Pülverizatör Memeleri Üzerine Bir Araştırma

Pülverizatör Memeleri Üzerine Bir Araştırma
Hasan BAL
Erciyes Üniversitesi
Safiye Çıkrıkçıoğlu Meslek Yüksekokulu, Teknik Programlar Bölümü, Kayseri
[email protected]
Özet: Bu çalışmada ülkemizde tarla pülverizatörlerinde yaygın olarak kullanılan yelpaze hüzmeli püskürtme
memeleri incelenmiştir. Deneme materyali olarak Timsan firması tarafından imal edilen TİM110–06 ve TİM 80–02
püskürtme memeleri kullanılmıştır. Denemelerde Timsan memelerinin enine dağıtım, verdi, damla büyüklüğü,
aşınma ve ilaç atımı incelenmiştir.
Sonuçlar kısaca aşağıdaki gibi tesbit edilmiştir: Timsan püskürtme memeleri plastik malzemeden yapılmış ve renk
kodlamasına uygundur. Memelerin oluklu test standında farklı basınç ve yükseklikteki enine dağıtımı ölçülmüş ve
dağılımın varyasyon katsayısı CV, BBA ve ISO Normlarından yüksek bulunmuştur. Her bir memenin verdi değerleri
LU110-06 ve LU80-02 Lechler meme değerlerinden büyüktür. Timsan 80-02 memelerindeki silisyum diokside
karşı aşınma Timsan 110-06 dan daha fazla olmuştur.
Anahtar kelimeler: Yelpaze huzmeli meme, meme verdisi, enine dağıtım, damla büyüklüğü
A Research on Sprayer Nozzles
Abstract: In this study, flat fan nozzles, which have common usage in field sprayers in our country, was
investigated. TIM110–06 and TIM 80–02 sprayer nozzles manufactured by Timsan Company were used as
experimental materials. In experiments, horizontal distribution of nozzles, volumetric flow rates, droplet size and
application of pesticides were investigated.
The results were determined as follows. Timsan spray nozzles were manufactured using plastic material and
appropriate to color coding. The horizontal distribution of nozzles at different pressure and height was measured
in Patternator and coefficient of variation (CV) was found to be higher based on Biologischen Bundesanstalt (BBA)
and ISO norm. Volumetric flow rates of each nozzle were found to be higher than that of LU110-06 and LU80-02
Lechler value. Abrasion to SiO2 for Timsan 80-02 nozzle is greater than Timsan 110-06.
Keywords: Flat fan nozzles, volumetric flow rate of nozzles, horizontal distribution, droplet size
GİRİŞ
Her çiftçi ve meyve-sebze yetiştiricisi bitki koruma
ilaçlarının dağıtılması için, mümkün mertebe ilaçların
hedefe düzgün dağıtımını sağlayacak bitki koruma
makinesine ihtiyacı olduğunu bilmektedir.
Bitki koruma ilaçları ruhsat için resmi yerlerde
kapsamlı incelemelere alınırken, makinelerin koruma
testleri tam yapılmamaktadır. Tarımsal ilaç ve bunu
dağıtan makinelere ait asgari şartlar, sağlanamayınca
başarılı bir ilaçlama yapılamamaktadır
Bitki koruma makinelerinin başarısına zararlı, bitki,
toprak, hava şartları, ilaçlama zamanı, traktör, bitki
koruma makinesi ve ilaç gibi çok sayıda faktör etki eder.
Makine ile ilgili önemli faktörlerden biri de pülverizatör
püskürtme memeleri olmaktadır.
Püskürtme memeleri pülverizatörlerin en hassas ve
önemli organlarındandır. Optimal bir aplikasyon için
püskürtme memelerin test edilerek enine dağıtım, verdi,
damla büyüklüğü spektrumu gibi bazı karakteristiklerinin
belirlenerek durumlarının açığa kavuşturulması gereklidir.
Ayrıca standart renk kodlanmasına uygunluğu, yapıldığı
267
malzeme ve aşınmaya dayanımları da belirlenmelidir.
İlaçlamada meme seçimi uygun yapılmaz ve
atılan ilacın hedefe ulaşması sağlanmazsa abdrift
tehlikesi başlar, toprağın, suyun kirlenmesi, ürünlerde
atık madde birikmesi ve ilaç kayıplarına neden
olunabilmektedir. (Lüders,1979)
Bu
çalışmada
ülkemizde
modern
tarla
pülverizatörlerinde yaygın olarak kullanılan yelpaze
huzmeli memelerden Timsan 120–06 ve Timsan 80–
02 püskürtme memeleri ele alınarak enine dağıtım
düzgünlüğü, verdi, damla büyüklüğü dağılımı ve
aşınma direnci belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmaların
laboratuar kısmı Hohenheim Üniversitesi aplikasyon
laboratuarında ve Metzinger Lechler meme fabrikası
test merkezinde yapılmıştır. Tarla çalışmaları ise 75
cm sıra aralığı ve 35 cm sıra üzeri mesafesinde
dikilmiş vejetatif aksamı iyi gelişmiş bir patates
tarlasında yürütülmüştür.
Çalışma; giriş genel bilgi, materyal ve metot,
araştırma sonuçları ve tartışma başlıklarında kısaca
açıklanmıştır.
GENEL BİLGİ
Bitki korumada optimal aplikasyonun amacı, atılan
(konvansiyonel memelere kıyasla) göre daha iri
ilacın etkisinden azami derecede faydalanmak ve aynı
damla oluştururlar. Abdrifti azaltan meme tekniği
zamanda abdrift ve buharlaşma kayıplarını en aza
alanındaki en önemli gelişmeler, enjektörlü meme
indirmektir. Bunu gerçekleştirmek için ilaç seçimi yanında
olarak
meme seçimine ve uygun pülverizatör kullanımına da
prensiplerinde çalışmaktadırlar. Meme gövdesindeki
dikkat etmek gereklidir.
açık deliklerden hava emilir, bir odacıkta sıvı ile
Antidrift
memeler
bilinen
yelpaze
ürünlerdir.
Bu
memelere
memeler
Venturi
Tam ve kısmi sistemik tarım ilaçlarının atılmasında
karıştırıldıktan sonra dışarıya püskürtülür. Bunların
püskürteme sıvısı ile hedefin tam kaplanmasına gerek
normal fonksiyon yapabilmesi için daha büyük (5 bar)
olmadığı, bundan dolayı bu durumlarda iri damlalı az
basınca ihtiyaç olmaktadır. Meme büyüklüklerine göre
abdriftli memelerin kullanılmasının uygun olacağı, kontak
oluşturulan
etkili ilaçların dağıtılmasında ise hedefte ilacın optimal
bulunmaktadır (Schmidt ve ark., 2006).
damlalar
300–600
µm
arasında
kaplama derecesine erişmesi gerektiği bunun için meme
Bu memeler abdrifti daha da azaltmakta ve
tipi ve ilaçlı sıvı miktarına dikkat edilmesi gerektiği
pratikte daha yüksek güven mesafesi (göl, akarsu,
bildirilmiştir (Giese,1998).
mesken) ile çalışabilmektedir. Uygulamada daha
İlaçlamada atılan ilacın hedefte (toprak ve bitki)
yığılması, artık madde, abdrift ve çevre kirlenmesi
yönünden
damla
büyüklüğü
önemlidir.
Farklı
yüksek bir güven mesafesi ile çalışmak için hız ve
basınca dikkat etmek gereklidir( Kirch, 2003 ).
Kontak etkili ilaçların
(çoğunlukla) her birinin
büyüklükteki damlalar, farklı özellikler gösterirler. Yapılan
hedefte düzgün ve hassas dağıtılmasına ihtiyaç
araştırmalar 150–200 µm büyüklüğündeki damlaların
vardır.
abdrifte yatkın olduğunu ve 200-300 µm den büyük
depolanamamaktadır.
damlaların hedefte en iyi şekilde yıldığını, daha büyük
büyüklüğe
damlarlın ise hedefte yuvarlanma eğilimi gösterdikleri
aplikasyonla sağlanır ki, burada su miktarı hiçbir
belirlenmiştir (Giese,1998).
zaman 200 l/ha altında olmamalıdır.
Çünkü
sahip
ilaç,
En
damla
bitki
iyisi
küçük
içerisinde
ve
spektrumuna
orta
sahip
Damla büyüklüğüne genel olarak meme yapısı (tip ve
Sistemik ilaç atımında biyolojik etkinlik için hiçbir
geometrik şekli) yanında aplikasyon şartları (basınç,
zaman kaplama derecesi % 15’in altına düşmemelidir.
çalışma hızı, ilave hava alımı, ilaç, rüzgâr ve bitkinin
Bitki koruma ilaçları 3 m/s rüzgar hızı ve 25 oC hava
durumu) etki edebilmektedir. Her meme belirli bir
sıcaklığı üzerinde atılmamalıdır. Mümkünse sabah ve
basınçla kendine has küçük ve büyük damlalardan oluşan
akşam saatlerine doğru atılmalıdır. 300 l/ha ilaçlama
bir damla spektrumu yayar.
normu altında mümkün mertebe abdrifti azaltan
Bitki
korumada
yüklü
antidrift AD yahut enjektör memeleri kullanılmalıdır.
damlacıkları ifade eder ki, bunların hedefe ulaşmayan,
İlaç atımında meme yüksekliği ve meme aralığı 120o
özellikle rüzgar ve hafif hava hareketi etkisi ile uzağa
huzme açısı için 50 cm ve 80o huzme açısı için de 75
götürülen damlalardır. Abdrifte, ilaçlar çevreye yağar ve
cm yükseklikte olmalıdır. Püskürtme memelerinde ilaç
kötü
sonuçlara
çoğunlukla
alet
abdrift,
etken
sebep
olabilir.
tekniği
ve
madde
Abdrifte
sebepler
dağıtım düzgünlüğü standart pistlerde enine dağıtımın
meterorolojik
faktörlere
varyasyon katsayısı ile değerlendirilmektedir. Düzgün
dayanır (Göhlich,1990).
bir dağıtım için % varyasyon katsayısı basınç ve
Yelpaze huzmeli memeler, 1,5–3 bar basınç altında
mesafeler için % 7 yi aşmamalıdır. Diğer çalışma
kullanılmaktadır. Bular nispeten küçük damla spektrumu
şartları için bu değer en fazla % 9 olmalıdır
göstermektedir.
(BBA,1998).
büyüklüğü
Meme
büyüklüklerine
spektrumları
150–300
göre,
µm
damla
arasında
değişmektedir(Giese, 1998).
Meme tekniğindeki ilk gelişmeler antidrift (abdrifti
azaltan) memelerinin yapımı şekilde oluşmuştur. Bu
memeler 2,5-3,5 bar arasında çalışmaktadırlar.
268
MATERYAL ve YÖNTEM
Meme aşınma ölçümlerinde, 48 saat sonraki
meme verdileri 2, 3 ve 4 bar basınçta TİM80–02
memesi için 1.03, 1.28, 1.47 L/dakika ve TİM 10–06
Materyal
Araştırma
materyali
olarak
ülkemizde
tarla
memesinde
2.37,
2.90
ve
3,96
L/min
olarak
pülverizatörlerinde yaygın olarak kullanılan TiİMSAN 120
belirlenmiştir. % Volüm değişikliği 8, 24, 48 h için
-06 ve 80 -02
TİM80–02 de sırasıyla %9, %15, %21 ve TİMI 120–
kullanılmıştır.
yelpaze huzmeli püskürtme memeleri
Plastik
malzemeden
yapılmış
olan
06 da %2, %4, %6 bulunmuştur.
memelerde firma rumuzunu, huzme açılarını ve verdilerini
belirten yazı ve rakamlar bulunmaktadır. Renkleri gri ve
Çizelge 1: Timsan Püskürtme memelerine ait enine
sarı olan memeler hiç kullanılmamış olup imalattan
dağıtım varyasyon katsayısı ve verdi değerleri.
örnekleme yoluyla üçer adet seçilip kullanılmıştır.
Meme
Metot
Püskürtme
memeleri
test
deneyleri
P
H
%
Verdi
(bar)
(cm)
CV
(I/min)
50
15.98
0.95
Hohenheim
Üniversitesi Aplikasyon laboratuarında ve Metzingen
Lechler meme fabrikası test merkezinde yürütülmüştür.
60
11.55
Kullanılan TIMSAN 120-06 ve 80-02 memelerin enine
75
12.50
dağıtımında,
50
13.41
60
11.95
75
13.93
50
12.39
60
12.54
75
12.96
Metzingen
elektronik
mene
test
2
pisti
düzenekleri, verdi ölçmelerinde Aplikasyon laboratuarı
verdi ölçüm düzeneği kullanılmıştır.
3
TİM
80–02
Damla büyüklüğü Laser Dopler (PDPA) metodu,
meme
aşınma
denemeleri
için
aşındırma
aleti
4
kullanılmıştır. Püskürtme memelerinin enine dağıtımı 2, 3,
4 bar basınçta ve 50, 60, 75cm yükseklikler için
2
ölçülmüştür. Meme verdileri ise deney pistinde yine 2, 3,
4 bar basınçlarda ölçülmüştür. Damla büyüklüğü dağılımı
yalınız 3 bar basınçta belirlenmiştir. Meme aşınma
ölçümleri, aşındırma test cihazında silise karşı 48 saat
TİMASAN 120 – 06 ve 80 – 02 memelerine ait değişik
basınç ve yükseklikler için enine dağıtıma ait % CV ve
verdi değerleri aşağıda, çizelge 1 de verilmiştir. Çizelge
değerlerinde görüldüğü gibi verdi değerleri TİM 80-02
memeleri için 2,3,4 bar basınç değerlerinde sırasıyle
0,95, 1,17, 1,35 l/min ve TİM 120-06 memelerde aynı
sırasıyla
2,28,
2,84,
3,24
L/min
bulunmuştur. Enine dağıtıma ait varyasyon kat sayısı
%CV çizelge değerlerinde görüldüğü gibi 10,41-15,98
arasında değişmiştir. Bu değerler BBA standartlarına göre
daha yüksek bulunmuştur.
Püskürtme
memeleri
13.30
2.28
50
TİM
3
120–06
11.48
2,84
11.57
4
50
10.44
3.24
10.49
ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA
için
1.35
12.23
çalıştırarak belirlenmiştir.
basınçlar
50
1.17
için
damla
büyüklüğü
dağılımında VD10, MVD ve VD90 değerleri belirlenmiş, bu
değerler TİM80–02 memesi için sırasıyla 101.28, 224.49,
396.80ụm TİM 120-06memesi için ise 102.35, 221,93 ve
390.05ụm ölçülmüştür.
Tarla
pülverizatörlerinde
olup
TİMSAN
bitki
koruna
memeleri
için
renk
koduna
uygundur. Farklı basınç ve yüksekliklerde her iki
meme için yapılan enine dağıtım ölçümlerine ait
varyasyon
katsayısının(%CV)
ISO
ve
BBA
stantlarından büyük olması, memelerin düzgün ilaç
dağıtımı yapmadıklarını göstermektedir. Meme verdi
değerleri de aynı büyüklükteki LU 90–02 ve LU 120–
06 memelerinkinden biraz daha büyük bulunmuştur.
Meme damla büyüklükleri 3 bar basınçta hedefte
dağıntısız tutunabilecek büyüklüktedir. Kısa süreli
aşındırma ölçümlerinde belirgin bir volum artışı olmuş
ve bu artış TİM80–02 de daha fazla bulunmuştur. Bu
püskürtme memeleri ile patates bitkisi mildiyöye karşı
yapılan
ilaçlamalarda
işleyemediğini
269
kullanılan
püskürtme memeleri, plastik malzemeden yapılmış
ilacın
bitki
içine
iyi
işleyemediğini ve yaprak altında ilaç kaplamanın düşük
olduğu gözlenmiştir Patateste mildiyöye karşı ilaçlama
tekniği
çalışmalarında; Enjektör memelerin
ilacın bitki
içerisine işlemesinde daha etkin olduğu ve bunun için
konvasyonel memeler yerine, enjektörlü meme kullanımı
tavsiye edilmektedir (Irla ve Thomes, 2000).
LİTERATÜR LİSTESİ
BBA,1998.Verordnung
über
Pflanzenschutzmittel
und
Pflanzenschutzgeraete.Erstel Abschnitt,S.2161.
Giese,K.,1998:Applikationstechnik im modernen
Pflanzenschtz.Rationalisierung-Kuratorium
für
Landwirtschaft
(RKL), S:1-557-572, Vortrag, RKL
Tugung,1998,Rediensburg-Österrönfeld
Göhlich,H.,1990 .Pflanzenschutz und Pflanzenpflege,
Irla,E.,Anken,T.,2000.Spritztechnik
gegen
Krautfaule
im
Kartoffelbau,6,S 254-257
Katalog L 971. Lechler Agrardüsen und Zubehören
Kirch,G.2003. Getreide ,H.2,S.106- 110
Lüders, W.,
1979: Pflanzenschinen und deren Einsatz.
Landesanstalt für Pflanschutz, S.502 Stuttgart
Schmidt,
K.
,R.Brune,.H.
Raffel,2006.Düsen,Druck
und.Wasseraufwand. Getreide 4 ,S.252-256
270