üçüncülük ödülü

Transkript

üçüncülük ödülü

Yarýna
bir deðer
býrak
TURÝZM SEKTÖRÜ
ÜÇÜNCÜLÜK ÖDÜLÜ
Mehmet Kemal Dedeman
Araþtýrma ve Geliþtirme
Proje Yarýþmasý
SÜRDÜRÜLEBÝLÝR TURÝZM YAKLAÞIMIYLA
DÝKÝLÝ VE BERGAMAYI BÜTÜNLEÞTÝRME POTANSÝYELÝ
TURÝZM SEKTÖRÜ
HAZIRLAYANLAR
ÖÐR. GÖR. EMRE ATABERK
PROF. DR. FÜSUN BAYKAL
DOÇ. DR. GÖZDE EMEKLÝ
YARD. DOÇ. DR. ÝLKAY SÜDAÞ
MEHMET KEMAL DEDEMAN ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME PROJE YARIŞMASI - 2013
SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM YAKLAŞIMIYLA DİKİLİ VE BERGAMA’YI BÜTÜNLEŞTİRME POTANSİYELİ
ÖZET
İzmir’in Dikili ve Bergama ilçeleri, turizm potansiyelleri yüksek olmasına rağmen, turist sayısı, gelir, yatak kapasitesi, altyapı, hizmet çeşidi ve kalitesi, yenilik vd. göstergeler itibariyle turizmde istenilen gelişme düzeyine ulaşamamışlardır. Bu durumu değiştirmek iki ilçe
adına oldukça zordur. Çünkü; Dikili’nin kıyı turizminde güney Ege destinasyonlarına göre
rekabet şansı zayıf, Bergama’nın kültürel turizmde turisti konaklatabilme gücü azdır. O
takdirde, dünyanın pek çok yerinde uygulamalarını gördüğümüz turizmde bütünleşme temelinde çeşitli ortaklıklara ve işbirliklerine gitmeleri şarttır. Bütünleşmeyi sağlayacak ve
kolaylaştıracak çok sayıda olanak vardır: iki ilçenin yakınlığı, iki ilçenin farklı doğal ve kültürel çekicilikleri vd. Bu noktada, yerel halkın ve turizm aktörlerinin görüşlerini de almak çok
önemlidir. O nedenle, 2010 yılında iki ilçede toplam 1356 kişiye anket uygulanmıştır. Anket
sonuçları; Dikili ve Bergama halkı ve turizm aktörlerinin, iki ilçe arasındaki turizm ortaklığına son derece olumlu baktıklarını, bu ortaklığın her iki ilçenin turizmine büyük katkı vereceğine inandıklarını ortaya çıkarmıştır. Bundan sonra atılacak ilk adım, Dikili ve Bergama
arasında turizm ortaklığını yönetecek bir birliğin kurulmasıdır. Bu birlik, ortak planlar ve
projeler, ortak tanıtım faaliyetleri, ortak organizasyonlar ve etkinlikler düzenleme çabalarıyla iki ilçede turizmin gelişmesine ivme kazandıracaktır. Böylece turizmin ortaklık temelinde
gelişmesi; Dikili ve Bergama’da ekonomik, gelişimsel, koruma ve sinerjik yararları beraberinde getirecektir.
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilir Turizm, Turizmde Bütünleştirme, Dikili, Bergama.
1
ÖNSÖZ
İzmir iline bağlı Dikili ve Bergama birbirine 27 km uzaklıkta, farklı turizm potansiyellerine
sahip iki ilçedir. Dikili’de kıyı turizmi, Bergama’da kültürel turizm gelişme göstermiştir. Ancak her iki ilçedeki turizmin gelişme performansı istenilen düzeyde değildir. İşte tam bu
noktada bu projenin amacı; Dikili ve Bergama’nın birbirinden farklı turizm potansiyellerini
daha rantabl kullanabilmek ve destinasyon kimliklerini güçlendirmek amacıyla, “ortak hareket-ortak kullanım-ortak değerlendirmeler” temelinde fırsatların neler olduğunu belirlemek,
diğer ifadelerle; iki ilçenin hangi çekiciliklerinin (doğal, kültürel, hizmet) birbirlerini tamamlamayabileceğini, mekansal boyutta nasıl bütünleşebileceklerini, sonuç olarak “iki ilçe tek
destinasyon” haline nasıl gelebileceklerini araştırma bulgularıyla ortaya koymaktır.
Dikili ve Bergama ilçesinde turizm, birçok sorunlarla karşı karşıyadır. Dikili ve Bergama’nın
turizm ekseninde birbirlerini tamamlamalarının (bütünleşmeleri) fırsatı yaratıldığı taktirde,
bu sorunların büyük bir kısmının çözüleceği, rekabet şanslarının artacağı, dolayısıyla turizmde hak ettikleri yere ulaşabilecekleri ileri sürülebilir. Böylece, İzmir, Ege Bölgesi ve
Türkiye turizmine de katkıları bu iki ilçenin büyük olacaktır.
Araştırma sonuçlarının Dikili ve Bergama’nın turizm ortaklığına katkı vermesi dileğiyle…
Emre Ataberk
Füsun Baykal
Gözde Emekli
İlkay Südaş
İzmir, 2013
2
İÇİNDEKİLER
ÖZET ................................................................................................................................... 1
ÖNSÖZ ................................................................................................................................ 2
İÇİNDEKİLER ...................................................................................................................... 3
ÇİZELGELER LİSTESİ ........................................................................................................ 5
GİRİŞ ................................................................................................................................... 6
Kavramsal Çerçeve ............................................................................................................. 6
Sürdürülebilir Turizm ............................................................................................................ 6
Turizm Potansiyeli ............................................................................................................... 7
Turizmde Bütünleşme/Bütünleştirme ................................................................................... 8
Turizmde Ortak Planlama .................................................................................................. 10
Turizmde Ortak Rekabet ve Ortak Pazarlama ................................................................... 11
BİRİNCİ BÖLÜM ................................................................................................................ 12
DİKİLİ’NİN TURİZM POTANSİYELİ VE GÜNÜMÜZDEKİ KULLANIMI .............................. 12
1. ARZ ANALİZİ ................................................................................................................. 12
1.1. Doğal Çekicilikler .................................................................................................... 12
1.2. Kültürel Çekicilikler ................................................................................................. 13
1.3. Hizmet Çekicilikleri.................................................................................................. 15
2. TALEP ANALİZİ ............................................................................................................. 15
3. REKABET VE PAZAR ANALİZİ ..................................................................................... 16
4. SENTEZ......................................................................................................................... 16
5. TURİZM POTANSİYELİNİN KULLANILMASI ................................................................ 18
İKİNCİ BÖLÜM .................................................................................................................. 19
BERGAMA'NIN TURİZM POTANSİYELİ VE GÜNÜMÜZDEKİ KULLANIMI ...................... 19
1. ARZ ANALİZİ ................................................................................................................. 19
1.1. Doğal Çekicilikler .................................................................................................... 19
1.2. Kültürel Çekicilikler ................................................................................................. 20
1.3. Hizmet Çekicilikleri.................................................................................................. 23
2. TALEP ANALİZİ ............................................................................................................. 23
3
3. REKABET VE PAZAR ANALİZİ ..................................................................................... 24
4. SENTEZ......................................................................................................................... 25
5. TURİZM POTANSİYELİNİN KULLANILMASI ................................................................ 26
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ............................................................................................................. 27
DİKİLİ VE BERGAMA TURİZMİNİ BÜTÜNLEŞTİRME POTANSİYELİ.............................. 27
1. TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023’DE DİKİLİ VE BERGAMA ................................. 27
2. DİKİLİ VE BERGAMA’YI TURİZMDE BÜTÜNLEŞTİRME HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER .. 28
2.1. Yerel Halka Uygulanan Anket Sonuçları ................................................................. 29
2.2. Turizm Aktörlerine Uygulanan Anket Sonuçları ...................................................... 37
3. DİKİLİ VE BERGAMA’YI TURİZMDE BÜTÜNLEŞTİRME GEREKÇELERİ,
OLANAKLAR VE İŞBİRLİĞİ ÖRNEKLERİ..................................................................... 53
3.1. Bütünleştirme Gerekçeleri ve Olanaklar ................................................................. 53
3.2. İşbirliği Örnekleri ..................................................................................................... 54
4. DİKİLİ VE BERGAMA TURİZMİNİ BÜTÜNLEŞTİRMENİN SAĞLAYACAĞI
YARARLAR ................................................................................................................... 57
SONUÇ VE ÖNERİLER ..................................................................................................... 59
KAYNAKLAR ..................................................................................................................... 61
4
ÇİZELGELER LİSTESİ
Çizelge 1:
Yerel Halk Anketinin Uygulandığı Yerler ....................................................... 29
Çizelge 2:
Dikili ve Bergama’nın Turizm Açısından En Güçlü Tarafı Nedir? .................. 30
Çizelge 3:
Dikili ve Bergama’da Turizmin En Önemli Sorunları Nelerdir? ...................... 31
Çizelge 4:
Dikili ve Bergama’nın Turizm Sorunlarını Çözmek İçin Neler Yapılmalıdır? . 32
Çizelge 5:
Dikili ve Bergama Turizmde Daha Çok Tanınmak İçin Öncelikli Olarak
Hangi Ortaklığa Gitmelidir? ........................................................................... 33
Çizelge 6:
Dikili ve Bergama Turizminin Paket Turlar Yoluyla Ortak Pazarlanması
Nasıl Yapılmalıdır? ....................................................................................... 34
Çizelge 7:
Dikili ve Bergama Turizmde Ortaklığa Gittiği Takdirde Hangi Sonuçlar
Ortaya Çıkabilir? ........................................................................................... 35
Çizelge 8:
Dikili ve Bergama’nın Turizm Açısından En Güçlü Tarafı Nedir? .................. 37
Çizelge 9:
Dikili ve Bergama’da Turizmin En Önemli Sorunları Nelerdir? ...................... 38
Çizelge 10: Dikili ve Bergama’nın Turizm Sorunları Nasıl Çözülmelidir? ......................... 39
Çizelge 11: Dikili ve Bergama'da Turizmin Daha Çok Gelişmesi İçin Neler
Yapılmalıdır? ................................................................................................ 39
Çizelge 11: Dikili ve Bergama Turizmde Ortaklığa Gitmeli midir?.................................... 40
Çizelge 13: Dikili ve Bergama Turizmde Daha Çok Tanınmak İçin Öncelikli Olarak
Hangi Ortaklığa Gitmelidir? .......................................................................... 40
Çizelge 14: Dikili ve Bergama Turizminin Paket Turlar Yoluyla Ortak Pazarlanmasında
Neler Teşvik Edilmelidir? .............................................................................. 41
Çizelge 15: Dikili ve Bergama Turizmde Ortaklığa Gittiği Takdirde Bundan En Çok
Kimler Yararlanacaktır? ............................................................................... 42
Çizelge 16: Dikili-Bergama Arasında Turizm Ortaklığı Kurulmasının En Önemli
Gerekçesi Hangisidir?................................................................................... 43
Çizelge 17: Dikili ve Bergama’nın Turizmde Ortaklık Kurmasında En Önemli Fırsat
Hangisidir? ................................................................................................... 44
Çizelge 18: Dikili ve Bergama’nın Turizm Ortaklığı Kurmasında En Önemli Engeller
Nelerdir? ....................................................................................................... 45
Çizelge 19: Dikili-Bergama Arasında Turizm Ortaklığının Yaratılmasında İlk Adımı
Hangi Taraflar Atmalıdır? ............................................................................. 46
Çizelge 20: Dikili-Bergama Arasında Ortak Turizm Çalışma Grubu Kimlerden
Oluşmalıdır? ................................................................................................ 47
Çizelge 21: Dikili-Bergama Arasında Ortak Turizm Çalışma Grubu Hangi İşleri
Yapmalıdır? ................................................................................................. 48
5
GİRİŞ
Kavramsal Çerçeve
Günümüzde turizm sektörünün her alanında ve dünyanın tüm destinasyonları arasında
inanılmaz bir rekabet vardır. Bu yüzden turizm pastasından hem daha fazla pay alabilmek
hem de turizmi sürdürülebilir kılmak isteyen ülkeler, her sene turizmin rekabet ortamına
sayısız yeniliklerle çıkmaktadırlar. Çünkü ülkelerin rekabet şanslarının yüksek olabilmesi
için, turizm pazarında güçlü ve ayrıcalıklı olmaları bir zorunluluktur. Diğer taraftan son yıllarda, komşu ülkeler, bölgeler, kentler, turistik merkezler arasında, turizm planlamasından
turizm pazarlamasına kadar birçok konuda işbirliklerinin doğduğuna şahit olunmaktadır.
Özellikle de aynı denizi, aynı dağları, hatta aynı kültürü paylaşan ülkelerin komşu bölgeleri
ya da kentleri turizmde ortaklığa gitmektedirler. Hatta bir adım ötesinde, “ortak turizm mekanlarını ortak koruma” anlaşmalarına da imza atmaktadırlar. Bir program, proje ya da salt
bir anlaşma çerçevesinde yürütülen bu tür çalışmalara dünyanın pek çok ülkesinde rastlanmaktadır.
“Entegre / Entegrasyon” un Türkçe karşılığı olan “Bütünleşik / Bütünleşme”, bu projede,
coğrafya ve turizmin ara kesitlerinden (buluşma noktalarından) biri olan “Mekan” üzerinden
konu edilecektir. Mekan olarak seçilen yer ise Dikili ve Bergama ilçeleridir.
Araştırmada önce literatür taraması yapılmış, ilgili yayınlar temin edilmiş, Dikili ve Bergama
ziyaretleri ile yerinde gözlemler ve görüşmeler gerçekleştirilmiş, geniş çaplı bir anket uygulanmıştır. Toplanan bilgilerin değerlendirilme aşamasında şu süreç izlenerek proje raporu
yazılmıştır:
•
Turizmde bütünleşme etrafındaki kavramların açıklanması ve örnekler verilmesi
•
Dikili ve Bergama’nın turizm potansiyellerinin analiz edilmesi
•
Dikili ve Bergama turizminin bütünleştirilmesi hakkındaki görüşler, bütünleştirme gerekçeleri, olanaklar, işbirliği örnekleri ve bütünleştirmenin getireceği yararların ortaya konulması.
Sürdürülebilir Turizm
Turizmde sürdürülebilirlik, çevreye daha fazla önem veren yeni bir turizm kültürü yaratmaktadır. Bu anlayış, yenilenemeyen kaynakların daha verimli kullanımını (gerekirse yeniden
kullanım ve dönüşüm) ile gelecek nesillere aktarılmasını savunmaktadır.
Dünya Turizm Örgütü (UNWTO), sürdürülebilir turizmi “kültürel bütünlüğü, ekolojik süreçlerin temellerini, biyolojik çeşitliliği ve yaşam destek sistemlerini korurken, ekonomik, sosyal
ve estetik gereksinimlerin karşılanabilmesi gibi bütün kaynakların yönetimine yol gösteren
6
turizm” olarak tanımlamaktadır (McKercher, 2003). UNWTO başkanlığında, 2007 yılından
itibaren, 27 kurumdan oluşan bir koalisyon -Küresel Sürdürülebilir Turizm Kriterleri Ortaklığı- sürdürülebilirlik kriterlerini oluşturmak için bir araya gelmiş, yaklaşık 100.000 turizm
paydaşına ulaşılmış, mevcut 60 sertifikasyon ve diğer serbest kriter arasından 4500’den
fazla kriter analiz edilmiş ve 1500’ den fazla kişiden yorum alınmıştır. Sürdürülebilir turizm
kriterleri ISEAL Usul Hukuku Kanunu’na uygun olarak geliştirilmiştir.
Küresel Sürdürülebilir Turizm Kriterleri dört ana tema etrafında örgütlenmiştir:
• Etkin sürdürülebilirlik planlaması
• Yerel toplum adına sosyal ve ekonomik yararları en üst düzeye ulaştırma
• Kültürel mirası koruma ve çoğaltma
• Çevre üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirme.
Turizm Potansiyeli
Turizm potansiyeli; herhangi bir yerin turizm için değer taşıyan, ancak kullanılmayan kaynakları ve özelliklerini içerir. Bu kaynakların turizm için çekicilik değeri, kullanım kolaylığı
ve önceliği, potansiyel saptanması ile ortaya çıkarılır.
Turizm potansiyelini saptama, yalnızca bir bölgenin turizme uygun olup olmadığını ortaya
koymak değil, aynı zamanda sorunları açığa çıkarmak açısından da önemli bir işlemdir.
Çünkü bu saptama ile turistik gelişmeye yön verildiği gibi, coğrafi çevrenin de en iyi biçimde kullanılması ve korunması mümkün olabilmektedir. Diğer taraftan potansiyelin yalnızca
arzla ilgili olmadığı, talep, rekabet ve pazarın da bir potansiyelinin olduğu, dolayısıyla hepsinin bir bütün halinde saptanması gerektiğidir (Soykan, 2003).
Herhangi bir yerin turizm potansiyelinin saptanması 2 aşamada gerçekleştirilir:
1. Arz, talep, rekabet ve pazar eğilimlerinin araştırıldığı, mevcut turizm koşullarının
analiz edildiği ilk aşama (Analiz aşaması)
2. Bölgenin güçlü ve zayıf yönlerinin araştırıldığı, bölgenin kalkınmasında turizmin
gerekli olup olmadığının sorgulandığı, mevcut turizm koşullarının nasıl değerlendirildiğini ortaya koyan ikinci aşama (Teşhis/Sentez aşaması)
Bu iki aşama bölge içi ve bölge dışı bilgilerin toplanması, işlenmesi ve yorumlanması ile
tamamlanır (Observatoire Européenne Leader, 1997).
7
Turizmde Bütünleşme/Bütünleştirme
Günümüzde turizm sektörüne girmiş en güncel kavramlardan biri olan “entegre/entegrasyon
(bütünleşik/bütünleşme)”, bu projenin de temelini oluşturmaktadır. Bütünleşme kavramı,
turizm literatüründe özellikle planlama ve yönetimde yerini almış ve geçerlilik kazanmıştır
(Gunn, 1988; Innskeep, 1991; Butler, 1999; Youell, 2003’e göre; Saxena, 2007). Dünyanın
pek çok ülkesinde, bütünleşik (entegre) planlama, sürdürülebilir bütünleşik koruma, bütünleşik yönetim, bütünleşik pazarlama adı altında sayısız çalışmalar yapılmaktadır.
Turizm etrafında kümelenen sayısız bütünleşme yolları ve örnekleri bulunmaktadır. Turizm
aktörleri çeşitli platformlarda bir araya gelmekte, ortaklıklara imza atmaktadırlar.
Turizm etrafında bütünleşmenin birçok gerekçesi vardır, şu örnekler verilebilir:
•
Coğrafi yapının turizmde mekansal bütünleşmeyi kolaylaştırması ve gerekli kılması
(dağların, göllerin, akarsuların bir veya birçok ülke tarafından paylaşılması gibi)
•
Turizm ortaklıklarının günümüzde ihtiyaç haline gelmesi ve yenilikleri kolaylaştırması
•
Turizmde işbirliği-güçbirliği, antlaşma-birleşmenin getirdiği kazanımlar (istihdam, gelir, istikrar, tasarruf, optimum kullanma, koruma, rekabet vd).
Bütün bu gerekçelere bağlı olarak turizmde bütünleşme temelinde birçok şu girişimler başlatılmaktadır: ortak planlama, ortak düzenleme ve ortak projeler, ortak yatırımlar ve ortak
işletmeler, ortak STK’lar, ortak paket turlar, ortak organizasyonlar (etkinlikler), ortak yönetim, ortak tanıtım ve pazarlama vd.
Turizmde bölgesel işbirliği, turizmin etkin gelişiminin ön koşulu kabul edilmektedir. Bölgesel işbirlikleri, bölgelerin çekim gücünü arttırarak, daha fazla turist gelmesini ve daha uzun
konaklama yapmalarını sağlamaktadır. Öte yandan “büyük kent-küçük kent ilişkisi” kurularak bölge içi bağlılık yaratılmaktadır. Bunun sonucunda da yerleşim birimleri arasında
olumsuz rekabete girmek yerine, birlikte hareket etmek daha büyük faydalar sağlayacağından turizmin olumlu etkileri de o denli artmaktadır. Bu tür bağlantılar “kümelenme” olarak da nitelendirilmektedir (İçöz vd., 2002).
Turizmde doğrudan mekana dayalı/mekanla iç içe olan çeşitli bütünleşme yolları vardır.
Aşağıda, turizmde mekansal bütünleşme yolları tanıtılmakta ve örnekler verilmektedir.
1. Turizmde Destinasyonlararası Bütünleşme:
Turizmde kısaca “varış noktası” ya da “turistin yaşadığı yerden ayrılıp, tatil, iş gezisi vb.
için gideceği yer” olarak tanımlanan destinasyonlar, turizmde çok çeşitli ortaklıklara gitmektedirler. Zaten destinasyonun kendisi, turist denilen tüketici gruba (müşterilere)
bütünleştirilmiş hizmetler (ürünler) sunması ve sunduğu coğrafi mekanın da “ilişkiler
8
bütünü” olması nedeniyle doğrudan bütünleşmeyi temsil etmektedir. Çünkü turizm
bölgeleri, turizm ürünlerinin karışımı niteliğinde olup, müşterilere bütünleşik bir deneyim
sunarlar (Bahar ve Kozak, 2005).
Belediyeler arasında “kardeş kent, ikiz kent” uygulamaları görüldüğü gibi, destinasyonlar
arasında da çeşitli ortaklıklara imzalar atılmaktadır. Bu ortaklıkların temelinde; turizmin
rekabet ortamında birlikte hareket etmek, olanakları ekonomik kullanmak yatmaktadır. Talebe hızla cevap verebilmek açısından destinasyonlar arası bütünleşme bir çözüm olarak
seçilmektedir (Aydın, 2009).
Dünyada birbirine komşu pek çok kent/destinasyon arasında işbirliği çalışmaları yürütülmektedir. İşbirliğinin şu nedenlerden dolayı daha da yaygın hale geldiği ileri sürülmektedir
(Clark, 2006): yerel seviyede yüksek rekabeti anlamsız kılan entegre global pazarların
yükselişi, global olayların giderek daha fazla bir tür bölgesel pazarlama şekli olarak kullanımı, turizmi daha geniş etkiler yaratabilmek amacıyla kullanma isteği, turizmin yarattığı ek
olanakları kullanma isteği.
Turizmde işbirliğine giden kentlere, köylere şu örnekler verilebilir:
•
İngiltere; Edinburg-Glasgow, İtalya; Milano-Torino, Kanada-ABD; Vancouver-Seattle
vd. çeşitli organizasyonlar etrafında turizmde işbirliğine gitmişlerdir (Clark, 2006).
•
Almanya; Baden-Württemberg eyaletindeki Stuttgart, Heidelberg, Freiburg,
Mannheim, Karlsuhe, Ulm, Heilbronn, Plforzheim, Tübingen ve Reutlingen kentleri,
bölgenin turizm pastasından daha fazla pay alabilmek amacıyla ortak paydaları Kara Ormanlar için “Kara Ormanlar Turizm Birliği”ni kurmuşlar, tanıtım ve pazarlamayı
tek elden yapmaktadırlar (Köfteoğlu, http://www.turizmaktuel.com/haber-14026).
•
Fransa; Yerel kalkınma politikaları içinde önemli bir yeri olan kırsal turizmi geliştirmek üzere projeler yapılmakta, birlik veya dernekler, organizasyonu sağlamaktadırlar. Sözgelimi “Savoie Köy İstasyonları Birliği”, yerel yatak sayısını kentli nüfusun en
fazla altı katı olarak belirlemiştir. (Soykan, 2000).
Türkiye’de henüz birbirine komşu destinasyonlar arasında planlı ve örgütlü turizm ortaklıkları olmasa da, bunun en güzel örneği İzmir’in Selçuk ilçesi ile Aydın’ın Kuşadası ilçesi
arasındadır. Selçuk’ta evrensel kültür değerleri ve Selçuk Müzesi her yıl milyonlarca turist
tarafından ziyaret edilmektedir. Bu ziyaretçilerin büyük bir kısmı Kuşadası Limanı’na gelen
kruvaziyer yolcularıdır. Diğer taraftan, Selçuk’a konaklamalı gelen kültür turistlerinin, Kuşadası’nda turistik hizmetlerin daha fazla gelişmiş olması nedeniyle günübirlik gittikleri görülmektedir. Böylece iki ilçenin turizmde bütünleştiğine tanık olunmaktadır.
9
2. Turizmde Ülkelerarası (Sınırötesi) Bütünleşme:
Sınır komşuluğu yapan ülkeler arasında aynı coğrafi bölgeyi paylaşanlar ortak projeler
yapmaktadırlar. Bu projelerin en fazla görüldüğü mekanlar, kıyı turizminin planlanacağı
kıyılardır. Sözgelimi, Bulgaristan-Romanya arasında Karadeniz kıyıları ve Fildişi Sahili ülkeleri arasında makro boyutta kıyı planları gibi.
Sınırötesi turizm işbirliklerine şu örnekler verilebilir:
•
Leman Gölü, Fransa ve İsviçre’nin ortak gölüdür, o nedenle 1995 yılında “Sınırsız
Leman Derneği” kurulmuştur. Derneğin amacı, Leman bölgesinin, komşu Alplerin ve
Gruyère yöresinin miras zenginliklerini müşteri değişimi yaparak dinamik bir yaklaşımla
pazarlamaktır (http://www.leman-sans frontiere.org).
•
Fransa-İsviçre-İtalya’nın Alp Dağları’nı paylaşan bölgeleri arasında yaratılan L’Espace
Mont-Blanc/Mont-Blanc Bölgesi girişimi, sınırötesi işbirliklerine ve mekansal bütünleşmeye en güncel ve en başarılı örneklerden birisidir. Bu girişimin dört temel hedefi arasında “doğal ve kültürel kaynakları koruyacak bütünleşik turizmi teşvik etmek” yer almaktadır. (http://www.espace-mont-blanc.com).
•
Oresund Bölgesi, Danimarka ve İsveç arasında denizaşırı bir bölge olup, “iki ülke-tek
destinasyon” sloganıyla yola çıkılmış, Kopenhag ve Malmö kentlerini ortak pazarlamak
üzere bir proje hazırlanmıştır (Ünlü-Yücel, 2005).
3. Turizm Türleri Arasında Bütünleşme/Bütünleştirme:
Özellikle, kıyı turizmi ile iç kısımlardaki turizm türleri çeşitli organizasyonlar etrafında bütünleştirilmekte, kıyılar ve hinterlandı aynı anda kullanılmaktadır. Sözgelimi: UNESCO
Dünya Kültürel Mirası Listesi'nde yer alan İtalya’nın Po Deltası kıyısındaki tarihi
Commachio kasabası ile ondan 48 km içerdeki tarihi Ferrara kenti; bölge yöneticileri tarafından, bir bütün olarak ele alınmış, kıyı turizmi, kültürel turizm ve doğa turizmi bütünleştirilerek bir paket ürün haline getirilmiştir (ÇEKÜL, 2005).
Turizmde Ortak Planlama
Turizmin karşılıklı ilişkilerden oluşan bir sistem olduğu ve buna uygun bir planlanma yapılması gerektiği kabul görmektedir (Inskeep, 1991). Nitekim bu sistem içindeki ulaşım, konaklama ve gezi yerleri, tanıtım ve bilgilendirme gibi tüm bileşenler, turizmin alt sektörleri
arasında çatışmalara yer vermeyecek şekilde bir bütün olarak planlanmalıdır, görüşü yaygınlık kazanmıştır (Gunn,1984’e göre: Timothy, 1998). Bütünleştirici (bütünleşik) planlamanın bakış açısı (Marcouiller, 1997’e göre; Timothy, 1998); turizmin bir ülkenin ya da
bölgenin genel planına ve tüm gelişim stratejilerine dahil edilmesidir (Lee, 1987 ve
Inskeep, 1991’e göre; Timothy, 1998).
10
Turizmde Ortak Rekabet ve Ortak Pazarlama
Ülkelerin, bölgelerin ve kentlerin turizmde sürdürülebilir rekabet avantajı sağlama hedefi
doğrultusunda çabalar harcadıkları, sonuçta önemli turizm destinasyonlarına dönüştükleri
gözlenmektedir. Ancak merkezi ve büyük destinasyonlar dışında kalan küçük yöresel destinasyonlar, rekabet söz konusu olduğunda dezavantajlı konumda olmaktadırlar. O nedenle planlama, yönetim ve pazarlama faaliyetleri; maliyetleri düşürücü ve etkinliği arttırıcı işbirlikleri ile gerçekleştirildiği taktirde, rekabet gücünün artacağı ve sürdürülebilir olacağı
belirtilmektedir. Bu noktada “ortak pazarlama”; birbirine coğrafi olarak yakın mesafede bulunan ve birbirleri ile fonksiyonel işbirliği yapabilecek küçük ölçekli yöresel destinasyonların
ortak bir pazarlama örgütlenmesi ve marka adı altında pazarlanarak, rekabet gücü için
önemli bir strateji seçeneği olarak ortaya çıkmaktadır (Yavuz, 2008).
Çağdaş pazarlamada en yeni konulardan biri “ortaklık karması” dır (İçöz vd., 2002). Gerek
maliyeti düşürmek için, gerek etkinliği arttırmak ve gerekse yeni pazarlara hitap edebilmek
için işletmeler / bölgeler / hatta ülkeler şu girişimlerde bulunmaktadırlar: ortak pazarlama,
stratejik ortaklıklar geliştirme, ortak marka yaratma, hizmetleri çeşitlendirme.
Destinasyon pazarlaması, coğrafi olarak sınırlı alanda ortak amacı başarmak için uyum
içinde çalışacak farklı organizasyonları ve iş birimlerini bir araya getiren işbirlikçi bir çalışmadır (Grangsjo, 2003 ve Vernon, 2005’e göre; Wang, 2008).
11
BİRİNCİ BÖLÜM:
DİKİLİ’NİN TURİZM POTANSİYELİ VE GÜNÜMÜZDEKİ KULLANIMI
1. ARZ ANALİZİ
1.1. Doğal Çekicilikler
Coğrafi konum ve yer şekilleri: Dikili ilçesi; Ege Bölgesi’nde Ege Bölümü’nün kuzey kıyılarında yer almaktadır. Batısında Ege Denizi, kuzeydoğusunda Madra Dağı, güneyinde
Çandarlı Körfezi ile çevrelenmiştir. Dikili; Bergama (İzmir), Ayvalık (Balıkesir), Midilli Adası
(Yunanistan) ile komşuluk yapmaktadır. Dikili ilçe merkezi, İzmir’e 118 km, Ayvalık’a 42
km, Bergama’ya 27 km uzaklıktadır.
İlçeyi kuzeydoğudan çevreleyen Geyikli Dağı, oldukça engebeli bir topografya yaratır (Geyikli Tepesi, 1062 m). Kuzeyde Madra Dağı’nda yükselti 1300 metreyi geçerken, Bakırçay
Ovası’nda 20-25 metreye iner. İlçe güneyinde Karadağ volkanik kütlesi yer alır (781 m.).
Nebiler köyü yakınlarında Yelköprü Mağarası bulunur. Dikili-Çandarlı arasındaki kıyı morfolojisini alçak ve yüksek kıyılar ile adalar oluşturmaktadır. Dikili kıyıları toplam 42 km
uzunluğa sahiptir. Dikili kıyılarına yakın olarak konumlanmış altı ada bulunmaktadır: Kara
Ada, Kızkulesi Adası, Güvercin Adası, İkikızkardeşler Adası, Garip Adası, Kalem Adası.
Dikili Körfezi ile Madra Çayı arasında küçük düzlükler görülür. İlçenin büyük kısmı
Bakırçay Ovası’nın delta kısmından oluşmaktadır. Bu çevrede kurulmuş olan antik Elaia
liman kenti, alüvyonlaşmayla bugün 3-4 km iç kısımda kalmıştır (Sertkaya-Doğan, 2005).
Dikili “Birinci Derece Deprem Kuşağı” içinde yer almaktadır. Dikili’de 1939 tarihinde meydana gelen deprem sonucunda eski sahil yolunun bir kısmı denize kaymış bir çok bina
yıkılmış ve 60 kişi ölmüştür. Bugün kentsel yerleşiminin en yoğun olduğu kıyı kesimindeki
yapılar, bu fay hattından dolayı risk altındadır.
İklim: Dikili Meteoroloji İstasyonu’nun verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 16.4°C’dir.
Dikili’de yaz aylarında yüksek sıcaklıklar ölçülürken kış mevsiminin ise serin-ılık geçtiği
ortaya çıkar. Dikili, tipik Akdeniz yağış rejiminin etkisi altındadır. Eylül ayı ile birlikte artmaya başlayan yağış miktarı yaz aylarına doğru minimum seviyeye yaklaşır. Dikili’de deniz
suyu sıcaklığı Ağustos ayında ortalama 22,3°C çıkabilmektedir. Dikili’nin iklim koşulları,
kıyı turizmi için Haziran-Eylül aylarını içine alan 3-4 aylık uygun bir dönem yaratırken, diğer turizm türleri için yılın tüm ayları uygunluk taşır. Şüphesiz ilkbahar ve sonbahar ayları,
doğaya dayalı turizm türleri için her zaman daha çekicidir.
Su kaynakları: Bakırçay, ilçenin güney kıyılarında Çandarlı Körfezi’ne dökülür. İlçenin
diğer akarsuları: Boğazhisar (Sarıazmak) Çayı ve Müsellim Deresi’dir. Nebiler köyü yakın-
12
larında manzara güzelliği yaratan bir şelale bulunmaktadır. İlçenin tek büyük gölü Karadağ
kütlesi üzerindeki Karagöl’dür. Göl çevresi yaklaşık 800 m kadar, derinliği birkaç metredir,
suları tatlı olup, içinde balık yaşamaktadır. İlçe sınırları içinde iki jeotermal alan bulunmaktadır. İlçenin bazı mahallelerindeki konutlar jeotermal enerjiyle ısınmaya başlamışlardır.
Ayrıca, jeotermal sular seracılıkta da kullanılmaktadır (Ataberk ve Baykal, 2011).
Toprak ve bitki örtüsü: İlçe toprakları genel özelliklerini, alüvyal ve kolüvyal birikme alanlarından almaktadır. Dikili çevresindeki topraklar, iklim tiplerine göre yapılan sınıflandırma
kapsamında “Akdeniz Toprakları” grubuna girerler. Dikili’de yüksek rölyefteki bitki örtüsü,
tipik Akdeniz formasyonları olan kızılçam, karaçam, göknar, ladin ve makilerden oluşur.
Ayrıca, meşe, palamut ve fundalıklar yayılış gösterir. Fıstık çamları yoğun olarak Kozak
Yaylası ve Geyikli Dağı’nda bulunur. Akarsu boylarında çınar, söğüt ve kavak ağaçlarına
kümeler halinde rastlanır.
1.2. Kültürel Çekicilikler
Tarihsel geçmiş, arkeolojik alanlar ve eserler: Dikili’nin günümüzden 4000-5000 yıl öncesine inen uzun bir yerleşim tarihi vardır. Aioller, Dikili toprakları üzerinde Aternaus,
Pytani, Astria, Teutronia, Elaia gibi kentleri kurmuşlardır (Hergül, 2008). Dikili’nin bir beldesi olan Çandarlı’da bir Aiolis kenti olan Pitane kurulmuştur. Osmanlı Devleti’nin 1462 yılında Midilli Adası’nı alması ile birlikte Çandarlı Körfezi’nden Çanakkale Boğazı’na kadar
olan bölge, Osmanlı kontrolüne geçmiştir. Dikili ilçe merkezinin bilinen tarihi, son dönem
Osmanlı kasabası olduğunu göstermektedir. Nitekim en eski yapı Bahriyyun Cami, H.1303
(M. 1886-1887) tarihlidir. Dikili, 1868 yılına kadar köy, 1868-1928 arası nahiye, 1928’den
itibaren ilçe haline gelmiştir. Dikili, 13 Haziran 1919’da Yunanlılar tarafından işgal edilmiş,
14 Eylül 1922’ye kadar işgal sürmüştür (Muti, 2005’e göre; Kaplan, 2008).
Günümüzde Dikili ve güncel kültür: Dikili, İzmir’in az nüfuslu ilçelerinden biridir. İlçenin
2010 ADNKS Nüfus Sayım Sonuçları’na göre ilçe merkezi nüfusu 17.895; Çandarlı beldesi nüfusu 4.989; Dikili kırsal nüfusu 11.474, Dikili toplam nüfusu 34.358 kişidir. Dikili ilçesinin günümüzde bir beldesi (Çandarlı) ve 25 köyü bulunmaktadır.
Dikili’nin güncel kültürü, bu küçük ilçenin sosyo-ekonomik özellikleri ile yakından ilgilidir.
Günlük yaşamın en yoğun ve hareketli olduğu yerler Dikili kent merkezinde Kaymakamlık
ve Belediye çevresidir. Çandarlı beldesi kış aylarında sönükleşmekte, Kabakum ve
Salihleraltı mevkileri yaz aylarının dışında boşalmaktadır. Dikili’de turistik organizasyonlar
kapsamında, şenlikler, kutlama günleri, bayramlar ve haftalık pazar (Salı), canlılık yaratmaktadır. Dikili Barış, Demokrasi ve Emek Şenlikleri (1-4 Eylül) uzun yıllardan beri düzenli
olarak yapılmaktadır.
13
Kırsal yerleşmeler ve geleneksel kültür: Dikili’nin 25 köyü, dağlar, dağ etekleri, ovalar
ve kıyılarda yer almaktadır. Dikili köylerinin bir kısmı, ilçede turizmin gelişmeye ve ikinci
konutların çoğalmaya başlamasıyla büyük değişimler yaşamaya başlamışlardır. Buna karşılık Dikili’de hala Yörük aşiretlerinin gelenekselliğini koruyan otantik köylerini de bulmak
mümkündür (Eriş, 1998). Bademli köyü, ilçenin en büyük ve en gelişmiş köylerinden biridir. Zeytincilik yanında, sebze ve meyve yetiştiriciliği yapılmakta, ayrıca köy, turizmle de
tanışmış bulunmaktadır. Konaklama tesisleri kıyıda ve kıyı karşısındaki Kalem Adası’nda
konumlanmıştır. Yahşibey, Bademli köyü yakınındadır ve bu köy de turizme yabancı değildir. Yağcıbedir kilim ve halıları günümüzde Kocaoba, Mazılı, Yenice, Samanlık ve Çağlan köylerinde dokunmaktadır (Gazete Dikili, 17 Ocak 2011). Dikili’nin tek ova köyü olan
Kabakum’un deniz kıyısında ikinci konutlar ve turistik tesisler kurulmuştur. Salihler köyü
Dikili’nin en fazla nüfuslu köyüdür. Köyün deniz kenarındaki Salihleraltı mevki, ikinci konutlarla dolmuştur. Nebiler köyü, kaplıcası, şelalesi, mağarası, küçük antik kent kalıntıları,
eski un değirmenlerinin yıkıntıları ve eski mezarlığı ile tanınmaktadır (Hergül, 2008).
Dikili’nin kültürel kaynakları arasında geleneksel kırsal kültür ve ona bağlı olarak el dokuma halıcılığı önem taşımaktadır. Geleneksel halıcılık, Kocaoba, Mazılı, Yenice, Samanlık
ve Çağlan köylerinde yapılmaktadır. Ayrıca zeytin ve zeytinyağı, tulum peyniri ilçenin öne
çıkan yerel ürünlerini oluşturmaktadır (Ataberk ve Baykal, 2011).
Ekonomik etkinlikler: İlçenin toplam yüzölçümü 541.000 dekardır. Tarım arazisi 124.231
dekardır. Dikili’de yaklaşık olarak 36.000 dekar zeytinlik, 700.000 adet zeytin ağacı bulunmaktadır. Sebze ve zeytin fidesi yetiştirilmesi amacıyla seracılık yapılmaktadır. Sebze
fidesi yetiştiren 3 işletmenin toplam 43 dekar alanı, 179.5 bin fide kapasitesi ve 83 çalışanı
bulunmaktadır. Dikili’de hayvancılık ikincil geçim kaynağıdır. Genel olarak büyükbaş, küçükbaş, kanatlı yetiştiriciliği ve arıcılık yaygındır. Dikili’nin önemli geçim kaynaklarından
birisi de balıkçılıktır. Derin su balıkçılığının yapıldığı Dikili’de sardalya, uskumru ve kolyoz
başta olmak üzere her türlü balık avlanmaktadır. Dikili’de tarıma dayalı sanayi (zeytinyağı
ve un fabrikaları, mandıralar vd) görülmekte, 5 adet granit işletmesi bulunmaktadır. Tarım
ve maden ürünleri Dikili Limanı’ndan ihraç edilmektedir (İZTO, 2007).
1.3. Hizmet Çekicilikleri
Dikili’de ulaşım, konaklama, yeme-içme ve alışveriş gibi turizm hizmetleri gün geçtikçe
çeşitlenmektedir. Sağlık ve güvenlik, gümrük, banka, sigorta, hukuk gibi hizmetler yeterli
düzeydedir. Ancak ilçede, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı resmi bir tanıtım birimi yoktur. Dikili’de turizm adına faaliyet gösterecek sivil toplum kuruluşlarının bulunmaması da
büyük bir eksikliktir.
14
Dikili’de ilçe dışı bağlantılar, karayolu ve denizyolu ile sağlanmaktadır. Dikili’ye denizyoluyla yolcu getiren gemiler, Dikili Limanı’na yanaşmaktadır. Dikili’ye gelen yolcu gemilerinin (Midilli feribotları ve kruvaziyerler), yıl içinde en fazla Mayıs-Eylül ayları arasında geldikleri görülmektedir. İlçede yat limanı, demiryolu ve havayolu bağlantısı yoktur.
Dikili’de konaklama birimleri, sayı, tür ve kalite açısından belirli bir düzeye ulaşmıştır. Bu
konudaki en dikkat çekici özellik, ilçede dört ve beş yıldızlı otellerin olmaması, buna karşılık pansiyonların oldukça yaygın bulunmasıdır. Haftalık, aylık, sezonluk ev kiralama şekli
de çok kullanılan bir yöntemdir. İlçede 2010 yılı itibariyle 41 tesis ve 2437 yatak bulunmaktadır. Dikili’de son 15-20 yıldır konut kooperatifleri toplu yazlıklar şeklinde kıyıları, koyları
ve kıyı gerisindeki yamaçları doldurmaya başlamışlardır. İlçede toplam 15.787 ikinci konut
(hane olarak) yer almaktadır.
Dikili’de turiste yönelik yeme-içme, eğlence ve alışveriş hizmetleri, ilçe merkezi ve Çandarlı
beldesinde toplanmıştır. Bu hizmetlerin bir kısmı otellerin bünyesinde, bir kısmı da ayrı
olarak dağılış göstermektedir. İlçede turiste yönelik alışveriş birimleri yine ilçe merkezi ve
Çandarlı’da bulunmakta, özellikle de yaz aylarında faaliyet göstermektedirler. Dikili haftalık
pazarı (Salı), yaz aylarında Midilli Adası’ndan gelenler için açılan alışveriş pazarı (Cumartesi), hediyelik eşya satış yerleri, alışverişin en canlı olduğu kesimlerdir.
2. TALEP ANALİZİ
Dikili, turistik talep açısından yerli turistlerin ağırlık taşıdığı bir turist profiline sahiptir. Yerli
turistlerin büyük bir kısmı ikinci konut sahipleridir. Yabancı turistlerin ilçeye gelişi büyük
çoğunlukla denizyolu ile olmaktadır. Midilli’den gelen yabancıların çok büyük bir kısmı ada
halkı olup, Dikili’ye günübirlik alışveriş amaçlı gelmektedirler. Ayrıca kruvaziyer gemilerle
gelenler de konaklama yapmadıkları için günübirlik yolculardır.
Dikili’ye denizyoluyla gelenlerin son 5 yıllık değişimini değerlendirecek olursak; münferit
Türk ve transit yolcuların düzenli bir artış gösterdiğini, buna karşılık münferit yabancı yolcuların yıllar arasında çok değişken olduğunu söyleyebiliriz. Bu farklılığın temel iki nedeni
vardır. Birincisi; kruvaziyer gemilerin Dikili’ye düzensiz uğramaları, ikincisi; Midilli’den gelen
yabancıların da zaman zaman Ayvalık Limanı’nı tercih etmeleri ya da uygulanan kampanyalarla ucuz biletlerin yolcu artışına neden olmasıdır. Buna karşılık, bu dalgalanmaların
azalma eğilimine girdiğini söylemek mümkündür. Dikili’ye 2011 yılında 19.832 yolcu (Türk,
Yunan, Alman vd) giriş yapmıştır.
15
3. REKABET VE PAZAR ANALİZİ
Bu projenin amacı, Dikili’nin mevcut ve potansiyel rakiplerini araştırmak, pazar analizini
yapmaktan uzaktır. Bölgeyi iyi tanımanın sağladığı avantajlarla şu özet bilgiler verilebilir:
•
Dikili’nin yakın çevresinde kıyı turizmi açısından en büyük rakibi Ayvalık’tır. Ayvalık,
sualtı dalış turizmi ve yat turizminde Dikili’ye göre daha fazla gelişmiştir. Ayvalık,
kültürel turizm açısından yüksek bir potansiyel taşırken, Dikili’nin kırsal turizm potansiyeli daha zengindir. Şüphesiz Dikili’nin en büyük kozlarından biri de termal su
potansiyelidir ve Ayvalık’la kıyaslanmayacak derecede üstündür.
•
Dikili turizmi iç turizme dayalı olduğu için pazarı da Türkiye’dir. İç pazar ağırlıklı bir
turizm, Dikili’de turizmin gelişmesindeki en büyük engellerinden biridir. Dış pazardan
henüz yeterli talep alamayan Dikili, Midilli Adası’na yakınlık avantajını çok iyi kullanmalıdır. Ayrıca Bergama’ya yakınlık avantajını da kruvaziyer gemilerin arttırılmasında kullanma şansına sahiptir. Böylece Dikili’ye yakın bu iki destinasyon, Dikili’nin
dış pazarlara açılmasında en büyük iki fırsattır.
4. SENTEZ
Turizm potansiyelinin saptanmasında sentez; alanın güçlü ve zayıf yönlerini, dış tehditleri
ve fırsatları tanımak, turizm eğilimlerini, rekabet ortamını, arz ve talebin karşılaştırılmasını
ve yorumlanmasını içine almaktadır (Observatoire Européen Leader, 1997). Sentezin bir
kısmı Swot analizidir ve Dikili için aşağıda yapılmıştır:
16
GÜÇLÜ YÖNLER
FIRSATLAR
1. Coğrafi konumun uygunluğu
2. Gümrük hizmeti veren Dikili Limanı’nın varlığı
3. Midilli Adası’nın yakınlığı ve Dikili-Midilli
arasında düzenli yolcu taşımacılığı
4. Dikili ardülkesinde dünyaca ünlü Bergama antik
kentinin varlığı
5. Kıyı turizmine uygun uzun kıyı şeridi ve temiz
deniz
6. Göl, mağara, orman, şelale, adalar ve eşsiz
manzara güzellikleri gibi doğal çekiciliklerin
zenginliği
7. Zeytin-zeytinyağı, tulum peyniri gibi yerel
ürünler, halıcılık ve kırsal kültür
8. Çok sayıda, rezerv açısından çok zengin,
hastalıkları iyileştirme gücü yüksek termal
suların varlığı
9. Kıyı turizmi için her bütçeye uygun konaklama
olanakları
1. Denizyolu ve karayolu ile kolay ulaşılabilirlik
2. Midilli Adası ve Bergama’nın yakınlığın dış
turizme açılmayı kolaylaştırması
3. Kruvaziyer turizminin dünyada yükselişi,
Akdeniz ve Ege Denizi’nde yaygınlaşması
4. Kıyı turizminin hala dünyanın en popüler turizm
türü olması ve Mavi Bayrak’lı plajların çekicilik
yaratması
5. Kıyı turizmine alternatif turizm türleri ve
etkinliklerinin (ekoturizm, kırsal turizm,
agroturizm, yürüyüş ve bisiklet yolları vb)
dünyada kabul görmesi
6. Özgünlüğünü korumuş yerlere ve kırsal
kültürlere ilginin artması, keşif amaçlı turistik
gezilerin çoğalması
7. Dünyada sağlık turizminin çok rağbet görmesi,
termal suların tedavi, zindelik ve güzellik verici
özelliklerinin keşfedilmesi,
8. Konaklamada ucuzluğun her zaman talep
görmesi
ZAYIF YÖNLER
TEHDİTLER
1. Coğrafi konumun kıyı turizmi için iklim
dezavantajı
yaratarak
turizm
sezonunu
kısaltması
2. Midilli Adası’nın çok yakın olmasına rağmen
ilişkilerin bugüne kadar pek gelişmemiş olması
3. Dikili’ye denizyoluyla gelen turistin az olması ve
kruvaziyer gemilerin çok az uğraması
4. Kıyıların kimi yerlerde aşırı betonlaşması
5. Dikili Limanı’nın ilçe merkezinde yer alması
nedeniyle turizmi olumsuz etkilemesi
6. Kırsal alanlarda turizmi geliştirme bilincinin
uyanmamış olması
7. Doğal ve kültürel kaynakların turistik ürüne
çevrilmemiş
olması,
kırsal
ortamlarda
konaklama olanağının bulunmaması
8. Termal su kaynaklarının uzun yıllardan beri
turizm yoluyla kullanılmaması
9. Konaklayan kişi sayısı ve kalış süresinin az
olması
10. Turizmle ilgili stratejik plan ve yerel eylem
planının olmaması
11. Turizmle ilgili STK’nın olmaması
12. Turizmde yerel yönetim, kamu yönetimi, yerel
halk ve STK’nı buluşturan yerel örgütlenmenin
olmaması
1. Güney Ege ve Akdeniz’de iklim koşullarına bağlı
kıyı turizmi sezonunun uzun olması
2. Yunanistan’ın Türkiye’ye vize uygulaması
3. Ege Denizi’nin kuzeyine güneyine oranla çok az
sayıda kruvaziyer gemilerinin uğraması
4. Betonlaşan ve altyapı sorunları olan kıyı turizmi
merkezlerine talebin giderek azalması
5. İzmir ili turizminde batı ve güneye göre kuzeye
ilginin daha az olması
6. Sağlık turizminin gelişmemiş olması nedeniyle
Dikili’nin marka haline gelememesi, pazarda
yerini alamaması
7. Plansız gelişmenin, uzun vadede ciddi sorunlara
yol açma riskini taşıması
8. İkinci konut yapılaşmasının görsel kirlilik,
betonlaşma, altyapı sorunları yaratarak kıyı
turizmini tehdit etmesi
9. Turizmde yerel örgütlenmenin olmamasından
dolayı, turizm bilinci ve yerel farkındalığın zayıf
olması
17
5. TURİZM POTANSİYELİNİN KULLANILMASI
1. Ege Denizi ve kıyılar, Dikili kıyı turizmi için büyük bir çekicilik oluşturmaktadır. Kıyı turizminin en yoğun kullanım alanı; ilçe merkezinden kuzeye Ayvalık (Altınova beldesi)
sınırına kadar kesintisiz uzanan, yaklaşık 16 km uzunluğundaki kumsal plaja sahip kıyılardır (Kabakum ve Salihleraltı mevkileri). İkinci yoğun kullanım alanı ise; güneyde
Çandarlı kıyılarıdır ki, yaklaşık 15 km boyunca ikinci konut alanları parçalı şekilde bu
kıyılarda yer almaktadır. Kalem Adası’nda yerleşme olmamasına rağmen bir turistik
konaklama tesisinin varlığı, İzmir ilçeleri arasında kıyı turizminin ada ortamındaki tek
örneğini teşkil etmektedir. Böylece, Dikili kıyılarının kıyı turizminde aktif olarak kullanıldığı söylenebilir.
2. Dikili’nin coğrafi konumu, Midilli Adası’na yakınlığı, deniz sınır kapısının oluşu, deniz
ve kıyı özellikleri, kruvaziyer turizmi ve yat turizmi için uygun bir ortamın olduğuna işaret etmektedir. Ancak, her iki turizm türü de gelişmemiştir. İlçede, yat limanının olmaması, yat turizminin gelişmesi önündeki en büyük engeldir.
3. Dikili’nin zengin termal su potansiyeli, termal turizm yoluyla değerlendirilme aşamasına
henüz gelememiştir.
4. Dikili’nin dağları, bitki örtüsü, akarsuları ve gölleri, mağaraları, manzara güzelliklerinden oluşan eşsiz doğal çekicilikleri; ekoturizm için yüksek bir potansiyel taşımasına
rağmen, bugün yalnızca sınırlı şekilde doğa yürüyüşleri ve bisikletli geziler için kullanılmaktadır.
5. Dikili’nin kırsal kültürü; geleneklerin korunmuşluğu açısından kırsal turizm için büyük
bir potansiyel oluşturmaktadır, ancak bu turizm türü gelişmemiştir.
Görüldüğü gibi; Dikili’nin turizm potansiyeli çok sayıda çekiciliğe sahip olmasına rağmen
bunların çok azı değerlendirilmiş, kıyılar dışında hemen hemen hiçbir alan turizme açılmamıştır. Bu durum, gelecekte Dikili-Bergama turizm bütünleşmesi için bir dezavantaj değil, avantaj kabul edilmelidir. Çünkü, bütünleşik turizm planlaması gündeme geldiğinde
özellikle kıyı turizmi, kruvaziyer turizm, yat turizmi ve termal turizm, Bergama turizm türleri
ile bütünleşebilme şansına sahip olabileceklerdir.
18
İKİNCİ BÖLÜM:
BERGAMA’NIN TURİZM POTANSİYELİ VE GÜNÜMÜZDEKİ KULLANIMI
1. ARZ ANALİZİ
1.1. Doğal Çekicilikler
Coğrafi konum ve yer şekilleri: Bergama, Ege Bölgesi’nin Ege Bölümü’nde ve İzmir ilinin
kuzeyinde, Bakırçay Havzası’nda yer almaktadır. İlçenin kuzeyinde Balıkesir ilinin Ayvalık,
Burhaniye ve İvrindi ilçeleri, doğusunda Kınık (İzmir) ve Soma (Manisa) ilçeleri, güneyinde
Manisa merkez ilçesi ve Aliağa (İzmir) ilçesi, batısında ise Dikili (İzmir) ilçesi ile çevrili bulunmaktadır (Şekil 5 ve 6). Bergama, İzmir kent merkezine 110 km, Ayvalık’a 60 km, Dikili’ye 27 km, Kınık’a 17 km uzaklıktadır.
Bergama, 1688 km² yüzölçümüne sahip büyük bir ilçedir. Bergama topografyasının temelini kuzeyde Madra Dağı ve güneyde Yund Dağı ile bu iki dağ arasındaki Bakırçay Havzası oluşturur. Havzanın tabanında ve ortasından geçen Bakırçay, çevresinde aynı isimde
geniş bir ova oluşturur. Madra Dağı’ndaki en yüksek nokta, 1338 m’ye ulaşır. Madra Dağı’nda orta kesiminde, Bergama ilçesinin kuzeybatısındaki Kozak Yaylası, farklı bir birim
olarak kendini belli eder. Geniş bir fıstık çamı ormanı ile örtülü yayla, manzara güzellikleri,
arkeolojik değerleri, kanyonları, jeolojik oluşumları, su kaynakları ve kırsal kültürel değerleri ile ilgi çekici bir ortamdır (Emekli, 2003a). Bergama’nın Ege Denizi’ne Çandarlı Körfezi’nde yaklaşık 5 km kıyısı vardır. Bu kıyılar, Bakırçay’ın delta alanına girdiği için, yer yer
bataklık ve sulak alan durumundadır. Kazıkbağları (Zeytinbağı) adı verilen mevkide kumsal
bir plaj bulunmaktadır.
İklim: Bergama Meteoroloji İstasyonu’nun verilerine göre; ilçede yıllık ortalama sıcaklık
16o C’dir (Koçman, 1993). Bergama’da sıcaklık değerleri Nisan ayından itibaren yükselmekte, Temmuz ayında maksimum sıcaklıklara ulaşmakta, Ağustos ayından itibaren
azalma eğilimine girmektedir. Minimum sıcaklık değerleri ise, Ocak ayında hissedilmektedir. Bergama’da yıllık yağış miktarı ortalama 650 mm civarında olup, kış mevsiminde toplanmıştır (%51), yaz aylarında ise yok denilecek kadar az yağış düşmektedir. Böylece, Ege
Bölgesi’nde hüküm süren Akdeniz Termik Rejim Tipi’nin burada da etkili olduğunu söylemek mümkündür (Emekli, 2001).
Su kaynakları: Bergama, akarsular ve yeraltı su kaynakları açısından oldukça zengindir.
En önemli akarsu Bakırçay’dır. Bergama’da Kestel Barajı, Yortanlı Barajı ve Madra Barajı
(Ayvalık ilçe sınırında) bulunmaktadır. Dikili’de olduğu gibi Bergama ilçesinde de jeotermal
su kaynakları bulunmaktadır. Bölgede Dikili-Kaynarca ve Bergama jeotermal alanlarının
mevcudiyeti ve Bergama Jeotermal Alanı’nın (Güzellik Ilıcası ve Dübek Bölgesi) oluşumu
19
Yuntdağı volkanitleri akiferine bağlıdır. İlçede jeotermal enerji, bazı sitelerde yaklaşık 400
konutta ısınma amaçlı, ayrıca tarımda da kullanılmaktadır (Bergama Kaymakamlığı, 2012).
Toprak ve bitki örtüsü: Kozak çevresinde kahverengi kireçsiz orman toprakları hakimdir.
Fıstık çamı ormanlarının anakayası granittir. Granitin kaba bünyeli ve gevşek topraklar
vermesi ağaç köklerinin derine ulaşmasına izin vermekte ve fıstık çamının gelişmesine
yardımcı olmaktadır (Emekli, 2003b). Ege Bölgesi özelliklerini taşıyan Bergama’da, Akdeniz ikliminin tanıtıcı elemanları olan maki, garig ve kızılçam hakimdir. Kozak Yaylası kendine özgü bitki örtüsü ile ön plana çıkmaktadır. Kozak Yaylası’na çıkılırken yol boyunca, badem, ceviz, incir, erik, çitlembik, zeytin, incir, çınar, erguvan, böğürtlen, hayıt, zakkum, çınar ve kavak ağaçlarına rastlanır. Daha yukarılara çıkıldığında ağaçlar birdenbire renk değiştirir, koyulaşır ve fıstık çamlarının başladığı anlaşılır. Yayla, bir fıstık çamı ormanı görünümündedir. Ayrıca, kuzeyde ve güneyde kızılçam ormanları yer almaktadır. Yükseltinin
1000 m’nin üzerine çıktığı yerlerde karaçamlar görülür.
1.2. Kültürel Çekicilikler
Tarihsel geçmiş, arkeolojik alanlar ve eserler: Bergama'nın Prehistorik dönemlerden beri
bir yerleşme yeri olduğu bilinmektedir. Bergama, Hellenistik Dönemin en görkemli kültür ve
sanat merkezlerinden biri olmuştur. Zeus Sunağı, Athena Tapınağı, Kütüphane, Büyük Saray, Tiyatro, Kent Duvarı bu dönemde inşa edilmiştir. Bergama Akropolü günümüzde en
önemli kültürel çekicilik kaynağı olarak, antik Pergamon kentine ait kalıntıların olduğu yerde,
Bergama
kent merkezinin 4 km kuzeydoğusunda bulunmaktadır. Trajan Tapınağı,
Akropol'un en yüksek yerindedir. Bergama Tiyatrosu dik bir yamaç üzerine yükselen etkileyici
görünümüyle Hellenistik Dönemin en güzel mimari eserlerinden biridir (Emekli, 2001; Emekli,
2003b). Bergama, Roma Döneminde de önemli bir merkez özelliğine sahiptir. Bergama'daki
Trajan tapınağının tamamlanmasıyla piskoposluk merkezi olma özelliği devam etmiştir.
Serapis Tapınağı, Bergama'nın en büyük yapısı olup, kırmızı tuğla ile inşa edildiği için halk
tarafından "Kızılavlu" olarak adlandırılmaktadır. Asklepion kutsal alanının İ.Ö. 4.yüzyıldan
beri var olduğu ve Hellenistik dönemde geliştiği, ancak en parlak dönemini İ.S. 2.yüzyılda
yaşadığı bilinmektedir. Asklepion’da Satyros ve Galenos gibi büyük hekimler yaşamış ve
ders vermişlerdir. Asklepion’da genellikle psikoterapi ve fizyoterapinin bugün halen kullanılan
çeşitli yöntemleri uygulanmaktaydı. Asklepion'un en önemli ve en güzel yapısı Asklepion Tapınağı'dır (Akurgal, 1989). Bizans döneminde Bergama, eski ününü ve üstünlüğünü yitirmeye başlamıştır. Hıristiyanlığın yedi kilisesinden birinin Kızılavlu içinde yer aldığı ileri sürülmektedir. Selçuklu ve Osmanlı döneminde Bergama’da Türk-İslam eserleri içinde camiler başta
gelmektedir. Selçuk Minaresi, Şadırvan Camisi yanında olup, Selçuklu döneminden kalmadır.
Ulu Cami, kentin kuzeydoğusunda Bergama Çayı (Selinos) kıyısındadır. Yıldırım Beyazıt tarafından yaptırılmıştır. Kurşunlu Cami, Hacı Hekim Camisi, Laleli Cami, Ansarlı Cami, Şadırvanlı Cami, Aslancı Cami, Taşhan'ın arkasındadır. Kulaksız Cami, Yeni Cami, Yeşilli Cami,
20
Emir Sultan Cami, Hatuniye Cami, Selimiye Cami, günümüze kadar ulaşan diğer camilerdir
Hanlar arasında Çukurhan ve yok olmaya yüz tutan öne çıkmaktadır. Hamamlar, Tabaklar
Hamamı, Küplü Hamam ve Hacı Hakim Hamamı, Çınarlı Hamam olmak üzere dört tanedir.
Köprülere, Kayın köprüsü ve Şeytan Köprüsü örnek verilebilir. Bergama Bedesten'i günümüzde de kullanılmaktadır. Paşa Ilıcası Mevkii’nde yer alan Allianoi'nin küçük bir termal merkez olduğu sanılmaktadır. Kozak Yaylası’nda Perperene antik kentinin kalıntıları, Aşağıbey
köyünün Çakıl Yaylası’ndadır (Emekli, 2001; Emekli, 2003b).
Bergama Müzesi, 1936'da hizmete açılmıştır. Müzenin oluşturulmasında Osman Bayatlı'nın
gayretleri büyüktür. Müzenin Etnografya Salonu’nda Türk-İslam sanatına ait eserleri görmek
mümkündür (Emekli, 2001; Emekli, 2003b).
Uluslararası Bergama Kermesi, 1938 yılından beri yapılmaktadır. Günümüz kermesinde,
yöreye özgü oyun ve eğlencelerin yanı sıra sanatçılar konserler vermekte, forum, sempozyum ve paneller, yazarlarla söyleşiler, film gösterileri ve çeşitli sergiler düzenlenmektedir.
Ayrıca, tavla, dama, satranç yarışmaları yapılmakta, halk oyunları oynanmaktadır.
Günümüzde Bergama ve güncel kültür: Bergama’nın 114 köyü ve 5 beldesi (Ayaskent,
Bölcek, Göçbeyli, Yenikent, Zeytindağ) bulunmaktadır. 2011 yılına göre Bergama ilçe merkezi nüfusu 60.559 kişi, toplam nüfusu 101.158 kişidir.
Bergama’da günlük yaşamın ortak buluşma mekanları kent merkezinin ana caddelerinde
ve kent meydanında dağılış gösterirken, yıl içindeki kültürel, sanatsal ve sportif etkinlikler,
kentliyi-köylüyü, yerliyi-turisti ve ilçe dışından gelenleri bir araya getirmektedir. Bu kültürel
alışveriş ortamı, haftalık pazar günleri de tüm canlılığı ile yaşamaktadır. İlçedeki STK arasında Bergama Kültür ve Sanat Vakfı ve Bergama Turizm Derneği ön plana çıkmaktadır.
İlçede, iki adet turizm danışma bürosu bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, İzmir İl Kültür ve
Turizm Müdürlüğü’ne bağlı, ikincisi ise, Bergama Ticaret Odası tarafından 2010 yılında
açılmıştır. İlçenin en önemli turizm organizasyonu Uluslararası Bergama Kermesi’dir. Bergama Kültür ve Sanat Vakıf Haftası ve Müzeler Haftası, Uluslararası Bergama Çocuk Şenliği ve 14 Eylül Kurtuluş Günü ilçedeki diğer etkinliklerdir (İZTO, 2007).
Kırsal yerleşmeler ve geleneksel kültür: Bergama kırsal yerleşmeleri arasında Kozak
Yaylası köylerinin ayrı bir yeri vardır. Bu köylerde en çok; çam fıstığı üretimi, hayvancılık,
parke taşı işçiliği ve işletmeciliği, orman işçiliği, bağcılık, zeytincilik ve halıcılık yapılmaktadır
(Sözer, 1990). Geçen yüzyıllarda kurulmuş birer Yörük (aşiret) yerleşmesi olan bu köyler,
genellikle kurucu Türkmen ailesinin veya boyunun adını taşırlar. Toplam 17 köyün adları
şunlardır: Yukarıbey (Kozak Yaylası merkez köyü), Karaveliler, Kıranlı, Çamavlu, Tekkeköy,
Yukarıcuma, Terzihaliller, Hacıhamzalar, Aşağıcuma, Bağyüzü, Okçular, Demircidere, Kaplan, Aşağıbey, Ayvatlar, Hisarköy ve Göbeller. Bu köylere bağlı yaylalara çıkılıp geleneksel
yaylacılık yapılmaktadır. Kozak’ta 51 yaylada yaklaşık 500 aile yaylacılık geleneğini sürdür-
21
mektedir (Emekli, 2003b). Kozak dokumalarının, halı, kilim, heybe, seccade, çorap, çuval,
ekmek torbası gibi çeşitleri bulunmaktadır. Kozak halıları, Selçuklu halılarının bir devamıdır.
Çamavlu, Kıranlı, Terzihaliller, Hacıhamzalar, Aşağıcuma, Yukarıcuma ve Yukarıbey halıcılıkta öne çıkan köylerdir. Yerel kültürünü koruyan ve yaşatan Kozak köyleri turizm açısından
çok önemli bir çekicilik kaynağıdır (Emekli, 2003a).
Ege Bölgesi’nin en geniş fıstık çamı ormanı, Kozak Yaylası’ndadır. Özel mülkiyete ait yaylalarda çam kozalakları, Şubat ayında 3-4 gün içinde toplanır. Haziran ve Temmuz aylarında evlerin önünde “harım” denilen yerde kıştan beri bekleyen kozalaklar yayılır, güneşte
açılması beklenir ve fıstıklar kozalaklarından ayrılır.
Kozak'taki granit parke taşı üretimi de önemli bir geçim kaynağı olmaya başlamıştır. Gri
ve pembe renkli granit yapı taşı, döşeme ve aksesuar taşı olarak kullanılmaktadır.
Terzihaliller, Aşağıcuma, Hacıhamzalar granit ocaklarının yoğunlaştığı köylerdir. Yılda 150
bin ton civarında üretilen parke taşları ülke içinden başka Almanya, İsviçre ve Arap ülkelerine de satılmaktadır.
Ekonomik etkinlikler: Tarım, yerel halkın en önemli gelir kaynağını oluşturmaktadır. Tütün, buğday, pamuk, zeytin ve üzüm en önemli tarım ürünleri arasında yer almaktadır
(http://www.berto.org.tr). Dikili-Bergama çevresinde 2002 yılında başlayan seracılık, günümüzde 700 da üzerindeki bir alanda devam etmektedir. Seracılık alanında 2011 yılı itibariyle 4 sera bulunmaktadır (Ataberk vd., 2011). Sera işletmelerinde modern teknolojilerle sebze ve sebze fideciliği üretimi yapmaktadır. Bu işletmelerde yaklaşık 1.000 kişiye istihdam sağlanmaktadır. Seralarda en fazla domates ve biber yetiştirilmektedir (Bergama
Kaymakamlığı Brifing Raporu, 2012). Bazı köylerin geçim kaynağını ormancılık oluşturmaktadır. Tomruk üretiminin yanı sıra Kozak Yaylası’ndaki yerleşmelerin temel geçim kaynakları içinde fıstık çamı yer almaktadır. Bergama’da hayvancılık, büyükbaş ve küçükbaş
hayvancılık, kümes hayvancılığı şeklinde yapılmaktadır. Bergama’nın 30 köyünde arıcılık
gerçekleştirilmekte, bal ve balmumu üretilmektedir.
Bergama'da tarımsal sanayi gelişmiştir. İlçede tarım ürünlerini işleyen 56 tesis, 16 pamuk
çırçır tesisi, 14 zeytinyağı fabrikası, 14 süt mamulleri ve 9 adet de çam fıstığı ve 2 adet un
ve unlu gıda işlemeye yönelik tesis bulunmaktadır (http://www.berto.org.tr). Tarıma dayalı
bir diğer sanayi kolu da tekstil ve yan ürünleri sanayidir. Turizmin gelişmesiyle birlikte dokuma sanayi ve yöreye özgü el sanatlarına olan ilgi artmıştır.
Bergama yöresi madencilik açısından zengin bir potansiyele sahiptir. İşletilmekte olan maden yatakları granit, mermer, altın, perlit ve taş ocaklarıdır.
22
Bergama’da ticaret, son derece canlı bir yapı sergilemektedir. İlçede pamuk, tütün, peynir,
salça, fıstık gibi ürünlerin ticareti de yapılmaktadır. Bunların dışında kireç, çimento, granit,
mermer, parke taşı ve tekstil ürünlerinin satışı da önemli taşımaktadır (Emekli, 2001).
1.3. Hizmet Çekicilikleri
Bergama ilçesinde ulaşım bağlantıları, ilçe köyleri ve beldelerle yeterli düzeydedir. Bergama’nın dış bağlantılarında kullanılan ulaşım sektörü yalnızca karayoludur. En yakın tren
istasyonu Soma’dadır (42 km). Bergama yakın çevresinde havaalanı yoktur. Bergama kent
merkezi-Akropolis arasında 2010 yılı Ekim ayından itibaren hizmet vermeye başlayan teleferik, 700 m. hat uzunluğuna sahiptir.
Bergama ilçesinde konaklama tesisleri, İzmir yönünden ilçe girişinde başlamakta ve kentte
dağılış göstermektedir. Otellerin en dikkate değer tarafı, 4 ve 5 yıldızlı otellerin yokluğudur.
Pansiyonlar, özellikle yabancı turistler tarafından daha fazla ilgi görmektedir. Toplam 16
konaklama tesisinin 714 yatağı bulunmaktadır.
Bergama’ya gelen turistler genellikle günübirlik turlarla gelirler ve öğle yemeğini ilçe merkezinde alırlar. Bu yüzden ilçede, 8 restoran bulunmaktadır. Bergama’nın marka yerel yiyecekleri arasında; tulum peyniri, Bergama köftesi ve Kozak fıstık helvasıdır. Turistler ilçede son
derece az konaklama yaptıkları için eğlence sektörü gelişmemiştir. Tarihi arasta en önemli
geleneksel alışveriş merkezidir ve turistik kimlik kazanmıştır. Ayrıca, son dönemde İzmir yönünden Bergama girişine uzanan karayolu üzerinde 2 adet modern alışveriş merkezi hizmete açılmıştır. Bergama’da satın alınabilecek yerel turistik hediyelik eşya Bergama Parşömeni’dir (Gönlügür, 2007).
2. TALEP ANALİZİ
Bergama’ya olan turistik talebi sayı ve milliyet bakımından tam öğrenmek bugünün verilerine göre mümkün görülmemektedir. Buna karşılık, ilçede çok az konaklama olduğu bilinen
bir gerçektir. İlçeye günübirlik gelenler üç yere uğramaktadırlar: Bergama Müzesi, Akropol
ve Asklepion. Bergama Müzesi ve ören yerlerini 2011 yılında toplam 523.890 kişi ziyaret
etmiştir. Kültürel turizmin gereği olarak ilçeye gelen ziyaretçiler kış ayları hariç, diğer ayların tümünde gelmektedirler. Bu durum kıyı turizminde görülmediği için, bir bölgede turizm
sezonunu uzatmada kültürel turizmin ne derece etkili olabileceğini kanıtlamaktadır. İşte,
Dikili-Bergama turizm ortaklığı yaratıldığı taktirde iki ilçenin birbirini tamamlamasında kültürel turizmin önemli bir rol oynayabileceği ortadadır.
23
3. REKABET VE PAZAR ANALİZİ
Bu projenin amacı, Dikili’nin mevcut ve potansiyel rakiplerini araştırmak, pazar analizini
yapmaktan uzaktır. Bölgeyi iyi tanımanın sağladığı avantajlarla şu özet bilgiler verilebilir:
•
Bergama’nın kültürel turizmde yakın çevresinde rakibi yoktur. Bergama, konaklama ve
eğlence hizmetlerinde turiste bugünün koşullarına göre doyum vermekten uzaktır. Bu
hizmet eksikliği 27 km ötedeki komşusu Dikili’den kapatılabilir.
•
Bergama’nın Dikili (27 km) ve Ayvalık’a (60 km) yakın konumu ve bu ilçelerde deniz
sınır kapılarının olması, Midilli Adası’ndan Bergama’ya turist gelmesini kolaylaştıracak
çok önemli bir fırsat yaratmaktadır. Böylece, Midilli bir köprü rolü oynayabilir.
•
Bergama Kermesi’nin uluslararası kimliğinin pekiştirilmesi, ilçe turizm pazarını çeşitlendirmek adına çok büyük bir fırsattır.
24
4. SENTEZ
Bergama’nın turizm potansiyelinde senteze ulaşmak için Swot analizinden yararlanılabilir:
GÜÇLÜ YÖNLER
1.
2.
Coğrafi konumun uygunluğu
Bergama’nın Pergamon’un kalıntıları üzerine
yerleşmiş olmasının kente “tarihsel kent” kimliği
kazandırması
3. “İlkler Bergaması” gibi bir ünvana sahip olma,
Pergamon antik kentinin dünyaca tanınması,
Helenistik, Bergama Krallığı, Roma, Selçuklu ve
Osmanlı Dönemlerine ait eşsiz tarihsel miras
4. Bergama’daki zengin tarihsel kaynakların yakın
çevrede hiçbir yerde olmaması
5. “Bergama Kermesi” gibi köklü, geleneksel ve özgün,
her yıl düzenlenen bir organizasyona sahip olma
6. Korunmuş kırsal kültürel kaynaklar ve özel yerel
ürünlerin varlığı: çam fıstığı, üzüm, peynir vb.
7. Kozak Yaylası ve fıstık çamı ormanları
8. Antik dönemde de kullanılmış termal su
kaynaklarının varlığı
9. Bergama Kültür Sanat Vakfı (Berksav)
10. İlçe merkezinde E.Ü Bergama MYO’nun varlığı ve
içinde Turizm Programı’nın yer alması
FIRSATLAR
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
ZAYIF YÖNLER
1.
Otoyol, havaalanı, demiryolu gibi ulaşım
hizmetlerinin olmaması
2. Kültürel turizmin antik döneme endeksli tek boyutlu
ünlenmesi
3. Türk-İslam eserlerinin kültürel turizmde yeterince
kullanılmaması
4. Konaklayan kişi sayısının ve kalış süresinin az
olması
5. Yerel kimlikli hediyelik eşya ürünlerinin azlığı
6. Kent içi yönlendirme levhalarının az ve tarihsel kent
kimliğine uygun olmaması, ören yerlerinin gece
ışıklandırmasının yapılmaması
7. İlçe Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün yanlış yerde
olması
8. İlçe merkezi, Akropol, Kızıl Avlu ve Asklepion’u bir
bütün halinde gezdirecek, mini tren, citybus gibi
dolaşım araçlarının olmaması
9. İlçenin yerel kırsal kültürünün, doğal coğrafi
kaynaklarının turizmde kullanılmaması
10. Turizmle ilgili stratejik plan ve yerel eylem planının
olmaması
11. Turizmde yerel yönetim, kamu yönetimi, yerel halk
ve STK’nı buluşturan bir yerel örgütlenmenin
olmaması
İzmir-Çanakkale karayolu üzerinden 7 km’lik bir
bağlantı ile kolay ulaşılabilirlik
Marka kentlerin her zaman büyük ilgi görmesi
Eşsiz kültürel mirasın nitelikli turisti çekmesi ve
kültürel turizmi geliştirebilme fırsatı vermesi
Uluslararası etkinliklerin pazar ülkelerini
çeşitlendirebilme fırsatı yaratması
Dünyada ve Türkiye’de kültürel turizm, sağlık
turizmi, ekoturizm, kırsal turizm, agroturizm gibi kıyı
turizmine alternatif turizm türlerine olan talebin
artması
Türkiye turizm stratejisinde kültürel mirasa büyük
önem verilmeye başlanması
Turizmle ilgili tüm işlerde “yerel örgütlenmenin” çok
önemli olması ve girişimcilik ruhunu geliştirmesi
Üniversitelerin, turizmle ilgili çalışmalara her zaman
katkı vermesi
TEHDİTLER
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Kuzey Ege’ye dış turizm talebinin azlığı,
İzmir Limanı kruvaziyer yolcularının Bergama’ya
yönlendirilmemesi
Kültürel turizmin konaklama yaratamaması
Konaklama zayıflığının turizm gelirlerini azaltması
ve girişimcilik ruhunu köreltmesi
Bergama imajının anılara tam yerleşmemesi
İzmir yakın çevre turları kapsamında Bergama’ya
düzenlenen turların zayıf kalması
İç turizmde kültürel turizme ilginin az olması
Turizmde yerel örgütlenmenin zayıf olmasının
turizm bilinci ve farkındalığın oluşmasını
engellemesi
Plansız gelişmenin, uzun vadede ciddi sorunlara yol
açma riskini taşıması
25
5. TURİZM POTANSİYELİNİN KULLANILMASI
1. Bergama turizm potansiyelinin arz çekicilikleri içinde kültürel çekicilikler başta gelmektedir. Ancak Türk-İslam eserlerinin turistik kullanımı antik dönem eserlere göre daha
zayıftır. Bergama Kermesi, ilçe için bir marka olmasına rağmen, tam bir çekicilik yaratamamaktadır. Bergama Müzesi, klasik müze anlayışıyla hizmet vermektedir. Müze, bir
takım etkinliklerle aktif ve canlı kılınmalıdır.
2. Bergama’nın hediyelik eşya ürünlerinin (parşömen kağıdı, oniks hediyelik eşyalar, çam
fıstığı ve ürünleri, çam balı, halı, kilim vd) çoğu nitelikli ve özgün olmaktan uzaktır. İlçenin tarihsel kimliği hediyelik eşyalarda çok daha fazla kullanılmalıdır.
3. Bergama kırsal dünyası oldukça korunmuş ve zengindir. Özellikle Kozak Yaylası ve
Yund Dağı köyleri, eski birer aşiret köyü olarak, geleneklerini ve dokumacılık el sanatını
korumuşlar, yerel ürünler çok çeşitlidir. Ne var ki köyler, kırsal turizme (konaklamalı)
açılmamışlardır.
4. Bergama’nın termal su kaynakları hem zengin hem de antik dönemlerden beri tedavi
amaçlı kullanılan kutsal su olarak kabul gören sulara (Asklepion, Allianoi ve Kleopatra
Güzellik Ilıcası) sahiptir. Ancak, ilçede termal turizm gelişme göstermemiştir.
5. Bergama’nın doğal çekicilikleri; ekoturizm için yüksek bir potansiyele işaret etmesine
rağmen, bugün yalnızca sınırlı şekilde doğa yürüyüşleri ve bisikletli geziler için Kozak
Yaylası çevresinde bir kullanım söz konusudur.
Bergama’nın doğal ve kültürel çekicilikleri, son derece çeşitli ve eşsiz kaynaklardan oluşmakla birlikte, bu zenginliğin büyük oranda günübirlik ziyaretler çerçevesinde turizme konu
olması, potansiyelin çok az bir kısmının kullanıldığı anlamına gelmektedir. Bu kullanılmayan potansiyel, gelecekte Dikili-Bergama turizm ortaklığı yaratılması gündeme geldiğinde
ilçeler için büyük bir güç oluşturacaktır.
26
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
DİKİLİ VE BERGAMA TURİZMİNİ BÜTÜNLEŞTİRME POTANSİYELİ
1. TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023’DE DİKİLİ VE BERGAMA
Türkiye Turizm Stratejisi 2023’ün vizyona yönelik ilkelerinden çoğu projemizin kapsamı ile
doğrudan ilgilidir. Bu ilkeler şunlardır (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2007):
•
Turizm gelişiminin sürdürülebilir çevre politikaları ile desteklenmesi
•
Turizmde ürünün çeşitlendirilerek sezonun bütün bir yıla yayılması
•
Doğal, tarihi, kültürel değerlerin koruma kullanma dengesi içinde sürdürülebilir turizmin araçları olarak kullanılması
•
Sürdürülebilir turizmin tanıtılarak ekoturizm, kırsal turizm ve agro-turizm konularında
kamu, özel ve sivil toplum kuruluşlarının bilinçlendirilmesi
•
Turizmde merkezi-yerel-sivil aktörlerin beraber çalışmasının sağlanması
•
Turizm planlamasının bütüncül planlama yaklaşımı ile merkezi-yerel eşgüdüm sağlanarak, yönetsel organizasyonun ve finans olanaklarının işbirliği ile ele alınması
•
Yöreye özgü farklı turizm türlerinin birbirine entegrasyonunu sağlayarak çok çeşitli
turizm imkanlarını sağlık, eğitim, v.b. farklı sektörel kullanımlarla bir arada sunulabilen alternatif turizm odaklı turizm kentlerinin oluşturulması.
Türkiye Turizm Stratejisi 2023’ün öngördüğü hedeflerden biri; ülkemizin her yanına dağılmış bulunan sağlık, termal, yayla, kış ve dağ sporları, kültürel açıdan önemli yer ve yerleşmelerin tek tek ele alınmasından çok bunların birbirleriyle entegrasyonu sayesinde daha
cazip ve daha güçlü alternatif varış noktaları ve güzergâhların oluşturulmasıdır (Kültür ve
Turizm Bakanlığı, 2007).
Stratejik Plan 2023’de; sadece kıyı şeridi değil kıyı gerisindeki alanların ve hatta yerleşmelerin bir bütün olarak planlanması, turizm çeşitliliğinin arttırılması, mevcut yerleşmelerin
iyileştirilmesi ve dönüşümlerinin sağlanması öngörülmektedir. Bütün bu ifadeler, Dikili ve
Bergama’nın turizm ortaklığına gitmesinin ne denli önem taşıdığına işaret etmektedir.
Stratejik Plan 2023’ün “Örgütlenme Stratejisi” kısmında yeni bir örgütlenme modeli olarak;
ulusal, bölgesel, il düzeyinde ve nokta bazında konseylerin kurulması öngörülmektedir.
Projemizin hedeflerinden biri olan Dikili-Bergama ortak turizm çalışma grubu, noktasal turizm konseyleri anlamına gelmektedir. Dolayısıyla, önümüzdeki yıllarda gerçekleştirilmesi
planlanan yeni örgütlenme modeli projemizde tanımlanmaktadır.
27
Sonuç olarak; Dikili ve Bergama’nın turizmde mekansal bütünleşmesi; Türkiye Turizm
Stratejisi 2023’nin ilkeleri, hedefleri ve amaçları ile büyük oranda uyuştuğu için plandan
tam güç almaktadır. İki ilçenin aralarında turizm ortaklığını kurmak için kendi yapılanmalarını kendileri yaratarak “iki ilçe tek destinasyon” modelini oluşturmalıdırlar.
2. DİKİLİ VE BERGAMA’YI TURİZMDE BÜTÜNLEŞTİRME HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER
Yöntem: Dikili ve Bergama arasında turizm ortaklığı yaratma konusunda yetkililerin karar
alması yanında, yerel halkın ve turizm aktörlerinin görüşleri de çok önem taşımaktadır.
Çünkü günümüzde artık turizm planlaması ve destinasyon yönetimlerinde “çoklu katılımcılık” ve “yönetişim” anlayışı doğrultusunda hareket edilmektedir. O nedenle projemizde de
yerel halkın ve turizm aktörlerinin ortaklık-bütünleşme konusuna yaklaşımları öğrenilmek
istenmiştir. Dikili ve Bergama’da ayrı ayrı yapılan anket çalışması 2010 yılının Nisan ve
Mayıs aylarında gerçekleştirilmiştir. Anket çalışmasının evrenini Dikili ve Bergama’nın
kentsel ve kırsal nüfusu oluşturmaktadır. Anket, 18 yaş üzerindekilere uygulanmıştır. Anket
uygulananlar yerel halk ve turizm aktörleri olmak üzere iki gruptan oluşmaktadır. Anket
soruları kapalı uçlu sorulardan oluşmaktadır. Anket çalışmasında E.Ü. Bergama Meslek
Yüksek Okulu Turizm ve Otel İşletmeciliği Programı öğrencileri ile E.Ü. Edebiyat Fakültesi
Coğrafya Bölümü öğrencileri görev almışlardır.
Dikili ilçesi toplam nüfusu 34.358 kişidir. Bu nüfusun 17.895’i ilçe merkezi (kent) nüfusu,
16.463’ü ise kırsal nüfustur. Dikili kent merkezinde anket örneklemi için 428 kişi mahallelere göre rastlantısal olarak seçilmişlerdir. Dikili’nin Çandarlı Beldesi, Yahşibey, Bademli,
Denizköy, Kabakum, Salihler ve Nebiler köylerinde toplam 151 kişi ankete katılmıştır.
Bergama ilçesi toplam nüfusu 101.158 kişidir. Bu nüfusun 60.559’u ilçe merkezi (kent),
40.599’u ise kırsal nüfustur. Bergama kent merkezinde anket örneklemi için 660 kişi mahallelere göre rastlantısal olarak seçilmişlerdir. Bergama’nın Aşağıbey, Yukarıbey,
Demircidere, Kaplan ve Göbeller köylerinde toplam 63 kişi ankete katılmıştır.
Anket uygulanan turizm aktörlerini; bu iki ilçede faaliyet gösteren turizm işletmelerinin sahipleri ve/veya işletme müdürleri, turizm dernekleri yönetim kurulu üyeleri, Bergama Ticaret Odası’nın turizm komitesi üyeleri ile yerel ve kamu yönetiminin üst düzey görevli kişileri
oluşturmaktadır. Böylece denilebilir ki; anket çalışması ile edilen verilerle yerel halk ve turizm aktörlerine ilişkin genellemeler yapmak mümkündür.
Dikili’de yerel halktan 579 kişi ve 29 turizm aktörü (toplam 608 kişi); Bergama’da yerel
halktan 723 kişi ve 25 turizm aktörü (toplam 748kişi) olmak üzere toplam 1356 kişi anketi
yanıtlamışlardır.
28
2.1. Yerel Halka Uygulanan Anket Sonuçları
•
Anketin Uygulandığı Yerler: Yerel halk anketinin %44,4’ü Dikili ilçesinde, %55,6’sı
Bergama ilçesinde gerçekleştirilmiştir.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Dikili kent merkezi
428
73,9
Dikili köyleri
94
16,3
Çandarlı beldesi
57
9,8
Toplam
579
100,0
Bergama kent merkezi
660
91,3
Bergama köyleri
63
8,7
Toplam
723
100,0
Dikili+Bergama
1.302
100,0
Çizelge 1: Yerel Halk Anketinin Uygulandığı Yerler
•
Cinsiyet Oranı: Yerel halkın kadın-erkek oranı birbirine yakındır: Dikili: %45,8 kadın ve
%54,2 erkek, Bergama: %42,0 kadın ve %58,0 erkek.
•
Yaş Grupları: Yerel halkın yaş gruplarına dağılımında; 35-50 yaş grubu ağırlık taşımaktadır (Dikili: %37,8, Bergama: %41,5).
•
Medeni Durum: Yerel halkın büyük kısmını evliler oluşturmaktadır (Dikili:%68,0, Bergama: %71,8).
•
Eğitim Düzeyi: Yerel halkın eğitim düzeyi ortaöğretimde yoğunlaşmaktadır (Dikili:
%37,1, Bergama: %40,5).
•
Yapılan İş: Yerel halkın yaptığı işlerde serbest meslek başta gelmekte (Dikili: %20,0,
Bergama: %26,0) oluşturmaktadır.
•
Gelir Düzeyi: Yerel halkın yarısının (Dikili: %50,6, Bergama: %51,5) gelir düzeyi aylık
1000 TL’nin altındadır. İkinci sırada gelir düzeyi 1000-2000 TL arasında olanlar gelmektedir (Dikili: %26,3, Bergama: %27,7)
29
•
Dikili ve Bergama’nın Turizm Açısından En Güçlü Tarafı Nedir?
Dikili yerel halkına göre; Dikili’nin turizmde iki önemli çekiciliği vardır; birincisi, deniz ve
plajlar (%36,8), ikincisi; termal sular (%21,8)’dır.
Bergamalılara göre; en güçlü çekicilik tarihsel-kültürel kaynakların zenginliği (%83,6)’dir.
Dikili yerel halkı, Bergama’nın yakın çevrede bulunmasına önem vermektedirler (%17,1).
Bergamalılar ise Dikili’nin yakın çevredeki varlığını ilçelerine güç katan bir özellik olarak
görmemektedirler (%3,5).
Dikili
Bergama
Fr.
%
Termal suların varlığı
126
21,8
Yakın çevrede Bergama’nın yer alması (tarihi kalıntıların varlığı)
99
17,1
Bozulmamış kırsal alanlar ve köyler
21
3,6
Yerel halkın konukseverliği
13
2,2
Sakin ve güvenli bir ortam olması
58
10,0
Tarihsel-kültürel kaynakların zenginliği
37
6,4
Denizin ve plajların varlığı
213
36,8
Turizm hizmetlerinin yeterli olması (oteller, restoranlar, ulaşım vb.)
11
1,9
Yanıtsız
1
0,2
Toplam
579
100,0
23
3,2
30
4,1
14
1,9
15
2,1
606
83,8
Turizm hizmetlerinin yeterli olması (oteller, restoranlar, ulaşım vb.)
7
1,0
Yakın çevrede Dikili’nin yer alması (deniz ve plajların varlığı)
25
3,5
Turizme kazandırılabilecek tarımsal ürünler
2
0,3
Yanıtsız
1
0,1
Toplam
723
100,0
Çizelge 2: Dikili ve Bergama’nın Turizm Açısından En Güçlü Tarafı Nedir?
30
•
Dikili ve Bergama’ya En Uygun Turizm Türü Hangisidir?
Yerel halka göre; Dikili’ye en uygun turizm türü kıyı turizmi (%61,3)’dir. Onu termal turizm
izlemektedir (%15,5). Bergamalılara göre; kültürel turizm (%88,4) en uygundur.
•
Dikili ve Bergama’da Turizmin En Önemli Sorunları Nelerdir?
Anketi yanıtlayanlardan “önem derecesine göre ilk üçünü işaretlemeleri” istenmiş, ilk işaretlenen dikkate alınarak çizelge oluşturulmuştur. Yerel halka göre ilçelerinin turizmde iki
büyük sorunu vardır; birincisi turizmin planlı-projeli yürütülmemesi (Dikili: %33,2, Bergama:
%43,0), ikincisi yetersiz tanıtım (Dikili: %28,7, Bergama: %23,5)’dır.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Turizmin planlı ve projeli yürütülmemesi
192
33,2
Çevresel kirlilik
64
11,1
Yetersiz tanıtım
166
28,7
İlçe dışından yatırımcıların Dikili’ye ilgi göstermemesi
29
5,0
Yerel yatırımcıların Dikili'ye ilgi göstermemesi
25
4,3
Yerel yönetim, kamu yönetimi ve STK’nın işbirliği içinde olmaması
47
8,1
Yetersiz ve kalitesiz turizm hizmetleri
25
4,3
Kıyıların yeterince korunmaması
23
4,0
Tarihsel alanların ve kültürel yapıların yeterince korunamaması
2
0,3
Yanıtsız
6
1,0
Toplam
579
100,0
311
43,0
Çevresel kirlilik
52
7,2
Yetersiz tanıtım
170
23,5
26
3,6
16
2,2
İlçe dışından yatırımcıların Bergama'ya ilgi göstermemesi
55
7,6
Yerel yatırımcıların Bergama'ya ilgi göstermemesi
56
7,7
35
4,8
Yanıtsız
2
0,3
Toplam
723
100,0
Çizelge 3: Dikili ve Bergama’da Turizmin En Önemli Sorunları Nelerdir?
31
•
Dikili ve Bergama’nın Turizm Sorunlarını Çözmek İçin Neler Yapılmalıdır?
Yerel halka göre; iki ilçenin turizm sorunlarının çözümünde öncelikle Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan yardım alınması (Dikili: %44,1, Bergama: %45,8) akla gelmektedir.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Kültür ve Turizm Bakanlığı yardım yapmalıdır (plan, proje, bütçe, eleman)
268
44,1
Yerel yönetim ve kamu yönetimi bir arada çalışmalıdır
196
30,9
STK'lar halkı bilinçlendirmelidir
29
4,0
Etkili bir turizm eğitimi kampanyası düzenlenmelidir
72
10,4
Dikili turizm konseyi oluşturulmalıdır
67
10,6
Toplam
579
100,0
Kültür ve Turizm Bakanlığı yardım yapmalıdır (plan, proje, bütçe, eleman)
337
45,8
Yerel yönetim ve kamu yönetimi bir arada çalışmalıdır
148
20,4
STK'lar halkı bilinçlendirmelidir
34
4,6
Etkili bir turizm eğitimi kampanyası düzenlenmelidir
117
16,1
Bergama turizm konseyi oluşturulmalıdır
41
5,1
Toplam
723
100,0
Çizelge 4: Dikili ve Bergama’nın Turizm Sorunlarını Çözmek İçin Neler Yapılmalıdır?
32
•
Dikili ve Bergama Turizmde Ortaklığa Gitmeli midir?
Yerel halk, Dikili ve Bergama’nın turizm ortaklığına gitme konusunda hemen hemen aynı
görüşlere sahiptir: Her konuda evet: Dikili: %36,6, Bergama: %43,89. Ortaklığa hayır diyenlerin oranı ise oldukça düşüktür: Dikili: %13,8, Bergama: %12,4.
•
Dikili ve Bergama Turizmde Daha Çok Tanınmak İçin Öncelikli Olarak Hangi Ortaklığa Gitmelidir?
Yerel halka göre, turizmde daha çok tanınmak için; ortak festival düzenleme (Dikili: %34,5,
Bergama: %38,8) başta gelmektedir.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Ortak festival düzenleme
200
34,5
Ortak tanıtım broşürleri hazırlama
87
15,0
Ortak fuarlara katılma
82
14,2
Ortak paket turlar hazırlama
98
16,9
Turizm danışma bürolarında diğer ilçenin tanıtım malzemelerini dağıtma
34
5,9
Yanıtsız
78
13,5
Toplam
579
100,0
208
28,8
80
11,1
91
12,6
199
27,5
Turizm danışma bürolarında diğer ilçenin tanıtım malzemelerini dağıtma
54
7,5
Yanıtsız
91
12,6
Toplam
723
100,0
Çizelge 5: Dikili ve Bergama Turizmde Daha Çok Tanınmak İçin Öncelikli Olarak Hangi Ortaklığa Gitmelidir?
33
•
Dikili ve Bergama Turizminin Paket Turlar Yoluyla Ortak Pazarlanması Nasıl Yapılmalıdır?
Dikili yerel halkı, yanıtlarında ilk sıraya Dikili’de konaklama+Bergama’da tarihsel alanları
gezme ve yeme-içme (%32,6)’yi koymuş, ikinci sıraya da paket turun eşit günlere ayrılmasını istemişlerdir (%26,4). Bergamalılar ise; paket turu eşit günlere ayırmayı ilk sıraya almıştır (%29,0).
Dikili
Bergama
Fr.
%
Dikili’de konaklama+Bergama’da tarihsel alanları gezme ve yeme-içme
189
32,6
Bergama’da konaklama+Dikili kıyılarında denize girme ve yeme-içme
65
11,2
Dikili ve Bergama’da konaklama ve yeme-içme eşit günlere paylaştırılmalı
153
26,4
Paket turların seçimi turistin kendi kararına bırakılmalı
94
16,2
Yanıtsız
78
13,5
Toplam
579
100,0
150
20,7
Dikili’de konaklama+Bergama’da tarihsel alanların gezme ve yeme-içme
126
17,4
Dikili ve Bergama’da konaklama ve yeme-içme eşit günlere paylaştırılmalı
210
29,0
147
20,3
Yanıtsız
90
12,4
Toplam
723
100,0
Çizelge 6: Dikili ve Bergama Turizminin Paket Turlar Yoluyla Ortak Pazarlanması Nasıl Yapılmalıdır?
34
•
Dikili ve Bergama Turizmde Ortaklığa Gittiği Takdirde Hangi Sonuçlar Ortaya Çıkabilir?
Yerel halka göre turizmde ortaklığa gidilmesi durumunda her iki tarafta da turizmin gelişeceği düşüncesi hakimdir: Dikili: %69,1, Bergama: %73,7.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Bergama turizmi daha çok gelişecektir
31
5,4
Dikili turizmi daha çok gelişecektir
50
8,6
Her iki ilçenin turizmi gelişecektir
400
69,1
Her iki ilçeye de hiçbir faydası olmayacaktır
19
3,3
Yanıtsız
79
13,6
Toplam
579
100,0
Bergama turizmi daha çok gelişecektir
63
8,7
Dikili turizmi daha çok gelişecektir
16
2,2
Her iki ilçenin turizmi gelişecektir
533
73,7
Her iki ilçeye de hiçbir faydası olmayacaktır
20
2,8
Yanıtsız
91
12,6
Toplam
723
100,0
Çizelge 7: Dikili ve Bergama Turizmde Ortaklığa Gittiği Takdirde Hangi Sonuçlar Ortaya Çıkabilir?
35
DİKİLİ-BERGAMA YEREL HALK ANKET SONUÇLARININ YORUMLANMASI
1. Dikili halkı ilçelerinin turizmde en güçlü yönlerini deniz, plajlar ve termal sular olarak görmekte, ayrıca yakın çevrede Bergama’nın bulunmasına da önem vermektedirler.
Bergamalılar ise, kültürel kaynakların zenginliğini vurgulamakta, ancak Dikili’nin yakın çevredeki varlığını, ilçelerinin turizmine güç katan bir özellik olarak görmemektedirler.
2. Dikili halkı, ilçeleri için kıyı turizmi ve termal turizmin en uygun turizm türleri olduğunda birleşmektedirler. Gerçekten de bugün ilçede bu iki turizm türü gelişme yolundadır.
Bergama halkı ise, ilçeleri için kültürel turizmin uygun olduğu konusunda büyük oranda
görüş birliğine sahiptirler. Zaten ilçedeki tek turizm türü de budur. Ancak, ilçelerin turizm
potansiyelleri dikkate alındığında; yerel halkın yeni geliştirilebilecek turizm türleri hakkında
bir bilince sahip olmadıkları söylenebilir.
3. Dikili ve Bergama halkı ilçelerindeki turizmin sorunları konusunda; turizmin plansız-projesiz yürütülmesi ve tanıtımın yetersiz olmasını öne çıkarmışladır. Buna karşılık;
yerel yönetim, kamu yönetimi ve STK’nın işbirliği içinde olmaması, kirlilik, koruyamama,
kalitesiz hizmet gibi bilinen sorunları pek dikkate almamaları, bunları sorun olarak görmediklerine yorumlanabilir.
4. Dikili ve Bergama halkı, iki ilçe arasında turizm ortaklığı gündeme geldiğinde, öncelikle Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yardımda bulunmasını, ayrıca yerel yönetim ve kamu
yönetiminin birarada çalışmasını istemektedirler. Böylece turizm ortaklığını başlatacak ve
yönetecek bir otorite arandığı görülmektedir.
6. Dikili ve Bergama halkı, Dikili ve Bergama’nın turizmde ortaklığa gitme konusuna
yüksek oranlarda “evet” demişler, “hayır” diyenlerin oranı ise çok zayıf kalmıştır. Bu net
yanıtlar, halk gözünde ortaklık için hiçbir engel olmadığının kanıtlamaktadır.
7. Dikili ve Bergama halkı, turizmde ortaklık oluşturulduğunda yapılacak işlerin başına ortak festival ve ortak paket tur organizasyonunu koymuşlardır. Bu soruda diğer seçenekler de benzer oranlarda kabul görmüştür. O nedenle, her türlü girişimin destekleneceği anlaşılmaktadır.
8. Dikili ve Bergama halkı, ortak paket turlar hazırlandığında içinin nasıl dolacağı
konusunda -az da olsa- farklı görüşlere sahiptir. Dikililer için Dikili’de konaklama şartı, Bergamalılara göre daha baskındır. Dikili ve Bergama’da konaklama ve yeme-içmenin eşit
günlere paylaştırılması fikri ise aynı oranlarda kabul görmüştür.
9. Dikili ve Bergama halkı, turizm ortaklığından doğacak sonuçlar arasında en çok;
her iki ilçenin de turizmde gelişeceği umudunu taşımaktadırlar. Hiçbir sonuç çıkmayacak
diyenlerin oranı ise son derece düşüktür.
36
2.2. Turizm Aktörlerine Uygulanan Anket Sonuçları
•
Cinsiyet: Turizm aktörlerinde erkekler daha fazladır (Dikili: %75.9, Bergama: %72).
•
Yaş Yapısı: Turizm aktörlerinin en fazla 35-50 yaş grubunda toplandığı görülmektedir
(Dikili: %44,8, Bergama: % 52,0).
•
Medeni Durum: Turizm aktörlerinin çoğu evlidir (Dikili: %62,1, Bergama: % 72).
•
Eğitim Düzeyi: 1. sırada yükseköğretim gelmektedir (Dikili: %51,7, Bergama: %52).
•
Yapılan İş: Serbest meslek grubunda yoğunlaşma vardır (Dikili: %37,9, Bergama:
%40,0), bu soruyu yanıtsız bırakanlar da çoktur (Dikili: %31,0, Bergama: %20,0).
•
Gelir Düzeyi: Dikili turizm aktörlerinin gelir düzeyi iki grupta yoğunlaşmaktadır: 10012000 TL (%31,0) ve 3000 TL üzeri (%31,0). Bergama’da ise 1000 TL altı (%36,0) ve
1001-2000 TL üzeridir (%40,0).
•
Dikili ve Bergama’nın Turizm Açısından En Güçlü Tarafı Nedir?
Dikili turizm aktörlerine göre ilçelerinin en güçlü tarafı; deniz ve plajlar (%37,9) ile “termal
sular” (%24,1)’dır. Bergamalı aktörlere göre; baskın şekilde tarihsel-kültürel kaynakların
zenginliği” (%92,0)’dir.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Denizin ve plajların varlığı
11
37,9
7
24,1
Yakın çevrede Bergama’nın yer alması
5
17,2
1
3,4
1
3,4
4
13,8
Toplam
29
100,0
23
92,0
1
4,0
Turizme kazandırılabilecek tarımsal ürünler
1
4,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 8: Dikili ve Bergama’nın Turizm Açısından En Güçlü Tarafı Nedir?
37
• Dikili ve Bergama’ya En Uygun Turizm Türü Hangisidir ?
Dikili turizm aktörlerine göre ilçelerine en uygun turizm türleri; kıyı turizmi (%62,1) ve termal turizm”(%31,0), Bergamalı aktörlere göre kültürel turizm (%88,0)’dir.
• Dikili ve Bergama’da Turizmin En Önemli Sorunları Nelerdir?
Anketi yanıtlayanlardan önem derecesine göre ilk üçünü işaretlemeleri istenmiş, ilk işaretlenen dikkate alınarak çizelge oluşturulmuştur. Turizm aktörlerine göre turizmin en önemli
sorunu planlı ve projeli yürütülmemesi (Dikili: %48,3, Bergama: %60,0)’dir. Ayrıca Dikili için
yetersiz tanıtım da önemli bir sorun olarak görülmektedir (%20,7).
Dikili
Bergama
Fr.
%
14
48,3
Yetersiz tanıtım
6
20,7
Çevresel kirlilik
1
3,4
1
3,4
Yerel yatırımcıların Dikili'ye ilgi göstermemesi
3
10,3
3
10,3
Kıyıların yeterince korunamaması
1
3,4
Toplam
29
100,0
15
60,0
Yetersiz tanıtım
2
8,0
1
4,0
2
8,0
1
4,0
İlçe dışından yatırımcıların Bergama'ya ilgi göstermemesi
2
8,0
Yerel yatırımcıların Bergama'ya ilgi göstermemesi
1
4,0
1
4,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 9: Dikili ve Bergama’da Turizmin En Önemli Sorunları Nelerdir?
38
• Dikili ve Bergama’nın Turizm Sorunları Nasıl Çözülmelidir?
Turizm aktörlerine göre turizmin sorunlarını çözmek için öncelikli olarak yerel yönetim ve
kamu yönetimi bir arada çalışmalıdır (Dikili: %37,9, Bergama: %48,0).
Dikili
Bergama
Fr.
%
Kültür ve Turizm Bakanlığı yardım yapmalı
9
31,0
Yerel yönetim ve kamu yönetimi bir arada çalışmalı
11
37,9
STK'lar halkı bilinçlendirmeli
1
3,4
Etkili bir turizm eğitimi kampanyası düzenlenmeli
3
10,3
Dikili / Bergama turizm konseyi oluşturulmalı
9
31,0
Kültür ve Turizm Bakanlığı yardım yapmalı
7
28,0
Yerel yönetim ve kamu yönetimi bir arada çalışmalı
12
48,0
STK'lar halkı bilinçlendirmeli
1
4,0
Etkili bir turizm eğitimi kampanyası düzenlenmeli
3
12,0
Dikili / Bergama turizm konseyi oluşturulmalı
6
24,0
Çizelge 10: Dikili ve Bergama’nın Turizm Sorunları Nasıl Çözülmelidir?
• Dikili ve Bergama’da Turizmin Daha Çok Gelişmesi İçin Neler Yapılmalıdır?
Turizmde daha çok gelişmek için konaklama tesislerinin arttırılması (Dikili: %31,0, Bergama: %64,0) uygun bulunmaktadır.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Konaklama tesisleri arttırılmalı
9
31,0
Turizm geniş çaplı bir organizasyonla yürütülmeli
8
27,6
Kıyı ve deniz kirliliği önlenmeli
2
6,9
Eğlence ve yeme-içme tesisleri çoğaltılmalı
1
3,4
Daha etkili tanıtım yapılmalı
3
10,3
Termal turizm geliştirilmeli
4
13,9
Dikili-Bergama arasında ortak turizm projeleri yürütülmeli
2
6,9
Toplam
29
100,0
Konaklama tesisleri arttırılmalı
16
64,0
Turizm geniş çaplı bir organizasyonla yürütülmeli
4
16,0
Kıyı ve deniz kirliliği önlenmeli
2
8,0
Termal turizm geliştirilmeli
1
4,0
Dikili-Bergama arasında ortak turizm projeleri yürütülmeli
2
8,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 11: Dikili ve Bergama'da Turizmin Daha Çok Gelişmesi İçin Neler Yapılmalıdır?
39
•
Dikili ve Bergama Turizmde Ortaklığa Gitmeli midir?
Dikili aktörleri bazı konularda evet (%55), Bergama aktörleri her konuda evet (%64) demiştir.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Her konuda evet
13
44,8
Bazı konularda evet
16
55,2
Hayır
0
0,0
Toplam
29
100,0
Her konuda evet
16
64,0
Bazı konularda evet
9
36,0
Hayır
0
0,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 12: Dikili ve Bergama Turizmde Ortaklığa Gitmeli midir?
•
Dikili ve Bergama Turizmde Daha Çok Tanınmak İçin Öncelikli Olarak Hangi Ortaklığa Gitmelidir?
Turizm aktörlerine göre; iki ilçenin turizmde daha çok tanınması için öncelikli olarak ortak
paket turlar (Dikili: %37,9, Bergama: %36) hazırlanmalıdır.
Dikili
Bergama
Fr.
%
11
37,9
6
20,7
6
20,7
5
17,2
İki ilçenin turizm danışma bürolarında diğer ilçenin tanıtım malzemelerini
dağıtıma
1
3,4
Toplam
29
100,0
9
36,0
6
24,0
5
20,0
4
16,0
İki ilçenin turizm danışma bürolarında diğer ilçenin tanıtım malzemelerini
dağıtıma
1
4,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 13: Dikili ve Bergama Turizmde Daha Çok Tanınmak İçin Öncelikli Olarak
Hangi Ortaklığa Gitmelidir?
40
•
Dikili ve Bergama Turizminin Paket Turlar Yoluyla Ortak Pazarlanması Nasıl Yapılmalıdır?
Dikili turizm aktörlerine göre; ortak tur paketinde Dikili’de konaklama+Bergama’da tarihsel
alanların gezilmesi+yeme-içme (%48,3) yer almalı, Bergamalı turizm aktörlerine göre Dikili
ve Bergama’da konaklama ve yeme-içme eşit şekilde günlere paylaştırılmalı (%32,0)’dır.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Dikili’de konaklama+Bergama’da tarihsel alanların gezilmesi
ve yeme-içme
14
48,3
Dikili ve Bergama’da konaklama ve yeme-içme eşit günlere
paylaştırılmalı
8
27,6
7
24,1
Toplam
29
100,0
Dikili ve Bergama’da konaklama ve yeme-içme eşit günlere
paylaştırılmalı
8
32,0
7
28,0
Dikili’de konaklama+Bergama’da tarihsel alanların gezilmesi
ve yeme-içme
5
20,0
5
20,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 14: Dikili ve Bergama Turizminin Paket Turlar Yoluyla Ortak Pazarlanmasında
Neler Teşvik Edilmelidir?
41
•
Dikili ve Bergama Turizmde Ortaklığa Gittiği Takdirde Hangi Sonuçlar Ortaya Çıkabilir?
İki ilçe arasında turizm ortaklığı kurulduğu takdirde ilk beklenen sonuç Bergama ve Dikili’nin turizmde gelişeceği üzerinedir (Dikili: %96,4, Bergama: %100,0).
•
Dikili ve Bergama Turizmde Ortaklığa Gittiği Takdirde Bundan En Çok Kimler Yararlanacaktır?
İki ilçe arasında turizm ortaklığına gidildiği takdirde bundan en çok Bergama ve Dikili halkı
ile turizm işletmecileri” yararlanacaklardır (Dikili: %79,3, Bergama: %88,0).
Dikili
Bergama
Fr.
%
Dikili halkı
2
6,9
Dikili turizm işletmecileri
1
3,4
Dikili halkı ve turizm işletmecileri
3
10,3
Bergama + Dikili halkı ve turizm işletmecileri
23
79,3
Toplam
29
100,0
Bergama turizm işletmecileri
1
4,0
Bergama halkı ve turizm işletmecileri
2
8,0
Bergama + Dikili halkı ve turizm işletmecileri
22
88,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 15: Dikili ve Bergama Turizmde Ortaklığa Gittiği Takdirde Bundan En Çok Kimler Yararlanacaktır?
42
•
Dikili-Bergama Turizm Ortaklığının Kurulması İçin En Önemli Gerekçe Nedir?
Turizm aktörlerine göre; iki ilçe arasında turizm ortaklığı kurulmasının iki önemli gerekçesi
vardır: turizm sorunlarına çözüm getirilememesi ve ilçelerin turizmde tek başlarına gelişememeleri (Dikili: %68,9, Bergama: %64,0)’dir.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Turizm sorunlarına çözüm getirilememesi
11
37,9
Dikili turizminin tek başına gelişememesi
9
31,0
Az tanınması
4
13,8
Turizmden az gelir elde edilmesi
2
6,9
Az turist gelmesi
2
6,9
Yanıtsız
1
3,4
Toplam
29
100,0
Turizmde sorunlara çözüm getirilememesi
9
36,0
Bergama turizminin tek başına gelişememesi
7
28,0
Turizmden az gelir elde edilmesi
4
16,0
Az tanınması
3
12,0
Az turist gelmesi
1
4,0
Yanıtsız
1
4,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 16: Dikili-Bergama Arasında Turizm Ortaklığı Kurulmasının En Önemli Gerekçesi Hangisidir?
43
•
Dikili ve Bergama’nın Turizm Ortaklığı Kurması İçin En Önemli Fırsat Hangisidir?
İki ilçe arasında turizm ortaklığı kurulması için en büyük fırsat Dikili ve Bergama’nın turistik
kaynaklarının birbirini bütünleyebilecek güçte olması (Dikili: %69,0, Bergama: %56,0)’dır.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Dikili ve Bergama’nın turistik kaynaklarının birbirini bütünleyebilmesi
20
69,0
Dikili ve Bergama’nın birbirine çok yakın olması
6
20,7
Dünya'da bu tür turizm ortaklıklarının başarılı örneklerinin bulunması
2
6,9
Dikili ve Bergama'da turizm ortaklığını yürütecek gönüllülerin varlığı
1
3,4
Toplam
29
100,0
Dikili ve Bergama’nın turistik kaynaklarının birbirini bütünleyebilmesi
14
56,0
Dünya'da bu tür turizm ortaklıklarının başarılı örneklerinin bulunması
5
20,0
Dikili ve Bergama’nın birbirine çok yakın olması
4
16,0
Dikili ve Bergama'da turizm ortaklığını yürütecek gönüllülerin varlığı
2
8,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 17: Dikili ve Bergama’nın Turizmde Ortaklık Kurmasında En Önemli Fırsat Hangisidir?
44
•
Dikili ve Bergama’nın Turizm Ortaklığı Kurmasında En Önemli Engeller Nelerdir?
Anketi yanıtlayanlardan önem derecesine göre ilk üçünü işaretlemeleri istenmiş, ilk işaretlenen dikkate alınarak çizelge oluşturulmuştur. Turizm aktörlerine göre; iki ilçe arasında
turizm ortaklığı kurulmasında iki önemli engel bulunmaktadır: ortaklığı koordine edecek bir
çalışma grubunun bulunmaması ve Dikili ile Bergama'da yerel yönetimlerin turizme yeterince önem vermemesi (Dikili: %65,5, Bergama: % 72,0).
Dikili
Bergama
Fr.
%
Ortaklığı koordine edecek bir çalışma grubunun bulunmaması
10
34,5
Dikili ve Bergama'da yerel yönetimlerin turizme yeterince önem vermemesi
9
31,0
Dikili ve Bergama halkının bilinçli ve istekli olmaması
5
17,2
Dikil ve Bergama'da kamu yönetimlerinin turizme yeterince önem vermemesi
3
10,3
Turizm işletmecilerinin bilinçli ve istekli olmaması
2
6,9
Toplam
29
100,0
Ortaklığı koordine edecek bir çalışma grubunun bulunmaması
11
44,0
Dikili ve Bergama'da yerel yönetimlerin turizme yeterince önem vermemesi
7
28,0
Dikil ve Bergama'da kamu yönetimlerinin turizme yeterince önem vermemesi
3
12,0
Dikili ve Bergama halkının bilinçli ve istekli olmaması
3
12,0
Turizm işletmecilerinin bilinçli ve istekli olmaması
1
4,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 18: Dikili ve Bergama’nın Turizm Ortaklığı Kurmasında En Önemli Engeller Nelerdir?
45
•
Dikili-Bergama Arasında Turizm Ortaklığının Yaratılmasında İlk Adımı Hangi Taraflar Atmalıdır?
Dikili turizm aktörlerine göre turizm ortaklığında ilk adımı Kültür ve Turizm Bakanlığı ile her
iki ilçenin yerel yönetimleri (%68,9), Bergama aktörlerine göre ise her iki ilçenin yerel yönetimleri ve ortak çalışma grubu (%60,0) atmalıdır.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Kültür ve Turizm Bakanlığı
11
37,9
Her iki ilçenin yerel yönetimleri
9
31,0
Her iki ilçenin ortak turizm çalışma grubu
7
24,1
Her iki ilçenin kamu yönetimleri
1
3,4
Her iki ilçenin sivil toplum kuruluşları
1
3,4
Toplam
29
100,0
Her iki ilçenin yerel yönetimleri
8
32,0
Her iki ilçenin ortak turizm çalışma grubu
7
28,0
Kültür ve Turizm Bakanlığı
4
16,0
Her iki ilçenin kamu yönetimleri
3
12,0
Her iki ilçenin sivil toplum kuruluşları
2
8,0
Yanıtsız
1
4,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 19: Dikili-Bergama Arasında Turizm Ortaklığının Yaratılmasında İlk Adımı Hangi Taraflar Atmalıdır?
46
•
Dikili-Bergama Arasında Ortak Turizm Çalışma Grubu Kimlerden Oluşmalıdır?
Turizm aktörlerine göre; iki ilçe arasında oluşturulacak ortak çalışma grubu yerel yönetim,
kamu yönetimi, Ticaret Odası, STK, turizm işletmecisi, üniversite temsilcisinden oluşmalıdır (Dikili: %75,9, Bergama: %76).
Dikili
Bergama
Fr.
%
Yerel yönetim, Kamu yönetimi, Ticaret Odası, STK, Turizm işletmecisi, Üniversite temsilcisi
22
75,9
Yerel yönetim, Ticaret Odası, STK, Turizm işletmecisi, Üniversite temsilcisi
5
17,2
Kamu yönetimi, Ticaret Odası, STK, Turizm işletmecisi, Üniversite temsilcisi
2
6,9
Toplam
29
100,0
Yerel yönetim, Kamu yönetimi, Ticaret Odası, STK, Turizm işletmecisi, Üniversite temsilcisi
19
76,0
Yerel yönetim, Ticaret Odası, STK, Turizm işletmecisi, Üniversite temsilcisi
1
4,0
Kamu yönetimi, Ticaret Odası, STK, Turizm işletmecisi, Üniversite temsilcisi
3
12,0
Yanıtsız
2
8,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 20: Dikili-Bergama Arasında Ortak Turizm Çalışma Grubu Kimlerden Oluşmalıdır?
47
•
Dikili-Bergama Arasında Ortak Turizm Çalışma Grubu Hangi İşleri Yapmalıdır?
Anketi yanıtlayanlardan önem derecesine göre ilk üçünü işaretlemeleri istenmiş, ilk işaretlenen dikkate alınarak çizelge oluşturulmuştur. Turizm aktörlerine göre; iki ilçe arasında
oluşturulacak ortak çalışma grubu öncelikli olarak turizm eylem planı hazırlamalı (Dikili:
%58,6, Bergama: %36,0)’dır.
Dikili
Bergama
Fr.
%
Turizm eylem planı hazırlamalı
17
58,6
Ortak turizm bütçesi oluşturmalı
4
13,8
Dikili ve Bergama’yı ortak tanıtan web sitesi kurmalı
4
13,8
Dikili ve Bergama ortak amblemini hazırlamalı
2
6,9
Yıllık faaliyet raporları hazırlamalı
1
3,4
Turizm talebi ve pazarları hakkında araştırmalar yapmalı
1
3,4
Toplam
29
100,0
Turizm eylem planı hazırlamalı
9
36,0
Ortak turizm bütçesi oluşturmalı
5
20,0
Dikili ve Bergama’yı ortak tanıtan web sitesi kurmalı
5
20,0
Ortak etkinlikler düzenlemeli
4
16,0
Turizm talebi ve pazarları hakkında araştırmalar yapmalı
2
8,0
Toplam
25
100,0
Çizelge 21: Dikili-Bergama Arasında Ortak Turizm Çalışma Grubu Hangi İşleri Yapmalıdır?
48
DİKİLİ-BERGAMA TURİZM AKTÖRLERİ ANKET SONUÇLARININ YORUMLANMASI
1. Dikili turizm aktörleri, ilçelerinin turizmde en güçlü yönlerini deniz, plajlar ve termal sular olarak görmekte, yakın çevrede Bergama’nın bulunmasını da bir güç olarak kabul etmektedirler. Bergama turizm aktörleri, tek güç kaynağı olarak tarihsel-kültürel zenginlikleri
vurgulamakta, Dikili’nin yakın çevredeki varlığını ilçeleri için önemli bulmamaktadırlar.
2. Dikili turizm aktörleri, ilçeleri için en uygun turizm türlerinin başına kıyı turizmi ve termal turizmi yerleştirmişlerdir. Bergama turizm aktörleri, kültürel turizm demişlerdir.
3. Dikili ve Bergama turizm aktörleri, ilçelerindeki turizm sorunlarının başına turizmin
plansız-projesiz yürütülmesini koymuşlardır.
4. Dikili ve Bergama turizm aktörleri, ilçelerindeki turizm sorunlarının çözülmesi için öncelikle yerel yönetim ve kamu yönetiminin bir arada çalışmasını, ardından Kültür ve Turizm
Bak. dan yardım alınmasını ve ilçelerinde turizm konseylerinin oluşturulmasını istemişlerdir.
5. Dikili ve Bergama turizm aktörleri, ilçelerinde turizmin daha çok gelişmesi için en başta konaklama tesislerinin arttırılmasını uygun bulmaktadırlar. İkinci sırada, turizmin geniş
çaplı bir organizasyonla yürütülmesi gelmektedir ki, iki ilçe arasında kurulacak turizm ortaklığı, bu isteğin gerçekleşmesini sağlamış olacaktır.
6. Dikili turizm aktörleri, Bergama ile turizm ortaklığına gitme düşüncesine “bazı konularda evet” demeyi ön plana almışlar, Bergamalı aktörler ise “her konuda evet”i başa
oturtmuşlardır. Hayır diyenler ise hiç çıkmamıştır.
7. Dikili ve Bergama turizm aktörleri, turizmde ortaklık oluşturulduğunda yapılacak işlerin
başına ortak paket turların hazırlanmasını koymuşlardır. Ardından benzer oranlarda ortak
festival düzenleme, fuarlara ortak katılım ve ortak broşür hazırlama gelmiştir.
8. Dikili turizm aktörleri, ortak paket turların içinin doldurulmasında; konaklamanın kendi
ilçelerinde olmasını öne çıkarırken, Bergamalı aktörler, eşit günlere bölünen bir paket turu
tercih etmektedirler. Ancak bu istekler arasında büyük oransal farklar yoktur. Bu da turizmi
yönetme ve pazarlama konusunda ciddi bir görüş ayrılığı olmadığını ortaya koymaktadır.
9. Dikili ve Bergama turizm aktörleri, turizmde ortaklığa gidildiği taktirde, her iki ilçenin
de turizmde daha çok gelişeceği, turizmin yerel halk ve işletmecilere büyük yararı dokunacağı görüşünde birleşmektedirler.
49
10. Dikili ve Bergama turizm aktörleri, iki ilçe arasında kurulacak turizm ortaklığının iki
büyük gerekçesi olduğuna dikkatleri çekmektedirler: birincisi; turizm sorunlarının çözülememesi, ikincisi; ilçelerin tek başına gelişememesi. Bu sorunların ortaklık kurularak giderilmesine aracılık edecek en büyük fırsatlar olarak da iki ilçenin yakınlıkları ve turizm kaynakları ile birbirlerini tamamlayabilme gücünün olmasıdır. Bu olumlu görüşlerin dışında, iki
büyük engel görmektedirler: birincisi; ortaklığı koordine edecek bir çalışma grubunun bulunmaması, ikincisi; yerel yönetimlerin turizme yeterince önem vermemeleridir.
11. Dikili ve Bergama turizm aktörleri, iki ilçe arasında turizm ortaklığının başlatılmasında ilk adımı; her iki ilçenin yerel yönetimlerinden, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan ve ortak
turizm çalışma grubundan beklemektedirler. Buradan çıkan sonuç; turizm ortaklığında üst
düzey bir otorite arandığı, yerel yönetimlere büyük görev düştüğü ve mutlaka bir örgütlenmeye (çalışma grubu) gidilmesi yolunda görüşlerin birleştiğidir. Ortak turizm çalışma grubunun; geniş tabanlı bir katılımla (Yerel yönetim, Kamu yönetimi, Ticaret Odası, STK, Turizm işletmecisi, Üniversite temsilcisi) oluşturulmasının tercih edildiği görülmektedir.
12. Dikili ve Bergama turizm aktörleri, ortak turizm çalışma grubunun yapması gereken
işlerin başına yerel eylem planını hazırlamasını koymuş, ayrıca ortak bütçe oluşturmasını
ve ortak web sitesi kurmasını eklemişlerdir. Kendilerinin bu ortaklığa nasıl katkı vermeyi
düşündükleri sorusuna ise; tüm katkılar (maddi, ayni, eleman, fikri katkılar) şeklinde yanıt
verenler, en yüksek oranı oluşturmuşlardır. Katkı vermeyi düşünmeyenler az sayıda olup,
Dikili’de bu düşüncede olanlar Bergama’ya göre biraz daha fazladır.
50
DİKİLİ-BERGAMA YEREL HALK VE TURİZM AKTÖRLERİ ANKET SONUÇLARININ
GENEL DEĞERLENDİRMESİ
1. Dikili halkı ve turizm aktörleri ile Bergama halkı ve turizm aktörleri arasında İKİ
İLÇENİN TURİZMDE BÜTÜNLEŞMESİ konusunda en temel görüş farklarından biri; Dikili
turizmi için yakın çevrede Bergama’nın bulunmasının onlar için bir güç kaynağı olduğu;
Bergama turizmi için yakın çevrede Dikili’nin bulunmasının onlar için bir güç kaynağı olmadığıdır.
2. Dikili ve Bergama halkı ile turizm aktörleri, ilçelerinde mevcut turizm türlerini en
uygun turizm türü olarak görmektedirler.
3. Dikili ve Bergama halkı ile turizm aktörleri, ilçelerindeki turizm sorunlarının başına
turizmin plansız-projesiz yürütülmesini almışlardır. Eğer iki ilçe arasında turizm ortaklığı
kurulacak olursa, bu sorunun ortadan kalkacağı söylenebilir.
4. Dikili ve Bergama halkı ile turizm aktörleri, ilçelerinin turizmin sorunları hakkında
aynı görüşe sahiptirler. Bu sorunların çözümü için; yerel yönetim ve kamu yönetiminin bir
arada çalışmasını istemeleri, ayrıca aktörlerin, ilçelerinde turizm konseylerinin oluşturulmasına sıcak bakmaları, iki ilçe arasında turizm ortaklığı için düşüncelerin bir kez daha
olumlu olduğunu göstermektedir.
5. Dikili ve Bergama halkı ile turizm aktörleri, ilçelerinde turizmin daha çok gelişmesi
için yapılması gerekenler hakkında benzer görüşlere sahiptirler. Bu görüşler arasında konaklama tesislerinin arttırılmasından sonra, turizmin geniş çaplı bir organizasyonla yürütülmesi fikrine önem vermeleri, turizm ortaklığına sıcak baktıklarının bir diğer göstergesidir.
6. Dikili turizm aktörleri iki ilçe arasındaki turizm ortaklığını her konuda, Bergama
halkı ise, bazı konularda olmak kaydıyla büyük oranda destekleyeceklerini belirtmişlerdir.
7. Dikili ve Bergama halkı ile turizm aktörleri, iki ilçe arasında turizm ortaklığı başlatılırken öncelikle ortak festival düzenlenmesi ve ortak paket turların hazırlanması gerektiğine -birbirine yakın oranlarda- vurgu yapmışlardır.
8. Dikili ve Bergama halkı ile turizm aktörleri, ortak paket tur içeriğinin nasıl olması
konusunda az-çok benzer görüşlere sahiptir ve her iki ilçede eşit günlere bölünmüş bir tur
programı daha çok tercih edilmiştir. Dikili halkı ve turizm aktörleri, konaklamanın Dikili’de
olması konusunda biraz daha ısrarcıdırlar. Bu görüşte bir gerçek payı vardır, çünkü konaklama kapasitesi ve seçenekleri Dikili’de daha fazladır.
51
9. Dikili ve Bergama halkı ile turizm aktörleri, turizmde ortaklığa gidildiği taktirde, her
iki ilçenin turizmde daha çok gelişeceği, yerel halk ve işletmecilere büyük yararı dokunacağı görüşünde birleşmektedirler.
10. Dikili ve Bergama turizm aktörleri; turizm ortaklığı kurulmasının gerekçeleri, fırsatları, engeller, ortaklığı başlatacaklar, ortak turizm çalışma grubunun kimlerden oluşacağı, ortaklık bünyesinde yapılacak işler ve ortaklığa verecekleri katkılar bakımından benzer
görüşlere sahiptirler.
Sonuç olarak; Dikili ve Bergama halkı ve turizm aktörleri, iki ilçe arasındaki turizm ortaklığına son derece olumlu bakmaktadırlar, benzer görüşler çoğunluktadır,
bu ortaklığın her iki ilçenin turizmine büyük katkı vereceğini düşünmektedirler. Turizm aktörleri ayrıca, oluşturulacak ortak turizm çalışma grubuna da her konuda
destek verebileceklerini belirtmişlerdir.
52
3. DİKİLİ VE BERGAMA’YI TURİZMDE BÜTÜNLEŞTİRME GEREKÇELERİ,
OLANAKLAR VE İŞBİRLİĞİ ÖRNEKLERİ
Dikili-Bergama arasında kurulacak ortaklıklar, çok sayıda gerekçeye bağlı olarak ve işbirliği yapabilme olanaklarının da çok çeşitli olmasından kaynaklanarak farklı şekillerde uygulanabilir.
3.1. Bütünleştirme Gerekçeleri ve Olanaklar
1. Dikili ve Bergama’nın turizm alanlarını genişletmek, potansiyeli olup da kullanılmayan
alanları turizme kazandırmak
2. Dikili ve Bergama’nın yeni turizm alanlarında yeni turizm türlerini uygulayarak her iki
ilçenin çekiciliğini arttırmak
3. Turistlerin kalış süresini uzatmak
4. Turistleri iki ilçeye dağıtarak turizm gelirini arttırmak
5. Turizmin on iki yapılabilmesini sağlamak
6. Altyapı sorunlarını iyileştirmek
7. Turizm hizmet kalitesini arttırmak
8. Yerel girişimciliği canlandırmak
9. Turizm yatırımcılarını daha kolay çekebilmek
10. Turizm piyasasında daha güçlü rekabet edebilmek
11. Yerel halk ve turizm aktörlerinin ilçeleri hakkındaki farkındalığını yükseltmek
12. Doğal ve kültürel değerleri sahiplenme ve koruma bilincini geliştirmek
13. Turizmde yenilikleri her iki ilçeye daha kolay sokabilmek ve yaratıcılıkları teşvik etme
14. Turizmi sürdürülebilir kılmak.
Bütün bu gerekçeler, iki ilçeyi çeşitli işbirlikleri etrafında turizm ortaklığına ve oradan mekansal bütünleşmeye yönlendirdiğine göre; işbirliklerini sağlayacak olanaklar nelerdir? sorusu akla gelmektedir. Bu soruya aşağıdaki yanıtlar verilebilir:
1. Yakınlık: Dikili ve Bergama, sınır komşuluğu yapan iki ilçedir, ilçe merkezleri birbirlerine çok yakındır (27 km).
2. İki farklı kimlik: Dikili, uzun kumsal plajlardan oluşan kıyılara ve temiz denize; Bergama, zengin tarihsel geçmişe ve eşsiz kültürel kaynaklara sahiptir.
53
3. Termal su zenginliği: Dikili’nin termal su potansiyeli günümüzde konutlarda ve seracılıkta daha çok kullanılmakta, turizm alanında ise tek bir tesiste ve sınırlı (yalnızca banyo amaçlı) olarak yararlanılmaktadır. Bergama’da ise tarihsel süreçte tedavi amaçlı kullanılan termal su kaynakları, günümüzde hiçbir şekilde kullanıma açık değildir. Dikili’de
günümüz konseptine uygun termal turizm tesisleri ile Bergama’da tarih temalı oluşturulacak tesisler, birbirini tamamlayarak Kuzey Ege’de güçlü bir termal turizm çekim alanı
yaratabilirler.
4. Korunmuş doğal ortamlar: Dikili ve Bergama’nın doğal coğrafyası; yer şekilleri, bitki
örtüsü, su kaynakları, jeolojik formasyonları itibariyle hem korunmuş hem de birbirini
bütünleyen bir yapıya sahiptir. Sözgelimi Dikili’nin Nebiler, Gökçeağıl köylerinin yer aldığı ilçenin doğusundaki dağlık-tepelik alanlardan başlayacak doğa yürüyüş güzergahları, Bergama’nın Kaplan köyü üzerinden Kozak Yaylası’na ulaşabilme olanağı sunmaktadır.
5. Korunmuş kırsal kültür: Dikili ve Bergama kırsal yerleşmeleri, maddi ve manevi kültür
değerlerinin korunmuş olması, yerel otantik kimlik taşıması, az-çok birbirinden farklılıklar göstermesi bakımından, kırsal turizm, ekoturizm ve agroturizmin gelişmesi için son
derece uygundur.
6. Konaklama olanakları: Dikili kıyı turizmine hizmet verdiği için Bergama’ya göre yatak
kapasitesi daha fazla ve daha nitelikli otellere sahiptir. Buna karşılık, Bergama’nın tarihsel yapıları butik otellere ve pansiyonlara çevrildiği taktirde, iki ilçede farklı konseptlerde konaklama olanakları doğacaktır.
7. Midilli Adası’nın Dikili’ye, Dikili’nin de Bergama’ya yakınlığı: Bu yakınlık faktörü,
Dikili Limanı vasıtasıyla gelecek yabancı turistleri Bergama’ya son derece kolay ve kısa
sürede taşıyabilme olanağı yaratmaktadır.
8. Anket sonuçları: Her iki ilçenin yerel halkına ve turizm aktörlerine uygulanan anket
sonuçları; turizmde her türlü ortaklığa olumlu bakıldığını göstermiştir.
Dikili ve Bergama’nın benzer ya da farklı güçlerinin birleştirilmesi, olanakların birbirini tamamlamasına fırsat tanımak demektir. O halde bu ortaklığa ne zaman?, nasıl?, kimlerin
önderliğinde? ve hangi yollarla (uygulamalarla)? başlanılmasına karar vermek yeterli olacaktır. Bu yaklaşım doğrultusunda yukarıdaki gerekçelere bağlı olarak ve olanakları göz
önüne alarak, Dikili ve Bergama arasında yaratılabilecek işbirliği (ortaklık) örnekleri, aşağıdaki alt bölümde verilmektedir.
3.2. İşbirliği Örnekleri
Türkiye’de de 11.06.2005 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 5355 sayılı Mahalli İdare
Birlikler Kanunu’nun öngördüğü birlik çeşitlerinden biri olarak kuruluşu gerçekleştirilen “Tu-
54
rizm Altyapı Hizmet Birlikleri” (http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/), bazı turistik yerleşmelerimizde son birkaç yıldır uygulama sürecine girmiştir.
Dikili-Çandarlı-Bergama arasında 2007 yılında kurulması planlanan Turizm Altyapı Hizmet
Birliği hayata geçirilememiştir. Bunun üzerine Bergama Turizm Altyapı Hizmet Birliği ve
Dikili Turizm Altyapı Hizmet Birliği ayrı ayrı kurulmuşlardır. Bu yapılanmayı yanlış bir karar
ve yanlış bir adım olarak nitelendirmekteyiz. İşte bu projenin de özünü oluşturan Dikili ve
Bergama’nın turizmde ortaklığa gitme konusu, projede önemle vurgulanmakta, projedeki
öngörüler doğrultusunda bu yanlış karardan dönülmesini dilemekteyiz.
Dikili-Bergama arasında turizm ortaklığı çerçevesinde gerçekleştirilebilecek temel eylemler
aşağıda verilmektedir.
•
Birlik kurma (örgütlenme)
Dikili-Bergama arasında turizm bütünleşmesine gidebilmek için ilk şart, aralarında turizm
ortaklığının kurulmasıdır. Bunun için de en kolay yol, şu an ayrı ayrı olan turizm altyapı
hizmet birliklerinin birleştirilmesidir. Zaten, her iki birliğin kuruldukları 2008 yılından bugüne
gerçekleştirdikleri hiçbir çalışma yoktur. Buna gerekçe olarak, devletin verdiği bütçenin çok
az olması, projeler yapacak gönüllü bir çalışma grubunun ve bir önderin olmamasıdır. Görüldüğü gibi her iki için de acil yeni bir yapılanmaya ihtiyaç vardır ki, çözüm iki ilçenin turizm ortaklığında bulunabilir.
•
Ortak turizm planları oluşturma ve ortak projeler yürütme
Günümüzde turizmin bir politika, plan, program ve projelerle yürütülmesi kaçınılmaz hale
gelmiştir. Turizmi geliştirmek ve sürdürülebilir kılmak isteyen destinasyonlar kısa ve uzun
vadeli turizm strateji planlarını hazırlamakta, eylem planları ile uygulamaya koymaktadırlar.
Dünyada turizm ortaklığı çalışmalarında planlamaya dönük çok sayıda işbirliğine şu örnekler verilmektedir: ortak stratejik planlama, ortak destinasyon yönetimi planlama, ortak ürün
geliştirme ve tanıtımla ilgili planlama, ortak projeler planlama (Carter, 2008).
Dikili ve Bergama’nın turizm strateji planı ve turizm eylem planı bulunmamaktadır. Bu bir
eksiklik gibi görülse de, iki ilçenin turizm ortaklığı gündeme geldiğinde yapılacak ilk iş olarak yeni ortaklık karması etrafında ortak planın hazırlanmasıdır.. Bu planlar doğrultusunda
projeler yapılması ise ikinci önemli adımdır. Projelerin yapılabilmesi için çalışma gruplarının oluşturulması ve her birinin yerel, ulusal ve uluslararası fonlara (AB gibi) başvurarak
projeler yürütmesi gerekmektedir. Proje çalışma gruplarının katılımcıları; yerel yönetimler,
sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, turizm işletmeleri gibi değişik kesimlerden gelen temsilcilerden oluşmalıdır.
55
•
Ortak paket turlar hazırlama, turizm mekanlarını ve turizm türlerini bütünleştirme
Dikili-Bergama arasında turizm ortaklığını hayata geçirmenin en kolay yollarından biri ortak
paket tur programlarının hazırlanmasıdır. Bu ortak paket turlar, yerli ve yabancı turistler
için çok önemli bir hizmet olacak ve beraberinde çok büyük kazanımlar getirecektir. Sözgelimi, turistlerin kalış süresi ve gelir artarak ilçe ekonomilerine katkı verilecek, iki ilçenin çekim gücü yükselecek, Ege ve Akdeniz’de dolaşan kruvaziyer gemilerinin rotalarını kuzeye
kırmalarını teşvik edecektir.
Dikili-Bergama ortak paket tur programı, en az dört gün olmalıdır. Çünkü her iki ilçenin turizm çekicilikleri farklı ve çok sayıdadır. Bunları çeşitli paket turlarda bir araya getirmek,
alternatifler yaratmak hiç de zor değildir, çok sayıda örnek verilebilir:
1. Kıyı turizmi + kültürel turizm paket turu: Dikili’nin kıyı turizmi ile Bergama’nın; kültürel
turizminin birbirini tamamlaması sağlanabilir. Bugün için konaklama olanaklarının Dikili’de
fazla olması bu ilçenin daha çok tercih edilebileceğini gösteriyorsa da, Bergama’da tarihsel
dokuya uyumlu butik otellerin açılmasıyla, bazı turist grupları konaklama yeri olarak Bergama’yı tercih edebileceklerdir.
2. Kıyı turizmi + kırsal turizm paket turu: Dikili’nin kıyı ve deniz çekicilikleri ile
Bergama’nın Kozak Yaylası, Madra ve Yund dağlarına özgü doğal ve kültürel
çekiciliklerden kaynağını alan bir paket tur yaratılabilir. Kırsal alanlarda konaklama tesisi
olmadığı için kıyıdaki tesislerde konaklama yapılması, kırsal yerleşmelerde köy
pansiyonculuğunun başlamasını teşvik edebilecektir.
3. Kruvaziyer turizmi + kültürel turizm paket turu: Dikili Limanı, Ege kıyılarında
kruvaziyer turizmi için uğrak bir limana dönüştüğünde, yolcuların Bergama’yı ziyaretleri
gündeme geleceğinden kruvaziyer turizmi ve kültürel turizmin bütünleşmesi kendiliğinden
ortaya çıkacaktır. Ayrıca kruvaziyer gemileri, Midilli üzerinden geldiğinde Midilli-DikiliBergama koridoru oluşacaktır.
4. Agroturizm + Gastronomi turizmi paket turu: Dikili, deniz ürünleri açısından çok
zengindir. Dolayısıyla deniz ürünlerine dayalı bir mutfak ile Bergama’nın tarımsal
zenginliği, agroturizm ve gastronomi turizmi ortaklığında bütünleşecektir.
5. Ekoturizm + Kırsal turizm paket turu: Dikili ve Bergama, ekoturizm ve kırsal turizm
etrafında coğrafi mekanlarını ortak kullanabilirler. Her iki ilçenin birbirlerinden farklı yerel
kültürlere, ekonomik uğraşlara ve doğal coğrafyalara sahip köyleri bulunmaktadır. DikiliBergama arasında ormanlar, yaylalar, dağlar ve köyler, birçok güzergah boyunca
günübirlik ya da konaklamalı düzenlenecek paket turlarla turistlerin ilgisine sunulabilir. Bu
tur kapsamında kırsal yerleşmelerde konaklama gerekmekte, ancak bugün için bu olanak
bulunmamaktadır. Bu turlar, köy pansiyonculuğunu teşvik edecektir.
56
6. Termal turizm + Kültürel turizm: Dikili ve Bergama’nın turizmde bütünleşmesi,
Dikili’nin termal turizm potansiyeli ile Bergama’nın kültürel turizm potansiyelinin birlikte
değerlenmesini sağlayabilir.
•
Ortak tanıtım etkinlikleri
Son yıllarda destinasyon tanıtımlarında, tek bir ürün, tek bir yer değil, çoklu tanıtımlar görülmeye başlanmıştır. Dikili-Bergama turizm ortaklığı gündeme geldiğinde her iki ilçeyi içine alan broşürler, rehber kitaplar, turistik haritalar, tanıtım CD’leri ve web siteleri ortak hazırlanmalıdır. Bütün tanıtım malzemeleri her iki tarafın turizm danışma bürolarında, müze
girişlerinde turistlere sunulmalı, turizm fuarlarında aynı stantta birlikte sergilenmeli, buralarda ortak paket turlar satışa sunulmalıdır. Ayrıca iki ilçe birbirlerinin tanıtımlarını afişler,
ışıklı panolar, bilboardlar ve yerel gazeteler yoluyla yapmalı, gezici sergiler açmalıdırlar.
Avrupa’da ortak rezervasyon sisteminin bile kurulduğu görülmektedir (http://www.lemansans-frontiere.org).
•
Ortak turizm organizasyonları
Dikili ve Bergama’nın birbirlerine çok yakın konumda bulunmaları, ayrı ayrı yaptıkları bazı
etkinlikleri tek çatı altında toplayabilmelerine olanak vermektedir. Dikili ve Bergama turizmini ilgilendiren özel bir tema (termal su, yerel ürünler, el sanatları, kırsal kültür, çam fıstığı, yerel mutfak vb) etrafında da ortak şenlik, kongre vb. düzenlenebilir.
4. DİKİLİ VE BERGAMA TURİZMİNİ BÜTÜNLEŞTİRMENİN SAĞLAYACAĞI
YARARLAR
Kırsal turizmde bütünleşmeyi ele alan bir çalışmada bütünleşmenin yararları şu başlıklar
altında verilmektedir (Saxena, 2007): doğrudan ekonomik yarar, deneysel yarar, koruma
yararı, gelişimsel yarar, sinerjik yarar. Turizmde “ülkeler ya da sınır ötesi komşu ülkeler,
kentler ya da destinasyonlararası işbirliğinin konu edildiği bir başka çalışmada (Clark, 2006)
ise, işbirliği yararları; fiziksel, ekonomik, çevresel ve marka/imaj altında toplanmaktadır. Bu
iki görüşe ait yararlar, Dikili-Bergama ortaklığı için aşağıda şu şekilde uyarlanabilir:
1. Ekonomik yararlar: Dikili-Bergama turizm ortaklığının en büyük yararlarından biri konaklamanın artmasını sağlayacak olmasıdır. Ortak paket turlar, müze ve ören yeri ziyaretlerinin yanı sıra kırsal turizm, kıyı turizmi vd. ni de kapsayacağından, konaklama yapılmasını zorunlu kılacak ya da kalış süresini uzatabilecektir. Ayrıca, şu anda Midilli Adası’ndan
feribotlarla Ayvalık, Dikili ve Foça üzerinden Türkiye’ye giriş yapan yabancı turistler, DikiliBergama ortak paket turları yaratıldığı taktirde daha çok gelebileceklerdir.
2. Doğal ve kültürel kaynakların korunması ve turistik ürüne çevrilmesi yararı: DikiliBergama turizm ortaklığı, koruma konusundaki eksikliklerin kapatılmasına fırsat yaratacaktır. Bu konuda yerel halka ve turizm aktörlerine eğitimlerin verilmesi koruma bilincinin yer-
57
leşmesine ve farkındalığın gelişmesine yol açacaktır. Korunmuş doğal ve kültürel kaynakların turistik ürüne çevrilebilme (ticarileştirme) şansı ise çok daha fazla olacaktır.
3. Gelişimsel yararlar: Destinasyonların ve turistik ürünlerin birer yaşam eğrisi (döngüsü)
bulunmaktadır. R. Butler’göre yaşam eğrisi altı aşamalıdır: keşif, nüfuz, gelişme, olgunluk,
durgunluk ve durgunluk sonrası dönemler (Butler, 1980’e göre; Özdemir, 2006). İki ilçe ilk
iki dönemi yaşamaktadır. Dikili-Bergama arasında turizm ortaklığının yaratılmasıyla rekabet şansları artacağından yaşam eğrisindeki üçüncü döneme (gelişme) geçilebilecektir.
4. Sinerjik yarar: Dikili-Bergama arasında turizm ortaklığı etrafında yapılacak işler, öncelikle her iki tarafın turizm aktörlerinin hatta yerel halkın iyi bir diyalog içine girmesine ve
dayanışmaya gitmesine aracılık edecektir. Turizmin bir çok sektörle bağlantı içinde olması
ve onlara performans kazandırması, bu iki ilçede de turizm hizmetlerine katkı verecek atıl
vaziyetteki sektörleri canlandıracaktır. Diğer taraftan unutulmakta olan el sanatları kırsal
turizm yoluyla gün ışığına çıkacaktır. Ortaklığın her iki tarafın yararına en büyük katkılarından biri de kır ve kent insanını girişimciliğe teşvik edecek olmasıdır.
58
SONUÇ VE ÖNERİLER
Dikili ve Bergama, İzmir ilinin kuzeyinde birbirine komşu iki ilçe olarak, bugüne kadar turizmde önemli bir varlık gösterememişlerdir. Belki kendi ekonomik yapıları içinde turizm,
geçmişle bugün kıyaslandığında belli bir yer edinmiş gibi görünüyorsa da, gelinen düzey
potansiyele oranla hem çok düşük hem de İzmir ili genelindeki turizm payları oldukça azdır. Aslında Dikili için kıyı turizmi, kruvaziyer turizmi ve termal turizm ilçeyi hemen turizmde
atağa kaldırabilecek turizm türleridir. Ne var ki, yalnızca potansiyelin yüksek olması yetmemekte, birtakım iç ve dış engeller (tehditler) ilçenin turizm pazarında güçlü bir yer edinmesinin önüne geçmektedir. Bergama da, kültürel turizmde bir numara olması gerekirken,
hem bu turizm türünün gereği hem de yapılmayan/yapılamayan bir çok iş nedeniyle, hak
ettiği yeri bir türlü kazanamamaktadır.
Bu proje, Dikili ve Bergama’nın turizmde istenilen performansı yakalayabilmeleri ve rekabet güçlerini arttırabilmeleri için, çok yönlü ortaklıklara gitmeleri gerektiğini, çeşitli ortaklık
zeminleri olduğunu, bunların başında da mekansal bütünleşmenin son derece kolay gerçekleştirilebileceğinin altını çizmektedir. Çünkü en azından iki ilçe birbirine komşudur ve
birbirine çok yakındır (27 km), Dikili kıyıda yer almakta, Bergama onun hinterlandında kalmakta, böylece birbirlerini fiziki coğrafya temelinde tamamlamaktadırlar. Bu kolaylık faktörü, turizmde ortaklığa çok önemli bir zemin oluşturmaktadır.
Dikili ve Bergama; kıyı turizmi, kültürel turizm, ekoturizm, kırsal turizm, agroturizm, gastronomi turizmi, kruvaziyer turizmi ve termal turizmin mekanlarını ortak kullanabilme olanaklarına sahiptir. Bu turizm türlerinin birçok aktivitesi, değişik temalar etrafında birleştirilerek,
ortak paket turlar çerçevesinde turiste sunulabilirler. Zaten bu iki ilçemiz, kıyılardan dağlara, akarsulara, ormanlara ve yaylalara uzanan bir coğrafi bütünlük (Bakırçay Havzası) içinde yer almaktadırlar. Şüphesiz, Dikili ve Bergama’nın turizmde mekana dayalı olsun ya da
olmasın birçok ortaklıklara imza atmaları, onları turizm pazarında çok daha güçlü kılacaktır. Bütün bunların yapılabilmesi için de aralarında örgütsel bir bağın kurulması gerekmektedir.
Dikili ve Bergama yerel halkı ile turizm aktörlerine uygulanan anketten elde edilen sonuçlara göre; iki ilçe arasındaki turizm ortaklığına son derece olumlu bakılmakta, benzer görüşler çoğunluk taşımakta, bu ortaklığın her iki ilçenin turizmine büyük katkı vereceğine inanılmaktadır. Nitekim; turizm sorunlarının çözümü için; yerel yönetim ve kamu yönetiminin
bir arada çalışmasını istemeleri, ayrıca aktörlerin, ilçelerinde turizm konseylerinin oluşturulmasına sıcak bakmaları, iki ilçe arasında turizm ortaklığı için düşüncelerin olumlu olduğunu göstermektedir. Yine, turizmin daha çok gelişmesi için yapılması gerekenler arasında
konaklama tesislerinin arttırılmasından sonra, turizmin geniş çaplı bir organizasyonla yürütülmesi fikrine önem vermeleri, turizm ortaklığına sıcak baktıklarının bir diğer göstergesidir.
Turizmde ortaklığa gidildiği taktirde, her iki ilçenin daha çok gelişeceği, yerel halk ve işletmecilere büyük yararı dokunacağı görüşü hakimdir.
59
Dikili ve Bergama yerel halkı ile turizm aktörleri, ilçelerinde mevcut turizm türlerini en uygun turizm türü olarak görürken, potansiyel olanlardan haberdar olmadıkları anlaşılmıştır.
Bu durum, hem ilçelerini iyi tanımadıklarını hem de günümüzdeki turizm eğilimlerini ve ilgili
turizm türlerini iyi bilmediklerini göstermektedir. Her iki ilçede de turizm eğitimlerinin verilmesi yerinde olacaktır.
Proje kapsamda incelenen Dikili ve Bergama, turizm ortaklığını başlattıkları takdirde, bu
uygulama başka destinasyonlar için de örnek teşkil edebilecektir. Böylece, farklı bölgelerdeki turizm ortaklıkları arasında karşılaştırma fırsatı doğacak, deneyimler paylaşılacaktır.
60
KAYNAKLAR
AKURGAL, E. (1989) Anadolu Uygarlıkları. Net Yayınları, İstanbul
ATABERK, E., BAYKAL, F. (2011) “Utilization of Natural And Cultural Resources of Dikili
(Izmir) for Tourism” Procedia Social and Behavioral Sciences 19 (2011):173-180
ATABERK, E., KAPLANOĞLU, E., MERİÇ, M.K. (2011) “Dikili-Bergama Yöresi Sera İşletmelerinin Agroturizm Potansiyeli” 1.Ulusal Kırsal Turizm Sempozyumu 13-15 Eylül
2011, Karaman
AYDIN, S. (2009) Turizmde Kentlerarası Bütünleşme. http://www.turizmforumu.net, Erişim
tarihi: 08.01.2010
BAHAR, O., KOZAK, M. (2005) Küreselleşme Sürecinde Uluslararası Turizm ve Rekabet
Edebilirlik. Detay Yayıncılık, Ankara
BERGAMA KAYMAKAMLIĞI (2012) Brifing Raporu Bergama
CARTER, R. (2008) “The Principles and Practice of Planning and Managing Destinations”
UNWTO Conference on Destination Management and Marketing. 16-17 September
2008
CLARK, G. (2006) “City to City Cooperation in Tourism”. Paper presented at EdinburghGlasgow Tourism Co-operation Conference
ÇEKÜL, (2005) Avrupa'da Sürdürülebilir Turizm Konulu Avrupa Çevre Bürosu Toplantısından Notlar. http://www.cekulvakfi.org.tr, Erişim tarihi: 12.01.2010
EMEKLİ, G. (2001) Bergama’nın Turizm Coğrafyası ve Turizmin Sosyo-Ekonomik Etkileri.
Bergama Belediyesi Kültür Yayınları. Bergama
EMEKLİ, G. (2003a) “Doğa ve Yerel Kültürün Eşsiz Uyumu: Kozak (Bergama/İzmir) Yaylası ve Turistik Potansiyeli” Kastamonu’da Ulusal Dağlar Yılı Sempozyumu Bildiriler Kitabı. s. 241-247 Ankara
EMEKLİ, G. (2003b) “Bergama ve Selçuk’un İzmir’in Kültürel Turizmindeki Yeri” Ege Coğrafya Dergisi 12 (1): 39-50
ERİŞ, E. (1998) Dünden Bugüne Tüm Yönleriyle Dikili Tarihi Dikili Belediyesi Kültür Hizmeti. Dikili
HERGÜL, Ç. (2008) Dikili ve Köylerindeki Türk Anıtları, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir
İÇÖZ, O., VAR, T., İLHAN, İ. (2002) Turizm Planlaması. Turhan Kitabevi, Ankara
INSKEEP, E. (1991). Tourism Planning: An Integrated and Sustainable Development
Approach. Van Nostrand Reinhold, New York
61
İZTO-İzmir Ticaret Odası (2007) İzmir İli İlçelerinin Ekonomik Profili ve Alternatif Yatırım
Olanakları. İzmir
GAZETE DİKİLİ (2011) 17 Ocak 2011, sayı: 9, Dikili
GÖNLÜGÜR, M. (2007) Son Parşömen. Bergama Kültür ve Sanat Vakfı Yayını. Arkadaş
Matbaacılık, İzmir.
KAPLAN, G. (2008) Dikili-Çandarlı’da Kıyı Alan Kullanımı ve Kıyı Kullanımı Bilincinin Değerlendirilmesi Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. İzmir
KOÇMAN, A. (1993) İnsan Faaliyetleri ve Çevre Üzerine Etkileri Açısından Ege Ovalarının
İklimi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Yayın No: 73. İzmir
KÖFTEOĞLU, F. “Nemrut Turizm Birliği Kurulmalı!”. http://www.turizmaktuel.com/haber14026, Erişim tarihi: 09.01.2012
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI, (2007) Türkiye Turizm Stratejisi 2023: Eylem Planı
2007-2013. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: 3085. Ankara
MC KERCHER, B. (2003) “Sustainable tourism development – Guiding principles for
planning and management” In Presentation to the National Seminar on Sustainable
Tourism Development, 5–9 November, 2003, Bishkek, Kyrgystan
OBSERVATOIRE EUROPEEN LEADER (1997) Evaluer le Potentiel Touristique d’un
Territoire. http://www.rural-europe.aeidl.be/rural-fr/biblio, Erişim tarihi: 24.07.2003
ÖZDEMİR, G. (2006). “Resort Planlaması: Turizm Planlaması İçindeki Yeri ve Önemi”
Journal of Yasar University 1 (3): 239-253
SAXENA, G., CLARK, G., OLIVER, T., ILBERY, B. (2007). “Conceptualizing Integrated
Rural Tourism” Tourism Geographies, 9 (4): 347-370
SERTKAYA-DOĞAN, Ö. (2005) “Dikili ve Çevresinde Turizm Faaliyetleri” İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, 14: 54-65
SOYKAN, F. (2000) “Kırsal Turizm ve Avrupa’da Kazanılan Deneyim” Anatolia Turizm
Araştırmaları Dergisi. Yıl: 11, Mart-Haziran, 21-33.
SOYKAN, F. (2003) “Coğrafi Çevrenin Turizm Amaçlı Değerlendirilmesinde Turizm Potansiyelini Saptamanın Önemi” Coğrafi Çevre, Koruma ve Turizm Sempozyumu Bildiriler
Kitabı s. 17-24 İzmir
SÖZER, A.N. (1990) “Kozak Yaylacılığı Üzerine Bazı Gözlemler ve Notlar” Ege Coğrafya
Dergisi 5: 1-9
TIMOTHY, D. J. (1998). “Cooperative Tourism Planning in a Developing Destination” Journal
of Sustainable Tourism 6 (1): 52-68
62
ÜNLÜ-YÜCEL, S. (2005) Turizm Üzerine Dosyalar: Ülke Raporları: Danimarka Turizm
Profili. TÜRSAB. http://tursab.org.tr/dosya/998/05hzdanimarka_998_997328.pdf
WANG, Y. (2008) “Collaborative Destination Marketing: Understanding the Dynamic
Process” Journal of Travel Research 47 (2): 151-166
YAVUZ, M., C. (2008). “Ortak Pazarlama Stratejisi İle Yeni Ürün Geliştirme: Ceyhan Yöresel Turizm Destinasyonları Örneği” İktisat, İşletme ve Finans Dergisi 23 (272): 80100.
http://www.berto.org.tr/ Erişim tarihi: 15.10.2010
http://www.leman-sans-frontiere.org/ Erişim tarihi: 20.10.2009
http://www.espace-mont-blanc.com/ Erişim tarihi: 17.10.2009
http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/ Erişim tarihi: 18.10.2010
63
TURÝZM SEKTÖRÜ

üçüncülük ödülü

Transkript

Benzer belgeler

Turizm Akademisyeni, Mezunu ve Öğrencisi! Mesleki Yeterlilik

71490862-010.06.02 Konu ıHijyen ve çevre

Siz hiç uçan balık gördünüz mü?

Özeti için tıklayınız.

Turizm İşçisinin Sesi Sayı 6 İNDİR

Sayı 24 -Şubat 2016 - Turizm Fakültesi

ÖZGEÇMİŞ

Sayı 11 – Kasım 2014 - Turizm Fakültesi