EuroRail 2012 Fuarı Hızlı Tren Projeleri Konulu Konuşma

Sn. Ersin Arıoğlu’nun 10 Mart 2012’de Eurasia Rail Turkey Fuarında
“Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri /
Polatlı –Konya Hızlı Tren Projesi” Konulu Konuşma metnidir.
İstanbul Fuar Merkezi – Pamukkale Salonu
Yeşilköy /İstanbul
“Raylı Sistemlerde Atılım : Hızlı Tren Projeleri”
www.ym.com.tr
“RAYLI SİSTEMLERDE ATILIM : HIZLI TREN PROJELERİ”
POLATLI–KONYA HIZLI TREN PROJESİ
Değerli Konuklar,
Bugün, çok seçkin uzmanlarla birlikte ve Demiryolu
gönüldaşlarının oluşturduğu mümtaz bir topluluk önünde, hızlı
tren projeleri ile ilgili bazı fikirlerimi paylaşabileceğim için
mutluyum. Bu fırsat için, T.C. Ulaştırma ve Haberleşme Bakanlığı
Danışmanı, Sayın Dr. Mustafa Karaşahin’e teşekkürlerimi
sunuyorum.
Konuşmam iki bölüm. Birinci bölümde, hızlı trenlerin doğuşunu
tetikleyen nedenleri, tarihçesini, geleceğini ve Polatlı-Konya
Hızlı Tren projesinin bize öğrettiklerini özetleyeceğim. İkinci
bölümde, projenin yapılışını gösteren 9 dakikalık bir film
sunacağım.
10 Mart 2012 / Euraia Rail 2012 Fuarı / Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri–E.A / şo
“ Harekette bereket vardır.”
1
“
Türk Atasözü
İnsanlar üç hal üzeredir:
Hareketsizler, [onları harekete hazırla];
Harekete hazırlananlar, [onlara hareketi sevdir];
Hareket edenler, [onlar refah üretirler. Koru ve sayılarını artır].
”
Arap Atasözü
HOŞGELDİNİZ
Dr. Ersin ARIOĞLU
İstanbul Fuar Merkezi - Pamukkale Salonu / Yeşilköy
10 Mart 2012
E. Arıoğlu
70

Değerli Konuklar,
Dün maddi kaynaklar önemliydi; yarın insan potansiyeli yerini
alacak. Bugüne kadar doğayı maddi kaynak olarak kullanıp tahrip
ettik. Şimdi, doğayı korumak ve onunla bütünleşmek gerektiğini,
ayrıca yaşamımızı sürdürmek için, doğadan ilham almamız
gerektiğini öğreniyoruz. Dün petrol kaynaklı enerji ile çalışan
motorlar gözde idi; yarın yenilenebilir enerjiyi kullanan motorlar
yaygınlaşacak. Dün fiziksel büyüme önemliydi. Bugün, gelişme
olmaksızın büyümenin anlamsız olduğunu ve öğrenme olmaksızın
gelişmenin olamayacağını da öğrendik.
İnanıyorum ki, yeni uygarlığın başat karakteri, ölçü içinde
“sürdürülebilir gelişmeyi” başarmaktır.
“Raylı Sistemlerde Atılım : Hızlı Tren Projeleri”
DEĞERLERDE DEĞİŞİM EĞİLİMLERİ
Dün önemliydi
Yarın daha çok önemli olacak
Maddi kaynaklar  İnsan potansiyeli
Yığınsal üretim yöntemleri  Üretimde yenilikçi, yaratıcı esnek yöntemler
Doğa kanunları ve teknoloji  [ Doğa + Fazilet ] kanunları ve sorumluluk
10 Mart 2012 / Euraia Rail 2012 Fuarı / Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri–E.A / şo
Uygarlığımızın bilgi düzeyi, görülmedik bir hızda artmaktadır.
Başta bilgisayar ve ulaşım teknolojilerinde gözlenen hızlı
değişimler, bir yandan insanlığın yaşam kalitesini artırıyor; diğer
taraftan, ülkeleri ve ekonomileri birbirine sıkıca bağlıyor. Dünyanın
gidişatı gösteriyor ki. bugünkü uygarlığımız; oluşturduğu adil
olmayan gelir dağılımı, nüfus artışı, irrasyonel mal ve enerji
tüketimleri ve doğanın bilinçsizce tahrip edilmesi sonucu ortaya
çıkan iklim değişimi gibi çetrefil sorunlara çözümler bulmamızı
sağlamak üzere, yeni değerler etrafında evrilmektedir. Özetle,
insanlık yepyeni bir uygarlık inşa ediyor. 2008’den beri dünyayı
saran global kriz, bence bu yeni uygarlığın doğum sancısıdır.
2
Doğa; madde ve enerji kaynağıdır.  Doğa; çözüm yolları gösteren ilham kaynağıdır.
Sadece görevini yapmak  Gerekeni yapmak
Petrol kaynaklı enerji  Yenilenebilir enerji kaynakları
Fiziksel büyüme  Gelişme / kalkınma / öğrenme
 Adil
 Daha
 Hızlı
olmayan gelir dağılımı
nüfus artışı
 İrrasyonel mal ve enerji tüketimi
 Ölçülü nüfus
adil gelir dağılımı
artışı
 Ölçülü mal ve enerji tüketimi
En Büyük Tehdit : İklim Değişimi
YENİ DOĞAN UYGARLIK
(Ölçü içinde sürdürülebilir gelişme)
E. Arıoğlu
166

“Raylı Sistemlerde Atılım : Hızlı Tren Projeleri”
Değerli Konuklar,
Nüfus artışı, insan ve mal hareketliliğinin çoğalması, petrole
duyulan ihtiyacı her gün daha çok artırmaktadır. Son yıllarda, yıllık
28~32 milyar varil ham petrol üretilmekte olup; bunun yarısı ulaşım
sektöründe tüketilmektedir. Ulaşım sektörünün ihtiyacı, son kırk
yıldır, yılda yaklaşık %28 oranında artmaktadır. Önümüzdeki 15~20
yılda da bu trendin aynen süreceği tahmin edilmektedir.
Petrol ürünleri tüketen diğer sektörlerde de ihtiyaç yılda yaklaşık
%10 oranında artıyor. Yakın gelecekte; gerek kaynakların tükenme
riski, gerekse siyasal nedenler ile; petrol arzının sınırlandırılacağı
ve petrol fiyatlarının Global Kriz sonrası süratle artacağı ve biraz da
insafsız değerlere ulaşacağı tahmin edilmektedir. Petrol
fiyatlarındaki artışın, ekonomide “zincirleme” maliyet artışlarını
tahrik edeceği açıktır.
10 Mart 2012 / Euraia Rail 2012 Fuarı / Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri–E.A / şo
Günümüzde ulaşım sektörünün temel enerji kaynağı, petrole dayalı
ürünlerdir. Petrol doğanın insanlığa sunduğu armağandır, fakat
oluşumu milyonlarca yıl sürer, miktarı sınırlıdır ve hızla
tükenmektedir.
3
E. Arıoğlu
128

“Raylı Sistemlerde Atılım : Hızlı Tren Projeleri”
DÜNYADAKİ TAŞIMACILIĞIN MODLARA DAĞILIMI
(2000 / 2007 Ortalamalar)
Yolcu
Taşımacılığı
Trilyon yolcu-km/yıl
Dünyadaki yolcu ve yük taşımacılığının farklı modlara nasıl
dağıldığını görmek ilginç olacaktır.
Dünyada son yıllarda yapılan yolcu taşımacılığının 27~28 trilyon
yolcu km/yıl
civarında olduğu hesaplanıyor. Bu yolculuğun
yaklaşık %90’ı “lastik tekerlekli” araçlarla, %6’sı havayoluyla ve
%4’ü de raylı sistemlerle yapılıyor.
Yine son yıllarda, dünyada toplam yük taşımacılığının yaklaşık
62~63 trilyon t-km/yıl değerine ulaştığı görülüyor. Bu taşımacılığın
%72’si denizyolları, %13’ü lastikli araçlar, %12’si raylı sistemler,
%3’ü boru hattı sistemleri ve geriye kalanı da havayolları ile
yapılyor. Bu tablodan açıkça anlaşıldığı gibi, günümüzde
demiryolları, karayolu ile rekabette çok geride kalmıştır.
10 Mart 2012 / Euraia Rail 2012 Fuarı / Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri–E.A / şo
Değerli Meslektaşlarım,
4
Yük Taşımacılığı
Trilyon ton-km/yıl
Lastik Tekerlek.........…........…25.0 (%90)
Demiryolu…………....………... 0.5 (% 4)
Havayolu…………….......……. 2.0 (% 6)
Nehir ve Deniz Yolu……....….. 0.1
Boru Hattı……...…………….….... -
8.0
7.5
0.2
45.0
2.0
TOPLAM……………………27.6
62.7

30 : milyon km karayolu
(%13)
(%12)
(%72)
(% 3)
(%34 kaplanmış, %66 toprak yol)
 900 : milyon karayolu aracı (%67’si otomobil, 13 trilyon km-araç / yıl)
 1.2 : milyon km demiryolu
E. Arıoğlu
90

Değerli Konuklar,
Demiryollarının
özellikleri
diğer
modlarla
değerlendirildiğinde, saydamdaki tablo ortaya çıkıyor.
birlikte
“Raylı Sistemlerde Atılım : Hızlı Tren Projeleri”
Bu tabloya bakarak, demiryollarının üstünlüklerini şöyle
sıralayabiliriz:
 Kent-içi ve kentler-arası taşımada en yüksek ve rekabet
edilemez kapasiteye sahiptir.
 En az enerji tüketimi ile doğa dostu bir taşıma modudur.
 En güvenli taşıma modlarından biridir.
 Arazi kullanımında en verimli ulaşım modudur.
 İşletme maliyeti makul düzeydedir.
Yenilikçi çözümler ve yaratıcı tasarımlarla bu zaafların
üstesinden gelinebilir ve geliniyor. Genel çerçeveyi göz önünde
bulundurduğumuzda, demiryollarının diğer modlara kıyasla
üstünlükleri, zaaflarından çok çok daha fazladır. Sözün özü;
demiryolu
taşımacılığı,
doğmakta
olan
uygarlığımıza
“en uygun” ve bugün bilinen taşıma modları arasında “en
yaraşan” bir ulaşım modudur.

10 Mart 2012 / Euraia Rail 2012 Fuarı / Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri–E.A / şo
Diğer taraftan, demiryollarının bazı zaafları da vardır:
 Kapıdan kapıya karayolları gibi taşıma yapamaz.
 Başlangıç yatırımı yüksektir; yaratıcı finansman metotları
ve bazen devlet yardımı gerektirir.
 Performansı,
işletme personelinin sürekli eğitimine
bağımlıdır.
 İnşası ve işletmesi için ileri düzeyde know-how gerektirir.
DEMİRYOLLARININ ÖZELLİKLERİ
5
YÜKSEK KAPASİTE
Yolcu
:
Yük ( tek tren ile)
:
60,000 yolcu/ saat-yön
~ 25 bin / ton

AZ ENERJİ TÜKETİR
Karayollarında tüketilenin 3’te 1’i
Havayollarında tüketilenin 7’de 1’i

GÜVENLİDİR
Karayollarından 7 kat daha güvenli
Havayolu ile neredeyse rekabet
edebilecek seviyede

BİRİM BAŞINA EN EKONOMİK ULAŞIM MODUDUR
Yolcu Taşımada
Yük Taşımada
Karayolundan 3 kat daha az
Havayolundan 2 kat daha az
Karayolundan 5 kat daha az
Havayolundan 15 kat daha az
E. Arıoğlu
148

Değerli Konuklar,
Demiryolu ulaşımının bugün sahip olduğu özellikler nedeniyle
parlak bir geleceği vardır. Halen dünyada 1.2 milyon km
demiryolunun %65’i, milli gelirleri görece yüksek ülkelerdedir.
Ancak, son 10 yıldır dünyanın her bölgesinde hummalı bir
demiryolu planlama seferberliği başlamıştır.
İşveren ve işletmeciler için daha da güzel haberler var. Bugün tren
üreticileri, sistem müteahhitleri ve ürün sağlayıcılar, özel ısmarlama
sistemler için daha bilgili ve hazırlıklıdırlar. Ayrıca, bazıları
yatırımın finansal risklerini de paylaşmaya artık isteklidir.
Öte yandan, pazarda kullanıldıkça faydaları ortaya çıkan başka
yenilikler de mevcut. Balast yerine beton tabliyeli hatlar; modlar
arası entegrasyon teknolojileri; daha güvenli fren sistemleri; daha
az malzeme ile üretilen eko trenler; modüler tasarımlar ile
işletilmeye hazır trenler; katenersiz çözümler bu yeniliklerden
bazılarıdır.
GÜNÜMÜZDE BAZI DEMİRYOLU YENİLİKLERİ
 Demiryollarında talep, hız, konfor ve servis kalitesi
sürekli artmaktadır. Bu artışlara cevap vermek üzere;
 Hızlı trenler,
 Eko trenler,
10 Mart 2012 / Euraia Rail 2012 Fuarı / Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri–E.A / şo
Geçtiğimiz 25 yıl içerisinde, milli geliri yüksek ülkeler, dijital
sinyalizasyon, sürücüsüz metro ve yüksek hızlı tren gibi birçok
demiryolu yeniliklerini benimsediler. Bu sistemlerin yeterince
güvenli olduğu anlaşılınca, başka ülkeler de kullanmaya başladılar.
Böylece, bahsi geçen yenilikler sayesinde, 250 km ile 1.200 km
arasındaki raylı sistemler, diğer ulaşım metotları ile rekabette fark
yaratabildi.
“Raylı Sistemlerde Atılım : Hızlı Tren Projeleri”
6
 Modüler trenler,
 Katenersiz trenler,
 Dijital sinyalizasyon,
 Farklı işletme hatlarını güvenli kullanım için
entegrasyon teknolojileri,
 Farklı modlara hızlı erişim teknolojileri,
geliştirilmektedir.
E. Arıoğlu
166

“Raylı Sistemlerde Atılım : Hızlı Tren Projeleri”
HIZLI TREN HATLARINDA STANDARTLAR
Ulaşım sektörü tarihinde, karayolu ve demiryolu endüstrileri
arasında her zaman büyük rekabet yaşandı. Demiryolları 18301930 yılları arasında çok verimli ve parlak bir dönem yaşamıştı.
Ancak, özellikle İkinci Dünya Savaşından sonra demokrasiotomobil ikilisinin hızla yaygınlaşması, bireysel özgürlüğün önem
kazanması, ucuz petrol ve ülkeler arasında demiryolu standart
farklılıklarının yarattığı olumsuzluklar gibi nedenlerle demiryolları
rekabette geriye düştü.
Ancak, 1960’lı yıllardan itibaren, dünyanın nereye doğru gittiğini
gören demiryolu endüstrisi, rekabetini artırmak için yepyeni
teknolojiler geliştirdi. Demiryolu, büyük “atılımını” 1964 yılında
işletmeye giren Tokyo–Osaka Hızlı Tren sistemi ile başlattı.
İlerleyen yıllarda, hızlı tren sistemlerinin “petrol fiyatları” tehdidine
karşı en akıllı çare olduğu sezildi. Petrol fiyatlarının artışı devam
ettikçe, demiryollarının kıymeti daha iyi anlaşılacak ve rekabet
edilen mesafe daha da artacaktır. Bugün 1200 km’ye kadar
mesafelerde, yolcuların %80’i hızlı treni, hava yollarına tercih
etmektedir.
10 Mart 2012 / Euraia Rail 2012 Fuarı / Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri–E.A / şo
Değerli Meslektaşlarım,
7
E. Arıoğlu
133

“Raylı Sistemlerde Atılım : Hızlı Tren Projeleri”
YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU SİSTEMLERİ (2025 Tahmini)*
Hızlı trenler, biraz önce belirttiğim gibi, 1964 yılında TokyoOsaka arasında “Shinkansen” (515 km) diye anılan hatta 210
km/saat hız ile çalışmaya başladı. 1985 yılında, hatta yapılan bazı
iyileştirmeler ile hız 240 km/saat’e, kısa bir süre sonra da 300
km/saat’e yükseltildi. Fransız Demiryolları İdaresi TGV, Paris–
Londra arasını yüksek hızlı tren olarak tasarladı ve 1981 yılında
260 km/saat tasarım hızı ile hattı işletmeye aldı. 1983’te 270
km/saat hıza, 1989’da 300 km/saat hıza ulaşıldı.
Bu başarılı denemeler, ülkelerin cesaretini artırdı. Başta Japonya
ve Fransa olmak üzere, hızlı tren hatlarını artırmaya başladılar.
Yarışa Almanya, İtalya, İspanya, Belçika, Kore, Çin ve Türkiye de
dahil oldu.
2010 yılı itibariyle dünyada, 14 ülkede toplam 14.700 km hızlı tren
hattı çalışıyor. 2025 yılında, 28 ülkedeki hızlı tren hatlarının
toplamının yaklaşık üç kere katlanarak, 42.000 km’ye ulaşacağı
tahmin ediliyor.
10 Mart 2012 / Euraia Rail 2012 Fuarı / Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri–E.A / şo
Değerli Konuklar,
8
E. Arıoğlu
133

“Raylı Sistemlerde Atılım : Hızlı Tren Projeleri”
Sayın Başkan,
Değerli Konuklar,
Buraya kadar anlattıklarım özetlenirse;
 Hızlı tren, bölgelere bereket ve refah getirir.
 Hızlı tren, yaşam kalitesi artışının belgesidir.
 Hızlı tren, çevreye duyarlı ve saygılıdır.
ulaşım modudur.
 Hızlı tren, petrol fiyatlarının artışına karşı geliştirilen en etkili
çözümdür.
Güzel Türkçemizde anlamlı ve çok kullanılan bir deyim var. “Güle
güle git; güle güle gel.” Çinliler de benzer bir deyim kullanıyorlar:
“Kolayca git, kolayca gel”. Binlerce yıl önceden, âkil insanların
bu sihirli, atasözü gibi deyimlerle bizlere bir hatırlatmada
bulunduklarını düşünüyorum. Belki şöyle demek istiyorlar: Güzel
ortamlar içinde, en az enerji sarf eden, en konforlu ve güvenli
ulaşım sistemiyle git ve gel…
İnsanlık böyle bir ulaşım sistemi için binlerce yıldır uğraşıyor.
10 Mart 2012 / Euraia Rail 2012 Fuarı / Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri–E.A / şo
 Hızlı tren, 1.200 km’ye kadar, en rekabetçi ve en güvenli
9
Konya Ovasında Hızlı Tren (2010)
HIZLI TREN :
 Berekete Giden Yol
 Çevreye Duyarlılık
 Konforlu ve Güvenli Yolculuk
 Yaşam Kalitesinin Artması
DEMEKTİR.
E. Arıoğlu
124

“Raylı Sistemlerde Atılım : Hızlı Tren Projeleri”
Değerli Konuklar,
 Proje, altyapısı ve üstyapısı ile birlikte Türk yükleniciler
tarafından gerçekleştirilmiştir.
 Projenin
tüm
karşılanmıştır.
finansmanı
TCDD’nin
öz
kaynaklarından
 Toplam proje bedelinin yaklaşık %30’u ithal malzemeler
için
harcanmıştır. Yapacağımız yeni hatlarda bu oranı %20’nin altına
düşürmeyi planlıyoruz.
 Projenin üstyapısı 21 ayda tamamlanmış ve çalışılan her gün
yaklaşık 915 m bitmiş tek hat üst yapı demiryolu inşa
edilmiştir. Burada tarif edilen bitmiş tek hat
üstyapı
inşaatına subbalast, balast, travers, ray, makaslar, yanyollar,
katener, trafolar, teknik binalar, elektrifikasyon, merkezî kontrol,
sinyalizasyon Level 1 imalatları dahildir.
10 Mart 2012 / Euraia Rail 2012 Fuarı / Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri–E.A / şo
Filmi başlatmadan önce, projenin bazı önemli özelliklerini ve bu
projede öğrendiklerimizden bazılarını vurgulamak istiyorum.
10
E. Arıoğlu
101

 Sinyalizasyon Level 2’nin montajları ve Level 1’in full testleri
7 ay sürmüştür (Ticari operasyon: Temmuz 2011’de başlamıştır.)
 Sinyalizasyon Level 2 testleri devam etmektedir.
“Raylı Sistemlerde Atılım : Hızlı Tren Projeleri”
(Bitme tarihi: Nisan 2012)
 Projenin altyapısı ve üstyapısı dahil (araçlar hariç) 1 metre tek
hat inşaatı, 1.250 € gibi çok mütevazı bir bedele yapılabilmiştir.
 Altyapı ve üstyapı işlerinin farklı müteahhitlerce yürütülmesi,
uygulamada “koordinasyon” zorluğu yaratıyor.
 Altyapı oturmaları sönümlenmeden, üstyapı inşaatları
başlatılmamalıdır.
 Dolgudan köprülere / tünele / menfezlere giriş çıkış bölgeleri
mutlaka “geçiş” metodları uygulanarak inşa edilmelidir.
 Sinyalizasyon elemanlarının üretim ve testleri çok vakit
almaktadır. Sinyalizasyon projeleri ve ilgili kararlar işin başında
belli olmalıdır.
 Hızlı tren hatları tam korunmalı olmalıdır.
 Periyodik hat ve araç bakımlarının, hattın güvenli ve verimli
çalışması için hayati önemi vardır.
Proje’nin yapımı boyunca her sorunu çözmek için olağanüstü
gayret gösteren TCDD Genel Müdürü Sayın Süleyman Karaman’a
ve onun şahsında bütün proje kontrol ekibine ve projeye emeği
geçen herkese, katkılarından dolayı teşekkürlerimi sunuyorum.
Onlar olmasaydı proje başarılı olamazdı.
11
Ayrıca sabrınız için sizlere de teşekkür ediyorum. Saygılarımla,
Ersin Arıoğlu / Çamlıca
Toplam : 1.443
10 Mart 2012 / Euraia Rail 2012 Fuarı / Raylı Sistemlerde Atılım: Hızlı Tren Projeleri–E.A / şo
Son olarak, bu projeyi yaparken önemini iyice kavradığımız 6 kritik
noktayı sizlerle paylaşmak istiyorum.
E. Arıoğlu
184
