
1.Öndeki deri
tutulurken, miksiyon
başlatılır.
2.İdrar birkaç ml
akıtıldıktan sonra
akışı durdurulmadan
orta akım kısmı
alınır.
3.Orta akım kısmı
kültür için kullanılır.
1.Üretranın dışa
açılan kısmı su ve
sabunla tamamen
temizlenir.
2.Bu alan ıslak
gazlı bez ile
durulanır.
3.Kateter aseptik
şartlarda mesane
içine yerleştirilir.
4.Yaklaşık 15 ml
çıkışa izin
verildikten sonra
idrar gönderilmek
üzere steril bir
taşıma kabına alınır.
1.Kateterin örnek
alınacak bölgesi
%70 alkol ile
dezenfekte edilir.
Örnek alınacak
kısmın altından
klemp ile sıkıştırılıp
borulanınca 10-20
dakika idrar alınır.
2.5-10 ml idrar
toplamak için
aseptik şartlarda
iğne ya da enjektör
kullanılır.
3. Steril tüp ya da
taşıyıcıya aktarılır.
TAŞIMA
YÖNTEMİ
VE/VEYA EN
AZ MİKTAR
TAŞIMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
SAKLAMA
SÜRESİ VE
SICAKLIĞI
TEKRAR
LİMİTLERİ
AÇIKLAMA
Steril, geniş
kap, ≥ 1 ml ya da
borik asit
eklenmiş
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 24 saat,
+4 ˚C’de
Günde 1 kez
Steril, sızdırmaz
taşıyıcı kap ya
da borik asit
koruyucu
eklenmiş
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 24 saat,
+4 ˚C’de
Günde 1 kez
İdrarın akan ilk kısmı
Chlamydia’nın prob ve
DNA amplifikasyon
testleri için kullanılır.
Prob ve DNA
amplifikasyon testleri
için önceki idrar
çıkışından en az
2 saat sonraki idrar
alınır.
Kateterizasyon üretral
floranın mesaneye
girmesine neden olur ve
iyatrojenik enfeksiyon
riskini artırır.
Steril, sızdırmaz
taşıyıcı kap ya
da borik asit
koruyucu
eklenmiş
15-30 dakika,
Oda
sıcaklığında
≤ 24 saat,
+4 ˚C’de
Günde 1 kez
Sabit kateterli hastaların
mesanesinde daima
bakteri bulunur.
Semptomatik olmadığı
sürece bu hastalardan
idrar örneği alınmaz.
21
f) ÖRNEKLERİN TAŞINMASI
***DİKKAT! İşlemlerin tüm aşamasında eldiven giyilmelidir.
“Laboratuvarda uygulanan test prosedürlerinin doğruluğu örnek kalitesiyle doğrudan
ilişkilidir. Örnek kalitesi ne zaman nasıl toplandığına, nasıl saklandığına ve ne kadar
zamanda laboratuvara ulaştırılmasına bağlıdır.”
 Tüm numunelerin nakli hemen hiç beklenilmeden yapılmalıdır. Numune alınırken lokal
anestezik madde kullanılmış ise bu maddeler antibakteriyel etki gösterebileceğinden
lokal anestezikle temas süresi kısa olmalıdır.
 Tüm örnekler laboratuvarın önerdiği sızdırmaz ve kırılmaz kaplara konulmalıdır.
 Örnek kaplarının sıkıca kapalı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
 Kabın dış kısmı örnekle kontamine edilmemelidir.
 Örnek taşıyan personel biyolojik tehlikeli maddelerin temizliği ve dekontaminasyonu
konusunda eğitimli olmalıdır.
 Örnekler primer kap dışında , kırılmaz ve sızdırmaz ikinci bir kapla taşınmalıdır.
 İstem formları kontaminasyondan korunmalı ve gerekirse örnekten bağımsız başka bir
kapla taşınmalıdır.
 İstem formu örneğin yapısı hakkında açıklayıcı bilgiler içermelidir.
 Örnekler laboratuvarın belirlediği örnek toplama alanına bırakılmalıdır.
 Örnekler materyal kabulu yapan personelin bilgisi dahilinde örnek toplama alanına
bırakılmalıdır.
 Örnek toplama alanı dışındaki alanlara örnek bırakılmamalıdır.
 Acil istemlerde örnek, materyal kabul personelinin bilgisi dahilinde toplama alanına
bırakılmalıdır.
 Örnek alınma saati örnek kabının ya da istem formunun üzerinde belirtilmelidir.
***DİKKAT! İşlemlerin tüm aşamasında eldiven giyilmelidir.
 Herhangi bir nedenle hemen nakledilemiyorsa 2-8 C’de buzdolabında saklanmalıdır.
Bazı numuneler bu durumun dışındadır:
a)Kan kültürü için alınan numuneler laboratuvara hemen nakledilmeli, laboratuvara
ulaşana kadar oda ısısında muhafaza edilmelidir.
22
b)Beyin omurilik sıvısı (BOS) örnekleri 37C’de veya oda ısısında bekletilmelidir
 İdrar ve solunum sistemine ait numuneler bir saat içinde laboratuvara ulaşmış olmalı,
ulaştırılamıyorsa 2-8 C’de buzdolabında 24 saat bekletilebilir.
 Gaita örnekleri kültür için transport besiyerine alınmalı, mikroskobik ve paraziter
inceleme için gaita kabına alınmalı ve 30 dakika içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Aksi halde flora bakterileri çoğalarak patojen bakterilerin üremesini engeller.
 Yara ve vücut sıvıları 1 saat içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır.
23
5. TIBBİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARIMIZDA
ÇALIŞILAN TESTLER
5.1.BAKTERİYOLOJİ TEST GRUBU
5.1.1.MİKROSKOPİ
5.1.1.1. BOYALI MİKROSKOBİK İNCELEME ( GRAM VB. )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örneğin Çalışma Zamanı
Sonuç Verme Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Ön Hazırlık İşlemi
Örnek Alımı İle İlgili
Kural
Örneklerin Transferi
Örnek Kabul
Etmeme(Red) Nedeni
Panik Değer
Normal Değer/ Ölçüt
Açıklama
905760
Mikroskopi
Her gün
2 saat (Acil 1 saat)
İdrar, BOS, plevral sıvı, periton sıvı, perikardiyal sıvı, eklem sıvı, gaita, balgam, üretral
sürüntü, vajinal sürüntü, yara yeri sürüntüsü, apse örnekleri vb.
Steril vidalı kapaklı kap, steril disposable tüpte eküvyon çubuk, gaita kutusu (vidalı kapaklı )
≥ 2 ml/gr
Örnek materyal yeterli miktarda, steril ve uygun şartlarda alınmalıdır.
Bekletilmeden laboratuvara gönderilmelidir.
Örnek materyalin yeterli miktarda, steril ve uygun şartlarda alınmaması ve gönderilmemesidir.
Kan, BOS, steril vücut sıvılarında mikroorganizmaların görülmesi
Klinik örneklerde Gram (+) pozitif ve Gram (-) negatif bakterilerin araştırılması esasına
dayanır.
24
5.1.1.2. BOYALI MİKROSKOBİK İNCELEME ( M.MAVİSİ, GİEMSA, WRİGHT VB. )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Örnek Kabul
Etmeme(Red) Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905760
Mikroskopi
Her gün
İdrar, BOS, plevral sıvı, periton sıvı, perikardiyal sıvı, eklem sıvı, gaita, balgam, üretral
sürüntü, vajinal sürüntü, yara yeri sürüntüsü, apse örnekleri vb.
Steril vidalı kapaklı kap, steril disposable tüpte eküvyon çubuk, gaita kutusu (vidalı kapaklı )
≥ 2 ml/gr
Mikroorganizmaların görülmemesi
Klinik örneklerde PMNL-MNL %’lik oranı, mantar/maya vb araştırılması esasına dayanır.
GİEMSA BOYAMA
WRİGHT BOYAMA
25
5.1.1.3. MİKOBAKTERİ ARANMASI (ARB) DİREKT MİKROSKOBİK İNCELEME
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örneğin Çalışma
Zamanı
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Örnek Alımı İle
İlgili Kural
Örneklerin
Transferi
Örnek Kabul
Etmeme(Red)
Nedeni
Panik Değer
Normal Değer/
Ölçüt
Açıklama
906141
Mikroskopi
Her gün
Balgam, bronş lavajı, mide suyu (AMS), plevral sıvı, trakeal aspirat, torasentez sıvı, eklem sıvı, BOS,
apse, idrar, gaita, doku örnekleri vb (kan hariç)
Steril vidalı kapaklı kap
Balgam (3-5 mL), idrar (40-50 mL), vücut sıvıları-AMS (10-15 mL),
BOS (≥ 2 mL)
Örnek materyal yeterli miktarda, steril ve uygun şartlarda alınmalı, balgam ve idrar örneklerinde sabah
örnek verilmesi tercih edilmelidir. İdrar ve balgam örnekleri ile yapılacak ARB incelemelerinde
duyarlılığı arttırmak için incelemenin birbirini takip eden 3 günde alınan ayrı örneklerle
gerçekleştirilmesi önerilmektedir.
24 saat içerisinde aynı bölgeden alınan birden fazla örnek, kuru meteryal, steril olmayan ya da sızdıran
kapla örneğin laboratuara ulaşması, balgamın miktar (2 ml’nin altında) ve niteliğinin uygun
olmaması(tükürük ağırlıklı) veya gönderilen vücut sıvılarının miktarının 1 ml nin altında
olması,eküvyon çubuğu ile alınan metaryeller çalışmalar için uygun değildir.
Aside rezistans bakterilerin (ARB) görülmesi
Aside rezistans bakterilerin (ARB) görülmemesi
Mikobakterilerin ve diğer aside dirençli organizmaların boyanması için kullanılır.
26
5.1.2. AEROB KÜLTÜRLER
5.1.2.1. ASPİRAT KÜLTÜRÜ+BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Örnek Alımı İle İlgili Kural
Örnek Kabul Etmeme(Red)
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905661
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Aspire edilerek alınan tüm örnekler
≥ 2 ml/gr
 İyotlu bir preparat ile deri üzerine antisepsi uygulanır.
 Örnek materyal perkutan iğne aspirasyonu veya cerrahi yoluyla alınır.
 Mümkün olduğunca çok sıvı gönderilmeli, hiçbir zaman sıvıya daldırılmış bir
eküvyon gönderilmemelidir.
Taşıma süresi ve sıcaklığı: Oda sıcaklığında/15-30 dakika
Saklama süresi ve sıcaklığı: Oda sıcaklığında/ ≤ 2 saat
Örnek materyalin yeterli miktarda, steril ve uygun şartlarda alınmaması ve
gönderilmemesidir.
Bakteri üremesi
Bakteri üretilememesi
Alt solunum yolları enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
27
5.1.2.2. BALGAM KÜLTÜRÜ+ BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905675
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Balgam
≥ 2 ml/gr
Örnek materyal yeterli miktarda, steril ve uygun şartlarda alınmalıdır.(I, II)
I) Öksürük ile çıkarılan balgam:
 Hasta oral florayı uzaklaştırmak için ağzını çalkalar veya ılık su ile gargara yapar.
 Hasta derin bir öksürük ile alt solunum yolu örneği (postnazal sıvı değil) verebilmesi
için yönlendirilir.
 Steril bir kapta alınır.
II) Uyarılmış balgam:
 Hasta dişetlerini ve dilini fırçaladıktan sonra ağzını su ile çalkalar.
 Hastalar bir nebulizör yardımı ile %3-10’luk 25 ml steril serum fizyolojik solur.
 Steril bir taşıma kabına alınır.
Üst solunum yolu normal flora bakterileri üremesi/Bakteri üretilememesi
Hasta balgam çıkartmadan önce ağzını steril su ile çalkalamalı ve gargara yapmalıdır. Hastadan
günün sabahın ilk balgam örneği tercih edilmelidir.
28
5.1.2.3. BOĞAZ KÜLTÜRÜ+ BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905670
Aerob kültür
Her gün
48 saat
Boğaz sürüntüsü
Steril disposable tüpte eküvyon çubuk
Örnek alımından önce herhangi bir şey yenmemiş olmalıdır. Gargara yada dezenfektan bir
madde kullanılmamalıdır.
 Dil, bir dil basacağı ile bastırılır.
 Farinks arka duvarı, tonsiller ve inflamasyon alanlarından steril eküvyon çubuğu ile
örnek materyal alınır.
Boğazdaki; normal flora bakterilerinin üremesi dışında, patojen olduğu/olabileceği düşünülen
bakteri/ler üretilememesi
Üst solunum yolları enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
Bakteriyel farenjit için en önemli etken A grubu Beta hemolitik streptokoklardır (Streptococcus
pyogenes). Boğaz kültürü ile A grubu Beta hemolitik streptokokların tanımlanması yapılabilir.
Enfeksiyon şüphesi taşıyan klinik örnekler normal ağız florası bulaştırılmadan steril disposable
tüpte eküvyon çubuk ile tonsiller alan ve/veya posterior farenksten dil ve uvulaya temastan
kaçınılarak alınmalıdır. Tüm ülsere ve inflame alanlara temas edilmelidir.
29
5.1.2.4. BEYİN OMURİLİK SIVISI ( BOS) KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR
TANIMLANMASI VE DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905730
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
BOS
≥ 2 ml/gr
 İyotlu bir preparat ile bölgeye antisepsi uygulanır.
 Ponksiyon iğnesi ile L3-L4, L4-L5 ya da L5-S1 arasından girilir.
 Subaraknoid bölgeye ulaşılır, ponksiyon iğnesi çıkarılır ve 3 adet sızdırmaz tüpe sıvı
alınır.
Bekletilmeden, örnek materyal 35-37 ˚C ısısını kaybetmeden laboratuvara gönderilmeli ya da
hasta başı ekim yapılmalıdır.
Pozitif BOS kültürü
Menenjitlerin ve meningoensefalitlerin mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
5.1.2.5. BURUN KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
905677
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
Aerob kültür
Her gün
48 saat
Burun sürüntüsü
 Burun deliğine steril serum fizyolojik ile ıslatılmış bir eküvyon ile yaklaşık 1-2 cm
girilir.
 Eküvyon nazal mukozaya değecek şekilde çevrilir.
Patojen bakteri ürememesi
Üst solunum yolları enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
Burun kültürü daha çok sağlık personelinde MRSA (Metisiline dirençli Staphylococcus aureus)
taşıyıcılığının tespitinde ve immün yetmezlik olan çocuklarda üst solunum yolları
kolonizasyonunun değerlendirilmesine yönelik olarak yapılmaktadır.
30
5.1.2.6. DOKU BİYOPSİ KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905871
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Doku biyopsi meteryali
≥ 2 m3/gr
 Cerrahi ya da deri biyopsisi uygulamaları sırasında alınır.
 Küçük doku parçalarının nemini korumak için birkaç damla steril serum fizyolojik
eklenir.
 Asla bir dokunun üzerine sürülmüş bir eküvyon gönderilmemelidir.
Patojen bakteri ürememesi/Bakteri üretilememesi
Organ hastalıklarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
5.1.2.7. EKLEM SIVISI KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905881
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Eklem sıvısı
Steril tüp
≥ 2 ml
Bakteri üremesi
Enfeksiyon hastalıklarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
31
5.1.2.8. GAİTA KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
905672
Aerob kültür
Her gün
2-3 gün
Gaita, rektal sürüntü
Gaita kutusu (vidalı kapaklı), disposable tüpte eküvyon çubuk
≥ 5 ml/gr
a) Gaita:
 Örnek materyal temiz ve kuru bir taşıyıcı kaba direk aktarılır.
 1 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılır veya Cary-Blair taşıma besiyerine aktarılır.
b) Rektal sürüntü:
 Dikkatlice anal sfinkterin 2,5 cm ötesine içeri girilir.
 Anal kriptlerden örnek materyal almak için eküvyon nazikçe döndürülür.
 Diyare yapan patojenler için eküvyonda dışkı görülmelidir.
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
Gaita örneği materyalinin taşıma süresi ve sıcaklığı: oda sıcaklığında/≤ 1 saat
saklama süresi ve sıcaklığı: +4 ˚C’de/≤ 24 saat
Rektal sürüntü örneği materyalinin taşıma süresi ve sıcaklığı: oda sıcaklığında/15-30 dakika
saklama süresi ve sıcaklığı: oda sıcaklığında/≤ 2 saat
Temiz olmayan ya da sızdıran kapla örneğin laboratuvara ulaşması, 24 saat içerisinde birden
fazla örnek gönderilmesi, uygun koruyucu olmaksızın örneğin bekletilmesi, buzdolabında 48
saatten fazla bekletilmiş ve dondurulmuş örnekler.
Salmonella species, Shigella species, Vibrio cholerae, Campylobacter species, Yersinia species
bakterilerinin üremesi
Rektal sürüntülerde : Vankomisin Dirençli Enterokok üremesi
Gaitadaki; normal flora bakterilerinin üremesi dışında, patojen olduğu/olabileceği düşünülen
bakteri/ler üretilememesi
Bazı gastrointestinal sistem enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak
yapılmaktadır. ( ? )
32
5.1.2.9. İDRAR KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
905671
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
İdrar
Yetişkinler için: Steril disposable 50 cc’lik polipropilen vida kapaklı idrar kabı
Bebekler için: Pediatrik idrar torbası
≥ 2 ml
Örnek materyal yeterli miktarda, steril ( Hastaya 2 adet steril spanç ve 2 cc zefilanlı su verilip ,
hastanın idrar bölgesini öncelikle zefilanla ıslatılmış spançla daha sonra da kuru spançla silmesi
istenir.) ve uygun şartlarda alınmalıdır. (I,II,III,IV,V)
I) Kadın orta akım idrarı:
 Labialar tutulurken miksiyon başlatılır.
 İdrar birkaç ml akıtıldıktan sonra akışı durdurulmadan orta akım kısmı alınır.
 Orta akım kısmı bakteriyel kültür için kullanılır.
II) Erkek orta akım idrarı:
 Öndeki deri tutulurken, miksiyon başlatılır.
 İdrar birkaç ml akıtıldıktan sonra akışı durdurulmadan orta akım kısmı alınır.
 Orta akım kısmı kültür için kullanılır.
III) Düz kateter idrarı:
 Üretranın dışa açılan kısmı su ve sabunla tamamen temizlenir.
 Bu alan ıslak gazlı bez ile durulanır.
 Kateter aseptik şartlarda mesane içine yerleştirilir.
 Yaklaşık 15 ml çıkışa izin verildikten sonra idrar gönderilmek üzere steril bir taşıma
kabına alınır.
IV) Sabit kateter idrarı:
 Kateterin örnek alınacak bölgesi %70 alkol ile dezenfekte edilir.
 Örnek alınacak kısmın altından klemp ile sıkıştırılıp borulanınca 10-20 dakika idrar
alınır.
 5-10 ml idrar toplamak için aseptik şartlarda iğne ya da enjektör kullanılır. Steril tüp
ya da taşıyıcıya aktarılır.
V ) Bebeklerde ve küçük çocuklarda;
 Önce genital bölge, sabunlu su ile yıkanıp temizlik yapıldıktan sonra iyice kurulanır.
 Genital bölgeyi temizlemekteki amaç deriden veya dışarıdan gelecek
mikroorganizmaların idrara karışmasını engellemektir.
 Genital bölge temizliği yapıldıktan sonra, özel hazırlanmış torbalar erkek ve kız
çocuklarında genital bölgeye yerleştirilir ve kenarları yapıştırılır.
 Çocuk idrarını yaptıktan sonra ise torbanın ağzı kapatılarak en kısa sürede
laboratuvara teslim edilir.
Saklama süresi ve sıcaklığı: +4 ˚C’de/≤ 2saat
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
İdrar yolları enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
33
5.1.2.10. KAN KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/
MANTAR TANIMLANMASI VE DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906010
Aerob kültür
Her gün
2-5 gün
Kan
Pediatrik ve aerob kan kültürü şişesi
Erişkinlerde 8-10 ml
Çocuklarda 1-3 ml
 Kan dolaşım infeksiyonunun tespiti için 24 saat içinde en az 3 kan kültür seti
alınmalıdır (bir kan kültür seti 1 aerob+1 anaerob veya 2 aerob şişeden oluşur, toplam
4 şişeye kan alınmalıdır).
 Aynı anda (arada hiç bekletmeden) 2 ayrı koldan (sağ ve sol kol) 2 set kan kültürü
alınmalıdır.
 Şişelerin üzerindeki lastik tıpa steril değildir, bu nedenle üzerindeki plastik kapağı
açılır, %70’lik alkolle silinmelidir. İyot ile silinmemelidir.
 Alkollü steril spanç ile merkezden perifere doğru 5 cm çapındaki bölge 30 sn süre ile
silinir ve kuruması beklenir.
 İyot solüsyonu ile merkezden perifere doğru daireler şeklinde uygulanıp 2 dakika
kuruması beklenir.
 Deri antiseptisi sonrası tekrar elle palpe edilmemelidir.
 Kan kültürü şişesi dik olarak hastanın yanındayken damara girilir.
 Şişe adaptöre dik olarak itilir ve kanın şişenin içine aktığın gözlemlenir.
 Şişeye gerekli kan hacmi alındıktan sonra adaptörden çıkartılır.
 Hafifçe birkaç defa alt üst edilir.
 Kan alındıktan sonra ciltteki iyod alkolle silerek uzaklaştırılır.
 Kan kültür seti en kısa zamanda laboratuvara ulaştırılır.
Pozitif kan kültürü
Çeşitli hastalıkların seyri esnasında hastalandırıcı mikroorganizmaların birçoğu kanda
bulunabilir (septisemi). Bu mikroorganizmaların oluşturduğu enfeksiyonların mikrobiyolojik
tanısına yönelik yapılmaktadır. Üşüme, taşikardi, taşipne gibi kanda mikroorganizma varlığını
düşündüren klinik durumlarda, infeksiyöz olmayan nedenlerle açıklanamayan ateş ve
hipotansiyon olduğunda ve nötropeni sırasında ateş ortaya çıkarsa kan kültürü alınmakta ve
septisepi, bakteriyemiye neden olan mikroorganizma tanımlanabilmektedir.
34
35
5.1.2.11. KATATER KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906041
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Katater
Örnek materyal steril ve uygun şartlarda alınmalıdır.
 Kateter bölgesinin çevresi alkol ile temizlenir.
 Aseptik şartlarda kateter çıkartılır ve distal ucundan 5 cm’lik kısmı direk steril bir tüpe
aktarılır, 5 cm’lik intrakutanöz kısım yumuşak doku enfeksiyonunu gösterir.
 Kurumasını önleyerek hızla laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Örnek materyalin steril ve uygun şartlarda alınmaması ve gönderilmemesidir.
Kateter uygulanan bölgedeki enfeksiyon hastalıklarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak
yapılmaktadır.
5.1.2.12. KONJUNKTİVA KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905679
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Konjunktiva sürüntüsü
 Her iki gözden farklı eküvyonlarla (steril serum fizyolojik ile önceden ıslatılmış) her
iki konjonktiva üzerinde çevirerek örnek materyal alınır.
 Alınınca besiyerine hemen ekilebilir.
 Alınır alınmaz eküvyon lam üzerinde çevrilerek 1-2 cm’lik alana sürülerek yayma
hazırlanabilir.
Göz enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır. yapılmaktadır.
36
5.1.2.13. KULAK KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
Staphylococcus aureus
(mikroskobik görünüm)
905673
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Kulak sürüntüsü
a)İç Kulak: Komplike, tekrarlayan veya kronik persistan otitis media için timpanosentez ön
koşuldur.
 Sağlam kulak zarı için, sabunlu solüsyon ile kulak kanalı temizlenir ve enjektör
aspirasyon tekniği (timpanosentez) ile sıvı alınır.
 Rüptüre olmuş kulak zarı için işitsel bir spekulum kanalı yoluyla esnek saplı bir
eküvyon ile (aerobik kültür için) sıvı alınır.
b) Dış Kulak:
 Kulak yolundan birikinti veya kabukları çıkarmak için ıslatılmış eküvyon kullanılır.
 Dış kulak yolundan eküvyonla örnek materyal özenle alınır.
-Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus
influenzae, Pseudomonas aeruginosa, Moraxella catarrhalis, Vibrio alginolyticus bakterilerinin
görülmesi.
Kulak enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır. Kulakta kaşıntı,
ağrı ve akıntı ile kendini gösterebilen, dış ve orta kulak enfeksiyonlarına neden olan başlıca
patojenler Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae,
Haemophilus influenzae, Pseudomonas aeruginosa, Moraxella catarrhalis, Vibrio alginolyticus
ve nadiren gram negatif basiller ve anaerop patojenlerdir.
Pseudomonas aeruginosa
M. catarrhalis
37
5.1.2.14. NAZOFARENKS KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906221
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Nazofarenks sürüntüsü
 Burun yolu ile nazofarinkse ince bir eküvyon (örn: kalsiyum aljinatlı) ile nazikçe
girilir.
 Eküvyon salgıları absorbe etmesi için 5 sn yavaşça çevrilir.
Saklama süresi ve sıcaklığı: Oda sıcaklığında /≤ 2saat
Nazofarenks enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
5.1.2.15. PERİTON SIVISI KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906222
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Periton sıvısı
Steril tüp
≥ 2 ml
Bakteri üremesi
Periton/iç organ enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
38
5.1.2.16. PLEVRAL SIVI KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906223
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Plevral sıvı
Steril tüp
≥ 2 ml
Bakteri üremesi
Akciğer enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
5.1.2.17. SAFRA SIVISI KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906224
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Safra sıvısı
Steril tüp
≥ 2 ml
Bakteri üremesi
Safra enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
39
5.1.2.18. SOLUNUM SEKRESYONLARININ KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR
TANIMLANMASI VE DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906250
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Trakeal aspirat (TAK), Bronkoalveolar lavaj (BAL), bronşiyal fırçalama ve transbronşiyal
biyopsi, endotrakeal aspirat vb.
≥ 2 ml
 Bir balgam kabı içine yıkayarak veya aspire edilerek alınır.
 Fırça 1 ml serum fizyolojik içeren bir steril taşıyıcı kaba konur.
Üst solunum yolu normal flora bakterileri üremesi/Bakteri üretilememesi
5.1.2.19. YARA KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905674
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Yara sürüntüsü-akıntısı, yumuşak doku vb.
Steril serum fizyolojik ya da %70’lik alkol ile yüzeydeki eksuda uzaklaştırılır.
a) Açık: Mümkünse örnekleme için derinine eküvyon ile girilerek lezyonun taze kenarından
aspire edilir.
b) Kapalı: Apse materyali iğne ya da enjektör ile aspire edilir. Aseptik şartlarda bütün materyal
anaerobik taşıma ortamına aktarılır.
Bacillus anthracis üremesi
Patojen bakteri üretilememesi/Bakteri üretilememesi
Deri ve yumuşak dokuların enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak
yapılmaktadır.
40
5.1.2.20. VAGEN SERVİKS KÜLTÜRÜ + BAKTERİ/MANTAR TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
Escherichia coli
905676
Aerob kültür
Her gün
1-2 gün
Vajinal sürüntü, serviks sürüntü
a) Servikal salgılar:
 Kayganlaştırıcı sürülmemiş bir spekulum kullanılarak serviks görülür.
 Serviks ucundaki mukus ve salgılar bir eküvyonla silinir ve bu eküvyon atılır.
 Yeni steril bir eküvyonla endoservikal kanaldan örnek materyal özenle alınır.
b) Vajina sıvıları:
 Eski salgı ve atıklar silinerek uzaklaştırılır.
 Vajina duvarındaki mukozadan steril eküvyon ya da pipet ile salgılar alınır.
 Yaymaya da gerek varsa ikinci bir eküvyon kullanılır.
Üretral enfeksiyonların mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır. Genital sistem
koagülaz negatif Staphylococcus’lar, Lactobacillus, Corynebacterium, Streptococcus, anaerop
bakteriler ve mantarlardan oluşan normal bir floraya sahiptir. Ancak flora değişiklilikleri
nedeniyle Gardnerella vaginalis veya Streptococcus agalactiae gibi bazı bakteriler enfeksiyona
neden olabilir. Ek olarak Actinomycetes, Haemophilus species, Staphylococcus aureus,
Enterobacteriaceae, Ureaplasma urealyticum, Chlamydia trachomatis, Trichomonas, Neisseria
gonorrhoeae, Grup A Streptococcus’lar ve anaeroplar da vagende enfeksiyon etkeni olabilir.
Lactobacillus
Klebsiella pneumoniae
( mikroskobik görünüm)
41
5.1.3. ANAEROB KÜLTÜRLER
5.1.3.1. ANAEROB KÜLTÜR + BAKTERİ TANIMLANMASI
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
905600
Anaerob kültür
Her gün
2-5 gün
Örnek Miktarı
Kural
≥ 2 ml



Bekletilmeden laboratuvara gönderilmeli, anaerobik kültür örnekleri, tamamen hava sızdırmaz
taşıyıcı kaplar içinde bulunmadıkları takdirde, soğuk ortamda örnek materyale oksijen daha
kolay nüfuz ettiği için, buzdolabında değil oda ısısında saklanmalıdır.
Örnek materyalin O2’li ortamda, eküvyon vb. ile alınması, steril ve uygun şartlarda alınmaması
ve gönderilmemesidir.
-
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
Propionibacterium spp
Enfeksiyon şüpheli O2’siz ortamda alınan bütün örnek materyaller
O2’siz ortamda alınan steril kapaklı enjektör, içinde Cary-Blair, Amies transport
besiyeri bulunan plastik tüp veya plastik kap içine eküvyon, anaerob bactec şişesi
Yüzey antisepsisini takiben dokudan aspirasyon ve biyopsi örneği alınmalıdır.
Eküvyon üzerindeki anaerobların gerçekten elde edilmesindeki zorluk, eküvyonun
hava ile teması, eküvyonun yakındaki yaygın normal flora üyelerince kontamine
edilebilme kolaylığı nedeniyle eküvyon ile örnek materyal alınmamalıdır.
Anaerop bakteri üretilememesi
Anaerob/Oksijensiz ortamlarda hastalık oluşturan çeşitli bakterilerin meydana getirdiği
enfeksiyonların mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
Bacteroides spp
Fusobacterium spp
42
5.1.3.2. ANAEROB KAN KÜLTÜRÜ + BAKTERİ TANIMLANMASI
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906010
Anaerob kültür
Her gün
2-5 gün
Kan
Anaerob kan kültürü şişesi
8-10 ml
Örnek materyalin yeterli miktarda, steril ve uygun şartlarda alınmaması ve gönderilmemesidir..
Anaerop bakteri üremesi
Anaerop bakteri üretilememesi
Çeşitli hastalıkların seyri esnasında hastalandırıcı mikroorganizmaların birçoğu kanda
bulunabilirler (septisemi). Bu mikroorganizmaların oksijensiz ortamda üreyenlerin oluşturduğu
enfeksiyonların mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
5.1.4. SPESİFİK KÜLTÜRLER
5.1.4.1. ACTİNOMYCES KÜLTÜRÜ + BAKTERİ TANIMLANMASI
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905590
Spesifik kültür
Her gün
2-5 gün
Fistüllerden gelen irin, balgam, biyopsi materyalleri, apseler vb.
O2’siz ortamda alınan steril kapaklı enjektör, içinde Cary-Blair, Amies transport veya PRAS
besiyeri bulunan plastik tüp veya plastik kap içinde eküvyon
≥ 2 ml/gr
Örnek materyalin O2’li ortamda, eküvyon vb. ile alınması, steril ve uygun şartlarda alınmaması
Actinomyces species/türü bakteri üretilememesi
Çeşitli örneklerden Actinomyces species/türü bakterilerin mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak
yapılmaktadır.
43
5.1.4.2. BOĞMACA KÜLTÜRÜ + BAKTERİ TANIMLANMASI
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905740
Spesifik kültür
Her gün
≥ 3 gün
Öksürük materyali, nazofarenks sürüntüsü.
Boğmaca besiyerinin aynı gün içinde hazırlanması için laboratuvara haber verilmelidir
Bordetella species/türü bakteri üretilememesi
Bordetella species/türü bakterilerin meydana getirdiği solunum yolu enfeksiyonlarının
mikrobiyolojik tanısına yönelik yapılmaktadır.
5.1.4.3. CAMPYLOBACTER KÜLTÜRÜ + BAKTERİ TANIMLANMASI
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905780
Spesifik kültür
Her gün
2-5 gün
Gaita, rektal sürüntü
Vidalı kapaklı gaita kabı, içinde Cary-Blair, Amies transport besiyeri içeren
eküvyonlu/eküvyonsuz tüpler
≥ 5 ml/gr
a) Gaita:
 Örnek materyal temiz ve kuru bir taşıyıcı kaba direk aktarılır.
 1 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılır veya Cary-Blair taşıma besiyerine aktarılır.
b) Rektal sürüntü:
 Dikkatlice anal sfinkterin 2,5 cm ötesine içeri girilir.
 Anal kriptlerden örnek materyal almak için eküvyon nazikçe döndürülür.
 Diyare yapan patojenler için eküvyonda dışkı görülmelidir.
Gaita örneği materyalinin:
Taşıma süresi ve sıcaklığı: oda sıcaklığında/≤ 1 saat
Saklama süresi ve sıcaklığı: +4 ˚C’ de/≤ 24 saat,
Rektal sürüntü örneği materyalinin :
Taşıma süresi ve sıcaklığı: oda sıcaklığında/15-30 dakika
Saklama süresi ve sıcaklığı: oda sıcaklığında/≤ 2 saat
Campylobacter species/türü bakteri üremesi
Campylobacter species/türü bakteri üretilememesi
Gastrointestinal patojeni olan Campylobacter species/türü bakterilerin mikrobiyolojik tanısına
yönelik yapılmaktadır.
44
5.1.4.4. DİFTERİ KÜLTÜRÜ + BAKTERİ TANIMLANMASI
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905850
Spesifik kültür
Her gün
2-3 gün
Boğaz sürüntüsü, burun sürüntüsü, göz sürüntüsü, yara sürüntüsü/akıntısı, yumuşak doku,
vajinal sürüntü vb.
Steril disposable tüpte eküvyon çubuk, transport besiyeri (ideal olan kömür tozlu Amies
besiyeri)
Corynebacterium diphteriae üretilememesi
Halk arasında kuşpalazı olarak bilinen hastalığın etkeni olan Corynebacterium diphteriae
bakterisinin mikrobiyolojik tanısına yönelik yapılmaktadır.
5.1.4.5. CLOSTRİDİUM DİFFİCİLE KÜLTÜRÜ + BAKTERİ TANIMLANMASI
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905810
Spesifik kültür
Her gün
2-5 gün
Gaita
Vidalı kapaklı gaita kabı, içinde Cary-Blair, Amies transport besiyeri içeren
eküvyonlu/eküvyonsuz tüpler
≥ 5 ml/gr
 Örnek materyal yeterli miktarda, steril ve uygun şartlarda alınmalıdır.
 Sulu veya yumuşak dışkı direk temiz ve kuru bir taşıyıcı kaba aktarılır, yumuşak dışkı
taşındığı kabın şeklini alan dışkı olarak tanımlanır.
 Sürüntü örnekleri toksin incelemesi için tavsiye edilmemektedir.
Clostridium difficile üretilememesi
Psödomembranöz kolit hastalığının etkeni olan Clostridium difficile bakterisinin mikrobiyolojik
tanısına yönelik yapılmaktadır.
45
5.1.4.6. E.COLİ O157 H7 KÜLTÜRÜ + BAKTERİ TANIMLANMASI VE DUYARLILIK
TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905880
Spesifik kültür
Her gün
2-3 gün
Gaita-Rektal sürüntü
Gaita kutusu (vidalı kapaklı), disposable tüpte eküvyon çubuk
≥ 5 ml/gr
 Örnek materyal yeterli miktarda, steril ve uygun şartlarda alınmalıdır.
 Sulu ya da kanlı dışkı temiz ve kuru bir taşıyıcı kaba aktarılır.
 Karın krampları olan hastalardan ilk 6 gün içinde kanlı ya da sulu dışkı toplanması en
verimli uygulamadır.
Gaita örneği materyalinin:
Rektal sürüntü örneği materyalinin :
Enterohemorrhagic Escherichia coli (O157:H7) üretilememesi
Barsak patojeni olan Enterohemorrhagic Escherichia coli (O157:H7) suşlarının mikrobiyolojik
tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
46
5.1.4.7. HAEMOPHİLUS KÜLTÜRÜ + BAKTERİ TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
H. influenzae
(mikroskobik görünüm)
905990
Spesifik kültür
Her gün
2-3 gün
BOS, kan, göz sürüntüsü, balgam, nazofarinks sürüntü, yara sürüntüsü-akıntısı, vajinal sürüntü,
yumuşak doku vb.
Streril vidalı kapaklı kap
≥ 2 ml
Haemophilus species/türü bakteri üretilememesi
Haemophilus species/türü bakterilerin mikrobiyolojik tanısına yönelik yapılmaktadır.
H. influenzae
(kanlı besiyeri)
H. influenzae
(çikolata besiyeri)
47
5.1.5. TBC KÜLTÜRÜ
5.1.5.1. MİKOBAKTERİ KÜLTÜRÜ + BAKTERİ TANIMLANMASI VE
DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
906160
TBC kültür
Her gün
1-6 hafta
Balgam, bronş lavajı, mide suyu, plevral sıvı, trakeal aspirat, torasentez sıvısı, eklem sıvısı,
BOS, kan hariç, idrar, apse, gaita, doku örnekleri vb
(3-5 mL), İdrar (40-50 mL ; Sabah ilk idrarın tamamı alınmalıdır.), Vücut sıvıları-AMS (10-15
mL), BOS (≥ 5 mL)
a) Öksürük ile çıkarılan balgam: Hastadan günün sabahın ilk balgam örneği tercih edilmelidir.
 Hasta oral florayı uzaklaştırmak için ağzını çalkalar veya su ile gargara yapar.(Musluk
suyu kullanılmamalıdır.)
 Hasta derin bir öksürük ile alt solunum yolu örneği (postnazal sıvı değil) verebilmesi
için yönlendirilir.
 Steril bir kaba alınır.
b) Uyarılmış balgam:
 Hasta dişetlerini ve dilini fırçaladıktan sonra ağzını su ile çalkalar. .(Musluk suyu
kullanılmamalıdır.)
 Hastalar bir nebulizör yardımı ile %3-10’luk 25 ml steril serum fizyolojik solur.
 Steril bir taşıma kabına alınır.
c) Gastrik: Sabah erkenden hasta yemek yemeden ve yatağından kalkmadan örnek materyal
alınır.
 Mideye bir nazogastrik sonda yerleştirilir.
 20 ml soğuk steril distile su ile lavaj yapılır.
 Örnek materyal sızdırmaz steril taşıma kabına konur.
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
Öksürükle çıkarılan balgam materyalinin ;
Uyarılmış balgam örneği materyalinin ;
Saklama süresi ve sıcaklığı: oda sıcaklığı/≤ 2 saat
Gastrik örneği materyalinin;
Taşıma süresi ve sıcaklığı: oda sıcaklığı/15-30 dakika
Saklama süresi ve sıcaklığı: +4 ˚C’de/≤ 2 saat
Mycobacterium species üremesi
Mycobacterium species üretilememesi
İnsanlarda tüberküloz oluşturan bakterilerin mikrobiyolojik tanısına yönelik yapılmaktadır.
48
5.2.MİKOLOJİ TEST GRUBU
5.2.1. MANTAR ARANMASI ( KOH İLE )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906091
Mikroskopi
Her gün
Saç, deri, tırnak, balgam, idrar, BOS, gaita vb.
≥ 2 ml/gr
Taşıma süresi: Bekletilmeden laboratuvara gönderilmelidir.
Saklama süresi ve sıcaklığı: 2-8 °C’de/2 saat
(saç/kıl, deri, tırnak kazıntı ve BOS örnekleri hariç)
Mantar elemanlarına benzer yapılar görülememesi
Mantar enfeksiyonu şüphesi taşıyan klinik örnekler lam üzerinde KOH ile karıştırılarak
mikroskopta incelenir. Mantar şüphesi olan deri bölgesi % 70’lik alkol ile silindikten ve alkol
tamamen uçtuktan sonra aseptik koşullarda temiz bir lam veya petri vb. üzerine temiz bir lamın
kenarıyla sağlam deri ile lezyonun sınırı kazınır. Tırnak mantarları için enfekte bölgeden küçük
bir parça halinde tırnak kesilir, saç mantarları için ise belirlenen bölgeden saçlar dipten
kopartılır. Mantar araması yapılacak olan bölgenin en az 3 gün süreyle yıkanmaması ve haricen
ilaç kullanılmaması önerilir.
Miçhel Hücresi
49
5.2.2. MANTAR KÜLTÜRÜ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906120
Mantar kültürü
Her gün
1-4 hafta
≥ 2 ml/gr
Mantar üretilememesi
Mantar enfeksiyonlarının mikrobiyolojik tanısına yönelik olarak yapılmaktadır.
5.2.3. MANTAR TANIMLANMASI VE ANTİFUNGAL DUYARLILIK TESTİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906140
Mantar kültürü
Her gün
1-2 gün
≥ 2 ml/gr
Mantar enfeksiyonu şüphesi taşıyan klinik örneklerden üretilen mantarların tiplendirilerek
antifungal duyarlılık testlerinin yapılması esasına dayanır. Genişletilmiş antifungal duyarlılık
testinde çalışılan antifungaller Voriconazole,Flucanazole, Caspofungin, 5-flucyotosine,
Amphotericin B.
50
5.3.PARAZİTOLOJİ TEST GRUBU
5.3.1. DİREKT PARAZİT İNCELENMESİ ( MANUEL )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
905870
Mikroskopi
Her gün
Gaita
Gaita kutusu (vidalı kapaklı)
≥ 1 ml/gr
Örneklerin yarım saat içerisinde laboratuvara ulaştırılması gerekmektedir.
(-) Negatif
Negatif çıkan preparatların 2-3 gün üst üste tekrarı önerilir. Teksif metodları (tuzlu suda
çöktürme vb) yapılır.
Giardia intestinalis
Entamoeba histolytica
51
5.3.2. LEİSHMANİA ( KAN/YARA YAYMASI )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906080
İnce yayma/kalın damla preparatı
Her gün
1 gün
Kan, yara yeri
Sitratlı tüp, steril disposable tüpte eküvyon çubuk
2 ml (kan)
Yara yerinden alınırken; kanatmadan, yara ile sağlıklı doku arasından alınmalıdır.
Taşıma süresi ve sıcaklığı: Örnekler bekletilmeden hasta başı işleme alınmalıdır.
Saklama süresi ve sıcaklığı: Preparatlar tesbit edilip/boyanıp saklanmalıdır.
(-) Negatif
Çoklu preparat hazırlanıp, kalın damla/ince yayma yapılmalıdır.
5.3.3. ENTAMOEBA HİSTOLYTİCA ANTİJENİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907350
ICT (İmmunochromatografik yöntem)
Her gün
Gaita
≥ 5 ml/gr
Saklama süresi ve sıcaklığı: 2-8 ˚C’ de/≤ 24 saat,
(-) Negatif
Gaitanın kanlı/mukuslu yerlerinden alınmalıdır.
52
5.3.4. GİARDİA ANTİJENİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907400
Her gün
Gaita
≥ 5 ml/gr
Saklama süresi ve sıcaklığı: 2-8 ˚C’ de/≤ 24 saat,
(-) Negatif
Gaitanın kanlı/mukuslu yerlerinden alınmalıdır.
5.3.5. ROTAVİRÜS ANTİJENİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907980
Her gün
Gaita
≥ 2 ml/gr
Saklama süresi ve sıcaklığı: 2-8 ˚C’ de/3 gün
(-) Negatif
İnsan gaita örneği içerisinde ki Rotavirüs antijenlerinin saptanması için yapılan hızlı bir testtir.
Rotavirüs özellikle küçük çocuklarda şiddetli gastroenterite neden olan bir virüstür.
53
5.3.6. ADENOVİRÜS ANTİJENİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906330
Her gün
Gaita
≥ 2 ml/gr
(-) Negatif
İnsan gaita örneği içerisinde ki Adenovirüs antijenlerinin saptanması için yapılan hızlı bir testtir.
Adenovirüsler değişik hastalık tablolarına neden olabilirler solunum yollarının gribal
enfeksiyonları, göz enfeksiyonları ve yine çocuklarda gastroenterit enfeksiyonlarından sorumlu
tutulmaktadır.
5.3.7. HELİCOBACTER PYLORİ ANTİJENİ
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907490
Her gün
Gaita
≥ 2 ml/gr
(-) Negatif
Gastrointestinal patojeni olan H.pylori bakterisinin serolojik tanısına yönelik yapılmaktadır.
54
5.4. SEROLOJİ TEST GRUBU
5.4.1. BRUCELLA AGLÜTİNASYON TESTİ ( ROSE BENGAL )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907070
Lam aglütinasyon
Hafta içi 14.00-16.00 arası mesai saatlerinde
Kan serumu, BOS
Serum : Disposable vacutainer jelli örnek tüpü (5 ml)
BOS : Steril enjektör veya Streril vidalı kapaklı kap
3-5 ml tam kan,BOS( ≥ 2 ml )
Saklama süresi: 2-8 °C’de/72 saat, (-15) ile (-20) °C’de/2 ay, (-80) °C’de/≥ 1 yıl
Örnek materyalde belirgin mikrobiyal kontaminasyon, hemoliz, pıhtılaşma görülmesi, hastanın
kan alma setinden/torbasından alınması, yeterli miktarda, steril ve uygun şartlarda alınmaması
(-) Negatif
B.abortus, B.melitensis ve B.suis için spesifik olan kan serumunda bulunan IgG’lerin
saptanmasında kullanılır.
55
5.4.2. BRUCELLA TÜP AGLÜTİNASYONU ( WRİGHT AGLÜTİNASYONU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907090
Tüp aglütinasyon
1 gün
Kan serumu, BOS
0 – 1/80
B.abortus, B.melitensis ve B.suis için spesifik olan kan serumunda bulunan IgG ve IgM ’lerin
saptanmasında kullanılır.
5.4.3. BRUCELLA AGLÜTİNASYONU ( COOMBS ANTİSERUMU İLE )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907080
Mikro aglütinasyon
1 gün
Kan serumu, BOS
0 – ≤ 1/320
B.abortus, B.melitensis ve B.suis için spesifik olan kan serumunda bulunan aglutinin IgG, IgM,
IgA ve non-aglutinin IgG, IgA ‘ ların saptanmasında kullanılır.
Sonuçları 1/160 ve/veya 1/320 çıkan örnekleri; hastalığın akut tanısı için15 gün sonra tekrar
edilmesi önerilir.
56
5.4.4. GRUBER –WİDAL TESTİ ( TÜP AGLÜTİNASYON )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
908020
Tüp aglütinasyon
1 gün
Kan serumu
Disposable vacutainer jelli örnek tüpü (5 ml)
3-5 ml tam kan
O grubu antijenleri için : 0 - 1/80
H grubu antijenleri için : 0 – 1/160
Salmonella grubu bakterilerde flagellar H (Hauch) ve somatik hücre duvarında yer alan O (ohne
Hauch) antijenleri bulunur. Serolojik testlerde bu antijenlere yönelik antikorlar araştırılır. Tifo
ve paratifo enfeksiyonlarında O aglütininleri hastalığın 8. gününden, H aglütininleri ise 10–12.
gününden sonra tespit edilebilir düzeye yükselir. Akut hastalık tanısı için 10–15 gün ara ile
alınan kan örneklerinde titre artışının izlenmesi önerilir. Bu şekilde yaklaşık 2 hafta arayla
alınan iki kan örneği arasında O ve H titreleri açısından 4 katlık fark bulunması hastalık
olasılığını destekler.
5.4.5. VDRL-RPR
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906290
2 saat
Kan serumu, BOS
(+) Pozitif
(-) Negatif
Sifiliz hastalığının tanısında kullanılan non-treponemal hızlı bir tarama testidir. Aktif enfeksiyon
veya aktif enfeksiyonun başlangıcında test pozitif olur.
57
5.4.6. TPHA ( TREPONEMA PALLİDUM HEMAGLÜTİNASYON )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
908090
IHA ( İndirekt Hemaglütinasyon Testi )
2 saat
Kan serumu, BOS
(+) Pozitif
(-) Negatif
Sifiliz enfeksiyonlarında tarama testleriyle alınan sonuçların doğrulanması için kullanılan
treponemal bir testtir.
5.4.7. ASO ( Antistreptolizin O )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
900571
Nefolometri
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
Saklama süresi: 2-8 °C’de/72 saat, (-15) ile (-20) °C’de/2 ay,
0-200 IU/ml
Streptomisin O’ ya karşı oluşan antikorların nefolometrik olarak tespit edilmesi temeline
dayanan bir testtir. A grubu beta hemolitik Streptokok enfeksiyonlarının tanısında ve takibinde
kullanılır.
58
5.4.8. CRP ( C-Reaktif Protein )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
900901
Nefolometri
7/24
2 saat ( Acil 45 Dk. )
Kan serumu
3-5 ml tam kan
(+) Pozitif (>500 mg/L, yenidoğan)
0-5 ml/L
-Akut faz yanıtının değerlendirilmesinde. (Enflamasyon,enfeksiyon, malignite, otoimmün
hastalıklar, travma ve doku nekrozunda yükselebilir)
-Otoimmün hastalık izleminde en az 3 hafta arayla tekrarlanan CRP testinin yeri vardır.
-Seri ölçümler özellikle yenidoğan sepsisi ve postoperatif enfeksiyon izleminde önemlidir.
5.4.9. RF ( Romatoid Faktör )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
903381
Nefolometri
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
0 – 15 IU/ml
IgG’ye karşı kanda dolaşan antikorlardır. Romatoid artrit, Sjögren sendromu, Skleroderma,
Dermatomyozit, SLE gibi otoimmün hastalıklar, bazı viral hastalıklar ve yine bazı iltihabi
enfeksiyonlarda RF düzeyi artar. RF antikorlarının tespitine yönelik olarak nefolometrik
yöntemle yapılır. Romatoid artrit izleminde tekrarlanan RF testinin yeri yoktur. Negatif RF testi
anti-CCP ile doğrulanabilir.
59
5.4.10. IgA
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907620
Nefolometri
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
0.7 – 4 g/L
IgA özellikle sekresyonlarda bulunur ve virüs nötralizasyonunda rol oynar. Siroz, kronik
karaciğer hastalıkları ve kronik enfeksiyonlarda IgA düzeyi artarken, immün yetmezlikleri ve
protein kaybına neden olan hastalıklarda IgA düzeyi düşer.
5.4.11. IgE ( Total )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
903890
Nefolometri
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
0 – 100 IU/mL
Alerjik ve paraziter enfeksiyonlarda artış gösteren IgE antikorlarının tespit edilmesi temeline
dayanan bir testtir.
60
5.4.12. IgG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907630
Nefolometri
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
7 – 16 g/L
Bakteri, virüs ve toksinlere karşı uzun süreli koruyuculuğu sağlayan antikorlardır. Karaciğer
hastalıkları, kronik tekrarlayan enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar ve bazı malignitelerde IgG
düzeyi artarken, immün yetmezlikleri ve protein kaybına neden olan hastalıklarda IgG düzeyi
düşer.
61
5.4.13. IgM
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907640
Nefolometri
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
0.4 – 2.3 g/L
Bakteri ve virüslere karşı üretilen ilk antikorlardır. Enfeksiyonların akut fazı, otoimmün
hastalıklar, kronik karaciğer hastalıkları ve bazı lenfomalarda IgM düzeyi artarken, immün
yetmezliği ve protein kaybına neden olan hastalıklarda IgM düzeyi düşer.
5.4.14. C3 ( Compleman 3 )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
900780
Nefolometri
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
0.9 – 1.8 g/L
Kompleman sistemi, vücutta yabancı cisim etkisi gösteren virüs ve bakterilerin yok edilmesi için
gerekli olağan bağışıklık yanıtının temel bölümlerinden biridir. Kompleman serum
proteinlerinin bir grubudur; antikorlar ya da “düşmanlar” tarafından harekete geçirildiğinde
yabancı hücrenin eritilmesini sağlar. Doğuştan gelen yetmezliklerde, kızartılı lupusta, akut
glomerülonefritte C3 komplemanının azaldığı gözlenir.
62
5.4.15. C4 ( Compleman 4 )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
900790
Nefolometri
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
0.1 – 0.4 g/L
C3 ve C4 gibi kompleman fraksiyonlarının miktarı özbağışıklık hastalıklarının gidişini ve bu
hastalıklarda uygulanan tedaviyi izlemeyi sağlar. C4 kompleman kızartılı lupusta ve kollajen
hastalıklarda azalır.
5.5. ELİSA TEST GRUBU
5.5.1. ANTİ HAV IgG ( HEPATİT A VİRÜSÜ G ANTİKORU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906510
CMİA ( Kemilüminesan Mikropartikül Enzim İmmüno Assay )
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
> 1.1 - < 0.9
Hepatit A’ya karşı immünitenin olup olmadığının tespit edilmesinde kullanılır.
63
5.5.2. ANTİ HAV IgM ( HEPATİT A VİRÜSÜ M ANTİKORU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906530
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
Pozitif ( + )
0.9 - 1.1
Akut HAV enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Semptomların ortaya çıkması ile beraber kanda
görülür ve 3-6 ay pozitif kalabilir.
5.5.3. HBS AG ( HEPATİT B VİRÜSÜ YÜZEY ANTİJENİ )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907450
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
Pozitif ( + )
< 0.05 - ≥ 0.05
- Akut ve kronik HBV enfeksiyonunun tanı, ayırıcı tanı ve tedavi takibinde
-Kan transfüzyonu öncesi kan bağışçısının transfüzyonla bulaşan enfeksiyonlar yönünden
taranmasında
- Organ transplantasyonu öncesi organ bağışçısının taranmasında
- *Preoperatif tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
64
5.5.4. ANTİ HBS ( HEPATİT B VİRÜSÜ YÜZEY ANTİKORU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906620
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
< 9 - > 11
Hepatit B virüsünün yüzeysel antijenlerine karşı oluşan antikorlardır. HBV enfeksiyonunun
bitişi ile beraber anti HBs oluşur. HBV ye karşı bağışıklığın tespitinde kullanılır.
* HBsAg, anti-HCV ve anti-HIV testlerinin ülkemizde preoperatif tarama testi olarak yaygın biçimde kullanılıyor olması
gereksiz yere tıbbi mikrobiyoloji laboratuvarlarında iş yükünü artırmakta ve hasta tedavi hizmetlerinde maliyet artışlarına
neden olmaktadır.
5.5.5. ANTİ HBC IgG ( HEPATİT B VİRÜSÜ ÇEKİRDEK G ANTİKORU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906560
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
> 1.1 - < 0.9
Daha önce HBV enfeksiyonu geçirilip geçirilmediği hakkında bilgi verir. HBc IgM ile birlikte
değerlendirildiğinde akut/kronik HBV enfeksiyonu ayırıcı tanısında önemlidir.
65
5.5.6. ANTİ HBC IgM ( HEPATİT B VİRÜSÜ ÇEKİRDEK M ANTİKORU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906580
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
0.9 - 1.1
Akut HBV enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Semptomlar ortaya çıktığı andan itibaren kanda
görülmeye başlar. Pencere döneminde serumda tespit edilebilen tek göstergedir.
5.5.7. HBE AG ( HEPATİT B VİRÜSÜ E ANTİJENİ )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907420
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
0.09 - 0.11
HBV enfeksiyonunun takibinde kullanılır. Enfeksiyonun erken evrelerinde HBs Ag den sonra
ortaya çıkar. Aktif viral replikasyonun göstergesidir.
66
5.5.8. ANTİ HBE ( HEPATİT B VİRÜSÜ E ANTİKORU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906600
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
> 1.1 - < 0.9
HBV enfeksiyonunun takibinde kullanılır. HBe Ag ortadan kaybolduktan sonra görülür. Anti
HBe pozitif olan kronik taşıyıcıların karaciğer histolojileri ve karaciğer fonksiyon testleri
genellikle normal seyreder.
67
5.5.9. ANTİ HCV ( HEPATİT C VİRÜSÜ ANTİKORU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906640
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
Pozitif ( + )
<1
- Hepatit C enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Enfeksiyonun geç evresinde kanda bulunur.
Anti HCV pozitif bulunması bağışıklığı gösteren bir parametre değildir.
taranmasında
- *Preoperatif tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
neden olmaktadır.
68
5.5.10. ANTİ HIV ( HUMMAN İMMUNODEFİCİENCY VİRÜS ANTİKORU)
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906670
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
Pozitif ( + )
Negatif (- )
-HIV tanısında kullanılır. HIV, AIDS’in etyolojik maddesidir.
taranmasında
-* Preoperatif tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
neden olmaktadır.
69
5.6. TORC TEST GRUBU
5.6.1. ANTİ TOXOPLAZMA IGG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906910
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
< 7.19 - > 8.81
Toksoplazma enfeksiyonunun teşhisi ve hangi dönemde olduğunun belirlenmesinde kullanılır.
Özellikle konjenital enfeksiyon riskinin araştırılmasında değerlidir.
5.6.2. TOXOPLAZMA IGG AVİDİTE
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
908070
ELISA (Enzyme Linked İmmun Sorbent Assay)
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
< % 30
Düşük avidite,
% 30 - % 40 Orta avidite
> % 40
Yüksek avidite
Avidite testi enfeksiyonun başlangıcının 4 aydan daha eski olduğunu ayırt edebildiğinden,
enfeksiyonun başlangıç tarihi hakkında önemli bilgiler verir. Bu ise özellikle gebelerde oldukça
önemlidir.
70
5.6.3. ANTİ TOXOPLAZMA IGM
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906930
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
Pozitif (+)
< 10 - > 10
Toksoplazma enfeksiyonunun teşhisi ve hangi dönemde olduğunun belirlenmesinde kullanılır.
Özellikle konjenital enfeksiyon riskinin araştırılmasında değerlidir. Enfeksiyondan sonra IgM 1
yıl veya daha uzun süre pozitif kalabilir.
5.6.4. ANTİ RUBELLA ( KIZAMIKÇIK ) IGG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906820
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
< 9 - > 11
Kızamıkçık enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Geçirilmiş enfeksiyonlarda IgG düzeyi
yükselir. Enfeksiyonun hamilelik sırasında geçirilmesi önemlidir. Hamileliğin ilk trimestrinde
geçirilen enfeksiyonlar fetüste ölüme veya konjenital rubella sendromuna neden olur.
71
5.6.5. RUBELLA ( KIZAMIKÇIK ) IGG AVİDİTE
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
908000
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
< % 30
Düşük avidite,
> % 40
Yüksek avidite
Avidite testi ile Rubella enfeksiyonunun başlangıç tarihi hakkında bilgi edinilebilir. Bu durum
özellikle gebelikte önemlidir.
5.6.6. ANTİ RUBELLA ( KIZAMIKÇIK ) IGM
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906840
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
Pozitif (+)
< 20 - > 25
Kızamıkçık enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Enfeksiyonun hamilelik sırasında geçirilmesi
önemlidir. Hamileliğin ilk trimestrinde geçirilen enfeksiyonlar fetüste ölüme veya konjenital
rubella sendromuna neden olur.
72
5.6.7. ANTİ CMV ( CYTOMEGALOVİRÜS ) IGG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906360
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
< 12 - > 14
CMV enfeksiyonu genellikle belirtisiz geçer. CMV en sık görülen konjenital viral enfeksiyon
nedenidir. Annenin IgG antikoru fetüsü korumaz ve fetüste sekellere neden olabilir.
5.6.8. CMV ( CYTOMEGALOVİRÜS ) IGG AVDİTİE
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907220
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
< % 30
Düşük avidite,
> % 40
Yüksek avidite
CMV enfeksiyonundan fetüsün etkilenip etkilenmediğinin belirlenmesinde kullanılır. CMV
enfeksiyonunun muhtemel başlangıç tarihi hakkında bilgi verir. Böylece primer enfeksiyonun
hamileliğin başlamasından sonraki dönemde meydana gelip gelmediği ve fetüsün CMV
enfeksiyonundan etkilenme olasılığının bulunup bulunmadığının değerlendirilmesini sağlar.
73
5.6.9. ANTİ CMV ( CYTOMEGALOVİRÜS ) IGM
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
906370
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
7/24
2 saat
Kan serumu
3-5 ml tam kan
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
Pozitif (+)
< 22
CMV enfeksiyonundan fetüsün etkilenip etkilenmediğinin belirlenmesinde kullanılır. Primer
enfeksiyonun hamileliğin başlamasından sonraki dönemde meydana gelip gelmediği ve fetüsün
CMV enfeksiyonundan etkilenme olasılığının bulunup bulunmadığının değerlendirilmesini
sağlar.
74
5.7. İMMÜNOLOJİ (OTOİMMÜN) TEST GRUBU
5.7.1. ANA ( ANTİ NÜKLEER ANTİKOR )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906780
ELISA ( Enzyme Immunoassay )
Hasta sayısına göre 15 günde bir
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif

Bu test otoimmün hastalıkların tanısında tarama testi olarak kullanılır.

Sistemik veya organ spesifik oto immün hastalıkların tanısında kullanılır;










Sistemik lupus eritematozus (SLE)
Sjögren sendromu
Sistemik sklerozis
Karışık bağ dokusu hastalığı (MCTD)
Dermatomiyozit/polimiyozit
İlaca bağlı lupus
Otoimmün karaciğer hastalıkları
Otoimmün tiroid hastalıkları
Romatoid artrit
Multipl skleroz vb).

Test sonuçları hastanın klinik bulguları ile birlikte değerlendirilmelidir. Normal
popülasyonda %40 pozitif olabilir.

Hastalık aktivitesi ANA düzeyi ile ilişkili değildir. Bu nedenle klinikte önemli bir
değişiklik olmadığı sürece hastalık izleminde ANA test tekrarının yeri yoktur.

Klinik şüphesi olan hastada daha önce negatif olan ANA testi bulguların tekrarlaması
ile birlikte tekrar istenip pozitif saptanabilir.
75
5.7.2. ANTİ DS DNA ( ANTİ DOUBLE STRANDED DNA )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906410
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
SLE tanısı ve takibinde kullanılır. Sjögren sendromu, mixed konnektif doku hastalıkları ve
progresif sistemik skleroz gibi hastalıklarda düzeyi yükselir.
5.7.3. CCP ( CYCLİC CİTRULLİNATED PEPTİDE )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907101
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
 Bu test romatoid artrit tanısında kullanılır.
 Ön tanıda romatoid artrit tanısı olmadan test istemi yapılmamalıdır.
 Romatoid artrit tanısında romatoid faktör (RF) testinden daha özgüldür, özgüllüğü %
98’dir.
 Bazı RF negatif hastalarda anti-CCP testi pozitif bulunabilmektedir.
76
5.7.4. ANTİ TG ( ANTİ TİROGLOBULİN ANTİKOR )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906880
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Hashimoto hastalığı, postpartum tiroidit, Graves hastalığı gibi otoimmün tiroit hastalıkların
teşhisinde kullanılır. Anti tiroglobulin antikorlarının varlığı, tiroglobulin analiz sonuçlarını
etkilediğinden, tiroglobulin analiz sonuçlarına güveni arttırmak amacıyla da bu teste ihtiyaç
duyulabilir.
5.7.5. ANTİ TPO ( TİROİD PEROKSİDAZ ANTİKORU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
900480
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Hashimoto hastalığı, postpartum tiroidit, Graves hastalığı gibi otoimmün tiroitlerle ilgili
araştırmalar sırasında kullanılır. Komplemanı aktive etme özelliğine sahip anti TPO antikorları
,otoimmün tiroiditlerde görülen tiroid fonksiyon bozukluklarından ve hipotiroidizm
patogenezinden büyük ölçüde sorumludurlar.
77
5.7.6. ANTİ MPO ( MYELOPEROKSİDAZ ANTİKOR / P-ANCA )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907840
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Bu test ANTİ PR3 testi ile birlikte küçük damar vaskülitlerinin tanısında, ayırıcı tanısında ve
enflamatuvar aktivitenin izleminde kullanılır.
 Wegener granulomatozu
 Churg-Strauss sendromu
 Mikroskobik polianjitis
 Böbrek sınırlı formları (İdiopatiknekrotizan kresentik glomerülonefrit)
 Bağ dokusu hastalıkları (SLE, romatoid artrit, myozit )
5.7.7. ANTİ PR3 ( PROTEAZ 3 ANTİKOR / C-ANCA )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907950
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Bu test ANTİ MPO testi ile birlikte küçük damar vaskülitlerinin tanısında, ayırıcı tanısında ve
enflamatuvar aktivitenin izleminde kullanılır.
 Wegener granulomatozu
 Churg-Strauss sendromu
 Mikroskobik polianjitis
 Böbrek sınırlı formları (İdiopatiknekrotizan kresentik glomerülonefrit)
 Bağ dokusu hastalıkları (SLE, romatoid artrit, myozit )
78
5.7.8. ANTİ GLİADİN IgA
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906490
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Glutende bulunan bir proteine karşı gelişen antikorlardır. Özellikle çölyak hastalığı ve diğer
gluten sensitiv hastalıklar için bir tarama testi olarak kullanılır. Tanı konan hastalarda glutensiz
diyet takibinde de önemlidir. Çölyak hastalığında IgG yapısındaki antikorların sensitivitesi daha
yüksektir.
5.7.9. ANTİ GLİADİN IgG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906500
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Glutende bulunan bir proteine karşı gelişen antikorlardır. Özellikle çölyak hastalığı ve diğer
gluten sensitiv hastalıklar için bir tarama testi olarak kullanılır. Tanı konan hastalarda glutensiz
diyet takibinde de önemlidir. Çölyak hastalığında IgG yapısındaki antikorların sensitivitesi daha
yüksektir.
79
5.7.10. ANTİ ENDOMİSYUM ANTİKOR
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906430
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Endomisyum tek tek kas liflerinin üzerini örten ince bağ dokusu katmanıdır. Bağırsakların iç
boşluğunu döşeyen katmana süregelen hasara reaksiyon olarak anti-endomysial antikorlar
gelişmektedir. Aktif çölyak hastalığı olan hastaların hemen hemen % 100'ü ve herpetiform
dermatit (deride kaşıntılı, yanıcı, kabarcıklı deri döküntülerine dnon başka bir glutene duyarlı
hastalık) olanların ise % 70'inde Anti Endomisyum Antikorları saptanacaktır.
5.7.11. AMA ( ANTİ MİTOKONDRİAL ANTİKOR )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906760
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Primer biliebiliyerr siroz olasılığının değerlendirilmesi amacıyla kullanılır. Primer biliebiliyerr
siroz ile diğer kronik karaciğer hastalıkları arasında ayırıcı tanıya yardımcı olur.
80
5.7.12. BETA-2-GLİKOPROTEİN IGA
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
900420
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Her türlü arteriyel veya venöz trombozis ve nonbakteriyel trombotik endokardit gibi
kardiyovasküler hastalıklar, tekrarlayan düşükler, livido retikülaris veya piyoderma
gangrenozum gibi dolaşım bozukluğu sonucu oluşan cilt hastalıkları, başta sistemik lupus
eritematozus olmak üzere sistemik romatizmal hastalıklar, trombositopeni ve hemolitik anemi
gibi hematolojik hastalıklar, anti kardiyolipin antikorlarının etiyopatogenezinde rol
oynayabildiği başlıca hastalık guplarını oluşturur.
81
5.7.13. BETA-2-GLİKOPROTEİN IGG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
900430
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
5.7.14. BETA-2-GLİKOPROTEİN IGM
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
900440
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
82
5.7.15. ANTİ SS-A ( RO ANTİKORU)
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907021
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Kollajen doku hastalığı olasılığı düşünülen hastalara, ilk aşamada tarama amacıyla anti nükleer
antikor ( ANA ) testi yaplır. Sjögren sendromu , sistemik lupus eritematozus, miks konnektif
doku hasrtalığı, skleroderma ve polimiyozitis/dematomiyozitis olmak üzere çeşitli kollajen doku
hastalıklarında pozitif bulunur. SS-A pozitif hastaların büyük çoğunluğunda fotosentivite
görülür.
5.7.16. ANTİ SS-B ( LA ANTİKORU)
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907031
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Kollajen doku hastalığı olasılığı düşünülen hastalara, ilk aşamada tarama amacıyla anti nükleer
antikor ( ANA ) testi yaplır. Sjögren sendromu , sistemik lupus eritematozus, miks konnektif
doku hasrtalığı, skleroderma ve polimiyozitis/dematomiyozitis olmak üzere çeşitli kollajen doku
hastalıklarında pozitif bulunur. SS-A negatif iken tek başına SS-B antilorunun pozitif olması
kliniğin daha hafif olabileceğinin göstergesidir.
83
5.7.17. ANTİ SM ( SMİTH ANTİKORU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907000
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Sm antijenlerine yönelik otoantikorların bulunması lupus eritematozusa spesifiktir. Ancak bu
antikorlar, hastaların yalnızca %30 kadarında bulunur. Test neticesinin pozitif bulunması
sistemik lupus eritematozus olasılığını destekleyen bir bulgu olarak kabul edilir. Ancak
spesifitesi yüksek olmadığından sonucun negatif bulunması , sistemik lupus eritematozus
olasılığını ekarte ettirmez.
5.7.18. ANTİ JO-1
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906720
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Polimiyozit ve dermatomiyozit olasılıklarının değerlendirilmesine yönelik araştırmalar sırasında
kullanılır. Anti Jo-1 pozitifliği halinde interstisyel pulmoner fibrozis gelişme riskinin yüksek
olduğu düşünülmelidir.
84
5.7.19. ANTİ KARDİYOLİPİN IgG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906730
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Anti fosfolipid antikoru negatif yüklü fosfolipidlere karşı gelişen antikorlar için kullanılan genel
bir tanımlamadır. Bu fosfolipidlerden en sık kardiyolipine karşı oluşan antikorlar test edilir. Anti
kardiyolipin antikorları SLE, lupus benzer hastalıklar maligniteler, enfeksiyonlar ve ileri
yaşlarda görülebilir. Romatizmal hastalıklarda görülen antifosfolipid antikorları genelde IgG,
enfeksiyon ilaç ve malignite kaynaklı antikorlar ise genellikle IgM tipindedir.
5.7.20. ANTİ KARDİYOLİPİN IgM
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906740
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Anti fosfolipid antikoru negatif yüklü fosfolipidlere karşı gelişen antikorlar için kullanılan genel
bir tanımlamadır. Bu fosfolipidlerden en sık kardiyolipine karşı oluşan antikorlar test edilir. Anti
kardiyolipin antikorları SLE, lupus benzer hastalıklar maligniteler, enfeksiyonlar ve ileri
yaşlarda görülebilir. Romatizmal hastalıklarda görülen antifosfolipid antikorları genelde IgG,
enfeksiyon ilaç ve malignite kaynaklı antikorlar ise genellikle IgM tipindedir.
85
5.7.21. ANTİ SCL 70 ( SKLERODERMA ANTİKORLARI )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906850
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Anti nükleer antikor testi sonucu pozitif bulunan ve skleroderma olasılığını destekleyen klinik
bulgular sergileyen hastalarda, bu olasılığın kontolü amacıyla kullnılır. Scl 70 antikorları,
sklerodermanın yanı sıra, sklerodermanın sınırlı formu olarak kabul edilen CREST sendromu
vakalarının yaklaşık % 10-20 kadarında bulunur.
5.7.22. ANTİ GBM ( GLOMERÜLER BAZAL MEMBRAN ANTİKORU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
900460
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Glomerul bazal membran hastalığı glomerullerin birçoğunda kresent oluşumuyla karakterize
hızlı ilerleyici böbrek fonksiyon kaybıyla seyreden bir hastalıktır. Anti GBM pozitifliği
glomerul bazal membranında IgG ve C3 birikimiyle karakterizedir.
86
5.8. İMMÜNOLOJİ ( ENFEKSİYON ) TEST GRUBU
5.8.1. EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) EBNA IgG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907290
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
Hastalığı Geçirenlerde :
( + ) Pozitif
Hastalığı Geçirmeyenlerde : ( - ) Negatif
EBV enfeksiyonları sık görülmekle birlikte çocuklarda genellikle asemptomatik seyreder.
İlerleyen yaşlarda ise enfeksiyoz mononükleoz tablosu görülür. Burkitt lenfoma ve
nazofaringeal karsinomada antikor düzeyleri sürekli olarak yüksek kalabilir. EBV
enfeksiyonunun ciddi biçimleri bağışıklığı yetersiz olan ve T hücresi kusurlu olan hastalarda
görülebilir.
5.8.2. EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) EA
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907280
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Ebstein-Barr virüs enfeksiyonu olasılığının değerlendirilmesinde yardımcı test olarak kullanılır.
EBV-EA antikorlarının varlığı Ebstein-Barr virüsünün aktif olarak replike olduğunu gösterir.
87
5.8.3. EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) VCA IgG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
907310
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( + ) Pozitif
Açıklama
88
5.8.4. EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) VCA IgM
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907320
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
89
5.8.5. HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 1 IgG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907520
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( + ) Pozitif
Yakın bir süre önce veya geçmişte geçirilmiş HSV tip 1 enfeksiyonlarına karşı oluşan antikorları
gösterir. HSV tip 1 sıklıkla gingivostomatit, herpes labialis, keratit, konjuktivit ve veziküler
lezyonlara neden olmaktadır.
5.8.6. HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 1 IgM
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907530
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Yakın bir süre önce veya geçmişte geçirilmiş HSV tip 1 enfeksiyonlarına karşı oluşan antikorları
lezyonlara neden olmaktadır.
90
5.8.7. HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 2 IgG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907560
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( + ) Pozitif
HSV tip 2 ürogenital sistem enfeksiyonlarına neden olmaktadır. Antiviral tedavi gerekli
olabildiğinden bu test erken tanı için önemlidir.
5.8.8. HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 2 IgM
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907570
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
HSV tip 2 ürogenital sistem enfeksiyonlarına neden olmaktadır. Antiviral tedavi gerekli
olabildiğinden bu test erken tanı için önemlidir.
91
5.9. MOLEKÜLER ( PCR ) TEST GRUBU
5.9.1. HBV DNA ( HEBATİT B VİRÜSÜ )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
908150
Real Time PCR
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
 HbsAg negatif HBV enfeksiyonlarının tanısında ( donörlerde)
 Pre-kor mutantlarda replikasyonun gösterilmesinde
 Seropozitiflik görülmeden önce HBV enfeksiyonu varlığının erken dönemde
 Tedaviye başlamada ve tedavinin etkinliğinin izlenilmesinde
 Atipik seroloji seyreden ( HbsAg negatif ) akut ve kronik hepatit B enfeksiyon
tanısında
 HBV pozitif anneden doğan yeni doğanlarda HBV enfeksiyonu tanısında
 Organ transplantasyonu öncesinde donörlerin taranmasında
 KC nakli sonrasında re-enfeksiyonun erken dönem tanısında
HBV DNA testi istenilebilir. HBV DNA testinin tekrarlanma süreleri ise ;
 6 ay ( tedavi almayanlarda )
 3 ay ( tedavi alanlarda )
 İlaç direnci düşünülen durumlarda herhangi bir zaman
 HBV bulaş olasılığı bulunulan riskli vakalarda ( Örn ; Sağlık çalışıanları ) ilk başta
belli aralıklarla ( 6 aydan az )
92
5.9.2. HCV RNA ( HEBATİT C VİRÜSÜ )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
908170
Real Time PCR
Aynı gün
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif














Anti HCV yalancı pozitifliğinin elimine edilmesinde konfirmasyon testi
olarak
Anti HCV pozitif hastalarda akut/kronik enfeksiyonu, geçirilmiş
enfeksiyondan ayırmada hakem test olarak
Seropozitiflik ( Anti HCV pozitifliği ) görülmeden önce HCV enfeksiyonu
varlığını erken dönemde tanıyabilmek için
İmmun yetmezliği olan hastalarda HCV enfeksiyon tanısında yegane test
olarak
HCV pozitif anneden doğan yeni doğanlarda HCV enfeksiyon tanısında
Anti HCV negatif, ALT yüksek, Yüksek Riskli gruplarda ( Diyaliz hastaları,
iv ilaç kullananlar,….. ) HCV enfeksiyon tanısında
Tedaviye başlamadan ve tadavinin etkinliğinin izlenilmesinde
Organ transplantasyonu öncesinde donörlerin taranmasında
KC nakli sonrasında re-enfeksiyonun erken dönemde tanısında
Her nevi Anti HCV taram testlerinin doğrulanmasında
HCV RNA testi istenilebilir. HCV RNA testinin tekrarlanma süreleri ise ;
6 ay ( tedavi almayanlarda )
Tedavi alanlar ;

Üçlü tedavi alanlarda 1.ay, 3.ay, 6.ay ve 12. aylarda

Proteaz inhibitörü alanlarda ilaç kesme kriterlerine göre sıklıkla bakılabilir.
HBV bulaş olasılığı bulunulan riskli vakalarda ( Örn ; Sağlık çalışıanları ) ilk başta
belli aralıklarla ( 6 aydan az )
93
5.9.3. TBC DNA ( TİPİK/ATİPİK MYCOBACTERİUM SPECİES )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
908290
Real Time PCR
Aynı gün
Balgam, bronkoalveolar lavaj, mide suyu, idrar, BOS, plevra, perikard, ascite ve eklem sıvısı
gibi vücut sıvıları, doku örnekleri, apse (kan ve kanlı örnelerden çalışılamaz)
Balgam (3-5 mL), idrar (40-50 mL), vücut sıvıları-AMS (10-15 mL), BOS (≥2 mL)
Saklama süresi: 2-8 °C’de/2 saat
Örnek materyalin yeterli miktarda, steril ve uygun şartlarda alınmaması ve gönderilmemesidir
( + ) Pozitif
( - ) Negatif
M.tuberculosis varlığının ve bazı direnç genlerini tespit etmek amacıyla kullanılır. Bu yöntemle,
örnekte 1 basil/mL olduğunda bile tanı konulabilmektedir. En önemli avantajı hızlı tanı olanağı
sağlamasıdır.
94
5.9.4. BK DNA (Polyoma ) VİRÜS
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
908728
Real Time PCR
Aynı gün
Kan plazması
EDTA’lı tüp
2-4 ml tam kan
Taşıma süresi: 6 saat
Saklama süresi: 2-8 °C’de/3 gün, (-20) °C’de/6 hafta, (-80) °C’de/1 yıl
( - ) Negatif
PML (Progresif Multifokal Lokoensefolopati), hafif üst solunum yolu enfeksiyonları, bazı
kanser türlerinde onkojen etken olarak kabul edilen virüsün tesbiti için kullanılır.
5.9.5. CMV DNA (CYTOMEGALOVİRÜS )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
908140
Real Time PCR
Aynı gün
Kan plazması
EDTA’lı tüp
2-4 ml tam kan
( - ) Negatif
İnsan CMV virüsü, enfeksiyonlu kişilerin kanında, dokularında ve hemen hemen bütün
salgılayıcı sıvılarında bulunur. Özellikle rahimiçi bulaşta fetal etkisi, bağışıklığı yetersiz olan
hastalarda, doku-organ transplantasyonu yapılacak hastalarda ve dönorlarında CMV virüsün
tespiti için çalışılır.
95
5.9.6. EBV DNA ( EBSTEİN-BARR VİRÜS )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
908728
Real Time PCR
Aynı gün
Kan plazması
EDTA’lı tüp
2-4 ml tam kan
( - ) Negatif
görülebilir.
5.9.7. HSV DNA ( HERPES SİMPLEX 1/2 )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
908200
Real Time PCR
Aynı gün
Kan plazması
EDTA’lı tüp
2-4 ml tam kan
( - ) Negatif
Yakın bir süre önce veya geçirilmekte olan HSV tip 1 enfeksiyonlarına karşı oluşan antikorları
lezyonlara neden olmaktadır. HSV tip 2 ise ürogenital sistem enfeksiyonlarına neden
olmaktadır. Antiviral tedavi gerekli olabildiğinden bu test erken tanı için önemlidir. görülebilir.
96
5.10. İMMUNFLORESAN MİKROSKOPİ / İFA TEST GRUBU
5.10.1. ANA ( ANTİ NÜKLEER ANTİKOR )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906780
İİFA ( İndirekt immunfloresan antikor )
Hasta sayısına göre haftada bir
3 hafta sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Sistemik veya organ spesifik otoimmün hastalıkların tanısında kullanılır (SLE, Skleroderma, RA
vb).
5.10.2. DS DNA ( DOUBLE STRANDED DNA )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906410
3 hafta sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
SLE tanısı ve takibinde kullanılır. Sjögren sendromu, mixed konnektif doku hastalıkları ve
progresif sistemik skleroz gibi hastalıkların tanısına yönelik olarak immünfloresan yöntemi ile
yapılmaktadır.
97
5.10.3. AMA ( ANTİ MİTOKONDRİYAL ANTİKOR )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906760
3 hafta sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
AMA primer bilier siroz tanısında kullanılır, ancak tanı konulduktan sonra hastalığın seyri
hakkında bilgi vermez.
5.10.4. ASMA ( ANTİ DÜZ KAS ANTİKORU )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906420
3 hafta sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
ASMA, kronik aktif hepatit nedeninin araştırılmasında kullanılır. Yüksek titrede pozitiflik
büyük olasılıkla kronik aktif otoimmün hepatiti, düşük titrede pozitiflik ise primer bilier siroz,
viral hepatit veya kronik alkolik hepatit olasılığını düşündürür.
98
5.10.5. LKM ( LİVER KİDNEY MİKROZOMAL ANTİKOR )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907810
3 hafta sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Anti-LKM antikorları (karaciğer-böbrek mikrozom) hepatik ve renal mikrozomal antijenlere
(sitokrom P450 ıı D6) karşı oluşurve otoimmün kronik hepatit tip 2 tanısı için önemli serolojik
belirteçdir.
Bu tip 2 otoimmün hepatit genellikle çocukluk döneminde başlar ve 2-14 yaş grubunda daha sık
görülür.. Ağırlıklı olarak kadınları etkliler.. Antikorların varlığı hastalığın daha şiddetli bir
gelişimiyle ilişkilidir. LKM antikorları kronik hepatit C’li hastaların yaklaşık %8’inde pozitif
bulunur.. HCV pozitif hastalardaki LKM pozitifliği viral başlangıçlı otoimmün sürecin
göstergesidir.
99
5.10.6. C-ANCA ( SİTOPLAZMİK ANTİ NÖTROFİL SİTOPLAZMİK ANTİKOR )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907950
Bir ay sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Wegener granülomatozisi, mikroskopik polianjitis(Churg-Strauss Sendromu ) ve immün
nekrotizan glomerülonefrit gibi otoimmün vaskülitlerin teşhisi amacıyla kullanılır.
5.10.7. P-ANCA ( PERİNÜKLEER ANTİ NÖTROFİL SİTOPLAZMİK ANTİKOR )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907840
Bir ay sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Wegener granülomatozisi, mikroskopik polianjitis(Churg-Strauss Sendromu ) ve immün
nekrotizan glomerülonefrit gibi otoimmün vaskülitlerin teşhisi amacıyla kullanılır.
100
5.10.8. ANTİ EMA ( ENDOMİSYUM ANTİKOR )
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906430
3 hafta sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Çölyak hastalığının tanısına yönelik olarak immünfloresan yöntemi ile yapılmaktadır. Aktif
veya geçirilmiş enfeksiyonun gösterilmesinde kullanılır.
5.10.9. ANTİ GLİADİN IgA
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906490
3 hafta sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
101
5.10.10. ANTİ GLİADİN IgG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
906500
3 hafta sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
5.10.11. EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) EBNA
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907290
Bir ay sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
görülebilir.
102
5.10.12. EBV( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) EA
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907280
Bir ay sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
Ebstein-Barr virüs enfeksiyonu olasılığının değerlendirilmesinde yardımcı test olarak kullanılır.
EBV-EA antikorlarının varlığı Ebstein-Barr virüsünün aktif olarak replike olduğunu gösterir.
103
5.10.13. EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) VCA IGG
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
907310
Bir ay sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( + ) Pozitif
Açıklama
104
5.10.14. EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) VCA IGM
Lab. Test Kodu
Çalışma Yöntemi
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Miktarı
Kural
Nedeni
Panik Değer
Açıklama
907320
Bir ay sonra
Kan serumu
3-5 ml tam kan
( - ) Negatif
105
5.11.DIŞ TETKİKLER
5.11.1.İMMÜN FİKSASYON ELEKTROFOREZ
5.11.2.APA(ANTİ PARİYETAL ANTİKOR
5.11.3.ASETİL KOLİN RESEPTÖR ANTİKORU
5.11.4.ANTİ HDV
5.11.5.ANTİ SENTROMER
106
BAKTERİYOLOJİ TEST GRUBU
MİKROSKOPİ
TEST
KODU
TEST ADI
MİKOLOJİ TEST GRUBU
TEST
KODU
TEST ADI
906091
MANTAR ARANMASI ( KOH İLE)
905760
BOYALI MİKROSKOBİK İNCELEME (GRAM,GİEMSA
VB.)
906120
MANTAR KÜLTÜRÜ
906141
MİKOBAKTERİ ARANMASI (ARB)
DİREKT MİKROSKOBİK İNCELEME
906140
MANTAR TANIMLAMASI VE ANTİFUNGAL DUYARLILIK TESTİ
905661
ASPİRAT KÜLTÜRÜ
905870
DİREKT PARAZİT İNCELEMESİ (MANUEL)
905675
BALGAM KÜLTÜRÜ
906080
LEİSHMANİA(KAN/YARA YAYMASI)
905670
BOĞAZ KÜLTÜRÜ
907350
ENTAMOEBA HİSTOLYTİCA ANTİJENİ
905730
BOS (BEYİN OMURİLİK SIVISI) KÜLTÜRÜ
907400
GİARDİA ANTİJENİ
905677
BURUN KÜLTÜRÜ
907980
ROTAVİRÜS ANTİJENİ
905871
DOKU BİYOPSİ KÜLTÜRÜ
906330
ADENOVİRÜS ANTİJENİ
905881
EKLEM SIVISI KÜLTÜRÜ
907490
HELİCOBACTER PYLORİ ANTİJENİ
905672
GAİTA KÜLTÜRÜ
905671
İDRAR KÜLTÜRÜ
907070
BRUCELLA AGLÜTİNASYON TESTİ(ROSE BENGAL)
906010
KAN KÜLTÜRÜ
907090
BRUCELLA TÜP AGLÜTİNASYONU(WRİGHT AGLÜTİNASYON)
906041
KATATER KÜLTÜRÜ
907080
BRUCELLA AGLÜTİNASYONU(COOMBS ANTİSERUMU İLE)
905679
KONJUNKTİVA KÜLTÜRÜ
908020
GRUBER-WİDAL TESTİ (TÜP AGLÜTİNASYONU)
905673
KULAK KÜLTÜRÜ
906290
VDRL-RPR
906221
NAZOFARENKS KÜLTÜRÜ
908090
TPHA ( TREPONEMA PALLİDUM HEMAGLÜTİNASYON )
906222
PERİTON SIVISI KÜLTÜRÜ
900571
ASO ( Antistreptolizin O )
906223
PLEVRAL SIVI KÜLTÜRÜ
900901
CRP ( C-Reaktif Protein )
906224
SAFRA SIVISI KÜLTÜRÜ
903381
RF ( Romatoid Faktör )
906250
SOLUNUM SEKRESYONLARININ KÜLTÜRÜ
907620
IgA
905674
YARA KÜLTÜRÜ
903890
IgE
905676
907630
IgG
905710
VAGEN SERVİKS KÜLTÜRÜ
BAKTERİ TANIMLAMASI VE
DUYARLILIK TESTİ (OTOMATİK SİSTEM İLE)
907640
IgM
900780
C3 ( Compleman 3 )
905600
ANAEROB KÜLTÜR
900790
C4 ( Compleman 4 )
906010
ANAEROB KAN KÜLTÜRÜ
906510
ANTİ HAV IgG ( HEPATİT A VİRÜSÜ G ANTİKORU )
905590
ACTİNOMYCES KÜLTÜRÜ
906530
ANTİ HAV IgM ( HEPATİT A VİRÜSÜ M ANTİKORU )
905740
BOĞMACA KÜLTÜRÜ
907450
HBS AG ( HEPATİT B VİRÜSÜ YÜZEY ANTİJENİ )
905780
CAMPYLOBACTER KÜLTÜRÜ
906620
ANTİ HBS ( HEPATİT B VİRÜSÜ YÜZEY ANTİKORU )
905850
DİFTERİ KÜLTÜRÜ
906560
ANTİ HBC IgG ( HEPATİT B VİRÜSÜ ÇEKİRDEK G ANTİKORU )
905810
CLOSTRİDİUM DİFFİCİLE KÜLTÜRÜ
906580
ANTİ HBC IgM ( HEPATİT B VİRÜSÜ ÇEKİRDEK M ANTİKORU )
905880
E.COLİ O157 H7 KÜLTÜRÜ
907420
HBE AG ( HEPATİT B VİRÜSÜ E ANTİJENİ )
905990
HAEMOPHİLUS KÜLTÜRÜ
906600
ANTİ HBE ( HEPATİT B VİRÜSÜ E ANTİKORU )
906640
ANTİ HCV ( HEPATİT C VİRÜSÜ ANTİKORU )
906670
ANTİ HIV ( HUMMAN İMMUNODEFİCİENCY VİRÜS ANTİKORU)
PARAZİTOLOJİ TEST GRUBU
AEROB KÜLTÜRLER
ANAEROB KÜLTÜRLER
SPESİFİK KÜLTÜRLER
TBC KÜLTÜRÜ
906160
MİKOBAKTERİ KÜLTÜRÜ
SEROLOJİ TEST GRUBU
ELİSA TEST GRUBU
107
MOLEKÜLER ( PCR ) TEST GRUBU
TORC TEST GRUBU
906910
ANTİ TOXOPLAZMA IGG
908150
HBV DNA ( HEBATİT B VİRÜSÜ )
908070
ANTİ TOXOPLAZMA IGG AVİDİTE
908170
HCV RNA ( HEBATİT C VİRÜSÜ )
906930
ANTİ TOXOPLAZMA IGM
908290
TBC DNA ( TİPİK/ATİPİK MYCOBACTERİUM SPECİES )
906820
ANTİ RUBELLA ( KIZAMIKÇIK ) IGG
908000
ANTİ RUBELLA ( KIZAMIKÇIK ) IGG AVİDİTE
908728
BK DNA (Polyoma ) VİRÜS
906840
ANTİ RUBELLA ( KIZAMIKÇIK ) IGM
908140
CMV DNA (CYTOMEGALOVİRÜS )
906360
ANTİ CMV ( CYTOMEGALOVİRÜS ) IGG
908728
EBV DNA ( EBSTEİN-BARR VİRÜS )
907220
ANTİ CMV ( CYTOMEGALOVİRÜS ) IGG AVİDİTE
908200
HSV DNA ( HERPES SİMPLEX 1/2 )
906370
ANTİ CMV ( CYTOMEGALOVİRÜS ) IGM
İMMUNFLORESAN MİKROSKOPİ/
İFA TEST GRUBU
906780
ANA ( ANTİ NÜKLEER ANTİKOR )
906780
ANA ( ANTİ NÜKLEER ANTİKOR )
906410
DS DNA ( DOUBLE STRANDED DNA )
906410
ANTİ DS DNA ( ANTİ DOUBLE STRANDED DNA )
906760
AMA ( ANTİ MİTOKONDRİYAL ANTİKOR )
907101
CCP ( CYCLİC CİTRULLİNATED PEPTİDE )
906420
ASMA ( ANTİ DÜZ KAS ANTİKORU )
906880
ANTİ TG ( ANTİ TİROGLOBULİN ANTİKOR )
907810
LKM ( LİVER KİDNEY MİKROZOMAL ANTİKOR )
900480
ANTİ TPO ( TİROİD PEROKSİDAZ ANTİKORU )
907950
C-ANCA ( SİTOPLAZMİK ANTİ NÖTROFİL SİTOPLAZMİK ANTİKOR )
907840
907950
ANTİ MPO ( MYELOPEROKSİDAZ ANTİKOR /
P-ANCA )
ANTİ PR3 ( PROTEAZ 3 ANTİKOR / C-ANCA )
907840
P-ANCA ( PERİNÜKLEER ANTİ NÖTROFİL SİTOPLAZMİK ANTİKOR )
906490
ANTİ GLİADİN IgA
906500
ANTİ GLİADİN IgG
906430
ANTİ EMA ( ENDOMİSYUM ANTİKOR )
906430
ANTİ ENDOMİSYUM ANTİKOR
906490
ANTİ GLİADİN IgA
906760
AMA ( ANTİ MİTOKONDRİAL ANTİKOR )
906500
ANTİ GLİADİN IgG
900420
BETA-2-GLİKOPROTEİN IGA
907290
EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) EBNA
900430
BETA-2-GLİKOPROTEİN IGG
907280
EBV( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) EA
900440
BETA-2-GLİKOPROTEİN IGM
907310
EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) VCA IGG
907021
ANTİ SS-A ( RO ANTİKORU)
907320
EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) VCA IGM
907031
ANTİ SS-B ( LA ANTİKORU)
907000
ANTİ SM ( SMİTH ANTİKORU )
901820
İMMÜN FİKSASYON ELEKTROFOREZ
906720
ANTİ JO-1
906790
APA(ANTİ PARİYETAL ANTİKOR)
906730
ANTİ KARDİYOLİPİN IgG
906340
ASETİL KOLİN RESEPTÖR ANTİKORU
906740
ANTİ KARDİYOLİPİN IgM
907240
ANTİ HDV
906850
ANTİ SCL 70 ( SKLERODERMA ANTİKORLARI )
906860
ANTİ SENTROMER
900460
ANTİ GBM ( GLOMERÜLER BAZAL MEMBRAN
ANTİKORU )
İMMÜNOLOJİ (OTOİMMÜN) TEST GRUBU
DIŞ TETKİKLER
İMMÜNOLOJİ(ENFEKSİYON)TEST GRUBU
907290
EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) EBNA IgG
907280
EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) EA
907310
EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) VCA IgG
907320
EBV ( EBSTEİN-BARR VİRÜS ) VCA IgM
907520
HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 1 IgG
907530
HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 1 IgM
907560
HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 2 IgG
907570
HSV ( HERPES SİMPLEX ) TİP 2 IgM
108
TIBBİ MİKROBİYOLOJİ AKILCI TEST İSTEM TABLOLARI
HIV/HEPATİT TANI TESTLERİ RASYONEL TEST İSTEM TABLOSU
TEST
TESTİN İSTENİLME
SINIRLAMALAR
GEREKÇELERİ
HBsAg
- Kan transfüzyonu öncesi kan
- Akut ve kronik HBV
bağışçısının
enfeksiyonunun tanı, ayırıcı
transfüzyonla bulaşan enfeksiyonlar tanı ve tedavi takibinde
yönünden
- *Preoperatif tarama testi
taranmasında
olarak kullanılmamalıdır.
- Organ transplantasyonu öncesi
organ bağışçısının
taranmasında
- Viral hepatitlerin tanı ve ayırıcı
tanısında
Anti-HBs
- Geçirilmiş HBV enfeksiyonu ve
bağışıklık durumu
- Aşı ile bağışıklık durumu
Anti-HBc IgM, anti-HBc IgG
- Akut ve kronik HBV enfeksiyonun -Anti- HBc IgG HBV ile
tanı ve ayırıcı
teması gösterir.
tanısı
- Aşılama öncesi
incelenmelidir.
HBeAg, anti-HBe
- Akut ve kronik HBV enfeksiyonun tanı ve ayırıcı
tanısı
Anti-HCV
-Kan transfüzyonu öncesi kan
- *Preoperatif tarama testi
bağışçısının
transfüzyonla bulaşan enfeksiyonlar
yönünden
taranmasında
taranmasında
tanısında
Anti-HAV IgM
tanısında
Anti-HAV IgG
- Geçirilmiş HAV enfeksiyonu ve
bağışıklık durumu
- Aşı ile bağışıklık durumu
Anti-HIV
-Kan transfüzyonu öncesi kan
-* Preoperatif tarama testi
bağışçısının
transfüzyonla bulaşan enfeksiyonlar
yönünden
taranmasında
taranmasında
- HIV enfeksiyonu tanısında
* HBsAg, anti-HCV ve anti-HIV testlerinin ülkemizde preoperatif tarama testi olarak yaygın biçimde
kullanılıyor olması gereksiz yere tıbbi mikrobiyoloji laboratuvarlarında iş yükünü artırmakta ve hasta
tedavi hizmetlerinde maliyet artışlarına neden olmaktadır.
109
KLİNİK ÖRNEKLERİN BAKTERİYOLOJİK KÜLTÜRÜ İÇİN ÖNERİLEN
SINIRLAMALAR
KLİNİK ÖRNEK
TESTİN İSTENİLME
SINIRLAMALAR
GEREKÇELERİ
Kontaminasyon ya da
yetersiz örnek nedeniyle
laboratuvar tarafından
test tekrarı istenmediği
sürece*
İDRAR
-Üriner sistem enfeksiyonlarının
72 saatte
tanısında
BOĞAZ
-Üst solunum sistemi
72 saatte
enfeksiyonlarının tanısında
BALGAM, ETA, DTA, BAL
-Alt solunum sistemi
72 saatte
vb.
YARA
-Yüzeyel cilt enfeksiyonlarının
Aynı bölgeden 72 saatte,
tanısında
farklı vücut bölgeleri için bu
koşul aranmaz
İstisnai durum: aynı
bölgeden gelen iğne
biyopsisi örnekleri
APSE vb. aspiratı
Aynı bölgeden 72 saatte,
farklı vücut bölgeleri için bu
koşul aranmaz
İstisnai durum: aynı
bölgedeki multipl
apselerden alınan aspiratlar
KAN
- Kan dolaşım sistemi
Günde 2-3 kan kültürü seti
(1 set=2 şişe)
4. set: hasta başvurmadan
önceki 2 hafta içinde
antibiyotik tedavisi almış ise
söz konusu olabilir
BOS ve DİĞER STERİL
VÜCUT SIVILARI
DIŞKI
MİKOBAKTERİYOLOJİ
İÇİN
72 saatte
-Enterit tanısında
-
72 saatte
Hastanede üç günden fazla
yatan hastalarda rutin dışkı
kültürü yapılmamalı, sadece
C.difficile toksin ELISA/PCR
Ardışık üç gün*
Genel Öneriler :
 Kan kültürleri hariç, bir önceki kültür “negatif” olduğu sürece bir vücut bölgesi/bir
kültür/gün uygulaması geçerlidir.
 Pozitif bir kültür elde edilmişse en az 3 gün aradan sonra ikinci bir kültür aynı bölgeden
kabul edilebilir (Antibiyotik direnci gelişiminin izlemi açısından)
 Takip kan kültürleri-Kandidemili hastalar: Kan kültürlerinin 24 saatte bir tekrarı uygundur.
Çünkü kandidemi tedavisinin kandidemi sonlandıktan sonra 14 gün daha sürdürülmesi
110
gerekmektedir ve kan kültürü sonucu tedavi sonlandırma zamanının belirlenmesinde
önemlidir.
 Kan kültüründeki üremenin tekrar tanımlanması: özellikle non-albicans Candida suşlarında
aralıklı tanımlama yapma kararı laboratuvarın morfolojik değerlendirme deneyimine
bağlıdır. Tekrar kültüründeki bir üremede başka bir türe özgü bazı şüphe uyandıran
morfolojik özellikler fark edilemeyebileceğinden, tekrar tanımlama yapılmazsa, tedavi
altında o tedaviye dirençli olduğu için ortaya çıkan ya da ilk izolasyonda atlanmış olan ve
fungeminin parçası olan ikinci bir türe, hatta ikinci bir cinse ait bir suş atlanabilir.
 Duyarlılık testleri, ilk izolasyonda, C. albicans dahil, tüm Candida suşlarına, klinikten bir
istek beklemeksizin hemen yapılmalı veya ilgili bir merkeze yollanmalıdır. Tekrar
duyarlılık testleri, aralıklı olarak, non-albicans suşlar için de haftada bir olacak şekilde
düzenlenebilir.
 *Mikobakteriyoloji: balgam istemi için "anlık (spot)-sabah-anlık" ve “en az bir sabah ve bir
anlık" nedeniyle günde bir kezden fazla istem yapılabilmektedir. Hasta takibinde yapılan
testlerle de örnek sayısı üçü aşabilmektedir. İdrar örneği için ardışık üç gün sabah idrarı
önerilirken, bronkoskopi, ameliyat materyalleri, steril vücut boşluklarından alınan örnekler
genellikle birer adet olmaktadır.
MOLEKÜLER TANI TESTLERİ RASYONEL TEST İSTEM TABLOSU
TESTİN CiNSİ
TESTİN İSTENİLME
TEST TEKRARLARINDA
GEREKÇELERİ
UYGULANACAK
UYGUN SÜRE
HBV-DNA
-HBsAg negatif HBV
ALMAYANLARDA)
(donörlerde)
-Pre-kor mutantlarda replikasyonun ALANLARDA)
gösterilmesinde
RENCİ
-Seropozitiflik görülmeden önce
DÜŞÜNÜLEN
HBV
DURUMLARDA HERHANGİ
enfeksiyonu varlığını erken
BİR ZAMAN
dönemde
-Tedaviye başlamada ve tedavinin
BULUNAN RİSKLİ
etkinliğinin
VAKALARDA (ÖRN.SAĞLIK
izlenilmesinde
ÇALIŞANLARI) İLK BAŞTA
-Atipik seroloji ile seyreden
BELLİ
(HbsAg negatif) akut
ARALIKLARLA (6 AYDAN AZ)
ve kronik hepatit B enfeksiyon
tanısında
-HBV pozitif anneden doğan yeni
doğanlarda
HBV enfeksiyon tanısında
-Organ transplantasyonu öncesinde
donörlerin
taranmasında
-KC nakli sonrasındareenfeksiyonun erken
dönemde tanısında
HCV-RNA
-Anti-HCV yalancı pozitifliğinin
elimine
edilmesinde konfirmasyon testi
olarak*
Anti-HCV pozitif hastalarda
akut/kronik
ALMAYANLARDA)
ALANLARDA
TEDAVİNİN 1. AY,3.AY, 6. AY
111
HIV-RNA
CMV DNA
enfeksiyonu, geçirilmiş
enfeksiyondan ayırmada
hakem test olarak
- Seropozitiflik (Anti-HCV
pozitifliği) görülmeden
önce HCV enfeksiyonu varlığını
erken dönemde
tanımlayabilmek için
-Immun yetmezliği olan hastalarda
HCV
enfeksiyon tanısında yegane test
olarak
-HCV pozitif anneden doğan yeni
doğanlarda
HCV enfeksiyon tanısında
-Anti HCV negatif, ALT yüksek,
Yüksek Riskli
gruplarda (Diyaliz hastaları, iv ilaç
kullananlar,…..) HCV enfeksiyonu
tanısında
- Tedaviye başlamada ve tedavinin
etkinliğinin
izlenilmesinde
donörlerin
taranmasında
-KC nakli sonrasında reenfeksiyonun erken
dönemde tanısında
-Her nevi Anti-HCV tarama
testlerinin
doğrulanmasında*
-Immun yetmezliği olan hastalarda
HIV
enfeksiyon tanısında yegane test
olarak
- HIV pozitif anneden doğan yeni
doğanlarda
HIV enfeksiyonu tanısında
- Seropozitiflik (Anti-HIV
poztifliği) görülmeden
önce HIV enfeksiyonu varlığını
erken dönemde
tanımlayabilmek için
-Anti-HIV yalancı pozitifliğinin
elimine edilmesinde konfirmasyon
testi olarak
- Tedaviye başlamada ve tedavinin
etkinliğinin
izlenilmesinde
-Anti HIV negatif, yüksek riskli
gruplarda HIV
enfeksiyonu tanısında
donörlerin taranmasında
-Organ transplantasyonunda
donörlerin
taranmasında
-CMV menenjit tanısında , BOS
örneklerinde
VE
12.AYLARINDA
ALANLARDA
İLAÇ KESME KRİTERLERİNE
GÖRE
SIKLIKLA BAKILABİLİR
BULUNAN RİSKLİ
VAKALARDA (ÖRN.SAĞLIK
ÇALIŞANLARI) İLK BAŞTA
BELLİ
ARALIKLARLA (6 AYDAN AZ)
TANI İÇİN BİR KEZ
o İLK SONUÇ NEGATİF
OLDUĞUNDA
TANI İÇİN BİRDEN ÇOK KEZ
BAKMAK GEREKEBİLİR
TEDAVİYE CEVABIN
İZLENMESİ VEYA TEDAVİNİN
SONLANDIRILMASINA
KARARA
VERİLMESİ İÇİN TEKRAR
TEKRAR **
112
MTBC-DNA
HPV DNA/
Genotipleme/
Servikal kanser
risk analizi
-ARB negatifliği ile beraber
tüberküloz
enfeksiyonu şüphesi kuvvetli olan
vakaların hızlı
ve güvenilir tanısı için
- Kültürde pozitif örneklerde
şüpheli rapor
MTBC/NTM(MOTT ) ayırımında
doğrulamak için
- Tedavi sonrası tedavinin süresine
karar vermek
ve etkinliğini izlemek için
**İdrar örneklerinden ve anti
tüberküloz ilaç
tedavisi alan hastalarda moleküler
test
çalışılması önerilmez.
-HPV aşısına karar vermek
- Servikal kanser riskli genotipleri
belirleyerek
erken dönemde tedavilerini
sağlamak
TEDAVİYE CEVABIN
İZLENMESİ VEYA TEDAVİNİN
SONLANDIRILMASINA
KARARA VERİLMESİ İÇİN
İKİNCİ KEZ
*Anti-HCV pozitif/ HCV-RNA negatif/ALT seviyesi yüksek /Yüksek riskli grup/HCV enfeksiyon
şüphesi kuvvetli ise: HCV viremisi fluktuasyon gösterdiği için HCV RNA testi bir süre sonra
tekrar çalışılmalıdır. İkinci HCV RNA testi pozitif ise HCV enfeksiyonu pozitifliği; negatif ise
HCV enfeksiyonu negatifliği ile birlikte yalancı pozitif anti HCV sonucu olarak yorumlanır.
**Anti-viral tedaviye başlanıldıktan sonra tedaviye yanıt olumlu iken belirgin olarak yanıtsızlık
hali (direnç) meydana gelmiş ise, tedavi sırasında gelişen bir mutasyon olasılığı düşünülüyorsa
test ikinci kez istenebilir.
*** Riskli bir tip belirlendiyse ve sitopatolojik olarak müdahale gerektiren bir durum
saptandıysa müdahaleden belli bir süre sonra testi tekrarlamak gerekir. Yine rutin kontroller
için (3-5 yıl) tekrarlamak gerekir. Cinsel aktif risk grubundaki kadınlarda daha sık aralıklarla
tekrarlamak gerekebilir.
113
OTOİMMÜN TESTLER İÇİN ÖNERİLEN SINIRLAMALAR
TESTİN İSTENİLME
SINIRLAMALAR
GEREKÇELERİ
Laboratuvar tarafından test
tekrarı
önerilmediği sürece, antikorların
yarı
ömrü 3 hafta olduğundan haftalık
ya da
günaşırı test tekrarının otoimmün
hastalıkların izleminde rolü yoktur.
ANA
-Sistemik lupus eritematozus (SLE) -Bu test otoimmün hastalıkların
-Sjögren sendromu
tanısında
-Sistemik sklerozis
tarama testi olarak kullanılır.
-Karışık bağ dokusu hastalığı
-Test sonuçları hastanın klinik
(MCTD)
bulguları ile
-Dermatomiyozit/polimiyozit
birlikte değerlendirilmelidir.
-İlaca bağlı lupus
Normal
-Otoimmün karaciğer hastalıkları
popülasyonda %40 pozitif olabilir.
-Otoimmün tiroid hastalıkları
-Hastalık aktivitesi ANA düzeyi ile
-Romatoid artrit
ilişkili
-Multipl skleroz
değildir. Bu nedenle klinikte önemli
bir
değişiklik olmadığı sürece hastalık
izleminde ANA test tekrarının yeri
yoktur.
-Klinik şüphesi olan hastada daha
önce
negatif olan ANA testi bulguların
tekrarlaması ile birlikte tekrar
istenip
pozitif saptanabilir.
Anti-dsDNA
- Sistemik lupus eritematozus
-Bu test sistemik lupus
(SLE)
eritematozus (SLE)
tanısında ve izleminde kullanılır.
ANCA (Anti-Nötrofil
- Küçük damar vaskülitleri (ANCA - Bu testler küçük damar
Sitoplazmik Antikorlar)
ile
vaskülitlerinin
-c ANCA (Sitoplamik ANCA)
ilişkili sistemik vaskülitler)
tanısında, ayırıcı tanısında ve
(PR3 Proteinaz 3)
Wegener granulomatozu
enflamatuvar aktivitenin izleminde
-p ANCA (Perinükleer
Churg-Strauss sendromu
kullanılır.
ANCA) (MPO
Mikroskobik polianjitis
-Diğer otoimmün hastalıklarda
Myeloperoksidaz)
Böbrek sınırlı formları (İdiopatik
-Bazı enfeksiyon hastalıklarında
nekrotizan kresentik
meydana
glomerülonefrit)
gelen vaskülitlerin tanısında
-Bağ dokusu hastalıkları
kullanılır.
SLE, romatoid artrit, myozit
-ANCA IFA sonuçları PR3/MPO
-Enfeksiyonlar
sonuçlarıyla birlikte
Subakut bakteriyel endokardit,
değerlendirilmelidir.
tüberküloz, HIV enfeksiyonu
-Enflamatuvar bağırsak hastalıkları
Ülseratif kolit, Crohn hastalığı
-Otoimmün GİS hastalıkları
Sklerozan kolanjit, otoimmün
hepatit
-İlaçla indüklenen ANCA
Antitiroid ilaçlar, hidralazin,
propiltiyourasil, penisilamin,
minosiklin.
Anti-GBM (Anti Glomerüler
- Goodpasteur sendromu
-Bu test otoimmün böbrek
Bazal Membran Antikoru)
-Otoimmün glomerulonefrit
hastalıklarının
tanısında ve ayırıcı tanısında
TEST
114
- AMA (Anti mitokondriyal
antikor),
- ASMA (Anti düz kas
antikoru),
- LKM (Anti karaciğerböbrek
mikrozomal
antikor)
- Anti-Endomisyum IgA
(Anti endomisyum IgA
antikoru),
- Anti-gliadin IgA (Anti
gliadin IgA antikoru) ve
anti-gliadin IgG (Anti gliadin
IgG antikoru),
- Anti-doku
transglütaminaz IgA ve
anti-doku transglütaminaz
IgG
- Primer biliyer siroz (PBC)
- Otoimmün hepatit (AIH)
- Primer sklerozan kolanjit (PSC)
- Overlap sendromu
- Anti-fosfolipit IgG ve
antifosfolipit
IgM antikoru,
- Anti-kardiyolipin IgG (ACA
IgG) ve anti-kardiyolipin
IgM (ACA IgM) antikoru
Anti-fosfolipid - sendromu (APS)
(Antikardiyolipin
sendromu)
- Tekrarlayan gebelik kayıpları (Üç
ya da
daha fazla sayıda spontan abortus
ile
beraberinde birden fazla canlı
doğum
olmaması), açıklanamayan 2. ya da
3.
trimester fetüs kaybı, erken gebelik
döneminde başlayan preeklampsi
(34.
gebelik haftasından önce), korea
gravidarum (gebelik koresi).
- Açıklanamayan venöz ya da
arteriyel tromboz
- Açıklanamayan felç
- Açıklanamayan geçici iskemik
atak ya
da amorozis fugax (Retina
damarlarında
iskemik atak)
- SLE ya da diğer kollajen doku
hastalıkları
- Otoimmun trombositopeni
- Otoimmun hemolitik anemi
- Livedo retikülaris (Deride
arteriolde
staz sonucunda oluşan ülserasyon)
- Yalancı pozitif VDRL
- Çölyak hastalığı (Gluten sensitif
enteropati)
kullanılır.
- Bu testler otoimmün karaciğer
hastalıklarının tanısında ve ayırıcı
tanısında kullanılır.
-Bu testler Çölyak hastalığının tanı
ve
tiplendirilmesinde ayrıca tedavi
takibinde
kullanılır.
-Tedavi izleminde kullanılacak test
Antidoku
transglütaminaz IgA olup IgA
eksikliği olan hastalarda “yanlış
negatif”
sonuç verebilir. Total IgA
bakılması
önerilir.
-Pozitif Anti-doku transglütaminaz
IgA
anti-endomisyum IFA ile
doğrulanmalıdır.
(Anti-endomisyum IFA daha özgül
ancak
daha az duyarlıdır.)
- Bu testler anti-fosfolipid
sendromu
(APS) (Anti-kardiyolipin
sendromu)
tanısında ve nedeni açıklanamayan
arteriyel ve venöz trombozların
neden
olduğu hastalıkların tanısında
kullanılır.
-Antifosfolipid sendrom (APS)
tanısı, klinik
bulgular ve hemostaz testlerinin
uygun
biçimde kombine edilmesiyle
konulabilir.
Bir hastada antifosfolipid antikorlar
saptandığında pozitif bulunan
testler en
az 6 hafta arayla tekrarlanmalıdır.
-Antikardiyolipin antikorlar (ACA)
genel
popülasyonda da yaygın olarak
bulunmaktadır ve her zaman
antifosfolipid sendrom ile ilişkili
değildir.
Antifosfolipid antikorlar genel
popülasyonun %14’ünde, SLE’li
hastaların ise % 30-50’sinde
görülürler.
115
RF (Romatoid faktör)
- Koagülasyon testlerinde
açıklanamayan uzama
- Açıklanamayan intrauterin
gelişme
geriliği (IUGR)
-Romatoid artrit
(Kronik enflamasyon ve
enfeksiyonda da
yükselebilir)
CRP (C-reaktif protein)
-Akut faz yanıtının
değerlendirilmesinde.
(Enflamasyon,
enfeksiyon, malignite, otoimmün
hastalıklar, travma ve doku
nekrozunda
yükselebilir)
C3, C4 (Kompleman 3 ve 4)
-Akut faz yanıtının
değerlendirilmesinde
(sistemik piyojenik enfeksiyonlar,
SLE,
vaskülitler, glomerulonefritte
düzeyleri
düşebilir)
- Romatoid artrit
Anti-CCP (Cyclic
Citrullinated Peptid)
Pankreas Islet Cell Antikor
(Pankreas Adacık Antikoru, ICA)
Tip I diyabet
-Romatoid artrit izleminde
tekrarlanan
RF testinin yeri yoktur. Negatif RF
testi
anti-CCP ile doğrulanabilir.
-Otoimmün hastalık izleminde en
az 3
hafta arayla tekrarlanan CRP
testinin yeri
vardır.
-Seri ölçümler özellikle yenidoğan
sepsisi
ve postoperatif enfeksiyon
izleminde
önemlidir.
Otoimmün hastalık izleminde en az
3
hafta arayla tekrarlanan C3, C4
testinin
yeri vardır.
- Bu test romatoid artrit tanısında
kullanılır.
-Ön tanıda romatoid artrit tanısı
olmadan
test istemi yapılmamalıdır.
- Romatoid artrit tanısında romatoid
faktör (RF) testinden daha
özgüldür,
özgüllüğü % 98’dir.
-Bazı RF negatif hastalarda antiCCP testi
pozitif bulunabilmektedir.
Bu test tip I diyabet tanısında
kullanılır.
Bu test tip I diyabet gelişiminde
önemli
bir prediktif göstergedir. Akut
başlayan ve insülin ihtiyacı olan
diyabet vakalarında
otoimmüniteye bağlı tip I diyabeti
doğrulamak ya da ayırımı
yapılamayan
durumlarda diyabet tipinin ayırıcı
tanısında kullanılmaktadır.
Tip I diyabetlilerin yakınları başta
olmak
üzere, riskli kişilerin taranmasında
da bu
test kullanılabilmektedir.
Genel öneri:
Otoimmün hastalıkların tanısında kullanılan testler, tarama ve tanının doğrulanması
amacıyla basamak tekniği ile kullanılmalıdır. Her aşamada klinik tablo ve bulgular, saptanan
antikorlarla karşılaştırılmalıdır.
116

mikrobiyoloji test rehberi tıklayınız

Transkript

Benzer belgeler

Kullanma talimatını okumak için tıklayın

Ameliyathanelerde Steril Malzemelerin Otomasyonlu Transfer Çözümü

Slayt 1 - Mühendislik Fakültesi

Elvan Mert UĞURLU ERİYEN SAATLER Uzun zamandır “zaman

Sağlık Hizmetleri Uygulama ve Araştırma Hastanesi

FlexHD ve FlexHD Diamond™ Acellular Dermis

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU

pro-toe® çekiç ayak parmağı fiksasyon sistemi

teknik şartname 4

2014 Pooh ile Işıklı Rüyalar 14,85X21cm TR-A5