Laboratuvar Rehberi - SB Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Transkript

T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
KEÇİÖREN EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ
MERKEZ LABORATUVARI
TEST REHBERİ
www.akeah.gov.tr
T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
KEÇİÖREN EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
MERKEZ LABORATUVARI
TEST REHBERİ
Başhekim Prof. Dr. M.İ. Safa Kapıcıoğlu Ankara ‐ 2011 Önsöz
Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi laboratuvarları 2005 yılından beri
giderek artan test çeşidi ile modern bir ortamda hastalarımıza ve doktorlarımıza
hizmet vermeye devam etmektedir.
Elinizdeki test rehberi Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi
laboratuvarlarında çalışılan testler hakkında bilgi vermek amacıyla
hazırlanmıştır. Hazırlanan bu kitap ile testlerin istenmesinden, sonuçların
ulaşmasına kadar geçen aşamalarda sağlık personelimize yardımcı olmayı
amaçlanmıştır.
Test isimleri alfabetik sırayla düzenlenmiştir. Bu rehberde her testin adı
ile birlikte, çalışılan örnek türü, örneğin alındığı tüp, çalışılan metod, çalışma
günleri ve klinik bilgiler not edilmiştir.
Test bilgileri sürekli olarak güncellendiğinden kitapta yer alan bilgilerde
yıl içinde değişiklik olabileceği dikkate alınmalıdır. Bu test rehberinin tamamı
www.akeah.gov.tr web sitemizde de bulunduğundan yıl içinde yapılan
değişiklikleri buradan takip edebilirsiniz.
Testler hakkında daha geniş bilgi almak istediğinizde her türlü haberleşme
yolu aracılığı ile laboratuvarımız uzmanlarına ulaşabilirsiniz.
Bu rehberin tüm hastalara ve hastanemiz personeline faydalı olması
dileğimizle…
HAZIRLAYANLAR:
Doç.Dr.K.Okhan AKIN
Uzm.Dr.Zeynep ÇİZMECİ
Lab.Teknisyeni Zeliha ÖZBİLGE
TEST İSTEMLERİ İÇİN DİYET ÖNERİLERİ
WMA İçin:
2 gün süreyle çay, kahve , kolalı içecekler, elma , mandalina, muz
gibi meyveler, çikolata, pasta, kek, kuruyemiş, patlıcan, domates,bileşimi
bilinmeyen yiyecekler yenilmemelidir.
5-HİAA İçin:
24 saat süreyle muz, ceviz, patlıcan, domates, gibi serotonin içeren
yiyecekler alınmamalıdır
Hidroksiprolin için:
2 gün süreyle et, tavuk, jelatinli besinler alınmamalıdır.
GAİTADA GİZLİ KAN İÇİN BEYAZ DİYET
Testten 1 gün önce başlar ve test süresince devam eder.
Yenmesi yasak olanlar:
- Et ve etli yemekler, karaciğer, dalak, böbrek
- Pancar, turp, şalgam
- Pişmemiş domates, armut, muz
- Hazır meyve suyu, kola
Yenmesi önerilenler:
- Marul, ıspanak, mısır, fasulye, nohut, pirinç
- Ekmek, makarna, süt, yoğurt
- Üzüm, erik, elma, portakal, şeftali
24 SAATLİK İDRAR TOPLAMA
Yirmidört saatlik idrar toplarken şu hususlara dikkat etmek gerekir; idrar
toplanmaya başlanılan sabah uyandıktan sonra ilk idrar tuvalate, sonraki 24
saatteki idrar ise toplama kabına biriktirilir. Örnek sabah 8 den ertesi gün
sabah 8 e veya sabah 9 dan ertesi gün sabah 9 a kadar. Tüm idrar gündüz ve
gece boyunca, dikkatlice toplama kabına biriktirilir. Ertesi sabahki ilk idrar da
örnek sabah 8 veya 9 daki idrarınız toplama kabına eklenerek, idrar toplama
işlemi tamamlanır. Biriktirilen idrar serin ve karanlık bir ortamda saklanılmalıdır.
• İdrar bekletilmeden laboratuvara getirilir.
• İdrarda ölçülecek test için koruyucu madde gerekiyorsa laboratuvara
danışılmalıdır.
• Bazı testler için (okzalat, sitrat, VMA, HVA, 5-HIAA, katekolaminler,
6
metanefrinler, serotonin) idrara koruyucu bir madde (6N HCl asit) eklenmesi
gerekmektedir laboratuvardan koruyucu maddenin alınması gerekmektedir.
Öncelikle bu asit, idrar kabının dibine boşaltılır daha sonra idrar tarif edildiği
şekilde toplanılır.
• Cuma ve Cumartesi günleri 24 saatlik idrar toplamayınız.
• Servis hastaları için toplanan idrarın karıştırılıp hacmi ölçülür, yazılır
laboratuvara gönderilir.
• Spot idrar ve gaita numunelerinin laboratuvara çabuk ulaşması gerekir.
24 saatlik idrarda VMA , HVA ve 5-HIAA, katekolaminler, metanefrinler,
serotonin
Test sonuçlarının güvenilir olması için aşağıdaki hususlara dikkat etmek
gerekmektedir.
• Vanilyasız diyet 3 gün buyunca uygulanır.
• Ağır egzersizden kaçınılmalıdır
• İdrar laboratuvarından alınan koruyucu madde asit (6N HCl) 5lt.lik pet
şişeye boşaltılır.
• 4.gün sabahı(ilk idrar dışarı atılır) idrar biriktirilmeye başlanır.
• Ertesi günkü 5.günkü ilk idrar da dahil olmak üzere idrarın tamamı biriktirilir.
NOT: biriktirilen idrar serin ve karanlık bir ortamda saklanılmalıdır.
VMA, METANEFRİN, KATEKOLAMİNLER İÇİN VANİLYASIZ DİYET (4
günlük) Yasaklar
• Çay, kahve, kakao
• muz, greyfurt, domates, portakal, ananas, mandalina
• dondurma, dondurma külahı
• vanilyalı soslar, vanilyanın girdiği her türlü yiyecek ve içecekler (pastalar,b
isküviler,salep,meşrubatlar vb)
• hazır gıdalar hazır çorbalar
• Kuruyemişler, salça, kurutulmuş meyveler
• alkollü içecekler
7
Not:Metanefrin için diyet şart değildir. Diyetli idrarda kullanılabilir
Bazı yanlış sonuçlara neden olabilen ilaçlar: asetaminofen, aspirin, MAO
inhibitörleri, metildopa, levodopa, fenotiyazinler, chlorpromazine, promazine,
phenothiazines, reserpine, kafein, lityum, eritromisin, tetrasiklinler, aminofilin
ve diğer birçok ilaç.
ORTA AKIM İDRAR ÖRNEĞİ ALINMASI
1- Örnek verilmeden önce elleri sabun ile yıkanmalıdır. ( En az 15 sn. )
2- 4 adet steril gazlı bez ( 1 adet sabun veya %0.3’lük zefiran solüsyonu ile ıslatılmış, 2 adet serum fizyolojik ile ıslatılmış ve bir adet kuru ) hazırlanır.
KIZLARDA:
1- Labium majuslar temizlik işlemi ve örnek alımı bitinceye kadar açık tutulur.
2- İlk pet (dezenfektanlı) ile vulva önden arkaya silinir, atılır.
3- İki ve üçüncü petler (SF) ile vulva önden arkaya silinir, atılır.
4- Kuru pet ile bölge önden arkaya kurulanır.
5- Üretra ağzı içeride kalacak şekilde idrar torbası( kız) yapıştırılır.
6- Sürekli gözlem ile gelmiş olan idrar bekletilmeden alınır.
7- Örneğin hızla laboratuvara transportu sağlanır.
ERKEKLERDE:
1- Prepisyum ( sünnet derisi) varsa geri çekilerek üretra ağzı açığa çıkarılır ve temizlik işlemi yukarıda tanımlanan sıra ile yapılır.
2- Üretra ağzı içeride kalacak şekilde idrar torbası( erkek) yapıştırılır.
3- Sürekli gözlem ile gelmiş olan idrar bekletilmeden alınır.
BÜYÜK ÇOCUK VE ERİŞKİNLERDE:
1- Temizlik yukarıda anlatılan sıraya göre yapılır.
2- Örnek vermeden önce gelen ilk idrar dışarıya boşaltılır.
3- Steril idrar kabının ağzı dikkatlice açıldıktan sonra gelen orta akım idrarı örnek kabına alınır.
8
DİKKAT:
1- Her hastaya yukarıdaki bilgiler mutlaka aktarılmalıdır.
2- Örnek verecek her hastaya 1 adet steril idrar kabı ve 4 adet pet
verilmelidir.
3- Örnek kabının örnek alımında açılması gerektiği mutlaka
hatırlatılmalıdır.
4- Kullanılan petlerin atık kabına atılması gerektiği ve tuvaletlere
atılmaması gerektiği mutlaka hatırlatılmalıdır.
ÖRNEKLERİN SAKLANMASI VE LABORATUVARA ULAŞTIRILMASI
1. Materyalin alınacağı kap üzerine hasta adı, laboratuvar veya hastane
numarası, tarih ve saat gibi tanıtıcı bilgiler yazılmalı veya bu bilgileri bulunduran
barkot yapıştırılmalıdır. Kimlik bağı, örnek alma süreci, örneğin laboratuvara
nakli, bunu izleyen analiz ve raporun hazırlanması aşamaları boyunca
korunmalıdır.
2. Materyal alımı veya toplanması sırasında istenen analizi etkileyecek
şartların oluşumu önlenmelidir. Materyal istenen analizde değişikliğe neden
olmayacak koşullarda, plastik bir çantada ve en kısa zamanda laboratuvara
ulaştırılmalıdır.
3. Materyal ile birlikte hasta ile ilgili demografik bilgilerin ve istenen
analizlerin yazıldığı istek kağıdıda laboratuvara gönderilmelidir. Hepatit ve HİV
enfeksiyonu riski taşıyan bir hasta örneği özel uyarı etiketiyle belirtilmelidir.
4. Örneğin çalışılacak teste uygun ve yeterli olup olmadığı kontrol edilir.
5. Bazı analizler için örneğin buz üzerinde veya soğukta (4oC) taşınması,
bazı analizler için örneğin ışıktan korunması önemlidir.
6. Bazı örnekler, hastadan alındıktan sonra analize kadar soğukta tutulur;
buna dikkat edilmelidir. Gerekirse serum veya plazma ayırımı soğutmalı
santrifüjde yapılır.
7. Plazma veya serum şekilli elemanlardan santrifügasyonla ayrılır. Bu
işlem, kan alındıktan sonra en geç 2 saat içinde yapılmış olmalıdır.
8. Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda serum ayrıldıktan sonra da
pıhtı oluşabilir. Buna dikkat etmelidir. Analiz hemen yapılmayacaksa serum +4,
-20, -40 veya –70oC’ta ağzı kapalı olarak saklanmalıdır.
9. Serum veya plazma elde edildikten sonra en geç 4 saat içinde
çalışılmayacaksa +4oC’de ağzı kapalı olarak 1 gün saklanabilir. Ancak bilirubin
ve askorbik asit gibi ışığa ve havaya duyarlı maddeler hemen çalışılmalıdır.
10. Örneğin bulunduğu ortamın sıcaklığının fazla olması numunede
buharlaşmaya ve serumdaki analitlerin konsantrasyonunda rölatif artışa neden
olabilir.
11. 24 saatten fazla bekletilen serum ve idrarda +4oC’de saklansa bile
9
bakteri üremesi olabilir. Bu yüzden serumun dondurulması daha doğrudur ve
bu sayede serumdaki birçok analit bozulmadan aylarca saklanabilir.
12. Dondurulmuş serum çalışılacağı zaman eritilip oda sıcaklığına
getirilmelidir.
13. Kanı dondurmak hemolize neden olur. Serum veya plazması
ayrılmadan kanı dondurmamalıdır.
14. Toplanmış olarak laboratuvara getirilen idrarın, dikkatlice volümü
(hacmi) ölçülür. Hacim kaydedilir ve iyice homojen hale getirildikten sonra
yeterli miktar alınıp analizde kullanılır.
ANALİZ SONUCUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Güvenilir ve tıbbi açıdan değerlendirilebilir sonuç elde edebilmek için
sadece doğru transport ve doğru analiz yeterli değildir. Analiz sonuçlarını
etkileyen faktörler aşağıdaki tablo da verilmiştir.
Tablo : Analiz sonuçlarını etkileyen faktörler
Değişmeyen
faktörler
Değişen
faktörler
Endojen
faktörler
Eksojen faktörler
Cinsiyet
Gebelik
Hemoglobinemi
Farmakoterapi
Irk
İlaçlar
Bilirubinemi
Antikoagülanlar
Kalıtım
Günlük ritm
Hiperlipemi
Bakteriyel kontaminasyon
Pozisyon
Aktivite
Kas dokusu
Vücut
ağırlığı
Alkol
Beslenme
REFERANS ARALIĞI
Testler için belirtilen referans aralığı sağlıklı bireylerden elde edilen
değerlerin %95’ ini içeren grubu temsil eder ve test sonucunu değerlendirmek
için genel bir baz oluşturur. Çeşitli faktörlere bağlı olarak bu değerler hastadan
hastaya varyasyonlar gösterebilir. Analiz yönteminin değiştiği durumlarda
metoda bağlı olarak referans aralığı da değişebilir.
10
KALİTE GÜVENLİĞİ
Laboratuvarımız kalite güvenliği için, (RIQAS, Digital-PT, CAP, EQAS)
uluslar arası düzeyde çok sayıda laboratuvarın katıldığı dış kalite kontrol
programlarına katılmaktadır.
İç kalite kontrol programı uygulaması ile her gün iki seviyeli kontrol
örnekleri çalışılarak günlük ve günler arası performans denetlenmektedir.
Dış kalite kontrol programı uygulamasında ise, analizi yapılan dış kalite
kontrol örnekleri dünyanın her yerinden bu programa katılmış çok sayıda
laboratuvarın sonuçları ile karşılaştırılır ve gerçek değere uygunluk denetlenir.
Sonuçların Klinik Uyumluluğu
Test istem formuna veya LIS’ in ilgili bölümüne hasta ile ilgili bilgilerin
yazılması bulguların değerlendirilmesi açısından çok değerlidir. Klinik tablo
ile uyumsuz olduğu düşünülen sonuçlarda laboratuvar ile mutlaka temasa
geçilmelidir. Hasta örnekleri laboratuvarımızda 1 hafta saklandığı için
gerektiğinde testler aynı örnekte tekrarlanarak sonuç ile yeniden değerlendirme
yapmak mümkündür.
11
12
Temiz ağzı kapaklı kap
Temiz ağzı kapaklı kap
GAİTA KÜLTÜRÜ
GAİTA MİKROSKOBİSİ ve
GAİTADA GİZLİ KAN
Üreme olmaz ise 1 gün
sonra, eğer üreme olur ise
2 gün sonra
En kısa sürede laboratuara
transferi sağlanmalı
ve 1 saat içinde ekimi
yapılmalıdır.
transferi sağlanmalı
ve 1 saat içinde ekimi
yapılmalıdır.
Steril olmayan numune kabı
Yabancı cisimle alınmış
olması
(Bebek bezi, tuvalet kağıdı
v.b.)
transferi sağlanmalıdır.
1 gün sonra
Direkt Mikroskobik İşlemler
En Fazla 20 dk. İçinde
Sonlandırılmalıdır.
2 gün sonra
1 gün sonra
Aynı gün
Aşırı
Hemoliz, Lipemi
POLİKLİNİK VE SERVİS ŞARTLARINDA ALINMALI VE EN KISA SÜREDE TRANSFER EDİLMELİDİR.
En az 1 ml
Kırmızı kapaklı steril idrar
kabı
İDRAR KÜLTÜRÜ
DİĞER KÜLTÜRLER
En az 10 ml
En Az 5 ml
Uygun Olmayan Kan/
Antikoagülan Oranı,
Hemoliz, Lipemi, Pıhtılı,
Sitratlı Numuneler”
Vakumlu Tüpteki İşaretli
Çizgiye Kadar
Kırmızı kapaklı idrar kabı
Sarı Kapaklı Jelli Tüp
Aşırı Hemoliz, Lipemi
1 gün sonra
Aynı gün
1 gün sonra
Numune alındıktan sonra
hemoliz edilmeden plazma
ayrılmalı ve soğuk ortamda
transfer edilmeli
Uygun Olmayan Kan/
Antikoagülan Oranı, Aşırı
Hemoliz, Lipemi, Pıhtılı,
Heparinli Numuneler”
Aynı gün
Sonuç Alma Süresi
Dikkat Edilmesi Gereken
Kurallar Ve Nakil
Aşırı Hemoliz, Lipemi
Red Kriteri
En Az 5 ml
En Az 5ml
Vakumlu Tüpteki İşaretli
Çizgiye Kadar
En Az 5 ml
Miktarı
TAM İDRAR TETKİKİ
ELİSA
Mor kapaklı tüp
TORCH
HEMATOLOJİ
Mavi Kapaklı Tüp
KOAGÜLAS
YON
HORMON
Numune Kabı
BİYOKİMYA
Çalışılan Test Türü
ÖRNEK KABUL KRİTERLERİ ve SONUÇ SÜRELERİ
NUMUNE TÜRLERİNE GÖRE LABORATUVARIMIZDA KULLANILAN TÜPLER
NUMUNE
KULLANILACAK TÜP ve AÇIKLAMA
Serum
Kırmızı veya sarı kapaklı tüp. Pıhtı aktivatörü ve serum seperasyonu
için jel içerir. Klinik
kimya testleri için kullanılır. Kan alındıktan sonra pıhtı aktivatörü
ve kanın karışması için 3-4 defa nazikçe alt üst edilir. Kesinlikle
çalkalanmamalıdır. Kan alındıktan 20 dakika sonra 3000 devirde 5
dakika santrifüj edilmelidir.
EDTA’lı plazma
Mor kapaklı tüp. K3 EDTA içermektedir. Kan alındıktan sonra
6-8 defa nazikçe alt üst edilmelidir. 3000 devirde 5 dakika santrifüj
edildikten sonra plazma hemoliz edilmeden ayrılmalı ve soğuk ortamda
saklanmalıdır.
EDTA’lı kan
Mor kapaklı tüp. K3 EDTA içermektedir. Hematolojik analizlar
için kullanılmaktadır. Kan alındıktan sonra 6-8 defa nazikçe alt üst
edilmelidir.
Sitratlı plazma
Mavi kapaklı tüp. % 3.2 sodyum sitrat içermektedir. Koagülasyon
testleri için kullanılmaktadır. Kan tüpün üzerindeki işaretli yere kadar
alınmalıdır. 6-8 defa nazikçe alt üst edildikten sonra 3000 devirde 5
dakika santrifüj edilir. Plazma hemoliz edilmeden ayrılmalı ve soğuk
ortamda saklanmalıdır.
Sitratlı kan
Siyah kapaklı tüp. % 3.8 sodyum sitrat içermektedir. Eritrosit
sedimantasyon analizi için kullanılmaktadır. Kan alındıktan sonra 6-8
defa nazikçe alt üst edilir.
Heparinli
plazma
Yeşil kapaklı tüp. Lityum heparin içermektedir. Plazmada ölçüm
gerektiren klinik kimya testleri için kullanılmaktadır. Kan alındıktan sonra
6-8 defa nazikçe alt üst edilmelidir. 3000 devirde 5 dakika santrifüj
edildikten sonra plazma hemoliz edilmeden ayrılmalı ve soğuk ortamda
saklanmalıdır.
Oksalatlı
plazma
Gri kapaklı tüp. Antiglikolitik bir ajan olan sodyum florür içermektedir.
Glukoz ve laktat ölçümünde kullanılmaktadır. Kan alındıktan sonra 6-8
defa nazikçe alt üst edilmelidir.
24 saatlik idrar
Başlama saatindeki ilk idrar toplama kabına alınmaz, bundan sonra 24
saat içindeki tüm idrarlar toplama kabına alınır. Ertesi gün başlama saati
ile aynı saatteki idrar da toplama kabına alındığında toplama işlemi sona
erer. Aksi belirtilmediği sürece idrar buzdolabında saklanmalı ve soğuk
ortama gönderilmelidir.
13
REHBERDE KULLANILAN KISALTMALAR
RIA
Radioimmunoassay
ECLİA
Electro Chemiluminescent Immun Sorbent Assay
EİA
Enzyme Immunassay
HPLC
Hıgh Performans Liquıd Cromatography
LC-MS MS
Liquıd Cromatography-Mass Spectrometry
İFA
Immunofluorescent Antibody Assay
ICP-MS
Inductıvely Coupeled Plasma-Mass Specytometry
FIA
Fluorescent Immunoassay
ELFA
Enzyme Linked Fluorescent Assay
PCR
Polymerase Chain Reaction
IHA
Indirect Hemagglutinasyon
GC-MS
Gas Cromatography Mass Spectrometry
RT-PCR
Real Time Polymerase Chain Reaction
PCR-CCP
Polymerase Chain Reaction Single Spesific Primer
RID
Radioımmunodiffusion
ISE
Ion Selective Electrode
AAS
Atomic Absorption Spectrometry
PEG
Polyethilene Glycol
FPIA
Fluorescent polarisation Immunoassay
14
BAKTERİYOLOJİ LABORATUVARI PANİK DEĞER TABLOSU
TESTİN ADI
DİKKAT EDİLECEK DURUM
Kan Kültürü
(+) sinyal verdiğinde
BOS Kültürü
Gram boyadan bakteri tespiti, kültürde üreme varlığı
Gaita Kültürü
Patojen mikroorganizma tespitinde (salmonella, shigella,…)
Aspirasyon Kültürleri
Gram boyadan bakteri tespiti, kültürde üreme varlığı
Yoğun Bakım ve Servis
Hastaları
Her türlü kültürde üreme varlığı
Dirençli Bakteri Tespiti
Her türlü kültürde üremiş olan antibiyotik duyarlılık testinde
dirençli profil gösteren bakteri tespitinde (ESBL, İBL, VRE, MRSA,
VUA Karbapenemlere dirençli)
15
PANİK DEĞERLER
Test
Birim
Alt limit
Üst limit
Örnek
KAN GAZI
pH
7,2
7,6
Arteriyal, kapiller
pCO2
mmHg
20
70
Arteriyal, kapiller
pO2
mmHg
40
-
Arteriyal
pCO2 (çocuk)
mmHg
45
125
Arteriyal
pCO2 (yeni doğan)
mmHg
35
90
Arteriyal
BİYOKİMYA
Albumin (çocuk)
g/dl
1,7
6,8
Amonyak (çocuk)
mmol/L
-
109
Serum veya
plazma
Plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Bilirubin (yenidoğan)
mg/dl
-
15
Kalsiyum
mg/dl
6,0
13
Kalsiyum (çocuk)
mg/dl
6,5
12,7
Kalsiyum, iyonize
mmol/L
0,75
1,6
Klor
mmol/L
80
120
Kreatinine
mg/dl
-
5
Kreatinin (çocuk)
mg/dl
-
3,8
Glukoz
mg/dl
40
450
Glukoz (çocuk)
mg/dl
46
445
Glukoz (yeni doğan)
mg/dl
30
325
Glukoz (BOS)
mg/dl
40
200
BOS
Glukoz (BOS, çocuk)
mg/dl
31
-
BOS
Laktat
mmol/l
-
3,4
Plazma
Laktat (çocuk)
mmol/l
-
4,1
Mağnezyum
mg/dl
1,0
4,7
mOsm/kg
250
325
mg/dl
1,0
8,9
Potasyum
mmol/L
2,8
6,2
Potasyum (yeni
doğan)
mmol/L
2,8
7,8
Protein (çocuk)
mg/dl
3,4
9,5
Ozmolalite
Fosfor
Protein, BOS (çocuk)
Sodyum
Plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
mg/dl
-
188
BOS
mmol/L
120
160
Serum veya
plazma
16
Üre nitrojen
mg/dl
-
80
Üre nitrojen (çocuk)
mg/dl
-
55
Ürik asit
mg/dl
-
13
Ürik asit (çocuk)
mg/dl
-
12
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
Serum veya
plazma
HEMATOLOJİ
Hematokrit
%
20
60
Hematokrit (yeni
doğan)
%
33
71
g/dl
7
20
Hemoglobin
Hemoglobin (yeni
doğan)
g/dl
10
22
WBC
x103/mL
2,0
30
WBC (çocuk)
3
x10 /mL
2,0
43
Platelet
x10 /mL
40
3
Blast
1000
Görülmesi patolojik
KOAGÜLASYON
Fibrinojen
mg/dl
100
800
Protrombin zamanı
S
-
30
APTT
S
-
78
İDRAR
Mikroskobik
Patolojik kristallerin bulunması (ürat,sistein, lösin veya tirozin)
Kimyasal
+++ veya ++++ glukoz veya keton
BOS
WBC (0-1 yaş)
Hücre/ml
-
>30
WBC (1-4 yaş)
Hücre/ml
-
>20
WBC (5-17 yaş)
Hücre/ml
-
>10
WBC (>17 yaş)
Hücre/ml
-
Malign hücre, blast
veya mikroorganizma
>5
Hiç bulunmamalı
17
ACE Düzeyi (Serum)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Kırmızı veya sarı kapaklı tüp
Örnek Alma
Kan alımından 12 saat önce ACE inhibitörleri
kesilmelidir.
Transport ve
Saklama özellikleri
Oda ısısında 2 gün, buzdolabında 1 hafta,
dondurularak 6 ay
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun alınmamış örnek ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Sarkoidoz tanısında kullanılır. Akut sarkodozisde
ACE düzeyi > 35 U/L olur. Ayrıca akut ve kronik
bronşit, pulmoner fibrozis, romatoid artrit, servikal
adenit, konnektif doku hastalıkları, Goucher hastalığı,
hipertiroidi, fungal hastalıkla ve histoplazmozisde
ACE düzeyleri artabilir.
18
ADH (Antidiüretik Hormon-Vazopressin)
Çalışma Zamanı
Çarşamba
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
EDTA’lı plazma 1 ml
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Plazma ADH düzeyini etkileyen bir çok faktör
bulunmaktadır. Ayakta durma, ağrı, stres, egzersiz,
plazma ozmolalitesinin artması ve kan volümü ve
arteriyel basıncın azalması ve geceleri ADH salınımı
artarken, istirahat, hipoozmolalite, volüm yüklenmesi
ve hipertansiyon varlığında ADH salınımı azalır.
Ayrıca klorpropamide, tiazid diüretikler v.b. ilaçlar da
ADH salgısını artırır.
Transport ve
Örnek alındıktan sonra plazma hemolizden
korunarak soğuk ortamda hemen ayrılmalı ve soğuk
ortamda laboratuara ulaştırılmalıdır.
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi, ikter ve örneğin santrifüjlenmeden
gönderilmesi ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Ektopik ADH salgılayan tümörler, akut intermittan
porfiria, Gullian-Barre sendromu, beyin tümörleri,
vasküler ve enfeksiyöz beyin hastalıkları, pnömoni,
pulmoner tüberküloz, tüberküloz menenjit ve
nefrojenik DI’da plazma ADH düzeyleri artarken,
santral DI, psikojenik polidipsi ve nefrotik sendromda
ADH düzeyleri düşer. Santral ve nefrojenik diabetes
insipitus ve psikojenik polidipsi ayırıcı tanısı için ADH
stimülasyon testleri kullanılabilir.
19
Adenovirüs Antijeni
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Gaita-Boğaz sürüntüsü
Örnek Kabı
Gaita kabı - svap
Örnek Alma
Gaita ve boğaz örnek alma ( Bakınız )
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
İmmunokromatografik test
Numune Red
Nedenleri
Uzun süre beklemiş örnekler
Kullanımı
Gastroenterit oluşturan adenovirüs enfeksiyonları
20
Adenozin Deaminaz (ADA)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün 14.00
Örnek Türü
Serum, mayi
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz açlık kanı veya aspirasyon mayi
Transport ve
Örnekler bekletilmeden laboratuvara ulaştırılır
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, uzun süre beklemiş örnekler
Kullanımı
Hepatit, siroz, hemakromatozis, neoplastik
hastalıklara bağlı obstruktif sarılık, mesane ve
prostat kanserleri, hemolitik anemi, gut, talasemi
major, myeloid lösemi, tüberküloz, otoimmün
hastalıklar, infeksiyoz mononükleozis, kalp
yetmezliği, preeklampsi, hiperemezis gravidarumda
serum düzeyi artar. Tüberkülozda plevral
sıvıda da artmaktadır. Kronik sarkodozun akut
alevelenmelerinde yükselir. Plevral sıvı ADA düzeyi
sıklıkla tüberküloz plevritin tanısında kullanılır. Değer
100 U/L’den büyükse tüberküloz için yüksek spesivite
gösterir. Kombine immün yetmezliklerde düzeyi
azalmıştır.
21
Adrenokortikotropik Hormon
(Acth, Kortikotropin)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Plazma
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp (EDTA)
Örnek Alma
Numunenin alınma zamanı önemlidir. Sabah saat
6.00-8.00 arasında maksimum, saat 21.00-22.00
arasında minimum seviyededir
Transport ve
Soğukta
Çalışma Yöntemi
Radyoimmünassay (RIA)
Numune Red
Nedenleri
Numunenin soğuk ortamda gelmemesi, aşırı hemoliz,
lipemi ve radyoizotop madde kullanımı
Kullanımı
Adrenal kortizol üretiminin primer regülatuarı olan
ACTH, hipotalamustan salgılanan kortikotropin
releasing hormona (CRH) cevap olarak salgılanır.
Pitüiter bez fonksiyonunu gösterir. Sabah saat
6.00-8.00 arasında pik düzeylerine ulaşır. Primer
ve sekonder adrenal yetmezliğin ayırıcı tanısında
kullanılır. Ayrıca Cushing hastalığı, ektopik ACTH
üreten pitüiter tümörler, hipokortizolizm ve konjenital
adrenal hiperplazi tanısında kullanılır. Primer adrenal
yetmezlikte ACTH düzeyleri yüksek, kortizol düzeyleri
düşükken, sekonder adrenal yetmezlikte hem
ACTH hem de kortizol düzeyleri düşüktür. Cushing
hastalarının %50 si normal değerler içinde olabilir.
Akut stres (hospitalizasyon, cerrahi), alkol alımı,
depresyon, ilaçlar (antikonvülsanlar, ektopik kortizon
alımı) ve menstrüel siklus ACTH düzeylerini etkiler.
22
Aktive Protein-C Rezistansı (Apc-R)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Sitratlı Plazma, 4 ml
Örnek Kabı
%3.2 sodyum sitratlı açık mavi kapaklı tüp
Örnek Alma
Kumadin türevi antikoagülan ilaç kullananlarda tedavi
2 hafta önce, heparin kullanımında ise 2 gün önce
kesilmelidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Oda ısısında 2 saatten fazla beklemiş, hemolizli,
pıhtılı ve heparinli numuneler, uygun olmayan kanantikoagülan oranları
Kullanımı
APC trombin ile protein C’ nin proteolitik
aktivasyonundan üretilir. APC-rezistansı APC
ilavesini takiben hasta plazmasının düşük
antikoagülan cevabı ile karakterizedir. Başlıca faktörV
Leiden (FVL) mutasyonuna bağlı olarak gelişen APC
rezistansının araştırılmasında tarama testi olarak
kullanılır. Venöz ve arteryel tromboembolik hastalık
hikayesi olan kişilerin değerlendirilmesinde kullanılır.
Güvenilir bir APC-R testi için hastanın APTT
düzeyleri normal olmalıdır.
Lupus antikoagülan varlığında, Faktör VIII yüksekliği,
gebelik ve oral kontraseptif kullanımında yalancı APC
rezistansı görülebilmektedir.
23
Alanin Aminotransferaz (Alt, Sgpt)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastadan açlık kanı alınmalıdır
Transport ve
Soğukta, Örnek alındıktan sonra mümkün
olduğunca çabuk analiz edilmelidir.
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik,Enzimatik-kinetik
Numune Red Nedenleri
Hemolizli numuneler
Kullanımı
ALT karaciğer, kalp, böbrek ve iskelet kasında
bulunan bir enzimdir. Karaciğer fonksiyon
testlerinden bir tanesidir. Karaciğer ve
bilier hastalıkların tanısında kullanılır. Safra
yolları obstrüksiyonu, karaciğer hastalıkları,
kas zedelenmeleri, musküler distrofiler,
akut pankreatit, konjestif kalp yetmezliği,
böbrek yetmezliği ve hepatotoksik ilaçlar ALT
düzeyinde artışa neden olurlar.
24
Albumin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum,1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik,Kolorimetrik
Numune Red
Nedenleri
Lipemi ve hemoliz içermeyen örnek tercih
edilir.10/27/11
Kullanımı
Plazmadaki proteinlerin %40-60’ını teşkil eder.
Karaciğerde sentezlenir. Albumin, prealbumin
ve transferrin ile birlikte negatif akut faz reaktanı
olarak kabul edilir. Nutrisyonel durum ve kan
onkotik basıncı hakkında bilgi verir. Dehidratasyon
ve ampisilin kullanımı albümin yüksekliğine neden
olurken, İV beslenme, siroz ve diğer karaciğer
hastalıkları, alkolizm, gebelik, nefrotik sendrom,
malabsorbsiyon, malnutrisyon, protein kaybettirici
enteropatiler, hipertiroidizm, yanık, uzamış
immobilizasyon, kalp yetmezliği ve diğer kronik
hastalıklarda albumin seviyesi düşer. İV sıvı tedavisi
verilmiyor veya karaciğer ve böbrek hastalığı yoksa
serum albumin düzeylerinin düşük olması vücuttaki
protein rezervlerinin azaldığını gösterir.
25
Albumin 24 Saatlik İdrar
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
24 saatlik idrar
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
24 saatlik idrar ( bakınız )
Transport ve
Buzdolabında muhafaza edilmeli ve soğuk ortamda
laboratuvara
ulaştırılmalıdır. 24 saatlik idrar miktarı kaydedilmelidir
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun alınmamış örnekler
İnterfere edici faktörler
-İdrar yolu enfeksiyonları, kan veya asid-baz
anormalliklerinde
yükselmiş MA seviyeleri elde edilir. Yanlış olarak
prognozun kötüye gittiğini ifade eder.
-Oksitetrasiklin test sonuçlarını interfere eder.
Kullanımı
Klinik kullanımı
Böbreklerin etkilendiğinin ilk belirtilerindendir.
Diyabetik komplikasyonların özellikle Diabetik
nefropati, retinopati ve DM tip 1 in erken tanı ve
tedavi takibinde kullanılır. Yaşları 12’den daha
fazla olan her diabetik hastaya yılda bir defa
yapılması tavsiye edilir. Diyabetik olmayanlarda
mikroalbumin bulunuşu kardiyovasküler hastalıklarda
ve hipertansiyonda yaşam süresinin erken bir
indikatörüdür. Hayat sigortası yapan sigorta şirketleri
tahmini yaşam süresini tespit etmede bu testten
faydalanmaktadırlar.
26
Albumin (Mayi)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Vücut sıvıları(plevral mayi gibi)
Örnek Kabı
Jelsiz düz tüp, 2 ml
Örnek Alma
Aspirasyon ile alınmış örnek
Transport ve
Soğukta
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun tüpe alınmamış örnek
Kullanımı
Vücut sıvılarındaki albumin onkotik basıncın temel
elemanıdır. Mayide albumin eksuda ve transüda
ayrımında kullanılır. Eksüda daha yüksek albumin
düzeyleri içerir. Enflamasyon, malignite ve travmatik
durumlardan kaynaklanabilir. Transüda tipik olarak
daha düşük albumin düzeyleri içerir ve bu durumun
başlıca nedeni kalp yetmezliğidir.
27
Albumin (Bos)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
BOS, 1 ml
Örnek Kabı
Jelsiz düz tüp
Örnek Alma
Lumbar ponksiyon ile alınmış ilk tüp örnek
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Kan içeren BOS numunesi
Kullanımı
BOS albumini kan beyin bariyerinin bütünlüğünü
değerlendirmede kullanılır. Santral sinir sistemi
enflamasyonu, travma, bakteriyel menenjit ve
otoimmun hastalıklarda BOS albumin düzeyi artar.
28
Albumin Spot
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
idrar
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
Örnek alınır alınmaz mümkünse soğuk ortamda
muhafaza edilmelidir.
Transport ve
Buzdolabında muhafaza edilmeli ve soğuk ortamda
laboratuvara
ulaştırılmalıdır. 24 saatlik idrar miktarı kaydedilmelidir.
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun alınmamış örnekler
Kullanımı
Böbreklerin etkilendiğinin ilk belirtilerindendir.
Diyabetik komplikasyonların özellikle Diabetik
nefropati, retinopati ve DM tip 1 in erken tanı ve
tedavi takibinde kullanılır. Yaşları 12’den daha
fazla olan her diabetik hastaya yılda bir defa
yapılması tavsiye edilir. Diyabetik olmayanlarda
mikroalbumin bulunuşu kardiyovasküler hastalıklarda
ve hipertansiyonda yaşam süresinin erken bir
indikatörüdür. Hayat sigortası yapan sigorta şirketleri
tahmini yaşam süresini tespit etmede bu testten
faydalanmaktadırlar.
-İdrar yolu enfeksiyonları, kan veya asid-baz
anormalliklerinde yükselmiş MA seviyeleri elde edilir.
Yanlış olarak prognozun kötüye
gittiğini ifade eder.
-Oksitetrasiklin test sonuçlarını interfere eder.
29
Alfa-1 Antitripsin
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz açlık kanı
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi, ikter ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Pozitif akut faz reaktanıdır. Elektroforezde alfa-1
bantının büyük kısmını oluşturur. Ayrıca serumda
en yüksek konsantrasyonda bulunan proteaz
inhibitörüdür. Her türlü enfeksiyon, travma, nekroz,
oral kontra septifler ve gebelikte serum düzeyi
yükselir. Ağır AAT eksikliğinde neonatal hepatit ve
infantil siroz oluşur. Yetişkinde ise kronik bronşit ve
amfizem gibi kronik akciğer hastalıklarına eğilim
artar.
30
Allerji
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
plazma,serum
Örnek Kabı
sarı kapaklı jelli tüp,edta’lı tüp
Örnek Alma
Kırmızı veya sarı kapaklı tüp,edta’lı tüp
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Oda ısısı
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz ,lipemi, ikterik örnekler
Kullanımı
Spesifik IgE taramalarıyla allerjenlerin tespiti.
immün kompleks testleri:
-inek sütü
-Asetil salitisik
-Yumurta akı
-Ot karışımı ( Domuz ayrığı,Güz çiğdemi,set çayır otu
salkım otu)
-Hububat karoşımı( çavdar,yulaf,buğday,arpa,mısır)
-Polen karışımı(civan perçemi,sinir otu,kazayağı,ısırgan
otu,altınbaşak)
-Akar karışımı
-Küf karışımı
-Epitel karışımı (kedi-köpek epiteli,hint
domuzu,kobay,sıçan,fare)
-Yatak tüyleri ( Kaz tüyü,tavuk tüyü,ördek tüyü)
-Beslenme Tarama ((Fx20) yumurta akı,inek sütü,morina
balığı,buğday unu,yer fıstığı,soya,çilek,kereviz)
-Ağaç KarışımıTX23( kayın,meşe,batı
çınar,kavak,akasya)
-Ağaç karışı TTx7( zeytin,söğüt,sarıçam,okaliptus,mimo
za,kayeput)
-Ağaç karışımı Tx1 ( Akça ağaç,Kızıl ağaç,huş
ağacı,fındık,söğüt )
-Bal arısı
31
AFP
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz ve lipemi ve barkotsuz numune
Kullanımı
Hepatosellüler karsinom ve germ hücreli
tümörlerde tümör belirteci olarak kullanılır. Özellikle
hepatosellüler karsinom prognoz ve tedavi etkinliği
takibinde önemlidir. Pankreas, mide ve kolon gibi
diğer kanserlerde de yükselebilir. Ayrıca siroz,
hepatit ve alkolik karaciğer hastalığı gibi benign
durumlarda da yükselebilir. Gebelikte maternal AFP
ölçümü önemlidir. Maternal AFP 12. Haftadan itibaren
artmaya başlar. Gebelikte 15-19 haftalarda alınması
tercih edilir. 15-21 haftalık gebeliklerde MoM değeri
verilebilmektedir.nöral tüp defektleri için prenatal
tarama testidir. Bazı yaklaşımlarda 1. Trimester
tarama testini takiben 2. Trimesterde sadece AFP
bakılması önerilmektedir.
32
Alkalen Fosfataz (ALP)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 2 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastadan açlık kanı alınmalıdır.
Transport ve
0-4 ºC’de 2-3 gün, -25 ºC’de 1 ay dayanıklıdır.
Dondurma çözme sonrası örneklerde % 30’a kadar
artış olabilir.
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik, Enzimatik, kinetik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, EDTA ya da okzalat gibi antikoagülanlar
kullanılmaz.
Kullanımı
Majör kaynakları kemik, karaciğer, endometrium
(veya plasenta),bağırsak ve akciğer olan bir enzimdir.
Düzeyleri yaş ve cinsiyete bağımlıdır. ALP aktivitesi
çocukların hızlı büyüme çağlarında, kadınlarda
ise gebeliğin son trimestresinde, menapozda artış
gösterirArttığı Haller: Artan kemik metabolizmasına
bağlı olarak kemik kırıklarının iyileşmesinde,primer
ve sekonder hiperparatiroidide,osteomalazide,
kemiğe ait metastatik karsinomlarda, myelomlarda,
kemiklerin etkilendiği Hodgkin hastalığında, Paget
hastalığında, Cushing sendromunda, Karaciğer
hastalıklarından infeksiyöz mononükleosis,
extrahepatik bilier tıkanma, CMV enfeksiyonlarında,
kolanjitte hepatosellüler sarılıkta hepatocellüler
karsinomda karaciğer absesinde sepsislerde,
intraabdominal bakterial enfeksiyonlarda artar.
Azaldığı haller: Hipotiroidi,ciddi anemiler.
33
Alkalen Fosfataz (Kemiğe Spesifik)
Çalışma Zamanı
Çarşamba
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ELISA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Kemik yapım belirtecidir. Serum kemik ALP
değerini en fazla artıran hastalık Paget hastalığıdır.
Bunun yanında gelişme dönemi, kemik kırıklarının
iyileşme dönemleri, hipotiroidi, kemik tümörleri gibi
hastalıklarda da serumda yükselir. Kemik ALP’yi en
az artıran hastalık osteoporozdur.
34
Alkalen Fosfataz İzoenzimleri
Çalışma Zamanı
Haftada 1
Sonuç Verme
Zamanı
Haftada 1
Örnek Türü
Serum, 2 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastadan açlık kanı alınmalıdır. EDTA, sitrat ya da
okzalat gibi antikoagülanlar kullanılmaz
Transport ve
Soğukta, 2-8 ºC’de bir hafta saklanabilir
Çalışma Yöntemi
Agaroz jel elektroforez
Numune Red
Nedenleri
EDTA ,sitrat ya da okzalat gibi antikoagülanlar
kullanılmaz. Hastadan açlık kanı alınmalıdır
Kullanımı
ALP yüksekliğinin hangi izoenzimden kaynaklandığını
saptamak amacıyla kullanılır. Serum total ALP
aktivitesi kemik, karaciğer, böbrek, barsak, plasenta,
regan ve nagaogibi izoenzimlerin bileşimidir. Önemli
olan serumda yüksek düzeydeki ALP’in karaciğer ya
da kemik kaynaklı olup olmadığına karar vermektir.
Karaciğer formu safra kanalı epiteli ile ilişkilidir
ve kolestatik olaylarda artar. Paget hastalığında
osteoblastların hiperaktivitesi nedeniyle kemik formu
artar. İntestinal form ise O ve B kan grubu, yağlı
yemek sonrası ve sirozda artış gösterirPlasental ve
regan izoenzimi kanserli hastalarda artmıştır.
35
Alüminyum
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 24 saatlik idrar, spot idrar, BOS, mayi
Örnek Kabı
Lacivert kapaklı tüp
Örnek Alma
Numuneye uygun örnek alınmalıdır.
Transport ve
24 saatlik idrar soğukta bekletilmeli ve transport
edilmelidir.
Çalışma Yöntemi
ICP-MS
Numune Red
Nedenleri
Uygun örnek kabına alınmamış örnek, Hemoliz,
lipemi, ikter ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Hemodializ hastalarının takibinde kullanılır. Böbrek
yetmezliği, dialize bağlı demans, Hodgkin ve kistik
fibrozisde artar. 100 ?g/L’nin üzerinde toksik etkilidir.
36
Amilaz
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 2 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastadann açlık kanı alınmalıdır
Transport ve
20-25 ºC’de 7 gün, 2-8 ºC’de 7 gün, -20 ºC’de 1 yıl
stabildir
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik, Enzimatik, Kinetik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, tokluk örneği
Kullanımı
Amilaz kompleks karbonhidratları yıkan hidrolaz
grubu bir enzimdir. Temel kaynağı pankreas asiner
hücreleri ve tükürük bezidir. İskelet kası, incebarsak
mukozası ve fallot tüplerinde de az miktarda bulunur.
Pankreas fonksiyon testlerinden biridir. Pankreatit,
pankreatik kist, parotis bezi enfeksiyonları, intestinal
obstrüksiyon, ektopik gebelik, viral enfeksiyonlar,
perfore peptik ülser ve alkol kullanımı serum amilaz
düzeyini arttırırken, pankreas yetmezliği, kistik
fibrozis, ağır karaciğer hastalıkları ve pankreatektomi
sonrası amilaz düzeyi düşer. Total amilaz ölçümü
primer olarak pankreatit tanı ve tedavisinin takibinde
kullanılmasına rağmen pankreasın spesifik bir
indikatörü değildir.
37
Aminoasitler, Kantitatif (Serum, İdrar, Bos)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
10 gün sonra
Örnek Türü
Serum (3 ml), spot idrar, BOS. Hastanın doktoru
tarafından doldurulacak bir bilgi formu veya
hastanın anamnezinin örnekle beraber gönderilmesi
gerekmektedir.
Örnek Kabı
Kırmızı veya sarı kapaklı tüp, idrar kabı
Örnek Alma
En az 12 saat açlıktan sonra kan numunesi
alınmalıdır
Transport ve
45 dk içinde serum ayrılmalıdır. Örnekler
dondurularak saklanmalı ve mutlaka soğukta transfer
edilmelidir.
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz ve fibrin
Kullanımı
Aminoasitlerin saptanması ve takibinde kullanılır
38
Amonyak
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Heparinli plazma, 1 ml
Örnek Kabı
Yeşil kapaklı tüp
Örnek Alma
Soğuk ortamda en kısa sürede laboratuara
ulaştırılmalıdır. Örnekler bekledikçe amonyak
düzeyinin artacağı unutulmamalıdır.
Transport ve
Numune alındıktan sonra plazma hemoliz edilmeden
hemen ayrılmalı ve soğuk ortamda gönderilmelidir)
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
Örneğin soğuk ortamda laboratuara ulaşmaması,
hemoliz, lipemi, uzun süre beklemiş ve barkotsuz
örnekler.
Kullanımı
Hepatik ensefalopati tanısı ve hiperalimentasyon
tedavisi alan hastaların takibinde kullanılır. Karaciğer
yetmezliği, Reye sendromu, siroz, gastrointestinal
kanama, portal-sistemik şantlar ve bazı böbrek
hastalıklarında amnoyak düzeyleri artabilir. Üre
siklus defektlerinden hiperamonyemi tip I, argininemi
ve ornitinemide açlık amonyak düzeyleri artarken,
hiperamonyemi tip II, sitrillünemi, argininosüksinik
asidüri ve lizin intoleransında diyetle protein alımını
takiben amonyak düzeyleri artar.
39
Anti Beta-2 Glikoprotein IgA,G,M
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
Serum 1 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısında 2 gün
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz ve Hemolizli numuneler.
Kullanımı
Antifosfolipid sendrom,arterial ve venöz tromboz
riskinini araştırılması
40
Anti CMV IgM, Ig G
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Sarı kapaklı jelli tüp
Örnek Alma
12 saatlik açlık sonrası.
Transport ve
Oda sıcaklığı, hemen serum ayrılmalı.
Çalışma Yöntemi
CLIA (Kemilüminesans)
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi ve barkotsuz tüpler
Kullanımı
Organ transplantasyonu için donör ve alıcının taranması,
CMV enfeksiyonlarının taranması amacıyla kullanılır.
CMV herpes virus ailesinden seksüel, transplasental,
damlacık, idrar ve servikal sekresyonlar, anne sütü, kan
ürünleri ve transplante organlardan bulaşan bir virustür.
Enfeksiyonların çoğu asemptomatiktir. Virus birçok organ
sistemini etkiler, hastanın yaşına ve immun durumuna
bağlı olarak değişik klinik problemlere neden olur.
İmmünsupresif tedavi alan renal trasplant hastalarında
transplant sonrası 2 ay içinde semptomlar ( ateş, artralji,
pnömoni, lökopeni)ortaya çıkar. Daha sonraki aylarda
hepatit ve retinit ortaya çıkar. Neoplastik ve otoimmun
hastalıklarda CMV infeksiyonu görülme riski artmıştır.
CMV Ig G hastalıktan koruyucu değildir.Konjenital CMV
intrauterin enfeksiyondur. İntrauterin enfeksiyon geçiren
infantların %95’i doğumda hiç semptom vermez ancak
ileriki dönemlerde mental retardasyon ve işitme kaybı
ortaya çıkar.Eğer anne gebeyken primer enfeksiyon
geçirirse fetüslerin yaklaşık %50’si enfekte olur.Maternal
IgG fetus için koruyucu değildir. İnfant-infant,infantsağlık ekibi geçişleri nadirdir. Akut enfeksiyonun erken
dönemlerinde henüz antikorlar tespit edilemeyebilir.
Negatif sonuçlar enfeksiyonu ekarte ettirmez. Klinikle
uyum lu olmayan pozitif sonuçlar primer enfeksiyon
tanısı koydurmaz. Bu durumda avidite testi ile takip
edilmelidir.
41
Anti CMV Avidite
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi, ikter ve barkotsuz tüpler
Kullanımı
Primer CMV infeksiyonu tanısı ve fetüsün
infeksiyondan etkilenip etkilenmediğinin tespitinde
kullanılır. CMV infeksiyonun muhtemel başlangıç
tarihi hakkında bilgi sağlar. ( Son 3 ay )
42
Anti Delta Antijeni
Çalışma Zamanı
Perşembe
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
HBV ile infekte hastaların Delta ajanı ile koinfeksiyonunu tespit etmek için kullanılır. Hepatit
D virüsüdür. Delta hepatitine neden olur. HDV,
karaciğere geçebilmek ve infektif olabilmek için
HBV virüsüne girmek zorundadır. Delta antijeninin
bulunuşu, fulminant hepatit ve kronik hepatitin yüksek
insidansı ile ilişkilidir. HBV infeksiyonuna bağlı
fulminant hepatitlerin yaklaşık %30-50’si delta
ajanı ile koinfekte veya süperinfekte şeklindedir.
Yükseldiği durumlar
-HDV antijeni, infeksiyonun bulaşmasından birkaç
gün sonra immunoassay yöntemi ile saptanabilir.
Hastalığın erken döneminde IgM ve Total HDV
antikorları saptanır.
-Devamlı yüksekliği hastalığın kronikleştiğini gösterir.
43
Anti Ds DNA
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
ELISA
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi
Kullanımı
Double-stranded DNA’ya karşı oluşan IgG
yapısındaki antikorlar SLE için karakteristiktir. AntidsDNA testi, SLE li hastaların %40-60 da bulunan
native DNA antikorlarını tanımlamak için kullanılır.
SLE tanı, prognoz ve tedavinin takibinde kullanılır.
Anti Sm antikoru ile birlikteliği SLE için % 40-90
tanı koydurucudur. Anti-dsDNA varlığı lupus nefriti
ile koreledir. Mikst bağ dokusu hastalığı, Sjögren
sendromu ve progressif sistemik sklerozda da
düzeyleri yükselir. Anti ds DNA ölçümleri semikantitatiftir. Antikor düzeylerindeki küçük değişiklikler
her zaman klinik anlam taşımaz.
44
Anti Endomisyum Antikor ( EMA Ig A )
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
( Biriken örnek sayısına göre )
Sonuç Verme
Zamanı
Çalışmadan 1 gün sonra
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
1 hafta 2-8°C’de , daha uzun sürede -20°C’de
saklanmalıdır.
Çalışma Yöntemi
İFA
Numune Red
Nedenleri
Uygun örnek kabına alınmamış, hemolizli serum
Kullanımı
Celiac sprue ve dermatitis herpetiformis tanı ve
tedavi takibinde kullanılır. IgA yapısındadır ve
glutensiz diyet ile tedavi sonrası düzeyleri düşer.
Gluten içeren diyete tekrar başlanırsa 2-3 ay
sonra EMA’ da pozitifleşme görülür. Selektif Ig A
eksikliğinde test yalancı negatiflik verebileceğinden
Ig G temelli testler yapılmalıdır.
45
Anti Faktör X A
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Sitratlı plazma 1 ml
Örnek Kabı
Mavi kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısında ve buzdolabında 4 saat
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun örnek kabına alınmamış örnek, Hemoliz,
lipemi, ikter ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Heparin ve düşük molekül ağırlıklı heparin
kullanımında ilaç düzey takibi
46
Antifosfolipid Antikorları (Aca)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saat açlık sonrası kan alınır
Transport ve
Oda sıcaklığında transfer, 2 -8 ºC’de saklanabilir
Çalışma Yöntemi
ELİSA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
SLE ve birçok kollegen doku hastalığında,
infeksiyonlarda, malignitelerde ve çeşitli ilaçların
kullanımı ile pozitif olabilen ACA varlığında
tekrarlayıcı trombozlara sık rastlanırACA myokard
enfarktüsü, venöz tromboz, trombositopeni ve/
veya rekürren abortusa eğilimli kişilerde bulunur.
Anti-kardiyolipin IgG nin orta ve yüksek düzeylerde
saptanması (tek başına veya IgM ve IgA ile birlikte)
bu komplikasyonlara eğilimli kişileri daha iyi belirler.
Ayrıca antikardiolipin antikorlarının bir alt grubu SLE
hastalarında sıkça gözlenir. IgG 48 u/ml üzeri pozitif
47
Anti Fosfatidilserin IgG,A,M
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli ve barkorsuz numuneler
Kullanımı
Antifosfolipid sendrom,trombotik riskin
değerlendirilmesi
48
Anti-Gad, (Gad-65, Gada)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Çalışma zamanından 1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikter
Kullanımı
Tip 1 diabetes mellitus, otoimmun endokrin
hastalıklar (tiroidit, pernisiyöz anemi vb.) ve
otoimmun ensefalomiyopati tanısında kullanılır. Yeni
başlayan tip1 diabetes mellitus hastaların %7080’inde görülür.
49
Anti Gliadin IgA
Çalışma Zamanı
Sonuç Verme
Zamanı
Haftada bir gün ( Biriken örnek sayısına
göre )
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
1 hafta 2-8°C’de , daha uzun sürede -20°C’de
saklanmalıdır.
Çalışma Yöntemi
İFA
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi, ikter
Kullanımı
Glutende bulunan bir proteine karşı oluşan
antikorlardır. Celiac hastalığı ve gluten sensitif
enteropatiler için tarama testi olarak kullanılabilir.
Kesin tanı konmuş hastalarda tedavi takibinde
(özellikle EİA) değerlidir.
50
Anti-Glomerüler Bazal Membran Antikor (Agbm)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığında transfer, 2 -8 0C’de
saklanabilir
Çalışma Yöntemi
IFA
Kullanımı
Glomerülonefrit, Goodpasteur sendromu
ve daha nadirende idiyopatik pulmoner
fibrozis tanısında ve bu hastalıkların
değerlendirilmesinde kullanılır. Glomerül
bazal membranda bulunan tip IV kollajene
karşı oluşmuş antikordur. Aynı zamanda
alveolar bazal membranla da çarpraz
reaksiyon verir ve bu özelliği ile de
Goodpasteur sendromunun tanısında
kullanılır.AGBM normal popülasyonda
görülmez.
51
Anti HAV Total
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Anti-HAV IgM antikoru semptomların görülmesinden
sonra belirlenebilir ve akut enfeksiyondan 3-6 ay
sonra saptanamayacak düzeylere düşer. AntiHAV Ig G düzeyleri virüs temizlendikten sonra (2-3
ayda) belirir ve yıllarca kalır. Bu test ile IgG ve IgM
antikorları ayırt edilemez. İmmunglobulin verilmesi,
transfüzyon gibi durumlarda pasif olarak edinilmiş
antikorlar nedeniyle geçici pozitif sonuçlar elde
edilebilir. Semptomlardan önceki dönemde akut
hepatit A enfeksiyonunun tespiti için faydalıdır.
52
Anti HAV Ig M
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Hepatit A virüsü, picornaviridae ailesinin hepatovirus
genusunda yer alan, fekal-oral bulaşan akut hepatite
neden olan bir virüstür. 15-45 günlük bir inkübasyonu
takiben semptomların ortaya çıkması ile beraber
kanda IgM grubu antikorlar meydana gelir. AntiHAV IgM düzeyleri, hepatit A enfeksiyonundan
3-6 ay sonra ölçülemeyecek düzeylere iner. Anti
HAV IgM pozitifliği akut veya subklinik hepatit A
enfeksiyonunun tanısında, hepatit A enfeksiyonunun
akut ve nekahat dönemlerinin ayırımında faydalıdır.
Enfeksiyonun erken döneminde yalancı negatif sonuç
alınabileceğinden kuvvetli şüphe varlığında test
tekrarlanmalıdır. HAV aşılaması sonrasında pozitiflik
görülebilir.
53
Anti HBc IgG (TOTAL)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Anti-HBc, hepatit B enfeksiyonu semptomlarının
görülmesinden kısa bir süre sonra belirir ve hepatit
B ile teması gösteren tek serolojik belirteç (occult
hepatit) olarak yıllarca kalabilir. Başlangıçta oluşan
Anti-HBc’nin çoğunluğu Ig M’den oluşur. HBs antijen
ve anti-HBs antikorunun görülmediği yeni başlayan
enfeksiyonlarda Anti-HBc antikoru tek marker olabilir.
Daha önce hastanın HBV enfeksiyonu geçirip
geçirmediği hakkında bilgi verir ve immuniteyi,
iyileşmeyi göstermede yararlıdır. Anti-HBc IgM ile
beraber bakıldığında akut ve kronik HBV enfeksiyonu
ayırıcı tanısında değerlidir. Pozitif sonuç devam
eden veya geçirilmiş hepatit B enfeksiyonunu
gösterebilir. Diğer hepatit B serolojik markerlarının,
yükselmiş karaciğer enzimlerinin veya anamnezde
risk faktörlerinin eşlik etmediği durumlarda yalancı
pozitiflik de akla gelmelidir.
54
Anti Hbc Igm
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Anti-HBc Ig M, septomların görülmesinden hemen
sonra belirir ve 6 aya kadar mevcut olabilir. HBs
antijen ve Anti-HBs’nin serumda saptanamadığı (
pencere dönemi ) akut hepatit B enfeksiyonlarında
Anti-HBc Ig M saptanabilen tek serolojik marker
olabilir. HBs antijen ve Anti-HBs ve Anti-HBc Ig M
kullanılarak akut ve kronik hepatit B enfeksiyonunun
ayrımı yapılabilir. Pozitif Anti-HBc Ig M sonucu yeni
akut hepatit B enfeksiyonunu gösterir. Ayrıca kronik
aktif hepatitin alevlenme döneminde de saptanabilir.
55
Anti Hbe
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
İnsan serumu ve plazmasında bulunan hepatit B
e ag antikoru (anti HBe) kalitatif tespiti amaçlı bir
mikropartikül enzim immünolojik tetkiktir. Anti HBe
antikoru yalnızca hepatit B viral enfeksiyonu ile
ortaya çıkmaktadır ve HBV enfeksiyonu takibinde
kullanılır. Akut hastalıktan iyileşme döneminde olan
bir hastanın serumunda, HBe antijeni saptanamaz
düzeye geldiğinde Anti-HBe antikoru görülmeye
başlar. Akut hepatit B enfeksiyonu geçirip iyileşmiş
hastada bu antikor yıllar sonra da saptanabilir.
HBV taşıyıcısında pozitif Anti-HBe sonucu, virusun
inaktivitesinin ve bulaştırıcılığının az olduğunu
gösterir ve ayrıca karaciğer histolojileri ve karaciğer
fonksiyon testleri genellikle normaldir. Buna rağmen
Anti-HBe’ nin pozitif olduğu, HBV-DNA’sı pozitif
olan hastalarda aktif viral replikasyon ve progresif
karaciğer hastalığı olabilir. Precor mutantlarında HBe
Ag pozitifliği ile birlikte anti-HBe antikoru pozitifliği
birlikte görülebilir. HBe antijenin veya Anti-HBe
olmaması veya saptanmaması kronik hepatit B
taşıyıcılığını veya bulaştırıcılığını ekarte ettirmez.
56
Anti HCV
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
HCV enfeksiyonu tanısında kullanılır. Rekombinant
HCV antijeni içerir. (Hcr43, c200, c100-3, NS5). İnsan
serumu veya plazmasında, HCV’ye karşı oluşmuş
antikorların kalitatif tayinini yapar. Mikropartikül enzim
immünolojik tetkiktir. Anti-HCV, enfeksiyonunun erken
döneminde saptanamaz. Genellikle enfeksiyonun
geç evresinde kanda bulunur. Anti-HCV, nötralizan
bir antikor olmadığından immunite gelişimine neden
olmaz ve anti-HCV bulunması immuniteyi göstermez.
Pozitif sonuçlar diğer yöntemlerle (HCV-RIBA) testi
ile doğrulanmalıdır. Sonucun negatif olması klinik
bulgularla birlikte değerlendirilmelidir. Zamanla
anti-HCV düzeyi negatifleşebilir. HCV enfeksiyonlu
anneden doğanlarda anti-HCV oluşumu gecikebilir.
Erken dönemde akut hepatit C enfeksiyonunu
saptamak için yararlı değildir. Geçirilmiş veya kronik
hepatit C enfeksiyonlarının ayırımında yararlı değildir.
57
Anti HBs
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi, ikter ve barkotsuz numune
Kullanımı
İnsan serum ve plazmasında HBV’ye (HBs Ag) karşı
immunitenin tespitinde kullanılır. HBV enfeksiyonu
bitişi ile beraber (HBs Ag kaybolduktan sonra) antiHBs oluşur. HBV enfeksiyonuna karşı koruyuculuğu
göstermede, ayrıca HBV aşılamasından sonra
immunitenin tespitinde de kullanılır. Hastanın
klinik bulguları ve diğer hepatit markerları ile
birlikte değerlendirilmelidir. Akut hepatit B virus
enfeksiyonunun gösterilmesinde yararlı değildir.
Anti-HBs düzeyleri zamanla düşebilir. Pasif olarak
edinilmiş antikorlar (geçmişteki immunglobulin
tedavisi transfüzyon gibi) immuniteyi yansıtmaz.
58
Antihemofilik Faktör B, Christmas Faktör
Çalışma Zamanı
2 Haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Sitratlı Plazma 4 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Risk degerlendirmesi yapildiktan sonra kumadin
türevi antikoagülan kullanan hastalarda 2 hafta,
heparin tedavisinde ise 2 gün önce tedavi
kesilmelidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagulometrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun olmayan kan/antikoagulan orani, pıhtılı,
hemolizli, heparinli numuneler
Kullanımı
Karaciğerde sentezlenen vitamin K bağımlı bir
serum proteazdır .Konjenital eksikliği Xè bağlı
resesif hemofili B hastalığına neden olur. Faktör
IX eksikliğinde APTT uzar, PT normaldir. Akkiz
faktör IX eksikliği ise oral antikoagülan kullanımı,
şiddetli karaciğer hastalığı ve K vitamini eksikliğinde
görülebilir. Hafif hemofili B : %6-40
59
Anti HIV
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
HIV tanısında kullanılır.AIDS 2 tip HIV tarafından
oluşturulmaktadır. HIV cinsel temas, kan ve kan
ürünleri, prenatal ve perinatal enfeksiyon yolları
ile bulaşabilir. HIV-1 virusu, asemotomatik enfekte
bireylerden ve AIDS’lilerden izole edilir.
İnsan serum ve plazmasında eş zamanlı HIV1
ve HIV2’ye karşı antikorların ve p24 antijeninin
kalitatif tayini içindir. HIV ile karşılaşıldıktan sonra
6-12. haftadan önce pozitifliği saptanmaz. AİDS
geliştikten sonra hastalığın son evrelerinde antikor
düzeyi saptanabilir sınırın altına düşebilir. Pozitif ve
negatif sonuçlar dikkatlice değerlendirilmelidir. Pozitif
sonuçlar Western Blot ve PCR ile doğrulanmalıdır.
Test istemlerinde hasta hakkında tüm bilgiler
verilmelidir. Aktif enfeksiyon, pasif transfer veya
anneden geçen antikorların ayırımında yararlı
değildir. Testin pozitif prediktif değeri populasyondaki
HIV enfeksiyonunun varlığına bağlıdır. Net sonuç
alınamayan Western blot testleri 6-8 hafta sonra
tekrarlanmalıdır. Pozitif çıkan sonuçlar bildirilmelidir.
60
Anti Histon Antikor
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığında transfer, 2 -8 0C’de saklanabilir
Çalışma Yöntemi
İmmun Blotting
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Histonlar çift sarmallı DNA yapısının
stabilizasyonunda rol oynarlar. Bilinen 5 farklı tipi
vardır: H1, H2A, H2B, H3 ve H4. Sıklıkla ilaçla
ilişkili ( özellikle Prokainamid, Hidralazin...) lupus
erythematosus ( % 95 )’ta pozitif saptanır. Ayrıca
sistemik lupus erythematosus ( SLE ) % 30-% 70
ve romatoid artritli hastaların % 15-50’inde pozitif
bulunabilir.
61
Anti-Mitokondrial Antikor (AMA)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İFA, Immünobloting
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
AMA iç mitokondrial membrana karşı oluşmuş bir
antikordur. Çoğunlukla IgG tipindedir ve direkt olarak
karaciğer ve safra kanalı hasarına neden olduğu
kanıtlanamamıştır. Genellikle kadınlarda görülen
primer biliyer siroz tanısında kullanılır, fakat tanı
konulduktan sonra hastalığın seyri hakkında bilgi
vermez. Ayrıca CREST sendromu ve diğer otoimmün
hastalıklarda da (SLE, romatoid artrit) görülebilir.
62
Anti Nükleer Antikor (Ana)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saatlik açlık sonrası
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İFA
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi
Kullanımı
Sonuçlar hastanın klinik durumuna göre
değerlendirilirSLE, Diskoid Lupus Eritamatozus,
ilaçların neden olduğu Lupus Eritamatosuz,
Miks bağ dokusu hastalığı,Sjögren Sendromu,
Skleroderma, Romatoid Artrit, CREST, Polimyozit ve
Dermatomyozit gibi hastalıklarda pozitiflik görülür.
Sistemik veya organ spesifik otoimmün hastalıkların
tanısında kullanılır.
63
Anti-Nötrofil Sitoplazmik Antikor Anca (c-ANCA,
p-ANCA)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
IFA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Sitoplazmik nötrofil antikorunun iki tipi vardır: cANCA
ve pANCA. cANCA proteinaz 3’e spesifiktir, nötrofil
ve monositlerin diffüz sitoplazmik boyanma paternidir.
Wegener granülomatozisli hastalarda bulunur.
pANCA miyeloperoksidaz, elastaz ve laktoferrine
spesifiktir,nötrofillerin perinükleer boyanma paternidir.
Miyeloperoksidaz için spesifik olan pANCA sistemik
vaskulitli hastalarda bulunur. Nötrofil lizozomal
enzimlere karşı spesifik olarak gelişen antikorları
saptar. Wegener granülomatozis ve sistemik
vaskulitlerin (özellikle renal ve pulmoner tutulumların)
tanı ve tedavilerinin takibinde kullanılır. Good
pasteur sendromu ve SLE’de pozitif test sonuçları
görülebilir
64
Anti Ribozomal P Protein
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saatlik açlık sonrası
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İmmünobloting
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi,barkotsuz numuneler
Kullanımı
SLE,Romatoid artritte pozitif bulunur.
65
Anti Sentromer Antikor
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İmmun Blotting
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
CREST varyant skleroderma hastalarının % 8090’ında pozitiftir. Ayrıca Reynoud hastalığında %
30, Mikst konnektif doku hastalığında %12, diffüz
skleroderma, intertisyel pulmoner fibrozis, primer
bilier siroz, SLE ve romatoid artrittede daha düşük
oranlarda pozitif bulunabilir.
66
Anti-Smooth Muscle Antikor (Asma)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
IFA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
ASMA karaciğer ve safra kanalının otoimmün
hastalıkları ile ilişkilidir. Bu immün cevabın hastalığın
oluşumundan sorumlu olduğuna inanılır. Kronik
aktif hepatit nedeninin araştırılmasında kullanılır.
yüksek titrede pozitiflik (>1/80) büyük olasılıkla
kronik aktif otoimmün hepatiti, düşük titrede pozitiflik
ise (<1/80) primer biliyer siroz, viral hepatit veya
kronik alkolik hepatit olasılığını düşündürür. Ayrıca
EBV enfeksiyonları, malign melanom, meme ve
over karsinomları, safra obstrüksiyonları ve normal
popülasyonda da ASMA pozitifliği saptanabilir.
67
Antistreptolizin O (Aso)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saat açlıktan sonra
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
Nefelometri (latex)
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, oda ısısında beklemiş numune
Kullanımı
Grup A beta hemolitik streptokokların ürettiği
streptolizin O enzimine karşı oluşan antikorlardır. A
grubu beta hemolitik streptokok enfeksiyonlarının
tanısında ve takibinde kullanılır. ASO’nun seri
ölçümleri tek bir ölçüme göre daha anlamlıdır.
Antibiyotik tedavisi streptokokal antikor
cevabını süprese edebilir. Tek bir sonuç ASO
konsantrasyonundaki bir değişiklik konusunda bilgi
sağlamayacağından, test 1-2 hafta sonra tekrar
edildiği taktirde daha uygun değerlendirme yapılır.
68
Anti - Sm
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İmmun Blotting
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
nRNP ve Sm small ribonükleoprotein grubundadır.
SLE için oldukça spesifik bir testtir. Anti ds DNA ile
birlikte SLE için patagonomiktir. Ancak hastaların
yalnızca % 5-10’unda pozitiftir.
69
Anti Sm/RNP
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İmmun Blotting
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
nRNP ve Sm small ribonükleoprotein grubundadır.
Mikst konnektif doku hastalığı ( MCTD, Sharp
sendromu ) için karakteristiktir. Bu hastalıkta % 95 –
100 pozitif saptanmaktadır. Hastalığın klinik aktivitesi
ile antikor titresi korelasyon gösterir. SLE ‘de %
30- 40 pozitif saptanır ve genellikle Sm antikorları ile
birlikte bulunur.
70
Anti - SSA - Ro52
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İmmun Blotting
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Çeşitli otoimmun hastalıklarla ilişkilidir. En sık
Sjögren Sendrom’lu hastalarda ( % 40- 80 ) pozitif
bulunur. Ayrıca SLE ( % 30-40 ), primer bilier siroz’da
( % 20 ) ve kronik aktif hepatitte pozitif bulunabilir.
Neonatal lupus erythematosus hastalarında çok
yüksek oranda pozitif saptanmaktadır.
71
Anti-SSB
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İmmun Blotting
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Sıklıkla Sjögren’s sendromu (% 40-80 ) ve SLE’de (%
10-20 ) özellikle kadınlarda pozitif saptanır. Sjögren’s
sendromunda sıklıkla SS-A ve SS-B birlikte pozitif
saptanır.
72
Anti -Jo1
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İmmun Blotting
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Jo-1 antijeni; sitoplazmik fosfoprotein Histidil-tRNA
sentetazdır. Polimiyozitli hastaların % 25-35
‘inde pozitif bulunur. Sıklıkla akciğerlerin intertisyel
fibrozisi ile ilişkilidir
73
Anti Scl 70
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İmmun Blotting
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
DNA’nın replikasyonu ve transkripsiyonunda
rol alan DNA topoizomeraz 1 enzimine karşı
oluşan antikorların tanımlanmasında kullanılır.
Nükleoplazmada ve daha yüksek konsantrasyonda
olmak üzere nükleolusta bulunmaktadır. Progresif
sistemik sklerozis ( diffüz form) tanılı hastaların,
kullanılan test metodu ve hastalığın aktivite
derecesine göre değişmekle birlikte % 25-75’inde
pozitiftir. Sınırlı sklerodermada görülmez.
74
Anti Rubella IgM ,G, Avidite
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün ( Avidite 1 hafta sonra )
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi, ikter, barkotsuz tüpler
Kullanımı
Rubella virüsü çocuk ve erişkinlerde genelde hafif,
kendini sınırlayan egzantamatöz viral hastalıktır
(makülopapüler döküntü, ateş, halsizlik ve
lenfadenopati). Enfeksiyonun hamilelik döneminde
geçirilmesi önemlidir. Primer prenatal rubella
infeksiyonları ise çok yıkıcı neden olabilir. Hamileliğin
birinci trimesterinde geçirilen enfeksiyonlar fetal
ölüme veya konjenital rubella sendromuna (katarakt,
sağırlık, kardiyak anomaliler ) neden olur.
Konjenital veya geçirilmekte ( akut ) olan rubella
enfeksiyonunun tanısında Rubella Ig M, başarılı
bir immünizasyonu veya geçirilmiş enfeksiyonu
belirlemek için Rubella Ig G testi kullanılır.Avidite
testi enfeksiyonun başlangıcının 3 aydan daha eski
olduğunu ayırt edebildiğinden enfeksiyon başlangıç
tarihi hakkında bilgi verir.
75
Antitrombin III
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Sitratlı plazma 4 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Heparin kullanıyorsa testten 2 gün önce kesilmelidir
Transport ve
Hemen laboratuvara ulaştırılmalı.
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
heparinli ve pıhtılı numuneler, uygun olmayan kanantikoagülan oranları ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
ATIII pıhtılaşma sisteminde Trombin, Faktör IXa,
Xa, XIa, XIIa’ yı inhibe eder. Etkisi heparin ve
heparan sülfatla artar. Eksikliği tromboza neden
olmaktadır. Homozigot eksikliği nadir olup yaşamla
bağdaşmaz. 2 tip eksikliği vardır. Tip I (kantitatif),
Tip II a,b,c (kalitatif). Akut trombozda tüketime bağlı
olarak düşük bulunabilir. Karaciğer hastalığında,
nefrotik sendromda, DIC, L-asparajinaz, heparin
Kullanımı:nda ATIII düzeyi düşük bulunur.
Trombozdan sonraki akut dönemde ATIII aktivitesi
tüketime bağlı olarak düşük bulunur. Bu nedenle
akut dönem geçtikten sonra ( 6 ay sonra) ATIII
ölçülmelidir
76
Apolipoprotein A,B
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Numune alınması için 10 saatlik sabah açlığı
gereklidir
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Başlıca aterojenik kalp ve periferal arter hastalığının
riskini saptamada kullanılan bir testtir. Apolipoprotein
A-1’in (HDL’nin majör proteinidir) düşük
konsantrasyonu, anjiografik koroner arter hastalığı
olan hastaların saptanmasında HDL kolesterol,
kolesterol veya trigliseridden daha kullanışlıdır.
Myokard enfarktüsü geçirmiş kişilerde yapılan
çalışmalar da koroner arter hastalığının göstergesi
olarak apolipoprotein A1’in düşük konsantrasyonunun
daha iyi olduğu gösterilmiştir.
77
( Anti Tiroglobulin )
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 2 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığında transfer
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikter ve barkotsuz numune
Kullanımı
Otoimmun tiroid hastalıklarının değerlendirilmesinde
kullanılır. TPO antikorları ile karşılaştırıldığında önemi
daha azdır. Hashimato tiroiditi, Graves hastalığı,
tiroidit karsinomları, idiopatik miks ödem, pernisiyöz
anemi, SLE ve de Quervain subakut tiroiditinde
düzeyi yükselebilir. Normal populasyonun %10’da
hafif yükseklik görülebilir. Ayrıca tiroglobülin düzeyi
düşük olan hastalarda da antitiroglobülin düzeyine
bakılmalıdır. Tiroglobülin antikorlarının varlığı,
tiroglobülin ölçümünde interferansa neden olabilir
78
Anti TPO
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 5 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikterve barkotsuz numune
Kullanımı
Otoimmun tiroid hastalıklarının(Hashimato tiroiditi,
idiopatik miksödem, Graves hastalığı vb.) tanısında
kullanılır. Otoimmun tiroid hastalığı olan kişilerde
TPO konsantrasyonu hastalığın şiddeti ile korelasyon
gösterir. Ayrıca diğer bazı otoimmun hastalıklarda da
(Addison hastalığı, pernisiyöz anemi, tip1 diabetes
mellitus) pozitif sonuçlar elde edilebilir
79
Anti Toxo IgG,M, Avidite
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün ( Avidite 1 hafta sonra )
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi, ikter, barkotsuz tüpler
Kullanımı
Toxoplasma gondii, yetersiz pişirilmiş etlerle ve diğer
kontamine materyallerle bulaşır. Enfeksiyon akut
olarak enfekte annelerden fetusa transplasental
olarak geçer. Intrauterin enfeksiyonlar intrauterin
ölüme yol açar. Eğer fetus yaşarsa chorioretinitis ve
serebral kalsifikasyon oluşur.
Konjenital toxoplasmosis, körlük, konvulsif
hastalıklar ve psikomotor retardasyon nedenidir. Akut
Toxolasmosis enfeksiyonunda antikorlar 1-2 haftada
oluşur ve 6-8 haftada pik yaparlar.
Toksoplazma Ig M pozitifliği akut,Toxoplazma
IgG pozitifliği geçirilmiş enfeksiyonu gösterir.
İmmünsüprese hastalarda sonuçları değerlendirmek
zordur. Ayrıca birkaç ay önce kan ve kan ürünleri
transfüzyonu yapılmışsa veya reaktifin reagent
bileşenlerine karşı antikor bulunan hasta serumlarda
etkileşim olabileceğinden bu hastalarda pozitif test
sonuçları hastanın hikayesi ve diğer testler ile birlikte
değerlendirilmelidir. Avidite testi enfeksiyonun
başlangıcının 4 aydan daha eski olduğunu ayırt
edebildiğinden enfeksiyon başlangıç tarihi hakkında
bilgi verir.
80
APTT
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Sitratlı plazma, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hasta heparin kullanıyorsa bir sonraki dozdan 1 saat
önce numune alınmalıdır. Heparin uygulanan koldan
kan alınmamalıdır.
Transport ve
Alınan örnek bekletilmeden laboratuvara ulaştırılır.
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
APTT intrinsik koagülasyon yolunun (faktör XII,
XI, VIII, IX) taranmasında kullanılan genel bir
koagülasyon testidir. Heparin tedavisinin takibi,
hemofili A ve B taramasında kullanılır. Eğer PT
normal ise Faktör VIII, IX, XI ve XII’ de bozukluk
görülebilir. Bu faktörler de normalse; prekallikrein
ve HMW kininojen bozukluğu ve dolaşımda inhibitör
olabilir. Uzamış APTT; heparin ve antikoagülan
kullanımı, faktör eksikliği, lupus antikoagülan ve
dolaşımdaki inhibitörler nedeniyle olabilir.
81
AST
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta transport edilmelidir. Örnek alındıktan sonra
mümkün olduğunca çabuk analiz edilmelidir.
2-8 º C’de 24 saat, -20 º C’de 1 yıl stabildir.
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
AST en çok karaciğer, kalp ve iskelet kasında olmak
üzere birçok dokuda mevcuttur.
Herhangi bir nedene bağlı karaciğer hücre
zedelenmesi ya da hasarı, kolestatik ve obstrüktif
sarılık, kronik hepatitler, enfesiyöz mononüleoz,
kalp ve iskelet kası travması, kalp ve iskelet kası
enflamatuar hastalıkları, akut MI, ağır egzersiz, kalp
yetmezliği, ciddi yanıklar, hipotiroidizm, inetsinal
obstrüksiyon, malign hipertermi ve talasemi majorda
serum AST düzeyi artar.
AST alkolik karaciğer
hastalıklarında ALT’ye göre daha sensitiftir.
82
Bakır
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Plazma, 1 ml
Örnek Kabı
Lacivert kapakli eser element tupu
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ICP-MS
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Serumda bakirin %95ì seruloplazmine, gerikalani
albumine baglidir. Eksikligi buyume bozukluguna
ve eritropoez bozukluguna neden olur. Enfeksiyon,
inflamasyon, gebelik, losemi, bilier siroz, hodgkin
hastaligi, pellegra, pulmoner tuborkiloz, anemi,
talesemi major ve minor, akut MI, romatoid artrit,
hipotiroidizm, hipertiroidizm, kollagen doku
hastaliklari ve bazi malignitelerde serum bakir
duzeyi artarken wilson hastaligi, GIS hastaligi,
kistik fibrozis, nefrotik sendrom, yaniklar ve protein
malnutrusyonunda serum bakir duzeyi duser.
83
Bakır ( Dokuda)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Karaciğer biyopsi numunesi
Örnek Kabı
kuru ve boş tüp
Örnek Alma
örnek taze olmalı
Transport ve
Buz dolabında 1 hafta
Çalışma Yöntemi
ICP-MS
Numune Red
Nedenleri
oda ısısında kabul edilmez.
Kullanımı
Wilson Hastalığı
84
Balgam Kültürü
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Aspirasyon/sürüntü materyali
Örnek Kabı
Steril kapaklı kap
Örnek Alma
1- Ağız ( varsa protez çıkarılarak) su ile çalkalanır.
2- Derin öksürük sonrası tek seferde örnek alınır.
3- Kapak hemen kapatılır.
Transport ve
Örnekler hemen transport edilmelidir. Laboratuvara
ulaştırılana kadar oda sıcaklığında (< 2 saat )
saklanmalıdır.
Çalışma Yöntemi
Bakteriyolojik kültür
Numune Red
Nedenleri
Balgam materyali içermeyen nazofarenks materyali,
tükrük, non steril kapta ise red edilir.
Kullanımı
Alt solunum yolu infeksiyonuna neden olabilecek
aerobik ve anaerobik bakterilerin izolasyonu
85
Bence- Jones Proteini Lambda Hafi Zincir (İdrar)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
24 saatlik idrar, İdrar 1 ml,spot idrar
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
24 saatlik idrar ( bakınız)
Transport ve
Soğuk ortamda saklanmalı ve gönderilmelidir. 24
saatlik idrar miktarı belirtilmelidir.
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
paraproteinemilerde özellikle hafif zincir
hastalıklarının saptanmasında kullanılır.
86
Beta HCG
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz,barkotsuz numune
Kullanımı
hCG non-kovalent bağlı 2 subunitesi olan bir
glikoproteindir.
-? subunitesi LH,FSH ve TSH ile benzerdir.
-ß subunitesi diğer pituiter hormonlardan farklıdır.
Gebelik tanısı
-Ektopik gebelik tanı ve takibi
-In vitro fertilizayon takibi
Testiküler ve trofoblastik tümörlerin tanısı
87
Beta HCG ( Dilüe )
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz,barkotsuz numune
Kullanımı
glikoproteindir.
• - ? subunitesi LH,FSH ve TSH ile benzerdir.
• - ß subunitesi diğer pituiter hormonlardan farklıdır.
Gebelik tanısı
• Ektopik gebelik tanı ve takibi
• In vitro fertilizayon takibi
• Testiküler ve trofoblastik tümörlerin tanısı
88
Beta2 Mikroglobulin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
MEIA
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi, ikter,barkotsuz numune
Kullanımı
İnflamasyon, otoimmun hastalıklar, lenfoid
maligniteler ( multiple myeloma gibi...) ve viral
infeksiyonlarda düzeyi artabilir. Özellikle multiple
myelomada prognostik öneme sahiptir. 4 mg / dL ‘nin
üzeri kötü prognoz göstergesidir. Tubuler fonksiyon
bozukluğu olan hastalarda serumda düzeyi azalırken,
idrarda seviyesi yüksektir.
89
Beta Talassemi Mutasyon Analizi
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
4 hafta sonra
Örnek Türü
EDTA’lı Kan ( 5 ml. )
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
18-24ºC ‘de saklanmalıdır
Çalışma Yöntemi
HBB tüm gen dizi analizi ( 22 mutasyon )
Numune Red
Nedenleri
Yetersiz ,yanlış tüpe alınmış, pıhtılı, dondurulmuş
örnekler
Kullanımı
Beta talasemi, hemoglobin beta zincirinin kusurlu
veya yetersiz sentezlenmesinden kaynaklanan
hipokrom mikrositer anemi ile sonuçlanan otozomal
resesif geçişli kalıtsal bir hastalıktır. Kalıtılan
ailelerden her ikisinin (homozigot) mutant olması
hastalığın majör formu ile sonuçlanmaktadır.
ailelerden biri normal diğeri mutant (heterozigot)
ise hastalığın minör formu oluşmakta ve β-talasemi
taşıyıcılığı söz konusu olmaktadır. Ülkemizdeki
taşıyıcı sıklığı %2.1 olarak bildirilmiştir. Hipokrom
mikrositer anemi ve azalmış HbA miktarı hastalığa
spesifik olup klinik tablo talaseminin çeşitlerine göre
değişmektedir. Talasemi moleküler genetik tanısı,
presemptomatik dönemdeki riskli aile bireylerinin
belirlenmesinde, prenatal tanıda ve bazı vakalarda
klinik fenotipin öngörülmesinde kullanılmaktadır
90
Bikarbonat
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Heparinli plazma, serum, 1 ml
Örnek Kabı
Kırmızı veya sarı / yeşil kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Asit-baz dengesi nin değerlendirilmesinde kullanılır.
Kompanse respratuvar asidoz, metabolik alkaloz,
morfin, barbiturat, kortikosteroidler ve bazı di üretik
ve laksatiflerin kullanımı plazma HCO3 düzeyini
arttırırken, metabolik asidoz, kompanse respratuvar
alkaloz, etilen glikol zehirlenmesi, metanol ve
salisilat toksisitesinin geç evreleri, asetozolamid ve
siklosporin kullanımı ise HCO3 düzeyini düşürür.
91
Bilirubin (Total)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta, Numune alındıktan sonra ışıktan
korunmalıdır. 20-25 ºC’de 1 gün,2-8 ºC’de 7gün, -20
ºC’de 6 ay stabildir.
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Eritrositlerde hemoglobinin yıkım ürünüdür. İndirek
(unkonjuge) ve direk (konjuge) bilirubin olmak
üzere iki formu vardır. Sarılıkla birlikte görülen
total bilirubin yükseklikleri hepatik, obstrüktif veya
hemolitik nedenlerle oluşmuş olabilir. Karaciğer ve
safra kesesi fonksiyonlarının değerlendirilmesinde
kullanılır. Hepatosellüler hasarlar (inflamatuar,toksik,
neoplastik), intrahepatik ve ekstrahepatik safra yolları
tıkanıkları, hemolitik hastalıklar, neonatal fizyolojik
sarılık, Crigler-Najar sendromu, Gilbert hastalığı,
Dubin-Johnson sendromu, fruktoz intoleransı ve
hipotroidizmde düzeyi artar.
92
Bilirubin (Konjuge )
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta transfer edilir. Numune alındıktan sonra
ışıktan korunmalıdır. 20-25 ºC’de 1 gün,2-8 ºC’de
7gün, -20 ºC’de 3 ay stabildir.
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Direk bilurubin total bilirubinin konjuge fraksiyonu
olup suda çözünebilir. Karaciğer ve safra kesesi
fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
İntrahepatik ve ekstrahepatik safra yolları tıkanıkları,
hepatosellüler hasar, kolestazis, Dubin-Johson
sendromu ve Rotor sendromunda serum direk
bilirubin düzeyleri artar.
93
Bilüribin İndirekt
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta, Numune alındıktan sonra ışıktan
korunmalıdır. 20-25 ºC’de 1 gün,2-8 ºC’de 7gün, -20
ºC’de 6 ay stabildir.
Çalışma Yöntemi
hesaplama
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
İndirek (unkonjuge) bilirubin çoğunlukla
yenidoğanlarda görülür.Bu ise, herhangi bir karaciğer
bozukluğu olmadan eritrositlerin erken yıkılmaları ve
yetersiz eritropoezden ileri gelir
94
Bilirubin Direkt
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta transfer edilir. Numune alındıktan sonra
ışıktan korunmalıdır. 20-25 ºC’de 1 gün,2-8 ºC’de
7gün, -20 ºC’de 3 ay stabildir.
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, barkodsuz örnekler
Kullanımı
Direk bilurubin total bilirubinin konjuge fraksiyonu
olup suda çözünebilir. Karaciğer ve safra kesesi
fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
İntrahepatik ve ekstrahepatik safra yolları tıkanıkları,
hepatosellüler hasar, kolestazis, Dubin-Johson
sendromu ve Rotor sendromunda serum direk
bilirubin düzeyleri artar
95
Biotidinaz Aktivitesi
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
serum 1 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler.
Kullanımı
Yeni doğanlarda biyotin eksikliği semptomlarının
(epilepsi,solunum problemleri,deri
döküntüleri,alopesi) araştırılması.
96
Brain Natriüretik Peptid (BNP)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta
Çalışma Yöntemi
Micropartikül Enzim İmmünassay
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz
Kullanımı
BNP natriüretik peptid ailesinin bir üyesidir.
Ventriküler duvar basıncına cevap olarak sıvı ve
elektrolit dengesini sağlamak amacıyla çoğunluğu
ventriküllerden olmak üzere hem atrium hem de
ventriküllerden salgılanır. Kardiyak disfonksiyonlu
hastalarda BNP düzeyinin yükseldiği gösterilmiştir.
Sol ventrikül disfonsiyonu ve kalp yetmezliğinin
tanı ve takibinde kullanılır. Ayrıca akut koroner
sendromlu ve kalp yetmezlikli hastaların prognozunu
değerlendirmede de kullanılmaktadır. BNP düzeyi
yüksek akut koroner sendromlu hastaların mortalite
ve kardiyak komplikasyon riski artmıştır.
97
Brucella IgG (Elisa)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Serum 1 ml, BOS
Örnek Kabı
( Serum ) Jelsiz düz tüp ( BOS )
Örnek Alma
12 saat açlık sonrası
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, Lipemi, ikter ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Brucella IgG antikorlarının belirlenmesinde kullanılır.
98
Brucella IgM (Elisa)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Serum 1 ml, BOS
Örnek Kabı
( Serum ) Jelsiz düz tüp ( BOS )
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Brucella IgM antikorlarının belirlenmesinde kullanılır.
99
Brucella Tüp Agl.
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum (3 ml.), BOS.
Örnek Kabı
( Serum ), Jelsiz düz tüp (BOS)
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
Tüp Aglütinasyon
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, Lipemi ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Brucella hastalığının tanısında kullanılır. Brucellozda
enfeksiyonun akut döneminde birinci haftadan
itibaren ilk olarak IgM tipi antikorlar oluşur ve
3.cü ayda pik yaparak azalmaya başlar. IgG tipi
antikorlar ise hastalığın yaklaşık 3.cü haftasından
itibaren artmaya başlar, 6-8.ci haftalarda pik yapar
ve uzun süre pozitif kalırlar. Wright testi Brucella
IgM ve IgG total titresini verir. Normal kimselerde,
özellikle veteriner, kasap, çoban gibi hayvan ve
hayvancılıkla uğraşanlarda 1/80 veya endemik
bölgelerde 1/160’a kadar saptanan pozitiflikler
normal kabul edilmektedir. Toplumumuzda 1/80 ve
üzerindeki titreler hastanın klinik durumu ile birlikte
değerlendirilerek pozitif kabul edilmektedir.
100
Brucella (Rose Bengal)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum (3 ml.), BOS.
Örnek Kabı
(serum), Jelsiz düz tüp (BOS)
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
Lam Aglütinasyon
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, Lipemi
Kullanımı
Brucelloz bir zoonozdur ve hemen tüm enfeksiyonlar
hayvanlardan doğrudan ya da dolaylı olarak
insanlara geçer. Brucella hastalığının tanısında
tarama testi olarak kullanılır. Rose Bengal boyası ile
boyanmış B.abortus bakterilerinin süspansiyonları
kullanılır. Pozitif çıkan sonuçlar seri dilüsyona
alınarak antikor titresi saptanmalıdır. Rose Bengal
testi ile yalancı pozitiflikler meydana gelebileceği için
doğrulama testi yapılması gerekir.
Yalancı negatif sonuçlar, enfeksiyonun erken ve geç
safhalarında çıkar.
101
Burun Kültürü
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Sürüntü kültürü
Örnek Kabı
Steril eküvyon
Örnek Alma
Swab cilde değdirilmeden her iki burun deliğine 1 cm
sokularak sürüntü kültürü alınır.
Transport ve
ulaştırılana kadar oda sıcaklığında (< 2 saat )
saklanmalıdır.
Çalışma Yöntemi
Bakteriyolojik kültür
Numune Red
Nedenleri
Non steril örnek, Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Burun mukoza enfeksiyonları yanısıra MRSA ve
MSSA taşıyıcılığının saptanmasında kullanılır.
102
Büyüme Hormonu
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 2 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Sabah açlığında ve hastanın 30 dakika dinlenmesini
takiben alınmalıdır.
Transport ve
Soğuk ortamda gönderilmelidir
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikter,barkotsuz numune
Kullanımı
GROWTH HORMON
(BÜYÜME HORMONU, GH, BH, somatotropin)
Kullanımı: Büyüme hormonu ön hipofizden salınır.
GH, RNA üretimi ve metabolizmayı stimüle eder.
İnsülinle ilişkili olarak yağ depolarından yağ asitleri
mobilize eder. G H salımını, egzersiz, derin uyku,
hipoglisemi ve protein alımı uyarır. Ayrıca insülin,
arginin ve L-dopa da GH salımını uyarır. Çocuklarda
GH hiposekresyonu dwarfism ile hipersekresyonu
jigantizm ile sonuçlanır. Yetişkinlerde GH
hipersekresyonu akromegali ile sonuçlanır. BH
ölçümü çocuklarda büyüme-gelişme geriliğinin
değerlendirilmesinde kullanılır. Özellikle düşük BH
düzeyine bağlı gelişme geriliğinin diğerlerinden
ayırımında önemlidir. Erişkinlerde akromegali
tanısında faydalıdır.
103
Boğaz Kültürü
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Boğaz sürüntüsü
Örnek Kabı
Steril eküvyon tüp
Örnek Alma
Dil baskısı ile hastanın diline bastırılarak eküvyon
çubuk tonsillere ve farenkse daire şeklinde
sürülerek örnek alınır. Ağız mukozası veya dile
değdirilmemelidir.
Transport ve
A grubu beta hemolitik streptokok kuruluğa oldukça
dirençlidir. Kuru eküvyonlu pamukla steril tüpte
gelebilir.
Çalışma Yöntemi
Kültür
Numune Red
Nedenleri
Kontamine , sterilitesi bozulmuş örnekler. Sürüntü
dışı örnekler,barkotsuz numuneler.
Kullanımı
A grubu beta hemolitik streptokok enfeksiyonların
araştırılması
104
BOS Kültürü
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
BOS ( en az 1 ml.)
Örnek Kabı
Jelsiz steril tüp
Örnek Alma
Lumbal ponksiyon ile alınan en bulanık 3.cü tüp ( 1.ci
tüp Biyokimya, 2.ci tüp Hematoloji )
Transport ve
BOS örneği mümkün olan en kısa sürede işleme
alınmalıdır. Bekletilmeden hemen laboratuvara
ulaştırılmalıdır.
Çalışma Yöntemi
Kültür
Numune Red
Nedenleri
Kontamine , sterilitesi bozulmuş ve barkotsuz
örnekler.
Kullanımı
Bakteriyel menenjit etkenlerinin izolasyonu ve
identifikasyonu
105
Bos Glukoz
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
BOS
Örnek Kabı
Kırmızı veya sarı kapaklı tüp ( jelsiz )
Örnek Alma
Lumber ponksiyon ile alınmış ilk tüp örnek
Transport ve
En kısa sürede laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Çalışma Yöntemi
fotometri
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli örnek
Kullanımı
• BOS’ta glukoz tayini kan glukozu ile birlikte
değerlendirilmelidir.
• BOS’ta glukoz, intrakraniyal basınç artışı sendromunda,
fonksiyonel mental hastalıklarda, diyabetes mellitusta artar.
BOS’ta glukoz, süpüratif menenjitte, tüberküloz menenjitte,
lösemik menenjitte, diffüz leptomenenjiyal tümör
metastazlarında, hipoglisemide azalır.
Azalmış glukoz genellikle artmış laktat ile beraberdir. Viral
menenjitte genellikle normaldir.
106
Bos Sodyum
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
BOS 0.2 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
ISE
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli örnek
Kullanımı
BOS elektrolit dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır.
107
Bos Potasyum
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
BOS
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
ISE
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli örnek
Kullanımı
BOS elektrolit dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır.
Referans değerler 2,2 - 3,3 mEq/L
108
Bos Klor
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
BOS
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
ISE
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli örnek
Kullanımı
Referans değerler
120 - 130 mEq/L
-Dehidratasyon,
-Renal tübüler asidoz,
-Akut böbrek yetmezliği,
-Diabetes Insipitus,
-Salisilat intoksikasyonu,
-Respiratuar alkaloz.
Azaldığı durumlar
-Tüberküloz menenjit,
-Bakteriyel menenjitler,
-Aşırı kusma,
-Aldosteronizm,
-Respiratuar asidoz,
-Su intoksikasyonu
109
Bos Protein
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
BOS 0.2 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Fotometri
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli örnek
Kullanımı
Referans değerler
15 - 45 mg/dL
Klinik kullanımı
Santral sinir sistemi patolojilerinde nonspesifik fakat
güvenilir bir göstergedir. Bu patolojiler menenjit, beyin
absesi, meningovasküler
sifiliz, CVA, neoplastik hastalıklar, multiple skleroz ve diğer
dejeneratif hastalıklar gibi nörolojik hastalıklardır.
110
Boyasız Direkt Mik.İnc.
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 saat sonra
Örnek Türü
Gaita
Örnek Kabı
Temiz, ağzı kapaklı kap
Örnek Alma
En az 20 gr. örnek alınmalıdır.
Transport ve
Örnekler hemen transport edilmelidir.
Çalışma Yöntemi
Mikroskopik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Gaitada eritrosit, lökosit ve benzeri hücrelerin varlığı
araştırılır
111
Böbrek Taşı Analizi
Çalışma Zamanı
Salı
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra saat 1400
Örnek Türü
Taş
Örnek Kabı
Steril kap (İdrar kültür kabı )
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kolorimetrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Üriner sistem taşlarının yapısının belirlenmesi
112
C-Peptid (Cpr, Connecting Peptid)
Çalışma Zamanı
Haftada bir gun
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Kırmızı veya sarı kapaklı tup
Örnek Alma
Numune alinmasi icin 10 saatlik sabah acligi gerekir.
Transport ve
Oda isisi
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz,lipemi,ikter
Kullanımı
C -peptid insülin ile beraber sentezlenir. Bilinen
fizyolojik bir fonksiyonu yoktur. Endojen insülin
sekresyonunun iyi bir göstergesidir. İnsülinoma
tanısında yararlıdır.
113
C3
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, Lipemi, ikterve barkotsuz numune
Kullanımı
Akut faz reaktanlarından biridir. Kompleman
sistemindeki klasik ve alternatif yollar C3
basamağında birleşir. Akut inflamatuar hastalıklar,
atopik dermatit, bilier obstruksiyon ve amiloidozisde
C3 düzeyleri artarken, otoimmün hastalıklar,
bakteriyemi, doku hasarı, kronik hepatit, nefrit,
malnutrisyon, DIC ve konjenital eksikliğinde C3
düzeyi azalır.
114
C4
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, Lipemi, ikter ve barkotsuz numune
Kullanımı
Akut faz reaktanlarından biridir. Kompleman
sisteminde klasik yolda yer alır. Akut inflamatuar
hastalıklarda ve malignitelerde düzeyi artarken,
SLE,akut glomerülonefrit, kronik hepatit, otoimmün
hastalıklar, herediter anjioödem, protein kaybettiren
hastalıklar ve knjenital eksikliğinde C4 düzeleri azalır.
115
CA 15-3 Kanser antijeni 15-3
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saat açlık sonrası venöz kan
Transport ve
Oda ısısında transport edilir.
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Meme kanserli hastaların tanı, rekürrens ve tedavi
takibinde kullanılır. Özellikle metastatik meme
kanserlerini %80’inde CA15-3 düzeyi artar. Ayrıca
diğer bazı maligniteler (pankreas, akciğer, over,
kolon, karaciğer vb.), hepatit, siroz, sarkoidoz,
tüberküloz ve SLE’de de CA15-3 düzeyi yükselebilir.
Normal popülasyonda kanser taraması amacıyla
kullanılmamalıdır.
116
CA19-9
(Kanser antijen 19-9, karbohidrat antijen 19-9)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Tüm gastrointestinal sistem kanserleri(pankreas,
kolon kanserleri vb.) ve diğer adenokarsinomlarda
CA19-9 düzeyleri artar. Özellikle pankreas kanserinin
tanı ve takibinde kullanılır. Pankreas kanserinde
sensitivitesi % 70-80 dir. CA 19-9 düzeyi ile tümör
kitlesi arasında ilişki yoktur. Ayrıca kronik pankreatit,
kolanjit ve siroz gibi bazı benign durumlarda da CA
19-9 düzeyleri artabilir. Normal popülasyonda kanser
taraması amacıyla kullanılmamalıdır.
117
Cea (Karsinoembriyonik Antijen)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
CEA normalde embriyonik endodermal epitelde
bulunan bir proteindir. Kolorektal kanserlerin ve
ileri evre meme kanserlerinin takibinde ve tedaviye
yanıtını değerlendirmede kullanılır. Kolon, rektum,
akciğer, meme, karaciğer, pankreas, prostat, mide
ve over kanserlerinde CEA düzeyleri artar. Benign
karaciğer hastalıkları, ülseratif kolit, benign meme
hastalıkları, pulmoner enfeksiyonlar, amfizem ve
böbrek yetmezliklerinde de serum CEA düzeyi
artabilir. Ayrıca sigara içenlerde hafif yüksek bulunur.
Kolorektal tümör rezeksiyonundan sonra rezüdüel
tümör dokusu kalmamışsa 6 hafta içerisinde CEA
düzeyleri normale döner. Normal popülasyonda
kanser taraması amacıyla kullanılmamalıdır.
118
CA 72- 4
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Gastrointestinalsistem,meme ve over primer
adenokarsinomlarının rekürrens ve tedavilerinin
takibinde kullanılır.
-Metastatik gastrik karsinomlarda yükselir.
-Bazı iyi huylu hastalıklarda da artabilir;
.karaciğer sirozu,
.pankreatit,
.pulmoner hastalıklar,
.romatoid hastalıklar,
.jinekolojik hastalıklar,
.gastrointestinal sistem hastalıkları vb
119
CA 125 (Kanser antijen125)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
CA 125 over kaynaklı tümörlerin takibinde kullanılan
bir tümör markeridir. Over kanserli hastaların
%80’inde CA125 düzeyi yüksek bulunmuştur.
Endometriyum ve fallop tüplerinin adenokarsinomları,
bazı nonjinekolojik maligniteler, bazı benign
durumlarda(gebelik, mensturasyon, peritoneal veya
plevral inflamasyon, over kistleri, endometriozis) CA
125 düzeyi artar. Ayrıca sağlıklı insanların %1’inde de
CA125 düzeyleri yüksek olabilir.
120
Civa
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
Tam kan 5 ml
Örnek Kabı
EDTA lı tüp mor kapaklı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
ICP-MS
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Akut ve kronik civa zehirlenmesi
121
Crp, High Sensitif CRP (HsCRP)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 saat sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Tercihen 12 saat açlıktan sonra örnek alınmalıdır
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
Nefelometri
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz serum,lipemi
Kullanımı
Non spesifik bir akut faz reaktanidir. Enfeksiton ve
enflamasyonlarin degerlendirilmesinde kullanilir.
Yuksekligi koroner kalp hastaliginin riskinin
erken bir gostergesi oldugu icin koroner kalp
hastaligi icin risk taramasi amaci ile de kullanilir.
CRP ölçümü enfeksiyonun, doku hasarının,
inflamatuar bozuklukların ve ilişkili hastalıkların
değerlendirilmesinde kullanılır.
122
CK, CPK
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Açlık örneği tercih edilir
Transport ve
Oda ısısı. 20-25 ºC’de 2 gün, 2-8 ºC’de 7 gün
stabildir
Çalışma Yöntemi
Enzimatik-kinetik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
AMI,progresif musküler distrofi,polimiyo
zit,yanıklar,travma,ağır egzersiz,status
epileptikus,postoperatif,yaygın beyin
intarktüsü,gebeliğin son dönemleri ve doğum,malign
hipertermi,IM enjeksiyonlar,könvülziyonlar ve
kardıyak defibrilasyon sonrası CK düzeyleri yükselir.
İskelet ve kalp kasında dejenerasyona yol açan
durumların değerlendirilmesi
123
CK-MB
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Enzimatik-kinetik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Mitokondrial CK mitokondri ic membraninin dis
yuzunde bulunur.Mitokondrial ATP`den enerji
transferinde ve kreatin fosfat olusumunda hiz
kisitlayici basamagi inhibe eder. Kreatin fosfat
plazmada hedef organellere diffuze olur ve enerjisi
CK tarafindan ATP`ye aktarilir
Stoplazmik CK izomerleri M ve B subunitlerinin
dimerleridir. (MM, MB, BB)
CK MB kalp spesifik izoenzimdir. Akut MI tanisinda
kullanilir. CK/CK-MB orani tercih edilir.
Ayrica kardiyak travmalar, myokardit, KKY, koroner
anjiografi, kalp cerrahisi, muskuler distrofi, polimyozit,
SLE, yaniklar, REYE sendromu, hipotermi ve
hipertermide de CK-MB düzeyleri yukselir. CO
zehirlenmesi, pulmoner emboli, hipotiroidi ve
müsküler distrofilerde de yükselir.
124
CMV PCR
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, EDTAlı tam kan, BOS
Örnek Kabı
Kırmızı veya sarı kapaklı tüp (serum), mor kapaklı
(EDTA'lı tam kan), Düz tüp ( BOS )
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta
Çalışma Yöntemi
PCR
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
CMV infeksiyonlarının tanısında kullanılır. ( Kantitatif
viral yük tayini.)
125
Chlamydia pnemonia IgM .G
Çalışma Zamanı
Sonuç Verme
Zamanı
Lab.ile görüşünüz.
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Kadınlarda servisit, PİD, endometrit, perihepatit ve
üretral sendroma; erkeklerde nongonokoksik üretrit,
epididimite neden olur. Ayrıca yeni doğanlarda
inklüzyon konjunctivitine ve pnömoniye neden
olan bakteriye karşı gelişen bağışıklığın tespitinde
kullanılır. Çapraz reaksiyon sıktır. ( Chlamydia türleri
arasında ve non spesifik stimülasyon ) Erişkinlerde
antikor pozitiflik oranı % 50- 78 ‘ dir. Özellikle Ig M’de
çapraz reaksiyon sıktır.
126
Clostridium Difficile Toksin A,B
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Gaita
Örnek Kabı
Gaita kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ELFA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Clostridium difficile, antibiyotik ilişkili ishal ve
psödomembranöz kolit etkenidir. Salgıladığı
toksin A sıvı kaybı, mukozal hasar ve intestinal
inflamasyondan sorumludur. Diare başlangıcından
önceki 8 hafta içinde antibiyotik kullanmış olanlarda
gaitada bu toksinin araştırılması diare nedenini
saptamada önemlidir. Ayrıca Clostridium difficile
taşıyıcılığının yüksek oranda olduğunun bilinmesi
önemlidir.
127
Çinko, Serum (Zn)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Plazma, serum
Örnek Kabı
Lab. İle iletişime geçiniz.
Örnek Alma
Açlık örneği
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ICP-MS
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Çinko, karbonik anhidraz, ALP, RNA ve DNA polimeraz,
Alkol dehidrogenaz,ve diğer fizyolojik olarak önemli
proteinler için kritik kofaktördür. Peptidaz, kinaz ve
fosforilazlar çinko eksikliğine daha hassatır. Çinko aktif yara
iyileşmesi için anahtar elementtir. Çinko eksikliği ya dietten
iyi absorpsiyon olamamasından (Parenteral beslenme)
veya absorpsiyon sonrası kayıp (üçüncü derece yanık,
kolitlerde gastrointestinal kayıpla) nedeniyle olur. Hepatik
sirozda renal atılımın artmasıyla kayıp artar. Çinko fazlalığı
da major klinik sorundur: Çok miktarda çinko içeren
megavitaminlerin alımı ile olur. ancak çinko gastrointestinal
yola geçerek feçesle atılır. Bu nedenle direk toksik etki
görülmez. Aşırı çinko alımının en çok bilinen etkisi, bakır
emilimi ile çinkonun intefere olup hipokupremiye yol
açmasıdır. Akrodermatiti olan yanık hastalarında çinko 0,4
µg/mL’ye kadar düşer. Hastalara hemen çinko replasmanı
yapılmalıdır. Hepatik siroz, ülseratif kolit, Crohn’s hastalığı,
regional enterit, sprue, intestinal bypass, neoplastik
hastalık ve anabolik steroidlerle çinko katabolizmasının
arttığı durumlarda serum çinko düzeyi düşer. Anorexia ve
şiddetli açlık durumlarında da çinko düşer. Çinko artışı
minimal klinik durum oluşturur.
128
Çok Uzun Zincirli Yağ Asitleri
Çalışma Zamanı
Salı
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
İdrar, 5 ml
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
GC-MS
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Zincirlerinde (C22-C26) karbon atomu bulunan
organik asitlerdir. Metabolik hastalıkların teşhisinde
kullanılmaktadır.
129
D-Dimer (Fibrin Yıkım Ürünleri)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Plazma,4 ml
Örnek Kabı
%3.2 sodyum sitratlı açık mavi kapaklı
Örnek Alma
Tüp çizgisine kadar tam olarak doldurulmalıdır
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
İmmunotürbidimetrik
Numune Red
Nedenleri
Pıhtılı, barkotsuz numuneler
Kullanımı
Bir fibrin yıkım ürünü olan D-Dimer, fibrinin plazmin
tarafından yıkılması ile oluşur. Derin ven trombozu,
pulmoner emboli ve Dissemine intravasküler
koagülasyonda D-Dimer yükselir.
130
Delta Antijeni
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemik, ikterik, barkotsuz numuneler
Kullanımı
Hepatit B vakalarında delta virüsle süper enfeksiyon
şüphesi.
131
Delta Antikoru
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı, hemen santrifüj edilerek serum
ayrılmalı.
Çalışma Yöntemi
ELISA
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, HBV immunglobulin
uygulamaları ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
HDV enfeksiyonu tanısında kullanılır. HDV, delta
kor antijeni ve hepatit B yüzey antijeninden
oluşan defektif bir RNA virusudur. HDV tek başına
inefektiftir, replikasyonunu başlatmak ve devam
ettirmek için HBV’ye ihtiyaç duyar. HDV enfeksiyonu,
HBV akut enfeksiyonu ile beraber koenfeksiyon
veya kronik HBV enfeksiyonu zemininde gelişen
superenfeksiyon şeklinde olabilir. Delta hepatitinin
tanısı klinik bulguların görülmesini takiben antiHDV’nin saptanmasıyla konulur. Yeni tanı almış
HBV enfeksiyonunda, kronik HBV enfeksiyonunun
akut alevlenme döneminde ve fulminan HBV
enfeksiyonunda HDV enfeksiyonunun tanısı için
faydalıdır. Akut hepatit B ile beraber gelişen HDV
koenfeksiyonu fulminan seyir gösterebilir. HBV
enfeksiyonu veya HBV taşıyıcılığı üzerine HDV
superenfeksiyonunun eklenmesi inflamatuar aktiviteyi
ve siroz veya karaciğer yetmezliğine gidişi hızlandırır.
132
Demir ve Demir Bağlama Kapasitesi, Serum
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Demir plazmada transferine bağlı olarak ferrik
formda taşınır. Demir konsantrasyonu sağlıklı
normal insanlarda ve çeşitli klinik bozukluklarda
değişkenlik gösterir. Serum-demir konsantrasyonu
sabah saat 8:00 civarında en yüksek düzeydedir.
Gün boyunca hafif düşme gösterir, gece yarısı en
düşük düzeyine ulaşır. Bu nedenle serum-demir
düzeyi sabah ölçülmelidir. Referans aralıkları da
buna göre ayarlanmıştır. Akut veya kronik inflamatuar
bozuklukların veya malignensilerin varlığından kronik
kan kaybına bağlı gelişen demir eksikliği nedeniyle
bu hastaların serum-demir konsantrasyonu genellikle
düşüktür. Demir tedavisi gören, akut hepatitlerde
veya hemosiderozis ve hemakromatozis gibi artmış
demir depolanmasının görüldüğü hastalılarda serumdemir konsantrasyonu artar.
133
Demir 3 Klorür
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
idrar
Örnek Kabı
idrar kabı veya tüp
Örnek Alma
Transport ve
oda ısısında 2 gün,buz dolabında 1 hafta
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Amino asit metebolizma bozuklukları,fenilfetonüri
134
DHEA-S
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ihter ve barkotsuz numune
Kullanımı
Androjen eksikliği veya fazlalığının
değerlendirilmesinde kullanılır. Hirşutizm
135
Digoksin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum
Örnek Kabı
Jelsiz kırmızı kapaklı tüp
Örnek Alma
Son dozdan 8-12 saatsonra örnek alınmalı.Hastanın
sonilaç kullanma zamanı ve dozu belirtilmeli.
Transport ve
Soğuk ortam
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Jelli tüpe numune alınması
Kullanımı
Steroıd yapıda bir çekirdek,bir lakton zinciri ve bir
şeker içeren glikozid yapılı bir bileşiktir.
136
Dışkıda hHb
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 saat sonra
Örnek Türü
Gaita
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
ulaştırılana kadar oda sıcaklığında ( < 2 saat )
saklanabilir.
Çalışma Yöntemi
İmmunokromatografik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Gaitada gizli kan varlığının insan hemoglobinine
spesifik monoklonal antikorlar ile tespitine dayalı
testtir. Beyaz diyet uygulamasına gerek yoktur.
137
Direkt Coombs
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
EDTA' lı tam kan
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Jel santrifügasyon
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, barkodsuz örnekler
Kullanımı
Direkt Coombs testi eritrositlere in vivo yapışmış IgG
sınıfından allo- ve otoantikorların saptanmasında
kullanılır. “Sıcak” antikorlu otoimmün hemolitik
anemilerde direkt Coombs pozitif bulunur. Rh
uyuşmazlığına bağlı yeni doğanın hemolitik
hastalığında ise, kordon kanı eritrositleri ile yapılan
test pozitiftir.
138
Doku Transglutaminaz IgG,A
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Serum, 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
ayrılmalı.
Çalışma Yöntemi
ELISA
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikter ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Celiak hastalığı ve dermatitis herpetiformis gibi
gluten enteropatilerinin tanısında kullanılır. Ig A
yetersizliğinde Ig G yerine tercih edilmelidir.
139
Duchenne / Becker Musculer Distrofisi
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 ay sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Delesyon / Duplikasyon gen analizi (18 ekzon )
Numune Red
Nedenleri
Yetersiz,yanlış tüpe alınmış, pıhtılı, dondurulmuş
örnekler
Kullanımı
Duchenne ve Becker musculer distrofileri aynı
gen bölgesindeki farklı mutasyonlara bağlı gelişen
semptom ve bulguları benzer genetik hastalıklardır.
Sıklıkla hareket ile ilişkili iskelet kasları ve kalp kası
tutulumu gözlenir. Duchenne musculer distrofisi
çocuklarda en sık görülen genellikle 3-6 yaşlarında
tanısı konulan, progresif kas güçsüzlüğü, kas
atrofisi, yürüme kaybı ve erken yaşam kaybı ile
sonuçlanan musculer distrofidir. Becker musculer
distrofisi ise daha geç yaşta geç çocukluk döneminde
başlar vedaha yavaş ilerler. Her iki hastalığında en
önemli komplikasyonu dilate kardiyomiyopatidir. X’e
bağlı resesif geçiş gösterdiğinden hastalık belirtisi
gözlenen erkekler ve taşıyıcı olabilecek kadınlarda
yapılacak tarama testi delesyon / duplikasyon
analizidir.
140
Düzeltme Testi (Mixing Test)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
İntrinsik ya da ekstrensek yoldaki koagülasyon
proteinlerine karşı gelişen antikorların (inhibitörlerin)
taranmasında (özellikle Hemofili A) kullanılmaktadır.
Örneğin uzun APTT sonucu olan hastanın plazması,
sağlıklı bireylerden hazırlanan normal plazma ile 1:1
oranında karıştırılır ve 0. dakika ile 2 saat 37 ºC’ de
inkübe edildikten sonra APTT zamanı tekrar ölçülür.
Eğer APTT normale dönmüşse faktör eksikliği, hala
uzunsa hastada inhibitör vardır. Uzamış olanPT ve/
veya APTT düzeltme testi ile düzeliyorsa faktör
eksikliğini gösterir.
141
E2,17 ß estradiol
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz,lipemi
Kullanımı
Vücuttaki en potent endojen östrojendir.Gebe
olmayan bayanlarda E2’nin büyük kısmı over
kaynaklıdır,çok küçük bir kısmı da adrenallerden
kaynaklanır.Erkeklerde E2’nin % 75’iperiferik
dönüşüm sonucu oluşur,geri kalanı ise testislerde
üretilir.
142
Ebv Ebna IgG
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Çalışmadan sonraki gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
ayrılmalı.
Çalışma Yöntemi
İFA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
EBV infeksiyonu sık görülmekle birlikte, çocuklardaki
primer infeksiyon genellikle asemptomatiktir. İlerleyen
yaşlarda ise infeksiyöz mononüklozis tablosu
oluşturur. Toplumda EBV infeksiyonu geçirme
olasılığı % 90’nın üzerindedir. EBV infeksiyonlarının
tanısında serolojik testler sıklıkla kullanılmaktadır. Bu
testlerin sonuçları hastaların klinik bulguları ile birlikte
değerlendirilmelidir. Burkitt lenfoma ve nazofarengial
karsinomada antikor düzeyleri sürekli yüksek
kalabilmektedir
143
Ebv Ea
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
ayrılmalı.
Çalışma Yöntemi
İFA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
kalabilmektedir
144
Ebv Vca IgM,G
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
ayrılmalı.
Çalışma Yöntemi
İFA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
kalabilmektedir
145
Echinokok Aglütinasyon( Echinococcus IHA testi )
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
IHA
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Echinococus Granülosis enfeksiyon şüphesi
146
Eritropoetin
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün saat 14:00
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Diürnel varyasyonu vardır. Sabah en yüksek
düzeylerdedir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ECLIA
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Primer (polistemia vera) ve sekonder polisteminin
ayırıcı tanısında kullanılır. Anemiler, sekonder
polistemi, eritrpoietin üreten tümörler ve gebelikte
artar. Böbrek yetmezliği ve primer polistemide azalır.
147
Eritrosit Sedimantasyon Hızı Sedimantasyon, ESR
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Plazma, 3 ml
Örnek Kabı
EDTA’lı mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Westerngren’le korele tam otomatik sistem
Numune Red
Nedenleri
Pıhtılı, lipemik , hemolizli, uzun süre beklemiş
numuneler. Tüpteki kan miktarının gerekenden az ya
da fazla olması
Kullanımı
İnflamatuar hastalıklar, akut ve kronik enfeksiyonlar,
temporal arterit, maligniteler, romatoid hastalıklar,
otoimmun hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır
148
Epinefrin,Norepinefrin,Dopamin
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
24 saatlik idrar, 10 ml.
Örnek Kabı
24 saatlik idrar kabı(25 ml 6N HCL ile karıştırılacak
Örnek Alma
Hasta laboratuardan verilecek diyet programına
uymalı ve diyet süresince kullanılması sakıncalı
ilaçları klinik doktoru ile birlikte değerlendirmeli.24
saatlik idrar miktarı belirtilmeli
Transport ve
Oda ısısında
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
10 ml den az numuneler ve asitsiz kaba toplanan
numuneler kabul edilmeyecek
Kullanımı
Katekolaminler adrenal meulladan kaynaklanırlar ve
kan basıncını artırdıkları için ‘presör aminler’ olarak
adlandırılırlar Hipertansiyonun değerlendirilmesinde
ve feokromomasitoma, nöroblastoma ve
ganglionöromaların tanı ve tedavi takibinde kullanılır.
149
Faktör I
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Fibrinojen, trombin tarafından fibrine dönüştürülen
bir plazma proteinidir. Karaciğerde sentezlenir ve
akut faz reaktanıdır. Fibrinojen eksikliğinde PT ve
APTT testlerinde uzama olur. Fibrin yıkım ürünleri
yükselmiş olan hastalarda fibrinojen daha düşük
saptanabilir.
150
Faktör II (Protrombin)
Çalışma Zamanı
Cuma
Sonuç Verme
Zamanı
Pazartesi saat 14.00
Örnek Türü
Sitratlı plazma
Örnek Kabı
Mavi kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Kan örneği alındıktan sonra hemoliz edilmeden
plazma ayrılmalı ve kan soğuk ortamda gönderilmeli.
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun olmayan kan antikoagülan oranı,
pıhtılı,hemolizli ve heparinli örnekler.
Kullanımı
Protrombin zamanıyla aynı test olarak
değerlendirilmemelidir. Herediter protrombin ekdikliği
nadir görülen bir bozukluktur. Bu kişilerde PT ve
APTT testlerinde uzama görülür. Ayrıca K vitamini
eksikliği ve oral antikoagülan tedavi protrombin
düzeylerini azaltır. Protrombin yüksekliği protrombin
genindeki bozukluklardan kaynaklanır ve tromboz
eğilimini artırır.
151
Faktör V Leiden Mutasyon Analizi
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
EDTA’lı Kan ( 5 ml.
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Real time PCR
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
Faktör V Leiden mutasyonu trombofili tablosuna (
kan pıhtılaşmasına yatkınlık ) neden olan spesifik
bir mutasyonun adıdır. Görülme sıklığı % 2 - 15
‘tir. Faktör V Leiden mutasyonu; Faktör V Leiden
proteinin normale göre 10 kat daha yavaş inaktive
olmasına ve trombin oluşumunun artmasına,
pıhtılaşmaya neden olmaktadır. Faktör V Leiden’li
kişilerde, özellikle bacaklardaki derin venler başta
olmak üzere derin ven trombozu ve pulmoner
emboli görülme riski daha fazla olmasına rağmen
, bu mutasyonu taşıyan kişilerde tromboz gelişimi
görülmeyedebilir.Faktör V Leiden mutasyonu, gebelik
kayıplarında (düşük) ve bazı gebelik komplikasyon
risklerinde artışa neden olabileceği gösterilmiştir.
Ancak birçok hamileliğin normal seyirde olabildiği de
dikkate alınmalıdır.
152
Faktor V Labil Factor (Proaccelerin)
Çalışma Zamanı
2 hafta da bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagulometrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun olmayan kan/antikoagulan oranı, pıhtılı,
hemolizli, heparinli ,barkotsuz numuneler
Kullanımı
Faktor V karaciğerde ve retiküloendotelyal sistemin
histiyositlerinde sentezlenir. Faktör V eksikliğinde PT
ve APTT testlerinde uzama olur. Gebelikte Faktör V
düzeyi artabilir. Akut karaciğer yetmezliğinde azalmış
senteze, DİC’ de ise artmış tüketime bağlı olarak
Faktör V düzeyleri düşük bulunur. Faktör V düzeyi
karaciğer hastalığı ile K vitamini eksikliğinin ayırıcı
tanısında da kullanılabilir.
Homozigot eksiklikte aktivite <%10-20
Heterozigot eksiklikte aktivite <%50
153
Faktör VII (Stabil Faktör)
Çalışma Zamanı
2 Haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Kumadin türevi antikoagülan ilaç kullananlarda tedavi
2 hafta önce kesilmelidir
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagulometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
F VII karaciğerde sentezlenen vitamin K bağımlı
bir serin proteazdır. Eksikliğinde PT uzar, APTT
ise normaldir. Parankimal karaciğer hastalığında
Faktör V ve K vitaminine bağımlı olarak sentezlenen
pıhtılaşma faktörleri ( Faktör II, VII, IX ve X )
azalırken, K vitamini yetersizliğinde Faktör V normal,
diğer faktör düzeyleri ise düşüktür. Bu amaçla faktör
V ve VII aktiviteleri ölçülebilir. Oral antikoagülan
kullanımı, şiddetli karaciğer hastalığı ve K vitamini
yetersizliğinde Faktör VII düzeyi azalır.
Heterozigot eksiklikte aktivite: <%50,
Homozigot eksiklikte aktivite: <%20
154
Faktor VIII (Antihemofilik Faktör)
Çalışma Zamanı
2 Haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
%3.2 sodyum sitratlı açık mavi kapaklı
tüp
Örnek Alma
Risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra heparin
tedavisi testten 2 gün önce kesilmelidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagulometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Karacigerde , endotelde sentezlenir. İntrensek yolun
bileşenidir ve dolaşımda von Willebrand Faktör’e
bağlı dolaşır. Konjenital eksikliği X’e bağlı resesif
geçişli hemofili A hastalığına neden olur, APTT uzar,
PT normaldir. Faktör VIII akut faz reaktanı da olup
,östrojen kullanımı, diabetes mellitus, stres veya
egzersiz durumlarında da yükselir. Hafif hemofili
A:%6-30
155
Faktör IX Aktivite
Antihemofilik Faktör B, Christmas Faktör
Çalışma Zamanı
2 Haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
türevi antikoagülan kullanan hastalarda 2 hafta,
heparin tedavisinde ise 2 gün önce tedavi
kesilmelidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagulometrik
Numune Red
Nedenleri
hemolizli, heparinli,barkotsuz numuneler
Kullanımı
Karaciğerde sentezlenen vitamin K bağımlı bir
serum proteazdır .Konjenital eksikliği Xè bağlı
resesif hemofili B hastalığına neden olur. Faktör
IX eksikliğinde APTT uzar, PT normaldir. Akkiz
faktör IX eksikliği ise oral antikoagülan Kullanımı:,
şiddetli karaciğer hastalığı ve K vitamini eksikliğinde
görülebilir. Hafif hemofili B %6-40
Orta hemofili B %1-5
Ağır hemofili B <%
156
Faktör XI Aktivite
Plazma Tromboplastin Antesedan
Çalışma Zamanı
2 haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Sitratlı Plazma, 4ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra, heparin
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülmetrik
Numune Red
Nedenleri
hemolizli, heparinli ,barkotsuz numuneler
Kullanımı
Karaciğerde sentezlenir. Homozigot faktör XI eksikliği
olan hastalarda pıhtılaşma zamanı ile APTT uzar.
PT, trombosit sayısı ve trombosit fonksiyon testleri
normaldir. Kazanılmış hastalık karaciğer hastalıkları
ve inhibitorlerle ilişkilidir
Homozigot <%20
Heterozigot %20-60
157
Faktor XII
Hageman Faktör
Çalışma Zamanı
2 haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülmetrik
Numune Red
Nedenleri
hemolizli, heparinli,barkotsuz numuneler
Kullanımı
Karacigerde sentezlenir. Herediter faktör XII eksikliği
olan hastalarda kanama problemi görülmez,
tromboembolik problemler görülür. Eksikliğinde PT
normal, APTT uzamıştır Homozigot eksiklik <%20
Heterozigot %20-50
158
Faktör XIII Tarama
Fibrin Stabilize Edici Faktör
Çalışma Zamanı
2 haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülmetrik
Numune Red
Nedenleri
hemolizli, heparinlive barkotsuz numuneler
Kullanımı
F XIII eksikliği otozomal resesif geçiş gösterir.
Hastalarda ilk kanama bulgusu göbek kordonu
ayrıldıktan sonra gözlenir. Bu hastalarda genel
hemostaz testleri normal iken travma sonrası oluşan
yaralar geç iyileşir.
159
Fenitoin
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün saat 14.00
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastanın son ilaç kullanım zamanı ve dozu
belirtilmelidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ECLIA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
terapotik düzey 10-20 mikrogram/ml
toksik düzey > 20 mikrogram/ml
160
Fenol İdrarda
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
İdrar
Örnek Kabı
Kapaklı idrar kabı
Örnek Alma
Transport ve
oda ısısında 4 gün,buzdolabında 1 hafta.
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Mesleki maruziyet,toksisite semptoları
161
Fenobarbital
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün saat 14:00
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastanın son ilaç kullanım zamanı ve dozu
belirtilmelidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ECLIA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
terapotik düzey 10-40 mikrogram/ml
toksik düzey > 40 mikrogram/ml
Beraberinde salisilat ve valproik asit kullanıldığında
kan düzeyi %40 artar
162
Ferritin
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Açlık örneği alınmalıdır
Transport ve
Soguk ortamda gönderilmelidir
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Ferritin, % 20 demir içeren yüksek molekül ağırlıklı
bir proteindir. Hemen hemen tüm dokularda oluşsada
özellikle hepatositlerde ve retiküloendotelyal
hücrelerde demir rezervi olarak meydana gelir.
Ferritinin çok az bir miktarı serumda bulunur ve demir
rezervini yansıtır. Düşük demir değerlerinin görüldüğü
durumlar: demir eksikliği anemisi, inflamasyon, kronik
hastalıklar, talasemi. Yüksek ferritin değerlerinin
görüldüğü durumlar: demir yüklenmesi, akut hepatit,
Gaucher hastalığı, malignensi, kronik inflamatuar
hastalıklar. Demir eksikliği ve demir yüklenmesi
durumlarının tanısında faydalıdır.Kronik hastalık
anemisi, talasemi, hemokromatozis takibinde
kullanılır. Ferritin bir akut faz reaktanıdır. Hepatik
bozukluk, malignensi ve inflamatuar durumlarda
normal serum ferritin değerleri, demir eksikliğini
ekarte
163
Fibrinojen
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Fibrinojen, trombin tarafından fibrine dönüştürülen
bir plazma proteinidir. Karaciğerde sentezlenir ve
akut faz reaktanıdır. Fibrinojen eksikliğinde PT ve
APTT testlerinde uzama olur. Fibrin yıkım ürünleri
yükselmiş olan hastalarda fibrinojen daha düşük
saptanabilir
164
Flor
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Plazma, 1 ml
Örnek Kabı
Lacivert kapaklı eser element tüpü
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ICP-MS
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Halkın kullandığı su kaynaklarının florlanmasından
beri plazma yaklaşık olarak 1-4 µmol / L flor içerir.
Sodyum florid kemik oluşumunu stimüle eder.
Kemik hastalıklarında sodyum florid kullanımının
takibinde, kazayla fazla alımın takibinde kullanılır.
Kronik florozis, osteosklerozise ve ligamentlerin ve
tendonların kalsifikasyonuna neden olur. Numune
mutlaka plastik viyal içine alınmalıdır.pH’sı 5 den
düşük solusyonlarda hidrojen ile kompleks oluşturur
ve yanlış düşük sonuçlara neden olur. Yüksek pH
değerlerinde de yanlış yüksek sonuçlara neden olur.
165
FMF (Ailesel Akdeniz Ateşi)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
20 gün sonra
Örnek Türü
EDTA'lı Kan ( 5 ml.)
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
MEFV Mutasyon Analizi ( 12 mutasyon )
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
Ailevi Akdeniz Ateşi, tekrarlayan ateş, peritonit,
sinovit, plörit, ve nadiren perikardit ve menenjit
atakları ile karakterize, otozomal resesif geçişli
genetik bir hastalıktır. Hastalığın ülkemizde görülme
sıklığı 1/1000 iken, taşıyıcı sıklığı 1/5 gibi oldukça
yüksek bir orandadır. Bu özellikle akraba evliliklerinin
çok sık olduğu ülkemiz için özellikle dikkate alınması
gerekli bir durumdur. Ailevi Akdeniz Ateşi tanısında
klinik bulgular ve aile öyküsü ile biyokimyasal ve
genetik laboratuvar verileri kullanılmaktadır. FMF
hastalığında genetik tanı, klinik tanının doğrulanması,
sınırda vakalarda tanının kesinleştirilmesi ve
taşıyıcıların saptanması amacıyla yapılmaktadır.
Prenatal amaçlı olarak da yapılabilir.Hastalığa
neden olan mutasyonlar, FMF’den sorumlu olan 10
ekzondan oluşan MEFV geninin en fazla 2. ve 10.
ekzonlarında bulunur.
166
FT3; Serbest Triiyodotironin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikter.
Kullanımı
Normalde T3, tiroksin bağlayan globuline ve
albümine bağlı olarak dolaşır. Total T3 ün yalnızca
%0.3 ü serbesttir. Serbest T3 aktif formdur.
167
FT4 ;Serbest Tiroksin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi.
Kullanımı
T4, tiroksin bağlayan globuline, prealbümine ve
albümine bağlı olarak dolaşır. Total T4 ün yalnızca
%0.05 i serbesttir. Serbest T4 metabolik olarak aktif
formdur.
168
Folat
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Örnek alımı için 10 saatlik açlık gereklidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi ve ihterve barkotsuz numune
Kullanımı
Folat eksikliğinin tanısında, megaloblastik ve
makrositik anemilerin değerlendirilmesinde önemlidir.
Diyetle folat alımının azalması, hemodializ,
malabsorbsiyon, gebelik, kronik alkolizm ve fenitoin
v.b. ilaçlar folat düzeylerini azaltır
169
Fosfor
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Örnek açlıkta alınmalı ve mümkün olduğu kadar
erken serumu ayrılmalıdır.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi, ,ihter
Kullanımı
Fosfor metabolizmesi ve kalsiyum-fosfor dengesinin
değerlendirilmesinde kullanılır. Osteolitik kemik
metastazları, sarkoidoz, süt-alkali sendromu, vitamin
D toksisitesi, böbrek yetmezliği, hipoparatiroidi,
pseudohipoparatioidi, akromegali, pulmoner
emboli, laktik ve respiratuar asidozda serum düzeyi
artar. Osteomalazi, steatore, RTA, gram negatif
baktreriyel septisemi, hipokalemi, vitamin D eksikliği,
malnutrisyon, malabsorbsiyon, ağır diare, kusma,
primer hiperparatiroidi, hiperkalsemi, salisilat
zehirlenmesi, hiperinsülinemi, respiratuar alkalozda
ise düşer.
170
Fosfor 24 Saatlik,Spot
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
24 saatlik idrar, spot idrar
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. İdrar fosfor
atılımının diürnal varyasyonu vardır ve akşam
üstü en yüksek düzeydedir. Diyet, fosfor bağlayan
antiasidler, GH, insülin ve böbrek fonksiyon
bozuklukları fosfor atılımını değştirir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Böbrek fonksiyonlarının ve Ca-P dengesinin
171
Frajil X Genetik Analizi
( X’e Bağlı Mental Retardasyon )
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
45 gün sonra
Örnek Türü
EDTA'lı Kan ( 5 ml.)
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
FMR1 3’lü Tekrar Analizi (CGG Tekrarları)
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
Frajil X sendromu öğrenme güçlüğü ve mental
retardasyona yol açan genetik bir hastalıktır. Genel
olarak erkek bireyler kadın bireylerden daha ağır
etkilenmektedirler. Frajil X sendromlu kişilerde
anksiyete ve hiperaktivite davranışları ortaya
çıkmaktadır.Frajil X sendromlu erkeklerin üçte birinde
otizm ve sosyal iletişim bozukluğu gözlenmektedir.
Erkek hastaların %15’inde ve kadın hastaların %
5’inde nöbetler meydana geldiği bildirilmiştir. Frajil
X sendromlu erkeklerde yaşla birlikte belirgin olarak
ayırt edilebilen karakteristik fiziksel özellikler; uzun ve
dar yüz yapısı, geniş kulaklar, öne çıkık çene ve alın
yapısı, esnek parmaklar ve makroorşidizm ortaya
çıkmaktadır.
172
FSH ( Follitropin,Pitüiter Gonadotropin)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta transport
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz,lipemi,ikter ve barkotsuz numune
Kullanımı
Hipofiz fonksiyonlarının değerlendirilmesinde
kullanılır.Özellikle primer ve sekonder over
yetmezliğinin ayırıcı tanısında ve testiküler
agenezis,Turner ve Kleinifelter sendromu,
kastrasyon, alkolizm, menapoz ve orşit serum
FSH düzeylerinde artışa neden olurken, anterior
hipofiz hipofonksiyonu, hipotalamik hastalıklar,
gebelik, anoreksia nervosa, polikistik over
sendromu,hemakromatozis, orak hücreli anemi, hiper
prolaktinemi ve östrojen veya androjenlerle tedavi
edilen hastalarda ise FSH düzeyi düşer
173
Gaitada Yağ Tayini
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Gaita
Örnek Kabı
Ağzı kapaklı gaita kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Sudan III boyası ile direkt bakı
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Steatore; taş tıkanıklığının eşlik ettiği veya etmediği
kronik pankreatit, kistik fibrozis, neoplazi, Whipple
hastalığı, rejional enterit, tüberküloz enteriti, glutenle
ilişkili enteropati (Çöliak hastalığı), giardial enteropati,
sprue veya malnutrisyon atrofisini yansıtabilir
İntestinal malabsobsiyon ve laksatif kötüye
kullanımının araştırılmasında faydalıdır. Pankreatik
hastalıkları birbirinden ayırmada faydalı değildir.
174
Gaita PH
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Gaita
Örnek Kabı
Gaita kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Malabsorpsiyon bozuklukları.
175
Gaita Sindirim Analizi
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Gaita
Örnek Kabı
Gaita kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Malabsorpsiyon buzuklukları
176
Galaktomannan Antijeni
Çalışma Zamanı
Çarşamba
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
GM antijeni bir eksoantijendir; mantarın hücre
duvarı yapısında bulunmakta; in vitro ve in vivo
gelişme sırasında ortama salınmaktadır. GM antijeni
saptanması, hem erken tanı konmasında faydalıdır
hem de galaktomannan antijenemisinin seri halinde
degerlendirilmesi tedavi izlemini kolaylaştırabilir.
177
Galaktoz
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Heparinli Plazma (alternatif: serum), idrar
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi ikter ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Galaktozemi şüphenilen hastaların tanısında kullanılan
2.derecede
testtir. İdrarda CLINITEST® ve ince tabaka kromotografisi
yapılabilir
178
Gastrin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
10 saat sabah açlığı gereklidir. Sirkadien ritmi vardır
03.00 ve 07.00 arası en düşük seviyede bulunur.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ECLIA
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi ikter ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Zollinger-Ellinson sendromu, aklorhidri veya
pernisiyoz anemi, MEN tanısında kullanılır
179
GGT
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı. 20-25 ºC’de 7 gün, 2-8 ºC’de 1ay -20 ºC’de
1 yıldan fazla stabildir
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
GGT(gama-Glutamil-Transferase) olarak
isimlendirilen değer böbrek, pankreas, karaciğer,
safra kesesi ve prostat epitel (deri) dokusunun hücre
mebranında bulunan bir enzimdir. GGT; alkol ve bazı
ilaçların etkisi ile yada akut kolesistit ( kolon iltihabı),
akut pankreatit( pankreas iltihabı), karaciğer nekrozu(
karaciğer dokusunun kansız kalması), ve karaciğer
metastazlarında artış gösteren bir enzimdir.
180
Gaitada Amip Aranması
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 saat sonra
Örnek Türü
Taze gaita örneği (< 30 dk.)
Örnek Kabı
Örnek Alma
Numune 30 dk. içinde ulaştırılmalıdır.
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Mikroskopik inceleme
Numune Red
Nedenleri
Taze olmayan, beklemiş örnekler ,Barkotsuz
numuneler
Kullanımı
Entamoeba histolytica kist ve trofozoidlerinin
saptanması
181
Gaita Kültürü
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Gaita
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
saklanabilir.
Çalışma Yöntemi
Kültür
Numune Red
Nedenleri
Yeterli miktarda alınmamış örnekler
Kullanımı
Bakteriyel diare etkenlerinin izolasyonu ve
identifikasyonu.
182
Gebelik Testi
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 saat
Örnek Türü
İdrar
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ELİZA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz tüpler
Kullanımı
Gebelik durumunun gösterilmesi için kullanılır
183
Glukotest
Çalışma Zamanı
BKZ: GLUKOZ
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Hasta başında ölçüm
Örnek Kabı
Test stribi
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Hasta başında Karbonhidrat metabolizması
bozukluklarını değerlendirmek için kullanılır
184
Glukoz 6- Fosfat Dehidrogenaz
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
EDTA’lı tam kan, 3 ml
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
G6PD eksikliğine bağlı hemolitik aneminin
saptanmasında kullanılır.
185
Hageman Faktör
Çalışma Zamanı
2 haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülmetrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Karacigerde sentezlenir. Herediter faktör XII eksikliği
olan hastalarda kanama problemi görülmez,
tromboembolik problemler görülür. Eksikliğinde PT
normal, APTT uzamıştır Homozigot eksiklik <%20
186
HBe Ag
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi ve barkotsuz tüpler.
Kullanımı
Hepatit B virusu bulaştırıcılığının tanı ve takibinde
kullanılır. HBe ag’nin varlığı aktif viral replikasyonu
ve bulaştırıcılığı gösterir. HBe Ag , hepatit B
enfeksiyonunun erken döneminde HBs Ag’nin
saptanmasından sonra belirir. Her iki antijeninin
titreleri viral replikasyon dönemi boyunca artar. HBe
Ag’ nin varlığı bulaştırıcılık, viral Dane partiküllerinin
sayısı, hepatosit nukleusunda kor antijeninin varlığı
ve serumda viral DNA polimerazın bulunması ile
ilgilidir. HBe antijenin veya Anti-HBe olmaması veya
saptanmaması kronik hepatit B taşıyıcılığını veya
bulaştırıcılığını ekarte ettirmez.
187
HBs Ag
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi ve barkotsuz numune
Kullanımı
Akut veya kronik HBV enfeksiyonlarının tanısında
kullanılır.HBV enfeksiyonu sırasında serumda en
erken ortaya çıkan ilk serolojik markerdir.(6-16.
hafta) Akut enfeksiyonlarda genelde semptomları
takiben 1-2 ay içinde kaybolur. Ancak HBs Ag’nin
6 aydan daha uzun süre devamlılık göstermesi
kronik taşıyıcılık / kronik karaciğer hastalığının
göstergesidir.
188
HCG
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
glikoproteindir. α subunitesi LH,FSH ve TSH ile
benzerdir. β subunitesi diğer pituiter hormonlardan
farklıdır. Gebelik tanısı, ektopik gebelik tanı ve takibi,
In vitro fertilizayon takibi, Testiküler ve trofoblastik
tümörlerin tanısında kullanılır.
189
HDL-C
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saatlik açlık
Transport ve
Oda ısısı. +4 ºC’de 4 gün, -20 ºC’de 3 ay stabildir
Çalışma Yöntemi
Enzimatik direk metod, spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz ve lipemi
Kullanımı
<45 mg/dl seviyeler hem erkeklerde hem de
kadınlarda artmiş koroner arter hastalık riski ile
ilişkilidir.
25-35 mg/dl arası değerler azalmış fiziksel aktivite
veya düşük LCAT düzeyleriyle ilgili olabilir. <25mg/dl
kronik karaciğer hastalığı ile ilişkili olabilir.
<5mg/dl değerleri Tangier hastalığı kolestatik
hastalığı ile ilişkili olabilir.
• >45 mg/dl değerleri hem erkeklerde hem de
kadınlarda koroner arter hastalik riskini düşürür.
Kardiovasküler ateroskleroz risk değerlendirmesi
•Neonatal dönemde bilier atrezi
•Kronik intoksikasyon
Kolestaz ve karaciğer hastalıkları
190
Hemogram Tam Kan Sayımı CBC
(Complete Blood Count)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
EDTA’lı tam kan
Örnek Kabı
Mor kapaklı (EDTA lı) tüp
Örnek Alma
12 saatlik açlık
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Pıhtılı veya hemolizli numune
Kullanımı
Hematolojik hastalıklar, akut-kronik enfeksiyonlar,
ameliyat öncesi vb durumlarda hastanın hemoglobini,
lökosit sayısı / alt grupları ve trombosit sayısı
hakkında bilgi verir.
191
Hemokromatozis ( Herediter Hemokromatozis )
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 ay sonra
Örnek Türü
EDTA’lı Kan ( 5 ml.)
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
12 saatlik açlık kanı
Transport ve
Çalışma Yöntemi
HFE mutasyon analizi (18 mutasyon)
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
Hemokromatozis, başta karaciğer ve pankreas
olmak üzere çeşitli organlarda hücre içerisinde fazla
miktarda demir birikimi ile karakterize, nadir görülen
bir hastalıktır. demir birikimi sonucunda hücrelerde
yıkım ve disfonksiyon oluşur. Hemokromatozisin iki
formu vardır. Primer ya da herediter hemokromatozis
otozomal resesif geçişli bir hastalık olup, barsaktan
demir absorbsiyonu aşırı şekilde artmıştır.
Sekonder hemokromatozis ise kan transfüzyonu
yapılan hemolitik anemili hastalarda oluşur. Primer
hemokromatozis özellikle 40 ile 60 yaşlar arasında
başlar ve erkeklerde kadınlara göre on kat daha
fazla görülür. Tedavisinde klasik olarak flebotomiyle
vücuttan demirin uzaklaştırılması önerilmektedir.
192
Hemoglobin Elektroforezi
Çalışma Zamanı
15 günde bir kez
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
EDTA’ lı tam kan 4 mL
Örnek Kabı
Mor kapaklı (EDTA’lı) tüp
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Agar jel elektroforezi
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli örnekler.
Kullanımı
Hb elektroforezi, ß talasemi ve hemoglobinopati
taranması. Varyant hemoglobinlerin tanımlanması
ve kantifikasyonu için tercih edilen bir metoddur.İki
ayrı pH değerinde Agaroz jel kullanılarak yapılır.Alkali
Hemoglobin elektroforezi: Hb A, F, S ve C için tarama
amaçlı kullanılır.Asit Hemoglobin Elektroforezi: HbS
ile HbD ayrımı ve HbA2 nin % 9’dan büyük olduğu
durumlarda HbA2, Hb C/E/O arab ayrımı için çalışılır.
193
Hızlı Anöploidi Analizi ( Kromozom 13,18,21,X Ve Y )
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
20 ml. Amniyotik sıvı
Örnek Kabı
Steril enjektör
Örnek Alma
İlgili uzman tarafından alınır
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İnterfaz FISH
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
Kromozomlardaki sayısal ve yapısal anomalilerin
varlığı araştırılır. Amnion sıvısının ilk 2 ml’’si ayrı
bir enjektöre alınmalı ve diğer enjektörlerle birlikte
ayrı ayrı etiketlendikten sonra anamnez formu/
hastanın yazılı onayı ile beraber en kısa zamanda
merkezimize gönderilmelidir.
194
Hla B27 Genetik Analizi
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
PCR
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
HLA B27, MHC ( Major histocompability complex
) sınıf 1 molekülü olup, Ankilozan spondilit, Reiter
sendromu, Anterior üveit, Psöriatik artrit, İnflamatuvar
barsak hastalıklarında saptanır. Ankilozan spondilit
hastalarında yaklaşık %90’lık tanı değerine sahiptir.
195
Homosistein
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Protein diyeti yapmış hastadan aç karnına kan
alınmalıdır. Diyet yapmış hastanın venöz kanı
alınır. Özellikle rafine edilmiş gıdalar, metiyonin
konsantrasyonunu yükselterek homosistein
seviyelerini arttıracağından bu diyet gereklidir.
Transport ve
Soğuk ortam. 2-8 °C’de 5 gün stabildir. -20°C’de
uzun süre saklanabilir
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Homosistein metabolizması 2 başlık ile ilgilidir:
-Kardiyovasküler hastalıklarda potensiyel risk faktörü
olarak
-Folik asid eksikliğinde fonksiyonel bir test olarak
Homosistinürili hastalarda homosistein plazma
düzeyleri artar. Folik asid eksikliği yüksek plazma
homosistein konsantrasyonları ile ilgilidir. Folik asid
verilmesi ile beraber homosisteinin metilasyonu
ile metionine dönüşerek plazma düzeyi azalır.
Homosisteinin artmış düzeyleri potansiyel
kardiyovasküler hastalık risk faktörü olarak araştırılır
Koroner arter hastalığında artmış risk faktörlerinin
tanısında, homosistinüri tanısında, folik asid eksikliği
tanısında faydalıdır. Yüksek homosistein düzeyleri
anormal B12 metabolizmasi ve B12 eksikliğinde,
homosistinürili hastalarda, folik asid eksikliğinde
görilebilir
196
HVA, 24 Saatlik İdrar
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
24 saatlik idrar (10 mL 6 N HCl eklenmeli), 10 mL
Örnek Kabı
Özel idrar toplama kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Eksik ya da asitsiz kaba toplanmış numune
Kullanımı
Feokromasitoma, nöroblastoma ve gangliomalarda
genellikle epinefrin, norepinefrin, dopamin gibi
katekolaminler ve metabolitleri olan metanefrin,
valinmandelik asid ve HVA düzeyleri artar. HVA,
dopaminin son ürünüdür ve O-metilasyon ile oksidatif
deaminasyon reaksiyonlarından sonra idrarda
oluşur. Feokromasitoma, nöroblastoma ve ganglioma
tanılarında faydalıdırYüksek değerler nörobastoma
ve feokromasitomada görülür. L-dopa kullanan
hastalarda yanlış yüksek sonuçlar görülebilir
197
Haptoglobulin (HPT)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
İn vivo hemoliz tanısında kullanılan bir akut faz
reaktanıdır. Hemoglobinopatiler, eritrosit membran
defektleri, otoimmün hemolitik hastalıklar ve
hipersplenizimde serum düzeyleri azalır.
198
Hb A1C
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
EDTA’lı tam kan
Örnek Kabı
Mor kapaklı tam kan
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Son 6-8 hafta içinde kan glukoz konsantrasyonunu
gösterir. Eritrositlerin yaşam sürelerinin kısaldığı
unstabil hemoglobinlerin varlığı (Hb SS, Hb CC,
Hb Sc vb.) ve diğer hemolitik anemi tabloları yanlış
düşük sonuçlara yol açabilir. Demir eksikliği anemisi
eritrosit yaşam süresini artırarak yanlış yüksek
sonuçlara yol açabilir. ADA tarafından yayınlanan
2010 klavuzunda HbA1c Açlık glukoz konsantrasyonu
ve OGTT ile beraber diabet tanısında ve
izlenmesinde kullanılması önerilmektedir. ADA
tarafından HbA1c konsantrasyonunun <%7 olması
önerilmektedir.
HbA1c değerinden yola çıkarak ortalama kan glukoz
değerini hesaplamak da olasıdır.
ADAG formülü (A1c-deriveded average glucose) ile
eAG (estimated average glucose) hesaplanabilir
28.7 X A1c – 46.7 = eAG
199
Hb F- Hb A2
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
EDTA’lı tam kan 5 mL
Örnek Kabı
EDTA’lı tüp (Mor kapaklı tüp)
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Pıhtılı örnekler
Kullanımı
Referans değerler
Yetişkin/yaşlı :Total hemoglobinin yüzdesi olarak verilir.
HbA1 : %95-98
HbA2 : %2-3
HbF : %0,8-2
HbS : %0
HbC : %0
Yenidoğan : % 50-80
< 6 ay
: %8
> 6 ay
: %1-2
-Önceki 12 hafta içinde yapılmış kan transfüzyonları
sonuçlarıetkiler.
Klinik kullanımı
Hemoglobinin anormal formlarının
(Hemoglobinopatilerin)
saptanmasında kullanılan bir testtir. B talassemi
taramasında birinci kademe tarama testi olarak kullanılır.
Anormal durumlar
-Orak Hücreli Anemi,
-Orak Hücreli Anemi taşıyıcılığı,
-HbC Hastalığı,
-HbH Hastalığı,
-Talasemi major,
-Talasemi minör
200
HBV-DNA
Çalışma Zamanı
Haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Hızlı transport, hemen santrifüj edilerek serum
ayrılmalı
Çalışma Yöntemi
Real time PCR
Numune Red
Nedenleri
Oda ısısında saklanmış ,hemolizli, EDTA’lı ve
heparinli numuneler, barkotsuz numuneler
Kullanımı
Hepatit B virusu küçük bir DNA virusudur. Dışta yer
alan zarfı yüzey antijeni içerir, içteki nükleokapsidi
kor antijeni içerir. Viral kor ayrıca çift zincirli DNA
genomunu ve endojen DNA polimerazı da içerir.
Hepatit B antijenine göre bulaştırıcılığın ölçülmesinde
daha sensitif ve tanımlayıcı bir testtir. Kronik hepatit
B’ye doğru progresyonu gösterebilir. Ayrıca antiviral ve immunsupresif tedavinin etkisinin takibinde
önemlidir. Pozitif sonuç HBV viral genomun varlığını
ve aktif viral replikasyonu gösterir. HBV-DNA testi
hastalığın başlangıcında diğer serolojik markerların
yerine kullanılmamalıdır.
201
HCV-RNA
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğuk ortamda, hızlı transport, hemen santrifüj
edilerek serum ayrılmalı
Çalışma Yöntemi
Real time PCR
Numune Red
Nedenleri
heparinli numuneler,ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
HCV infeksiyonlarının erken evrelerinde antikor
düzeyi düşük olduğundan serolojik testler yetersiz
kalmaktadır. Ayrıca özellikle HCV infeksiyonunda
antikor varlığı her zaman viremi ile birlikte görülmez.
Bu nedenlerle direkt virüsün saptandığı PCR
yöntemleri tercih edilmektedir. Asemptomatik
taşıyıcılar, henüz antikorun oluşmadığı vakalar,
seropozitif anneden doğan bebekler, immunolojik
reaksiyon göstermeyen hastalar ve serolojik testleri
pozitif olan hastalarda tanının doğrulanması ve tedavi
takibinde HCV RNA kullanılmaktadır.
202
Hcv Genotiplendirme
Çalışma Zamanı
15 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum , 3 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
ayrılmalı
Çalışma Yöntemi
Real time PCR
Numune Red
Nedenleri
heparinli numuneler, barkotsuz numuneler
Kullanımı
HCV tip tayini hastalığın seyri ve tedavisi için oldukça
önemlidir.
203
Hemogram
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
EDTA’lı tam kan
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Hematolojik hastalıklar, akut-kronik enfeksiyonlar,
ameliyat öncesi vb durumlarda hastanın hemoglobini,
lökosit sayısı / alt grupları ve trombosit sayısı
hakkında bilgi verir.
204
Hemoglobin Elektroforezi
Çalışma Zamanı
15 günde bir kez
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
EDTA’ lı tam kan 4 mL
Örnek Kabı
Mor kapaklı (EDTA’lı) tüp
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Agar jel elektroforezi
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli örnekler.
Kullanımı
Hb elektroforezi, ß talasemi ve hemoglobinopati
taranması. Varyant hemoglobinlerin tanımlanması
ve kantifikasyonu için tercih edilen bir metoddur.İki
ayrı pH değerinde Agaroz jel kullanılarak yapılır.Alkali
Hemoglobin elektroforezi: Hb A, F, S ve C için tarama
amaçlı kullanılır.Asit Hemoglobin Elektroforezi: HbS
ile HbD ayrımı ve HbA2 nin % 9’dan büyük olduğu
durumlarda HbA2, Hb C/E/O arab ayrımı için çalışılır.
205
HSV Tip 1 IgG ( Orofasial Tip )
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Çalışmadan bir gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ELİSA
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Yakın bir süre önce veya geçmişte geçirilmiş
HSV tip-1 enfeksiyonuna karşı oluşan antikorları
göstermektedir. Sıklıkla gingivostomatit, herpes
labialis, keratit, konjonktivit ve veziküler lezyonlara
neden olur. Tedavi edilmeyen herpes ensefaliti ve
yenidoğan herpes enfeksiyonu %70 fatal seyredebilir.
HSV enfeksiyonunda antiviral tedavi önemli
olduğundan, erken tanı önemlidir
206
HSV Tip 2 IgG (Genital Tip)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ELİSA
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Herpes simpleks virus Tip 2 (HSV-2) herpesviridae
ailesinden DNA virusudur. HSV-2, özellikle genital
bölge lezyonlarından sorumludur. HSV Tip-2 genital
herpese neden olur ve doğum sırasında anneden
bebeğe bulaşabilir. Erken tanı ve tedavi edilmesi
gereklidir. Daha az sıklıkta deri infeksiyonları,
keratokonjuktivit ve santral sinir sisteminde ensefalit
oluşturan bulaşıcı viral bir infeksiyon hastalığıdır.
HSV Tip 2 ‘e karşı oluşan IgG yapısındaki antikorlar
relaps veya re-enfeksiyondan kişiyi korumaz.
207
Hsv Tip2 Igm (Genital Tip)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ELİSA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Herpes simpleks virus Tip 2 (HSV-2) herpesviridae
ailesinden DNA virusudur. HSV-2, özellikle genital
bölge lezyonlarından sorumludur. HSV Tip-2 genital
herpese neden olur ve doğum sırasında anneden
bebeğe bulaşabilir. Erken tanı ve tedavi edilmesi
gereklidir. Daha az sıklıkta deri infeksiyonları,
keratokonjuktivit ve santral sinir sisteminde ensefalit
oluşturan bulaşıcı viral bir infeksiyon hastalığıdır.
208
HSV Tip 1 Igm ( Orofasial Tip )
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ELİSA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Yakın bir süre önce veya geçmişte geçirilmiş
HSV tip-1 enfeksiyonuna karşı oluşan antikorları
göstermektedir. Sıklıkla gingivostomatit, herpes
labialis, keratit, konjonktivit ve veziküler lezyonlara
neden olur. Tedavi edilmeyen herpes ensefaliti ve
yenidoğan herpes enfeksiyonu %70 fatal seyredebilir.
HSV enfeksiyonunda antiviral tedavi önemli
olduğundan, erken tanı önemlidir.
209
Hpylori Direk Antijen
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 saat sonra
Örnek Türü
Gaita
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Yetersiz barkotsuz örnek.
Kullanımı
H. pylori gastrit, gastrik ülser, duodenal ülser
ve gastrik kanserlere neden olabilir. Gaitada H.
pylori tespitinde ve tedavi sonrası eradikasyonun
izlenmesinde kullanılır. Non invaziv olduğundan
tedavi izleminde tercih edilir.
210
Helicobacter Pylori IgA,G
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
ayrılmalı
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz ve lipemi, ikter ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
H.pylori tanısında kullanılan non invaziv testlerdir.
Tedaviden 6-8 ay sonra serumdaki düzeylerinde
düşüş saptanır.
211
Homosistein
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum 1 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Protein diyeti yapmış hastadan aç karnına kan
alınmalıdır. Diyet yapmış hastanın venöz kanı
alınır. Özellikle rafine edilmiş gıdalar, metiyonin
konsantrasyonunu yükselterek homosistein
seviyelerini arttıracağından bu diyet gereklidir.
Transport ve
Soğuk ortam. 2-8 °C’de 5 gün stabildir. -20°C’de
uzun süre saklanabilir
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Homosistein metabolizması 2 başlık ile ilgilidir:
-Kardiyovasküler hastalıklarda potensiyel risk faktörü
olarak
-Folik asid eksikliğinde fonksiyonel bir test olarak
Homosistinürili hastalarda sistationin -sentaz
eksikliği artmış B12 metabolizması, N-5-10 metilen
tetrahidrofolat rediktaz eksikliğinde homosistein
plazma düzeyleri artar. Folik asid eksikliği yüksek
plazma homosistein konsantrasyonları ile ilgilidir.
Folik asid verilmesi ile beraber homosisteinin
metilasyonu ile metionine dönüşerek plazma düzeyi
azalır. Homosisteinin artmış düzeyleri potansiyel
kardiyovasküler hastalık risk faktörü olarak araştırılır
Koroner arter hastalığında artmış risk faktörlerinin
tanısında, homosistinüri tanısında, folik asid eksikliği
tanısında faydalıdır. Yüksek homosistein düzeyleri
anormal B12 metabolizmasi ve B12 eksikliğinde,
homosistinürili hastalarda, folik asid eksikliğinde
görilebilir.
212
HVA, 24 Saatlik İdrar
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
24 saatlik idrar (10 mL 6 N HCl eklenmeli), 10 mL
Örnek Kabı
Özel idrar toplama kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Eksik ya da asitsiz kaba toplanmış numune
Kullanımı
Feokromasitoma, nöroblastoma ve gangliomalarda
genellikle epinefrin, norepinefrin, dopamin gibi
katekolaminler ve metabolitleri olan metanefrin,
valinmandelik asid ve HVA düzeyleri artar. HVA,
dopaminin son ürünüdür ve O-metilasyon ile oksidatif
deaminasyon reaksiyonlarından sonra idrarda
oluşur. Feokromasitoma, nöroblastoma ve ganglioma
tanılarında faydalıdırYüksek değerler nörobastoma
ve feokromasitomada görülür. L-dopa kullanan
hastalarda yanlış yüksek sonuçlar görülebilir
213
INR
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Plazma
Örnek Kabı
Na Sitratlı ( Mavi kapaklı ) tüp
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta saklama ve transfer
Çalışma Yöntemi
Fotooptik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Stabilize olan ve oral antikoagülan tedavi alan hastaların
takibinde kullanılır.
214
İdrar Ozmolalitesi
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
İdrar, 1 ml
Örnek Kabı
Steril, vidalı kapaklı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Böbrek, ekstraselüler sıvı su dengesi ve tonusunu sürdürür.
Bu fonksiyonu idrardaki maddelerin konsantrasyonlarının
ölçümüyle değerlendirilebilir. Sağlıklı kişilerde idrar
ozmolaritesi idrar spesifik gravitesiyle ilişkilidir.
İdrar ozmolitesi, serum ozmolitesi ve idrar elektrolit
çalışmalarıyla karşılaştırıldığında böbrek fonksiyonu ve
renal patoloji tipi hakkında daha fazla bilgi edilebilir. Böbrek
konsantrasyon fonksiyonunu değerlendirme Normal
diyet ve sıvı alımında kişi 500-850 mOsm/kg H2O idrar
üretir. Aşırı sıvı alımında böbrek idrarı 800-1400’e kadar
konsantre eder. Min 40-80 mOsm/kg’dır.
215
İdrar Tam Otomatik
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
İdrar
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Strip ve mikroskobik inceleme
Numune Red
Nedenleri
İdrarın adet döneminde verilmesi, uzun süreli
bekleme ve kirli kapla getirilmesi,barkotsuz
numuneler.
Kullanımı
İdrarda patolojik bulgulara yol açan hastalıkların tanı
ve takibinde kullanılır
216
İdrarda Kreatinin, 24 Saatlik
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
24 saatlik idrar,spot idrar
Örnek Kabı
24 saatlik idrar kabi (koruyucu gerektirmez)
Örnek Alma
Transport ve
Soguk ortam, 20-25 ºC’de 2 gün, 2-8 ºC’de 6 gün,
-20 ºC’de 6 ay stabildir.
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
24 saatlik idrar miktari belirtilmeli
Kullanımı
Bobrek fonksiyonlarinin degerlendirilmesinde
kullanilir.
217
İdrar Kimyası
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
İdrar
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Otoanalizör
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
İdrar biyokimyası referans değerler
ürobilinojen: 0.1
Glukoz: negatif
bilirubin: negatif
keton: negatif
protein: negatif
nitrit: negatif
ph: 5
eritrosit: negatif
lökosit: negatif
218
İdrar Kültürü
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Orta akım idrarı
Örnek Kabı
steril,kapaklı idrar kabı
Örnek Alma
Orta akım idrarı ( bakınız )
Transport ve
Oda ısısında laboratuvara hızlı transport (
Bekleyecek ise buzdolabında en fazla 2 saat )
Çalışma Yöntemi
Kültür
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
İdrar yolu enfeksiyonlarının bakteriyel etkenlerinin
identifikasyonu
219
İdrar Mikroskobisi
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
İdrar
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
Sabah ilk idrar tercih edilir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
strip + Analizör
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Böbrek ve idrar yolu hastalıkları
220
İmmunglobulin Elektroforezi
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 2 ml
Örnek Kabı
Kırmızı ve sarı kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
İmmünelektroforez
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli, pıhtılı numuneler
Kullanımı
Monoklonal gamapatilerde M protein tip tayini ve
hastalık takibinde kullanılmaktadır. Antikoagülanlar,
antikonvülzanlar, oral kontraseptifler, isoniazid
ve prokainamid kullanımı tüm immunglobulin
düzeylerinde yanlış yükselmelere neden olur.
Fenitoin ve metilprednizolon kullanımı ise IgG ve IgA
düzeylerinde düşmeye neden olur.
221
İmmunfiksasyon Elektroforezi (İdrar)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
idrar 10 ml
Örnek Kabı
Steril idrar kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
İmmünelektroforez
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
İdrarla atılan serbest Kapa ve Lambda hafif zinciri
bulunup bulunmadığı tespit edilir.
222
İndirekt Coombs
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Tam kan
Örnek Kabı
EDTA’ lı mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Test istenen bireyde gebelik olup olmadığı,mevcut
ise gebelik haftası,Anti D aşısının yapılıp yapılmadığı
belirtilmelidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Jel santrifügasyon
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Kan uyuşmazlığına aday çiftlerde gebeliğin 6. ayından
itibaren anne kanında anti Rh antikoru aranması ve
immünizasyonun varlığının araştırılmasında kullanılır.
223
İyonize Calsiyum
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum 2 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz
Kullanımı
Total kalsiyumun %50’sini oluşturur. Fizyolojik olarak
aktif formudur Düşük iyonize kalsiyum düzeyleri renal
hastalarda ve sitratlı tam kan veya kan ürünleri alan
hastalarda görülür. Primer hiperparatiroidizm, ektopik
PTH üreten tümörlerde , aşırı vitamin D alımında ve
çeşitli malignitelerde iyonize kalsiyum düzeyleri artar.
224
ICA (Adacık Hücre Antikoru)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Tip 1 DM’lu hastaların %90’nında pozitiftir. Tip 1
DM’lu hastalarda hastalık bulguları başlamadan yıllar
önce antikor saptanabilir. Diyabeti olmayan kişilerde
pozitif bulunduğunda Tip 1 DM’a yatkınlığı gösterir.
Birinci derece akrabalarında Tip 1 DM olduğu
bilinen kişilerde, düşük ICA pozitifliği varsa Tip 1 DM
gelişme olasılığı %40, yüksek ICA pozitifliği olanlarda
%100’dür. Ayrıca Tip 1 ve Tip 2 diyabet ayrımında da
kullanılır.
225
IG A
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numune
Kullanımı
IgA organizmadaki immün globulinlerin yaklaşık
beşte birini oluşturur. IgA kanda az bulunursa da
özellikle solunum yolları olmak üzere asıl bulunduğu
yer vücuttaki bazı organların örtücü zarlarının
yüzeyleridir. Primer immun yetmezliklerin içinde
en sık görülen selektif IgA eksikliğidir. Hastaların
çoğunda sinopulmoner enfeksiyonlar, alerjik ve
otoimmun hastalıkların sıklığında artış saptanmıştır.
Sık tekrarlayan enfeksiyon geçirenlerde IgA eksikliği
yanısıra Ig G alt sınıflarına da bakılmalıdır.
226
IL-4 , 8 , 10, Beta
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
CLIA
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numune
Kullanımı
Akut faz reaktanıdır. Sistemik bakteriyel
enfeksiyonların tanı ve tedavi takibinde önemlidir.
227
İnsülin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Klinisyenin isteğine göre açlık veya toklukta
çalışılabilir. Açlık örneği için 8-12 saatlik açlık
gereklidir. Ayrıca hasta oral hipoglisemik ajan ve
insülin kullanmamış olmalıdır.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikter,barkotsuz numune
Kullanımı
Tip I ve II DM, hipoglisemi, insülinoma ve insülin
direncinin değerlendirilmesinde kullanılır. İnsülinoma,
reaktif hipoglisemi, fazla insülin alınması,
Cushing sendromu, Tip I DM, feokromasitoma ve
akromegalide insülin düzeyi artarken, pankreas beta
hücre harabiyetinde insülin düzeyi azalır.
228
IG G
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numune
Kullanımı
Serum immünglobulinlerinin %80’ini oluşturur.
Bakteri, virüs ve toksinlere karşı uzun süreli
koruyuculuğu sağlayan antikorlardır. Multiple
Skleroz ve diğer MSS demiyelinizan hastalıkların
değerlendirilmesinde kullanılır. Nörolojik hastalıkların
ayırıcı tanısında ise BOS’daki IgG düzeyleri yol
gösterici olabilir. Multiple skleroz, subakut sklerozan
panensefalit ve merkezi sinir sistemi sifilisinde BOS
IgG düzeyinde artış görülebilir. Hiperimmünizasyon
sendromları, Kronik granülomatöz enfeksiyonlar,
Kronik karaciğer hastalıkları, Multiple myeloma,
otoimmun hastalıklar ve rahim içi araç kullananlarda
Ig G’de artış görülürken, Wisckott Aldrich sendromu,
Agamaglobulinemi, AIDS, Hipoproteinemi, Lösemi,
ilaç supresyonunda IgG düzeyinde azalma
gözlenebilir.
229
IGG Alt Sınıfları
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Humoral ve kombine (humoral ve sellüler) immün
yetmezliklerin değerlendirilmesinde kullanılır.
Açıklanamayan ve tekrar eden sinüzit, otit,
sinopulmoner hastalıklar ve atopik alerjilerde IgG alt
tiplerine bakılır. Bir veya birden fazla IgG alt
gruplarının azalması hipogammaglobulinemilerde
görülür. Özellikle IgG alt grup 2 azalır.
-Hipogamaglobulinemi,
-Ataksi telenjektazi,
-Wiskoth-Aldrich sendromunda tüm IgG alt tipleri
düşer.
230
IGE
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numune
Kullanımı
Allerjik hastalıkların tedavi ve takibinde kullanılır.
231
IGM
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numune
Kullanımı
IgM İmmunglobulinler içinde en büyük moleküle
sahip olandır. Plasenta yoluyla anneden karnındaki
bebeğe geçemez. İntrauterin 6.cı ayda IgM
üretebilme yeteneği kazanılır. İnfeksiyonun intrauterin
geçirilip geçirilmediğinin tespitinde kullanılır.
Enfeksiyonda ilk olarak üretilen immunglobulindir.
Bundan yaklaşık bir hafta sonra ise, IgG’lerin kanda
çoğalmaya başladıkları görülür.
232
İkili Tarama
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra, saat 14:00
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
11 hafta ve 13 hafta 6 günlük gebeliklerde
uygulanabilir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hasta bilgileri eksiksiz doldurulmalıdır.
Kullanımı
Birinci Trimester Tarama Testi.Down sendromlu
gebelik riski ( PAPP-A VE Free beta-HCG ölçümü ve
NT)dikkate alınarak yapılan kantitatif risk tayini. 1113 Hafta 6 gün arasındaki gebeliklerde uygulanabilir.
233
İnterlökin-6
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
CLIA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Akut faz reaktanıdır. Sistemik bakteriyal
enfeksiyonların tanı ve tedavi takibinde önemlidir.
234
İnsülin Like Growth Faktör Bağlayan Protein-3
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
CLIA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Büyüme hormonu yetersizliği ve beslenme
durumunun değerlendirilmesi.
235
İyot
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
Spot idrar 1 ml
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğuk ortamda saklanmalı ve göndermelidir
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Besinler veya ilaçlarla lınan iyot miktarının
236
Kabakulak IgM - G
Çalışma Zamanı
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum 0.5 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
EIA/ELFA (serum)
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz ve hemolizli numuneler
Kullanımı
Paramiksovirüs tarafından meydana gelen, parotis
bezi ve diğer tükrük bezlerini tutan iç organları ve
merkezi sinir sistemini etkileyebilen bir hastalıktır.
Kabakulak virüsü merkezi sinir sistemini de enfekte
edebilir. Bu durumda tanı için BOS’taki antikor
düzeylerine bakılır. Serum/BOS: < 20 ise kabakulak
virüsü tarafından merkezi sinir sisteminde enfeksiyon
için göstergedir. İnkübasyon süresi 18-21 gündür.
Hastalığın başlamasından 7-14 gün sonra antikor
saptanabilir. Bazı hastalarda yaklaşık 1 yıl boyunca
düşük düzeyde pozitif kalabilir.
237
Kalsitonin
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Plazma 4 ml
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi ,ikter ve barkotsuz tüpler
Kullanımı
Kalsitonin, tiroid bezinde parafolliküler hücrelerden
sentezlenen polipeptid yapıda bir hormondur.
Osteoblastların sayı ve aktivitesini regüle ederek
kemik rezorbsiyonunu inhibe eder. Yüksek kan
kalsiyum düzeylerine cevap olarak salgılanır.
Medüller tiroid karsinomlarının tanısında ve postop
metastazı ve rekürrensi saptamada kullanılır.Bazı
akciğer, meme ve pankreas kanserleri, ZollingerEllison sendromu, pernisiyöz anemi, kronik böbrek
yetmezliği, pseudohipoparatiroidizm, karsinoid
sendrom, alkolik siroz, gebelik ve benign akciğer
hastalıklarında serum kalsitonin seviyesi yükselir.
Medüller tiroid kanser şüphesi olupta kalsitonin
düzeyleri normal çıkan hastalarda pentagastrin ile
stimülasyon testi yapılmalıdır
238
Kalsiyum Spot, 24 Saatlik İdrar
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
24 saatlik idrar, 2ml
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
Transport ve
24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. İdrar toplanırken
buzdolabında saklanmalıdır. Koruyucu gerektirmez.
20-25 ºC’de 3 gün,2-8 ºC’de 4 gün, -20 ºC’de 3 hafta
stabildir
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz
Kullanımı
Kalsiyum metabolizmasının değerlendirilmesinde
kullanılır. Hiperparatiroidizm, osteolitik kemik
metastazları, myeloma, osteoporozis, vitamin
D intoksikasyonu, distal renal tübüler asidoz,
idiopatik hiperkalsüri, tirotoksikozis, immobilizasyon
ve sarkoidoziste idrar kalsiyum düzeyi artarken
hipoparatiroidizm, hipotiroidizm, osteoblastik
metastazlar, serum kalsiyum düzeyinin düşük olduğu
durumlarda idrar kalsiyum düzeyi azalır. Tiazid grubu
diüretik kullananlarda kalsiyum ekskresyonu azalır.
239
Kalsiyum
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Numunenin alınması için 10 saatlik sabah açlığı
gereklidir. Numune alımı sırasında turnike 10
dakikadan uzun tutulmamalıdır. Kan kalsiyum
seviyesi 02.00-04.00saatleri arasında en düşük, saat
20.00 da en yüksek seviyede bulunur
Transport ve
Soğukta transport. 20-25 ºC’de 7gün,2-8 ºC’de 3
hafta, -20 ºC’de 8 ay stabildir
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik ölçüm
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz
Kullanımı
Kalsiyum insan vücudunda en bol bulunan
elementlerden biri olup ayrıca vücutta en yaygın
bulunan katyondur. Total vücut Ca’nun % 99’u
kemiktedir. Total kalsiyumun %40’ı proteinlere bağlı
olarak, %10’u anyonlara bağlı olarak ve %50’si
iyonize formda bulunurÇeşitli endokrin ve metabolik
bozuklukların değerlendirilmesinde kullanılır. Primer
hiperparatiroidizm, kemik metastazları, çeşitli
maligniteler, vitamin D intoksikasyonu, multiple
myeloma, süt-alkali sendromu ve tirotoksikozis
gibi durumlarda serum kalsiyum düzeyi artar.
Hipoparatiroidizm, vitamin D eksikliği, hiperfosfatemi,
kronik böbrek yetmezliği, malabsorbsiyon, akut
pankreatit, alkolizm ve osteomalazide ise serum
kalsiyum düzeyi azalır.
240
Kanama Zamanı
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastanın laboratuvara gelmesi gereklidir.
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Trombosit fonksiyonlerı ile vasküler duvar bütünlüğü
konularında fikir verir.Koagülasyon bozukluklarında
genellikle normaldir.Cerrahi sırasında meydana gelebilecek
fazla miktarda kanama konusunda bilgi vermez.preoperatif
tarama testi olarak değeri çok düşüktür.
241
Kan Gazı
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Hemen
Örnek Türü
Heparinli tam kan
Örnek Kabı
Heparinli enjektör
Örnek Alma
Arteriyal örnek kullanılır. Yeni doğanlarda ve
bebeklerde kapiller örnek de tercih edilir. Zaman
zaman venöz kandan da çalışılabilir. Oksijen alan
hastalarda kan gazı örneği alınması öncesi 20-30
dakika oksijen verilmesi kesilmelidir.
Transport ve
Örnek alımını takiben enjektörün ucu kapatılarak
veya iğnesi eğilerek hızla laboratuara ulaştırılır.
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Beklemiş ve pıhtılı örnekler, heparin oarnının yetersiz
olması
Kullanımı
Akciğer fonksiyonlarının, asit baz dengesinin ve
böbrek fonksiyon bozukluklarının takibinde önemlidir.
242
Kan Grubu
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
EDTA ‘lı tam kan
Örnek Kabı
EDTA ‘lı mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Tüpte aglutinasyon
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Kan grupları ve RH tiplendirmesi
243
Kan Kültürü
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra ( Veya pozitif alarm verdiğinde )
Örnek Türü
Kan 1-10 ml.
Örnek Kabı
Özel kan kültür vasatı
Örnek Alma
Uygulamanın yapılacağı bölgede deri bütünlüğü
bozulmamış olmalıdır, ödem olmamalıdır. Cilt çok
soğuk ise oda ısısına gelinceye kadar beklenmelidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kültür
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler,
Kullanımı
Bakteriyemi veya sepsis etken bakterilerin
izolasyonu ve identifikasyonunda kullanılır
244
Kappa Hafif zincir (kanda)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Serum
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Monoklonal hafif zincirler iki birimden oluşur, kappa veya
lambda tip hafif zinciri (Bence-Jones proteinüri)
multiple myelom, makroglobulinemi, amiloidoz veya ilşikili
bozuklukların olasılığının araştırılması sırasında genellikle
immunoglobulin konsantrasyonları ile birlikte kullanılır.
Kapa/Lambda oranının referans aralık sınırları
dışında olması paraproteinemi olasılığını destekler.
Monoklonal hafif zincirler, böbrek yetersizliğine neden
olurlar.
245
Kappa Hafif Zincir (İdrar)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
24 saatlik idrar, İdrar 1 ml
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Monoklonal gammopati takibi,multiple myeloma
246
Kapiller Serum Protein Elektroforezi
Çalışma Zamanı
Haftada 2 gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğuk ortam
Çalışma Yöntemi
Agaroz Jel Elektroforezi
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Serum proteinleri elektroforezde 5 bantta toplanır.Bu
bantlar albümin,?-1, ?-2, ß, ? bantlarıdır.
Bazı hastalıkların tanısında değerlidir.
Multıple myeloma’da karakteristik monklonal
bant,hepatik sirozda artmış globulinler ve azalmış
albumın,kanserde azalmış gama-globulın ve
albumin,nefrotik sendromda artmış ? ve ß globulinler
tespit edilir.
Albumın %58-70 38-45g/L
?-1
% 1-2.8 0.16-1.8 g/L
?-2
% 7-12
5-8 g/L
ß
% 9-14
6-9g/L
?
% 8-17
5-11g/L
247
Karbamazepin (İlaç Düzeyi)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastanın son ilaç kullanma dozu belirtilmelidir.
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Karbamazepin antikonvülzan grubu bir ilaç olup
parsiyel ve jenaralize tonik-klonik nöbetlerde ve
trigeminal nevraljili hastaların tedavisinde kullanılır.
248
Karnitin-Açil karnitin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Özel kağıda emdirilmiş kan ,serum veya plazma(li
hepainli)
Örnek Kabı
Örnek Alma
Özel kağıda iki yuvarlak alana tamamen emdirilmeli
Transport ve
Çalışma Yöntemi
LC-MS-MS
Numune Red
Nedenleri
serum veya plazma oda ısısında kabul edilmez.
Kullanımı
Karnitin, uzun zincirli yağ asitlerinin mitokondriyal
membranlardan geçişi için gerekli bir aminoasittir.
Aynı zamanda ß oksidasyon ve
ATP oluşumu içinde gereklidir. Serbest, total,
esterifiye karnitin ölçümü; karnitin eksikliği, karnitin
palmitoil transferaz eksikliği ve
piruvat dekarboksilaz eksikliğinde kullanılır. Günlük
karnitin ihtiyacının %75’i diyet ile sağlanır. Endojen
sentez günlük
gereksinimin %25’ ini oluşturur.
-Plazma membran karnitin transporter eksikliği,
-Siroz,
-Böbrek yetersizliği,
-Yenidoğan metabolizma bozukluğu,
-Mitokondriyal yağ asit oksidasyon defektleri,
-Karnitin döngüsü defektleri.
249
Katekolaminler
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Ertesi gün
Örnek Türü
Heparinli plazma.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Numune alınması sırasında hasta aç olmalıdır. Stres ve
ayakta bekleme katekolaminleri artırır. Bu nedenle ideal
olan venöz katater yardımıyla, sabah 30 dak dinlenmeyi
takiben supin pozisyonda kan alınmasıdır. Ayrıca trisiklik
antideprasanların 2 hafta öncesinden, L-dopa, katekolamin
içeren bazı ilaçlar1 hafta önceden kullanılması kesilmelidir
Transport ve
Örnek alındıktan sonra plazma hemolizden korunarak
soğuk ortamda hemen ayrılmalı ve soğuk ortamda
laboratuara ulaştırılmalıdır.
Çalışma Yöntemi
HPLC
barkotsuz numuneler
Kullanımı:
Referans aralık
Noradrenalin
120-680 pg/ml
Adrenalin
<60 pg/ml
Dopamin
<87 pg/ml
Referans aralı bir süre oturur pozisyonda dinlenen
kişiler için geçerlidir. Ayakta duranlarda epinefrinin 900
pg/ml, norepinefrinin 700 pg/ml’ye kadar çıkabileceği
unutulmamalıdır. Dopaminde ise pozisyonel değişim olmaz.
adlandırılırlar Hipertansiyonun değerlendirilmesinde ve
feokromomasitoma,nöroblastoma ve ganglionöromaların tanı
ve tedavi takibinde kullanılır.
Selektif venöz örnekleme ile tümör lokalizasyonunda da
önemlidir. Ortastatik hipotansiyonu olan hastaların tanısında
ise plazma noradrenalin düzeyinin ölçümü faydalıdır.
Feokromositomada plazma noradrenalin düzeyi adrenalinden
daha çok artar. Adrenalin düzeyinin noradrenalinden daha
yüksek olması ise feokromomasitomanın adrenal medulla veya
Zückerkandl organı kaynaklı olduğunu gösterir. Nöroblastom
a,ganglionöroblastoma ve paragangliomalar, akut MI, stress,
egzersiz, ayakta durma, hipotiroidizm ve diabetik ketoasidozda
plazma katekolamin düzeyi artar.
250
Katekolaminler 24 Saatlik İdrarda Fraksiyonel
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısında
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
10 ml den az numuneler ve asitsiz kaba toplanan ve
barkotsuz numuneler kabul edilmeyecek
Kullanımı:
ve feokromomasitoma,nöroblastoma ve
Selektif venöz örnekleme ile tümör lokalizasyonunda
da önemlidir. Ortastatik hipotansiyonu olan hastaların
tanısında ise plazma noradrenalin düzeyinin ölçümü
faydalıdır. Feokromositomada plazma noradrenalin
düzeyi adrenalinden daha çok artar. Adrenalin
düzeyinin noradrenalinden daha yüksek olması
ise feokromomasitomanın adrenal medulla veya
Zückerkandl organı kaynaklı olduğunu gösterir.
Nöroblastoma,ganglionöroblastoma ve
paragangliomalar, akut MI, stress, egzersiz, ayakta
durma, hipotiroidizm ve diabetik ketoasidozda
plazma katekolamin düzeyi artar
251
Katekolaminler 24 Saatlik İdrarda Fraksiyonel
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısında
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
10 ml den az numuneler ve asitsiz kaba toplanan ve
barkotsuz numuneler kabul edilmeyecek
Kullanımı
ve feokromomasitoma,nöroblastoma ve
Selektif venöz örnekleme ile tümör lokalizasyonunda
da önemlidir. Ortastatik hipotansiyonu olan hastaların
tanısında ise plazma noradrenalin düzeyinin ölçümü
faydalıdır. Feokromositomada plazma noradrenalin
düzeyi adrenalinden daha çok artar. Adrenalin
düzeyinin noradrenalinden daha yüksek olması
ise feokrom omasitomanın adrenal medulla veya
Zückerkandl organı kaynaklı olduğunu gösterir.
Nöroblastoma,ganglionöroblastoma ve
paragangliomalar, akut MI, stress, egzersiz, ayakta
durma, hipotiroidizm ve diabetik ketoasidozda
plazma katekolamin düzeyi artar.
Noradrenalin: 23-97 ?g/24saat
Adrenalin: 4 – 27 ?g/24saat
Dopamin: 190 – 500 ?g/24saat
252
Kızamık IgM-G
Çalışma Zamanı
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum 0,5 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Kızamık virüsü (Measles), kızamığa neden olan
RNA paramiksovirüstür. Bu hastalıklta üst solunum
yolu semptomları, ateş, konjunktivit, rash ve Koplik
lekeleri hastalığın beliritileridir. IgM titresindeki 4
kat yükseliş hastalığı şimdi geçirdiğini gösterir.
Kızamık virüsüne bağlı enfeksiyonunun varlığının ve
muhtemel evresinin belirlenmesinde kullanılır. Ig M’in
pozitif olması, yeni başlayan bir enfeksiyonu, eski
enfeksiyondan sonra kalan rezidü antikorları veya
aşılamayı düşündürür. Hamilelerde ve immün sistemi
suprese olan hastalarda ağır pnömoni ve merkezi
sinir sistemi enfeksiyonuna neden olabileceğinden,
bu hastaların kızamık virüsü ile bağışıklık
durumlarının belirlenmesi için antikorları önceden
ölçülmelidir. İmmun sistemi normal olan çocuklarda
da komplikasyonlara karşı dikkatli olunmalıdır.
BOS’ta, IgM ve IgG antikorları immunofloresans
ile saptanır. Kızamığın 100.000’de 1 olguda saptanan
komplikasyonu olan subakut sklerozan panensefalit
(SSPE) tanısında kullanılır.
Ölümle sonuçlanabilen bir hastalık olup 5-14 yaşları
arasında çocuklarda görülür
253
Kist Hidatik (İndrekt Hemaglütinasyon)
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum,1 ml
Örnek Kabı
Kırmızı kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
IHA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Echinocosus Granülosis enfeksiyon şüphesi
254
Kistik Fibrozis Mutasyon Analizi
( Cftr 36 Mutasyon Analizi )
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
3 hafta sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
CFTR Mutasyon Analizi ( 36 mutasyon )
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
CFTR(cystic fibrosis transmembrane conductance
regulator) genindeki mutasyonlara bağlı olarak
gelişen, otozomal resesif geçişli en sık görülen
ve fatal seyirli genetik bir hastalıktır. Hastalık
salgı sistemini bozarak birçok farklı sistemde
patolojilere yol açmaktadır. KF’li hastalarda çok
sayıda farklı fenotipler gözlenmiştir.Kistik fibrozisli
erkeklerin %95’i, sperm taşıyan kanalların (vas
deferens) mukusla tıkalı olması ya da tam olarak
gelişmemesi nedeniyle solunum ya da sindirim
belirtileri olmaksızın infertil olmaktadır. Kistik fibrozisli
kadınlarda da erkeklere göre daha az rastlanmakla
beraber infertilite görülebilmektedir. CFTR geninde
en sık rastlanan mutasyonların taramasının
yapılması, tipik veya atipik kistik fibrozis tablosu,
pozitif veya sınırda ter testi sonucu ya da pozitif kistik
fibrozis aile öyküsü varlığında gerekmektedir.
255
Klor
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ISE
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Primer plazma anyonudur.
Dehıdratasyon,renal tübüler asidoz,akut böbrek
yetmezliği, diabetes insipitus, salisilat intoksikasyonu
ve respiratuar alkalozda serum Cl düzeyi artarken
aşırı kusma, aldosteronizm, respiratuar asidoz ve su
intoksikasyonu gibi durumlarda ise Cl düzeyi düşer.
Elektrolit dengesi ve asit-baz ve su metabolizmasının
değerlendirilmesi
256
Klorür (24 Saatlik İdrar)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
24 saatlik idrar, 1 ml
Örnek Kabı
24 saatlik idrar kabı(koruyucu gerektirmez)
Örnek Alma
24saatlik idrar miktari belirtilmeli.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
ISE
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Normalde idrardaki klor miktarı diyetle alınan
miktara bağlıdır.Artmış tuz alımı,masif diürez,
potasyum kaybı, adrenokortikal yetmezlik ve Bartter
sendromunda idrarla atılan Cl seviyesi artarken,
tuz alımının kısıtlanması, ekstrarenal Cl kaybı
(kusma, intestinal fistül, ağır diare) ve adrenokortikal
hiperfonksiyon durumlarında ise idrarla atılan Cl
seviyesi azalır. Elektrolit dengesi ve asit-baz ve su
metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır.
257
Kollajen Epinephrin
(Tam Otomatik Cihazda Trombosit Agregasyonu)
Çalışma Zamanı
Çarşamba
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Sitratlı plazma
Örnek Kabı
Mavi kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Örnek alındıktan sonra en geç yarım saat içinde
laboratuara ulaştırılmalıdır.
Çalışma Yöntemi
Platelet fonksiyon analizörü
Numune Red
Nedenleri
Uzun süre beklemiş, pıhtılı örnekler ve barkotsuz
numuneler
Kullanımı
Platelet fonksiyonlarının takibinde kullanılır.
258
Konjenital Adrenal Hiperplazi
(21 Hidroksilaz Eksikliği)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
6 hafta sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
CYP21A2 mutasyon analizi.
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
Her biri kortizol biyosentezi için gerekli olan beş
enzimden birindeki mutasyonun neden olduğu beş
konjenital adrenal hiperplazi tipi vardır. Tüm KAH
tipleri otozomal resesif kalıtım gösterir. Kortizol
biyosentez yolundaki değişik basamaklarda
rol oynayan enzimlerdeki mutasyonlar sonucu
kortizol sentezi azalır veyahiç olmaz. hipotalamikhipofizer düzeydeki azalan negatif feedback etkiyle
CRH / ACTH artar. Artan ACTH ‘nun adrenal bez
üzerindeki uyarıcı etkisiyle adrenal bezlerde bilateral
hiperplazi gelişirken, mutant bloktan önceki kortizol
prekürsörlerinde artışlar. Glukokortikoid eksikliği
hastalık seyrinde görülen bir çok kilinik bulgunun
sebebidir. 21- Hidroksilaz eksikliği olan hastaların en
onemli klinik bulguları su ve tuz krizleridir.
259
Konjuktiva Kültürü
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Göz sürüntü örneği
Örnek Kabı
Steril eküvyon tüp
Örnek Alma
Sürüntü örneği
Transport ve
saklanabilir.
Çalışma Yöntemi
Kültür
Numune Red
Nedenleri
Yeterli miktarda alınmamış ve barkotsuz örnekler
Kullanımı
Göz infeksiyonuna neden olan bakteriyel etkenlerinin
izolasyonu ve identifikasyonu.
260
Kortizol
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Diurnal ritmi olduğu için kan alma zamanı önemlidir.
Sabah 06.00-08.00 arasında maksimum,öğleden
sonra 16.00’da ise minimumdur.Numunenin alındığı
saat laboratuara bildirilmeli.
Transport ve
Soğuk ortam
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Kortizol glukoz metabolizmasında ve vücudun strese
karşı cevabında rol oynayan ana glukokortikoiddir.
261
Kreatinin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı, 20-25 ºC’de 7 gün, 2-8 ºC’de 7 gün, -20
ºC’de 6 ay stabildir
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Kreatin metabolizmasının ürünüdür. Renal
fonksiyonun değerlendirilmesinde kullanılır. Bobrek
hastaliklari, sok, maligniteler, SLE, diabetik nefropati,
konjestif kalp yetmezligi ve akromegalide serum
kreatin duzeyleri artarken, muskuler distrofi ve
diabetik ketoasidozda duser.
262
Kreatinin Klirensi
Çalışma Zamanı
Her gun
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
1 ml serum, 1ml idrar
Örnek Kabı
Kirmizi kapakli tup (serum), 24 saatlik idrar
(koruyucu gerektirmez)
Örnek Alma
Transport ve
Oda isisi, 20-25 ºC’de 2 gün, 2-8 ºC’de 6 gün, -20
ºC’de 6 ay stabildir
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Test suresice cay, kahve icilmemeli, herhangi bir ilac
kullanilmamali, egzersiz yapılmamalıdır. Serum ve 24
saatlik idrar (24 saatlik idrar miktari ile hastanin boy
ve kilosu belirtilmelidir).
Kullanımı
Bobreklerin filtrasyon kapasitesini –glomeruler
filtrasyon hızı- yansitir. Bobrek fonksiyonlarinin
degerlendirilmesi ve bobrek hastaliklarinin takibinde
kullanilir. Glomeruler filtrasyon hizini azaltan her turlu
bobrek hastaligi, sok, hipovolemi, nefrotoksik ilaclar,
konjestif kalp yetmezligi ve dehidratasyon kreatinin
klirensinde dusmeye neden olur.
263
Kolesterol, Trigliserit, HDL, LDL,
Kolestrol/HDL Oranı
Çalışma Zamanı
Hafta içi her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saatlik açlık
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Enzimatik-kolorimetrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Göğüs ya da karın boşluğundan alınan sıvının
lipit ve lipoprotein içeriği, sıvının kan, yağ, safra
vb… kökenli olup olmadığı hakkında bilgi verebilir.
X-Ray’le görüntülenmeyen kemik kırıklarında,
sinovyal sıvı içinde non-fizyolojik lipit partiküllerinin
bulunması kemik iliği lipidinden sinovyaya olan
sızıntıyı gösterir. Doku biyopsi örneği veya idrardaki
hücre döküntülerinin lipit profili fabry, niemannpick,
metakromatik lökodistrofil veya kolesterol ester depo
gibi lipit depo hastalıkları için tanımlayıcı olabilir.
Safra taşındaki kolesterol içeriği kolestitektomi
planlaması için bilgi verici olabilir.
264
Kolesterol
Çalışma Zamanı
Haftaiçi her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saatlik açlık
Transport ve
20-25 ºC’de 7 gün,2-8 ºC’de 7 gün, -20 ºC’de 3 ay
stabildir
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik,Enzimatik
Numune Red
Nedenleri
Barkorsuz ve hemolizli numuneler
Kullanımı
Kolesterol bir steroid alkoldür.
Kan plazma kolesterolünün %60-80’i esterifiyedir.
% 50-75’i LDL ile %15-40’ı ise HDL ile taşınır.
• Kardiyovasküler hastalık riski
• Kolestatik karaciğer hastalıkları
Abetalipoproteinemi
Artmış seviyeleri herediter hiperlipoproteinemilerle ve
diğer metabolik hastalıklarla ilişkilidir.
Azalmış seviyeler hipertiroidi malabsorbsiyon ve
apolipoprotein bozukluklarıyla ilgilidir.
140-220 mg/dl
Tavsiye edilen <200 mg/dl
Orta risk200-239 mg/dl
Yüksek risk ?240 mg/dl
Oniki (12) saatten az açlık veya numune
toplanmasından önceki 24 saatte alkol almış olmak
sonuçları etkiler.
265
Krom (Cr)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Plazma, 2 ml
Örnek Kabı
Mavi kapaklı tüp (eser element toplama kabında)
Örnek Alma
Transport ve
Soğuk ortam
Çalışma Yöntemi
ICP-MS
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz,oda ısısında gelen numune
Kullanımı
Biyolojik sistemlerde iki formu bulunur
Toksik form olan krom-VI’nın solunması nazal
epitelde erozyona ve akciğerde skuamoz hücreli
kansere neden olur.Çözünürlüğü yüksektir ve hücre
membranlarından kolayca geçer.
Diğer formu krom-III’tür ve çok az emilir.
Kan glukoz tolerans faktörü olarak bilinir. İnsülin
aktivitesi için gereklidir. Kroma maruz kalan kisilerde
bu maddeden etkilenme derecesini gösterir.
266
KROMOZOM ANALİZİ ( Amniyotik sıvı )
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 ay sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Steril enjektör
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Karyotipleme
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
varlığı araştırılır. Amnion sıvısının ilk 2 ml’’si ayrı
bir enjektöre alınmalı ve diğer enjektörlerle birlikte
ayrı ayrı etiketlendikten sonra anamnez formu/
hastanın yazılı onayı ile beraber en kısa zamanda
merkezimize gönderilmelidir.
267
Kromozom Analizi (Periferik Kan)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 ay sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Steril enjektör
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Karyotipleme
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
varlığı araştırılır.
268
Kromozom Analizi ( Abort Materyali )
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 ay sonra
Örnek Türü
1 cm3 doku
Örnek Kabı
Steril kap
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Karyotipleme
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
varlığı araştırılır. Mümkün olan vakalardan abort
materyali ile beraber amniyon sıvısı, kordon kanı
(heparinize) ya da kardiyak kan (heparinize)
gönderilmesi önerilir. Materyalin fetus olması
durumunda transport mediumu içerisine, uyluk
(femur), ön kol bölgesinden ve plasentadan
3
1cm hacimde birkaç örnek alınmalıdır. Fetus
3
belirlenemiyorsa 1 cm fetal koryon villus materyali
ya da fetusa ait olduğunu düşündüğünüz doku
parçası kullanılabilir. Örnek; transport mediumunun
bulunmadığı acil durumlarda steril kap içerisine
alınarak, serum fizyolojik eklenmelidir. Alkol ya da
iyod preparatları kullanılmaz. Yaklaşık 4 mm çapında
tüm dermis katmanlarını içeren punch biyopsi
uygulayınız.
269
Kulak Kültürü
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Sürüntü kültürü
Örnek Kabı
Steril eküvyon
Örnek Alma
Dış kulak yolundaki kir temizlendikten sonra steril
eküvyon ile mümkün ise akıntı örneği yoksa sürüntü
örneği alınmalı.
Transport ve
Hemen laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Çalışma Yöntemi
kültür
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Dış ve akıntı varsa orta kulak enfeksiyonlarına neden
olan etkenlerin identifikasyonu.
270
Kurşun
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
EDTA’lı veya heparinli tam kan, saç
Örnek Kabı
Mor veya yeşil kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
24 saatlik idrar soğuk ortamda bekletilmelidir. 6N HCl
asitle toplanan idrar kabul edilir.
Çalışma Yöntemi
ICP-MS
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Kurşun zehirlenmesinin tanısında kullanılır. Kurşun
zehirlenmesinde anoreksi, abdominal ağrı, kusma,
irritablite, apati, ensefalopati, anemi ve periferal
nöropati izlenebilir.
271
Labil Factor (Proaccelerin)
Çalışma Zamanı
2 hafta da bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagulometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Faktor V karaciğerde ve retiküloendotelyal sistemin
histiyositlerinde sentezlenir. Faktör V eksikliğinde
PT ve APTT testlerinde uzama olur. Gebelikte Faktör
V düzeyi artabilir. Akut karaciğer yetmezliğinde
azalmış senteze, DİC’ de ise artmış tüketime bağlı
olarak Faktör V düzeyleri düşük bulunur. Faktör V
düzeyi karaciğer hastalığı ile K vitamini eksikliğinin
ayırıcı tanısında da kullanılabilir. Homozigot eksiklikte
aktivite: <%10-20
272
Lac Screen
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
sitratlı plazma
Örnek Kabı
Mor kapaklı sitratlı tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda sıcaklığında transfer, 2 -8°C’de saklanabilir.
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Antifosfolipid sendrom,SLE, tekrarlayan abortusların
ve tromboz riskinin araştırılması.
273
Laktat
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Numune alındıktan sonra plazma hemoliz edilmeden
hemen ayrılmalıdır.
Transport ve
Soğuk ortamda gönderilmelidir.
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Metabolik asidoz,doku hipoksisi,eksersiz dozunun
değerlendirilmesi
274
Lambda Hafif Zincir (Kanda)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum,1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda sıcaklığında transfer, 2 -8°C’de saklanabilir
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Multiple myeloma araştırılmasında genellikle
immünglobulin konsantrasyonlarıyla beraber
kullanılır. Kapa/lambda oranının referans aralık
sınırları dışında olması paraproteinemi olasılığını
destekler.
275
Lambda Hafi Zincir (İdrar)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
24 saatlik idrar, İdrar 1 ml
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
24saatlik idrar usulüne uygun toplanmalı ve toplama
sırasında serinde muhafaza edilmelidir.
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Miktarı belirtilmeyen,barkotsuz numuneler
Kullanımı
Paraproteinemilerde özellikle hafif zincir
hastalıklarının saptanmasında kullanılır.
276
Lamotrigine
Çalışma Zamanı
Salı, Perşembe
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastanın ilaç kullanma zamanı ve dozu belirtilmelidir.
Transport ve
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
İlaç düzeyi takibinde kullanılır
277
LDH
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta transport. 20-25 ºC’de 7 gün, 2-8 ºC’de 4
gün, -20 ºC’de 6 hafta stabildir
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik,Enzimatik -kinetik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz varlığında LDH düzeyleri yükselir.
Dondurulmuş veya uzun süre 4?C’de saklanmış
numunelerde LDH değerleri düşer.
Kullanımı
LDH düzeyleri primer olarak kalp ve karaciğer
dokusunda meydana gelen hipoksi sonucunda
yükselir. Akut myokard infarktüsünün ikinci gününde
yükselir, üçüncü ile beşinci günler arasında pik yapar,
1-2 hafta sonra normal düzeylerine döner.
Kalp ve karaciğer hastalıklarında yararlıdır MI ve
hemoliz durumlarında LDH düzeyleri anlamlı olarak
artar. Karaciğer fonksiyon bozukluğunda LDH
düzeyleri artar, ancak iskelet sistemi hastalıklarının
tanısında nadiren yararlıdır. Açıklanamayan LDH
yüksekliği hemolitik hastalığı ve invivo hemolizin
diğer formlarını gösterir. Normal AST ile beraber
yüksek LDH düzeyinin eşlik ettiği göğüs ağrısı
pulmoner infarktüsü gösterebilir.
278
LDH İzoenzimleri, LDH İzoenzimelektroforezi
Çalışma Zamanı
Haftada 1
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastadan aç karnına kan alınmalıdır
Transport ve
Soğuk ortam
Çalışma Yöntemi
Jel elektroforez
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz varlığında LDH düzeyleri yükselir.
Dondurulmuş veya uzun süre 4°C’de saklanmış
numunelerde LDH değerleri düşer.
Kullanımı
LDH tetramerik stoplazmik bir enzimdir. 5 izoenzimi
vardır
- LDH1 (H4), LDH2 (H3M) , LDH3 (H2M2),LDH4 (HM3)
,LDH5 (M4)
Çoğunlukla kalp kas hücreleri H alt ünitelerini,
karaciğer hücreleri M alt ünitelerini sentezler. LDH1
ve LDH5 formları kalp veya karaciğer patolojilerini
gösterir. LDH1 MI’dan 24-48 saat sonra serumda
yükselir. LDH5 primer karaciğer hastalığı veya
azalmış perfüzyona bağlı karaciğer hipoksisi olan
hastalarda belirginleşir. LDH yüksekliğinin kaynağının
saptanmasında kullanılır. AMI, karaciğer hastalıkları,
neoplaziler ve iskeler kası hastalıklarının tanısında
kullanılabilir.
LDH1 %16-31
LDH2 %29-42
LDH3 %17-26
LDH4 %7.5-29
LDH5 %4-41
279
LDL
Çalışma Zamanı
Hafta içi her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saatlik açlık
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Enzimatik-Kolorimetrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Artmış LDL genellikle aterosiklerotik hastalık özellikle
de koroner aterosikleroz için risk faktörü olarak kabul
edilir. LDLC’nin azlığı veya yokluğu polinöropatiye
neden olabilir. Bu da, genetik danışmanlık için
önemlidir Artmış kardiyovasküler risk
-Hipobetalipoproteinemi
-Abetalipoproteinemi tanısı (ölçülemez >%75 (yaş ve
cinsiyet spesifik) artmış riski gösterir.
<80 mg/dL hipobetalipoproteinemiyi gösterir.
Tespit edilemeyen LDLC abetalipoproteinemiyi
gösterir.
LDLC polinöropati oluşumunda tek başına etkili
olabilir.
Pediatrik (2-20 yaş)
<110
normal
110-129 borderline
130
yüksek
Yetişkinlerde
<130 normal
130-159 borderline
160 > yüksek
280
Legionella Pneumophila IgG,M
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
serum
Örnek Kabı
sarı kapaklı jelli tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
IFT
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz,hemolizli,lipemik örnekler
Kullanımı
Akut yada geçirilmiş Mycoplasma pneumonia
enfeksiyonuna karşı oluşan antikorların
gösterilmesinde kullanılır. M. Pneumonia başlıca
primer atipik pnömoni etkenidir. İnsanlarda solunum
yolu infeksiyonları (faranjit, trakeobroşit, pnömoni)
yapar.
281
Lenfosit Alt Grupları (Lenfosit Subset Analizi)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
Periferik kan (EDTA’lı tüpte)
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Venöz veya perifer kanı
Transport ve
Osa ısısında 48 saat
Çalışma Yöntemi
Akım sitometri
Numune Red
Nedenleri
Pıhtılı örnekler
Kullanımı
(8 Adet Monoklonal Antikor Sonucu Verilir)
İmmün yetmezlikler ile otoimmün viral ve kronik
granülomatöz hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır.
282
LH, Lutotropin
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
LH ve FSH GnRH kontrolünde ön hipofizden
salgılanır. Menstrüel siklus, LH ve FSH artışına göre
foliküller ve luteal fazlara ayrılır. Erkeklerde leydig
hücrelerinden LH salınımı, zeotesteon artışına
neden olur. Bayanlarda ise androjen, östrojen ve
progesteron üzerine etki eder. Hem erkek hem
bayanlarda primer hipoparadizm, LH ve FSH bazal
düzeylerinin artışına neden olur.
-LH ve FSH genellikler primergonadal yetmezlik,
komplet zeofiküler feminizasyon sendrom, guberte
prekoksda yükselir.
-LH ve FSH hipofizer ve hipotalamik yetmezlikte
azalır.Menstrial düzensizliklerin değerlendirilmesi
-Şüpheli hipopanadizm hastalarını değerlendirmek
-Ovulasyon zamanını belirleme
-İnfertilitenn değerlendirilmesi
-Pitüiter hastalıkların zanısıErkek ve bayanlarda
primer hipogonadizm FSH ve LH yüksekliği ile
sonuçlanır.
-LH ve FSH genelde primer gonadal yetmezlik,
komplet testiküler feminizasyon ve puberteprekoksda
yükselir.
-Pitüiter ya da hipotalamik yetmezlikte LH ve FSH
düzeyleri azalır.
283
Lipaz
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi ve ikter
Kullanımı
Pankreas fonksiyon testlerindendir. Pankreatitler,
safra kesesi hastalıkları, strangüle ve enfarkte
barsak, pankreas kistleri, peritonitlerde artar.
Pankreatitlerde serum lipaz amilaza göre daha uzun
süre yüksek kalır. Ayrıca akut pankretit için amilaza
göre sensitivitesi ve spesifitesi daha yüksektir.
284
Lipid Elektroforezi
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
serum 1 ml.
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda Isısında 24 Saat.
Çalışma Yöntemi
Elektroforetik
Numune Red
Nedenleri
Donmuş numune kabul edilmez.
Kullanımı
Dislipidemilerin ayırıcı tanısında kullanılır
285
Lipoprotein A
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
10 saatlik sabah açlığı
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Lipoprotein (a) düzeyinin yüksek olması miokard
enfarktüsü, felç ve koroner kalp arter hastalığı için
risk artıran bir faktördür.
286
Lityum
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 Hafta sonra
Örnek Türü
Serum
Örnek Kabı
kırmızı kapaklı tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Atomik Absorbsiyon
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Bipolar psikozun manik epizotlarında kullanılır.Aynı
zamanda migren tedavisinde kullanılır
287
Liver Kidney Mikrozomal Antikor
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
IFA
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Tip II Otoimmün hepatit takibi
288
Lupus Antikoagülan (Doğrulama Testi İle)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Sitratlı plazma
Örnek Kabı
Mavi kapaklı tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Antifosfolipit sendrom ,SLE, tekrarlayan abortusların
ve tromboz riskinin araştırılması
289
Lösemi Paneli
Çalışma Zamanı
Laboratuvarla görüşünüz.
Örnek Türü
EDTA‘lı veya heparinli tam kan, EDTA ‘lı veya
heparinli kemik iliği, taze lenf nodu, BOS,
bronkoalveolar lavaj veya yıkama mayi, vücut
sıvıları, taze dalak dokusu, kök hücre
Örnek Kabı
EDTA ‘lı veya yeşil kapaklı tüp mayi için düz tüp.
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Flowsitometri
Numune Red
Nedenleri
Periferik kan ve kemik iliği 5 mL, BOS,
bronkoalveolar lavaj mayi, vücut sıvıları 10 mL
olmalıdır
Kullanımı
Akut lösemileri sınıflandırmada kullanılan
immunofenotip antikorları bir panel halinde kullanılır.
Standart panel dışında ilave monoklonallerin
tayini istendiğinde belirtilmelidir. Akut lösemi
sınıflandırmasında kullanılan panel;
Lösemi paneli
CD2, CD3, CD4, CD5, CD7, CD8, CD10, CD11b,
CD13, CD14, CD19, CD20, CD33, CD34, CD38,
CD41a, CD45, CD56, CD64, CD79a (sitoplazmik),
CD117, MPO, TdT, glycophorin, kappa, lambda,
HLA-DR.
Belirteç
CD 7, CD 19,20,22, CD 13 veya 33
CD 3 (sitoplazmik), Cd 79? (sitoplazmik)
Myeloperoksidaz
CD 5, CD 10, HLA-DR
Yorum
T-lineage hücreleri için çok hassas, B-lineage
hücreleri için çok hassas, Myeloid hücreler için
çok hassas, T-lineage hücreleri için çok spesifik,
B-lineage hücreleri için çok spesifik, Myeloid hücreler,
T ve Myeloid lineage hücreleri için, B, T veya Myeloid
hücreleri için, B, T veya Myeloid hücreleri için
290
Magnezyum (mg)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum1 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
Kolorimetrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı:
Mg, birçok enzimatik reaksiyonun kofaktörü olan
esansiyel bir elementtir. Transmembran proteinlerin
yapısında da bulunur. Alkolizm, aktu pankreatit,
hipoparatiroidi, kronik glomerülonefrit, aldesteronizm,
dijital intoksikasyonu, siklosiporin tedavisi,
dehidratasyon, ciddi diyabetik asidoz, addison ve mal
absorbsiyonda anormal Mg metabolizması ortaya
çıkar. Mg, gebelik toksemisini kontrolünde sıklıkla ilaç
olarak kullanılır. Anormal magnezyum metabolizması
sonucu oluşan Mg düşüklüğü tetani ve müsküler
hiper irritabiliteye neden olur. Hipomagnezimi
aynı zamanda uzun süreli gastrik direnaj, akut
pankreatit, hipoparatiroidizm, hipertiroidizm ve
hiperaldestorenizmde görülür. Hipomagnezimi dijital
sensitivesini artırır ve intoksikasyonuna neden
olabilir. Düşük serum Mg düzeyi, MI takibinde kötü
prognozu gösterir. Serum düzeyi 5-8 mg/dL iken,
gebelik toksemisine optimal cevap alınır. Normal
serum Mg düzeyi, 1.7-2.1 mg/dL
291
Magnezyum Spot, 24 Saatlik
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
24 saatlik idrar
Örnek Kabı
metal iyonu içermeyen kapta toplanmalı
Örnek Alma
Transport ve
24 saatlik periyotta idrar toplanmalı ve
toplama boyunca buz dolabında muhafaza
edilmeli,koruyucu kullanılmaz..
Çalışma Yöntemi
kolorimetrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Magnezyum eksikliği,Diüretik tedavisi
292
Melas Genetik Analizi (Mt- Tl 1 Mutasyon Analizi )
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 ay sonra
Örnek Türü
EDTA’lı Kan ( 5 ml. ), İdrar, kas biyopsisi, ağız
mukoza örneği
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp, steril kap
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
MT- TL 1 ( A3243G, T3271C, A3252G )
mutasyon analizi
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı:
Mitekondriyal Miyopati, Mitekondriyal
ensefalomiyopati, Laktik asidoz ve felç benzeri
epizodlardan oluşan mitekondriyal kalıtım gösteren
bir sendromdur. MELAS sendromlu hastalarda
heteroplazmi nedeniyle kan örneklerinin yanısıra
kas biyopsisi, idrar, ağız mukoza örneği gibi ek bir
örneğinde alınması tanıya yardımcı olur.
293
Metanefrinler (Kan-İdrar)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Spot ve 24 saatlik idrar 10 mL, heparinli plazma
Örnek Kabı
24 saatlik idrar kabı, yeşil kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Eksik ya da hatalı toplanmış numune. Numuneler
laboratuara siyah poşet içinde ulaştırılmalıdır
Kullanımı:
Metanefrin, adrenalkatekolaminlerin üriner
metabolitidir. Feokromastoma, paraganglioma
ve nöroblastoma gibi nöral krest hücrelerinden
köken alan tümörlerde metanefrin düzeyi yükselir.
Metanefrin ölçümü, Feokromastomalı hasta
tahmininde ilk etapta kullanılacak uygun bir
testtir. Nöral krestten köken alan feokromastoma,
nöroblastoma ve paraganglioma tümörü olan
hastalarda metanefrin seviyeleri yükselir. Bazı
hastalarda idrar metanefrin düzeyi, tanı koymak
için gerekli tek test olabilir. Normal metanefrin
düzeyi olan hastalarda klinik bulgular ve
semptomlar varsa idrar ya da plazmada serbest
katekolamin düzeyine ihtiyaç duyulur.
294
Methotrexate
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum,1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Hastanın ilaç kullanma zamanı ve dozu
belirtilmelidir. Numune alındıktan sonra en
kısa sürede plazma ayrılarak karanlık ortamda
laboratuara ulaştırılmalıdır. Düşük doz ilaç
Kullanımından 0,5-2 saat, yüksek doz infüzyondan
sonra 24. 48 ve 72 saat sonra örnek alınmalıdır.
Çalışma Yöntemi
FPIA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı:
ilaç düzeyi takibinde kullanılır
295
Mycoplasma pneumonia IgM,G
Çalışma Zamanı
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum 0.5 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz ve hemozlizli numuneler
Kullanımı:
Akut yada geçirilmiş Mycoplasma pneumonia
enfeksiyonuna karşı oluşan antikorların
gösterilmesinde kullanılır. M. Pneumonia başlıca
primer atipik pnömoni etkenidir. İnsanlarda
solunum yolu infeksiyonları (faranjit, trakeobroşit,
pnömoni) yapar. IgG ve IgM nin birlikte pozitif
olması yakın bir süre öncesine ait bir enfeksiyonu,
sadece IgG nin pozitif olması ise geçirilmiş
enfeksiyonu gösterir.
BOS sıvısında bu test yapılmamalıdır.
296
Mycoplasma Kültürü
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 Gün
Örnek Türü
Servikal silme, üretral silme, ön idrar, semen
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kültür
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Mycoplasma hominis ve Ureaplasma
urealyticum genitoüriner sistem enfeksiyonlarına
neden olur. Mycoplasma hominis, çoğunlukla
tetrasiklin ve klindamisine duyarlı bulunduğu
halde eritromisine dirençlidir. Buna karşılık
Ureaplasma urealyticum
çoğunlukla tetrasiklin ve eritromisine duyarlı
buna karşılık klindamisine dirençlidir.
297
Mixing
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
pıhtılı ve heparinli numuneler, uygun olmayan
kan-antikoagülan oranları
Kullanımı
İntrinsik ya da ekstrensek yoldaki koagülasyon
proteinlerine karşı gelişen antikorların
(inhibitörlerin) taranmasında (özellikle Hemofili A)
kullanılmaktadır. Örneğin uzun APTT sonucu olan
hastanın plazması, sağlıklı bireylerden hazırlanan
normal plazma ile 11 oranında karıştırılır ve 0.
dakika ile 2 saat 37 ºC’ de inkübe edildikten sonra
APTT zamanı tekrar ölçülür. Eğer APTT normale
dönmüşse faktör eksikliği, hala uzunsa hastada
inhibitör vardır (lupus antiloagülan , faktör
inhibitörü vb)
298
Mikroalbüminüri, Random İdrar
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
İdrar 2 mL
Örnek Kabı
Steril, vidalı kapaklı kap
Örnek Alma
Spot vaya 24 saatlik idrar
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numueler
Kullanımı
Bu test, mikroalbüminüriyi ölçmek için kullanılan
yeni bir testtir. Diabetli hastalarda, nefropatiye
bağlı olarak albümin atılımı artar, albümin atılımı
renal fonksiyon hakkında tahminde bulunmaya
yardımcı olur. Diabetik nefropatinin erken dönem
tespitinde
299
MPO (Formalin dirençli p-ANCA)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
İFA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Sitoplazmik nötrofil antikorunun iki tipi vardır:
cANCA ve pANCA. cANCA proteinaz 3’e
karşı spesifik oluşan otoantikordur. Nötrofil
ve monositlerin diffüz sitoplazmik boyanma
paternidir. MPO ANCA , pANCA’nın formaline
dirençli tipidir. Wegener granülomatozis ve
sistemik vaskülitli ( öz. Renal ve pulmoner
tutulum ) hastaların tanı ve tedavilerinin
takibinde kullanılır. bulunur. pANCA nötrofillerde
bulunan miyeloperoksidaz, elastaz ve laktoferrin
enzimlerine karşı spesifik oluşan otoantikorlardır.
Nötrofillerin perinükleer boyanma paternidir.
Miyeloperoksidaz için spesifik olan pANCA
sistemik vaskulitli hastalarda bulunur. Nötrofil
lizozomal enzimlere karşı spesifik olarak
gelişen antikorları saptar. Sistemik vaskulitlerin
(özellikle renal ve pulmoner tutulumların) tanı ve
tedavilerinin takibinde kullanılır. Good pasteur
sendromu ve SLE’de zayıf pozitif test sonuçları
görülebilir.
300
Miyoglobin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numune
Kullanımı
Serum miyoglobin düzeyi direkt olarak kas kitlesi
ile ilişkilidir. İskelet ve kas kasında hasar, nekroz
ve lizise neden olabilecek her türlü durum (iskemi,
rabdomyoliz, miyopati, muskuler distrofi, miyozit),
üremi, travma, felç, inflamatuar miyopati, IM
ejeksiyon, yanıklarda miyoglobin düzeyi artar.
Dolaşımda miyoglobine karşı antikor bulunması ve
romatoid artritte ise düşer. AMI sonrası miyoglobin
1-4 saatte yükselir ve 24 saatte normale gelir.
301
MTHFR Mutasyon ( C677t Ve A1298c) Analizi
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Real time PCR
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
MTHFR( Metilentetrahidrofolat Redüktaz
trombofili tablosuna (kan pıhtılaşmasına yatkınlık)
neden olan spesifik bir mutasyonun adıdır.
Görülme sıklığı yaklaşık % 11 ‘dir. MTHFR
( Metilentetrahidrofolat Redüktaz ) gen
mutasyonu termolabil enzim aktivitesine neden
olmakta ve remetilasyonu bozarak homosistein
düzeylerinde yükselmeye tromboza ve plasental
vaskülopati riskininin artmasına neden olmaktadır.
Ayrıca folik asit eksikliği de bulunan hamile
bayanlarda, MTHFR mutasyonunun nöral tüp
defekti riskini arttırdığı da belirlenmiştir.
302
NMP 22
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 saat sonra
Örnek Türü
İdrar, 5 ml
Örnek Kabı
Plastik idrar toplama kabı
Örnek Alma
Spot idrar
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
Lateral flow immunochromatographic strip
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Üriner traktus transizyonel hücre karsinomlarında
idrar NMP 22 düzeyi artar.Bu hastalıklarda NMP
22 düzeyi ile hastalığın derecesi doğru orantılıdır.
Ayrıca postoperatif rekürrens takibinde de
kullanılır.Egzersiz ve sistemik kemoterapi yanlış
yüksek sonuçlara neden olabilir.Sistoskopi ve
üriner kateterizasyon sonrasında doku hasarına
bağlı olarak 5 gün süre ile nmp 22 yüksekliği
görülebilir.
303
Nikel
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 24 saatlik idrar
Örnek Kabı
Kırmızı veya sarı kapaklı tüp, idrar kabı
Örnek Alma
Venöz kan veya 24 saat idrar toplama
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
ICP-MS
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz,hemolizli numuneler,Yanlış idrar
toplanması
Kullanımı
Kronik nikel maruziyetinin değerlendirilmesinde
kullanılır
304
Nöron Spesifik Enolaz
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Örnek alındıktan sonra hemoliz edilmeden hızla
serum ayrılmalıdır.
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
CLIA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
APUD hücreli nöroendokrin tümörlere
(nöroblastom, tiroid medüller karsinom,
pankreas islet hücreli karsinom, karsinoid tümör,
feokromasitoma, küçük hücreli akciğer karsinomu
vb.) spesifik bir belirteçtir. Özellikle nöroblastom ve
küçük hücreli akciğer ca için sensitivitesi yüksektir.
305
Neonatal Glukoz
Çalışma Zamanı
bkz: Glukoz
Sonuç Verme
Zamanı
2 saat sonra
Örnek Türü
Serum
Örnek Kabı
Düz rutin test tüpü (Kırmızı kapaklı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Yeni doğan hipoglisemisinin takibinde kullanılır.
306
OGTT Açlık
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Örnek alındıktan sonra hızla laboratuvara
ulaştırılmalıdır. Santrifüj edilmeden saklanan
örneklerde her 1 saatlik bekleme süresi için kan
şekeri %10 azalır
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik, enzimatik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Karbonhidrat metabolizması bozukluklarını
değerlendirmek için kullanılır
307
OGTT 1,2,3 saat
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastadan glikoz içtikten sonra 1er saat arayla
kan alınmalıdır.
Transport ve
şekeri %10 azalır
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Bozulmuş glukoz toleransını değerlendirmek
için kullanılır
308
Oksalat
Çalışma Zamanı
Salı, Cuma
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
İdrarı 30 ml 6 N HCl üzerine toplayın.
Toplama esnasında ve bir gün öncesi
salatalık, kuşkonmaz, ıspanak ve domates
tüketilmemelidir.
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Ürolitiazisin değerlendirilmesinde kullanılır.
Primer hiperoksalüri, DM, siroz, piridoksin
eksikliği, sarkoidoz, pankreas yetmezliği, celiac,
ileal rezeksiyon, jejunoileal şant, safra yolları
hastalıkları ve ince barsak hastalıklarında idrar
oksalat düzeyleri artarken, böbrek yetmezliğinde
düşer.
309
Organik Asidemiler
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
İdrar
Örnek Kabı
laboratuvar ile görüşünüz.
Örnek Alma
Laboratuvarın önerisine uyunuz.
Transport ve
Hemen Dondurulur.Dondurulmaya örneklere 1-2
damla kloroform ilave edilmelidir.
Çalışma Yöntemi
Tandem mass spektrometrisi
Numune Red
Nedenleri
Oda ısısında veya buz dolabında kabul edilmez.
Kullanımı
Yeni doğanlarda organik asit,karbonhidrat
ve amino asitlerin metabolik bozukluklarının
araştırılması
*Laktik asit,pirüvik asit,Beta OH-bütirik
asit,metilmalonik asit,asetoasetik
asit,homosistin,laktat/piruvat)
310
Osteokalsin
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 Hafta sonra
Örnek Türü
Serum 0.5 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hasta 12 saat aç kalmalıdır.
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
ECLİA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Kemiğin non kollajen proteinidir. Osteoblastlar
tarafından yapılır. K vitamini bağımlı proteindir.
Azalmış K vitamini alımı, azalmış BGP seviyeleri
ile ilişkilidir. Bu durum K vitamini eksikliği bağımlı
osteoporozisi açıklar. Osteokalsin başlıca kemik
hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Osteokalsin düzeyinin yükselmesi osteoblastik
aktivitenin arttığını gösterir. Serum osteokalsin
düzeyi,alkalen fosfataz düzeyi ile beraber
hareket eder. Osteokalsin konsantrasyonları
çocuk ve infantlarda yetişkinlerden daha
yüksektir.
Yenidoğanlarda, yaşamın ilk ayında yükselir, 12
aya kadar yüksek kalır, sonra düşmeye başlar,
puberteye kadar oldukça sabit kalır.
Yetişkin erkeklerde, osteokalsin
konsantrasyonları pubertal seviyeden düşüktür.
Hayat boyu sabit kalır. Yetişkin kadınlarda
ise oldukça sabittir ve menopozdan sonra
yükselmeye başlar.
311
Oxcarbazepine
Çalışma Zamanı
Salı, Perşembe
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
İlaç düzeyi takibinde kullanılır.
312
Ozmatik Fralijite
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
Edta’lı tam kan
Örnek Kabı
mor kapaklı EDTA’lı tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
oda ısısında 24 saat
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Eritrosit frajilitesi değerlendirilir. Bu frajilitenin
bozulduğu hastalıklarda değerlidir
313
Ozmolarite (Kanda)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Kırmızı veya sarı kapaklı tüp.
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Osmolalite çözeltide çözünmüş partiküllerin
miktarını sayıyla belirtilir,partikül adları önemli
değildir.çözünen madde çözeltinin osmatik
basıncını ,kaynama noktasını arttırırken,donma
ve buharlaşma noktasınıazaltır.dehidratasyonda
artar,overhidrasyonda azalırosmolalite
artarsa sıvı sudan daha fazk elektrolit içeriyor
demektir.normalde serum Na(meq/L)/serum
osmolalite(mosm/kg) oranı 0.43-0.50 arsındadır.
ilaç intoksikasyonunda oran değişir.serum
Na konsantrasyonunu etkileyen nedenler
osmolaliteyi de etkiler.osmalar klerensi anlamak
için serum ve idrar osmolalitesi ölçülmelidir. akut
hastalık,komadaki hastayı değerlendirmek
-ölçülen ve hesaplanan osmolalitenin
karşılaştırılması
-eğer >40 mosm/kg su üzerindeyse,prognoz
kötüdür
-osmolalite(mosm/kg su)=2Na+glukoz/20+BUN/3
Hesaplanan ve ölçülen osmolaliteler arasındaki
fark armışsa etilenglikol,metanol,veyaisopropan
elle zehirlenme düşünülür.
314
Parathormon
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hasta 12 saat aç kalmalıdır.
Transport ve
Soğuk ortam
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz tüpler.
Kullanımı
PTH,84 aminoasit içerir,tek zincirli polipeptit
yapıda bir hormondur.major fonksiyonu,serum
total kalsiyum konsantrasyonunu,8,9-10,1mg/
dl aralığında sürdürmektir.PTH kalsiyumun
renal absorbsiyonunu arttırırken,fosfat
absorbsiyonunu azaltır.
-düşük renal P konsantrasyonunda 1,25
dihidroksivitamin D sentezi artar,aktifleşen
hormon kalsiyumun intestinal absorbsiyonunu
stimüle eder.
-PTH nın net etkisi serum kalsiyum
konsantrasyonunu arttırmak,fosfat
konsantrasyonunu azaltmaktır.
-PTH nın kısa bir yarılanma ömrü vardır.(2-5
dak)
-C terminal fragmantasyon,N terminal
fragmantasyondan 10 kat daha fazla bulunur.
primer hiperparatroidizm
-sekonder hiperparatroidizm tanısı
-hiperkalsemi teşhisi Primer hiperparatroidililerin
%90 ında PTH seviyesi yükselir.
-%40 ında fosfor seviyesi <2,5 mg/dl dir.
malignensisi olan hiperkalsemik hastaların %95
inde PTH baskılanmıştır.
315
p-ANCA
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığında transfer, 2 -8 C’de saklanabilir
Çalışma Yöntemi
İFA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
paternidir. Wegener granülomatozis ve sistemik
vaskülitli ( öz. Renal ve pulmoner tutulum
) hastaların tanı ve tedavilerinin takibinde
kullanılır. bulunur. pANCA nötrofillerde bulunan
miyeloperoksidaz, elastaz ve laktoferrin
sendromu ve SLE’de pozitif test sonuçları
görülebilir.
316
Parvovirüs B19 IGG-IGM
Çalışma Zamanı
Pazartesi
Sonuç Verme
Zamanı
Laboratuvar ile görüşünüz
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
IFT
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Bir DNA virüsüdür. İnsan bilinen tek konakçıdır.
İnkübasyon zamanı 4-14 gündür. Parvovirus
B19 enfeksiyonu özellikle çocuklarda Eritema
enfeksiyozuma (5.Hastalık) neden olur.Kronik
hemolitik anemisi olan hastalarda aplastik krize
yol açar.Çocuk ve erişkinlerde akut artrit tablosu
gelişebilmekte gebelerde ise bu enfeksiyon
geçirildiği zaman düşük ve ölü doğuma neden
olabilmektedir. Parvovirus-B-19 için ELISAIgM-Ak testi gebelerde akut infeksiyonu tespit
edebilir.Fetal infeksiyonun tanısı için en sensitif
metod Parvovirus B 19 DNA’sını amniyon
sıvısında, fetal kanda veya asit sıvısında PCR
ile ya da fetus dokusunda in situ hibridizasyon
ile göstermektir.Çoğu zaman enfeksiyon belirtisiz
enfeksiyon (asemptomatik) şeklinde seyreder
ve en sık okul çocuklarında görülmektedir.
Erişkin yaş grubuna hastalık geçirme oranı
%60’a yükselmekte yaşlılarda ise bu oran %90’a
ulaşmaktadır.
317
Piruvat
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Sodyum fluridli kan
Örnek Kabı
Gri kapaklı tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Metabolik asidozun değerlendirilmesinde
kullanılır. Plazma pirüvat düzeyleri diyet,
cinsiyet, yaş, diürnal varyasyon, fiziksel
aktivite, menstruel siklus, gebelik ve çevresel
faktörlerden etkilenir. Karaciğer hastalıkları,
kalp yetmezliği, üremi, ağır metal zehirlenmesi,
Tip I DM, kardiyak arrest, hemoraji AMI, şok,
diabetik ketoasidoz, malign hipertermi ve Reye
sendromunda pirüvat düzeyi artar.
318
Plazma Renin Aktivitesi;PRA
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
EDTA lı plazma 5 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Son iki saat aynı pozisyonda durmalı (ayakta
ve ya istirahatte). Normal sodyum diyeti istenir.
Ayakta durmak, diüretikler, az tuzlu diyet ve
gebelik , renin salınımını arttırır. Yüksek tuzlu
diyet renin düzeyini düşürür. Renin salınımında
sirkadyan varyasyon vardır (sabah en yüksek,
akşam en düşük).
Transport ve
Soğuk ortam
Çalışma Yöntemi
IRMA
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikter ve numunenin soğuk
ortamda gönderilmemes
Kullanımı
Renin, böbrek jukstaglomerüler aparatustan
salınır.Anjiyotensinin anjiyotensinI e
dönüşümünü katalizleyen enzimdir. İnaktif
anjiyotensin I, aktif peptid anjiyotensin II ye
dönüştürülür. Anjiyotensin II; aldosteronun
adrenokortikal sekresyonunu uyarır, direkt
vazopresör aktiviteye sahiptir. Böbrekten
renin sekresyonunu stimüle eden durumlar;
glomerüler kan basıncının azalması,
distal tübüldeki makula densada sodyum
konsantrasyonunun düşmesi, renal vasküler
hastalıklarda kullanılmaktadır.
319
Plazma Tromboplastin Antesedan
Çalışma Zamanı
2 haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülmetrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Karaciğerde sentezlenir. Homozigot faktör XI
eksikliği olan hastalarda pıhtılaşma zamanı ile
APTT uzar. PT, trombosit sayısı ve trombosit
fonksiyon testleri normaldir. Kazanılmış hastalık
karaciğer hastalıkları ve inhibitorlerle ilişkilidir
320
Prealbumin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum,1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numune
Kullanımı
Nutrisyonel durumun değerlendirilmesinde
kullanılır. Özellikle prematüre infantlar ve
parenteral nutrisyon tedavisi alan hastaların
takibinde önemlidir. Ayrıca negatif akut
faz reaktanlarından biridir. OKS kullanımı,
kortikosteroidler, anabolik steroid kullanımı ve
Hodgkin hastalığında serum prealbumin düzeyi
artarken, malnutrisyon, inflamasyon, malignite,
kronik hastalıklar, siroz ve protein kaybı olan
durumlarda prealbumin düzeyi azalır.
321
Periferik Yayma
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
EDTA’lı tam kan
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Perifer kanı,tercihen parmak ucu
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Manuel
Numune Red
Nedenleri
Çok ince veya kalın yaymalar
Kullanımı
Periferik yayma bir çok kan hastalığının
tanısında yararlı bilgiler veren bir temel
laboratuvar yöntemidir. Değişik kan hastalıkların
seyri sırasında oluşabilecek morfolojik
bozuklukların farkedilerek tanınmalarını
kolaylaştırmak amacıyla yapılır. Bunun yanı
sıra enfeksiyon ve enfestasyonlu hastalıkların
tanısında da kullanılan bir yöntemdir. Tanı
dışında, hastanın tedaviye verdiği cevabın
izlenmesinde, lösemilerde nükslerin
gösterilmesinde de bilgi verir.
322
PSA Total
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
PSA ölçümünden önce rektal muayene
yapılmamalıdır. Akut prostatit ve postrektal
muayenede PSA miktarı yükselir.
Transport ve
Soğuk
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numune
Kullanımı
PSA, prostat ve bulboüretral bez tarafından
salgılanan glikoprotein yapıda bir antijendir.
Normalde PSA’nın çok az bir kısmı kana salınır.
Benign prostat hipertrofisi, prostatit, prostat
kanseri bezin büyümesi ve doku zedelenmesine
yol açarak PSA düzeyinin artışına neden olur.
Prostat kanseri tanısı alan hastaların takibi
-Bu test prostat kanserinin erken tanısında ve
tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde iyi bir
indikatördür.
-Yüksek risk grubundaki erkeklerde her yıl bu
test tekrarlanmalıdır. Referans aralığı, benign
prostat hiperplazisini de kapsar. PSA’sı yaşına
göre düşük olan hastalar düzenli PSA ve dijital
rektal muayene ile takip edilir. PSA miktarı
hastanın yaşına göre yüksek ise ve DRE
negatif ise, transrektal ultrasound yapılmalı ve
biyopsi alınmalıdır. DRE’si pozitif olan hastalar,
transrektal ultrason ile değerlendirilmeli ve
biyopsi alınmalıdır.
PSA total
< 4.1 ng/mL
PSA serbest < 1 ng/ mL
323
Potasyum (Spot ,24 Saatlik İdrar)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
İdrar 10 mL
Örnek Kabı
Plastik vidalı kapaklı tüp
Örnek Alma
24 saatlik idrar toplandıktan sonra tamamı
laboratuvara teslim edilmelidir
Transport ve
Soğuk ortamda gönderilmelidir. İdrar numunesi
toplama esnasında ve topladıktan sonra soğuk
ortamda muhafaza edilmeli ve toplama kabı
içersine koruyucu madde konulması gerekli
değildir.
Çalışma Yöntemi
ISE
Numune Red
Nedenleri
24saatlik idrar miktari belirtilmeli.24 saatlik
idrar toplama prosedürüne uygun toplanmamış
örnekler.
Kullanımı
Cushing sendromu, primer ve sekonder
aldosteronizm, primer renal hastalıklar (renal
tübüler sendromlar, akut tübüler nekrozun
düzelme fazında, metabolik asidoz ve metabolik
alkolozda), ACTH, hidrokortizon ve kortizon
tedavileri sırasında artar.
Kronik K eksikliğinde, Addison hastalığı, azalmış
idrar akışının görüldüğü renal hastalıklarda (ağır
glomerülonefrit, piyelonefrit ve nefrosklerozda)
azalır.
324
Pridinolin Kollajen Çapraz Bağları
(Pridinolin Ve Deoksipridinolin)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra saat 14:00
Örnek Türü
24 saatlik idrar, spot idrar 10 ml
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
İdrar örneği 6N HCl üzerine toplanmalıdır.
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Uygun toplanmayan idrar örnekleri
Kullanımı
Kemik metabolizmasının değerlendirilmesinde
kullanılır. Kemik yıkım göstergeleridir. Tedavi
takibinde önemlidir. Osteoporoz, kemik tümörleri,
hipeparatiroidi ve hipertiroidi kollajen çapraz
bağları artırır.
325
Progesteron
Çalışma Zamanı
Hafta içi her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli kan
Kullanımı
Progesteron kadın sex hormonlarından biridir.21
C lu bir steroiddir.korpus luteum tarafından
oluştırılur.gebelikte major üretim yeri plasentadır.
Ovulasyon,cl fonksiyonları,ve gebelikte plasental
fonksiyonların değerlendirilmesi,indüksiyon
takibi,progesteron tedavisinin takibi,ve erken
abortus riski olan hastaların takibinde kullanılır.
konjenital adrenal hiperplazi,lipoid ovarian
tümör,teka lutein kisti,molar gebelik,ve over
koryoepiteliomalarında serum progesteron
düzeyleri artarken,abortus riski,primer veya
sekonder hipogonadizm,ve kısa luteal faz
sendromunda düzeyi düşer.
326
Protein(Spot ,24 Saatlik İdrar)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
İdrar 10 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
değildir.
Çalışma Yöntemi
Otoanalizör ile Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Böbrek fonksiyonlarının takibinde kullanılır.
-Nefrotik sendrom,
-Diabetes melitus,
-Multiple myeloma,
-Preeklamsi,
-Glomerülonefritler,
-Konjenital kalp hastalığı
327
Piruvat
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Sodyum fluridli kan, BOS
Örnek Kabı
Gri kapaklı tüp
Örnek Alma
Hasta aç ve dinlenmiş olmalıdır.
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Metabolik asidozun değerlendirilmesinde
kullanılır. Plazma pirüvat düzeyleri diyet,
cinsiyet, yaş, diürnal varyasyon, fiziksel
aktivite, menstruel siklus, gebelik ve çevresel
faktörlerden etkilenir. Karaciğer hastalıkları,
kalp yetmezliği, üremi, ağır metal zehirlenmesi,
Tip I DM, kardiyak arrest, hemoraji, AMI, şok,
diabetik ketoasidoz, malign hipertermi ve Reye
sendromunda pirüvat düzeyi artar.
328
Piruvat Kinaz
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
EDTA lı tam kan
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Buz dolabında 20 gün bekleyebilir.
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
oda ısısında ,donmuş ve barkotsuz numuneler
kabul edilmez
Kullanımı
Akut lösemilerde, sitopenilerde, anemilerde ve
aplazilerde de eritrosit içi piruvat kinaz aktivitesi
düşer. Prüvat kinaz eksikliği olanlarda yeni
doğanın hemolitik hastalığı sık görülür
329
PSA
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli kan
Kullanımı
330
PSA Free
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numune
Kullanımı
-Bu test prostat kanserinin erken tanısında ve
tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde iyi bir
indikatördür.
-Yüksek risk grubundaki erkeklerde her yıl bu
test tekrarlanmalıdır. Referans aralığı, benign
prostat hiperplazisini de kapsar. PSA’sı yaşına
göre düşük olan hastalar düzenli PSA ve dijital
rektal muayene ile takip edilir. PSA miktarı
hastanın yaşına göre yüksek ise ve DRE
negatif ise, transrektal ultrasound yapılmalı ve
biyopsi alınmalıdır. DRE’si pozitif olan hastalar,
transrektal ultrason ile değerlendirilmeli ve
biyopsi alınmalıdır.
PSA total
< 4.1 ng/mL
PSA serbest < 1 ng/ mL
331
Potasyum,Serum
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum 1 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastanın açlık kanı alınmalıdır.
Transport ve
Çalışma Yöntemi
ISE
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli numuneler kabul edilmez
Kullanımı
En büyük intrasellüler katyondur (150
mEq/L). Eritrosit içi konsantrasyonu yaklaşık
plazmadan 23 kat daha fazladır. Elektrolit
ve asit baz dengesinin değerlendirilmesi ve
böbrek fonksiyonlarının takibinde kullanılır.
Ekstrasellüler potasyumun azalması, kas
zayıflığı, irritabilite ve paraliz ile karakterizedir.
Hızlı kalp atımı ve spesifik durum
elektrokardiyogram üzerinde görülür. 3.0 mEq/L
den daha düşük potasyum seviyeleri, aşırı
nöromüsküler semptomlar ile ilişkilidir. Hücresel
azalmanın kritik bir göstergesidir. Anormal olarak
yüksek potasyum seviyeleri, mental konfüzyona,
ekstremitelerde zayıflık, duyusuzluğa neden
olur. Semptomlar 7.5 mEq/L den daha yüksek
seviyelerde aşikardır. 10.0 mEq/L nin üzeri
değerler ölümle sonuçlanır.
332
Pseudokolin Esteraz
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometri
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Serum kolinesteraz, sıklıkla pseudokolinesteraz
(PCHE), gerçekkolinesterazdan veya
asetilkolinesterazdan hem bulunduğu yer hem
de substratı ile ayrılır. Asetilkolinesteraz
eritrositlerde, akciğer ve dalakta, sinir uçlarında
ve beyin gri maddesinde bulunur. PCHE bir
serum enzimidir, karaciğerde, pankreas, kalp ve
beynin beyaz maddesinde bulunur. Bu yüzden
karaciğer testi olarak kullanılır.
Uzamış anestezi, sinir gazı ve organofosforlu
insektisit zehirlenmelerinin değerlendirilmesinde
kullanılır.
Genetik pseudokolinesteraz varyantları
(anestezinin uzamasına neden olur),hepatitler,
siroz, malnutrisyon, anemiler, akut enfeksiyonlar,
AMI, pulmoner embolizm, postoperatif dönem,
kronik böbrek yetmezliği,gebeliğin son dönemleri
ve serum albumin konsantrasyonunu düşüren
durumlarda serum pseudokolinesteraz düzeyi
düşer.
333
PR3 ANCA (FORMALİN DİRENÇLİ c-ANCA)
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda sıcaklığında transfer, 2 -8 °C ’de
saklanabilir
Çalışma Yöntemi
İFA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
paternidir. Wegener granülomatozis ve sistemik
vaskülitli ( öz. Renal ve pulmoner tutulum
) hastaların tanı ve tedavilerinin takibinde
kullanılır. bulunur. pANCA nötrofillerde bulunan
miyeloperoksidaz, elastaz ve laktoferrin
sendromu ve SLE’de pozitif test sonuçları
görülebilir.
334
Progesteron
Çalışma Zamanı
Hafta içi her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli kan,barkotsuz numune.
Kullanımı
P rogesteron kadın sex hormonlarından biridir.21
C lu bir steroiddir.korpus luteum tarafından
oluştırılur.gebelikte major üretim yeri plasentadır.
Ovulasyon,cl fonksiyonları,ve gebelikte plasental
fonksiyonların değerlendirilmesi, indüksiyon
takibi,progesteron tedavisinin takibi,ve erken
abortus riski olan hastaların takibinde kullanılır.
konjenital adrenal hiperplazi,lipoid ovarian
tümör,teka lutein kisti,molar gebelik,ve over
koryoepiteliomalarında serum progesteron
düzeyleri artarken,abortus riski,primer veya
sekonder hipogonadizm,ve kısa luteal faz
sendromunda düzeyi düşer.
335
Procalsitonin
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
İmmunoluminimetrik assay
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numune
Kullanımı
Kullanımınov: Kemikte en fazla buluna
nonkollejen proteindir. Serum düzeyleri kemik
yapım belirteci olarak kullanılır. Kemik yapımının
ve tur er hızının arttığı Paget hastalığı,
hiperparatiroidi, kemik kırıklarının iyileşme
dönemleri ve gelişme dönemi gibi durumlarda
yükselir.
336
Prolaktin
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numune
Kullanımı
Prolaktin ön hipofizden salgılanır ve hipotalamus
tarafından kontrol edilir.
Dopamin prolaktinin ön hipofizinden fzala
miktarda salınımını engeller.
Prolaktinin fizyolojik fonksiyonu süt yapımını
stimüle etmektir.
-ptiüter tümör
-amenore
-galaktore
-infertilite
-hipogonadizmin değerlendirilmesi
-prlaktin salgılayan tümörlerin tedavisi
337
Protein C Aktivitesi
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Sitratlı Plazma 4 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
Kumadin türevi antikoagülan ilaç kullananlarda
tedavi 2 hafta önce, heparin kullanımında ise 2
gün önce kesilmelidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun olmayan kan/antikoagülan oranı, pıhtılı,
Kullanımı
Protein C, K vitamini bağımlı olarak
karaciğerde sentezlenir. Endotel yüzeyindeki
trombomodulin ile trombinin birleşmesi sonucu
protein C, aktive protein C’ ye dönüşür. Aktive
protein C, protein S yardımıyla Faktör Va ve
Faktör VIIIa’ nın prokoagülan aktivitelerini
inhibe ederek koagülasyonun düzenlenmesinde
rol oynar. Tip I (kantitatif) ve Tip II (kalitatif)
eksikliği mevcuttur. Eksikliği tromboza neden
olur. Akut trombozda tüketime bağlı olarak düşük
bulunabilir.
338
Protein Elektroforezi
Çalışma Zamanı
Haftada 2 gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Serum1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Soğuk ortam
Çalışma Yöntemi
Agaroz Jel Elektroforezi
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Serum proteinleri elektroforezde 5 bantta
toplanır.Bu bantlar albümin,?-1, ?-2, ß, ?
bantlarıdır.
339
Protein S Aktivite, Total
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
gün önce kesilmelidir.
Transport ve
+4°C de 2 gün
Çalışma Yöntemi
koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
hemolizli heparinli numuneler
Kullanımı
Protein S, K vitaminine bağlı olarak karaciğerde
sentezlenir. Aktive protein C’ nin kofaktörüdür. %
60’ ı C4b’ ye bağlı, %40’ ı serbest dolaşır. Aktif
olan formu serbesttir. Sadece serbest Protein
S antikoagülan aktiviteye sahiptir.Konjenital
Protein S eksikliği olan hastalarda tromboz riski
artar. Lupus antikoagülan varlığında, faktör VIII
yüksekliğinde, Protein S hatalı olarak düşük
bulunur. Akut trombozda tüketime bağlı olarak
düşük bulunabilir. Oral antikoagülan tedavi,
L-asparajinaz tedavisi, akut tromboz, cerrahi
operasyon, DIC, karaciğer hastalığı, K vitamini
eksikliğinde Protein S düzeyi azalır. Konjenital
ya da kazanılmış Protein S eksikliğinin tanısı
Trombozdan sonraki akut dönemde Protein S
aktivitesi tüketime bağlı olarak düşük bulunur.
Bu nedenle akut dönem geçtikten sonra (6 ay
sonra) Protein S aktivitesi ölçülmelidir. Faktör
VIII yüksekliğinde, FV Leiden Mutasyonunda
hatalı olarak protein S düşük bulunur. Lupus
antikoagülan varlığında hatalı olarak yüksek
bulunur.
340
PROTEİN S ANTİJEN, SERBEST
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
gün önce kesilmelidir
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Protein S, K vitaminine bağlı olarak karaciğerde
sentezlenir. Aktive protein C’ nin kofaktörüdür. %
60’ ı C4b’ ye bağlı, %40’ ı serbest dolaşır. Aktif
olan formu serbesttir. Sadece serbest Protein
S antikoagülan aktiviteye sahiptir.Konjenital
Serbest Protein S eksikliği olan hastalarda
tromboz riski artar
341
PTZ
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
gün önceden kesilmelidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Oda ısısında 2 saatten fazla beklemiş,
hemolizli, pıhtılı ve heparinli numuneler, uygun
olmayan kan-antikoagülan oranları
Kullanımı
PT ekstrinsik koagülasyon yolunun
taranmasında kullanlır. Temel olarak faktör VIIa
ve Doku faktöründen faktör Xa oluşturabilme
kapasitesini ölçmektedir.Genellikle oral
antikoagülan tedavinin izlenmesinde kullanılır.
Uzamış PT değerleri Faktör II, V,VII ve X
eksikliği, K vitamini antagonistleri ile tedavi,
yenidoğanlarda hemorajik hastalık, intestinal
reabsorbsiyon bozuklukları, Karaciğer hastalığı,
fibrinoliz, disfibrinojemi, DIC, dolaşımdaki
inhibitörler. Uzamış PT oral antikoagülan
Kullanımı:, faktör eksikliği, dolaşımdaki
inhibitörler nedeniyle olabilir. INR (İnternational
sensitivite indeksi)
Farklı laboratuarlarda yapılan PT testlerin
sonuçlarının standardize edilmesinde
kullanılmaktadır.
INR= (HastaPT/Kontrol PT)ısı
342
PTH
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Soğuk ortam
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli numuneler kabul edilmez
Kullanımı
PTH,84 aminoasit içerir,tek zincirli polipeptit
yapıda bir hormondur.major fonksiyonu,serum
total kalsiyum konsantrasyonunu,8,9-10,1mg/
dl aralığında sürdürmektir.PTH kalsiyumun
renal absorbsiyonunu arttırırken,fosfat
absorbsiyonunu azaltır.
343
RF (Romatoid Faktör)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numune
Kullanımı
IgG’ye karşı kanda dolaşan antikorlardır.
Romatoid artrit, miks bağ dokusu
hastalığı, Sjögren sendromu, skleroderma,
dermatomiyozit, SLE gibi otoimmün hastalıklar,
EMN gibi bazı viral hastalıklar ve bazı akut
iltihabi hastalıklar serum RF düzeyini artırır
344
Renin
Çalışma Zamanı
Haftada bir gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
EDTA lı plazma 5 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Son iki saat aynı pozisyonda durmalı (ayakta
ve ya istirahatte). Normal sodyum diyeti istenir.
Ayakta durmak, diüretikler, az tuzlu diyet ve
gebelik , renin salınımını arttırır. Yüksek tuzlu
diyet renin düzeyini düşürür. vardır
Transport ve
Soğuk ortam
Çalışma Yöntemi
IRMA
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikter ve numunenin soğuk
ortamda gönderilmemesi ve barkotsuz tüpler
Kullanımı
Renin, böbrek jukstaglomerüler aparatustan
salınır. Böbrekten renin sekresyonunu stimüle
eden durumlar; glomerüler kan basıncının
azalması, distal tübüldeki makula densada
sodyum konsantrasyonunun düşmesi, renal
vasküler hastalıklarda olduğu gibi böbreğe
olan sempatik outflowun stimülasyonu.
Esansiyel,renal veya renovasküler
hipertansiyonlu hastaların değerlendirilmesinde,
primer hiperaldosteronizmin araştırılmasında
kullanılır. Renal parankimal hastalıklar,
renin salgılayan tümörler, OKS kaynaklı
hipertansiyon, feokromasitoma, siroz, hepatit,
konjestif kalp yetmezliği, Bartter Sendromu,
elektrolit kaybı olan durumlarda plazma renin
aktivitesi artarken, primer aldosteronizm,
pseudohiperaldosteronizm ve hiperkalemide
azalır. Renal vasküler hastalıklarda yükselir.
Primer hiperaldosteronizmde baskılanır Ayakta
1,5- 5,7
ng/mL/h
Yatarak 0,2- 2,8 ng/mL/h
345
Retikülosit Sayısı
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
EDTA lı tam kan4 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
4 º C’ de 2-3 gün saklanabilir
Çalışma Yöntemi
Tam kan sayım cihazı
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Retikülositler, kemik iliğinden periferik dolaşıma
salınmış immatür, çekirdeksiz eritrositlerdir.
Eritropoezin arttığı durumlar ve anemilerin
tedavisi sırasında retikülosit sayısı artarken,
aplastik anemi, renal hastalıklar, kronik hastalık
anemisi, megaloblastik ve demir eksikliği
anemisinde retikülosit sayısı düşer.
346
Rotavirüs Antijeni
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 saat sonra
Örnek Türü
Gaita
Örnek Kabı
Örnek Alma
En az 20 gr. alınmalıdır.
Transport ve
Laboratuvara ulaştırılana kadar oda sıcaklığında
( < 2 saat ) saklanabilir.
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Temiz alınmamış örnekler.
Kullanımı
Yenidoğanlarda, 6 ay-2 yaş arası ( 5 yaş altı )
çocuklarda en sık non-bakteriyel gastroenterit
etkeni olan Rotavirüs antijenlerini tespit etmekte
kullanılır.
347
S100 Proteini
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
soğuk ortamda gönderilmelidir
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
S100 proteini serebrovasküler olaylar için
bir belirteç olarak önerilmektedir. S100beta
serebrovasküler olay sonrası 8 saatte
artmakta ve 72 saat yüksek kalmaktadır.
S100beta konsantrasyonu infarkt volümü ve
nörolojik bulgularla koreledir. S100beta kan
beyin bariyerinin bozulduğu diğer nörolojik
hastalıklarda da yükselmektedir.
348
Salmonella Tüp Aglütinasyonu
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
İki gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Tüp Aglütinasyon
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi ve barkotsuz numuneler
Kullanımı
Tifo ve paratifo infeksiyonlarında O aglütininleri
8.ci günden ve H aglütininleri ise 10-12.ci
günden itibaren tespit edilebilir düzeylere ulaşır.
Akut hastalık tanısı için 2 hafta arayla alınan
serumda titre artışı gözlenmelidir. Tek başına
H pozitifliği bağışıklığı, O pozitifliği ise hastalığı
gösterir. Erken dönemde tedavi başlanmış
ise pozitiflik saptanmayabilir. Non spesifik
reaksiyonlar, çapraz reaksiyonlar görülebildiği
için tek başına tanı koydurucu değildir.
349
Sedimantasyon
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
EDTA’lı tam kan
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
Kapalı sistem
Numune Red
Nedenleri
Pıhtılı, hemolizli, aşırı lipemik, uzun süre
bekleme, kan/antikoagülan oranının uygunsuz
olması
Kullanımı
İnflamatuar hastalıklar, akut ve kronik
enfeksiyonlar, doku nekrozu, temporal arterit,
maligniteler, romatoid hastalıklar ve otoimün
hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır.
350
Se (Selenyum)
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 gün sonra
Örnek Türü
Plazma, 2ml
Örnek Kabı
Lacivert kapaklı eser element tüpü
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Heparinli Plazma oda sıcaklığında 14 gün
Çalışma Yöntemi
ICP-MS
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli, aşırı lipemik, uzun süre bekleme
Kullanımı
Selenyum bir esansiyel elementtir.Se, Organik
hidroperoksitlerin degradasyonunu katalizleyen
glutatyon peroksidaz( GSH-Px) enzim aktivitesi
için gerekli bir kofaktördür . Se yokluğunda,
serbest radikallerin birikimine bağlı olarak hücre
membranları zarar görür.
351
Sensitif CRP
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 saat sonra
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Tercihen 12 saat açlıktan sonra örnek alınmalıdır
Transport ve
Oda sıcaklığı
Çalışma Yöntemi
Nefelometri
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz serum,lipemi ve barkorsuz numune
Kullanımı
Non spesifik bir akut faz reaktanidir. İnfeksiyon
ve inflamasyonların degerlendirilmesinde
kullanilir. Yüksekligi koroner kalp hastalığı
riskinin erken bir gostergesi oldugu icin koroner
kalp hastaligi icin risk taramasi amaci ile de
kullanilir. CRP ölçümü infeksiyonun, doku
hasarının, inflamatuar bozuklukların ve ilişkili
hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır.
Yüksek duyarlılıklı CRP (hsCRP) ölçümleri,
akut koroner sendromların gelenekel klinik
değerlendirilmesi ile beraber kullanıldığında
koroner hastalığı ve akut koroner sendromları
bulunan hastalarda rekürren olayların
prognozuna ait bağımsız bir göstergedir.
Risk
hsCRP
Düşük
<1,0
Orta
1,0- 3,0
Yüksek
>3,0
352
Serum İmmünelektroforezi
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 2 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
İmmünelektroforez
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli, pıhtılı numuneler ve barkotsuz
numuneler
Kullanımı
Monoklonal gamapatilerde M protein tip
tayini ve hastalık takibinde kullanılmaktadır.
Antikoagülanlar, antikonvülzanlar, oral
kontraseptifler, isoniazid ve prokainamid
Kullanımı: tüm immunglobulin düzeylerinde
yanlış yükselmelere neden olur. Fenitoin ve
metilprednizolon Kullanımı: ise IgG ve IgA
düzeylerinde düşmeye neden olur.
353
Serbest Kortızol
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
İdrar 2 ml
Örnek Kabı
24 saatlik idrar kabı
Örnek Alma
İdrar toplamaya başlayacağınız sabah ilk
idrarınızı tuvalete boşaltın, saati not edin bu
andan itibaren bütün idrarınızı bu kaba biriktirin
Bu andan itibaren tüm idrarınızı gündüz ve gece
boyunca, dikkatlice toplama kabına biriktirin
boşaltın, saati not edin (örneğin sabah saat
08:00). Bu andan itibaren tüm idrarınızı gündüz
ve gece boyunca, dikkatlice toplama kabına
biriktirin
Transport ve
Biriktirme süresince evin en serin yerinde,
karanlık bir ortamda tutunuz
tutunuz.
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Cuma ve cumartesi günleri 24 saatlik idrar
toplamayınız.
Kortizol glukoz metabolizmasında ve vücudun strese
karşı cevabında rol oynayan ana glukokortikoiddir.
354
Serbest T3
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 4 gün
-20°C de 2 ay
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
kabul edilmez.
Kullanımı
Normalde T3, tiroksin bağlayan globuline ve
albümine bağlı olarak dolaşır. Total T3 ün
yalnızca %0.3 ü serbesttir. Serbest T3 aktif
formdur. Serbest T3 düzeylerinin yükselmesi
tirotoksikozla ilişkilidir Tiroid fonksiyonlarının
değerlendirilmesinde kullanılır. Hipertiroidizm ve
T3 tirotoksikozunda serum serbest T3 düzeyi
artarken, hipotiroidizmde azalır. Kronik hastalığı
olan veya uzun süre hastanede yatmış kişiler
ötiroid olsalar bile serbest T3 düzeyi düşük
bulunabilir. Serbest T3 düzeylerinin yükselmesi
tirotoksikozla ilişkilidir. Ve ya tiroid hormon
replasmanının aşırı olduğunu gösterir. Serbest
T3, hipotiroidizm için hassas bir test değildir
355
Serbest T4
Çalışma Zamanı
Her gün
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
+4°C de 4 gün
-20°C de 2 ay
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi ve barkotsuz numune kabul
edilmez.
Kullanımı
T4, tiroksin bağlayan globuline, prealbümine
ve albümine bağlı olarak dolaşır. Total T4 ün
yalnızca %0.05 i serbesttir. Serbest T4 metabolik
olarak aktif formdur. Tiroid fonksiyonlarının
değerlendirilmesinde kullanılır. Hipertiroidizmde
serum serbest T4 düzeyi artarken,
hipotiroidizmde azalır. Serbest T4 düzeylerinin
yükselmesi hipertiroidizmi veya tiroid hormon
replasmanının aşırı olduğunu gösterir. Serbest
T4 düzeylerinin düşmesi hipotiroidizmi
düşündürür.
356
Serbest Testesteron
Çalışma Zamanı
Pazartesi, Çarşamba, Cuma
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
-20°C de 2 ay
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikter ve barkotsuz
numuneler
Kullanımı
Serbest testesteron düzeyi, testesteron taşıyıcı
protein olan SHBG konsantrasyonunlarındaki
değişimlerden etkilenmez. Bu nedenle SHBG’nin
düşük ve yüksek olduğu durumlarda serbest
testesteron düzeyleri daha yararlıdır. Hirşutizm,
adrenal virilizan tümörler, PCOS, ve androjen
rezistansı durumlarında serbest testesteron
artarken, hipogonadizm ve P-450 enzim
eksikliklerinde azalır.
357
Serotonin
5-OH triptamin; 5-HT
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
2mL (serum ), 5 mL (24 saatlik idrar)
Örnek Kabı
Kırmızı kapaklı tüp(serum). İdrar örnekleri 6N
HCl üzerine toplanmalı ve 12 saatten uzun süre
saklanacaksa dondurulmalıdır.
Örnek Alma
Hasta, MAO inhibitör ilaç kullanıyorsa en az bir
hafta öncesinden kesmelidir.
Serotonin içeren ceviz, muz, patlıcan, domates,
fındık, fıstık, avokado gibi gıdalar son 72 saat
içinde tüketilmemiş olmalıdır.
Transport ve
Serum en kısa sürede ayrılmalıdır.
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Serotonin, intestinal kromafin hücrelerde,
santral, periferik nöronlarda triptofandan
sentezlenir. Serotoninin majör metaboliti,
5-HİAA, serotoninden daha fazla ölçülür
(kullanılır). Bu test, karsinoid sendromun
tanısında nadiren kullanılır. Karsinoid tümörlerin
tanısında , idrar 5-HİAA ölçümü daha sensitif ve
spesifiktir.
358
Serüloplazmin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Serum en kısa sürede ayrılmalıdır.
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Bakır bağlayıcı proteindir. Wilson hastalığı
tanısında ve akut faz reaktanı olarak kullanılır.
Gebelik, OKS kullanımı, östrojen, inflamasyon,
doku nekrozu, osteosarkomlar, bilier siroz
ve travmalarda artar. Menkes sendromu ve
gastroenteropatilerde azalır.
359
Serum Osmolalitesi
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Kırmızı kapaklı tüp.
Örnek Alma
Transport ve
Soğukta
Çalışma Yöntemi
Osmometrik
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Osmolalite çözeltide çözünmüş partiküllerin
miktarını belirtir.sayıyla belirtilir,partikül adları
önemli değildir.çözünen madde çözeltinin
osmatik basıncını ,kaynama noktasını
arttırırken,donma ve buharlaşma noktasını
azaltır.dehidratasyonda artar,overhidrasyonda
azalırosmolalite artarsa sıvı sudan daha fazk
elektrolit içeriyor demektir.normalde serum
Na(meq/L)/serum osmolalite(mosm/kg) oranı
0.43-0.50 arsındadır.ilaç intoksikasyonunda oran
değişir.serum Na konsantrasyonunu etkileyen
nedenler osmolaliteyi de etkiler.osmalar klerensi
anlamak için serum ve idrar osmolalitesi
ölçülmelidir. akut hastalık,komadaki hastayı
değerlendirmek
360
Seks Hormon Bağlayıcı Globul
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Her gün
Örnek Türü
2 gün sonra
Örnek Kabı
Serum, 1 ml
Örnek Alma
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
ECLIA
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikter ve barkotsuz
numuneler
Kullanımı
Testesteron ve östrojen gibi gonadal hormonlar
dolaşımda SHBG’e bağlanarak taşınır.
Hipertiroidizim, anoreksia nevroza, gebelik ve
sirozda SHBG artarken, hipotiroidi, hirşutizm,
testesteron fazlalığı, obesite ve PCOS’da azalır.
361
Sickling Testi Oraklaşma Testi
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
EDTA’lı tam kan
Örnek Kabı
Mor kapaklı (EDTA’ lı) tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Periferik yayma çözünürlük
Numune Red
Nedenleri
Numunenin pıhtılı veya hemolizli olması
Kullanımı
Orak hücreli anemi tanısında kullanılır. HbS (
>%25 olduğu durumlar) ve oraklaşmaya neden
olan diğer hemoglobinlerin (ör. HbC-Harlem)
varlığında test pozitif olur. Orak hücreli anemi,
sickle trait ve HbS in diğer hastalıklarla kombine
olduğu durumlarda (beta talasemi vb.) HbS
görülür.
362
Siklosporin
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastanın son ilaç alma zamanı ve dozu
belirtilmelidir
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
FPIA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Böbrek transplantasyonlarından sonra bağışıklık
sisteminin baskılanması karaciğer ve kalp
olmak üzere organ amacıyla kullanılan bir
ilaçtır. Siklosporin idrarla magnezyum atılımını
artırdığından nörolojik yan etkiler magnezyum
düşüklüğü ile ilişkili olabilir.
363
Sistein C
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
Nefelometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Böbrek yetmezliği takibinde
364
Sitrat (İdrar)
Çalışma Zamanı
Salı, Cuma
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
24 saatlik idrar
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
24 saatlik idrar hacmi belirtilmelidir
Transport ve
oda ısısında 30 gün
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Kalsiyum içeren böbrek taşı olan hastaların ve
renal tübüler asidozun tanı ve takibinde kullanılır.
İdrardaki sitrat böbrekte taş oluşumunun
inhibitörüdür. Sitrat kalsiyumla birleşir ve
çözünebilir kompleksler oluşturur.
365
Sodyum (Na) Spot, 24 saat İdrar
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
İdrar 10 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
24 saatlik idrar biriktirilir.
Transport ve
değildir.
Çalışma Yöntemi
ISE
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
İdrarda sodyum atılımının arttığı durumlar:
diyetteki sodyum içeriğinin artması,
postmenopozal diürez, tubulointerstisyel
hastalıklar, diüretikler, renal tubuler asidoz,
adrenal yetmezlik, Bartter sendromu ve
alkalozis.
366
Spermiogram
Çalışma Zamanı
Laboratuvarla Görüşünüz.
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Taze semen
Örnek Kabı
Steril kap
Örnek Alma
Laboratuvarın önerdiği şekilde alınız
Transport ve
örnek laboratuarda verilmeli veya en geç yarım
saat içinde çevre koşullarından korunarak
laboratuara ulaştırılmalıdır
Çalışma Yöntemi
Mikroskopik inceleme
Numune Red
Nedenleri
En geç yarım saat içinde laboratuvara
ulaştırılmayan numuneler.
Kullanımı
Erkek infertilitesinin değerlendirilmesinde 1.
kademe testi olarak kullanılır. Spermac boyalı
preparat hazırlanarak kruger kriterlerine
göre sperm hücrelerinin morfolojisi
367
Spot Glukoz
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
spot idrar 2 ml
Örnek Kabı
idrar kabı
Örnek Alma
Taze idrar
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
fotometri
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Diabetes mellitüs ( tarama,tedavi )
368
Spot Klor
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
spot idrar 2 ml
Örnek Kabı
idrar kabı
Örnek Alma
Taze idrar
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
ISE
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Elektrolit metabolizması bozuklukları.
369
Spot Protein
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
spot idrar 2 ml.
Örnek Kabı
idrar kabı
Örnek Alma
Taze idrar
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Böbrek fonksiyonlarının takibinde kullanılır.
-Nefrotik sendrom,
-Diabetes melitus,
-Multiple myeloma,
-Preeklamsi,
-Glomerülonefritler,
-Konjenital kalp hastalığı,
370
Spot Üre
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
idrar 2 ml.
Örnek Kabı
idrar kabı
Örnek Alma
Spot idrar
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
fotometri
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Kronik böbrek hastalıklarının takibi,azot
dengesinin değerlendirilmesi.
371
Spot, 24 Saatlik Ürik Asit
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
idrar 2 ml.
Örnek Kabı
idrar kabı
Örnek Alma
Spot idrar
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
fotometri
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Nefrolitiazis,renal ürik asit ekskresyonunun
raporlanması.
372
Sodyum (Na) Serum
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum 1 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastanın açlık kanı alınmalıdır.
Transport ve
Soğuk ortamda gönderilmelidir. Numune
pıhtılaştıktan sonra hemen santrifuj edilerek
serumu ayrılmalıdır.
Çalışma Yöntemi
ISE
Numune Red
Nedenleri
Hemolizli numuneler kabul edilmez.
Kullanımı
Hipernatremi: (Na>150 mmol/L) Su kaybı veya
sodyum retansiyonu hipernatremiye neden
olur. Dehidratasyon, diüretik kullanımı, yüksek
ateş, yanık, hiperpne, terleme ve yüksek
çevre sıcaklığına mağruz kalma durumlarında
hipernatremi görülür. Ayrıca azotemi, laktik
asidemi, diyare, kusma veya NG ile beslenme
de hipernatremiye neden olabilir. Cushing
sendromu, santral veya nefrojenik diabetes
insipitus,adipsi, primer aldosteronizm ve diğer
bazı hastalıklarda da hipernatremi gözlenebilir.
Non-ketotik hiperosmolar komada da düzeltilmiş
serum sodyum oranı genellikle yüksektir.
(serum glukozundaki her 100 mg/dL’lik artış için
sodyumun 1.3-1.6 mmol/L değerinde artırılması
ile düzeltilmiş sodyum oranı bulunur. Hipertonik
salin veya sodyum bikarbonat infüzyonu ya da
sodyumun fazla alımı da sodyum retansiyonuna
neden olur.
373
Spot Potasyum
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
spot idrar 2 ml.
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
Spot idrar
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
ISE
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Cushing sendromu, primer ve sekonder
aldosteronizm, primer renal hastalıklar (renal
tübüler sendromlar, akut tübüler nekrozun
düzelme fazında, metabolik asidoz ve metabolik
alkolozda), ACTH, hidrokortizon ve kortizon
tedavileri sırasında artar.
Kronik K eksikliğinde, Addison hastalığı, azalmış
idrar akışının görüldüğü renal hastalıklarda (ağır
glomerülonefrit, piyelonefrit ve nefrosklerozda)
azalır.
374
Somatomedin C
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
ECLIA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
GH sekresyonu ve etkisini takip etmekte
kullanılır. IGFBP-3 ile birlikte kullanıldığında
klinik sensitivite ve spesifitesi GH sekresyon
testlerinden daha yüksektir. IGF-1 akromegalide
yüksek, GH eksikliği anoreksia nevroza ve
malnutrisyonu olanlarda ise düşüktür. Ayrıca
nutrisyonel durum belirlenmesinde prealbumin,
RBP veya transferine göre daha spesifiktir.
375
Spesifik IGE’ler
(F1 yumurta akı, inek sütü,bal arısı zehri, yaban arısı
zehri, hamam böceği, asetil salisilik asit, Echinococcus
sp., DxI akar karışımı, MxI küf karışımı, GxI ot karışımı, Gx4
hububat karışımı, TxI-TTx7-Tx23 ağaç karışımı,TWx3 polen
karışımı)
Çalışma Zamanı
Salı, Perşembe
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 2 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 4 gün
Çalışma Yöntemi
EIA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Allerjik hastalıkların tespitinde kullanılır.
376
Spot Kreatinin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
24 saatlik idrar,spot idrar
Örnek Kabı
24 saatlik idrar kabi (koruyucu gerektirmez)
Örnek Alma
24 saatlik idrar veya spot idrar
Transport ve
Soguk ortam, 20-25 ºC’de 2 gün, 2-8 ºC’de 6
gün, -20 ºC’de 6 ay stabildir.
Çalışma Yöntemi
Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
24 saatlik idrar miktari belirtilmeli
Kullanımı
Bobrek fonksiyonlarinin degerlendirilmesinde
kullanilir.
377
Spot Ozmolarite
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
İdrar, 1 ml
Örnek Kabı
Steril, vidalı kapaklı
Örnek Alma
Spot idrar
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Böbrek, ekstraselüler sıvı su dengesi ve
tonusunu sürdürür. Bu fonksiyonu idrardaki
maddelerin konsantrasyonlarının ölçümüyle
değerlendirilebilir. Sağlıklı kişilerde idrar
ozmolaritesi idrar spesifik gravitesiyle ilişkilidir.
İdrar ozmolitesi, serum ozmolitesi ve idrar
elektrolit çalışmalarıyla karşılaştırıldığında
böbrek fonksiyonu ve renal patoloji tipi hakkında
daha fazla bilgi edilebilir. Böbrek konsantrasyon
fonksiyonunu değerlendirme Normal diyet ve sıvı
alımında kişi 500-850 mOsm/kg H2O idrar üretir.
Aşırı sıvı alımında böbrek idrarı 800-1400’e
kadar konsantre eder. Min 40-80 mOsm/kg’dır.
378
Stuart Faktör, Otoprotrombin C
Çalışma Zamanı
2 haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
turevi antikoagulan kullanan hastalarda 2 hafta,
heparin tedavisinde ise 2 gun once tedavi
kesilmelidir.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülmetrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Karaciğerde sentezlenen vitamin K bağımlı
bir serum proteazdır. Kalıtsal faktör X eksikliği
otozomal resesif geçiş gösterir . Hastalarda
PT ve APTT uzamıştır. Akkiz faktör X eksikliği
ise primer amiloidozis ile ilişkilidir. Ayrıca oral
antikoagülan kullanımı ve K vitamini eksikliğinde
de Faktör X düzeyi azalmaktadır.
Homozigot eksiklik <%25
379
Şeker Kromotogrofisi (İdrarda) Her Biri
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
10 gün sonra
Örnek Türü
Spot idrar 2 ml
Örnek Kabı
İdrar kabı
Örnek Alma
Spot idrar
Transport ve
2-8 ºC’de 6 gün
Çalışma Yöntemi
Kağıt kromatografi
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Karbonhidrat metabolizması ve emilim
bozukluklarının saptanmasında önemlidir
380
Takrolimus
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
3 gün sonra
Örnek Türü
EDTA’lı tam kan
Örnek Kabı
Mor kapaklı EDTA’lı tüp
Örnek Alma
Örnek, hastanın ilaç alması gerektiği zamanda,
ilacın alınmasından
hemen önce alınmalıdır
Transport ve
En kısa sürede laboratuvara ulaştırılmalı
Çalışma Yöntemi
MEIA
Numune Red
Nedenleri
Aşrırı hemoliz, lipemi ve ikter olması durumunda
kabul edilmez
Kullanımı
Başlangıçta FK506 olarak adlandırılan
Tacrolimus immunosüpresif özelliğe sahip
makrolid grubundan bir antibiyotiktir. Otolog
organ transplantasyonlarının rejeksiyonunun
baskılanması amacıyla kullanılır. Yüksek
dozlarda nörotoksite ve nefrotoksiteye neden
olur.
Transplantasyon sonrasında karaciğer
transplantlı hastalarda 4-10 ng/ml, renal
transplantlı hastalarda 6-12 ng/ml, kemik iliği
transplantlı hastalarda 10-20 ng/ml arasında
tutulması hedeflenir.
381
Tegretol
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastanın son ilaç kullanma dozu belirtilmelidir.
Transport ve
Çalışma Yöntemi
FPIA
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, ilaç dozu belirtilmemesi
Kullanımı
Karbamazepin antikonvülzan grubu bir ilaç olup
parsiyel ve jenaralize tonik-klonik nöbetlerde
ve trigeminal nevraljili hastaların tedavisinde
kullanılır.
382
Teofilin
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
belirtilmelidir. Örnek oral kullanımdan 2 saat, IV
kullanımdan 30 dakika sonra alınmalıdır.
Transport ve
Çalışma Yöntemi
CLIA
Numune Red
Nedenleri
belirtilmemesi
Kullanımı
İlaç kullanımının takibinde kullanılır
383
Tg ( Tiroglobulin )
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numune
Kullanımı
Tiroglobulin yüksek moleküler ağırlığa sahip
(660 000 Dalton), tiroid glandında sentezlenen
bir glikoproteindir. Normalde hTG, tiroid
foliküllerinde sınırlandırılmıştır. Tiroidit, tiroid
kanseri gibi hastalıklarda kana salınımı olur
ve plazma düzeyleri artar. Periferal kandaki
hTG’nin tek kaynağı fonksiyon gören tiroid
dokusudur. Tiroid kanseri nedeniyle tiroid dokusu
uzaklaştırılan hastalarda belli bir süre sonra hTG
saptanamaz.
Tiroid kanserli hastaların takibinde, ekzojen T4
almak suretiyle hipertiroidiye giren hastaların
araştırılmasında yararlıdır.
I131 taraması ile tiroid kalıntılarının gösterildiği
hastalarda hTG düzeyleri yükselmemiş olabilir
384
Trombofili Paneli
Çalışma Zamanı
Hergün
1 hafta sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Real time PCR
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
Trombofili, derin ven trombozu, habitüel abortus
ve infertilite nedenlerinin saptanmasında kullanılır.
Faktör V Leiden, MTHFR 677 ve Protrombin
G20210A mutasyonu birlikte bakılır.
385
Tirokalsitonin, hCT
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Plazma 4 ml
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz, lipemi ve ikter
Kullanımı
Kalsitonin, tiroid bezinde parafolliküler
hücrelerden sentezlenen polipeptid yapıda bir
hormondur. Osteoblastların sayı ve aktivitesini
regüle ederek kemik rezorbsiyonunu inhibe
eder. Yüksek kan kalsiyum düzeylerine cevap
olarak salgılanır. Medüller tiroid karsinomlarının
tanısında ve postop metastazı ve rekürrensi
saptamada kullanılır.Bazı akciğer, meme
ve pankreas kanserleri, Zollinger-Ellison
sendromu, pernisiyöz anemi, kronik böbrek
yetmezliği, pseudohipoparatiroidizm, karsinoid
sendrom, alkolik siroz, gebelik ve benign
akciğer hastalıklarında serum kalsitonin seviyesi
yükselir. Medüller tiroid kanser şüphesi olupta
kalsitonin düzeyleri normal çıkan hastalarda
pentagastrin ile stimülasyon testi yapılmalıdır.
386
Tiroid Peroksidaz Antikorları Anti-TPO Antikor
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Numune alındıktan 1 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 5 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda sıcalığında 5 gün
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Otoimmun tiroid hastalıklarının(Hashimato
tiroiditi, idiopatik miksödem, Graves hastalığı
vb.) tanısında kullanılır. Otoimmun tiroid
hastalığı olan kişilerde TPO konsantrasyonu
hastalığın şiddeti ile korelasyon gösterir. Ayrıca
diğer bazı otoimmun hastalıklarda da (Addison
hastalığı, pernisiyöz anemi, tip1 diabetes
mellitus) pozitif sonuçlar elde edilebilir.
387
Tiroid Stimule Edici İmmunglobulin, TSI
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 5 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
kabul edilmez.
Kullanımı
Graves hastalığı hipertiroidinin klasik bir
formudur. Bu hastalığa tiroid stimulan
immunglobulimler denilen Ig G yapısındaki
immunglobulinler neden olur. Graves hastalığı
hipertiroidinin ayırıcı tanısında ve anti-tiroid
ilaçlarla tedaviye cevabın değerlendirilmesinde
yararlıdır.
388
Tokluk Kan Şekeri
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastadan tokluk kanı alınmalıdır.
Transport ve
şekeri %10 azalır
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz
Kullanımı
Karbonhidrat metabolizması bozukluklarını
değerlendirmek için kullanılır.
389
Total Anti Oksidan Aktivite
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Heparinli plazma
Örnek Kabı
Laboratuvardan temin ediniz
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Hemen laboratuvara ulaştırılmalı.
Çalışma Yöntemi
Fotometrik
Numune Red
Nedenleri
hemolizli ve barkotsuz numuneler.
Kullanımı
Oksidatif stres
390
Total Kolesterol (Serum)
Çalışma Zamanı
Haftaiçi her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saatlik açlık
Transport ve
20-25 ºC’de 7 gün,2-8 ºC’de 7 gün, -20 ºC’de 3
ay stabildir
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz,lipemi
Kullanımı
Kolesterol bir steroid alkoldür.
Kan plazma kolesterolünün %60-80’i
esterifiyedir.
% 50-75’i LDL ile %15-40’ı ise HDL ile taşınır.
-Kardiyovasküler hastalık riski
-Kolestatik karaciğer hastalıkları
Abetalipoproteinemi
Artmış seviyeleri herediter
hiperlipoproteinemilerle ve diğer metabolik
hastalıklarla ilişkilidir.
Azalmış seviyeler hipertiroidi malabsorbsiyon ve
apolipoprotein bozukluklarıyla ilgilidir.
140-220 mg/dl
Orta risk200-239 mg/dl
Yüksek risk ≥240 mg/dl
Oniki (12) saatten az açlık veya numune
toplanmasından önceki 24 saatte alkol almış
olmak sonuçları etkiler.
391
Total Protein
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz,lipemi
Kullanımı
Nutrisyonel durumu, karaciğer fonksiyonunu
değerlendirmede; nefrotik sendrom,
malabsorbsiyon, myeloma, waldenström
macroglobulinemia; serum protein elektrofozinde
gereklidir.
392
Total T3, Serum Triiyodotironin, Serum, Tt3
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi, ikter olması durumunda
numune kabul edilmez.
Kullanımı
T3, üç adet iyot içerir. T4’e göre metabolik
olarak daha aktiftir ancak etkisi daha kısa
sürer. Vücutta metabolik ve nöral aktivitenin
düzenlenmesinden sorumludur. Serumda T3,
T4’e göre daha az bulunur, tiroid bağlayıcı
globüline (TBG) de daha az bağlanır. T3, tiroid
glandında direkt olarak üretileceği gibi periferal
dokularda T4’den T3 dönüşümü ile de oluşabilir.
Yüksek T3 düzeyleri, hipertiroidizmi veya artmış
TBG düzeyini gösterir. Hipertiroidizmde hem T3
hem T4 yükselirken, T3 toksisitesinde sadece T3
yükselir. Hipotiroidizmde T3 konsantrasyonları
genellikle düşüktür. T3 değerleri > 230 ng/ml
olması hipertiroidi veya bağlayıcı proteinlerin
artışı ile uyumludur. 180-230 ng/ml arası sınır
kabul edilir. Sağlıklı bireylerde TT3 < 180 ng/ml
değerlerindedir. Ancak birçok bireyde hipertiroidi
olmasına rağmen TT3 < 180 ng/ml olabilir. T3
hipotiroidizm için iyi bir belirteçtir. Ayrıca hasta
veya hospitalize kişilerde azalır. T3, hipotiroidizm
için güvenilir bir belirteçtir.
393
Total T4, Serum Tiroksin, Serum, Tt4
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Tiroksin 4 iyot içeren metabolik olarak aktif bir
tiroid hormonudur. Hipotalamustan sekrete
edilen TRH, pituiter bezdeki TSH’yı stimule eder.
TSH da tiroid bezinden T4 sekrete ettirir. T4
periferde kısmen T3’e dönüşebilir. Dolaşımdaki
T4’ün %0.05’i serbest veya bağlanmamış
haldedir. Kalan kısmı TBG, albumin ve
prealbumine bağlıdır. T3 ve T4’ün yüksek
düzeyleri hipertiroidizme neden olur. Serbest T4
fizyolojik T4 düzeyini daha iyi yansıtır. T3 ve T4
negatif geri besleme etkisi ile pituiter beze ve
hipotalamusa etki gösterir. (T3, T4 artarsa TSH
azalır, T3, T4 düşerse TSH artar.) T4 düzeyleri
akut tiroidit ve hipertiroidizmde artar. Düşük
T4 düzeyleri hipotiroidizmde, miksödemde
kretenizmde, kronik tiroiditte ve subakut tiroiditte
görülür. Sentetik hormon tedavisinin takibinin
tedavisinde kullanılır. Sentetik T3 kullanımı
TT4’ün düşmesine neden olur. Tiyourasil ve
diğer ilaçlarla yapılan hipertiroidizm tedavisinin
takibinde yararlıdır. TGN’nin normal olduğu ve
nontiroidal hastalıkların bulunmadığı durumlarda
TT4, tiroid fonksiyonu için iyi bir göstergedir.
Hipertiroidili ve akut tiroiditli hastalarda 12.5 mg/
dl’den yüksek değerler görülür.
394
Total Testosteron , Serum
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Testosteron, başlıca androjenik hormondur.
Testis Leydig hücreleri başta olmak üzere
adrenal korteksten ve kadınlarda overlerden
sentezlenir. Bu hormon LH’nın negatif geri
besleme etkisi ile kontrol edilir. Erkeklerde
dış genital organların, fasiyal, pubik ve
aksiller kılların gelişiminden sorumludur.
Artmış düzeyleri erkek çocuklarında prematür
puberteye, bayanlarda maskülinizasyona
neden olur. Erkeklerde hipogonadizm, primer
testiküler yetmezlik, Klinefelter sendromu,
hipopitutarizm, orşidektomi, hiperprolaktinüri
ve östrojen tedavisi sıranda azalır. Kadınlarda
testosteronun kaynağı overler, adrenal gland ve
testosteron prekürsörlerinin periferal dokulardaki
dönüşümüdür. Kadınlarda testosteronun
artması hirsutizm, akne, virilizasyon, menstruel
değişiklikler, amenore ve/veya infertiliteye
neden olabilir. Erkelerde erektil disfonksiyon,
jinekomasti, osteoporozis, infertilite, gecikmiş
veya erken puberte ve replasman tedavisinin
takibinde yararlıdır.
395
Trakeal Aspirat Kültürü
Çalışma Zamanı
hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Aspirasyon
Örnek Kabı
Steril ağızlı kapalı kap
Örnek Alma
Aspirat yada yıkama sıvısını steril kavanoza
koyunuz.
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Kültür
Numune Red
Nedenleri
Barkorsuz numuneler.
Kullanımı
Alt solunum yolu enfeksiyonlarına yol açan
bakteriyel etkenlerin identifikasyonu
396
Treponema Pallidum Hemaglütinasyon
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
serum
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
oda ısısında 2 gün
Çalışma Yöntemi
immunokromatografik
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Sifiliz şüphesinde monoklonal antikorlar
kullanılarak yapılan tarama testidir. Pozitifliği
durumunda spesifik Treponemal testlerle
doğrulanmalıdır
397
Trigliserid, Serum
Çalışma Zamanı
Hafta içi her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saatlik açlık
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
kabul edilmez.
Kullanımı
Plazmada artmış trigliserid, metabolik
abnormalitenin göstergesidir. Artmış kolesterolle
birlikte aterosklerotik risk faktörüdür.
Hiperlipidemi kalıtsal olabilir veya bilier
tıkanıklık, diabetes mellitus, nefrotik sendrom
veya endokrinopatilerle ilişkili metabolik
hastalıklarla birlikte olabilir. Trigliserid artışı
prednisone gibi ilaçlar nedeniyle de oluşabilir.
Kolesterol ve trigliserid birbirinden bağımsız
olarak değişebildiğinden her ikisinin ölçümü,
total lipid ölçümünden veya tek başına
kolesterol ölçümünden daha yararlıdır. Yüksek
kolesterolü olan bireylerde, risk faktörlerinin
değerlendirilmesinde ikinci bir testtir.
398
Trombın Time TT
Çalışma Zamanı
10 günde bir
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Sitratlı Plazma
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Oda ısısında 2 saatten fazla beklemiş, hemolizli
ve pıhtılı numuneler, uygun olmayan kanantikoagülan oranları .
Kullanımı
Plazmaya trombin eklenerek pıhtı oluşumuna
kadar geçen süre ölçülmektedir. Hipofibrinojemi,
disfibrinojemi benzeri fibrinojen bozukluklarında,
heparin benzeri antikoagülanların varlığının
belirlenmesi ve streptokinaz tedavisinin takibinde
kullanılır.
399
Troponin I
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Serum örnek alındıktan sonra en geç 8 saat
içinde ayrılmalıdır
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi , ikter ve barkotsuz olması
durumunda kabul edilmez.
Kullanımı
AMI tanısında kullanılır. AMI sonrası 2-6 saatte
yükselir ve 15-24 saatte pik yapar. 7-10 gün
yüksek kalır. Konjestif kalp yetmezliği, kardiak
travma, unstabil anjina ve kardiak cerrahi
sonrasında da Troponin I yükselebilir. AMI tanısı
için tek bir ölçüm yeterli değildir. Seri ölçüm
yapılmalıdır.
400
Troponin T
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşrırı hemoliz, lipemi , ikterve ve barkotsuz
olması durumunda kabul edilmez.
Kullanımı
AMI tanısında kullanılır. Sensitivitesi troponin
I’ya göre daha yüksektir. AMI sonrası 2-6 saatte
yükselir ve 24 saatte pik yapar. Konjestif kalp
yetmezliği, kardiak travma, unstabil anjina
ve kardiak cerrahi sonrasında da Troponin I
yükselebilir. AMI tanısı için tek bir ölçüm yeterli
değildir. Seri ölçüm yapılmalıdır.
401
TSH
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
serum
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi ve barkotsuz numune kabul
edilmez
Kullanımı
Primer hipotiroidizmi ve hipertiroidizmi
normalden; primer hipotiroidizmi, sekonder
ve tersiyer hipotiroidizmden ayırıcı tanısında
kullanılır. Tiroid fonksiyon testi TSH; primer
hipotiroidizmde yüksek, hipertiroidizmde
düşüktür, TSH; çeşitli tiroid hormon
preparatlarıyla replasman tedavisi
gören hipotiroid hastaların takibi ve
değerlendirilmesinde kullanılır. Hipopitüitarizmin
saptanmasında ve düşük T4’lü yenidoğan
taramalarında kullanılır.
402
TSH Reseptör Antikoru, Serum
Tiroid Stimule Edici İmmunglobulin, TSI
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 5 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Kemilüminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşrırı hemoliz, lipemi ve ikter ve barkotsuz
olması durumunda kabul edilmez.
Kullanımı
Graves hastalığı hipertiroidinin klasik bir
formudur. Bu hastalığa tiroid stimulan
immunglobulimler denilen Ig G yapısındaki
immunglobulinler neden olur. Graves hastalığı
hipertiroidinin ayırıcı tanısında ve anti-tiroid
ilaçlarla tedaviye cevabın değerlendirilmesinde
yararlıdır.
403
Uzun Zincirli Yağ Asitleri (C22,C24.C26)
Çalışma Zamanı
Çarşamba
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
EDTA’lı plazma, 1 ml
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
GC-MS
Numune Red
Nedenleri
kabul edilmez
Kullanımı
Yeni doğan metabolik hastalıklarının
taranmasında kullanılır.
404
Üçlü Tarama
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Üçlü tarama testi formu doldurulmalıdır. Örnek
14-24. Haftalar arasında alınmalıdır. Risk hesabı
için aşağıdaki bilgiler kullanılır
-Doğum tarihi
-Hamile kalınan dönemdeki vücut ağırlığı
-Son adet tarihi
-Son yapılan USG tarihi
-Son yapılan USG’ye göre gestasyonel yaş
(BPD’ye göre)
-Fetus sayısı
-İnsülin kullanılan bir diyabetin varlığı
-Ailede NTD öyküsü
Çalışma Yöntemi
ECLIA
Numune Red
Nedenleri
Uygun olmayan gebelik haftasında örnek
alınması ve uygun olmayan örnek kabı.
Kullanımı
NTD, trizomi 21 ve trizomi 18 için prenatal
tarama testidir. NTD için AFP, trizomi 18 ve
21 için AFP, E3 ve hCG’nin gebelik haftasına
göre değerleri, anne yaşı ile kombine edilerek
kantitatif risk tayini yapılmaktadır. Bunun
bir tarama testi olduğu unutulmamalıdır.
Negatif sonuçlar bebeğin herhangi bir defekt
taşımadığını göstermez. Pozitif sonuçlarda
mutlaka doğrulanmalıdır. En ideal uygulama
zamanı 16-18 haftadır. Ancak 14-24. Haftalar
arası yapılabilir.
405
Üre (24 Saatlik İdrar)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
İdrar 10 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
değildir.
Çalışma Yöntemi
spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Kronik böbrek hastalıklarının takibi,azot
dengesinin değerlendirilmesi.
406
Ürik Asit
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Oda ısısı, 20-25 ºC’de 3 gün, 2-8 ºC’de 7 gün,
-20 ºC’de 6 ay stabildir.
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
kabul edilmez.
Kullanımı
Ürik asit, vücudun genetik yapı taşları olan DNA
ve RNA nın yapısında bulunan purin adındaki
maddelerin metabolizmasının son ürünüdür.
407
Üreoplasma Kültürü
Çalışma Zamanı
BKZ: Mycoplasma Kültürü
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
Mycoplasma hominis ve Ureaplasma
urealyticum genitoüriner sistem enfeksiyonlarına
neden olur. Mycoplasma hominis,çoğunlukla
tetrasiklin ve klindamisine duyarlı bulunduğu
halde eritromisine dirençlidir. Buna karşılık
Ureaplasma urealyticum
çoğunlukla tetrasiklin ve eritromisine duyarlı
buna karşılık klindamisine dirençlidir.
408
Vagen Cerviks Kültürü
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Vaginal sürüntü
Örnek Kabı
Swab
Örnek Alma
Vagen arka forniksten steril eküvyon ile sürüntü
kültürü
Transport ve
Hemen laboratuvara transport
Çalışma Yöntemi
Kültür
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Vaginal enfeksiyonlara neden olan etkenlerin
identifikasyonu
409
Valproik Asit (Serum)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum
Örnek Kabı
Kırmızı kapaklı kuru tüp
Örnek Alma
Her gün sabah 8-12 saatleri
Transport ve
Serum örnekleri 2-8 oC’de 1 hafta, -20 oC’de 4
hafta saklanabilir.
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
Hastanın sabah ilaç almış olması ve barkotsuz
numuneler
Kullanımı
Valproic asitin başlangıç dozu 15 mg/kg/gün’dür.
Terapotik düzeylerde hepatik yetmezlik ve Reyesbenzeri sendrom bildirilmiştir. Tedavinin ilk 6 ayı
süresince karaciğer fonksiyonları dikkatli bir şekilde
izlenmelidir. Valproic asitin dağılım volümü 0.2 L/kg’dır
ve adultlarda yarı ömrü 10-14 saattir.. Yaklaşık 90%
‘ı proteine bağlanır. Serbest valproic asit düzeylerinin
analizi, total konsantrasyon yüksek olmadığı zaman
toksistenin nedenini ortaya koymak için yararlı
olabilir.Valproic asit phenytoinin farmakolojisi üzerine
önemli düzeyde etkisi varken phenytoin valproic
asit üzerine sınırlı etki gösterir. Bu iki ilacın birbiriyle
etkileşiminden dolayıdır. Valproic asit 2-3 kat kütle
ve 5-7 kat molar yüke sahiptir. Pik düzeyi 125 µg/mL’
yi aşarsa, major yan etki olarak santral sinir sistemi
depresyonu, trombositopeni ve hepatik disfonksiyon
görülür. Valproic asit basit ve komplex absence
nöbetlerin tedavisinde ve absence nöbet dahil
generalize nöbetlerin kontrol altına alınması için diğer
antikonvulzanların herhangi biriyle kombine tedavi
olarak kullanılır.pik düzeyleri µg/mL’yi aşmamalıdır.
Terapotik konsantrasyon 50-100µg/mL
Toksik konsantrasyon ? 120 µg/mL ‘dir.
410
VON Willebrand Faktör Antijeni
Vwf Ag
Çalışma Zamanı
2 haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Sitratlı plazma 4ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
immunotürbidimetrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun olmayan kan/antikoagülan oranları,
pıhtılı, hemolizli, heparinli ve barkotsuz
numuneler
Kullanımı
Primer hemostaz ve koagülasyonda rol oynayan
endotel hücreleri ve trombositlerde sentezlenen
bir glikoproteindir. vWF vasküler subendotele
trombositlerin yapışmasında ve glikoprotein Ib/
IX, IIb/IIIa ile bağlanması yoluylada trombinin
oluşumunda rol oynar. Faktör VIII’ in taşıyıcısı
olarak görev yapar ve degrade olmasını önler.
Eksikliğinde mukokutanöz kanamalar görülür.
Üç tipi tariflenmiştirTip I (kantitatif), Tip IIa,b,n
(Kalitatif), Tip III. Multiple myeloma, lenfoma,
SLE, hipotroidizm’ de kazanılmış vWF eksikliği
görülebilir. Aynı zamanda bir akut faz reaktanıdır.
Hemofili A ve Vonwillebrand hastalığı arasında
ayırıcı tanının yapılmasında kullanılır.
O % 51-133
O harici %69-179
Hafif düzeyde Von willebrand hastalığının tanısı,
gebelik ya da östrojen tedavisi nedeniyle gizli
kalabilir.
Romatoid faktör varlığında yalancı yüksek
bulunabilir.
411
Varicella Zoster Virüs (VZV) IGG ve IGM
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Açlık venöz kanı
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Numune Red
Nedenleri
kabul edilmez.
Kullanımı
Su çiçeği,herpes zoster enfeksiyonuna yol açar.
Aktif veya geçirilmiş enfeksiyonun serolojik
olarak gösterilmesinde kullanılır. Döküntüler
ortaya çıktıktan 8-10 gün sonra IgM saptanabilir
ve 18-19. günlerde pik yapar. IgG ise 13-14
gün sonra saptanabilir düzeye ulaşır ve 30-60.
günlerde pik yapar. İmmün sistemi suprese olan
hastalarda VZV enfeksiyonları ağır seyredebilir
412
Vitamin A
Çalışma Zamanı
Pazartesi
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
10 saatlik açlık sonrası numune alınmalıdır
Transport ve
Serum karanlık ortamda gönderilmelidir.
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
kabul edilmez.
Kullanımı
Malabsorbsiyon hastalıkları ayırıcı tanısında ve
A vitamini düzeyinin saptanmasında kullanılır.
413
Vitamin E
Çalışma Zamanı
Pazartesi
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
10 saatlik açlık sonrası numune alınmalıdır
Transport ve
Karanlık ortamda gönderilmelidir
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz,lipemi,ikter
Kullanımı
Vitamin E membranların korunmasında
etkin olan bir antioksidandır. Malabsorbsiyon
sendromları, prematüreler ve
abetalipoproteinemide düzeyi azalır. Yüksekliği
ise genellikle hiperlipidemilerle beraber izlenir.
Yağda eriyen bir vitamin olduğu için serum lipid
düzeylerinden etkilenir. Bu nedenle serum vit E/
lipid oranı vitamin E düzeyinin izleminde daha
yararlıdır.
414
Vitamin B12
Çalışma Zamanı
Hafta içi hergün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum, 1ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
12 saaten az açlık durumu ve numune alımı
öncesi 24 saat içinde alkol alımı varsa test
sonuçları geçerli olmayabilir.
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Aşırı hemoliz, lipemi ve barkotsuz numune
Kullanımı
Vitamin B12 hematopoez ve normal nöronal
fonksiyon için gereklidir. İnsanlar sadece
hayvansal proteinlerle alır ve emilimi için
intrinsik faktör gereklidir. pek çok durum serum
Vitamin B12 konsantrasyonunu azaltır veya
artırır. Bu durumlar analiz sonuçlarının yanlış
yorumlanmasına yol açabilir. Serum Vitamin
B12 düzeyini artıran durumlar; Vitamin A, C
alımı, östrojen alımı, hepatoselüler injuri,
myeloproliferatif hastalıklar, üremi. Vitamin B12
düzeyini azaltan durumlar; pernisiyöz anemi,
malabsorpsiyon, Diphyllobothriasis, yaş, gebelik,
asprin, antikonvulzanlar, kolşisin, etanol alımı,
kontraseptif hormonlar, sigara, vejeterian diet,
folat ve demir eksikliği, hemodializ, multiple
myeloma.
Vitamin B12 ve folat düzeyleri serumda aynı
anda ölçülmelidir. Sıklıkla makrositik aneminin
değerlendirilmesinde Vitamin B12 ve folat
düzeylerinin her ikisi de gerekli olduğundan aynı
anda her iki analizin yapılması ekonomiktir.
415
VLDL Kolesterol
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Aynı gün
Örnek Türü
Serum, 1 ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda sıcaklığında 72 saat
Çalışma Yöntemi
otoanalizör ile Spektrofotometrik
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı
VLDL küçük bir miktar kolesterol taşımasına
rağmen başlıca trigliserit taşıyıcısıdır
416
vWF Ag
Çalışma Zamanı
2 haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Sitratlı plazma 4ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Mmunotürbidimetrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun olmayan kan/antikoagülan oranları,
pıhtılı, hemolizli, heparinli numuneler
Kullanımı
Primer hemostaz ve koagülasyonda rol oynayan
endotel hücreleri ve trombositlerde sentezlenen
bir glikoproteindir. vWF vasküler subendotele
trombositlerin yapışmasında ve glikoprotein Ib/
IX, IIb/IIIa ile bağlanması yoluylada trombinin
oluşumunda rol oynar. Faktör VIII’ in taşıyıcısı
olarak görev yapar ve degrade olmasını önler.
Eksikliğinde mukokutanöz kanamalar görülür.
Üç tipi tariflenmiştir:Tip I (kantitatif), Tip IIa,b,n
(Kalitatif), Tip III. Multiple myeloma, lenfoma,
SLE, hipotroidizm’ de kazanılmış vWF eksikliği
görülebilir. Aynı zamanda bir akut faz reaktanıdır.
Hemofili A ve Vonwillebrand hastalığı arasında
ayırıcı tanının yapılmasında kullanılır.
417
vWF Ristosetin Kofaktor
Çalışma Zamanı
2 haftada bir
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Oda ısısı
Çalışma Yöntemi
Koagülometrik
Numune Red
Nedenleri
Uygun olmayan kan/antikoagulan orani, pihtili
Kullanımı
VWF plazmada faktör VIII ile kompleks yapmış
olarak bulunan multimerik yapıda bir proteindir.
Endotel hücresi ve megakaryositler tarafından
sentez edilir. Primer hemostazdaki fonksiyonu
yanında faktör VIII’ i stabile ederek sekonder
hemostaza da destek olmaktadır. Hemofili A
ve vWH ayırıcı tanısı ve vWH tip tayini O kan
grubu: %49-142
418
Wilson Gen Analizi ( 13 Exon )
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
4-5 ay sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
Çalışma Yöntemi
ATP7B Dizi Analizi (13 Ekzon )
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
Wilson hastalarında 13. kromozomda
meydana gelen mutasyon sonucu bakırın
karaciğerden safra içine taşınmasına yardımcı
olan ATP7B proteininin sentezi bozulur. Ayrıca
ATP7B proteini bakırın kanda seruloplazmine
bağlanarak taşınmasında da rol oynar.
Bakırı atan bu protein görevini yapamayınca
hepatositlerde bakır birikimi başlar. Biriken
bakır öncelikle karaciğerde daha sonra diğer
organlarda ( beyin, kornea, böbrekler, eklemler...
) hasar oluşturur. Wilson hastalığı otozomal
resesif geçişli, en sık 6 ile 20 yaşları arasında
görülen kalıtsal bir hastalıktır. 5 yaş altında
oldukça nadir saptanır.
419
Yara kültürü
Çalışma Zamanı
hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
Sürüntü, aspirasyon kültürü
Örnek Kabı
steril eküvyon
Örnek Alma
Mümkün ise aspirasyon materyali ya da steril
eküvyon ile yara yerinin dibi kazınarak alınan
sürüntü kültürü
Transport ve
steril eküvyon, enjektör
Çalışma Yöntemi
kültür
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Cilt yaraları veya abselere neden olan
enfeksiyon etkenlerinin izolasyonu
420
Yenidoğan Taraması (Tandem MS)
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
1 hafta sonra
Örnek Türü
Perifer kanı
Örnek Kabı
Özel kağıda emdirilmiş kan
Örnek Alma
İki yuvarlak işaretli alana kan tamamen
emdirilmelidir.
Termde doğan sağlık bebeklerde örnek
doğumdan sonraki 24 saat-1 hafta içinde
alınmalı ve bebek en az 1 kez anne sütü veya
mama gibi proteinli bir gıda almış olmaldır.
Örnek 24 saatten önce alınmışsa 2 hafta içinde
test tekrarlanmalıdır. Prematürelerde de test
uygun zamanda tekrarlanmalıdır.
Transport ve
Kuru ortam
Çalışma Yöntemi
LC-MS/MS
Numune Red
Nedenleri
Kanın kartın arka yüzüne geçmemesi
Kullanımı
Örnekte fenilalanin, tirozin, metionin, valin, lösin/
izolösin, glisin, ornitin ve sitrüllin aminoasitleri ve
açilkarnitin düzeyleri değerlendirilir.
421
Y KROMOZOMU GENETİK ANALİZİ
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
15 gün sonra
Örnek Türü
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
Y kromozomu mikrodelesyon analizi
Numune Red
Nedenleri
örnekler
Kullanımı
En önemli erkek infertilite nedenlerinden
birisi olan Y kromozom mikrodelesyonlarını
taşıyan kişiler genellikle fizik muayenede
normal bulunmaktadırlar. Sperm incelemesinde
azospermi ve hafif/ılımlı/şiddetli oligospermi
saptanabilmektedir.AZFc bölgesi
mikrodelesyonları, tüm delesyonların %79’ unu
oluşturmakta; AZFb, AZFbc, AZFa, AZFabc
bölgesi delesyonları ise sırasıyla %9, %6, %3 ve
%3 oranında görülmektedir. Moleküler genetik
metodlar ile Y kromozomu AZFa, AZFb ve AZFc
bölgelerindeki delesyonların çalışılması %100
tanı değeri sağlamaktadır.
422
1,25 DİHİDROKSİ VİTAMİN D
Çalışma Zamanı
Salı
Sonuç Verme
Zamanı
2 gün sonra
Örnek Türü
EDTA’lı kan
Örnek Kabı
Mor kapaklı tüp
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
barkotsuz numuneler
Kullanımı
Vitamin D3’ün vücuttaki aktif formudur.
Hiperkalsemi ayırıcı tanısında kullanılır. KBY ve
hipoparatiroidizmde düzeyi düşükken, sarkoidoz,
maligniteler ve primer hiperparatiroidide
yüksektir. Ayrıca kalsiyum eksikliği, çocuklar,
gebelik ve laktasyonda artar. Yaşlılarda ise
azalır.
423
2-propylpentanoic acıd ;Depakene
Çalışma Zamanı
Her gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum
Örnek Kabı
Kırmızı kapaklı kuru tüp
Örnek Alma
Her gün sabah 8-12 saatleri
Transport ve
Serum örnekleri 2-8 oC’de 1 hafta, -20 oC’de 4
hafta saklanabilir.
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
Hastanın sabah ilaç almış olması
Kullanımı
İlaç dozu takibi
424
3-Metoksi 4-Hidroksimandelik asit
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
24 saatlik idrar 10 ml
Örnek Kabı
Asitli idrar kabı
Örnek Alma
Tarife uygun olarak 24 saat idrar biriktirilir.
Transport ve
Numuneler toplandıktan sonra siyah poşet
içinde laboratuara gönderilmeli.
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
Asitsiz kaba idrar toplanması, 10 ml den az
numune,diyetsiz numune toplanması
Kullanımı
Katekolaminlerin (Epinefrin, Norepinefrin)
major metaboliti olan ve idrarda bulunan
VMA, bu aminlerin endojen üretimini gösteren
kullanışlı bir göstergedir. Atılan VMA miktarı,
katekolamin sentezi artmş hastalarda
artar. VMA nöroendokrin orijinli tümörlerin,
feokromasitomanın ve çocuklarda nöral crest
tümörlerinin bir belirtecidir. Bu tümörlerden
bazıları nöroblastoma, ganglionöroma ve
ganglionöroblastoma’dır. Metanefrinler
feokromasitomanın primer tarama testi olarak
önerilir. Fraksiyone katekolaminlerin ve VMA’nın
ikincil test olarak ölçümü tavsiye edilir.
425
5-HIAA, 5-OH-İndolasetoasetik asit
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
24 saatlik asitli idrar kabı
Örnek Alma
Fıstık, yumurta, avakado, muz gibi yiyeceklerin
idrar toplama işleminden 48 saat öncesinden
alınmaması gerekir. 24 saatlik idrar miktarı
mutlaka belirtilmelidir.
Transport ve
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Eksik ve asitsiz toplanmış numuneler kabul
edilmeyecektir
Kullanımı
Serotonin primer olarak 5-HIAA’ya metabolize
olur. Normal olarak günlük alınan triptofanın
yaklaşık % 1’i barsak hücrelerince serotonine
çevrilir.
426
5-HİDROKSİİNDOLASETİK ASİT, İDRAR
5-HIAA, 5-OH-İndolasetoasetik asit
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Örnek Kabı
24 saatlik asitli idrar kabı
Örnek Alma
Fıstık, yumurta, avakado, muz gibi yiyeceklerin
idrar toplama işleminden 48 saat öncesinden
alınmaması gerekir. 24 saatlik idrar miktarı
mutlaka belirtilmelidir.
Transport ve
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Eksik ve asitsiz toplanmış ve barkotsuz
numuneler kabul edilmeyecektir
Numune Red
Nedenleri
Eksik ve asitsiz toplanmış ve barkotsuz
numuneler kabul edilmeyecektir
Kullanımı
Serotonin primer olarak 5-HIAA’ya metabolize
olur. Normal olarak günlük alınan triptofanın
yaklaşık % 1’i barsak hücrelerince serotonine
çevrilir.
Karsinoid tumörler serotonin salgılayarak idrar
5-HIAA düzeylerinin yükselmesine neden olur.
Karsinoid tumorlerin tanısında ve tedavilerinin
takibinde yararlıdır. Karsinoid sendromda
5-HIAA düzeyleri yükselir. Ayrıca Whipple
hastalığı, Çöliak hastalığı, tropikal sprue ve
non-karsinoid pankreas adacık tumorlerinde de
5-HIAA düzeyleri yükselir. Referans aralık 2 – 9
mg/24 saat
427
5-OH triptamin; 5-HT
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
2mL (serum ), 5 mL (24 saatlik idrar)
Örnek Kabı
Kırmızı kapaklı tüp(serum). İdrar örnekleri 6N
HCl üzerine toplanmalı ve 12 saatten uzun süre
saklanacaksa dondurulmalıdır.
Örnek Alma
Hasta, MAO inhibitör ilaç kullanıyorsa en az bir
hafta öncesinden kesmelidir.
Transport ve
Serum +4°C de 4 gün stabildir.
Çalışma Yöntemi
HPLC
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Serotonin, intestinal kromafin hücrelerde,
santral, periferik nöronlarda triptofandan
sentezlenir.
428
11-Deoksikortizol
Çalışma Zamanı
Hergün
Sonuç Verme
Zamanı
2 Gün sonra
Örnek Türü
serum
Örnek Kabı
Örnek Alma
Venöz kan
Transport ve
+4°C de 7 gün
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
Barkotsuz numuneler
Kullanımı
Hipotalamik-hipofiz-adrenal aksın ve hipofiz
ACTH rezervinin değerlendirilmesinde
kullanılır. Kortizolle baskılanan 80 ng/ml’den
az
11- deoksikortizol konsantrasyonları adrenal
veya hipofizer yetersizliği gösterir.
-11-alfa hidroksilaz eksikliğine bağlı olarak
gelişen Adrenokortikal hiperplazi,
-Adrenal karsinomlar,
-ACTH düzeyinin arttığı diğer durumlar.
429
17-OH Progesteron, serum
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Örnek Türü
Serum 5 mL
Örnek Kabı
Örnek Alma
Transport ve
Çalışma Yöntemi
RIA
Numune Red
Nedenleri
Kullanımı:
17-OH progesteron, 21 karbonlu bir steroittir.
Fizyolojik rolü tam olarak bilinmemekle
beraber natriüretik özellikleri vardır ve kortizol
prekursörüdür. Adrenal bezler, overler, testisler
ve plasenta 17-OH progesteron üretir. 11. ve 21.
pozisyonları hidroksillenerek kortizol üretilir. 11
veya 21 hidroksilaz eksikliği kortizol sentezinde
eksikliğe neden olur. Adrenokortikotropik
hormonu salınımı artarak 17-OH progesteron,
21-deoksikortizol ve 11-deoksikortizol üretimini
artırır. Adrenal 17-OH progesteron sekresyonu
ve kan 17-OH progesteron düzeyleri sabahları
artar. 17-OH Progesteron hem transkortin
hem de albumine bağlanır. Plazma yarı ömrü
yaklaşık olarak 2 saattir ve günlük metabolik
klirensi yaklaşık olarak 2 L kadardır. 17-OH
Progesteron pregnantriole dönüşerek idrara
ekskrete edilir. 11-hidroksilaz ve 21-hidroksilaz
eksikliğinin neden olduğu konjenital adrenal
hiperplazi tanısında, 17-OH Progesteron serum
düzeyinin ölçülmesi idrarda pregnanatriol testinin
yerini almıştır.
430
25 Hidroksi vitamin D
Çalışma Zamanı
Haftada 1 gün
Sonuç Verme
Zamanı
Ertesi gün
Örnek Türü
Serum 2ml
Örnek Kabı
Örnek Alma
Hastadan aç karnına kan alınmalıdır.
Transport ve
2-8 °C’de 5 gün stabildir. Işıktan korunacak
şekilde -20°C’de uzun süre saklanabilir.
Çalışma Yöntemi
Kemiluminesans
Numune Red
Nedenleri
Hemoliz,lipemi,ikter,barkotsuz numune
Numunenin ışıktan korunmasına dikkat
edilmelidir.
Kullanımı
Vitamin D yapısal olarak sterollere benzeyen,
yağda çözülebilen bir grubun jenerik ismidir. Sınırlı
biyolojik aktiviteye sahip olmasına rağmen Vitamin
D3 ‘ün major dolaşan metaboliti 25-OHD3
‘dür. Böbrekte 25-OHD3 ikinci hidroksilasyona
uğrar ve 1,25-dihydroxy vitaminD oluşur.
Vitamin D kalsiyum ve fosfor metabolizmasında
hayati öneme sahiptir. Plazma düzeyi bireyin
tüm vitamin D yönünden beslenme durumunu
yansıtır. 25-OHD3 düzeyi; yetersiz alım, çeşitli
karaciğer hastalıkları sonucu karaciğer vitamin
D3 25-hydroxylase aktivitesinin baskılanmış
olması, nontropikal sprue gibi malabsorpsiyon
hastalıkları ile fenitoin, fenobarbital gibi ilaçları
alan hastalarda düşük olabilir. Hipervitaminosis
D 25-hydroxy vitamin D düzeyleri ile ilişkilidir.
25- hydroxy vitamin D, vitamin D alım durumunu
ölçmek için kullanılır25-Hydroxy vitamin D,
vitamin D intoksikasyonunda yüksek, karaciğer
hastalıklarında düşüktür.
Kış (total) 10-60 µg/L
Yaz
20-120 µg
Bu analiz primer hipoparatroidizmli hastaların
takibi için yeterli duyarlılığa sahip değildir.
431
Kaynaklar:
1. Wu Alan H.B., “Tietz Clinical Guide to
Laboratory Tests”, Saunders Elsevier, 2006.
2. Cockeril, F.R., Moyer, T.P., Rinaldo, P., Salk,
J., Jurewicz P.W., Brown, M.E. “Interpretetive
Handbook 2007-2008, Mayo Medical
Laboratories” Mayo Clinic, 2007.
3. Prof.Dr. ERBİL M. K. “Laboratuvar Testleri ve
klinik kullanımı” GATA Komutanlığı
Basımevi Müdürlüğü, 2007.
T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
KEÇİÖREN EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
Pınarbaşı Mah. Sanatoryum Cad.
Ardahan Sk. No:25 06380 Keçiören/ANKARA
Tel: 0 312 356 90 00 (santral) pbx
Faks: 0 312 356 90 02
GSM No: 0 506 807 24 10 (santral)
www.akeah.gov.tr
e-mail: [email protected]

Laboratuvar Rehberi - SB Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Transkript

Benzer belgeler

talep formu - Radix Analiz Laboratuvarı

Slayt 1 - Mühendislik Fakültesi

Elvan Mert UĞURLU ERİYEN SAATLER Uzun zamandır “zaman

Birincil numune alma el kitabı

Zengin/Sulu doğal gaz akarlarından spot numune

Yücel Karaman

2014 Pooh ile Işıklı Rüyalar 14,85X21cm TR-A5

boren ar-ge merkezi 2016 yılı analiz/test fiyat kataloğu