Burada

Ulusal Karayolu
Güvenliği
Eylem Planı
2010-2013
(Taslak Rapor)
Prof.Dr.Mustafa ILICALI
UYGAR Başkanı
İçerik
GiriĢ
GeliĢim Çerçevesi
Eylem Planı 2010
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
Stratejik Hedefler
Küresel Değerlendirme
Önemli Konular
Uygulanacak Ana Girişimlerin Tanımı
Öneriler (Yol haritası)
1
Giriş
1 Giriş
Türkiye’deki karayolu güvenliği politikasının yol haritası olmasını dilediğimiz “Ulusal
Karayolu Güvenliği Eylem Planı 2010-2013” bugüne kadar bu konuyla ilgili paydaşlarla
yapılan pek çok çalışmanın ürünü olarak, genel prensipleri ortaya koyan bir çalışmadır.
Yapılan benzer çalışmaların Milli Eğitim, Ulaştırma, İçişleri, Sağlık, Tarım Bakanlıkları, yerel
yönetimler, Emniyet teşkilatı, Karayolları teşkilatı, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve
sektör temsilcilerinin katılımı ile geliştirilmiş olduğunu görüyoruz.
Genel olarak geçen 10 yıllık dönemdeki gelişmelerin ışığında, sorunun çözümü için atılması
gereken adımlar ve hedefler değerlendirilerek gerçekçi sonuçlara ulaşılmaya çalışılacaktır.
Plan uygulamasının ilk üç yıllık gelişimi ve ilerlemesi, yıllık bazda değerlendirilerek alınan
sonuçlar analiz edilerek çalışma devam ettirilecektir.
Analizler, Eylem Planı dinamikleri içinde gelecek eylemlerin önceliklerinin belirlenmesinde
ve/veya kaza oranlarının ihtiyaç duyacağı yeni eylemlerin geliştirilmesini de sağlayacaktır.
Bu taslak rapor, aşağıdaki öğeler doğrultusunda hazırlanmıştır:
 Gelişim Çerçevesi: Eylem Planı yapısı, izleme sistemi ile Plan kontrolü
 2010 Planının stratejik hedeflerinin ölçümleri: Her hedefin, bir önceki yılla ve 2013
hedefi ile kıyaslanması.
 Küresel Değerlendirme.
2010 yılındaki kaza oranlarının Avrupa Birliği ve Plan
içerisinde belirtilen girişimler doğrultusunda değerlendirilmesi ve karşılaştırılması.
 Önemli Konular 2009-2010:
Özel önlemler geliştirilmesini gerektiren durumlardaki
gelişim düzeylerinin incelenmesi.
 Ana eylem hatlarının ve geliştirilmiş girişimlerin tanımlar:
gerçekleştirilmesi hedeflenen ana etkinliklerinin kısa tanıtımları.
 2011 Hedefleri
 Öneriler (Yol haritası)
Yıl içerisinde
2
Gelişim
çerçevesi
2 Gelişim Çerçevesi
Bugüne kadar karayolu güvenliği sorunu Türkiye dahil çoğu Avrupa ülkesi tarafından
kapsamlı olarak ele alınmamıştır. Çeşitli hükümetler belirli eylemler geliştirmiştir ancak,
yol güvenliği toplum temsilcilerinin politik gündeminde ilk sıralarda yer almamış, trafik
kazalarının sebep olduğu ekonomik, toplumsal ve sağlık sorunlarını gidermek için
herhangi bir siyasi protokol oluşturmak öncelik taşımamıştır. AB üyesi ülkelerin öncelikleri
arasında yer almamasının nedeni, tercih olmaktan ziyade, sorunun ülkemizdeki kadar
büyük olmamasından kaynaklanmaktadır. Buna rağmen hem AB hem de Birleşmiş
Milletler çok geniş katılımlı programlar tasarlamış ve uygulamaktadırlar.
AB müktesebatında yer alan Avrupa Yol Güvenliği Şartı, tüm Avrupa Birliği üye devletleri
ile aday ülkeleri kapsayan mevcut en geniş yol güvenlik platformudur. Avrupa
Komisyonu’nun Enerji ve Ulaştırma Genel Müdürlüğü tarafından 2003 yılında başlatılan
“Yol Güvenliği Eylem Planı”nın bir parçası olarak hayata geçirilen “Avrupa Yol Güvenliği
Şartı” 2010 yılına kadar Avrupa’da meydana gelen can kayıplarının yarı yarıya
azaltılmasını hedeflemiştir. Bu kapsamda Avrupa Yol Güvenliği Şartı şirketler, kamu
mercileri ve sivil toplum kuruluşlarını bir araya getirerek yol kazalarında ölüm oranlarının
azaltılması için eylemler gerçekleştirilmesi, alınacak önlemler hakkında bilgi alışverişinde
bulunulması ve sonuçlarının değerlendirilmesi konusunda fırsatlar sunmaktadır. Mevcut
eylem planının yerine geçecek yeni Avrupa Yol Güvenliği Eylem Programı (2010–2020)
kapsamında da yol güvenliği konusunda aynı hedeflerin genişletilmiş tedbirler
doğrultusunda gerçekleştirilmesi öngörülmektedir.
Veriler, 2008 yılında Avrupa Birliği’nde 1,3 milyon trafik kazasının meydana geldiğini,
39,000 kişinin trafik kazalarında hayatını kaybettiğini, 1,6 milyon kişinin ise yaralandığını
ortaya koymaktadır. Meydana gelen trafik kazaları sonucunda oluşan hasar ve
yaralanmaların doğrudan ve dolaylı maliyetinin Avrupa Birliği gayrisafi milli hâsılasının
yaklaşık % 2’sine tekabül ettiği tahmin edilmektedir. Buradaki verileri Türkiye ile
karşılaştırmak gerekirse içinde bulunduğumuz durumun vahameti bir kez daha
görülecektir. 2008 yılında trafik kazası sayısı 929.304, yaralı sayısı 183.841, ölü sayısı
10.000 (yaklaşık) ve maddi kayıp 1,7 milyar Türk Lirasıdır. Trafik kazalarında can
kaybının 100.000 araç bazında değerlendirildiğinde de İsviçre ve Japonya’da 11, AB
ortalamasının 19 olmasına karşın Türkiye’de 76 olduğu görülecektir.
2001 yılında Avrupa Birliği 2010 yılında kadar trafik kazalarından oluşan ölümlerin %50
azalmasını hedefleyen "European Transport Policy For 2010: Time To Decide" (2010 İçin
Avrupa Ulaşım Politikası: Karar Verme Zamanı) uygulamasını yürürlüğe koyarak önemli
bir kilometre taşı oluşturmuştur.
2003 yılında, Avrupa Konseyi, üye devletlere türler arası ve bütünleştirici bir şekilde
çalışabilmeleri için belirlenen zaman içerisinde belirli hedeflerin konulması ve bunların
gerçekleşmesi
için
gerekli
eylemlerin
tanımlanmasını
içeren
stratejik
planların
yapılmasının önemini açıklamıştır. Ne yazık ki bugüne kadar bu konuda ülkemizde çok
da fazla bir şey yapılamamıştır.
2 Gelişim Çerçevesi
Anahtar Stratejik Eylem Planı 2010-2013 çevresel değişimler sonucunda dinamik ve
değerlendirmeler sonucu geliştirilebilen, yol güvenliği ile ilgilenen çeşitli temsilcilerin
katkısı ile oluşturulmuştur. Plan aynı zamanda yol güvenliğine katkıda bulunmak isteyen
yeni temsilcileri tespit etmek için de kullanılabilecektir.
Çevre ile bağlantılı güçlü bir VĠZYON
Türkiye’de meydana gelen trafik kaza oranlarının özelliklerinin SÜREKLĠ ĠNCELENMESĠ
Kaza oranının inceleme sonuçları doğrultusunda belirlenen HEDEFLER kümesi
Stratejik alanlara göre gruplanmış ve kronolojik sıralanmış EYLEMLER
Yönetimin gerçeklik ve verimliliğini kontrol ve izlemek için oluşturulmuş GÖSTERGELER
Plan için sürekli öz değerlendirme sağlama için ĠZLEME VE KONTROL MODELĠ
2 Gelişim Çerçevesi
Anahtar Stratejik Eylem Planı 2010-2013’ün stratejik hedefleri şöyle sıralanabilir:
■ Kaza sayısını azaltmak
■ Kazaların vahametini azaltmak
■ Trafik kazalarında ölenlerin sayısını %40 azaltmak.
2 Gelişim Çerçevesi
10 ana öncelik alanı:
Yol Güvenliği Eğitimi ve Öğretim
Yol Güvenliği Bilinci
Daha iyi davranış, sorumlu ve güvenli sürücülük elde
edebilmek için
Vatandaşların bilincini arttırmak ve onları yol güvenliği
konusuna dahil etmek.
Ġzleme ve Kontrol
Sürücü disiplinini daha etkili kılmak
Araç Güvenliği
Araçlarda güvenliği arttırmak için
Altyapı ve Trafik Yönetimi
Daha güvenli yollar ve trafik için
UlaĢımda ĠĢçi Yol Güvenliği
İnsanlar ve yük için daha güvenli ulaşım sağlamak
Mağdurlar ve ailelerine destek
Trafik kazaları mağdurlarına destek olmak
Yol güvenliği konusunda
araĢtırma ve inceleme
Yol güvenliğini geliştirmek için uyumlu ve odaklı çalışmak
Sivil toplumunun katkısı
Tüm toplumun doğrudan ve etkin katılımını sağlamak
Yöneticiler arası uyum
Yöneticiler arasında eylemlerin eşgüdümünü artırmak.
2 Gelişim Çerçevesi
Planın geliştirilmesinin, işlemlerin koordinasyonunun yapılması sayesinde, temsilcilerin ve
katılımcıların uyumlu çalışabilmesine olanak sağlanması gerekmektedir. Kişiler ve kurumlar
tarafından konulan hedeflerin yerine getirildiğini inceleyen ve sürekli denetleyen izleme ve kontrol
modeli oluşturulacaktır.
3.1
Stratejik
Hedefler
Eylem
Planı
2010
3.1. Eylem Planı 2010
3.1 Stratejik Hedefler
Gösterge
Toplam kaza sayısının azaltılması
Toplam ölü sayısının azaltılması
Toplam yaralı sayısı azaltılması
18 yaşından küçük olan yolcuların ölüm
sayısını azaltmak
18 yaşından küçük olan yolcuların yaralı
sayısını azaltmak
Araç filosunun yaş ortalamasındaki
azalma (<10 yıl)
2007
2008
2009
Değişim
08-09
Hedef
2013
825.561
950.120
1.034.435
8,87%
906.939
5.007
4.236
4.300
1,51%
3.511
189.057
184.468
200.405
8,64%
166.022
%17,3
%16,7
%16,5
-%0,2
%10
%13,7
%13
%12,9
-%0,1
%8
%44,95
%46,45
%48,75
%2,3
%60
3.1. Eylem Planı 2010
Trafik istatistiği veritabanı yönetimi standardizasyonu üzerinde çalışılacak, rapor
tutan tüm kurumların bu standartlar çerçevesinde çalışması sağlanacaktır. Uluslar
arası kabul gören ayrıntıda raporlama yapılabilmesi için aşağıdaki başlıklar
önerilmektedir:
Gösterge
1
Milyon kişi bazında ölüm oranındaki azalma
Toplam ölüm sayısındaki azalma
2
Toplam ciddi yaralama sayısındaki azalma
3
Her 100 yaralanmalı kazadaki ölüm oranındaki
azalma
4
Kaza sonucu toplam yaralı sayısındaki azalma
5
6
7
Moped kazalarında15-20 yaş arasında ölüm
sayısındaki azalma
Motosiklet kazalarında 15-20 yaş arasında ağır
yaralanan sayısındaki azalma
Özel araçta bulunan 18 yaşından küçük olan
yolcuların ölüm sayısındaki azalma
Özel araçta bulunan 18 yaşından küçük olan
yolcuların ağır yaralanma sayısındaki azalma
18-34 yaşlarında trafik kazası sonucu ölen özel araç
sürücüsü sayısındaki azalma
18-34 yaşlarında trafik kazası sonucu ağır yaralanan
özel araç sürücüsü sayısındaki azalma
34 yaşın üzerinde trafik kazası sonucunda ölen özel
araç sürücüsü sayısındaki azalma
8
34 yaşın üzerinde trafik kazası sonucunda ağır yaralı
özel araç sürücüsü sayısındaki azalma
34 yaşın üzerinde olup motosiklet kazasında ölen
sayısındaki azalma
34 yaşın üzerinde olup motosiklet kazasında
ağır yaralı sayısındaki azalma
9
10
Kent içinde ölen 49 yaş üzeri yayaların sayısındaki
azalma
Kent içinde ağır yaralanan 49 yaş üzeri
yayaların sayısındaki azalma
Yazın (Temmuz ve Ağustos) olan toplam ölüm
sayısındaki azalma
Yazın (Temmuz ve Ağustos) olan toplam ağır yaralı
sayısındaki azalma
Hafta sonu ölümlerindeki sayının azalması
11
Hafta sonu ağır yaralanmaların sayısının azalması
18-29 yaşları arasında hafta sonundaki kazalarda
ölen sayısındaki azalma
12
18-29 yaşları arasında hafta sonundaki kazalarda
ağır yaralanan sayısındaki azalma
2010
2011
2012
DeğiĢim
12-11
GerçekleĢme
2013
Gösterge
13 Araç filosunun yaş ortalamasındaki azalma (< 10 yıl)
14 Kent içinde yaralanmalı kaza yapan moped sayısındaki
azalma
15 Kent içinde yaralanmalı kaza yapan motosiklet
sayısındaki azalma
16 Yaralanmalı kaza yapan ağır taşıt sayısındaki azalma
17 Hız sınırını aşan sürücülerin kontrollü sürücülere
oranındaki azalma
18
Araç sürücülerinin %20’sini kapsayacak şekilde yapılan
alkol muayenesi sayısındaki artış (milyon)
Sürücü sayısı başına alkol kontrolü oranı
19
Kandaki alkol oranı > 0.3 gr/l olan ölüm oranındaki
azalma
Kent içinde ön emniyet kemeri kullanımındaki artış
20 Kent içinde arka emniyet kemeri kullanımındaki artış
Şehirlerarasında arka emniyet kemeri kullanımındaki
artış
Kent içinde moped sürücülerinde kask kullanımındaki
21 artış
Kent içinde moped yolcularında kask kullanımındaki artış
Otoban kazalarındaki ölüm sayısındaki azalma
Otoban kazalarında ağır yaralı sayısındaki azalma
Otoyol kazalarında oluşan ölüm sayısındaki azalma
22 Otoyol kazalarında ağır yaralı sayısındaki azalma
Geleneksel yollarda gerçekleşen kazalardaki ölü
sayısındaki azalma
Geleneksel yollarda gerçekleşen kazalardaki ağır yaralı
sayısındaki azalma
23
Yoldan çıkma sonucu meydana gelen kaza sayısındaki
azalma
24 Yol kusurları (sinyal hataları, yol çalışmaları, vb.)
sonucunda oluşan kaza sayısındaki azalma
25
Kör nokta sonucu meydana gelen kaza sayısındaki
azalma
26 Kör nokta sonucu meydana gelen her 100 kazadaki
ölü sayısındaki azalma
2010
2011
2012
DeğiĢim
12-11
GerçekleĢme
2013
3.1. Eylem Planı 2010
İlgili Gerçekler: Genel Göstergeler
2000-2010 yılları arasında trafikle ilgili istatistikleri incelediğimizde şu sonuçlarla
karşılaşıyoruz; Araç sayısı %62 artarken, kaza sayısı %105 artmıştır. Trafik
kazalarında otoritelerin kaza yerinde tuttukları Kaza Tespit Tutanakları da sağlıklı
değerlendirme yapmayı maalesef çok mümkün kılmıyor. Buradaki en dramatik
konulardan biri de kaza yerinden yaralı olarak ayrılan kişilerin yolda ya da
hastanede yaşamını yitirmesi halinde kaza istatistiklerinde yer almamasıdır. Son
10 yıldaki istatistiklerde yaşamını yitiren kişi sayıları 4-5.000 arasında değişmekte,
otoriteler, gerçek ölüm sayısını her yıl yaklaşık 10.000 olarak açıklamaktadır. Bu
rakam, artan kaza sayılarındaki yüzdelerle karşılaştırıldığında gerçeklikten uzak
kalmaktadır. Karayolları Trafik Kanunu’nun yetkili ve sorumluğu kıldığı Emniyet
Genel Müdürlüğü Bilgi İşlem Merkezi’nin istatistikleri düzenleme konusunda daha
yetkin hale getirilmesi için düzenlemeler yapılması gereği çok açıktır. Veritabanının
tek başına bu sorunu çözemeyeceği için Kaza Tespit Tutanaklarının düzenlenmesi
ile ilgili görevli personelin eğitime tabi tutularak doğru bilgi akışının da sağlanması
gerekmektedir.
AB ve gelişmiş diğer ülkelerde; kazadan 24 saat sonra ve 30 gün içinde kazaya
bağlı nedenlerle yaşamını kaybeden mağdurlar izlenebilmekte ve istatistiklere
yansıtılabilmektedir.
Yıllar
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
ArtıĢ oranı
Araç Sayısı
8.795.692
9.061.908
9.274.780
9.538.676
10.236.357
11.145.826
12.227.393
13.022.945
13.765.395
14.316.700
%62
Sürücü
sayısı
Kaza
sayısı
13.859.449
500.664
14.491.332
442.960
14.994.960
439.958
15.488.493
455.637
16.151.623
537.352
16.958.895
620.789
17.586.179
728.755
18.422.958
825.561
19.377.790
950.120
20.460.739 1.034.435
%48
%105
Ölü-Yaralı
sayısı
141.972
120.588
120.214
121.510
140.864
158.591
173.713
194.064
188.704
204.705
%47
3.1. Eylem Planı 2010
Ölüm Sayısının Avrupa Birliği Hedeflerine Göre
Karşılaştırılması
Avrupa Birliği müktesebatında yer alan Avrupa Yol Güvenliği Eylem
Planında (2010-2020) yer alan hedeflere ulaşmak konusunda kararlı
politikalar izlenebilirse, gecikmeyle de olsa bu sorunun çözülmemesi için
bir neden yoktur.
Türkiye’nin geçen 10 yılda artan refah seviyesine bağlı olarak, gelecek
10 yılda da bu artışın gerçekleşeceği beklentisiyle, araç sayısının 24
milyona ulaşacak olmasına rağmen ölüm sayısını, bugünkü değerden
de %50 azaltma hedefi her şeye rağmen yakalanmalıdır. Bu hedef, bir
spekülasyon gibi algılanacak olsa da önümüzdeki 10 yıl içinde AB
ülkeleri trafik kazalarında ölüm istatistiklerini neredeyse 100.000 araçta
10 kişiye kadar düşürecektir. Bizim hedefimiz, 100.000 araçta 30 kişinin
ölmesidir ki bu dahi arzu edilen başarıdan uzak kalacaktır.
100 bin araca düĢen ölü sayısı:
Ülke
Ölü Sayısı
İsviçre
11
Japonya
11
Kanada
15
Y. Zellanda
16
AB ortalaması
19
Türkiye
76
3.1. Eylem Planı 2010
İlgili Gerçekler: Genel Göstergeler
YARALANMALI KAZA SAYISININ AZALTILMASI
Geçen 10 yılda trafik kazalarında ağır, hafif yaralı sayılarının düşürülmesi de
hedefler arasında yer almaktadır. Eylem Planı, ölüm sayılarını bugüne göre %40
azaltmayı hedeflerken burada alınan önlemler yaralanma sayılarını daha da olumlu
etkileyecektir. Her yıl %7 oranında sağlanacak iyileşme, kazalardaki yaralı sayısını
bugüne göre 100.000 kişi azaltacağı gibi, bu kişilerin kalıcı sakatlık, iş
görememezlik hallerinde de çok olumlu etkiler yaratacaktır.
18 – 34 YAŞ ARASI ÖZEL ARAÇ SÜRÜCÜLERİNİN ÖLÜM
SAYISININ AZALTILMASI
18-34 yaş arası genç sürücülerin tecrübe eksikliği, gençlik heyecanı gibi
faktörler nedenleriyle bu yaş grubunda ölümlü, yaralanmalı kazaya karışmaları
en sık görünen durumdur. Ülkemizin geleceğinde çok önemli değerler
yaratabilecek bu kesime sunulacak eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları özel
bir öneme sahiptir.
ŞEHİR İÇİNDE ÖLEN 49 YAŞIN ÜZERİNDE YAYA SAYISININ
AZALTILMASI
Stratejik Planın hedefleri arasına 49 yaş üzerinde yayaların ölüm sayılarının
düşürülmesi de hedefler arasında yer almalıdır. Bugüne kadar istatistiklerde
yeteri kadar dikkatle izlenmeyen bu grubun da trafik istatistiklerinde yer alması
için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
3.2
Küresel
Değerlendirme
Eylem
Planı
2010
3.2. Eylem Planı 2010
3.2 Küresel Değerlendirme
Avrupa kapsamındaki veriler göstermektedir ki, çoğu ülkede ve bölgede kaza oranları
azalmaktadır, 2001 – 2004 yılları arasında ölümlü kaza oranı %14 azalmıştır. AB’nin
yirmi beş üyesinden dokuz tanesinde (Almanya, Estonya, Fransa, İtalya, Lüksemburg,
Malta, Hollanda, Portekiz ve İsveç) yukarıda belirtilen orandan daha fazla azalma
gerçekleşmiştir; sekiz üye (Belçika, Danimarka, Yunanistan, İspanya, İrlanda,
Avusturya, Finlandiya ve Birleşik Krallık) en azından %5 oranında azalma ile
ortalamanın altında kalmıştır; altı üye (Çek Cumhuriyeti, Letonya, Macaristan, Polonya,
Slovenya ve Slovakya) hiçbir gelişme göstermezken Kıbrıs ve Litvanya gibi ülkelerde
durum daha da kötüye gitmiştir.
Milyon kişi başına ölen sayısında (2005’e ait tahmini veriler doğrultusunda) Malta,
Litvanya ve Macaristan haricindeki tüm üye ülkelerde azalma meydana gelmiştir. Bazı
ülkelerde (Fransa, Lüksemburg, Belçika, Portekiz, İsveç, Hollanda, Danimarka,
Almanya, İspanya ve Avusturya) ise Avrupa ortalamasının üzerinde azalma
sağlanmıştır;
Ülkemiz, üyesi olmak için çok ciddi adımlar attığı AB ülkelerindeki bu gelişmelerden
uzakta kalmış olması, bugün olmasa da yarın, en temel haklardan biri olan “Yaşama
hakkının” insanların elinden alındığı gerekçesiyle AB’deki muhalifleri tarafından
eleştiriye konu olacaktır. Çok geç olmadan bu Stratejik Plandaki hedeflere ulaşmak için
çaba gösterilmelidir. Unutulmamalı ki bu konuda yapılacak olan çalışmalar hemen
etkisini gösteremeyecek çalışmalardandır.
3.3. Eylem Planı 2010
3.3. Önemli Konular:
2010 yılı içerisinde her stratejik alan ve eylemler aşağıda belirtilmiştir. Beklenen ve
gerçekleştirilen eylemler arasındaki ilişki neticesinde gelişme seviyesi yüksek, orta,
düşük ölçeği ile değerlendirilmiştir:
Her stratejik konu ile ilgili gelişim seviyesi tespit etmek için aşağıdaki terimler
kullanılmıştır:
Yüksek
A
Orta
M
DüĢük
B
Eylem Planı 2010
Alanlar /Stratejik hatlar
GerçekleĢtirilecek ana eylemler Katılımcılar
Düzey
Açıklamalar
1. Trafik Eğitim ve Öğrenimi
1.1. Trafik eğitiminde artış
1.2. Sürücü Kursları ve Sürücü
Belgesi: Trafik eğitimine ilişkin
prosedürlerinin geliştirilmesi
1.3. Karayolu güvenliği
hakkında sürücülerin
uyarılması ve tekrar
eğitilmesi
• Müfredat içerisinde yol güvenliğini
güçlendirmek.
• Müfredattaki yol güvenliği için malzeme
geliştirmek.
• Moped ve motosiklet kullanan gençlerin
psikolojik durumlarının tespiti ve hangi tür
risklerin meydana gelebileceğini tespit eden
anket.
A
• Yol güvenliği konusunda yeni sorular
geliştirmek
• Sürücü kurslarının ve sınav sistematiğinin
incelenmesi, denetlenmesi ve güncellenmesi
M
A
Çalışmaların önemli bir kısmı
tamamlanmıştır.
Alanlar /Stratejik hatlar
GerçekleĢtirilecek ana eylemler
Katılımcılar
Düzey
Açıklamalar
2. Yol Güvenliğinden haberdar olmak
2.1. Yol güvenliği farkındalığını artırmak
Sosyal farkındalık için genel kampanyalar düzenlemek.
Kongre ve konferanslara katılmak
2.2. Tıbbi önleyici eylemler
• Sağlık Bakanlığı ile anlaşma çerçevesini imzalamak
• Sağlık bilgi ve kontrol sistemleri
A
Çalışmaların büyük bir kısmı
tamamlandı
M
Trafik kazalarında yaralı olarak
sağlık kurumlarına getirilen
kişilerin nihai durumunun
raporlanması da sağlanmalıdır.
M
Trafik denetleme otoritelerine
gerekli desteğin, insan
kaynaklarının ve donanımın
sağlanması şart.
B
Karayolları Trafik Kanunu
güncelleniyor
A
Otomotiv sektörü temsilcilerinin
katılımı sağlanmalı
3. Gözetim ve kontrol
3.1 Sürücülerin trafik disiplininin
izlenmesinin ve kontrol edilmesinin
geliştirilmesi
•
•
•
•
Kontrol eylemlerinin sürekli geliştirilmesi
Trafik denetimlerini arttırmak
Sivil araçla denetimlerin arttırılması
Hız radarlarını arttırmak
3.2 Disiplin işlemlerini daha etkin
kılmak için yasal reformların yapılması
Hakimler, savcılar ve memurları yol güvenliği hakkında
bilgilendirmek için kurslar
4. Araçlarda Güvenlik
4.1. Araçlarda güvenlik sistemlerini
teşvik etmek.
• AB direktifleri doğrultusunda kanunların uyarlanması
• Araştırmaya destek
Alanlar /Stratejik hatlar
GerçekleĢtirilecek ana eylemler
Katılımcılar
Düzey
5. Altyapı Tesisleri Ve Yönetim / Trafik Bilgisi
5.1.Trafik yönetimi ve bilgisi
iyileştirme
5.2. Bakım, geliştirme ve altyapının
inşaatı ve onarımı
Ulusal plana akıllı trafik sistemlerinin
uygulanması geliştirilmesi
A
• Yol yüzeyinin iyileştirme çalışmaları
• Altyapı bakım çalışmaları
• Bölünmüş yol yapımı, bakımı ve
iyileştirme çalışmaları
A
Açıklamalar
Alan Strateji Bilgisi
Uygulanacak BaĢlıca Faaliyet
Ġlgili KuruluĢ
Seviye
Dikkat Edilecekler
Altyapı Tesisleri ve Yönetim / Trafik Bilgisi
5.3. Altyapı, işletme, iyileştirme
Motosiklet sürücüleri için oto korkuluk
koruma sistemi hakkında faaliyet raporu
hazırlanması
B
5.4. Yol güvenliğini geliştirmek için
denetimler, çalışmalar ve kurallar
Sinyalizasyon sistemlerinin kontrolünü
yapmak ve güncellemek
B
belirleme
6. Hizmet ve UlaĢtırma Yol Güvenliği
6.1. Çalışma, bilinç ve yol güvenliği
konusunda profesyonel nakliye
grubunun kontrolü
6.2. Profesyonel nakliyede ve çalışma
alanında yol güvenliğini artırmak için
ilave ölçümler
Kamyon ve otobüslerin takoğraf kontrolü,
hız sınırlama cihazı kontrolü, sürüş zamanı
kontrolü ve ağırlık aşımı kontrollerini
yapmak
M
Geliştirme ve uygulama katılım sistemi uyarlanması ve yol
güvenliğinin garanti edilmesi için yol katılımlarında önemli
çalışmalar yapılması,
Alan Strateji Bilgisi
Uygulanacak BaĢlıca Faaliyet
Ġlgili KuruluĢ
Seviye
Dikkat Edilecekler
7. Mağdur kimseler ve ailelerine yardım ve destek
7.1. Trafik kazaları mağdurları ve
* Trafik kazaları olaylarında nasıl
ailelerine ilgi ve yardımın
davranacakları konusunda çalışma
geliştirilmesi
programlarını teşvik etmek
Trafik kazası mağdur ve aileleri dernekleri ile
B
işbirliğinin desteklenmesi,
*Trafikte şiddet karşıtı programları
destekleme ve katılma
8. Yol güvenliği analizleri ve araĢtırmaları
8.1. Yol güvenliği hakkında
* Uluslararası çalışma gruplarına
bilgi toplama, işleme, analiz
ve yol güvenliği forumlarına
etme ve bilginin yayılmasını
katılım
geliştirme
* Düzenli bilgi yayınlama
Trafik kazalarının kayıt standartlarının oluşturulması,
M
raporlama içerikleri
3.4.
Uygulanacak Ana
Girişimlerin Tanımı
Eylem
Planı
2010
3.4.1
Trafik Çalışması
ve Eğitimleri
Eylem
Planı
2010
Eylem Planı 2010
3.4.1. TRAFĠK ÇALIġMASI VE EĞĠTĠMLERĠ
1.1 Trafik Eğitimine Bir Yardım
Her eğitim seviyesinde, zorunlu ve zorunlu olmayan eğitimler ile özellikle öğretmenlere ve
ailelere eğitimler ile halkın trafik kazalarını önleme konusunda eğitim seviyesini yükseltme
ve kalıcı bilinçlendirmek amaçlanmaktadır.
İlköğrenim kurumlarının 4 ve 5. sınıflarında Trafik Dersi
verilmektedir. Ders kitaplarındaki müfredat, içeriği itibarıyla
bilgi verici ve eğitici olmakla beraber, dersin yaşama
taşınmasında ve pratiğe geçirilebilmesi daha farklı bir
yaklaşımı gerektirmektedir. Planlanmış olan çalışmada, okul
ziyaretleri yapılacak, okul öncesi (6 yaşa kadar), 1. Kademe
(6-12 yaş), 2. Kademe ve orta öğrenim (13-17 yaş) ve 18+ yaş için 4 ayrı segmente göre
iletişim kurulacaktır. Özellikle 13 yaş altı öğrenciler çalışmada ebeveynlerini denetleyen
“Trafik Sorumlusu” rolüne özendirilerek kısa vadede ebeveynlerinin davranışlarını
etkilemeleri beklenecek, orta ve uzun vadede de saygılı, kurallara uyan sürücüler
olacaklardır.
Benzer
şekilde
özel
öğretici
materyallerinin
geliştirilmesi,
internet
olanaklarının
kullanılmasıyla hedef kitleyle ilişki sürekli kılınacaktır. Petrol istasyonu, iskeleler ve alışveriş
merkezi gibi ortamlarda yapılacak etkinliklerle çocuklarla okul dışında da karşılaşılacak ve
ebeveynleriyle de iletişim kurulacaktır. Okul merkezli yapılan çalışmalarda, öğretmenlerden
okul taşıtı sürücülerine kadar trafikle ilgili tüm paydaşlar çalışmanın parçası yapılacaktır.
Okulların yakın civarındaki trafikle ilgili eksiklikler saptanacak, bunların giderilmesi için ilgili
kamu kurumları bilgilendirilerek, önceden belirlenmiş hizmet seviyelerine göre gereğinin
yapılmasına çalışılacaktır. Benzer bir çalışma da öğrencilerin internet kanalıyla yaşadıkları
bölgede gözlemledikleri trafikle ilgili eksiklikleri bildirebilecek olmalarıdır. Bu çalışmanın yan
faydasının da “Katılımcı Vatandaşlığı”n önemini öğrencilere çok küçük yaşta verebilecek
olmamızdır.
Yerel yönetimlerin görev ve sorumlulukları arasında olan “Trafik Eğitim Parkları”nın tesis
edilmesi ve işletilmesi noktasında bu tesislere materyal desteği sağlanarak destek
olunacaktır.
Eylem Planı 2010
1.2
Sürücü
Kursları
ve
Sürücü
Belgeleri:
Trafik
Eğitimine
Bağlı
Prosedürlerde GeliĢme Hedefleri
Sürücü adaylarının eğitildiği özel sürücü kurslarının müfredatının günün koşullarına göre
güncellenmesi
gerekmektedir.
Buna
bağlı
olarak
sınavlarda
sorulan
sorular
da
güncellenerek, sınavdan geçme şartı daha da zorlaştırılmalıdır.
Özel sürücü kurslarının sayısı 3.000 civarındadır. Aralarındaki rekabet nedeniyle özellikle
fiyat rekabetiyle müşteri edinmeye çalışmaktadırlar. Gelirlerinin düşmesine bağlı olarak
karlılığı sağlamak için kaliteden taviz verdikleri gözlenmektedir. Düşen kalite doğrudan
sürücü adaylarının eğitimine yansımakta ve çoğunluğu genç insanlar hem parasının tam
karşılığını almadan daha da kötüsü yarı eğitimli olarak trafiğe çıkarak hem kendisinin hem
de etrafındakilerin can güvenliğini tehlikeye atmaktadır. Bu nedenle özel sürücü kurslarının
denetimi de ayrıca üzerinde durulması gereken önemli konulardan biridir.
Özel sürücü kursu öğretmen, yöneticilerinin ve sınav heyetinde yer alan kişilerin değişen
koşullara bağlı olarak eğitim almaları sağlanmalıdır.
Eylem Planı 2010
1.3 Sürücü Yol Bilinci ve Tekrar Eğitimi: Ceza Puanı uygulaması, denetimlerin
yeterli etkinlikte yapılamamasından dolayı beklenilen faydayı sağlayamamıştır. 2009 yılında
yapılan denetimler sonucu, 100 ceza puanını dolduran 14.137 sürücü cezalandırılabilmiş, 5
kez hız limitini aşan sürücü sayısı da sadece 812 olmuştur.
3.4.2
Eylem
Planı
2010
Eylem Planı 2010
Yol Güvenliği
Bilinci
2. Yol Güvenliği Bilinci
2.1 GeliĢen Yol Güvenliği Bilinci
Kişilerin seyahat özgürlüğü ve ulaşım hizmetini alan taraf olarak tüketici haklarının yanında
vatandaşlık sorumluluğuyla hareket ederek devletin sunduğu bu hizmeti kullanırken bilincin
de geliştirilmesi amacıyla “Trafikte Sınırını Bil” sloganıyla bir sosyal sorumluluk projesi
tasarlanmıştır.
Kampanya, öğrenciler için tasarlanan programın tamamlayıcısı olarak hayata geçirilecektir.
Bu kampanya; TV, Out-door, baskılı malzemeler, internet ve saha çalışması iletişim
kanallarıyla uygulanacaktır.

Hız limitleri,

Emniyet kemeri kullanılması,

Alkollü araç kullanma,

Ekonomik sürüş teknikleri
Hakkında bilgiler; etkileyici iletişim, yüksek bilinirlik, kalıcı bilinçlendirme, güler yüzlü ve
teşvik edici bir yapıda tasarlanmıştır. Radyolarda yayınlanacak farklı formatta bir yarışmayla
da desteklenecektir. Medya desteği ve internetin etkin şekilde kullanımıyla hedef kitleyle
iletişimin sürekli kılınması hedeflerimiz arasındadır.
3.4.3
Gözetim ve
Kontrol
Eylem
Planı
2010
Eylem Planı 2010
3. Gözetim ve Kontrol
3.1
Trafik
Disiplinindeki
Faaliyetlerin
ve
Sürücü
DavranıĢlarının
Denetlenmesi
Akıllı ulaşım sistemlerinin kullanımının son yıllarda artmasıyla birlikte elektronik denetim
sistemleri de çok etkin bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Caydırıcı etkisi neredeyse
resmi görevliye eş değerdedir.
Yerel yönetimlerin geliştirdiği elektronik denetim sistemleriyle; kırmızı ışık ihlali, nedensiz
olarak emniyet şeridi kullanımı önemli karayollarından başlayarak yaygınlaştırılmaktadır.
Elektronik denetim yaygınlaştırılırken, alınan başarılı sonuçlardan cesaretle diğer ihlallerin
tespitiyle ilgili geliştirme çalışmaları yapılmaktadır.
Elektronik sistemlerin yaygınlaşırken yasal düzenlemeye de ihtiyaç bulunmaktadır. İhlallerin
yerel yönetim tarafından saptanmasına ve belgelenmesine rağmen ceza kesim yetkisi
emniyet teşkilatında olması nedeniyle emniyetin ayırdığı insan kaynağının kapasitesiyle
sınırlı cezalandırma çalışması yapılabilmektedir. Bu yöntemle yapılan denetimlerde ceza
kesme yetkisinin yerel yönetimlerle paylaşılması gerekmektedir.
3.2 Disiplinin Daha Etkili Uygulanabilmesi Ġçin Yasal Reformların ve
Prosedürlerin Artırılması
Çalışmaların yasal olarak da desteklenebilmesi için bazı reformlara ihtiyaç bulunmaktadır.
Karayolları Trafik Kanunu taslağı hazırlanmış ve paydaşların ve akademisyenlerin
görüşlerine açılmıştır. 2010 yılı içinde TBMM’den geçerek yasalaşmasıyla beraber güncel
şartlar ve ihtiyaçlara cevap verebilecek bir noktaya ulaşılacağı beklenmektedir.
3.4.4
Eylem
Planı
2010
Eylem Planı 2010
4. Araçta Güvenlik
Araçta
Güvenlik
4.1 Araçlarda Güvenlik Sistemlerinin TeĢvik Edilmesi
Teknolojik
gelişmeler
izlenerek
uygulanmasında
yarar
görünen
konular
yasal
düzenlemelerle desteklenecektir. Buna bir örnek olarak Haziran 2010’da hayata geçirilecek
olan araçlarda çocuk koltuğu kullanım mecburiyetini verebiliriz. Bu konuların geliştirilmesi
için otomotiv endüstrisinin temsilcilerinin de çalışmalarımıza katılımı sağlanacaktır.
3.4.5
Eylem
Planı
2010
Eylem Planı 2010
Altyapılar ve Yönetim
Trafik Bilgisi
5. ALTYAPILAR VE YÖNETĠM / TRAFĠK BĠLGĠSĠ
5.1. Trafik Yönetiminin ve Seyahat Gezi Öncesi Yol Kullanıcılarının
Bilgilendirmenin GeliĢtirilmesi
Akıllı ulaşım sistemlerinin bir parçası olan navigasyon sistemleri, GSM şebekesi ve
internetten gerçek zamanlı trafik bilgisi hizmeti sunumu sürücülerin seyahatlerini
planlamalarında çok yardımcı olan sistemler olmuştur.
Sinyalizasyon sistemlerinin iyileştirilmesi ve yaygınlaştırılmasıyla ilgili çalışmalar süreklilik
arz etmektedir. Yollara kurulan bilgilendirme ekipmanları ve video gözetim kameralarından
alınan bilgilerle sürücüler bilgilendirilirken bu bilgiler, trafik yönetiminde yetkili diğer otoriterle
de paylaşılmaktadır. Farklı kurumlar arasında bazen de insan faktöründen dolayı
koordinasyonlarda zafiyetler izlenmektedir. Daha objektif çözümlerle insan faktörünün
azaltılacağı çözümlere ihtiyaç bulunmaktadır.
5.2. Bakım, GeliĢtirme ve Altyapı Yapımı ve Yol Güvenliği Ġçin Tamir ve
Bakım
Bu çalışmalar; bakım ve değerlendirme, güvenliği artırma ve yol durumu ile ilgili genel
bakım, restorasyon ve geliştirmeleri ve bunun etkisi olan yol geliştirmelerini (dikey ve yatay
işaretlemelerin boyama, bakım ve restorasyonu, trafik levhaları ve ihtiva edilen sistemler,
yol elemanlarının temizlenmesi, yolda oluşan çukurların temizlenmesi, tamiri ve olağan dışı
zararların bakımı gibi) içermektedir.
Kaza oranlarını düşürmek için altyapı ve ulaştırma planının maddeleri içinde yer alan yol
güvenliği ve yapısının bakımı, yol güvenliği, yol işaretleme, asfaltlama ve tam bakım
konularında hizmet seviyelerinin belirlenerek ilgili kurumların hizmet kalitesinin sürekli
artırılması ve ölçümlenmesi için 2011 yılında çalışmalar yapılacaktır.
3.4.6
Eylem
Planı
2010
Eylem Planı 2010
İşgücü ve Nakliye
Yol Güvenliği
6. ĠĢgücü Ve Nakliye Yol Güvenliği
6.1 Profesyonel UlaĢtırma Sürücülerinin Yol Güvenliği Ġçin Bilinçlendirilmesi
ve Kontrolü
Amaç, profesyonel sürücülerin kabiliyetleri, davranışlarını ve bilgilerini yük ve yolcu
taşımacılığında ve ulaştırma aktivitelerinde daha yüksek seviyede güvenlik elde
etmektir.
Uzun yıllardır takograf cihazı kullanımı, sürüş ve dinlenme zamanları ve yük aşım
kontrol ve denetimleri yapılmaktadır. Okul taşıtı sürücüleri ve taksi sürücüleri de bu
kapsamda ele alınarak çalışmaya dahil edileceklerdir. Sektör temsilcilerinin de
görüşlerinin alınarak bu uygulamaların geliştirilmesi, güncellenmesi için 2011
yılında danışma toplantıları yapılması planlanmaktadır.
3.4.7
Eylem
Planı
2010
Mağdurlar ve Ailelerine
İlgi ve Destek
Eylem Planı 2010
7. Mağdurlara ve Ailelerine Ġlgi Ve Destek
7.1 Trafik Kazaları Mağdurlarına ve Ailelerine Desteğin GeliĢtirilmesi
Kaza sonrası koordinasyonda ve mağdurlara yardımda bulunmada tepki süresinin
kısaltılması mağdur sayısında ve ciddi kazaların sayısında azalmaya çok katkıda
bulunacaktır. Trafik kazalarında ilk yardım, psikolojik destek ihtiyaç ve içeriklerine karar
verilmesi, sürücüler, eğiticiler ve trafik kontrol memurları için eğitim, destek programı
hazırlanması, programların uygulanabilmesi için önemli eğitici materyallerin hazırlanmasıyla
ilgili Sağlık Bakanlığı’nın yanı sıra mağdurların oluşturduğu STK’larla da 2011 yılında ortak
çalışmalar yapılacaktır.
4
Öneriler
Eylem
Planı
2010
Eylem Planı 2010
Öneriler ve Yol Haritası:
1. Söz konusu çalışmanın bir hükümet projesi olarak değerlendirilerek en üst
düzeyde bir eşgüdüm sağlanmalıdır.
Bunun için 3 farklı çalışma grubu önerilmektedir:
a.
Çalışma Üst Kurulu
b.
Proje Koordinatörlüğü
c.
İzleme ve Değerlendirme Kurulu
2. Proje Koordinatörlüğü’nün Çalışma Üst Kurulu’nun bilgisi dahilinde benzer
çalışmaları yapmış ülke kuruluşlarıyla temasa geçerek Eylem Planı’na son şeklini
vermesi
3. Sayın Başbakanımızca Karayolu Güvenliği Eylem Planı’nı hükümet projesi
olarak kamuoyuyla paylaşılması
4. Gelişimin ve etkilerinin sürekli ölçülmesi ve 6’şar aylık periyodlarda
raporlanması.
KAYNAKLAR
[1] http://www.egm.gov.tr
[2] http://www.tuik.gov.tr
[3] Strategic Plan on Road Safety 2005-2008, “Action Report on Road Safety 2005”,
Minsterio Del Interior, Direccion Gral. de Traffico, İspanya, 2008.
[4] “Investigacion Descriptiva Sobre Las Actividades de Educacion Vial Realizadas En
Las Jefaturas Provinciales de Trafico Ano 2003”, Minsterio Del Interior, Direccion Gral.
de Traffico, İspanya, 2003.
[5] “Accidentes Mortales en Carretera Ano 2008”, Minsterio Del Interior, Direccion Gral.
de Traffico, İspanya, 2008.
[6] “Ulusal Trafik Güvenliği Programı” Swe Road, 2001.