Uluslararası Kuruluşlar ve Karayolu Trafik Güvenliği

ULUSLARARASI KURULUŞLAR ve KARAYOLU TRAFİK GÜVENLİĞİ
Dr. Fatih VURSAVAŞ
Trafik Araştırma Merkezi Müdürlüğü
E-Mail: [email protected]
Giriş
Karayolu trafik hasarları, dünya çapında ölüm, yaralanma ve sakatlıklar için başlıca sebep ve
büyük bir kamu sağlığı sorunudur. Her yıl, trafik çarpışmaları sonucunda yaklaşık 1.3 milyon
insan ölmekte; 20 ila 50 milyondan fazla insan ise sakatlanmaktadır. Bu ölümlerin %90’ından
fazlası, dünya üzerindeki araçların yarısından daha azına sahip düşük ve orta gelirli ülkelerde
gerçekleşmektedir. Karayolu trafik yaralanmaları, 5-44 yaş arası insanlar için başlıca üç ölüm
sebebi arasındadır.
Karayolu trafik hasarları, ekonomik ve
insani kalkınmadaki gelişmeleri tehdit
ekmektedir. Karayolu trafik hasarlarına
bağlı küresel kaybın toplam 518 milyar
dolar ve hükümetler açısından gayri safi
milli hâsılanın %1-%3 olduğu tahmin
edilmektedir. Kimi düşük ve orta gelirli
ülkelerde, bu kayıp; aldıkları kalkınma
desteğinin toplam miktarından daha
büyüktür. Karayolu trafik hasarları, dolaylı
maliyetler bir tarafa; sağlık ve rehabilitasyon hizmetlerine etkisi açısından ülke ekonomisine
ağır bir yük bindirmektedir. Bunun yanı sıra, yoğun duygusal gerginlikle beraber; tıbbi ve
rehabilitasyon masrafları ile cenaze ve kurbanın kaybı doğrultusunda üstlenilmesi gereken
masrafların etkilediği aileler üzerinde maddi bir baskı da oluşturmaktadır.
Karayolu trafik hasarlarından kaynaklı ekonomik, sosyal ve tıbbi kayıplar kaçınılmaz değildir.
Karayolu trafik hasarlarının önlenebildiğini doğrulayan kayda değer olgular mevcuttur.
Dünyanın dört bir yanından elde edilen deneyimler göstermiştir ki, karayolu güvenliği üzerine
yeterli bütçeye sahip öncü bir kurum ve bir ülkenin karayolu güvenliği durumunun kesin bir
değerlendirmesi, karayolu trafik hasarlarıyla etkili olarak mücadele etmek için atılması
gereken elzem adımlardır. Uygunsuz ve aşırı hız, emniyet kemeri ve çocuk korumasının
kullanılmaması, alkollü araç kullanımı, motosikletliler tarafından kask kullanılmaması, zayıf
ve yetersiz altyapı; yenilenmeyen güvenlik önlemleri ve yetersiz araç kullanımı da dahil
olarak üzere bir dizi etken; trafik hasarları riskini artırıcı unsurlar olarak belirlenmiştir. Bu
risk etkenlerine değinen düzenleyici ve diğer tedbirler sayesinde, birçok ülkedeki karayolu
çarpışmalarında bariz düşüş görülmüştür. Acil travma bakım hizmetlerinin varlığı da karayolu
trafik çarpışmalarının olumsuz etkilerini azaltmada önemli rol oynamaktadır.
Son kırk elli yıldır, birçok bölgesel ve küresel karayolu güvenliği girişimleri uygulanmıştır.
2004 yılı Dünya Sağlık Günü’nde, Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Bankası tarafından
1
yayımlanan Karayolu Trafik Hasarlarını Önleme Dünya Raporu da tedbirleri hızlandırma
noktasında başarılı olmuştur. Rapor, karayolu trafik hasarlarının önlenmesinde çok sayıda
sektörün rolüne vurgu yapmış ve hasarların önlenmesinde temel gereksinimler, hasarların
boyut ve etkisi, başlıca caydırıcılar ve risk faktörleri ve etkili müdahale stratejilerini
göstermiştir. Böylelikle, gerek bir savunma aracı gerekse de karayolu trafik hasarları sorununa
dikkat çekmek amacıyla ülkelerin neler yapabileceği hususunda önerileri içeren teknik bir
belge niteliğine ulaşmıştır.
Nisan 2004 tarihli Dünya Raporu’nun yayımlanmasının ardından, BM; Küresel Karayolu
Güvenliği Krizine dikkat çekmek üzere yapılan çalışmaları desteklemek için Birleşmiş
Milletlerin ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran Umman tarafından desteklenen “Küresel
Karayolu Güvenliğini Geliştirme” başlıklı Kararnameyi (58/289) kabul etmiştir. Bu
kararnamede Genel Kurul, bölgesel komisyonlarla yakın faaliyet gösteren Dünya Sağlık
Örgütü’ne (WHO) Birleşmiş Milletler sistemi içinde karayolu güvenliği konusunda bir
koordinatör rolü almak üzere çağrıda bulunmuştur.
Mayıs 2004’te Dünya Sağlık Kurulu, Dünya Sağlık Örgütü’nün karayolu güvenliği
konularında koordinatör olarak rol alacağı Genel Kurul davetini kabul ettiği Dünya Sağlık
Kurulu 57.10 kararnamesini kabul etmiştir. Karayolu güvenliği ve sağlık hususlarındaki bu
kararnamede, Üye Devletler; karayolu güvenliğini bir kamu sağlık sorunu olarak öncelikli
hale getirmek ve karayolu trafik hasarlarını düşürmede etkin olduğu bilinen önlemleri
uygulamak amaçlı çağırılmışlardır.
Ekim 2005’te, Genel Kurul; karayolu trafik hasarlarını önlemeye dikkat çekmesi için Üye
Devletlerin önemine vurgu yaptığı kararnameyi (60/5) kabul etmiştir. Kararnamede, Kurul;
ortak olarak ilk kez Birleşmiş Milletler Küresel Karayolu Güvenliği Haftası düzenlemek üzere
bölgesel komisyonlar ve Dünya Sağlık Örgütü’nü davet etmiş; Üye Devletler ve uluslararası
topluluklara her yıl Kasım ayının üçüncü Pazarı, Dünya Karayolu Trafik Mağdurlarını Anma
Günü olarak benimsenmesi için davette bulunmuştur.
31 Mart 2008’de, Genel Kurul; gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçlarını göz önünde
bulundurarak karayolu güvenliğinde uluslararası işbirliği ve bilgi paylaşımını daha çok
güçlendirme ve küresel karayolu güvenliğine dikkat çektiği üçüncü ana kararname olan
“Küresel Karayolu Trafik Güvenliğini Geliştirme” başlıklı kararnameyi (62/244) kabul
etmiştir. Kararnamede, kurul; Rusya Federasyonu Hükümeti tarafından 2009 yılında birinci
üst düzey küresel karayolu güvenliğine ev sahipliği teklifini memnuniyetle karşılamıştır.
Kararnamede, kurul; Genel Sekreterlikten küresel karayolu güvenliğini geliştirme ile ilgili
olarak konunun altmış dördüncü oturumda rapor olarak bildirilmesini istemiştir.
Üye Devletler; yasamayı güçlendirmek, verilerin toplanmasını hızlandırmak ve ulusal ve yerel
karayolu güvenliği strateji ve programlarını güçlendirmek amacıyla bir dizi önlemler
almışlardır. Bu girişimlerin bir kısmı daha önce yayımlanan Küresel Karayolu Güvenliği
Durum Raporu’nda açıklanmıştır. Mevcut raporun odak noktası, bu bağlamda, uluslararası ve
bölgesel karayolu güvenliği çalışmalarıdır.
2
Birleşmiş Milletler Karayolu Güvenliği Ortaklığı
Genel Kurul tarafından verilen talimat doğrultusunda, Dünya Sağlık Örgütü; son beş yılda
bölgesel komisyonlar ile Birleşmiş Milletlerden oluşan ve karayolu güvenliğini geliştirmek
için uluslararası toplanan Birleşmiş Milletler Karayolu Güvenliği Ortaklığı’nı koordine etmek
üzere yakın işbirliği içinde olmuştur. Haziran 2009 itibariyle, grup; Dünya Sağlık Örgütü,
Dünya Bankası, beş bölgesel komisyon, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, BM İnsan
Yerleşimleri Programı, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, Dünya Gıda Programı ve BM
Çocuk Yardım Fonu (UNICEF) dahil on iki kurumdan oluşmaktadır. Geniş kapsamlı
uluslararası veya bölgesel karayolu güvenliğinde faaliyet gösteren diğer elli daire de temsil
edilmiştir. Ulaşım, sağlık ve güvenlik sektörlerinden katılımcı kurumlar (hükümetler, sivil
toplum kuruluşları, destekçi kuruluşlar, araştırma birimleri ve özel sektör) tarafından temsil
edilen çok sayıda iş alanı, bu toplu gayretler için mali anlamda yabancı desteğe olan ihtiyacı
ortaya koymuşlardır.
Bugüne kadar ‘Ortaklık’; toplamda yılda iki kez olmak üzere on kez bir araya gelmiştir.
Mümkün olduğunca, buluşmalar her yıl Cenevre ve İsviçre’deki Dünya Sağlık Örgütü
merkezleri ve bölgesel komisyon ofislerinde olmak üzere gerçekleşmektedir. Ortaklık üyeleri,
ölüm ve yaralanmanın seyahat etmenin bedeli olmaması gerektiği yönünde ortak kararı
paylaşmışlardır. Katılımcılar tarafından karşılıklı uzlaşı yoluyla geliştirilmiş ortaklığın amacı,
uluslararası işbirliğini kolaylaştırmak; Genel Kurul’un 58/289, 60/5 ve 62/244 sayılı
Kararnameleri ile Dünya Karayolu Trafik Hasarlarını Önleme Raporu’nda yer alan
tavsiyeleri uygulamak ve böylelikle ülke programlarına destek sağlamak için BM kuruluşları
ve diğer uluslararası ortaklar arasında küresel ve bölgesel birlikteliği güçlendirilmesi
istenmiştir.
Karayolu güvenliği durumunun ve soruna yönelik olarak imkânların değerlendirilmesi, etkili
karayolu güvenliği girişimlerine olan desteğin geliştirilmesi, iyi örneklerin ortaya koyulması,
karayolu güvenliği hususlarında kapasitenin artırılması, karayolu güvenliği için taleplerin
savunulması ve teşvik edilmesi ve tüm yol kullanıcıları için Birleşmiş Milletler filolarının
geliştirilmesi dâhil, hedefe yönelik bir dizi amaç belirlenmiştir. Ortaklık için bu iş tanımı,
Kasım 2008 tarihinde Cenevre’de düzenlenen dokuzuncu buluşmada onaylanmıştır.
1. Birleşmiş Milletler Karayolu Güvenliği Ortaklığı’nın İşleyişi
A. Teknik Destek
Ortaklık, dört kuruluşun bir araya gelmesiyle (FIA, Küresel Karayolu Güvenliği Ortaklığı,
Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü) Dünya Karayolu Trafik Hasarlarını Önleme
Raporu’nda tanımlandığı üzere karayolu güvenliğindeki en iyi uygulamaların nasıl
gerçekleştirileceği konusunda ülkelere kılavuzluk sağlayan birçok kaynak geliştirmeye
başlamıştır. Hazırlanan kitapçıkların [Helmets: a Road Safety Manual for Decision-Makers
and Practitioners (2006), Drinking and Driving: a Road Safety Manual for Decision-Makers
and Practitioners (2007)] yanı sıra Ortaklık, üçüncü ve dördüncü kitapçıkların [Speed
Management: a Road Safety Manual for Decision-Makers and Practitioners (2008), Seatbelts and Child Restraints: a Road Safety Manual for Decision-Makers and Practitioners
3
kitapları da 2009 yılında yayınlanmıştır. Bu eserlerden Hız Yönetimi ve Emniyet Kemeri ve
Çocuk Koruma Sistemleri, Alkollü Sürücülük ile ilgili kitaplar EGM Trafik Araştırma
Merkezi tarafından tercüme ettirilerek basılmıştır. Kask kitabının ise tercümesi devam
etmektedir.
(2009)] basımını gerçekleştirmiştir.
Resim 1. Karayolu Trafik Güvenliğinin geliştirilmesi için önerileri ve en iyi deneyimleri
içeren kitaplar: Hız Yönetimi, Kasklar, Alkollü Sürücülük ile Emniyet Kemeri ve Çocuk
Koruma Sistemleri.
Ortaklığın birçok üyesi, en iyi uygulamalarda ülkeleri desteklemek için teknik destek
sağlamaktadır. Kitapçıklar, amaca yönelik eylemleri desteklemek ve Benin, Brezilya,
Kamboçya, Endonezya, Meksika, Rusya, Tayland ve Vietnam dâhil özellikle düşük ve orta
gelirli ülkelerdeki karayolu çarpışmaları ve ciddi yaralanmaları azaltmak için stratejik amaçlı
kullanılmaktadır. Kamboçya’da, Ulusal Karayolu Güvenliği Komitesi ve ilgili kilit paydaşlar;
ciddi sayıdaki motosikletli ölüm ve yaralanmalarını azaltmak amacıyla onaylanmış kaskların
kullanımını denetleyecek bir standart ve ilgili mevzuat geliştirme süreci doğrultusunda
Helmets (2006) kitapçığını kullanmıştır. Vietnam’da, Drinking and Driving (2007) kitapçığı
tarafından öngörülen bilimsel kanıt üzerine ülke programı geliştirmek için hükümet, iş
dünyası ve sivil toplumdan iki yüzün üzerinde katılımcıdan oluşan bir çalıştay kurulmuştur.
Vietnam’daki ilk adım, otomobil ve motosiklet sürücüleri için kan alkol konsantrasyonunun
belirlenmesi ve uygulanması ile alkollü araç kullanma mevzuatının uygulanması olmuştur.
Çok sayıda ortak, karayolu güvenliği verilerinin toplanması ve veri sistemlerinin geliştirilmesi
için teknik destek sağlamıştır. Temmuz 2009’da, Amerika’daki Ulusal Karayolu Trafik
Güvenliği Dairesi (NHTSA) düşük ve orta gelirli ülkeden çeşitli sektörlerdeki delegasyonları
bir araya getiren uluslararası karayolu güvenliği veri sistemleri çalıştayına ev sahipliği
yapmıştır. Çalıştay, veri sistemleri üzerine taslak bir iyi uygulamalar kitapçığı temelinde
gerçekleşmiş; Dünya Sağlık Örgütü, ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri ve
Küresel Karayolu Güvenliği Ortaklığı ile beraber düzenlenmiştir.
Dünya Bankası Küresel Karayolu Güvenliği Tesisi; ileri kapasite artırımı, program dağılımı,
altyapı güvenliği, araştırma ve geliştirme, savunuculuk, yetiştirme ve atölye çalışmaları
halinde farklılaşmış ve yatırımların mevcut olduğu yirmi beşin üzerinde ülkede faaliyetlerini
sürdürmektedir. Tesis, aynı zamanda, yüksek düzeyde uluslararası polis yetkililerinden oluşan
bir kanuni denetleme-danışma grubu ile yönlendirilen Küresel Karayolu Trafik Güvenliği
Polis Ağı RoadPOL biriminin oluşturulması ve dünya çapında faaliyet göstermesi yoluyla
4
karayolu ölüm ve hasarlarının ölçülmesi için standarda oturtulmuş veri yöntemlerinin
geliştirilmesini desteklemektedir. Tesis, Uluslararası Karayolu Değerlendirme Programı ile
bir mutabakat anlaşması imzalamış ve karayolu değerlendirme yöntemlerini uygulamak ve
geliştirmek; uygulanabilir, kaliteli yatırımlara katkıda bulunmak için ülkelerin faaliyetlerini
desteklemektedir. Aynı zamanda, karayolu trafik eğitim modülünü uygulamak ve geliştirmek
üzere Uluslararası Trafik Güvenliği Veri ve Analiz Grubu ile mutabakat anlaşması ve grup
üye ülke uzmanları ile düşük ve orta gelirli ülkelerdeki mevkidaşlar arasındaki ortaklığı
geliştirmek üzere Uluslararası Karayolu Trafik Güvenliği Veri Analiz Grubu ile mutabakat
anlaşması imzalamıştır.
B. Politika Geliştirme
Avrupa Ekonomik Komisyonu Karayolu Trafik Güvenliği Çalışma Grubu, karayolu trafiği ve
işaret ve sinyalizasyonları üzerine birleşik kararnamelerin güncel halini yayımlamıştır.
Kararname, karayolu güvenliği için en iyi uygulamaları içermekte ve karayolu trafiği,
karayolu işaret ve sinyalizasyonu (1968) üzerine konvansiyonları tamamlayıcı (1971, Avrupa
Anlaşması) bir amaca sahiptir. Bu kararnameler, bir yandan karayolu güvenliğini geliştirmek
diğer yandan ise uluslararası düzeyde kararnameleri uyumlu hale getirmek için ülkeler
tarafından takip edilecek referans araçlarıdır. Hükümetlerin, burada yer alan tavsiyeleri geniş
ölçüde uygulaması beklenmektedir. Dünya Araç Düzenleme Uyum Forumu da dünya çapında
araç ve motosiklet güvenliğini artırmak için yeni bir Avrupa Ekonomik Komisyonu (ECE) ve
küresel düzenlemeleri kabul etmiştir.
C. Savunuculuk
Genel Kurul Kararnamesi 60/5 takiben, Dünya Karayolu Trafik Mağdurlarını Anma
Günü’nün kabulünden itibaren, bu gelenek her kıtada çok sayıda ülkede sürmüştür. Bu gün,
karayolu hasarlarını azaltmak amacıyla küresel çabalar açısından önemli bir araç haline
gelmiştir. Ayrıca, karayolu çarpışmalarından kaynaklanan duygusal ve ekonomik yıkıma
dikkat çekmesi açısından bir fırsat olmuştur. 2008 yılında, anma günü ile ilgili ve diğer
faaliyetler Arjantin, Avustralya, Brezilya, Bruney Darusselam, Kanada, Hindistan, Japonya,
Meksika, Nijerya, Filipinler, Güney Afrika, Uganda ve ABD ile Avrupa’daki hemen hemen
tüm ülkede gerçekleştirilmektedir. Yine bir web-sitesi; bu günün daha çok tanınması, ortak
amaçların paylaşılması ve çarpışmalarda ölen ya da yaralanan insanların anılması amacıyla
faaliyete geçirilmiştir.
Kasım 2007’de, Dünya Sağlık Örgütü, Michelin Challenge Bibendum-Şanghay’da
düzenlenen özel sektör ve karayolu güvenliği buluşmasını gerçekleştirmiştir. Buluşma; özel
sektörün “katma değerini” belirlemek ve karayolu güvenliğine dahil olmasını sağlamak, özel
sektör şirketlerinin kendi çalışanları ve yüklenicileri için karayolu güvenliğini nasıl
geliştireceğini üzerine fikirleri paylaşmak, özel sektörün ulusal ve uluslararası karayolu
güvenliği girişimlerini nasıl destekleyebileceğini tartışmak ve uluslararası topluluklar
tarafından farkındalık yaratmak için çeşitli adımlar atmak konularında çok sayıda özel
sektörden 25 temsilciyi toplamıştır. Akabindeki toplantılar, Özel Sektör Karayolu Güvenliği
5
Ortaklığı’nın resmi olarak kurulduğu Budapeşte’de Kasım 2008’de Johnson & Johnson
tarafından ve Mayıs 2009’da Paris’te Michelin tarafından gerçekleştirilmiştir. Bunların üç
temel amacı; personel, aileleri ve diğer karayolu kullanıcılarının güvenliğini artırmak,
Birleşmiş Milletler Karayolu Güvenliği Ortaklığı ve ilgili kurumların faaliyetleri açısından
özel sektörün geliştirilmesine katkıda bulunmak ve küresel karayolu güvenliğini geliştirecek
faaliyetleri desteklemektir.
Güvenli karayolu altyapısı üzerine, başkanın eşlik ettiği ve Küresel Karayolu Güvenliği
Komisyonu tarafından 4 Temmuz 2008’de Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası Londra
merkezlerinde düzenlenen bir konferans yapılmıştır. Konferans; Dünya Bankası, Afrika
Kalkınma Bankası, Asya Kalkınma Bankası, Inter-Amerikan Kalkınma Bankası, Avrupa
Yatırım Bankası, Avrupa Komisyonu ve öncü destek kuruluşların temsilcileri Paris
Deklarasyonu ve Yardım Etkinliğinin tavsiyeleri doğrultusunda yol yapım ve yol geliştirme
projelerindeki karayolu güvenliği prosedürlerinin uyumlu hale getirilmesini ele almak
amacıyla bir araya getirmiştir. Karayolu altyapı kalkınma yardımına dahil belli başlı
aktörlerden oluşan yeni bir altyapı güvenliği çalışma grubu, uluslararası mali kurumların
katılımı üzerine karayolu altyapı yatırımlarının güvenliğini temin eden sistematik ve koordine
bir yaklaşımın yollarını aramak için Dünya Bankası Küresel Karayolu Güvenliği Tesisi
tarafından kurulmuştur. Çalışma grubu, o zamandan itibaren altyapı güvenliği uygulamaları
için bir araştırma başlatmış ve hâlihazırda geleceğe yönelik altyapı yatırım faaliyetleri için iyi
uygulamaların paylaşılması üzerine uzlaşı aramaktadır.
Küresel Karayolu Güvenliği Komisyonu, Rus Hükümeti’nin davetiyle Eylül 2008’de Saint
Peterburg’da toplanmış ve karayolu güvenliği üzerine ilk küresel bakanlar konferansının
önemine dikkat çekerek 2006’daki “Karayollarını Güvenli Hale Getirelim” kampanyası ve
Komisyonun çalışmaları hakkında ilerleme raporu üzerinde durmuştur. Komisyon, aynı
zamanda, Birleşmiş Milletlerin 2020’ye kadar uzayan on yılda karayolu güvenliği için eylem
on yılına ortak olması gerektiğini öne sürerek yeni bir tavsiyede bulunmuştur.
Aralık 2008’de Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF, Çocuk Yaralanmalarını Önleme Dünya
Raporu’nu başlatmıştır. Rapor, istenmeyen çocuk yaralanmalarının kapsamlı bir
değerlendirmesini sunmuş ve bunları önlemek için alınacak tedbirleri ortaya koymuş;
karayolu güvenliğinin çocuklar için önemini vurgulamıştır. Raporun bulguları göstermiştir ki
karayolu trafik hasarları, 10-19 yaş grubu için başlıca ölüm sebebi, ölümcül olmayan
yaralanmaların ve çocuk sakatlıklarının önde gelen sebebidir. Rapor, bahsedilen tedbirlerin
alınması sonucunda her gün en az 1.000 çocuğun hayatının kurtarılabileceği şeklinde
sonuçlanmaktadır. Küresel düzeyde başlangıcı ise Vietnam Hükümeti vermiştir.
Şubat 2009’da, Birinci Uluslararası İşyerinde Karayolu Güvenliği Konferansı Washington’da
düzenlenmiştir. Amerika İş Güvenliği Enstitüsü ve Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri
tarafından gerçekleştirilen; Dünya Sağlık Örgütü, Pan Amerikan Sağlık Kurumu, Uluslararası
Çalışma Örgütü, Ulusal Güvenlik Konseyi, Amerikan Dışişleri Bakanlığı ve Dünya Bankası
Küresel Karayolu Güvenliği Tesisi tarafından desteklenen konferansta 200’ün üzerinde
katılımcı buluşmuştur. Ara oturumlar; filo güvenliği politikaları, risk yönetimi stratejileri ve
karayolu trafik hasarları dâhil bir dizi konu ele alınmıştır. Konferans, karayolu trafik
6
yaralanmalarının önemli iş güvenliği konusu olduğunu ve bunun da tüm karayolu güvenliği
sorunu içinde önem arz ettiğini açıkça göstermiştir. Sorunla etkin olarak nasıl mücadele
edileceğini açıklayan örnekler gerek hükümetler gerekse de özel şirketler tarafından
verilmiştir. Konferansı düzenleyen makamlar, iki üç yıl içinde bir diğer uluslararası konferans
gerçekleştirmeyi ummakta ve hâlihazırda yerel önceliklere hitap eden bölgesel toplantıları
planlamaktadırlar.
Nisan 2007’deki Dünya Gençlik Kongresi’ni takiben 75 genç delege, karayolu güvenliği için
uluslararası bir gençlik ve gençlik odaklı sivil toplum kuruluşu (NGO) oluşturmak amacıyla
dünya çapında bir karayolu güvenliği ağı kurmuşlardır. Sivil toplum kuruluşlarını
şekillendirmede önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Bu genç karayolu güvenliği savunucuları,
Mart 2009’da sivil toplum kuruluşlarının görev, amaç ve faaliyetlerini belirlemek amacıyla
toplanmışlardır. Sivil toplum kuruluşları 2010 yılında faaliyete başlayacak ve savunuculuk,
kapasite artırımının değerlendirilmesi ve paylaşılması olmak üzere üç stratejik temelde
yoğunlaşacaklardır. Sonraki adımlar arasında; gençlik ağı, kurumsal yapıları çözümleme ve
fon artırıcı strateji geliştirme yer almaktadır.
5 Mayıs 2009 tarihinde, Küresel Karayolu Güvenliği Komisyonu Başkanı Lord Robertson,
Make Roads Safe: A Decade of Action For Road Safety (Karayollarını Daha Güvenli Hale
Getirelim: Karayolu Güvenliği İçin Eylem On Yılı) başlıklı raporu sunmuştur. Rapor,
karayolu ölümlerinin 2020’ye kadar %50 oranında azaltmak gibi küresel bir amaç edinmiş ve
beş milyon hayatı kurtararak on yıl boyunca 50 milyon ciddi yaralanmayı önleyeceği
öngörülmüştür. Bu amaca ulaşmak doğrultusunda komisyon, karayolu hasarlarını önlemede
ulusal ve uluslararası kapasite geliştirmek için uluslararası topluluğa on yıl için 300 milyon
dolarlık bir bütçe bulmalarını tavsiye etmiştir. “Karayollarını Güvenli Hale Getirelim” (Make
Roads Safe) kampanyası, öngörülen eylem on yılını
desteklemek için savucunu bir güç olarak faaliyete
geçmiştir. Öneriye destek; Kosta Rika Devlet Başkanı
Arias, Filipinler Devlet Başkanı Arroyo, Tanzanya
Cumhurbaşkanı Kikwete, eski ABD Başkanı Clinton,
Başpiskospos Desmond Tutu, Dünya Bankası Başkanı
Robert Zoellick ve BM Doğa Programı Genel Müdürü
Achim Steiner dahil birçok üst düzey kamu
görevlisinden gelmiştir. Savunuculuk kampanyasının
bir ayağı, FIA’nın katkıları ile hazırlanan Turning
Point başlıklı Mayıs 2009’da BBC News’te gösterilen ve konuyla ilgili kurumlara geniş
olarak ulaşması sağlanan bir belgeseldir. BM tarafından global elçi seçilen Michelle Yeoh
filmde rol almış ve film Formula-1 sürücüsü Felipe Massa’nın katılımı ile yapılmıştır. Bu
filmin ise Türkçe seslendirilmesi yapılarak Türk izleyicilerine sunulmuştur.
Mayıs 2009’da Dünya Sağlık Örgütü, karayolu güvenliği ve karayolu mağdurları için sivil
toplum kuruluşlarının Brüksel’de küresel düzeyde toplanmasına ev sahipliği yapmıştır. 40
ülkeden yetmiş kuruluş katılım sağlamıştır. Buluşmanın amacı; karayolu güvenliği ve
7
mağdurları ile ilgilenen sivil toplum kuruluşlarının ihtiyaçlarını belirlemeye çalışmak, bilgiyi
paylaşmak, karayolu güvenliği ve karayolu mağdurları savunuculuğu ile ilgili yaklaşımları
belirlemek ve sivil toplum kuruluşları ile diğer kurumlar arasında daha geniş birliktelikler için
fırsatları değerlendirmek olmuştur. Katılımcılar, mağdurlar ve aileleri için hizmet geliştirmek
amacıyla strateji geliştirmişler ve küresel bir sivil toplum kuruluşu ağı oluşturulması
konusunu tartışmışlardır. Ayrıca katılımcılar, Kasım 2009’da düzenlenen birinci küresel
karayolu güvenliği konferansında sunulmak üzere sivil toplum kuruluşlarından bir bildiri
hazırlamışlardır.
D. Bölgesel Toplantılar
Asya ve Pasifik karayolu güvenliğini geliştirme bakanlar konferansını (Kasım 2006) takiben,
2008 ve 2009 yıllarında Asya ve Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu (ESCAP)
tarafından karayolu güvenliğini geliştirmek amacıyla bir dizi uzman grup toplantısı
düzenlenmiştir. Uzman grubu toplantıları, hedefe ulaşılması durumunda 2015 itibariyle
600,000 hayatın kurtulacağı bölgesel ve ulusal karayolu güvenliği hedefleri üzerinde
yoğunlaşmıştır. Asya kıtasındaki ülkeler, trafik güvenliği ile ilgili benzer zorluklarla
karşılaşmakta olduğundan, sorunla ilgilenecek uzmanlar toplanmıştır. Her yıl, Küresel
Karayolu Güvenliği Ortaklığı; kendi karayolu güvenliği program ve projelerinin gelişimi ve
sonuçları üzerine bilgi paylaşmak için ülkelere fırsatlar sunmak amacıyla bir ev sahibi ülke ile
ortak olarak karayolu güvenliği semineri düzenlemektedir. Kuala Lumpur’da Asya
bölgesinden Çin ve Hindistan temsilcileri dâhil 230’un üzerinde katılımcı 2008 seminerine
iştirak etmiştir. Sunumlar, yoğunlukla iyi uygulamalar kitapçığından alınmıştır. Bunun yanı
sıra seminer, bölgesel ve ileriye dönük planlar açısından genel konulara, birtakım belgelere ve
girişimlere dikkat çekmiştir.
AEK Karayolu Trafik Güvenliği Çalışma Grubu, Kasım 2008’de Ortaklık ile beraber bir
buluşmaya ev sahipliği yapmıştır. Çalışma Grubu’nun faaliyetleri, coğrafi konumuna
bakılmaksızın Birleşmiş Milletlerin tüm üye ülkelerine açık olup öncelikli amaç küresel
bağlamda Karayolu Trafik Konvansiyonu (1949, Cenevre) ile Karayolu Trafik İşaret ve
Sinyalleri Konvansiyonuna (1968, Viyana) ve BM Viyana Karayolu Trafik Sözleşmesi (1968)
öncülük etmektir. Ayrıca, 1968 konvansiyonlarını destekleyen; karayolu güvenliği
çalışmalarını geliştiren ve karayolu güvenliği haftasını destekleyen Avrupa Anlaşması’nı da
yönlendirmektedir. Komisyon, ortak menfaatlerin mevcut olduğu konularda olası ortaklık
yolunu aramak ve bilgi paylaşımını kolaylaştırmak amacıyla ortak toplantı düzenlemiştir.
Çalışma Grubu ve Ortaklık, çeşitli konularda bir diğerini aydınlatmış ve Anma Günü üzerinde
durmuştur. Bunun yanı sıra, karayolu güvenliği için ileriye yönelik küresel bakanlar
konferansı kapsamında yollar ve yüksek gelirli ülkelerden düşük ve orta gelirli ülkelere bilgi
paylaşımının zorluğuna değinilmiştir.
Ekim 2008’de, Arap Maşrık karayolu güvenliği ortaklığı üzerine bir çalıştay; Katar İçişleri
Bakanlığı ortaklığında Batı Asya Ekonomik ve Sosyal Komisyonu (ESCWA) ve Dünya
Sağlık Örgütü Doğu Akdeniz Bölgesel Ofisi’nin katılımıyla gerçekleşmiştir. Amaç, Arap
Maşrık karayolu güvenliği ortaklığının kurulması, öngörülen amaçları, yapısı ve faaliyetlerine
binaen Üye Devletlerdeki karayolu güvenliği idaresi gelişmelerini ele almaktır. Çıkan sonuç,
8
bölge boyunca karayolu güvenliği çabalarını eş zamanlı olarak başarabilmek ve bilgiyi
paylaşarak güçlü bir bölgesel karayolu güvenliği ortaklığı oluşturmaktır. Daha detaylı eylem
konuları ise, yine çalışmanın sonuçlarından biri olan “Doha Deklarasyonu”nda yer almıştır.
Tüm taraflarca mutabık kalındığı üzere, ortaklığın adı “Karayolu Güvenliği Orta Doğu ve
Kuzey Afrika Ortaklığı” olarak değiştirilmiştir.
Şubat 2009’da, İber-Amerika ve Karayip Karayolu Güvenliği Forumu Madrid’de
düzenlenmiştir. Buluşma, İspanya Trafik Genel Müdürlüğü ile ortak çalışan İber-Amerika
Genel Sekreterliği, Küresel Karayolu Güvenliği Tesisi yoluyla Dünya Bankası ve FIA
tarafından organize edilmiş ve Katalan Kraliyet Otomobil Kulübü tarafından desteklenmiştir.
Çoğunlukla Latin Amerika ve Karayip bölgesinden 35’in üzerinde ülke temsilcisi katılım
sağlamıştır. Forumda, 14 bakan ve bakan yardımcısı dahil 680 katılımcı bulunmuştur. İlgili
ülkelerde karayolu güvenliğine ilişkin kural, kriter ve en iyi uygulamalar üzerine bir uzlaşı
sağlamak yolunda kolaylık sağlamıştır. Başlıca görüşler; Dünya Karayolu Trafik Hasarlarını
Önleme Raporu’nun tavsiyelerini uygulamak, karayolu güvenliğini ulaştırmada temel unsur
haline getirmek, tüm ulaşım altyapısının en az %10’unu karayolu güvenliğine yatırmak,
basının farkındalık yaratma konusunda daha faal bir rol üstlenmesini sağlamak, bölge
ülkelerini Birinci Küresel Karayolu Güvenliği Konferansı’na katılmaları yönünde teşvik
etmek, karayolu güvenliği için önerilen eylem on yılını desteklemek ve mevcut mali krizin
karayolu güvenliği kaynakları üzerine olumsuz etkisinin olmamasını temin etmektir.
Bölgesel ve ulusal karayolu trafik hasarlarının azaltılması üzerine ESCWA bölgesinde
Haziran 2009’da BAE Ulaştırma Dairesi ortaklığı ve Dünya Sağlık Örgütü Doğu Akdeniz
Bölge Ofisi’nin katılımı ile bir çalıştay düzenlenmiştir. Çalıştay, bölgesel ve ulusal karayolu
hasarlarını azaltma hedeflerini geliştirmede düşük ve orta gelirli ülkelere yardım etmek için
Kararnamenin (60/5) bir parçası olmuştur. Katılımcılar; ondan fazla Üye Devletten gelen ilgili
sektör temsilcileri, AEK, ESCAP, Avrupa Ulaştırma Güvenliği Konseyi’nden uzman ve
danışmanlar, Uluslararası Karayolu Federasyonu, Küresel Karayolu Güvenliği Ortaklığı ve
sivil toplum temsilcilerinden oluşmuştur. Çalıştay, Birleşmiş Milletler ile iletişim kurulmasını
sağlamıştır. 2008 – 2015 arasında karayolu ölümlerini %30 oranında azaltma hedefi için bir
dizi tavsiye ile sonlanmıştır.
7 Temmuz 2009’da, “Make Roads Safe in Africa” (Afrika Yollarını Güvenli Hale Getirelim)
konulu Dar es Salaam’da düzenlenen konferans; Afrika Ekonomik Komisyonu, Küresel
Karayolu Güvenliği Komisyonu ve Dünya Bankası Küresel Karayolu Güvenliği Tesisi
tarafından gerçekleştirilmiştir. Afrika’dan üç yüzün üzerinde delege katılım sağlamıştır.
Konuşmacılar arasında ise Tanzanya Başkan Yardımcısı Ali Muhammed Şahin, Güney
Afrika, Kenya, Tanzanya ve Uganda Ulaştırma Bakanları ile karayolu güvenliği için eylem on
yılına destek veren katılımcılar bulunmaktadır.
E. Veri Toplama ve Araştırma
Karayolu Güvenliği için veri toplanması ve araştırma faaliyetlerinde bulunulması için
aşağıdaki çalışmalar yapılmıştır. Bunlardan ilki, Ekim 2008’de, Ekonomik İşbirliği ve
Kalkınma Örgütü Ortak Ulaşım Araştırma Merkezi (OECD) ve Uluslararası Ulaştırma
Forumu, Towards Zero: Ambitious Road Safety Targets and the Safe System Approach
9
başlıklı rapor yayınlanmasıdır. Rapor; Dünya Bankası, Dünya Sağlık Örgütü ve FIA’nın yanı
sıra 22 ülkeyi temsil eden bir güvenlik uzmanları grubu tarafından üç yıllık ortak çalışmanın
ürünüdür. Rapor, karayolu güvenliği hedeflerini karşılamak için OECD ve Uluslararası
Ulaştırma Forumu üye ülkelerdeki son gelişmeleri içermektedir. Ayrıca, sonuçlar üzerine
odaklanarak girişimleri uygulamak için birçok ülkede gerekli idari değişikliklere vurgu
yapmıştır. Rapor; iddialı bir karayolu güvenliği vizyonu, bu vizyon doğrultusunda sistematik
olarak işleyen makul hedefler ve bu hedeflere yönelik güvenli bir sistem yaklaşımının
kullanılmasını savunmaktadır.
Ayrıca, beş bölgesel komisyon, BM Kalkınma Fonu tarafından desteklenen “Küresel
Karayolu Güvenliğini Geliştirme: Bölgesel ve ulusal karayolu trafik hasarlarını azaltma
hedefleri” konulu bir proje uygulamaktadır. Projenin kapsayıcı amacı, bölgesel ve ulusal
karayolu trafik hasarlarını azaltma hedeflerini yakalamak için düşük ve orta gelirli ülkelere
yardımcı olmak; belirlenen 2015 hedeflerine ulaşmak için en iyi örnekleri sağlamaktır.
Muhtemel olarak istenilen, projenin sonlanması itibariyle (Aralık 2009) elde edilecektir; zira
birçok düşük ve orta gelirli ülke, hedeflerini önceden belirlemiştir. Proje bulguları, karayolu
güvenliğini geliştirmek için hedeflere ulaşmak isteyen BM Üye Devletleri için birer kaynak
mevcut olacaktır. Artan bilinç ve taahhüdün, projenin sürdürülebilirliği açısından takip
edilmesi faydalı olacaktır.
Karayolu Trafik Yaralanmaları Araştırma Ağı, Dünya Bankası Küresel Karayolu Güvenliği
Tesisi tarafından desteklenen Ortaklıklardan birisi olarak; başlangıç noktası olarak Helmets
kitapçığında önerilen standart gözlem yöntemini kullanarak kask standartları üzerine çok
yönlü bir çalışma yapmıştır. Bunun yanı sıra ağ, düşük ve orta gelirli ülkelerdeki genç
karayolu güvenliği araştırmacılarına yüksek lisans düzeyinde araştırma yapmak ve bilgilerini
karayolu güvenliği profesyonelleriyle paylaşmaları için dokuz ayrı burs önermiştir.
F. Karayolu Güvenliği Üzerine Küresel Durum Raporu
Haziran 2009’da, Dünya Sağlık Örgütü; araştırma sonucu elde edilen ilk küresel
değerlendirme niteliğindeki Karayolu Güvenliği Üzerine Küresel Durum Raporu’nu ortaya
koymuştur. Ortaklığın üyeleri dahil 1.000’in üzerinde üye raporun toplanmasında yer almış ve
178 ülkeden veriler toplanmıştır. Sonuçlar göstermiştir ki, karayolu trafik hasarları özellikle
düşük ve orta gelirli ülkelerde önemli sağlık, sosyal ve ekonomik sorun olarak gözüne
çarpmaktadır. Yaya, bisikletli ve motosikletliler; karayollarında ölenlerin neredeyse yarısını
oluşturmakta olduğundan, karayolu güvenliği programlarında bunlara daha çok dikkat
çekilmelidir. Sonuçlar, birçok ülkedeki karayolu güvenliği kanunlarının daha kapsamlı ve
geniş olması; denetlemelerin güçlendirilmesi ve veri sistemlerinin geliştirilmesi gerektiğini
ortaya koymuştur. Rapor açıkça göstermiştir ki, çok sayıda ülke karayolu güvenliğini artırmak
için adım atarken eylemler dünya karayollarını geliştirmek için daha kesin adım atılmalıdır.
Raporun sonuçları, geleceğe bakışta ana hat teşkil etmektedir.
10
G. Mali Destek
Dünya Bankası Küresel Karayolu Güvenliği Tesisi, 2006-2015 stratejik planında belirlendiği
üzere görev ve amaçlarına ulaşmak için küresel, bölgesel ve ülke bazında karayolu güvenliği
faaliyetlerini finanse etmektedir. Böyle bir fon mekanizması ilk olarak Genel Kurul tarafından
önerilmiş ve bununla beraber hâlihazırda Dünya Bankası Kalkınma Dairesi, FIA ile İngiltere,
İsveç ve Avustralya hükümetleri tarafından desteklenmektedir. Birleşik Krallık ve Kuzey
İrlanda da yakın zamanda bu tesisi destekleyeceğini duyurmuştur. Tesis, ihtiyaç duyulan
bütçeyi aşmakta; düşük ve orta gelirli ülkelerde karayollarındaki ölüm ve yaralanmaların
artması ile mali destek ihtiyacı da artmaktadır. Yakın zamanda ortaya çıkan tarafsız bir
değerlendirme de Küresel Karayolu Güvenliği Tesisinin, düşük ve orta gelirli ülkeler için
eyleme geçecek yegane kurum olduğunu söylemiştir. Bu durumla beraber Dünya Bankası,
geleneksel yardım kuruluşları ve destekçi topluluklar; küresel çapta büyüyen bu krizle
mücadele etmek için uluslararası, bölgesel ve ülke çapında tesise kaynak ayırmak için teşvik
edilmişlerdir.
Uluslararası karayolu güvenliğine sağlanan yeni bir katkı ise, Meksika ve Vietnam’daki ülke
projeleri için Karayolu Güvenliği Küresel Durum Raporu’nun geliştirilmesinde mevcut
raporun kapsadığı zaman diliminde gerçekleştirilmiştir. Özel sektör tarafından desteklenen
Küresel Karayolu Güvenliği Girişimi, Asya ve Latin Amerika’da hedef ülkelerdeki iyi
uygulamalar kitapçığı üzerine odaklanmıştır. FIA, Küresel Karayolu Güvenliği Tesisi ve
“Make Roads Safe” kampanyasına desteğin yanı sıra, bir dizi program ve savunuculuk
faaliyetlerini destekleyecek mali destek sağlamaya devam etmektedir. Çok sayıda hükümet
kalkınma ajansları da karayolu güvenliği faaliyetlerine keza destek sağlamaktadır. Diğer
yenilikçi fon girişimleri de keşfedilmeye devam edilmektedir.
Ortaklık için mali destek İsveç, ABD Hükümetleri, Dünya Bankası Küresel Karayolu
Güvenliği Tesisi, Michelin, Johnson & Johnson ve Scania tarafından sağlanmaktadır.
H. Karayolu
Güvenliği
Bakanlar Konferansı
Üzerine
Bütün bu gelişmelerin ışığında 19-20 Kasım
tarihleri arasında Moskova Dünya Ticaret
Merkezi (DTÖ) yerleşkesi içinde BM’ye üye
ülkelerin bakanlarının ve heyetlerinin katıldığı
genel kurul, ikinci gününde ise belirlenen
konularda
yuvarlak
masa
toplantıları
düzenlenmiştir. Moskova Konferansında, Trafik
Güvenliği konulu 10 Yıllık Eylem Planı
çerçevesinde dünya ülkelerinin hükümetlerinin
desteğinin alınmasını amaçlanmış Moskova
Bakanlar Konferansı ile BM tarafından karayolu
güvenliğinin geliştirilmesi için yürütülen
faaliyetlerde ülkelerin taahhütte bulunmaları
Moskova Global Karayolu Güvenliği Bakanlar Konferansı’nın resmi web sitesi: www.130000.net (Karayollarında her yıl 1.3 milyon kişinin yaşamını yitirmektedir )
11
amaçlanmıştır.
Yürütülen 10 Yıllık Eylem Planı
çerçevesinde, bir yandan BM Genel
Sekreterliğince İlke Kararları ve
Raporlar
yayınlanıp
ülkelerin
hükümetleri ve ilgili kurumları ile
dünya genelindeki uluslararası
kurum ve kuruluşlar yönlendirilmiş,
diğer yandan yayınlanan 4 temel
eser ve “Karayollarını Güvenli Hale
Getirelim” kampanyasıyla kamusal
bilgilendirmede bulunulmuş ve
farkındalık oluşturulmuş, nihayet
Moskova Bakanlar Konferansı ile de ülkelerin karayolu güvenliğinin geliştirilmesi konusunda
taahhütte bulunmaları sağlanmıştır.
Moskova Konferansı ve On Yıllık Eylem Planı Hedefleri
Moskova Konferansında, 2010-2020 yılları arasında olması beklenen karayolu trafik kazası
ölümlerinin % 50 oranında azaltılarak 5 milyon hayatın kurtarılması ve 50 milyon
yaralanmanın önüne geçilmesi hedeflenmiştir. Bu bağlamda, tüm dünyada karayolu yapımı
projelerine ayrılan bütçelerin en az %10’unun yol güvenliği tasarımları için ayrılması
amaçlanmıştır.
Ülkelerden Dünya Bankası Global
Tablo. Dünya Bankası Global Karayolu Karayolu Güvenliği Hizmeti’nin
Güvenliği Hizmeti Bütçesi
finanse edeceği 10 Yıllık Eylem
Planının desteklenmesi ve ulusal
Global&Bölgesel
30 milyon $
hükümetlerin plan doğrultusunda
ulusal
hedefler
belirleyerek
Değerlendirme&Araştırma
30 milyon $
uygulamaya
koymaları
talep
Kurumsal Kapasite
105 milyon $
edilmiştir.
10 Yıllık Eylem Planının finanse
Yaralanmalardan Korunma
90 milyon $
edileceği Dünya Bankası Global
Karayolu
Güvenliği
Hizmeti
Kaza Sonrası (Acil Yardım vb)
45 milyon $
tarafından sunulan 300 milyon $
Toplam
300 milyon $
bütçe,
konu başlıklara göre
belirtilmiştir;
12
Eylem Planı ile BM üye ülkelerine yönelik olarak oluşturulan hedef konular şunlardır:
1. Sorumlulukları açıkça belirlenmiş bir önder kurumun oluşturularak finanse edilmesi,
2. Ulusal karayolu alt yapı puanlama sistemlerinin uyarlanması ve karayolu alt yapı
projelerinde ayrılan bütçenin en az % 10’unun yol güvenliği tasarımlarına ayrılması,
3. BM Trafik Konvansiyonlarının ve temel BM araç güvenliği regülâsyonlarının
(çarpmalarda ön/yan etki azaltılması, koltuk/çocuk koruma sistemleri, ESC vb.) kabul
edilip uygulanması,
4. Aşırı/uygunsuz hız ve alkollü sürücülüğe karşı ve %100 kask ve emniyet kemeri
kullanımına yönelik olarak uygulanacak olan ulusal programların yapılması,
5. Yaygın veri sistemlerine uyulması
Eylem Planının Başlıca Amaçları Aşağıdaki Gibi Sıralanmaktadır;
•
•
•
•
•
•
•
2020 itibariyle karayolu ölümlerini azaltmak.
Küresel yapılanmayı güçlendirmek.
Bütçeleri genişletme.
İnsan kapasitesini artırma.
Diğerleriyle paylaşılan başarılı deneyimlerden faydalanarak ulusal ve yerel
önleme, çabalarını artırma.
Ulusal, yerel ve küresel düzeyde veri kalitesini yükseltme.
Ulusal, bölgesel ve küresel düzeyde gelişimi gözlemleme.
On yıl için öngörülen çerçeve ise; uluslararası koordinasyon ve küresel yapılanmayı
güçlendirme, küresel fonu artırma, en üst mercilerde karayolu güvenliğini savunma, risk
faktörleri ile önleme bilincinin artırılması, idare sistemlerinin güçlendirilmesi, iyi
uygulamaların faaliyete geçmesi, travma bakım ve hizmeti üzerine ülkelere rehberlik
edilmesi, veri kalitesinin yükseltilmesi gibi önemli adımları kapsamaktadır.
On Yıl için Öngörülen Çerçeve
Ulusal Faaliyetler
Karayolu
Güvenliği
Yönetimi
Öncü Kuruluş
Altyapı
Tüm karayolu
kullanıcılarına
yönelik hazırlanmış
gelişmiş yollar
Güvenli Araçlar
Küresel anlamda
yakalanacak araç
standardı
Yol Kullanıcı
Davranışı
BAC kuralları
Kaza Sonrası
Müdahale
Hastane öncesi
bakım
13
NCAP
Emniyet kemeri
& Çocuk
koruması
Travma ve
rehabilitasyon
hizmeti
Hedefler
Tüm araçların
emniyet
kemeriyle
donanması
Motosiklet
kaskları
Kalite güvence
Bütçe
“Akıllı” araçlar
Hız yönetimi
VRU R&D
güvenliği
ISO 39001
Strateji
Karayolu altyapı
puanı
Ara Hedeflere Örnekler
2012
Yerinde bütçe mekanizmaları
2014 Temel risk faktörü için %50’den fazla ülkenin sağlam bir mevzuat oluşturması
2015
Ülkelerin %40’ının Mağdurları Anma Günü’nü kutlaması
2016
%35’ten fazla ülkenin hastane öncesi travma bakım hizmetlerine sahip olması
2018
Tüm araçların emniyet kemeriyle donanması
2020
Dünya altyapısının %50’sinin rutin denetleme ve değerlendirmeye tabi olması
5
Küresel Kilometre Taşları
2011
BM Karayolu Güvenliği Haftası
2012
Küresel Karayolu Güvenliği durum raporu
2013
BM Genel Sekreteri karayolu güvenliğini geliştirme raporu
2014
Küresel Karayolu Güvenliği durum raporu
2015
Bakanlar Toplantısı ve orta vadeli değerlendirme
2017
BM Genel Sekreteri karayolu güvenliğini geliştirme raporu
2018
BM Karayolu Güvenliği Haftası
2020
Karayolu Güvenliği üzerine 3. Bakanlar Toplantısı
14
Moskova Konferansı Sonucunda 24 Şubat 2010 tarihli BM Genel Kurulunun 64. oturumunda
kabul edilen İlke Kararlarında ise;
1. 19-20 Kasım 2009 tarihinde Moskova’da gerçekleştirilen Birinci Küresel Karayolu
Güvenliği Bakanlar Konferansında kabul edilen deklarasyonu takdirle karşılanmış;
2. 2011-2020 yıllarını; ulusal, bölgesel ve küresel düzeyde yürütülen karayolu trafik
ölümlerinin dünya çapında öncelikle aynı oranda tutulması ve ardından azaltılması
amacıyla Karayolu Güvenliği Eylem On Yılı ilan edilmiş;
3. Dünya Sağlık Örgütü ve BM bölgesel komisyonlarını; amaçların gerçekleştirilmesi
hususunda destek olacak bir Eylem On Yılı Planı hazırlamak üzere BM Karayolu
Güvenliği Ortaklığı ve diğer paydaşlar ile işbirliği içinde olmaya davet edilmiş;
4. Karayolu güvenliği kapasitesini üst düzeye çıkarıp çalışmalar için mali ve teknik
destek sağlayarak az gelişmiş ve Afrika ülkeleri dahil olmak üzere düşük ve orta
gelirli ülkelerin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmak suretiyle uluslararası
işbirliğinin daha da güçlendirilmesine olan ihtiyaca ve küresel karayolu güvenliği
konusunun ehemmiyetine vurgu yapılmış;
5. Karayolu güvenliğini geliştirmek amacıyla kapasite artırımının desteklenmesinde çok
uluslu teknik ve mali desteğin, emin olmayan koşullar haricinde
gerçekleştirilemeyeceğini; zira uygun tek geçer çözümün bulunmadığı ve her ülkenin
kendi ihtiyaç ve önceliğine göre belli başlı durumları bulunduğunu kabul edilmiş;
6. Üye Devletleri; Eylem Planı bazında özellikle karayolu güvenliği idaresi, karayolu
altyapısı, araç güvenliği ve trafikte dikkatin dağılması dahil karayolu kullanıcı
davranışı ile özürlüler için rehabilitasyon dahil olmak üzere karayolu güvenliği
eğitimi ve çarpışma sonrası bakım hizmetlerini uygulamaya çağırmış;
7. Tüm Üye Devletleri, Eylem Planı dahilinde on yılın sonu itibariyle yakalayacakları
kendi ulusal karayolu trafik hasarlarını azaltma hedeflerini koymaya davet edilmiş;
8. Düşük ve orta gelirli ülkelerde özellikle yaya, bisikletli ve diğer incinebilir yol
kullanıcılarının ihtiyaçlarına, uygun politika ve mevzuat ile yönelerek sürdürülebilir
ulaşım araçlarını geliştirmek ve bu bağlamda da karayolu trafik kazalarını azaltmak
amacıyla bölgesel kalkınma bankalarını gelişmekte olan ülkelerde sürdürülebilir toplu
taşıma sistemleri geliştirmeye yardımcı olmaya çağırmış;
9. Aynı zamanda; on yılın sonu itibariyle, 2009 Küresel Karayolu Durum Raporu’nda
tanımlanan %15’lik oranı %50’nin üzerine çıkarmak üzere emniyet kemeri, çocuk
koruma sistemi ve kask kullanımı, alkollü araç kullanma ve aşırı hız dahil karayolu
15
trafik hasarlarındaki temel risk etmenleri üzerine kapsamlı mevzuat geliştirerek çok
sektörlü müşterek adımların atılması gereğine çağrı yapmış;
10. Karayolu çarpışmalarına bağlı olarak daha fazla hastalık ve ölüme sebebiyet veren
araç kullanırken cep telefonu ile mesajlaşma dahil, trafikte dikkat dağıtıcı unsurları
ortadan kaldırma gibi konularda hükümet, kamu ve özel kurumlar, sivil toplum
kuruluşları ve çok uluslu kurumları önlem almaya teşvik etmiş;
11. Hükümetleri; akademik çevre, özel sektör, mesleki kurum ve kuruluşlar ile Kızıl Haç
ve Kızılay toplulukları, karayolu mağdurları ve gençlik kuruluşları dahil sivil toplum
kuruluşları ve medya ortaklığı ile güçlendirerek on yıl içinde yürütülecek faaliyetlerde
öncü rol üstlenmeye davet etmiş;
12. Yine on yıl faaliyetleri doğrultusunda yeterli ve gerektiğinde ek fon sağlamak
amacıyla Üye Devletler, uluslararası kurumlar, kalkınma bankaları ve fon kurumları,
mesleki kuruluşlar ve özel sektörü konuyla ilgilenmeye davet etmiş;
13. Birleşmiş Milletler Karayolu Güvenliği Ortaklığı’ndan, on yıl çerçevesinde
yürütülecek faaliyetlerin uygulamaya geçmesi dahil gayri resmi danışma mekanizması
görevini sürdürmesini talep etmiş;
14. Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşmiş Milletler bölgesel komisyonlarını, BM Küresel
Karayolu Güvenliği Ortaklığı’ndaki diğer ortaklarla işbirliği içinde; eylem on yılının
başlangıcını yapmak üzere ikinci bir Birleşmiş Milletler Küresel Karayolu Güvenliği
Haftası düzenlemeye davet etmiş;
15. Üye Devletleri; her yıl Kasım ayının üçüncü Pazarı düzenlenen Dünya Trafik
Mağdurlarını Anma Günü dahil, karayolu güvenliğine olan taahhüdü
güçlendirmelerine teşvik etmiş;
16. Üye Devletleri; Özürlü Kişilerin Hakları Sözleşmesi’ne sadık kalmalarının yanı sıra,
sözleşmeci taraflar olmaları ve Birleşmiş Milletler karayolu güvenliğine ilişkin yasal
araçları uygulamaları hususunda teşvik etmiş;
17. Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşmiş Milletler bölgesel komisyonlarını; Eylem Planında
belirlenen amaçları yakalamak doğrultusunda küresel gelişimi düzenli olarak takip
etmeye ve karayolu güvenliği küresel raporları ve diğer uygun gözlem araçlarını
geliştirmeye davet etmiş;
18. Üye Devletler ve uluslararası toplulukları, karayolu güvenliğini; kalkınma, çevre ve
kentleşme gibi muhtelif uluslararası gündemlere dahil etmeye çağırmış;
19. On yıl boyunca erişilen gelişmelerin orta vadede ve son değerlendirmelerinin önemine
vurgu yaparak ve Üye Devletleri, BM Karayolu Güvenliği Ortaklığı ile istişare
16
halinde on yılın uygulamalarını değerlendirmek üzere uluslararası, bölgesel ve ulusal
toplantılar düzenlemesi konusunda bilgilendirmiş;
20. “Küresel Karayolu Güvenliği Krizi” başlıklı konunun, 66. oturum gündemine dahil
edilmesine karar kılarak; ve Genel Sekreter’den, Eylem On Yılının hedeflerine
ulaşmadaki ilerleme konulu oturumu Genel Kurula sunmasını istemiştir.
Ülkemizde 2011-2020 Yılları Arası Yapılması Planlanan Çalışmalar
Öncelikle, 19–20 Kasım 2009 tarihinde Moskova da düzenlenen, Moskova Deklarasyonu’nun
kabul edildiği ve bu amaçla karayolu trafik kayıplarının dünya genelinde %50 azaltılması
hedeflendiği Birinci Küresel Karayolu Güvenliği Bakanlar Konferansında aynı zamanda
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu da (UNECE) Karayolu Trafik Güvenliği
Grubu’nun 2010–2014 Çalışma Programı’nda kültürel ve sportif faaliyetler yoluyla, trafik
güvenliği konusunda toplumlarda farkındalık oluşturmaya yönelik çalışmaların yapılması dile
getirilmiştir. Bu kapsamda, BM tarafından yürütülen küresel karayolu güvenliği çalışmalarına
FIBA, Yunan Basketbol Federasyonu, Polonya Basketbol Federasyonu destek vermişlerdir.
BM AEK ve FIBA tarafından, Türkiye’de düzenlenmiş olan 2010 Dünya Basketbol
Şampiyonasında da Türkiye Basketbol Federasyonu, resmi kurumların desteği ve medyanın
katılımı ile birlikte karayolu trafik güvenliği ile ilgili “Play and Drive by the rules” ve
“Kurallarına göre oyna ve araç kullan” sloganı kullanılmıştır. 8 Eylül 2010 tarihinde
İstanbul’da EGM ve TBF’nin ev sahipliğinde küresel ölçekli bir basın toplantısı düzenlenmiş
ve ayrıca bu gün FIBA, BM-AEK, EGM, TBF tarafından Karayolu Trafiği Günü ilan
edilmiştir.
Birleşmiş Milletler 11 Mayıs 2011 tarihinde Üye Devletleri “10 Yıllık Eylem
Planlarını” açıklamaya davet etmiş ve böylece “Karayolu Güvenliği 10 Yıllık Eylem Dönemi”
küresel anlamda başlamıştır. Ayrıca Avrupa Komisyonu kararları doğrultusunda hazırlanan
AB Karayolu Güvenliği Kılavuzu da 2020 yılına kadar AB üyesi ülkelerde ölümleri %50
oranında azaltmayı amaçlamıştır. Buna ilaveten ülkemizde de 10 yıllık eylem planı
çalışmaları İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğünün koordinesinde tamamlanmış
olup, bu eylem planı aşağıda bulunan kurum ve kuruluşların katkılarıyla hazırlanmıştır.
Bu çalışma kapsamında Türkiye’deki Karayolu Güvenliğine ilişkin ulusal öncelikler
belirlenip örnek uygulamaları takip etmek ve 2009’da imzalanan Moskova Deklarasyonu
ışığında belirlenen temel hedefler ve bu hedefleri gerçekleştirmek amacıyla yürütülecek
faaliyetler şunlardır:
∗
∗
∗
∗
∗
∗
∗
∗
Eğitim faaliyetleri
Denetim faaliyetleri
Altyapı geliştirme çalışmaları
Sağlık hizmetlerini geliştirme çalışmaları
Üretim standartlarına ilişkin çalışmalar
Araştırma ve Geliştirme faaliyetleri
Hukuki Mevzuat çalışmaları
Bilimsel çalışmalar
17
∗ Trafik Güvenliği kampanyaları
Bu bağlamda yürütülecek olan çalışmalarda yer alacak kurum ve kuruluşlar ise:
∗ İçişleri Bakanlığı
o Emniyet Genel Müdürlüğü
o Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü
o Jandarma Genel Komutanlığı
∗ Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
o Karayolları Genel Müdürlüğü
o Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü
∗
∗
∗
∗
∗
∗
∗
Milli Eğitim Bakanlığı
Sağlık Bakanlığı
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Dünya Sağlık Örgütü
Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu
Büyükşehir Belediyeleri
Valilikler
Ayrıca ilgili Sivil Toplum Kuruluşları, Vakıf, Dernek gibi Gönüllü Kuruluşların da yurt
çapında gerçekleştirilecek proje, kampanya ve faaliyetlerde yer alması öngörülmektedir.
Öncelikle Yapılması Gerekenler
•
Karayolu Güvenliğini Ulusal Bir Gündem Haline Getirmek:
∗ Kurum ve Kuruluşlar, Sivil Toplum Örgütlerinin sorumluluğu ve desteği ile yurt
çapında bilgilendirici kampanyaların, konferans ve seminerlerin yürütülmesi.
∗ Afiş, Broşür ve Kitapçıklar gibi bilgilendirici materyallerin hazırlanıp halka
ulaştırılması.
∗ Radyo, Televizyon, Gazete ve Dergi gibi yayın organlarında bilgilendirici nitelikte
yayınların yer alması.
∗ Vakıf, dernek gibi gönüllü kuruluşların karayolu güvenliğine ilişkin bölgesel ve ulusal
nitelikte projeler ve kampanyalar düzenlemeye teşvik edilmesi.
•
Karayolunda Yaşanan Trafik Kazalarını En Aza İndirmek:
Nihai hedefimiz, Birleşmiş Milletler çağrısı doğrultusunda 2020 yılına kadar
karayollarımızda yaşanan toplam ölüm sayısını %50 azaltma hedefine katkıda bulunmaktır.
Bu amaçla, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Okul Öncesi Eğitimden başlayarak, İlk ve
Orta öğretimdeki bütün öğrencilerin trafikte yaya, yolcu ve bisiklet sürücüsü olarak güvenli
bir yol kullanıcısı olmalarını sağlayacak eğitim programları hayata geçirilmiştir.
Bilinçlendirme kampanyaları ile öğrencilerin okulda öğrendikleri bilgiler desteklenecektir.
Ayrıca sürücü kurslarında verilen eğitimin kalitesi yükseltilecek ve hizmet içi eğitimlerle
kurslarda eğitim verecek eğitimcilerin eğiticilik becerileri arttırılacaktır.
Trafik ekipleri tarafından bütün illerde verilen ve halk eğitimi kapsamındaki sürücü ve
yaya eğitimleri, örgün eğitimden geçen bireyin yaşam boyu bilgilerinin yenilenmesini ve
18
pekişmesini sağlayacaktır. Ayrıca Sağlık Bakanlığı tarafından verilen İlk Yardım Eğitimleri
bütün vatandaşların ilkyardım konusundaki becerilerini arttırmayı hedeflemektedir.
Karayolu Trafik Güvenliğini sağlamayı hedef edinen trafik ekiplerinin yetişkin eğitimi
kapsamında aldıkları bütün hizmet içi eğitimler, trafik ekiplerinin denetim stratejileri ve
şekilleri, kaza tahkiki gibi birçok konuda eksiksiz yetişmesi ve görev yapmasını
hedeflemektedir.
Emniyet Genel Müdürlüğü, trafik kazalarını ve bu kazalardan kaynaklanan ölüm ve
yaralanmaları minimuma indirmek için teknolojiye dayalı denetim stratejileri ve yaklaşımları
geliştirmiş, uygulamaya konulan “Trafikte Yeni Açılımlar Hedefler ve Çözüm
Önerileri” projesini 2011–2020 yılları arasına uyarlayarak ölümlerde %50 azalmayı bir hedef
olarak ortaya koymuştur. Bu bağlamda otomatik denetim sistemlerinin yaygınlaşmasını ve
trafik denetiminde aktif olarak uygulanmasını amaç edinmiş, planlanmış radar uygulamaları
ile hızı azaltmayı hedeflemiştir. Ayrıca emniyet kemeri ve araç içi koruma sistemleri,
motosiklet ve kask kullanımı denetimleri ile ağır taşıtların denetimlerini kesintisiz sürdürüp,
yol kullanıcılarının denetlenmesini ve kurallara uymasını eylem planına yerleştirmiştir. EGM
ve Jandarma Genel Komutanlığı, geçmiş kaza istatistikleri doğrultusunda gerekli karayolu
analizlerinin yapılarak, özellikle kaza oranlarının yüksek olduğu yollarda gerekli tedbirlerin
alınması ve karayolu altyapısının iyileştirilmesine de destek vermektedir.
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nca ve yerel yönetimlerce
(belediyeler), taşıma modları arasındaki karayollarının ağırlığını deniz, havayolları ve raylı
sistemler lehine artırarak yük ve yolcu taşımacılığında diğer ulaştırma şekillerinin
kullanılmasını hedeflemektedir. Bu amaçla birçok noktaya havalimanları yapılarak havayolu
kullanımı artırılmış, ayrıca mevcut denizyolu taşımacılığı ile hızlı tren projelerinin de
artırılması hedeflenmiştir. Ayrıca ülke genelinde bölünmüş yol ve otoyol çalışmaları da hızlı
bir şekilde devam etmektedir.
Karayolu Trafik Güvenliğine olumlu katkısından dolayı, şehir içi ve şehirlerarası yollarda
yapılacak alt ve üst yapı çalışmalarında yayınlanmış Uluslararası standartlar ile Karayolları
Genel Müdürlüğü ve Türk Standartları Enstitüsü’ nün standartlarına uygunluğunun aranması
hedeflenmektedir.
Kara, hava, deniz ambulansları ile 112 ambulans istasyonlarının sayısının arttırılması
Sağlık Bakanlığı’nın öncelikli hedefleri arasında olup, şehir içi ve kırsal alanda meydana
gelen kazalardaki acil çağrılara en kısa sürede ulaşmak amaçlanmaktadır.
Sivil Toplum Örgütlerinin ve Meslek Kuruluşlarının trafik kazalarını azaltmak ve halkı
bilinçlendirmedeki rolü çok büyük bir önem taşımaktadır. Ayrıca ilgili bakanlıklar,
uluslararası örgütler ve kuruluşlar trafik kazalarının azaltılmasını hedefleyen sosyal
sorumluluk projeleri ve kampanyalar ile toplumun her yaş kesimine hitap edecek çalışmalar
hedeflemektedirler. Düzenlenen yarışmalar, hazırlanan televizyon dizileri, radyo ve TV
programları, spot filmler, reklamlar, broşürler, kutlanan trafik güvenliği haftası, her yıl
organize edilen ulusal ve uluslararası karayolu trafik güvenliği sempozyumları ülke genelinde
trafik güvenliğinin sağlanması noktasında hayati bir önem taşımaktadır. Ülke olarak
uluslararası kuruluşların çağrıda bulunduğu ve destek istediği bütün proje ve çalışmalar da
desteklenmektedir.
Yukarıdaki açıklanan hedeflerin yanı sıra;
19
9 İlgili kuruluşlar tarafından yürütülen bütün proje ve faaliyetlerde sadece karayolu
güvenliğine değil taşıt güvenliği konusuna da odaklanmanın sağlanması
hedeflenmiştir.
9 Ülkemizdeki mevcut Trafik mevzuatının gerek AB ülkeleri gerek diğer ülkelerle
uyumlu olduğu yapılan araştırmalara göre anlaşılmıştır. Ülkemizde gelişmeleri takip
ederek mevzuat güncellenmesine devam edecektir.
9 Trafik kazalarında ölümlerin %60’ını yaya ölümleri oluşturduğundan özellikle yaya
güvenliği kapsamında gerekli tedbirlerin alınması hedeflenmiştir.
9 Son 10 yıla ait kaza istatistikleri, olay yeri analizleri verilerinin teknik olarak
incelenmesi sonrasında temel eksikliklerin, risk faktörlerinin belirlenmesi amacıyla
akademik araştırmaların yürütülmesi hedeflenmektedir.
9 Karayolu Güvenliği konusunda halkın bilinç seviyesinin ölçülmesi amacıyla çeşitli
anket ve istatistik çalışmalarının yürütülmesi hedeflenmiştir.
Bütün bu çabaların ışığında Trafik Güvenliği Konusunda ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından
yürütülecek olan çalışmalar ve hedefler 10 yıllık eylem planında maddeler halinde yer
almaktadır.
Sonuç
Karayolu güvenliği üzerine Genel Kurulun önceki raporundan bu yana; yerel, ulusal ve
uluslararası düzeyde birçok tedbir alınmıştır. Mevcut girişimler, özel sektör karayolu
güvenliği ağı ve Anma Günü gibi kazanımları sağlamıştır. Yanı sıra, küresel karayolu
güvenliği; ilk uluslararası karayolu güvenliği konferansı, ilk karayolu güvenliği dünya raporu,
ilk karayolu trafik hasarlarını azaltma hedefi projesi, ilk karayolu güvenliği sivil toplum
kuruluşları buluşması ve karayolu güvenliği için eylem on yılı olmak üzere ‘ilklere’ imza
atmıştır. Bu; karayolu güvenliğinin acil olduğunun üye devletler ve paydaşlar tarafından
gittikçe önemsendiğinin göstergesidir.
Karayolu trafik hasarları; bireyler, aileler ve topluluklar üzerinde yıkıcı etkiye sahip olarak
dünya üzerinde sağlık ve kalkınmayı tehdit etmeye devam etmektedir. Yayalar, bisikletliler ve
aracın koruyucu kaskını bulundurmayan motosikletliler gibi incinebilir yol kullanıcıları,
özellikle riskte ve korumaya muhtaçtır. Karayolu trafik hasarlarının, acil önlem alınmadıkça
2030 itibariyle küresel çapta ölümlerin başlıca beş sebebinden biri olacağı öngörülmektedir.
Zira kimi bölgelerde karayolu ölümleri, 15–44 yaş arası ekonomik olarak en üretken grup için
başlıca ölüm sebebi ve 5–14 yaş grubu için ise ikinci başlıca ölüm sebebidir.
Karayolu güvenliğinde vurgulananlar, ölümlerdeki toplu artışın engellenemez olmadığıdır.
Karayolu trafik yaralanmaları için temel risk faktörü ve buna yönelik alınacak etkili önlemler
artık anlaşılmıştır. Eksik olan; kaynaklar ve siyasi iradedir. Karayolu güvenliği için güvenli
bir sistem yaklaşımının geniş olarak uygulanmasının zamanı gelmiştir. İradeli bir karayolu
güvenliği vizyonuna; gerek bölgesel gerek ülkeler arası olmak üzere uluslararası boyutta
ihtiyaç duyulmaktadır.
Karayolu güvenliği için bütçe düzeyi, sorunun boyutuna göre yeterli gelmemekte; bu yüzden
karayolu güvenliği projeleri için ek mali desteğin sağlanması için daha fazla çaba sarf
edilmelidir. Özellikle de, karayolu güvenliğinin geliştirilmesi için karayolu altyapı girişimleri,
yetersiz yatırımın güvenlik girişimleri için engel teşkil ettiği gelişmekte olan ülkeler için
zorluk olarak göze çarpmaktadır. Dünya Bankası Küresel Karayolu Güvenliği Tesisi, bu acil
desteğin harekete geçirilmesinde önemli bir araç rolündedir.
20
Karayolu güvenliği üzerine ilk küresel bakanlar konferansı, bu küresel krize hitaben
gerekecek ileriki adımları belirlemek ve eylem planlarını oluşturarak taahhüt ve ortaklığı
güçlendirmek amacıyla Üye Devletler ve küresel karayolu güvenliği paydaşları için daha önce
karşılaşılmamış bir fırsattır.
Öneriler
1. Birinci Global Karayolu Güvenliği Bakanlar Konferansına, her ülkeden İçişleri, Ulaştırma,
Eğitim ve Sağlık Bakanları olmak üzere dört Bakan davet edilmiş, konferans neticesinde
karayolu trafik güvenliği alanında hükümetlerin taahhütlerini içeren Moskova Deklarasyonu
imzalanmıştır. Moskova Deklarasyonu’nun imzalanmasıyla birlikte 10 Yıllık Eylem Planının
temel stratejisi, 2011-2020 yılları arasındaki 10 yıllık süreçte beklenen karayolu ölümlerinin
% 50 oranında azaltılmasıdır. Bu bağlamda, yapılan çalışmalara hız verilmesi ve 10 yıllık
eylem planının biran önce uygulamaya geçmesi,
2. Moskova Deklarasyonu’nda sıralanan maddelerin, karayolu güvenliğinin global ölçekte
geliştirilmesine büyük oranda katkı sağlayacağı, dünya genelinde oluşturulacak gündem ile,
karayolu kayıplarının azaltılmasına yönelik var olan kayıtsızlığın veya eylemsizliğin
kaldırılmasına katkıda bulunacağı ve 10 yıl olarak belirlenen sürede karayolu güvenliğinin
sağlanması için geliştirilecek projelere ve konulacak hedeflerin uygulanmasına yardımcı
olacağı,
3.Moskova Deklarasyonu’nda yer alan bir diğer önemli başlık da, karayollarının yapımına
ayrılan bütçelerin en az %10’unun yol güvenliği tasarımlarına tahsis edilmesidir. Bu konu göz
önünde tutularak Karayolları Genel Müdürlüğü ve Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü
tarafından güvenlik unsurlarının arttırılması, gerektiği takdirde Uluslararası Karayolu
Değerlendirme Programı (iRAP) ile irtibata geçilerek Dünya Bankası fonlarının
kullanılmasıyla pilot bölgelerde ortak çalışmaların yürütülmesinin fayda sağlayacağı,
4. Moskova Deklarasyonunun 4.maddesinde “Özellikle çocuk ve yaşlıların yanı sıra yayalar,
bisikletliler, motosikletliler ve toplu taşımacılığı kullananlar gibi en incinebilir yol
kullanıcıları ile tüm karayolu kullanıcılarını korumak amacıyla politikalar ve altyapı
çözümleri geliştirmek ve uygulamak için özel çaba göstermek” ibaresi yer almaktadır. Bu
bağlamda özellikle incinebilir yol kullanıcılarının güvenliğini artıracak araç içi koruma
tertibatlarının araçlarda standart hale gelmesi, motosiklet ve bisiklet sürücülerinin kask
kullanmasının yaygınlaştırılması, çocuk koruma tertibatı ve emniyet kemeri kullanılmasının
artırılması üzerine kampanyalar düzenlenmesinin gerekli olacağı,
4. RS-1O gibi ülkemizde devam eden projelerin lokal ve ulusal anlamda trafik güvenliğinde
farkındalık yaratmak adına çok önemli olduğu,
değerlendirilmekte ve bu anlamda çalışmalara hız verilmesi önerilmektedir.
21
Kaynaklar:
UNECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu) Global Road Safety
Crisis; Http://Www.Unece.Org/Fileadmin/DAM/Trans/Roadsafe/Docs/A-60-181e.Pdf; Adresinden
2011 Yılında Alınmıştır.
WHO (Dünya Sağlık Örgütü) The World Report On Road Traffic İnjury Prevention
Http://Www.Who.İnt/Violence_İnjury_Prevention/Publications/Road_Traffic/World_Report/En/İndex
.Html Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
Karayollarını Güvenli Hale Getirelim Kampanyası
Http://Www.Makeroadssafe.Org/Pages/Home.Aspx Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
First Global Ministerial Conference On Road Safety-Moscow; Www.1300000.Net
Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
UNECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu)
Www.Unece.Org/Trans/Main/Welcwp1.Html (2011)
UNECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu)
Www.Unece.Org/Trans/Roadsafe/Docs/UNDA_Flyer.Pdf (2011)
Trafik Araştırma Merkezi Müdürlüğü (2011) Karayolu Güvenliğini Geliştirmek Amacıyla
Belirlenen Hedefler ve Bu Hedefler Doğrultusunda Alınacak Tedbirler, İzlenecek Yöntemler,
Temel Strateji ve Öncelikler
Trafik Hizmetleri Başkanlığı Trafik Araştırma Merkezi Müdürlüğü, Yurtdışı Görev
Dönüş Raporları Kitapçığı 2009 Http://Www.Trafik.Gov.Tr/ Adresinden 2011 Yılında
Alınmıştır.
UNECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu) Improving Global Road
Safety" - Report By The United Nations Secretary-General To The 66th Session Of The General
Assembly (A/RES/66/389) - (30 September 2011); Http://Www.Unece.Org/Fileadmin/DAM/Trans/Doc/2011/Wp1/Improving_Global_Roady_Safety_20
11.Pdf Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
UNECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu)"Improving Global Road
Safety" -Report By The United Nations Secretary-General To The 64th Session Of The General
Assembly (A/RES/64/266) - (7 August 2009);
Http://Www.Unece.Org/Fileadmin/DAM/Trans/Roadsafe/Docs/A-RES-64-266e.Pdf Adresinden 2011
Yılında Alınmıştır.
UNECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu)"Improving Global Road
Safety" - Report By The United Nations Secretary-General To The 62nd Session Of The General
Assembly (A/62/257)- (14 August 2007);
22
Http://Www.Unece.Org/Fileadmin/DAM/Trans/Roadsafe/Docs/A-RES-62-257e.Pdf
Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
UNECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), Report Of The Secretary
General On The Global Road Safety Crisis: Progress On The İmplementation Of General Assembly
Resolution (A/60/181) (1 August 2005);
Http://Www.Unece.Org/Fileadmin/DAM/Trans/Roadsafe/Docs/A-60-181e.Pdf Adresinden 2011
Yılında Alınmıştır.
UNECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu)Report Of The Secretary
General On The Global Road Safety Crisis (A/58/228) (7 August 2003);
Http://Www.Unece.Org/Fileadmin/DAM/Trans/Roadsafe/Docs/SG_Report_E.Pdf Adresinden 2011
Yılında Alınmıştır.
Global Status Report On Road Safety 2009, Time For Action;
Http://Whqlibdoc.Who.İnt/Publications/2009/9789241563840_Eng.Pdf Adresinden 2011 Yılında
Alınmıştır.
Seat-Belts And Child Restraints: A Road Safety Manual For Decision-Makers And
Practitioners; (Http://Www.Who.İnt/Roadsafety/Projects/Manuals/Seatbelt/En/) Adresinden 2011
Yılında Alınmıştır.
Speed Management : A Road Safety Manual For Decision-Makers And Practitioners;
Http://Www.Who.İnt/Roadsafety/Projects/Manuals/Speed_Manual/En/ Adresinden 2011 Yılında
Alınmıştır.
Drinking And Driving – An İnternational Good Practice Manual;
Http://Www.Who.İnt/Roadsafety/Projects/Manuals/Alcohol/En/ Adresinden 2011 Yılında
Alınmıştır.
World Report On Road Traffic İnjury Prevention (2004);
Http://Whqlibdoc.Who.İnt/Publications/2004/9241562609.Pdf Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
Helmets: A Road Safety Manual For Decision-Makers And Practitioners(2006);
Http://Whqlibdoc.Who.İnt/Publications/2006/9241562994_Eng.Pdf Adresinden 2011 Yılında
Alınmıştır.
World Day Of Remembrance For Road Traffic Victims: A Guide For Organizers (2005);
Http://Whqlibdoc.Who.İnt/Publications/2006/9241594527_Eng.Pdf Adresinden 2011 Yılında
Alınmıştır.
Improving Global Road Safety: Setting Regional And National Road Traffic Reduction
Targets", Funded By The United Nations Development Account;
Http://Www.Unece.Org/İndex.Php?Eıd=Tx_Nawsecuredl&U=0&File=Fileadmin/DAM/Trans/Roadsa
fe/Docs/Recommendations_2009.Pdf&T=1322472452&Hash=Fe9d5a70d08641771b2769f5ab119815
23e24613 Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
23
Summary Report On The İmplementation Of The Project "Improving Global Road Safety:
Setting Regional And National Road Traffic Reduction Targets", Funded By The United Nations
Development Account;
Http://Www.Unece.Org/İndex.Php?Eıd=Tx_Nawsecuredl&U=0&File=Fileadmin/DAM/Trans/Roadsa
fe/Docs/Summary_Report_2009.Pdf&T=1322472452&Hash=6495e2b242c799d479af6483e4580b1cb
413b600 Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
Unece's "Scouting For Global Road Safety” Information Campaign At 2011 World Scout
Jamboree Closed On High Note;
Http://Www.Unece.Org/Press/Pr2011/11trans_P14e.Html Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
Launching Of The Decade Of Action (2011-2020) For Road Safety In The Unece Region;
Http://Www.Unece.Org/Trans/Roadsafe/Conf_Belgrade.Html Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
Country Guidelines For The Conduct Of Road Safety Management Capacity Reviews And The
Specification Of Lead Agency Reforms, Investment Strategies And Safe System Projects;
Http://Siteresources.Worldbank.Org/EXTTOPGLOROASAF/Resources/Traffic_İnjury_Prevention.Pd
f Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
Global Road Safety Partnership Annual Report 2010;
Http://Www.Grsproadsafety.Org/Themes/Default/Pdfs/GRSP ANNUAL_REPORT_2010.Pdf
Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
UN Decade Of Action For Road Safety 2011-2020;
Http://Www.Makeroadssafe.Org/Publications/Documents/Decade_İs_Action_Booklet.Pdf Adresinden
2011 Yılında Alınmıştır.
Road Traffic Injuries: The Hidden Development Crisis;
Http://Www.Makeroadssafe.Org/Publications/Documents/Road-Traffic-İnjuries-Kevin-Watkins.Pdf
Adresinden 2011 Yılında Alınmıştır.
Road Safety Fund; Http://Www.Roadsafetyfund.Org/Pages/Default.Aspx Adresinden 2011
Yılında Alınmıştır.
Global Road Safety Facility;
Http://Web.Worldbank.Org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTTRANSPORT/EXTTOPGLOROAS
AF/0,,Menupk:2582226~Pagepk:64168427~Pipk:64168435~Thesitepk:2582213,00.Html Adresinden
2011 Yılında Alınmıştır.
24