Yaz Futbol Kurslarına Katılan 10–13 Yaş Grubu Erkek Çocukların

17
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 17-27
Yaz Futbol Kurslarına Katılan 10–13 Yaş Grubu Erkek Çocukların Bazı
Fiziksel Ve Fizyolojik Özelliklerinin Değerlendirilmesi*
The Evaluation of Some Physical And Physiological Characteristics of
the 10-13 Years-Old Group Boys that Participate In Summer Football Courses
**
Dursun GÜLER
Özet
Bu çalışmanın amacı, yaz futbol kurslarına katılan 10-13 yaş grubu erkek çocukların bazı fiziksel ve fizyolojik
özelliklerinin araştırılmasıdır.
Araştırmaya; Burdur Özel İdaresi Köy Hizmetleri Gençlik Spor Kulübü’nün açmış olduğu Yaz Futbol Kursundaki
kursiyerlerden 10-13 yaş arası 23 (12’si ikinci ölçümlere katıldı) sağlıklı erkek öğrenci gönüllü katılmıştır.
Tüm değişkenlerin Ortalama ve Standart Sapmaları, Minimum ve Maksimum değerleri alınmış; kurs öncesi ve
sonrası tüm değişkenlere ait ortalamalar arasında fark olup olmadığı Wilcoxon Eşleştirilmiş İki Örnek Testiyle
belirlenmiş ve değerlendirilmiştir.
Tüm çocuklara yönelik boy uzunluğu ortalaması 1,47 ±0,1 m, vücut ağırlığı ortalaması 43,5 ±11,5 kg, Vücut Kitle
İndeksi (VKİ) ortalaması 19,8 ±3,7, esneklik ortalaması 16,2 ±5,9 cm, mekik çekme ortalaması 26,1 ±11,8,
barfikste kol çekme ortalaması 1,1 ±2,0, durarak uzun atlama ortalaması 143,4 ±24,9 cm, 30 m sürat koşusu
ortalaması 6,11 ±0,68 sn ve aerobik dayanıklılık ortalaması 10,50 ±2,32 dk olarak tespit edilmiştir. Bu bulgularla
birlikte ikinci ölçümlere katılan öğrencilerin ön test ve son test sonuçları arasında esneklik ortalaması ve bacaklar
bükülü mekik çekme ortalamasında anlamlı (P<0,05) farklar gözlenmiş, diğerlerinde gözlenmemiştir.
Sonuçta, futbol yaz kursuna katılan 10-13 yaş grubu erkek çocukların, uygun fiziksel ve fizyolojik özelliklere sahip
oldukları ve kurs sonucunda esneklik ve abdomen kas kuvveti ve dayanıklılığı özelliklerinin arttığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Erkek Çocuklar, Yaz Futbol Kursu, Fiziksel ve Fizyolojik Özellikler
Abstract
The intent of this work was to investigate both the physical and physiological characteristics of 10-13 year old
boys participated in summer football courses. In this investigation, 23 male pupils (12 of these pupils acceding to
second scale) voluntarily participated in summer football courses which were organized by Burdur Special
Provincial Administration Rural Services Youth Sport Club.
At the beginning and end of the course both the average and standard deviations, and the minimum and
maximum values of whole variables were taken. The Wilcoxon Paired Two-Sample Test was determined and
assessed as to whether or not it had discrepancy on the mean average of the whole variables or not.
The average height of the 10-13 year old boys were 1,47 ±0,1 m and their weight average was 43,5 ±11,5 kg.
Their averaged Body Mass Index (BMI) was 19,8 ±3,7. The flexibility average was 16,2 ±5,9 cm, and the “sit-up”
average was 26,1 ±11,8. The measured “pull-up” average was 1,1 ±2,0 and the standing long jump average was
143,4 ±24,9 cm. The 30 meter sprint average was 6,11 ±0,68 seconds and their average aerobic endurance was
10,50 ±2,32 minutes. Nevertheless, significant differences (P<0,05) are observed between the pre and post
measurements in the sit-up and flexibility averages.
Consequently, the physical and physiological characteristics of the guardians of these male children were
observed. At the end of the course, an increase in durability in connection with such specialties: abdomen
flexibility, muscle strength, and endurance; were confirmed.
Key Words: Boys, Summer Football Course, Physical and Physiological Characteristics
Giriş
10-13 yaş, gelişim dönemlerinden geç çocukluk ve ergenlik dönemleri içerisinde, psikomotor gelişim
dönemlerinden ise sporla ilişkili hareketler dönemi içerisinde yer almakta olup (Gökmen ve ark. 1995,
Larson and Zaichkowsky 1995); periyod süresince nispi olarak yavaş fakat sürekli bir büyüme vardır
ve uzuvlar gövdeden daha hızlı büyümeye meyillidirler. Bu periyot çocukların motor becerilerinde en
* Bu çalışmanın verileri, Burdur İl Özel İdaresi Köy Hizmetleri Gençlik Spor Kulübünün desteklediği 01 No’lu
projeden alınmıştır.
** Yrd. Doç. Dr. Amasya
[email protected]
Üniversitesi
Eğitim
Fakültesi
Beden
Eğitimi
ve
Spor
Bölümü
,
18
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 17-27
büyük değişimlerin altını çizer ve periyodun başlangıcında erkek ve kız çocukları arasında daha az
farklılık bulunmaktadır. Çocuklar için bu süreç, yüksek enerji ve kaba motor becerilerin çok olduğu
zamandır ve aralıksız hareket halinde olması ile karakterize edilir. Grup aktiviteleri hakkındaki
farkındalık artmaktadır, çocuk sopa ile topa vurabilir, elleri basketbol ve futboldaki fırlatma ve
yakalama için yeterince büyüktür. Bu periyotta çocuklar temel transisyonel (geçişken) motor
becerilerden daha ince motor beceriler ve özel beceri gelişimine geçerler. Büyük pubertal (erinlik,
ergenlik) değişimler meydana gelir; kızlar erkeklerin geç adölesan dönemdeki hızlı büyüme ve
gelişimlerine kadar erkekleri fiziksel ve motor gelişim açısından geçerler, erken hızlı büyüme ve
gelişme yaşarlar. Görülen motor gelişimin her bir aşamasının yaş aralığı belirlenmelidir ki bu aşamalar
genel sınırlar olarak görülmelidir. Motor gelişimdeki bireysel farklılıklar, genetik yapı, olgunlaşma oranı
ve deneyim geçmişi ile büyük oranda ilişkilendirilebilir (Larson ve Zaichkowsky 1995).
Spor, büyüme çağındaki çocuklar için, hem fiziksel gelişime yönelik hem de iyi bir kişilik ve ruh sağlığı
kazanma yönünden yararlı ve gereklidir. Çağımızda spor insan yaşamının her seviyesinde önemli
roller üstlenmektedir. Günümüzün en popüler sporlarından biri olarak kabul edilen futbol tüm dünyada
olduğu gibi ülkemizde de hızla yaygınlaşmaktadır. Yetkililer oluşan talebi karşılamak amacıyla tüm
branşlarda özellikle futbolda alt yapı çalışmalarını hızlandırarak amaca hizmet edecek yaz spor
okullarını da açmak zorunda kalmışlardır. Açılan futbol yaz spor okullarının amacı ise; egzersiz yoluyla
çocukların gelişim dönemlerine olumlu katkılar sağlamak ve yetenekli çocukları ön plana çıkarmaktır
(İbiş ve ark. 2004).
Futbol, biyomotorik özelliklerin tümünün önemli ölçülerde sergilendiği bir spor dalıdır. Bir futbol
oyununda kısa mesafeli süratli koşular kadar, uzun mesafeli yavaş tempolu koşular da yer almaktadır
(Müniroğlu ve ark. 1999). Fiziksel kondisyon, teknik ve taktik performans, futbol gibi takım
sporlarındaki performans ölçümü için çok önemli değişkenler olduğundan, futbol oyununun çok
kompleks bir oyun olmasından, bu önemli değişkenleri araştırmak zordur (Güler 2007, Rosch et al.
2000). Bunun yanında, dayanıklılık temel olmak koşuluyla (Şahin 2007) bir oyun boyunca futbol
oyuncuları sıçramalar, yakalamalar, dönmeler, yüksek hızda koşular ve sprintleri içeren her 3-5 sn’de
bir aktivite değişiklikleri ile aralı egzersizleri de gerçekleştirirler. Dolayısıyla, kısa süreli, yüksek
yoğunluklu aralı egzersizlerin bir futbol oyuncusunun teknik becerilerini ne düzeyde etkileyeceği
belirsizdir (Rostgaard, Iaia, Bangsbo and Scott 2007). Futbolcular, futbolun fizyolojik gereksinimlerinin
üstesinden gelmek için bir kaç fitnes bileşenlerinin karşısında yetenekli olabilirler ve alandaki fitnes
testlerinin kullanımı amatör ve elit (profesyonel) düzeydeki futbol oyuncularının, performansı için,
yeteneklerinin incelenmesinde yardımcı olmaktadır (Güler 2007, Svensson and Drust 2005).Bu
çalışmada amaç, 8 hafta yaz futbol kurslarına katılan 10-13 yaş grubu erkek çocukların bazı fiziksel ve
fizyolojik özelliklerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesidir.
19
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 17-27
Yöntem
Denekler
Araştırmaya, Burdur Özel İdaresi Köy Hizmetleri Gençlik Spor Kulübü’nün açmış olduğu Yaz Futbol
Kursundaki kursiyerlerden 10-13 yaş arası 23 sağlıklı erkek öğrenci gönüllü katılmıştır. Bunlardan
yalnızca 12 öğrenci ikinci ölçümlerde yer almıştır. Çocukların yaş grubunun belirlenmesinde, benzer
gelişim özellikleri gösterdiklerinden, psikomotor gelişim düzeyleri (Gökmen ve ark. 1995, Larson and
Zaichkowsky 1995) dikkate alınmıştır.
Verilerin Toplanması
Araştırmada kullanılan tüm verilere aşağıdaki ölçüm yöntemleri ve testler kullanılarak ulaşılmıştır:
Boy Uzunluğu ve Vücut Ağırlığı Ölçümü
Sporcuların vücut ağırlığı ölçümleri, hassaslık derecesi 0,01 kg olan ağırlık ölçerle, boy ölçümleri ise
hassaslık derecesi 0,01 m olan boy ölçerle yapılmıştır (Bostancı ve Ark. 2004). Vücut yağ düzeyinin
belirlenmesinde VKİ (Vücut Kitle İndeksi) kullanılmış, futbolculara yönelik VKİ değerleri, “VKİ = Vücut
2
Ağırlığı (kg) / Boy Uzunluğu (m) ” formülü ile hesaplanmıştır.
Esneklik Ölçümü
Futbolcuların esneklik ölçümleri Otur-Eriş Testiyle yapılmış, test için otur-eriş sehpası kullanılmıştır
(Tamer 2000). Ölçümden önce çocuklara ölçümün nasıl yapılacağı öğretilmiştir. Test iki defa tekrar
edilmiş, yüksek olan ölçüm sonucu bilgi formuna kayıt edilmiştir.
Kas Kuvveti ve Dayanıklılığı Ölçümleri
Sporculara kuvvet ve kuvvette devamlılığın ölçülmesi amacıyla 1 dk süreyle Bükülü Bacak Mekik
Çekme (Johnson and Nelson 1974, Morrow et al. 2000) ile bir barda (yaklaşık 2,5 cm. çapında)
dinlenmeksizin çekilebildiği kadar Barfikste Kol Çekme Testi uygulanmış (Bağırgan 1990, Johnson and
Nelson 1974), testlerin nasıl yapılacağı çocuklara testten önce öğretilmiştir.
Sıçrama Kuvveti Ölçümü
Öğrencilerin sıçrama kuvveti ve anaerobik gücünü tahmin edebilmek amacıyla Durarak Uzun Atlama
Testi yapılmıştır (Kamar 2003, Özkara 2004). Sporculara testten önce bilgi verilmiş, iki ölçüm yapılmış
ve en yüksek değer bilgi formuna işlenmiştir.
Sürat ölçümü
Süratin belirlenmesinde 30 m Sürat Testi uygulanmıştır (Neto, Nunes and Hespanhol 2007, Eniseler
ve ark. 1996, Bostancı ve ark. 2004). Test, 30 m’lik mesafeler belirlenerek başlangıç çizgisinden
sporcuların alçak çıkışlarıyla yapılmış, casio marka kronometre ile ölçüm alınmıştır (Kamar 2003). İki
ölçüm yapılmış, en iyi sonuç bilgi formuna kayıt edilmiştir.
20
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 17-27
Aerobik Dayanıklılık Ölçümü
Futbolcuların aerobik dayanıklılıkları 1 Mil (1600 m.) Koş-Yürü Testi ile değerlendirilmiş, testten önce
çocuklara gerekli bilgiler verilmiş (Corbin and Pangrazi 1992, Zorba 2001) ve casio marka kronometre
ile ölçüm alınmıştır.
Ölçüm ve test sıralaması vücut ağırlığı ölçümü, boy uzunluğu ölçümü, Otur-Eriş Testi, Durarak Uzun
Atlama Testi, Mekik Testi, Barfiks Testi, 30 m Sürat Testi ve 1 Mil (1600 m) Koş-Yürü Testi şeklinde
uygulanmıştır.
Kursiyerlere Sağlanan İmkanlar ve Kurs Programı
Çalışmalar süresince kursiyerlere sağlanan imkanlar ve kurs süresince uygulanan antrenman
programı ayrıntılı bir şekilde aşağıda açıklanmıştır:
Kursiyerlere Sağlanan İmkanlar
Kursiyerlerin tümü ilköğretim öğrencisi olduğundan, antrenmanlarda düzenli yaşam ve beslenme
programı yapılmamıştır. Yalnızca veli ve çocuklara, sözlü olarak, dengeli beslenme ve düzenli yaşama
dikkat edilmesi konusunda telkinlerde bulunularak nelere dikkat edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Kurs,
kulübe ait olan eni/boyu yaklaşık olarak 20 m/40 m olan çim sahada yapılmıştır. Büyük sahada
çalışma imkanı bulunamamış, gerekli olan tüm eğitim ve antrenman malzemeleri imkanlar ölçüsünde
temin edilmiştir. Genel olarak bu malzemeler futbol topu, 3 kg-5 kg’lık sağlık topları, ayrım yelekleri,
çeşitli yüksekliklerde sıçrama engelleri, işaret hunileri şeklinde olmuştur. Antrenman yerinde elverişli
giyinme, soyunma ve duş imkanı olmadığından, çocuklar evlerinden eşofmanlarını giyinmiş olarak
gelmişler, forma ve şortla antrenmana katılıp, antrenman bitiminde eşofmanlarını giyerek evlerine
gitmişlerdir.
Kurs Programı
Antrenmanlara başlamadan önce çocukların fiziksel ve fizyolojik test ve ölçümleri yapılarak çocukların
genel düzeyleri belirlenmiştir. Çalışma grubu, çocukların psikomotor gelişim düzeyleri de (Gökmen ve
ark. 1995, Larson ve Zaichkowsky 1995) dikkate alınarak 10-13 yaş grubu olarak belirlenmiş, bu yaş
grubundaki tüm çocuklar çalışmalara ve ölçümlere birlikte alınmıştır.
Kursa katılan çocuklar, 8 haftalık bir kursa tabi tutulmuş, çalışmalar günde 1,5 saat olmak üzere
haftada 3 gün yapılmıştır. Yapılan antrenmanın kapsamı genel olarak; dengeleme hareketleri,
lokomotif hareketler ve manipulatif hareketlerin gelişimini de sağlayabilecek, futbola özgü hareket
becerileri ağırlıklı olmak kaydıyla, sürat-beceri-koordinasyon çalışmaları, temel teknik ve taktik
çalışmalar, eğitsel oyunlar, oyun ve kural bilgilerine yönelik çalışmalardan oluşmuştur (Gökmen ve
Ark. 1995, Özkara 2004). Her antrenman sonunda ortalama 20 dk futbol maçına yer verilmiş, her
çalışmada bu egzersiz programına uygun hareket edilmiştir. Egzersiz veya yüklenme aralarında
21
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 17-27
çocukların dinlenmesine özen gösterilmiştir. Tüm çalışmalarda, çocukların oyun içerisinde eğlenerek
bilgi ve beceri kazanabilmelerine özen gösterilmiştir.
Verilerin Analizi
Çalışmada değerlendirilen tüm parametrelerin Ortalama ve Standart Sapmaları, Minimum ve
Maksimum değerleri alınmış; kurs öncesi ve sonrası tüm değişkenlere ait ortalamalar arasında fark
olup olmadığı, Wilcoxon Eşleştirilmiş İki Örnek Testiyle belirlenmiştir.
Bulgular
Çalışmaya ait tüm bulgular Tablo 1 ve Tablo 2’de ayrıntılı olarak verilmiştir.
Tablo 1. 10-13 yaş grubu çocukların boy uzunluğu, vücut ağırlığı ve motorik özellikleri
Değişkenler
n
X ±Sd
Minimum
Maksimum
Boy Uzunluğu (m)
Vücut Ağırlığı (kg)
VKİ (Vücut Kitle İndeksi)
Esneklik (cm)
Mekik çekme (tekrar sayısı)
Barfikste kol çekme (tekrar sayısı)
Durarak uzun atlama (cm)
30 m sürat koşusu (sn)
Aerobik dayanıklılık koşusu (dk)
21
21
21
23
22
22
21
19
15
1,47±0,1
43,5±11,5
19,8±3,7
16,2±5,9
26,1±11,8
1,1±2,0
143,4±24,9
6,11±0,68
10,50±2,32
1,30
24,3
14,4
4
5
0
99
5,09
8,00
1,74
64,8
26,4
29
46
7
186
7,88
17,18
Tablo 1.’de görüldüğü gibi 10-13 yaş grubu öğrencilerin boy uzunluğu ortalaması 1,47 ±0,1 m, vücut
ağırlığı ortalaması 43,5 ±11,5 kg, VKİ ortalaması 19,8 ±3,7, esneklik ortalaması 16,2 ±5,9 cm, mekik
çekme ortalaması 26,1 ±11,8, barfikste kol çekme ortalaması 1,1 ±2,0, durarak uzun atlama
ortalaması 143,4 ±24,9 cm, 30 m sürat koşusu ortalaması 6,11 ±0,68 sn ve aerobik dayanıklılık
ortalaması 10,50 ±2,32 dk olarak tespit edilmiştir.
Tablo 2. 10-13 yaş grubu çocukların kurs öncesi ve sonrası bazı fiziksel ve fizyolojik özellikleri ve
Wilcoxon Eşleştirilmiş İki Örnek Testi sonuçları
Değişkenler
n
Kurs Öncesi
(X ±Sd)
Kurs Sonrası
(X ±Sd)
t
P
Boy uzunluğu (m)
Vücut ağırlığı (kg)
VKİ (Vücut Kitle İndeksi)
Esneklik (cm)
Mekik çekme (tekrar sayısı)
Barfikste kol çekme (tekrar sayısı)
Durarak uzun atlama (cm)
30 m Sürat koşusu (sn)
Aerobik dayanıklılık koşusu (dk)
12
12
12
12
12
12
11
9
10
1,47±0,1
41,8±13,8
18,9±4,2
16,2±4,3
29,2±11,4
1,6±2,4
145,0±26,3
6,15±0,82
10,56±2,52
1,47±0,1
41,6±12,9
18,9±4,0
18,0±4,4
36,1±15,4
1,7±3,1
145,6±31,3
6,01±0,92
10,18±2,34
0,96
1,79
1,38
2,36
2,44
0,18
0,27
1,48
1,68
0,34
0,74
0,17
0,02*
0,02*
0,85
0,79
0,14
0,09
*P<0,05
Tablo 2.’de görüldüğü gibi kurs başlangıcında ve sonundaki ölçümlerde bulunan 10-13 yaş grubu
çocukların, sırasıyla, boy uzunluğu ortalamaları 1,47 ±0,1 m ve 1,47 ±0,1 m; vücut ağırlığı ortalamaları
41,8 ±13,8 kg ve 41,6 ±12,9 kg; VKİ ortalamaları 18,9 ±4,2 ve 18,9 ±4,0; esneklik ortalamaları 16,2
±4,3 cm ve 18,0 ±4,4 cm; mekik çekme ortalamaları 29,2 ±11,4 ve 36,1 ±15,4; barfikste kol çekme
22
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 17-27
ortalamaları 1,6 ±2,4 ve 1,7 ±3,1; durarak uzun atlama ortalamaları 145,0 ±26,3 cm ve 145,6 ±31,3
cm; 30 m sürat koşusu ortalamaları 6,15 ±0,82 sn ve 6,01 ±0,92 sn; aerobik dayanıklılık ortalamaları
ise 10,56 ±2,52 dk ve 10,18 ±2,34 dk olarak tespit edilmiştir. Yalnızca esneklik ve mekik çekme
parametrelerinin kurs öncesi ve sonrası ölçümleri arasında istatistiki açıdan anlamlı farklar (P<0,05)
belirlenmiştir.
Sonuçlar ve Öneriler
Çocukların gelişme çağlarında boy uzunluğu ve vücut ağırlığının, daha doğrusu çocukluk ve gençlik
süresince fiziksel boyutlarının izlenmesi, geleneksel olarak, genel sağlık ve beslenme durumlarının
tahmininde oldukça önemli yer tutar. Bu ölçümlerin bileşimi vücudun büyüklük orantısını kavramamızı
sağlar. Boy ve vücut ağırlığı, büyüme ve gelişme hızını değerlendirmede en fazla kullanılan
değişkenlerdir. Boy, yaşamın ilk iki yılı ve ergenlik dönemi süresince hızlı bir şekilde artarken, bu iki
dönem arasında devam eden çocukluk süresince yavaş yavaş artar. Boy uzunluğu ölçümünde genel
vücut büyüklüğü ve kemik uzunluğu en önemli göstergelerdir. Vücut ağırlığı kısa zaman içerisinde
beslenme biçimi ve çevresel (ısı, hareket vb) faktörlerden çok etkilenir. Çocukları fiziksel gelişimleri
incelendiğinde vücut boyutları ve çoğu fizyolojik özellikler arasında pozitif ilişkilerin olduğu
gözlenmektedir (Docherty 1996, Hızal 1989, Ross and Ward 1984, Tekelioğlu 1999, Willmore and
Costill 1994).
Çalışmadaki 10-13 yaş grubu çocukların boy uzunluğu ve vücut ağırlığı ortalamalarına göz atıldığında;
boy uzunluğu ve vücut ağırlığı ortalamaları, sırasıyla, 1,47 m, 43,5 kg olarak tespit edilmiştir (Tablo 1).
Ulusal ve uluslararası yapılan çalışmalarda 10-13 yaş grubu çocukların boy uzunluğu ve vücut ağırlığı
ortalamaları, sırasıyla, 1,45 m, 41,2 kg (Güler 2005); 1,48 m, 39,7 kg (Docherty 1996); 1,52 m, 40,5 kg
(Baur et al. 1994) olarak görülmüştür. Bu çalışmadaki çocukların boy uzunluğu ve vücut ağırlığı
sonuçlarıyla literatürdeki sonuçlar karşılaştırıldığında, boy uzunluğunda literatürdekilere benzer, vücut
ağırlığında daha yüksek ortalamalara sahip oldukları belirlenmiştir. Bununla birlikte çocukların boy
uzunluğu (ilk 1,47 m ve son 1,47 m) ve vücut ağırlıklarının (ilk 41,8 kg ve 41,6 kg) ilk ile son ölçüm
ortalamaları arasında anlamlı fark (P>0,05) bulunmamıştır (Tablo 2). Bu çalışmadaki çocukların
fiziksel özelliklerinin diğer çalışmalara oranla boy uzunluğunda benzer, vücut ağırlığında yüksek
olması ve özellikle boy uzunluğunun 80. yüzdelik civarında (Güler 2005) seyretmesi, boy uzunluğu
bakımından olumlu, vücut ağırlığı bakımından ise olumsuz bir sonuç olarak kabul edilmiştir. Ancak,
çocukların VKİ (Tablo 1) normal sınırlar içerisinde bulunduğundan (Güler 2005), bu sonucun kabul
edilebilir olduğu kanısına varılmıştır.
Enerji sistemindeki patojenik dengenin aşırı hale geldiğini açıkça gösteren yeni gelişmeler, aynı
zamanda bu mekanizmanın altında genetik faktörler ve atalet gibi etkenlerin yattığını da belirtmektedir
(Bastarrachea et al. 2004, Graf et al. 2004). Bu yüzden çocukların metabolik sendromla karşı karşıya
gelmemelerinin sağlanması açısından egzersiz alışkanlığı kazandırmanın olumlu yararları olacağı
kuşkusuzdur. Futbol kursuna katılan öğrencilerin vücut yağ düzeylerini belirleyebilecek VKİ (Vücut
Kitle İndeksi) ortalamasına bakıldığında 19,8 olduğu gözlenmiştir (Tablo 1). Burdur’da yapılan bir
23
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 17-27
araştırmada aynı yaş çocukların VKİ ortalaması 19,5 (Güler 2005), uluslararası bir çalışmada 21,8
(Looney and Plowman 1990) olarak görülmüştür. Bu çalışmadaki çocukların VKİ sonucuyla
literatürdeki
sonuçlar
karşılaştırıldığında,
ulusal
çalışmalardakilerle
benzer,
uluslararası
çalışmalardakinden daha düşük değere sahip oldukları gözlenmiştir. Aynı zamanda çocukların ön test
(18,9) ile son test (18,9) VKİ ortalamaları arasında anlamlı fark (P>0,05) bulunmamıştır (Tablo 2).
Çalışma sonuçlarında tespit edilen değerler normal sınırlar içerisinde (Güler 2005) görüldüğünden
böyle bir gelişme olumlu olarak kabul edilmiştir.
Esnekliğin geliştirilmesi kuvvet, sürat, koordinasyon gibi motor becerilerin gelişimine katkıda
bulunduğu gibi sakatlanmaları da önleyici etkilerde bulunur (Bompa 2001). Çocuklar çalıştıkları sürece
bağ ve eklemlerini yetişkinlerin geliştirebildiklerinden çok daha fazla geliştirebilirler (Leblanc and
Dickson 2005). Bu çalışmaya katılan öğrencilerin esneklik özellikleri ele alındığında esneklik
ortalamasının 16,2 cm olduğu gözlenmiştir (Tablo 1). Bazı uluslararası çalışmalarda aynı yaş
çocukların esneklik ortalamaları 13,0 cm (Ross and Gilbert 1985), 10,0 cm (Looney and Plowman
1990) olarak belirlenmiştir. Bu çalışmadaki çocukların esneklik sonucuyla uluslararası çalışmalardaki
sonuçlar karşılaştırıldığında, uluslararası çalışmalardakilerine oranla daha yüksek ortalamaya sahip
oldukları görülmüştür. Bunun yanında, öğrencilerin ön test (16,2 cm) ile son test (18,0 cm) esneklik
değerleri arasında anlamlı fark (P<0,05) gözlenmiştir (Tablo 2). Bu sonuçlardan hareketle, kurs
çalışmalarının esnekliği olumlu yönde geliştirdiği görülmüş ve bu da literatürce desteklenmiştir.
Kuvvet, sportif aktivitelerde verimi belirleyen temel motorik özelliklerden birisidir. Genel anlamda bir
dirence karşı koyabilme özelliği veya direnç karşısında belirli bir ölçüde dayanabilme özelliği olarak
tanımlanabilir (Dündar 2000). Çocuklarda kas kuvveti kızlar ve erkeklerde yaşla birlikte artış
göstermektedir. Bu dönemde kas kuvvetindeki artışın temel nedenleri, vücut ağırlığı ve boy uzamasına
bağlı artan kas kitlesi olup; ergenlik döneminde testosteronun etkisiyle erkeklerde kas kuvvet artışı çok
belirgin hale gelir. Antrenmana bağlı olarak iki cinsiyette de ergenlik öncesinde ve ergenlik döneminde
kas kuvvetinde artış görülebilmektedir. Ergenlik öncesi dönemde antrenmana bağlı oluşan kas
kuvvetindeki artış genel olarak nöral uyumlardan kaynaklanmaktadır (Koşar ve Demirel 2004).
Kurstaki çocukların kas kuvveti ve dayanıklılığı değerleri incelendiğinde bacaklar bükülü mekik çekme
ve barfikste kol çekme ortalamalarının, sırasıyla, 26,1 adet, 1,1 adet olduğu tespit edilmiştir (Tablo 1).
Uluslararası yapılan çalışmalarda aynı yaş grubu çocukların bacaklar bükülü mekik çekme ve barfikste
kol çekme ortalamaları, sırasıyla, 37,0 adet, 2,5 adet (Morrow et al. 2000) olarak; bir başka çalışmada
ise 32,5 adet, 1,3 adet (Looney and Plowman 1990) olarak gözlenmiştir. Bu çalışmadaki çocukların
kas kuvveti ve dayanıklılığı ortalamalarıyla uluslararası çalışmalardaki ortalamalar karşılaştırıldığında,
Morrow et al. (2000)’ın çalışmalarındaki ortalamalara oranla hem bacaklar bükülü mekik hem de
barfikste kol çekmede daha düşük; Looney and Plowman (1990)’ın çalışmalarındaki ortalamalara
oranla ise bacaklar bükülü mekik çekmede daha düşük, barfikste kol çekmede benzer ortalamalara
sahip oldukları görülmüştür. Ayrıca, kursa katılan çocukların ön test-son test kas kuvveti ve
dayanıklılığı değerleri arasında bacaklar bükülü mekik çekmede (ön test 29,2 adet, son test 36,1 adet)
anlamlı (P<0,05), barfikste kol çekmede (ön test 1,6 adet, son test 1,7 adet) anlamsız (P>0,05) farklar
24
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 17-27
tespit edilmiştir (Tablo 2). Bu sonuçlardan hareketle, futbola yönelik kurs çalışmalarının özellikle
abdomen kas kuvveti ve dayanıklılığını olumlu yönde geliştirebileceği ifade edilebilir.
Kas ve kas gruplarının kasılma güç yeteneği arttırılarak, süratlilik, yön değiştirme, hız artımı gibi
futbola özgü becerilerde sürat ve hızlanma (ivme) geliştirilebilir (Wisloff et al. 1998). Dolayısıyla
sıçrama kuvveti değerleri aynı zamanda anaerobik güç hakkında da bilgi verebilir. Büyüme sırasında
çocuklarda kas kitlesi, kas kuvveti ve dayanıklılığı, kas-sinir ve reaksiyon süresi gelişimi, kasın
metabolik yapısı ve vücut boyutlarının artması nedeniyle anaerobik performansın yaşla beraber arttığı;
bu artışın spor yapan çocuklarda daha belirgin olduğu görülmektedir (Koşar ve Demirel 2004). Ayrıca
futbolcuların performansında anaerobik kapasitenin önemli yeri olduğu ifade edilmektedir (Lollo,
Salgado, Endrighi, Shibucawa, Chiminazzo, Matias, Arruda and Miyasaka 2007). Çalışmaya katılan
futbol grubunun sıçrama kuvveti özelliklerine bakılacak olursa, durarak uzun atlama ortalamasının
143,4 cm olduğu tespit edilmiştir (Tablo 1). Yapılan bazı çalışmalarda 10-13 yaş grubu çocukların
durarak uzun atlama ortalamaları, atletizm ve spor yapanlarda, sırasıyla, 180,9 cm (Pekel ve ark.
2007) ve 181,2 cm (Pekel ve ark. 2006) olarak belirlenmiştir. Bu çalışmadaki çocukların durarak uzun
atlama ortalamasıyla literatürdeki sonuçlar karşılaştırıldığında, literatürdekilere oranla oldukça düşük
sıçrama ve anaerobik güç özelliklerine sahip oldukları görülmüştür. Bu sonuçların yanında, çocukların
ön test (145,0 cm) ile son test (145,6 cm) durarak uzun atlama değerleri arasında anlamlı fark
(P>0,05) gözlenmemiştir (Tablo 2). Oysa 6 haftalık uygun antrenman programları ile anaerobik
kapasitenin % 10 civarında artırılabileceği belirtmiştir (İbiş ve ark. 2004). Bu sonuçlar, literatürce
desteklenmemiş, kurs çalışmalarında sıçrama kuvveti ve anaerobik gücün anlamlı şekilde
geliştirilemediği görülmüştür.
Erkekler çocuklarda, güç ve hız gerektiren (sprint, fırlatma vb.) aktivitelerde ergenlikle beraber hızlı
gelişim görülmekte, bu aktivitelerde kızları geçmekte ve yaşla birlikte aradaki fark artmaktadır. Yine
erkek çocuklarda sprint, uzun atlama, dikey sıçrama, fırlatma, çeviklik koşusu gibi hız, koordinasyon
ve güç gerektiren aktivitelerdeki performans ile iskelet yaşı arasında pozitif ilişki bulunduğu, bunun da
kas kitlesi artışı ve fiziksel olarak daha aktif olmalarından kaynaklandığı bildirilmektedir (Koşar ve
Demirel 2004). Futbol kursuna katılan çocukların sürat özellikleri ele alındığında 30 m sürat
ortalamasının 6,11 sn olduğu belirlenmiştir (Tablo 1). Yapılan bazı ulusal çalışmalarda 10-13 yaş
grubu çocukların ayaktan çıkış 30 m sürat değerleri, atletizm ve spor yapanlarda, sırasıyla, 5,04 sn
(Pekel ve ark. 2007) ve 5,03 sn (Pekel ve ark. 2006) olarak belirlenmiştir. Bu çalışmadaki çocukların
sürat değeriyle literatürdeki sonuçlar karşılaştırıldığında, literatürdekilere oranla daha düşük sürat
özelliklerine sahip oldukları gözlenmiştir. Bu sonuçlarla birlikte, çocukların başlangıç (6,15 sn) ile
çalışma sonu (6,01 sn) sürat değerleri arasında anlamlı fark (P>0,05) gözlenmemiştir (Tablo 2). Genç
sporcularda dayanıklılık, sprint ve kuvvet antrenmanının fiziksel performans üzerine olan spesifik
etkileri araştırılmış; ağırlık kaldırma grubu ile sprinter grubun fiziksel performans kapasitelerinde
anlamlı fark bulunmadığı görülmüştür (Hakkinen et al. 1989). Süratin, çocuklarda futbol başarısını
etkileyebilecek önemli parametrelerden birisi olarak kabul edilebileceği (Ziyagil ve ark. 1997) ve
25
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 17-27
anaerobik performansın iyi bir göstergesi olduğu (Ostojić 2000) halde kurs çalışmalarında çocukların
sürat özellikleri anlamlı bir geliştirme kaydetmemiş ancak literatür tarafından desteklenmiştir.
Futbolda dayanıklılık ve sürat gibi fiziksel özellikler bir binanın temelini oluşturan kolon ve kirişlere,
teknik ve taktik beceriler ise binanın ince işçiliğine benzetilebilir. Binanın bütün güzelliğini ve ihtişamını
ince işçiliği sağlasa da bütün yükünü temel yapısı taşır. Bir futbolcu ne kadar üst düzeyde teknik ve
taktik becerilere sahip olursa olsun yeterli fiziksel kaliteye sahip değilse zorlayıcı şartlarda ayakta
kalabilmesi düşündürücüdür (Şahin 2007). Bu çalışmada tespit edilen aerobik dayanıklılık değerlerine
incelendiğinde, çocukların 1 mil (1600 m) koşu ortalamasının 10,50 dk olduğu belirlenmiştir (Tablo 1).
Uluslararası bazı çalışmalarda aynı yaş çocukların 1 mil koşu ortalamaları FITNESGRAM (fiziksel
uygunluk test bataryası) kriterlerine göre 10,33 dk (Özer 2001); AAHPERD (fiziksel uygunluk test
bataryası) kriterlerine göre 8,83 dk (Özer 2001) olarak gözlenmiştir. Bu çalışmaya katılan kursiyerlerin
aerobik dayanıklılık sonucuyla uluslararası çalışmalardaki sonuçlar karşılaştırıldığında, FİTNESGRAM
ortalamasıyla benzer, AAHPERD ortalamasına göre ise daha düşük ortalamaya sahip oldukları
görülmüştür. Ayrıca, çocukların çalışma başlangıcı (10,56 dk) ile çalışma sonu (10,18 dk) 1 mil koşu
ortalamaları arasında anlamsız (P>0,05) fark gözlenmiştir (Tablo 2). Futbolda teknik becerilerin
mükemmel şekilde uygulanması ve korunmasında aerobik dayanıklılık özelliklerinin oluşması gerektiği
(Müniroğlu ve ark. 1999) dikkate alındığında bu sonucun düşündürücü olduğunu ya da daha fazla süre
çalışmaya gereksinim duyulabileceğini akla getirmektedir.
Sonuç olarak, 8 haftalık yaz futbol kursuna katılan 10-13 yaş grubu erkek çocukların uygun
sayılabilecek fiziksel ve fizyolojik özelliklere sahip olduğu, kurs sonucunda yalnızca esneklik, abdomen
kas kuvveti ve dayanıklılığı özelliklerinin geliştiği tespit edilmiştir.
Kaynaklar
Bağırgan, T. (1990). Hentbolde Antrenman, Ankara: Bağırgan Yayımevi.
Bastarrachea, R.A., Cole, S.A., Comuzzie, A.G. (2004). Genomics of Body Weight Regulation:
Unraveling The Molecular Mechanisms Predisposing to Obesity, Med Clin (Barc), 123(3),10417.
Baur, J., Bös, K. and Singer, R (Herausgeber) (1994). Motorsche Entwicklung. Verlag Hofmann
Schorndorf, (Akt: Muratlı, S. (1997). Antrenman Bilimi Işığı Altında Çocuk ve Spor, Ankara:
Bağırgan Yayımevi).
Bompa, T.O. (2001). Antrenman Kuramı ve Yöntemi, Çev: İ. Keskin ve A.B. Tuner, Ankara: Bağırgan
Yayımevi.
Bostancı, Ö., Taşmektepligil, Y. ve Ayyıldız, M. (2004). Amatör Futbolcularda Hazırlık Periyodunun
Fiziksel ve Fizyolojik Parametrelere Etkileri, Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, IX
(2), 43-58.
Corbin, C.B. and Pangrazi, R.P. (1992). Are American Children And Youth Fit, Research Quarterly For
Exercise And Sport, 63 (2), 96-106.
Docherty, D. (1996). Measurement in Pediatric Exercise Science, USA: Human Kinetics.
Dündar, U. (2000). Antrenman Teorisi. Ankara: Bağırgan Yayımevi.
26
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 17-27
Eniseler, N., Çamlıyer, H. ve Göde, O. (1996). Çeşitli Lig Seviyelerine ve Bu Liglerde Futbol Oynayan
Oyuncuların Oynadıkları Mevkilere Göre 30 m Mesafe İçindeki Sprint Derecelerinin
Karşılaştırılması, Futbol Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2, 3-8.
Gökmen, H., Karagül, T. ve Aşçı, F.H. (1995). Psikomotor Gelişim, Ankara: GSGM Yayın No: 139.
Graf, C., Koch, B., Dordel, S., Schindler-Marlow, S., Icks, A., Schuller, A., Bjarnason-Wehrens,
B., Tokarski, W., Predel, H.G. (2004). Physical Activity, Leisure Habits and Obesity in FirstGrade Children, Eur J Cardiovasc Prev Rehabil., 11(4):284-290.
Güler, D. (2005). Burdur’daki 6-10 Yaş Grubu Çocukların Boy Uzunluğu, Vücut Ağırlığı, Vücut Yağ
Düzeylerinin Değerlendirilmesi ve Yüzdelikleri, 16-19 Kasım 2005 1. Burdur Sempozyumu,
BURDUR.
Güler, D. (2005). “Burdur’daki 6-11 Yaş Grubu Erkek Çocukların Somatotiplerinin Belirlenmesi ve
Değerlendirilmesi”, 16-19 Kasım 2005 1. Burdur Sempozyumu, BURDUR.
Güler, D. (2007). Amatör Futbolcularda Müsabaka Döneminde Yapılan 7 Haftalık Futbol
Antrenmanlarının Bazı Fiziksel ve Fizyolojik Parametrelere Etkisi, MAKÜ Eğitim Fakültesi
Dergisi, 8 (13), 44-51.
Hakkinen, K., Mero, A., Kauhanen, H. (1989). Specificity of Endurance, Sprint and Strength Training
on Physical Performance Capacity in Young Athletes, J. Sports Med. Phys. Fitness. Mar; 29
(1).27-35.
Hızal, N. (1989). Genç Türk Erişkinlerde Temel Antropometrik Ölçümler ve Yağlanma Oranları,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İÜ Çocuk Sağlığı Enstitüsü.
İbiş, S., Gökdemir, K., İri, R. (2004). 12-14 Yaş Grubu Futbol Yaz Okuluna Katılan ve Katılmayan
Çocukların Bazı Fiziksel ve Fizyolojik Parametrelerinin İncelenmesi, Kastamonu Eğitim
Dergisi, 12 (1), 285-292.
Johnson, B.L., Nelson, J.K. (1974). Practical Measurements for Evaluation in Physical Education,
Second Edition, USA: Burgess Publishing Company.
Kamar, A. (2003). Sporda Yetenek, Beceri ve Performans Testleri, Ankara: Nobel Yayın
Dağıtım
Koşar, N. Ş. ve Demirel, A. H. (2004). Çocuk Sporcuların Fizyolojik Özellikleri, Acta Orthop Traumatol
Turc, 38 Suppl 1:1-15.
Larson, G.A., Zaichkowsky, L.D. (1995). Physical, Motor and Fitness Devalopment in Children and
Adolescents, Journal of Education, 177 (2), 25-55.
Leblanc, J. and Dickson, L. (2005). Çocuklar ve Spor, Çev.: G. Gül, Ankara: Bağırgan Yayımevi.
Lollo, P.C.B., Salgado, J.V.V., Endrighi, P., Shibucawa, R., Chiminazzo, J.G.C., Matias, F.H.,
De Arruda, M. and Miyasaka, C.K. (2007). Yo-Yo Intermittent Recovery Performance Test,
th
Body Composition and Biochemistry Markers in Young Soccer Players, VI World Congress
on Science and Football, Book of Abstracts, January 16-20, 2007, Antalya, TURKEY, Journal
of Sports Science and Medicine, Suppl. 10, 111-137.
Looney, M.A. And Plowman, S.A. (1990). Passing Rates Of American Children And Youth On The
Fıtnessgram Criterion-Referenced Physical Fitness Standarts, Research Quarterly For
Exercise, 61 (3), 215-223.
Morrow, J.R., Jackson, A.W., Dısch, J.G., Mood, D.P. (2000). Measurement and Evaluation in Human
Performance, Second Edition, Usa: Human Kinetics.
Müniroğlu, S., Atıl, M., Erongun, D. ve Marancı, B. (1999). Futbol Takımlarının Fiziksel Özelliklerinin
Başarılı Olmalarına Etkilerinin İncelenmesi, Futbol Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2, 21-25.
27
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 17-27
Neto, L.G.S., Nunes, C.G. and Hespanhol, J.E. (2007). Fitness Profile of Under-15 Brazilian Soccer
Players By Field Position, VIth World Congress on Science and Football, Book of Abstracts,
January 16-20, 2007, Antalya, TURKEY, Journal of Sports Science and Medicine, Suppl. 10,
111-137.
Ostojić, S. M. (2000). Physıcal and Physıologıcal Characterıstıcs of Elıte Serbıan Soccer Players,
Facta Unıversıtatıs Physical Education And Sport, (1) 7, pp. 23 – 29.
Özer, K. (2001). Fiziksel Uygunluk, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Özkara, A. (2004). Futbolda Testler ve Özel Çalışmalar, Ankara: Kuşçu Etiket ve Matbaacılık.
Pekel, H.A., Bağcı, E., Atalay Güzel, N., Onay, M., Balcı, Ş.S. ve Pepe, H. (2006). Spor Yapan
Çocuklarda Performansla İlgili Fiziksel Uygunluk Test Sonuçlarıyla Antropometrik Özellikler
Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (1), 299-308.
Pekel, H.A., Balcı, Ş.S., Arslan, Ö., Bağcı, E., Aydos, A., Tamer, K., Pepe, H. ve Kalemoğlu, Y. (2007).
Atletizm Yapan Çocukların Performansla İlgili Fiziksel Uygunluk Test Sonuçlarının ve Bazı
Antrepometrik Özelliklerinin Değerlendirilmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (1), 427-438.
Rosch, D., Hodgson, R., Peterson, T.L., Graf-Baumann, T., Junge, A., Chomiak, J. and Dvorak, J.
(2000). Assessment and Evaluation of Football Performance, Am J Sports Med.,28 (5 Suppl),
29-39.
Ross, J.G. and Gılbert, G.G. (1985). The National Children and Youth Fitness Study- A Summary of
Finding, Journal of Physical Education, Recreation & Dance, January, 45-50.
Ross WD, Ward R (1984). Proportionality of Olympic Athletes, Medicine Sport Sci., vol 18 pp 110,
Basel.
Rostgaard, T., Iaia, F.M., Bangsbo, J. and Scott, D. (2007). Technical Performance During Short Term
th
Soccer Specific Exercise, VI World Congress on Science and Football, Book of Abstracts,
January 16-20, 2007, Antalya, TURKEY, Journal of Sports Science and Medicine, Suppl. 10,
111-137.
Şahin, Ö. (2007). Dayanıklılık, http://www.kondisyoner.net/dayaniklilik.htm 31/05/2007
Svensson, M. and Drust, B. (2005). Testing Soccer Players, J Sports Sci. Jun;23 (6), 601-618.
Tamer, K. (2000). Sporda Fiziksel-Fizyolojik Performansın Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi, Geliştirilmiş
2. Baskı, Ankara; Bağırgan Yayımevi.
Tekelioğlu, A. (1999). Physical Fitness of Girls and Boys Aged 11-13 Years Attending to Government
School and Private School, Doktoral Dissertation, G.Ü. Institute of Medical Sciences, Ankara.
Wılmore, J.H. and Costıll, D.L. (1994). Physiology of Sport and Exercise, USA: Human Kinetics.
Wisloff, U., Helgerud, J. and Hoff, J. (1998). Strength And Endurance of Elite Soccer Players,
Med Sci Sports Exerc. Mar; 30 (3), 462-467.
Ziyagil, M.A., Zorba, E., Sivrikaya, K., Mercan, M. (1997). Trabzonspor’un Farklı Yaş Gruplarındaki
Futbolcularınının Somatotip ve Sürat Performansının Analizi, Futbol Bilim ve Teknoloji Dergisi,
3, 28-32.
Zorba, E. (2001). Fiziksel Uygunluk, Muğla: Gazi Kitabevi.