Çocuklarda Obezite ve Tiroid Fonksiyon Testleri ilişkisi

Çocuklarda Obezite ve Tiroid Fonksiyon Testleri ilişkisi

Yeni TÕp Dergisi 2013;30:160-163
Orijinal makale
dRFXNODUGD2EH]LWHYH7LURLG)RQNVL\RQ7HVWOHULLOLúNLVL
(Relationship between obesity and thyroid function tests in children)
Mehmet BOYRAZ
Turgut Özal Üniversitesi TÕp Fakültesi Çocuk Endokrinoloji Bölümü, ANKARA
ÖZET
Amaç: Obezite tüm dünyada giderek artan sa÷lÕk sorunlarÕndan biridir. Ya÷ dokusunun birçok hormon, sitokin
ve kimyasallarÕn homeostaz ve regülasyonunda önemli
rolü bulunmaktadÕr. Obezite tüm sistemleri etkilemektedir ve tiroid fonksiyonlarÕ da etkilenen sistemlerden
biridir. Tiroid hormonlarÕnÕn adaptif termogenez ve istirahat enerji gereksinimi üzerinde belirleyici etkileri vardÕr.
Bu nedenle obezite ile tiroid fonksiyonlarÕ arasÕnda
belirgin bir korelasyon beklenir. Biz de çocuklarda obezite ile tiroid fonksiyonlarÕ arasÕndaki iliúkiyi incelemeyi
amaçladÕk.
Materyal ve Metot: ÇalÕúmaya yaúlarÕ 10-17 yÕl arasÕnda
de÷iúen 138 obez olgu (72 erkek, 66 kÕz) ve 63 kontrol
(33 erkek, 30 kÕz) dahil edildi. Obez gruplar vücut kitle
indeksi (VKø) z- skor de÷erlerine göre hafif-orta ve a÷Õr
obez olmak üzere iki gruba ayrÕldÕ. Gruplar arasÕnda antropometrik ölçümler, metabolik parametreler, serbest T3
(sT3), serbest T4 (sT4), tiroid stimulan hormon (TSH)
düzeyleri de÷erlendirildi.
Bulgular: Kontrol, hafif-orta ve a÷Õr obez gruplarÕnda
yaú (sÕrasÕyla; 14,2±3.8; 14,1±2,6 ve 14,2±2,2 yÕl) farklÕ
de÷ildi (p>0,05). Ancak, gruplar arasÕnda VKø (sÕrasÕyla;
20,1±1.3; 33,9±9,3; 39,4±4,0 kg/m2) açÕsÕndan anlamlÕ
fark vardÕ (p<0,05). Serum TSH seviyeleri obez gruplarda kontrol grubuna göre daha yüksek bulundu (P<0,05).
A÷Õr obez grubunda sT3 di÷er obez ve kontrol gruba göre
anlamlÕ daha yüksekti. VKø ile TSH arasÕnda pozitif
korelasyon görüldü. Ancak sT3, sT4 ile obezite arasÕnda
anlamlÕ korelasyon bulunmadÕ. TSH ile di÷er parametreler arasÕnda multivaryant regresyon analizi yapÕldÕ. Bu
analizde VKø anlamlÕ olarak TSH de÷iúiklikleriyle iliúkili
bulundu (ǃ=0,042, p=0,012).
Sonuçlar: Obezite tiroid fonksiyonlarÕndan ba÷ÕmsÕz
olarak artmÕú TSH düzeyleriyle iliúkili bulundu.
ABSTRACT
Background: Obesity is a major health problem, and
prevalence of obesity is increasing worldwide. Various
hormones, cytokines and chemokines secreted by
adipose tissue exert important roles and regulation in
homeostasis. Obesity affects all systems. Thyroid function
is affected by obesity. Resting energy expenditure and
adaptive thermogenesis are determined by thyroid
hormone. We aimed to investigate the association
between obesity and thyroid function in children.
Material and Methods: Anthropomorphic values and
thyroid hormone levels were measured in a group of 138
obese patients (72 male, 66 female). Obese groups
according to BMI z-score of mild-to-moderate and
severe obesity were divided into two groups. Between
the groups with anthropometric measurements, metabolic
parameters, free T3, free T4, thyroid stimulating hormone
(TSH) levels were measured.
Results: Control, mild-to-moderate and severe obese
groups (14.2±3.8, 14.1±2.6 and 14.2±2.2 years respectively) did not differ regarding age (p>0.05). However,
BMI (20.1±1.3, 33.9±9.3, 39.4±4.0 kg/m2, respectively)
had a statistically significant difference between the two
groups (p<0.05). Serum TSH levels were higher in
obese than in control group (P<0.05). There was a
positive correlation between BMI and TSH. However,
there was not significant correlation between obesity and
FT4, FT3. Multivariate regression analysis was performed
between TSH and other parameters. TSH was found to
be significantly associated with BMI changes in this
analysis (ǃ=0.042, p=0.012).
Conclusions: Obesity is associated with TSH levels
which may increase independently of the thyroid
function.
Key Words: TSH; child; obesity; thyroid function
Anahtar Kelimeler: TSH; çocuk; obezite; tiroid fonksiyonlarÕ
GøRøù
Obezite günümüzde baúta geliúmekte olan ülkeler
olmak üzere tüm dünyanÕn önemli sa÷lÕk sorunlarÕndan biridir. Obezite, kardiyovasküler, solunum,
endokrin, gastrointestinal ve lokomotor sistemlerde önemli sistemik etkilere yol açar. Son zamanlarda yapÕlan çalÕúmalarda obez çocuklarda yüksek
TSH’nÕn, trigliserid, LDL kolesterol, total kolesterol
YazÕúma adresi:
Dr. Mehmet BOYRAZ
Turgut Özal Üniversitesi TÕp Fakültesi Çocuk Endokrinoloji Bilim DalÕ, Ankara
e-mail: [email protected]
YazÕnÕn geldi÷i tarih
: 08.02.2013
YayÕna kabul tarihi
: 26.02.2013
160
düzeyleri, insülin direnci ve eriúkin yaútaki koroner
hastalÕk riski ile iliúkili oldu÷u gösterilmiútir1. Son
yÕllarda medikal tedavi için baúvuran obez çocuk
sayÕsÕnda artma ile birlikte obezite ve tiroid fonksiyon testleri arasÕndaki iliúki ilgi çekmektedir2,3.
Obez kiúilerde tiroid fonksiyonlarÕ genelde
normal olmasÕna ra÷men vücut kitle indeksi (VKø)
ve tiroid stimulan hormonun (TSH) pozitif iliúkili
oldu÷u; normal a÷ÕrlÕktaki kiúilerle karúÕlaútÕrÕldÕ÷Õnda, obez kiúilerde TSH düzeylerinin hafif arttÕ÷Õ,
T4 de÷erlerinin normal oldu÷u ve T3 de÷erlerinin
normal ya da normalin hafif üstünde oldu÷u
gösterilmiútir4,5.
M. Boyraz
TSH seviyeleri tiroid hormonunun iúlevleri açÕsÕndan güvenilir bir indekstir. TSH’nÕn kilo alÕmÕnda
ve enerji dengesi düzenlenmesinde baúlÕca hormon oldu÷u gösterilmiútir. Tiroid fonksiyonu ve
adiposite arasÕnda iliúkiyi gösteren çeúitli klinik
çalÕúmalar yapÕlmÕútÕr. BazÕ çalÕúmalarda kilo alÕmÕ
ile TSH arasÕnda net iliúki gösterilse de6-8, di÷er
çalÕúmalarda bu iliúki gösterilememiútir9-11.
Öte yandan TSH adipogenezisi ve adipokin
üretimini direkt olarak etkilemektedir. Bugün için
en çok üzerinde durulan hipotez, leptin aracÕlÕ proTRH üretimidir. Leptin konsantrasyonu kilo durumuna ba÷lÕ olarak TSH konsantrasyonuna paralel
bir úekilde de÷iúir. Birçok çalÕúma, leptinin hipotalamik TRH üretimini de÷iútirebilece÷ini bildirmektedir12,13.
Sonuçta hipofiz bezi TSH aracÕlÕ÷Õyla obeziteye
tiroid fonksiyonlarÕndan (sT3, sT4) ba÷ÕmsÕz olarak
katkÕda bulunuyor olabilir. Biz de bu yazÕda obezite
ile TSH ve tiroid fonksiyonlarÕ arasÕndaki iliúkiyi
irdeledik.
MATERYAL METOT
Bu çalÕúmaya, Eylül 2011-KasÕm 2012 tarihleri
arasÕnda østanbul ùiúli Etfal E÷itim ve AraútÕrma
Hastanesi Çocuk Endokrinoloji Bölümü’ne kilo
alÕmÕ úikayetiyle baúvuran yaúlarÕ 8-17 yÕl arasÕnda
de÷iúen 138 pubertal obez (ortalama yaúÕ 13,2±
3,3 yÕl olan 66 kÕz ve ortalama yaúÕ 13,5±1,9 yÕl
olan 72 erkek) ve 63 sa÷lÕklÕ çocuk (ortalama yaúÕ
13,30±4,1 yÕl) dahil edildi. ÇalÕúma Helsinki Deklarasyonu ve önerilen yönergelere uygun olarak
gerçekleútirildi. ÇalÕúmamÕza 19 Temmuz 2011
tarihinde østanbul ùiúli Etfal E÷itim ve AraútÕrma
Hastanesi etik kurulundan onay alÕnmÕú olup hasta
veya yasal vasilerinden bilgilendirilmiú onam formu
alÕnmÕútÕr. Herhangi bir nedenle tedavi gören
çocuklar, sendromik olanlar ve bir endokrinolojik
hastalÕk veya ailesel tiroid bozukluklarÕna sahip
olan hastalar çalÕúmaya dahil edilmedi.
Ergenlik de÷erlendirmesi Tanner Evrelemesi’ne
göre yapÕldÕ. Buna göre; erkeklerde testis çapÕ •4
ml ve kÕzlarda meme geliúimi • Tanner evre II
ergenlik olarak kabul edildi. Her çocu÷un a÷ÕrlÕ÷Õ,
SECA marka cihazla (0,1 kg duyarlÕ) üzerinde hafif
giysilerle ve 12 saat açlÕk sonrasÕ ölçüldü. Boy
ölçümü için, Harpender stadiometer (0,1 cm hassas)
kullanÕldÕ. Vücut kitle indeksi a÷ÕrlÕ÷Õn boyun metrekare cinsinden karesine bölünerek hesaplandÕ.
FarklÕ yaúlardaki kÕz ve erkeklerdeki VKø karúÕlaútÕrmak için, VKø z-skoru hesaplandÕ14. Obezite
VKø z-skoru kullanÕlarak belirlendi ve VKø z-skoru
2 SD üstü olanlar obez olarak kabul edildi. Olgular
z-skoruna göre iki gruba ayrÕldÕ. Z-skoru 1,652,49 olanlar hafif-orta; 2,50-2,99 arasÕnda olanlar
a÷Õr obezite kabul edildi15. Bel çevresi elastik
olmayan mezura ile ölçüldü. Bel çevresi ekspirasyon sonunda son kaburga ve üst iliak bölge
arasÕndan orta nokta bulunarak ölçüldü. Kan
basÕncÕ ölçümleri de÷erlendirmek için çocuklar için
referans olarak kullanÕlan Ulusal Yüksek Kan
BasÕncÕ E÷itim ProgramÕ ÇalÕúma Grubu de÷erleri
kullanÕldÕ16. Yaú, cinsiyet ve boy için •95. persentil
kan basÕncÕ hipertansiyon kabul edildi. Kan úekeri,
serum insülin ve lipid profilleri [(trigliserid, total
kolesterol, yüksek dansiteli lipoprotein-kolesterol
(HDL-C), düúük dansiteli lipoprotein-kolesterol
(LDL-C)], sT3, sT4 ve TSH düzeyleri açlÕk kan
örneklerinde çalÕúÕldÕ. Kan úekeri düzeyi belirlenirken glukoz oksidaz yöntemi kullanÕldÕ. Serum
lipid profili modüler analitik sistem (Roche/
Hitachi), insülin düzeyleri RIA kiti (ømmünotech
kiti) kullanÕlarak ölçüldü. ønsülin direnci; homeostasis model assessment (HOMA-IR) kulanÕlarak
analiz edildi (AçlÕk insülin mIU/L x açlÕk glukozu
mmol/L)/ 22.5: HOMA-IR formül kulanÕlarak
hesaplandÕ). HOMA-IR de÷eri 3,16’dan büyük
olanlar insülin dirençli olgular olarak kabul edildi17.
Serbest T3, sT4 ve TSH düzeyleri Advia
Cendaur XP (Siemens Diagnostic USG) cihazÕnda
immünassey metodu kullanÕlarak ölçüldü.
Bütün istatistiksel analizler SPSS 16.0 programÕ
ile yapÕldÕ. Gruplar Student’s t testi ile karúÕlaútÕrÕldÕ. p<0,05 anlamlÕ olarak kabul edildi. TSH ile
di÷er parametreler arasÕnda multivaryant lineer
regresyon analizi yapÕldÕ.
BULGULAR
Kontrol, hafif-orta ve a÷Õr obez gruplar arasÕnda yaú (sÕrasÕyla; 14,2±3,8; 14,1±2,6 ve 14,2±
2,2 yÕl) farklÕ de÷ildi (p>0,05). Ancak gruplar
arasÕnda VKø açÕsÕndan anlamlÕ fark vardÕ (sÕrasÕyla;
20,1±1,3; 33,9±9,3; 39,4±4,0 kg/m2) (p<0,05).
Serum TSH seviyeleri obez gruplarda kontrol
grubuna göre daha yüksek bulundu (sÕrasÕyla;
2,5±1,57; 3,96±1,35; 3,98±1,55 mIU/mL) (p<0,05).
A÷Õr obez grubunda sT3 di÷er obez ve kontrol
gruba göre daha yüksekti (sÕrasÕyla 3,71±0,85;
2,65±0,53; 2,65±0,47 pg/mL) (Tablo 1). Vücut
kitle indeksi ile TSH arasÕnda pozitif korelasyon
görüldü. Ancak sT3, sT4 ile VKø arasÕnda anlamlÕ
korelasyon bulunmadÕ. TSH ile VKø, açlÕk kan
úekeri (AKù), insülin, trigliserid ve HOMA-IR arasÕnda anlamlÕ pozitif iliúki bulundu. TSH ile di÷er
parametreler arasÕnda multivaryant regresyon
analizi yapÕldÕ. Bu analizde VKø anlamlÕ olarak TSH
de÷iúiklikleriyle iliúkili bulundu (ǃ=0,042, p=0,012).
Bunlara HOMA-IR, AKù, açlÕk insülini, lipid profili,
trigliserid ve kan basÕncÕ eklendi÷inde iliúkinin kayboldu÷u görüldü (Tablo 2).
161
M. Boyraz
Tablo 1. ÇalÕúma Grubunun Antropometrik ve Biyokimyasal Özellikleri
Kontrol (63)
Obez (138)
Hafif-orta (95)
A÷Õr (43)
Yaú (yÕl)
14,2±3,8
14,1±2,6
14,2±2,2
VKø (kg/m2)
20,1±1,3
33,9±9,3 a
39,4±4,0 a,b
VKø Z-skor
1,2±0,2
2,2±0,2
2,7±0,2
Bel çevresi (cm)
67,0±5,8
102,7±8,7 a
112,3±11,1a,b
Kalça çevresi (cm)
91,0±7,6
114,4±8,5 a
124,3±10,0 a,b
a
AKù (mg/dl)
84,5±10,3
90,1±9,3
91,6±9,2 a
ønsülin (mg/dl)
10,9±2,5
26,6±15,2 a
27,0±11,5 a
HOMA-IR
2,2±0,6
5,9±3,9 a
5,7±2,7 a
HDL kolesterol (md/dl)
48,2±16,8
46,1±10.2
45,3±11,3
LDL kolesterol (mg/dl)
80,4±29,2
110,1±142,5 a
100,8±25,3 a
Trigliserid (mg/dl)
144,5±37,3
122,8±62,0 a
131,7±59,9 a
Total kolesterol (mg/dl)
164,1±36,2
168,9±35,7
174,4±35,0 a
Serbest T3 (pg/mL)
2,65±0,47
2,65±0,53
3,71±0,85 a,b
Serbest T4 (ng/dL)
13,46±2,34
13,19±2,84a
13,34±4,11
TSH (mIU/mL)
2,5±1,57
3,96±1,35a
3,98±1,55 a
Sistolik kan basÕncÕ (mmHg)
105,2±11,7
128,0±14,3 a
127,7±23,3 a
Diastolik kan basÕncÕ (mmHg)
71,8±7,0
83,0±10,3 a
86,7±10,8 a
a
De÷erler ortalama ± SD olarak verilmiútir. p <0,05 obez gruplarÕ ve kontrol grubu arasÕnda karúÕlaútÕrma. bp<
0,05, hafif-orta ve a÷Õr obez grubu arasÕnda karúÕlaútÕrma.
Tablo 2. ÇalÕúma Grubunda TSH Düzeyi ve Metabolik Parametreler ArasÕnda Multivaryant Lineer
Regresyon Analizi
VKø
Bel çevresi
AKù
ønsülin
HOMA-IR
HDL kolesterol
Trigliserid
Sistolik kan basÕncÕ
Diastolik kan basÕncÕ
ǃ
0,156
0,229
4,5
4,9
- 2,2
2,8
0,144
1,52
0,71
p de÷eri
0,423
0,276
0,090
0,062
0,059
0,461
0,228
0,128
0,830
AçlÕk kan úekeri, total kolesterol, LDL kolesterol, trigliserid, insülin, HOMA-IR obez hastalarda
anlamlÕ daha yüksek bulundu (p<0,05). A÷Õr
obezlerde HDL de÷erleri hem kontrol hem de hafiforta obez gruptan daha düúüktü (p<0,05). Obez
hastalarda hipertansiyon daha yaygÕn olarak
görüldü (p<0,05).
TARTIùMA
ÇalÕúmamÕzda da oldu÷u gibi fazla kilolu kiúilerde tiroid fonksiyonlarÕ (sT3, sT4) genelde normaldir ancak serum TSH seviyeleri artan obezite
derecesi ile artmaktadÕr18-20. Obez kiúilerde VKø ve
TSH’nÕn pozitif iliúkili oldu÷u, normal a÷ÕrlÕktaki
kiúilerle karúÕlaútÕrÕldÕ÷Õnda; obez kiúilerde TSH
düzeylerinin hafif arttÕ÷Õ, sT4 de÷erlerinin normal
oldu÷u ve sT3 de÷erlerinin normal ya da normalin
hafif üstünde oldu÷u gösterilmiútir4,5. Grandone ve
ark.’larÕnÕn 4,5-16 yaú arasÕ 938 obez çocukta
yaptÕklarÕ çalÕúmada, 120 olguda (%12,8), TSH
yüksek (•4,2mUI/ml) saptanmÕútÕr.(21) Bhowmick
ve ark.’nÕn çalÕúmasÕnda ise 6-17 yaú arasÕ 308
obez çocuktan 36’sÕnda (%11,7) TSH yüksekli÷i
162
(>4ulU/ ml) saptanmÕútÕr22. Ülkemizde, Mutlu ve
ark. tarafÕndan yapÕlan retrospektif bir çalÕúmada
5-18 yaú arasÕ obez çocuklarda, yaúa göre TSH
düzeyi 97,5 persentilin üzerinde olanlar yük-sek
kabul edilerek 17 olguda (%12,9) TSH yüksekli÷i
saptanmÕútÕr23. ÇalÕúmamÕzda da benzer úekilde
obez olgularda kontrol grubuna göre TSH anlamlÕ
yüksekti ve ayrÕca a÷Õr obezlerde sT3 düzeyi hafiforta obez ve kontrol grubuna göre artmÕútÕ.
Obezlerde TSH yüksekli÷inin mekanizmasÕ tam
olarak açÕklanamamakla birlikte obezlerde insülin
rezistansÕ oldu÷u gibi TSH rezistansÕnÕn da var
olabilece÷i öne sürülmektedir22. Yüksek TSH de÷erlerini açÕklayabilmek amacÕyla çeúitli hipotezler
öne sürülmüú olup, bugün için en çok üzerinde
durulan hipotez, leptin aracÕlÕ pro-TRH üretimidir.
Leptin konsantrasyonu kilo durumuna ba÷lÕ olarak
TSH konsantrasyonuna paralel bir úekilde de÷iúir.
Birçok çalÕúma, leptinin hipotalamik TRH üretimini de÷iútirebilece÷ini bildirmektedir12,13.
ønsanlarda leptin ve TSH hemen hemen aynÕ
sirkadyen ritme sahiptir ve leptin eksikli÷i, pulsatil
ve sirkadyen TSH ritminde bozulmayla sÕkÕ bir
úekilde ba÷lantÕlÕdÕr. Bu durum leptinin TSH sekresyonunu düzenlemede bir rolü oldu÷unu düúündürmektedir. TSH sekresyonu aynÕ zamanda vücut
a÷ÕrlÕ÷ÕnÕ ve doymayÕ düzenleyen Nöropeptid Y,
alfa-MSH, hipofizyotropik TRH nöronlarÕnÕ innerve
eden aguti-iliúkili-peptid gibi hormonlar ve aktarÕcÕlar (transmitter) tarafÕndan da düzenlenmektedir. Bu aktarÕcÕlar da aynÕ zamanda leptinden
etkilenmektedir24,25. Di÷er taraftan, bazÕ hayvan
çalÕúmalarÕnda bildirildi÷i gibi, tiroid hormonlarÕ
leptin metabolizmasÕnÕ düzenleyebilir. Plazma TSH
de÷iúikliklerinin leptin pulslarÕnÕn düzenlenmesine
katkÕda bulundu÷u bildirilmiútir. Bunun yanÕ sÕra
M. Boyraz
TSH’nÕn adipositler üzerine direk etki ile leptin
sekresyonunu uyardÕ÷Õ gösterilmiútir.
Obezitede artmÕú TSH ve serbest T3 düzeylerinin, istirahat enerji tüketimini ve dolayÕsÕyla
total enerji tüketimini artÕrdÕ÷Õ ve bu de÷iúimin,
ya÷a dönüútürülebilecek enerjiyi azaltmaya yönelik bir adaptasyon süreci oldu÷u düúünülmektedir.
Tüm bu bulgular, TSH düzeylerinin obezitede
de÷iúen enerji dengesinin bir göstergesi oldu÷unu
düúündürmektedir25,26.
Son zamanlarda yapÕlan çalÕúmalarda obez
çocuklarda yüksek TSH düzeyi, trigliserid, total
kolesterol, LDL kolesterol, insülin direnci ve eriúkin
yaúta koroner hastalÕk riski ile iliúkili bulunmuútur.
Ancak bu sonuçlarÕ yorumlamak oldukça zordur.
Çünkü obezitenin kendisi de bu metabolik risk
faktörleri ile iliúkilidir27. Bizim çalÕúmamÕzda serum
TSH ile HOMA-IR ve açlÕk plazma insülini arasÕnda
pozitif korelasyon bulundu. Adipoz dokuda TSH
reseptörlerinin olmasÕ da önemli noktalardan
biridir. TSH obezite ile pozitif korele olup, obezitede artan TSH insülin rezistansÕna yol açÕyor
olabilir.
Diyet ya da cerrahi tedavi ile kilo verilmesinin,
yükselen TSH ve T3 de÷erlerinin normale dönme-
sini sa÷ladÕ÷Õ bilinmektedir. Bu nedenle tiroksin
tedavisi önerilmemektedir5,28. AyrÕca obez çocuklarda yüksek TSH de÷erlerinin tiroksin ile tedavisinin, çocu÷un kilo durumunu ve lipid profilini
de÷iútirmedi÷i görülmüútür5,29.
Sonuç olarak obez çocuklarda hafif düzeyde
TSH artÕúÕ sÕk rastlanÕlan bir durum olmakla
birlikte, tiroid hormon tedavisi verilerek TSH’nÕn
düúürülmesi yoluna gidilmesi tartÕúmalÕ bir durumdur. Görüú ayrÕlÕklarÕ olsa da yaygÕn kabul gören
görüú; “bu durumun obezitenin sebebi olmaktan
ziyade sonucu oldu÷u” yönündedir.
Birçok çalÕúmada hafif TSH yüksekli÷i olan obez
çocuklarda tiroksin tedavisi vermenin çocuklarÕn
kilo durumunu ve lipid profilini de÷iútirmezken,
kilo verilmesi ile tiroid hormon düzeylerinin normale döndü÷ü gösterilmiútir. Bu konuda karar
verdirici bir meta-analiz çalÕúmasÕ yoktur fakat
mevcut bilgiler total T4/sT4 de÷eri normal ve TSH
de÷eri 5-10 mIU/l olan obez bir çocukta tiroid
hormon replasmanÕ gerekmedi÷ini, sadece takibin
yeterli oldu÷unu göstermektedir5,29.
ÇÕkar çatÕúmasÕ beyanÕ bulunmamaktadÕr.
REFERANSLAR
1. ùÕklar Z. Çocuk ve Adolesanlarda Obezite KomplikasyonlarÕ ve
Metabolik Sendrom. Türkiye Çocuk Hast Derg 2012;1:7-14.
2. Parlak A, Çetinkaya ù. Çocuklarda obezitenin oluúumunu etkileyen
faktörler. FÕrat Sa÷lÕk Hizmetleri Dergisi 2007;2:5.
3. WHO: Obesity Preventing And Managing The Global Epidemic.
Report of WHO Technical Report Series 894. Geneva, World Health
Organization, 2000.
4. Cooper DS. Subclinical Hypothyroidism. N Eng J Med 2001;345:2665.
5. Reinehr T, De Sousa G, Andler W. Hyperthyrotropinemia in obese
children is reversible afterweight loss and is not related to lipids. J Clin
Endocrinol Metab 2006;91:3088-91.
6. Naslund E, Andersson M, Degerblad P, et al. Associations of leptin,
insulin resistance and thyroid function with long-term weight loss in dieting
obese men. J Intern Med 2000;248:299–308.
7. Tagliaferri M, Berselli ME, Calo G, et al. Subclinical hypothyroidism
in obese patients: relation to resting energy expenditure, serum leptin,
body composition, and lipid profile. Obes Res 2001;9:196–201.
8. Roti E, Mineli R, Salvi M. Thyroid hormone metabolism in obesity.
Int J Obes Relat Metab Disord 2000;24:113–5.
9. Rosenbaum M, Hirsch J, Murphy E, Leibel RL. Effects of changes in
body weight on carbohydrate metabolism, catecholamine excretion, and
thyroid function. Am J Clin Nutr 2000;71:1421–2.
10. Ritz P, Dumas JF, Salle A, Simard G, Malthiery Y, Rohmer V.
Thyroid hormones and obesity. Ann Endocrinol 2002;63:135–9.
11. Krotkiewski M. Thyroid hormones and treatment of obesity. Int J
Obes Relat Metab Disord 2000;24:116–9.
12. Lloyd RV, Jin L, Tsumanuma I, Vidal S, et al. Leptin and leptin
receptor in anterior pituitary function. Pituitary 2001;4: 33–47.
13. Kabalak T. Obezitenin diyetle tedavisi. østanbul, Nobel TÕp
Kitabevleri 1995;107-37.
14. Cole TJ, Bellizzi MC, Flegal KM, Dietz WH. Establishing a standard
definition for child overweight and obesity worldwide: International survey.
BMJ 2000;320:1–6.
15. Sen Y, Kandemir N, Alikasifoglu A, Gonc N, Ozon A. Prevalence and
risk factors of metabolic syndrome in obese children and adolescents: the
role of the severity of obesity. Eur J Pediatr 2008;167:1183-9.
16. National High Blood Pressure Education Program Working Group on
High Blood Pressure in Children and Adolescents. The fourth report on the
diagnosis, evaluation, and treatment of high blood pressure in children and
adolescents. Pediatrics 2004;114:555-76.
17. Keskin M, Kurtoglu S, Kendirci M, Atabek ME, Yazici C.
Homeostasis model assessment is more reliable than the fasting glucose/
insulin ratio and quantitative insulin sensitivity check index for assessing
insulin resistance among obese children and adolescents. Pediatrics 2005;
115:500–3.
18. Antunes TT, Gagnon A, Chen B, Pacini F, Smith TJ, Sorisky A.
Interleukin-6 release from human abdominal adipose cells is regulated by
thyroid-stimulating hormone: effect of adipocyte differentiation and
anatomic depot. Am J Physiol Endocrinol Metab 2006;290:1140–4.
19. Trayhurn P. Endocrine and signalling role of adipose tissue: new
perspectives on fat. Acta Physiol Scand 2005;184:285–93.
20. Chikunguwo S, Brethauer S, Nirujogi V, et al. Influence of obesity
and surgical weight loss on thyroid hormone levels. Surgery for Obesity and
Related Diseases 2007;3:631-5.
21. Rotondi M, Leporati P, La Manna A, et al. Raised serum TSH levels
in patients with morbid obesity: is it enough to diagnose subclinical
hypothyroidism? Eur J Endocrinol 2009;160:403-8.
22. Bhowmick SK, Dasari G, Levens KL, Rettig KR. The Prevalence of
Elevated Serum Thyroid Stimulating Hormone in Childhood/Adolescent
Obesity and of Autoimmune Thyroid Diseases in a Subgroup. J Nat Med Ass
2007;99:773-6.
23. Mutlu RG, Özsu E, Çizmecio÷lu FM. ùiúman çocuklarda hafif TSH
yüksekli÷i: NasÕl bir sorun? Türk Ped Arú 2011;46:33-6.
24. Wilms L, Larsen J, Pedersen PL, Kvetny J. Evidence of
mitochondrial dysfunction in obese adolescents. Acta Paediatr 2010;99:
906-11.
25. Caroline S. Relations of Thyroid Function to Body Weight. Arch
Intern Med 2008;168:587-92.
26. Ross DS. Thyroid Function and the Metabolic Syndrome. J Clin
Endocrinol Metab 2007;92:491-6.
27. Franks PW, Hanson RL, Knowler WC, Sievers ML, Bennett PH,
Looker HC. Childhood obesity, other cardiovascular risk factors, and
premature death. N Engl J Med 2010;362:485-93.
28. Karakurt F, ÇarlÕo÷lu A, Köro÷lu M, Uz B, Kasapo÷lu B. Tiroid
fonksiyonlarÕ obezite için bir risk faktörü müdür? Yeni TÕp Dergisi 2009;26:
27-30.
29. Krude H, Biebermann H, Schnabel D, et al. Obesity due to
proopiomelanocortin deficiency: three new cases and treatment trials with
thyroid hormone and ACTH. J Clin Endocrinol Metab 2003;88:4633-40.
163