Tokat İli Doğa Turizmi Master Planı

Transkript

TOKAT İLİ
DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI
2013 – 2023
SUNUŞ
Mustafa TAŞKESEN
Vali
1
ÖNSÖZ
Dünyada her alanda değişim ve gelişmelerin yaşandığı günümüzde, turizm alanında da
önemli değişimler yaşanmaktadır. Deniz-kum-güneş destinasyonları ağırlıklı geleneksel
turizm anlayışı değişim göstermeye başlamış olup, yerini doğaya dayalı turizme
bırakmaktadır. Bu gelişmeler ışığında, Orman ve Su işleri Bakanımız Sayın Prof. Dr. Veysel
EROĞLU’ nun talimatlarıyla, doğa turizmi konusunda master plan çalışmalarına başlanmıştır.
Ülkemizin sahip olduğu üstün tarihi değerlerin yanında doğal güzelliklerin
değerlendirilmesi, insanların doğa ile iç içe olmalarının sağlanması ve koruma-kullanma
dengesi içinde doğal kaynakların değerlendirilmesi amacıyla hazırlanan bu planların, ileride
yapılacak çalışmalara ışık tutacağını ümit ediyor ve emeği geçen mesai arkadaşlarıma, katkısı
olan kurum ve kuruluşlara teşekkür ediyorum.
Emin KARAMAN
XI. Bölge Müdürü
2
Bilim ve teknolojide gerçekleşen ilerlemeler neticesinde her alanda değişim ve gelişmelerin
yaşandığı günümüzde turizm alanında da önemli değişimler yaşanmaktadır. Deniz-kum-güneş
destinasyonları ağırlıklı geleneksel turizm anlayışı yerelden küresele değişim göstererek
yerini doğaya dayalı (doğa turizmi) turizme bırakmaktadır.
İlimizin doğa turizmi açısından potansiyelinin belirlenmesi amacıyla
“Tokat İli Doğa
Turizmi Master Planı” hazırlanması çalışmalarına başlanmıştır.
Bu doğrultuda, Tokat Şube Müdürlüğümüzce konu ile ilgili bir uzman ekip oluşturulmuş ve
“Doğa Turizmi Master Planı” hazırlanmıştır.
Söz konusu plan, Şube Müdürü Serdar GÜRLER koordinatörlüğünde, Şube Müdürlüğümüz
personellerinden Ziraat Mühendisi Uğur Erdem, Ziraat Mühendisi Sema Nur ŞENTARLI ve
Ziraat Mühendisi Ayfer AFYONCU yapılmıştır.
Bu planla; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi potansiyeline
sahip olan Tokat’ta, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak doğal kaynak
değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak,
doğa turizminin geliştirilmesi amaçlanmıştır.
Tokat İli Doğa Turizmi Master Planının hazırlanmasında katkı veren tüm paydaşlarımıza
teşekkür ederim.
Serdar GÜRLER
Tokat Şube Müdürü
3
ÇALIŞMANIN MAKSADI
Bu çalışmanın amacı; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa
turizmi potansiyeline sahip olan Tokat’ın, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne
alarak doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel
ilkeleriyle planlanarak doğa turizminin geliştirilmesini sağlamaktır. Bu plan ile Tokat İlinde
doğa turizminin geliştirilmesi için amaç, hedef ve stratejiler saptanarak yapılması gereken
projeler belirlenmiştir.
Bu master plan, Tokat ilinin doğa turizmi konusundaki üst düzey amaç ve hedeflerini
açıklamaktadır. Planda 2013-2023 yıllarını kapsayan 10 yıllık dönem için toplu bir
değerlendirme yapılmaktadır. Bu kapsamda, master plan çerçevesinde daha alt düzeyde
detaylı eylem, taktik ve stratejik planları hazırlanabilir.
4
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ ................................................................................................................................ 8
1.1. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL
KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve TOKAT İLİNDE
SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ ..........................................................................................8
1.2. DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA ................................................8
1.3. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ ............................................................................10
1.4. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ ......................................12
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR……..14
2.1. KAYNAK ANALİZİ ...................................................................................................... 14
2.1.1. Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar .................................................................... 14
2.2. TURİZM POTANSİYELİ ............................................................................................... 17
2.3. TAŞIMA KAPASİTESİ ...................................................................................................21
2.3.1. Taşıma Kapasitesinin Elemanları ...................................................................................22
3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI …... 23
3.1. İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR ....................................................................................23
3.2. İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ .................................................................................... 24
3.3. İLGİ GRUBU ANALİZİ .................................................................................................24
3.4. TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM ..................................................................................25
3.5. YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI .......................................................25
3.6. TOKAT İLİNİN TARİHÇESİ ..........................................................................................26
3.7. TOKAT İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ ........................................................................27
3.7.1. İlin Jeomorfolojik Özellikleri .........................................................................................28
3.7.2. Jeolojik Özellikler .. ..............................................................................................................30
3.7.3. İklim Özellikleri ........................................................................................................... 31
3.7.4. Hidrografya ..................................................................................................................34
3.7.5. Toprak Özellikleri................................................................................................................35
3.7.6. Arazi Varlığı…….………………....................................................................................... 36
3.7.7. Orman Varlığı……………............................................................................................37
3.7.8. Fulora , Fauna ve Hassas Yöreler................................................................................... .38
3.7.9. Yerleşim Alanları ve Nüfus.................................................................................................38
3.7.10.Tarım ve Hayvancılık....................................................................................................... 40
3.7.11.Sanayi ve Teknoloji. .……………………………………………………………………...41
3.7.12. Altyapı,Ulaşım, Haberleşme ve Konaklama................................................................... 42
3.7.13.Madencilik..……........................................................................................................ 42
3.7.14. Enerji………….......................................................................................................... 42
3.7.15.Turizm…………........................................................................................................ 43
3.8. İLGİ GRUBU ve PAYDAŞ ANALİZİ .............................................................................45
4. TOKAT İLİNDE DOĞA TURİZMİ ARZI ......................................................................45
4.1. TOKAT İLİNİN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI) .....................45
4.2. TOKAT İLİNİN DOĞA TURİZMİ (ARZI) DEĞERLERİ VE BİLİNİRLİK
DEĞERLENDİRİLMESİ. ........................................................................................................ 47
4.3. TOKAT İLİNDE DOĞA TURİZMİ DOĞA TURİZMİ AMAÇLI KULLANILAN VE
KORUMA STATÜLÜ ALANLAR ........................................................................................48
4.3.1. Tokat İlindeki Tabiat Parkları ...........................................................................................48
4.3.2. Tokat İlinde Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları ve Avlaklar………………………………53
Tokat İli Doğa Turizm Master Planı 2013-2023
VII
5
4.3.3. Tokat İlindeki Mesire Yerleri……………………........................................................... 58
4.4. SEÇKİN ÖZELLİKLİ DİĞER SAHALAR ....................................................................... 60
4.4.1. Yaylalar ....................................................................................................................... 60
4.4.2. Dağlar ........................................................................................................................... 62
4.4.3.Ovalar ..……………………………………………………………………..…………....62
4.4.4. Vadiler ......................................................................................................................... 63
4.4.5. Akar Sular .................................................................................................................. 65
4.4.6. Göller Göletler ve Barajlar................................................................................................. 68
4.4.7.Şifalı sular .................................................................................................................... 70
4.4.8. Kanyonlar ................................................................................................................... 73
4.5. TOKAT İLİ DOĞA TURİZM GZTF ANALİZ TABLOSU ............................................... 73
4.6. TOKAT İLİNDE DOĞA TURİZİM ÇEŞİTLERİ ............................................................. 74
4.6.1 Dağcılık….……………………........................................................................................ 74
4.6.2. Doğa Yürüyüşü (Trekking) .......................................................................................... 74
4.6.3 Mağara Turizmi............................................................................................................... 75
4.6.4. Yön Bulma (Oryantiring)..................................................................................................... 76
4.6.5. Atlı Doğa Yürüyüşü … ................................................................................................ 76
4.6.6. Bisiklet Turizmi ........................................................................................................... 76
4.6.7.Botanik Turizmi ...........................................................................................................77
4.6.8. Yayla Turizmi………………………............................................................................. 78
4.6.9. Kuş Gözlemciliği (Ornitoloji)............................................................................................. 78
4.6.10. Yaban Hayatı Gözlemciliği……................................................................................. 79
4.6.11. Foto Safari……………............................................................................................... 79
4.6.12. Av Turizmi ... ..................................................................................................................... 80
4.6.13 Akarsu Turizmi........................................................................................................... 80
4.6.14. Sportif Olta Balıkcılığı................................................................................................ 81
4.6.15.Hava Sporları Turizmi...................................................................................................... 81
4.6.16. Kış Turizmi ...............................................................................................................82
4.6.17. Tarım ve Çiftlik Turizmi...................................................................................................82
4.6.18. İzcilik……………………………………...………………………………………………83
4.6.19 Kamp Karavan Turizmi.................................................................................................. 83
4.6.20.Golf Turizmi.............................................................................................................. 84
4.6.21.Gem Safari (Süs Taşları Toplama Gezisi)..................................................................... 84
4.6.22. Festival Turizmi...............................................................................................................85
5. SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ VE POTANSİYELİNİ GELİŞTİRME İMKÂNLARININ
ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLER ........................................................ 89
5.1. TOKAT ........................................................................................................................ 89
5.1.1.Niksar İlçesi ................................................................................................................... 89
5.1.2. Almus İlçesi ................................................................................................................. 93
5.1.3. Pazar İlçesi .................................................................................................................. 95
5.1.4. Erbaa İlçesi ……........................................................................................................... 96
5.1.5. Reşadiye İlçesi ................................................................................................................ 98
Tokat İli Doğa Turizm Master Planı 2013-2023
VIII
6
6. TOKAT İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ ........................ 138
7. EKLER ................................................................................................................................. 130
EK 1. Tokat İli Korunan Alanlar Haritası................................................................................... 130
EK 2. Tokatİli Otel Listesi.................................................................................................... 131
EK3. Tokat İli Koruma Altına alınan Alanlar Listesi................................................................. 132
EK 4. Tokat İli Fauna Listesi….................................................................................................. 136
EK 5. Tokat İli Flora Listesi ............................................................................................... 139
EK 6. Tokat İli Haritası ....................................................................................................... 143
7
1. GİRİŞ
1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL
KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve TOKAT
VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı
yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile beraber
yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. gibi faaliyetler için
kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya
dışında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin korunan alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de
görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif
ilişkiler içinde olmamız gerekmektedir. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi
eline alan kişi demektir. Tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Orman ve Su İşleri Bakanlığı
taşra kuruluşlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü olması doğru bir
harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kamu kurum ve kuruluşları; statülü korunan
alanlar, doğal alanlar, kırsal kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamıyla farklı
bir bakış açısı ile algılamaya başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin
meydana getirdiği olumsuz tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine
karşı alternatif, çevreye duyarlı turizmi ve tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir
doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıştır.
Algılamadaki bu değişiklik, doğal alanlar, korunan alanlar ve çevresinin bölgesel
planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların giderek artmasına yol açmıştır. Bu sayede
turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında, yoksulluğun azaltılması ve yöresel
kültürel zenginliğin korunmasında anahtar bir rol haline gelmiştir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir
bakış açısı meydana getirilmesi, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında önemli
seçeneklerden biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru
şekilde bütünleştirildiği takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi
gruplarına fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.
1.2 DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
1980’li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), çevre konularına
ilişkin çalışmaları arttırmış, Bu çalışma giderek artan bir etkinin meydana gelmesini
sağlamıştır. Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu’nca 1987 yılında tamamlanan çalışmalar
8
sonunda “ortak geleceğimiz” adlı bir rapor hazırlanmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan
ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok farklı yaklaşılması gerektiği bu raporda
vurgulanmıştır. Kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu kaynakların sürdürülebilir olduğuna
vurgu yapılmıştır. Raporda ortaya konulan “sürdürülebilir kalkınma” kavramı, insanların
elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve sosyo-ekonomik
kaynakların nadir ve eşsiz olduğu görüşüne varılmıştır.
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin,
bir orman, kereste imalatı için kullanılabilirken, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı
olarak kullanılabilmekte ayrıca korunan alan olarak da ayrılabilmektedir. Alanın ve alanda
yaşayan yöre halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilirken,
bazıları ise kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru
görülen seçenek ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da, yöre halkı ve diğer iş
gruplarının bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı hayat kalitelerini yükseltmek için
ormandan hak iddia etmeleri mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya
her zaman ulaşılamasa da bu hedef üzerine yoğunlaşılmalıdır.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin
beraberliği çok önemlidir. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının anlamı da
değişmeye ve gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde yöre insanlarının varlığı ve
faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir doğal alan ve korunan alanın içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı, turizm,
ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta enerji
üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacağı açıktır.
Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında Kırsal alan, Kırsal kalkınma ve Sürdürülebilir
Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir. Bu kavramlara baktığımızda;
Kırsal Alan; Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili
etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla adlandırılan ve anılan
insan yerleşimlerinin var olduğu alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
Kırsal Kalkınma Kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları
ekonomik, toplumsal ve kültürel şartları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabalarının, devletin
bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle
kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam katkıda bulunmalarının sağlanma süreci
şeklinde tanımlanmıştır.
Kırsal Alan Kalkınması; Hem eğitim hem de örgütlenme işi olup, kırsal alan; toplumun
ihtiyaçlarının göz önünde tutulması,
kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların
9
alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum
istediklerini elde etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar,
beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler,
sosyal güvenlik çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke
planları ile bir bütünlük içinde olmalıdır.
Sürdürülebilir Kalkınma: Ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik
şartlarının tamamının sağlanması önemlidir.
Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır.
Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında yapılan bir
araştırmada; Fransız vatandaşları tatillerinin, %52’sini ya bir ailenin yanında ya da bir
arkadaşının evinde, %26’sı evlerinde geçirdiklerini ve %9’luk bir kısmı ise kırsal alanda
ikinci bir eve sahip olduklarını ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar doğa için önemli role sahiptir.
Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karşı
koruma, iyi hayat şartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili
hususlardır.
1.3 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Sürdürülebilir kalkınma, ekolojik , ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır.
Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı bir yaklaşımdır.
Sürdürülebilir turizmin gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen yerlerin bugünkü
ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup geliştirerek ve genişleterek karşılanması
amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün,
gerekli ekolojik süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin
devamını içermektedir. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre
sürdürülebilir bir turizm gelişimi;
Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı,
Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli,
Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun
vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri;
a. Biyolojik çeşitliliğin korunması,
b. Ekonomik tutarlılık,
c. Kültürel zenginlik,
10
d. Yöre halkının refahı,
e. İstihdam kalitesi,
f. Sosyal eşitlik,
g. Ziyaretçi memnuniyeti,
h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
j. Fiziki bütünlük,
k. Kaynakların etkin kullanımı,
l. Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki
bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir.
Korunan alanlar turizme, turizm de korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan
alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bileşendir.
Turizm; aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve
insanın yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün
bozulmaması için tedbirleri gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal
kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de zorunludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme
eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur.
Turizmdeki büyümeyle beraber sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme
olan talep artmış ve turizm ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de
değişmiş ve çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında,
yöreye özgü kültürel değerler hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve
faunası, özel ekosistemler, doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha
sorumlu bir seyahat deneyimi kazanmak da söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki, turizm
eşsiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların
çevresinde yaşayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir.
Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin
arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araçtır. Dolayısıyla turizm sayesinde koruma
çalışmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına
yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluşturulması ve uygulanması gibi hedeflere
de kolayca ulaşılabilmektedir.
11
En önemli hususta; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş
kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve
izlenmesi gerekmektedir.
Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan
olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline
gelebilecektir. İşte bu nedenle; “SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME (MASTER)
PLANI” çalışmasına lüzum duyulmuştur.
1.4 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ
Yukarda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz
konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır.
Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark
şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır.
Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taşınmaktadır. Yöre halkı
katılımcı olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir. Bu
yaklaşımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur,
yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için ortak
kararlar alınır. Karar almanın yanında uygulama ve izleme aşamalarında da yöre halkının
bilgisini, becerilerini, en uygun şekilde kullanmak esastır. Bu yaklaşım yöre halkının, yerel
otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır.
-Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur.
Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dışında olmalıdır. Bu
durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonculuğu gibi faaliyetlerin
yapılmasıyla yöreye faydayı arttırabilir.
-Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır. Söz konusu
gruplar turiste konaklama imkânı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da
sorumluluk alacaklardır.
-Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa,
doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır.
-Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı
olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal, sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda
turizmin temel kaynağı olmaktadır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın ilimizde/bölgemizde ve ülkemizde
doğa turizmine konu olacak sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına
dayandırılmasına esas olmalıdır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nda turizm; doğayı koruma, kırsal
kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele
alınmalıdır. Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlde
sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetler de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir
12
yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler
ortaya konmalıdır.
-Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip olduğu
doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de
önemlidir.
-Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir. Bir alanın turizm
potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi özgün ve özellikli bir destinasyon oluşturması için
gerçekçi beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek
turizm değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı
olabilir. Özellikle hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan
beklenen faydalar yüksek olmaktadır. Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist
demektir. Bu sebeple taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemlidir.
-Entegre Doğal Alan Yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı ile
doğa ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi
gruplarının etkin desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa,
ilgi gruplarının etkin iş birliği oldukça önemlidir. Planın herkes tarafından sahiplenilmesi
ayrıcalık olacaktır.
-Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır.
-Pazarlama Stratejisi; Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın bir
parçasıdır. Kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar
içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu
stratejide yer almalıdır.
-Turizm Destinasyonu Yönetimi; Yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu rekabete
açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu
rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir yaklaşımdır.
-İyi tanımlanmış amaçlar ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe, mali
portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş planı hazırlamak
gereklidir.
-Ziyaretçinin İzlenmesi ve Ziyaretçi Yönetim Planı: Mademki doğa gibi hassas bir
sistemde çalışılıyor, bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim
planı lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme, hem de taşıma
kapasitesinin kontrolü için izleme programı da olmalıdır.
Geri bildirimler kalitenin arttırılması, sunumların taleplere uygun hale getirilmesi
(iyileştirilmesi), hizmetteki aksamaların ve doğadaki değişimlerin takibi için çok önemlidir.
13
Şu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaşmak
garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir.
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR
2.1 KAYNAK ANALİZİ
Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması mecburidir. Bir alanın sahip
olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluşturmaktadır. Bu
kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm gelişimi için
önemli bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin, tarımsal faaliyetleri desteklemediği
durumlarda kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal olma
özelliğini kaybedecektir. Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm
kaynaklarının mevcut durumuna bağlı olduğundan kaynak envanterinin mutlaka yapılması
gerekir.
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar
a. Doğal Kaynaklar: turizmin gelişimi için önemli olan yöreye özgü doğal kaynaklardır. Bu
kaynakların hali hazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi
turizm gelişimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
Seçkin Doğal Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. Eşsiz
manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici
olmaktadırlar. Örneğin; ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları, konakladığımız evin
penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk
amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirebilmektedir.
Seçkin Doğal Kaynakların Hâlihazırdaki Ekonomik Kullanımlarının Tanımlanması
Doğal kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk, nehirler ve
göllerin sportif balıkçılık, su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi. Bu
kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir
değildir. Bu sebeple bunlar turizm gelişimi için de uygun değildir.
Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur.
Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
14
İklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş ışığı
saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı
mevsimlerde turizm için elverişli olup olmadığıdır.
Turizm Gelişimi İçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm
planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter
çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi ve altyapı ile
tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
b. Kültürel Kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin çalışmalara
benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan kombinasyonlar,
turistler tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi
konusunda farkındalık meydana getirilebilirse, sürdürülebilir turizm gelişimine ve doğa
korumaya verilen destek artacaktır.
c. Sosyo-Ekonomik Kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin
bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile bağlantılı birçok
farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta kavranamaması
mümkündür. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik
unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma
isteği gibi bazı unsurların turizm ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için altyapı
kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya
koymanın yanı sıra turizm gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu,
donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı
olamayacaktır. Altyapının farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum
değerlendirilmelidir. Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem
kaynağın turizm gelişimi için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri
ortaya koyabilmektedir.
-
Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının
sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
-
İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep
telefonları da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etütleri
içermektedir.
-
Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
15
-
Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için enerji
kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike
içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
-
Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin
sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
-
Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı
atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
-
Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
-
Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli
olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok
önemlidir.
-
Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
İnsan Kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm
gelişiminde anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi
nitelikteki kültür ve kimliği oluşturmaktadır.
İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir;
-
Yöre halkının nüfusu,
-
Göç vb. eğilimler,
-
Demografik yapı,
-
Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik,
geleceğe odaklanma, çalışma ahlakı,
-
Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
-
Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
-
Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini
içeren sosyal yapı,
-
Yerel kurumlar, idareler, yönetişim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal
kaynaklar ve yönetimleri,
-
Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri,
yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait
olma ve o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
-
Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye ve ile yoğunlaşma durumları, firma
sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış ilişkileri,
sektörler arası işbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile ilişkili
olabilmektedir.
16
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi
oluşturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut
kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim
sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına yönelik bir
vizyon oluşturulmasını ve turizm gelişiminin diğer sektörlerle bütünleştirilmesini
sağlayacaktır.
2.2 TURİZM POTANSİYELİ
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli
içermezler;
- Bazı doğa parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir.
Bu alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
- Bazı doğal sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan yerlerde
bulunurlar,
- Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi
girişinde kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli
önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir.
Bu potansiyel sınırlıysa başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkanı olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir
talebi karşılaması lüzumludur.
Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değişen
tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli
tüketicinin bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri
elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde
çalışmalar ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araştırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;
-
Halen yapılan turizm,
-
Hâlihazırdaki turist miktarı,
-
Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
-
Ortalama kalma zamanları,
-
Turist profili,
17
-
Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık,
güneş, vb.)
-
Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile
kıyaslama yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
-
Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
“Turizm arzı” incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
-
İlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı
makul müdür?
-
Alan ulaşım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.), bunlara
yaklaşım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
-
Alana ulaşma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
-
İle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
-
Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?,
-
Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir?
-
Alt yapı incelemesi; taşımacılık ağı, yerel yolun durumu (toprak, asfalt), anayolla
bağlantısı, demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler,
hat/duraklar, döngü patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon
levhaları, araç-otobüs park kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
-
Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması (iyi-sayısı, orta
iyi-sayısı vb.)
-
Hangi standartta yiyecek sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü)
-
İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü
barınma kulübeleri, bungalov, parkları, kamp alanı, diğerleri),
-
Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
-
İlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı
mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
-
Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın
mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya yakında böyle bir
potansiyel bulunmamakta),
-
İlin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı,
farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
-
Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, şans veya
mevsime bağlı),
18
-
Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
-
Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu: kötü-yeterli-iyi),
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
-
Doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş izole
olmuş alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı, hayvan-kuş, deniz
canlıları, iklim, diğerleri),
-
Kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar,
folklor ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vb.)
-
Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim
düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karakteristik ve geleneksel
özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan
bilgi ve beceriler, turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik anlayışı, hizmet
eğilimleri, yerel kuruluş ve idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve kimliği,
-
Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer),
-
Altyapı; (su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji
kaynakları, kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar,
güvenlik sistemleri vb.)
-
İş ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış yapan
çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor
malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, dişçiler, eczaneler,
kafe ve restoranlar, atm’ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.)
Turizm Talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi; boş zamanlarını geçirmek için bir yere gelen kişi olarak tanımlanabilir, turist ise
alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her
ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin
de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman
geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha
yüksek olmaktadır.
Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
19
-
Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
-
Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi,
-
Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan; turizme ilişkin
veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait veriler
üzerinden değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).
-
Turist başına ortalama harcama,
-
Grup hacmi ve düzeni,
-
Turistlerin ağırlıklı yaş grubu,
-
Yaptıkları faaliyetler,
-
Ziyaret edecekleri-ettikleri yere ilişkin seçimleri,
-
Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri,
-
İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
-
Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il
veya illerle karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm Arzı:
Konum Faktörü; Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl konumlandığını, bir
turistin alana ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse asla
başarılı bir turizm gelişimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu
dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla
ulaşılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı
sayıda turist potansiyeli olacaktır.
-
Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
-
Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız
turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
-
Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir,
-
Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
20
-
İle özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri
tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
-
Turizm arzında; işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da önem
arz etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz
faktörüdür.
-
Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik
standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği, ortam ve
konukseverlik önemlidir.
-
Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
-
Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle
hijyeniklik konaklamada çok önemlidir.
Doğal Alanın Kendine Has Özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada
rol oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüştür. Doğal alanların alternatif
kaynak kullanımına dönüştürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu
yerlerde devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karşısında
koruma ve kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine
bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve
korunması gereken öncelikli türler, doğa ile ilgili çalışan ve doğanın kıymetini bilen ekoturistler için son derece önemlidir.
2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ
- Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya
bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve
sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek
ziyaretçi sayısı,
- Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları
tehlikeye atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca
destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin
(örn: iklim değişikliği, kirlenme vb.) baskısı,
- Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını
tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl,
ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır.
Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir
planlama aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır.
Taşıma
21
kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma
kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet
etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca
Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki “sürdürülebilirlik” taşıma kapasitesinin
aşılmaması ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek
tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik
etkisidir.
2.3.1. Taşıma Kapasitesinin Elemanları;
Sosyal Taşıma Kapasitesi,
Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz
etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir. Bu
unsurun turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse
kalkınma asla olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun
değişimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin
ilişkileri, kullanıcı grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve
toplumsal faydalarıdır.
Ekonomik Taşıma Kapasitesi;
Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve diğer
sektörleri de desteklemektedir.
Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel
ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm gelişimi anlamına gelmektedir. Yani
temel kıstas; turizm gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir.
Ekonomik taşıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist
sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
Ekolojik Taşıma Kapasitesi;
Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler,
ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik
değerlerin, ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi
ve veri toplanması önemli olmaktadır.
İdari/fiziki Taşıma Kapasitesi;
22
Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak alınabilecek ziyaretçi
sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki
şartlar (doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine
dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır;
-
Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
-
Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı
liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas
türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa
koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme
sistemi, izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler,
konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı,
özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin
bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine
ilişkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ölçütler ve
göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi;
Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri
üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi
sayısıdır.
3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN
OLUŞTURULMASI
3.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR
İlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda
sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen
bireyler, gruplar veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza
ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir.
23
İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları
gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak
için işbirliği yapmalıdır.
Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi
gruplarını işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur.
3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ
Turizmde ilgi grupları;
-
Yöre halkı, kişiler ve kurumlar,
-
Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
-
Bölgesel yetkililer,
-
Ulusal yetkililer,
-
Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar,
taşımacılar,
-
Turizmle ilgili sektörler,
-
Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret
ve sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
-
İşçi sendikaları, dernekler, STK’lar,
-
Eğitim ile ilgili birimler,
3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ
İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve
uygulamasında yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet
okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır,
sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler
olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı
seviyelerinde destek temini için de son derece elverişli bir analizdir.
İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının
yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
-
Genel hedeflerini,
-
Turizmden beklediği faydaları
-
Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; şu adımlardan oluşur;
24
1. İlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi,
4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün
tahmin edilmesi,
5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi,
6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin
kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması,
8. Paydaşların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya
konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,
11. Uygulama
(zaman
çizelgesinin
ve
hedeflerin
ortaya
konması,
iletişim
organizasyonunun oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.)
12. İzleme ve geri bildirimin yapılması
3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı’nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım
uygulanması neticesinde;
-
Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
-
Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve
-
Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel
mirasının bozulmamış ve turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki
olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi
yerel kültürlerini yaşatma ve değerlendirmeye teşvik etmelidir.
3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Gelişme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi
gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını,
karar verme gibi hususları düzenler.
25
3.6 TOKAT’ IN TARİHÇESİ
Tokat, Kelkit, Yeşilırmak ve Çekerek nehirleri boyunca kurulan, kalkolitik dönemden
başlayarak Hitit, Frig yerleşim alanları içerisinde kalan, M.Ö. 4000-2500yılları arasında
yüksek düzeyde kültür ve sanat yaşamına sahne olmuş önemli bir yerleşim alanıdır. Roma ve
Bizans dönemlerinden sonra Danişment, Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı dönemlerini yaşamış,
cumhuriyetin ilanı ile birlikte canlanma ve ilerleme göstermiştir.
Tokat tarihinde yapılan arkeolojik araştırmalar sonucunda ilk yerleşmelerin Kalkolitik
döneme (M.Ö. 5000-3000, Bakır Çağı) ait olduğu anlaşılmıştır. Antik Çağ’da Pontus
Galaktikus olarak adlandırılan yörenin tarihi M.Ö. 4000 yıllarına dayanır. Kalkolitik ve ilk
tunç çağlarından sonra Büyük Hitit Devleti’nin doğu federasyonlarına bağlı birçok kentin,
Yeşilırmak’ın kolları Kelkit, Tozanlı ve Çekerek kolu vadileri boyunca kurulması ile
başlayan, Pers ve Pontus döneminde doruğa ulaşan derebeylik dönemi, Tokat, Niksar, Zile ve
Turhal’da en tipik ve güçlü şeklini almıştır. Bölgenin yazılı tarihi ise Hitit kayıtlarıyla
başlamaktadır.
M.Ö. 1200’lerde başlayan ve Hititlerin yıkılma nedenlerinden biri olan Ege
kavimlerinin göç hareketi ile birlikte Frigler, Kapadokya çevresinde yerleşmiş Muşki
oymaklarıyla bir federasyon kurmuşlardır. M.Ö. VIII. yy’ da Frigler topraklarını genişleterek
güçlü bir devlet haline gelmişler; bu dönemde Tokat yöresinin bir bölümü ile Zile
yakınlarındaki
Maşat
Höyük bu sınırlar içerisinde kalmıştır. Bölge, Frigler’den sonra Kimmerler’in hâkimiyetine
girmiş, bu devletten sonra İranlı Med Devleti tarafından yönetilmiştir. Bu devletlerin idari
yapılarındaki sorunlar nedeniyle bölgedeki hâkimiyetleri kısa sürmüştür. M.Ö. VI. yy.
ortalarından, IV. yy’in sonuna kadar Tokat ve çevresi Pers egemenliğine girmiştir. Bu
dönemin
önemli
olaylarından
biri
Tokat’ın
ekonomik
ve
stratejik önemini gözeten Persler ‘in, başkentleri Persopolis’ ten Ege’de Lidya Krallığının
başkenti Sard merkezine kadar uzanan Kral Yolu’nu Tokat’tan geçirmeleri
olmuştur.
M.Ö. 332 Persler ’in ekonomik bunalımından faydalanan Makedonya Kralı Büyük
İskender, Pers ordularını yenmiş Kapadokya’yla birlikte Tokat’ı da ele geçirmiştir.
Helen kültürünün etkilerinin görüldüğü, 300 yıl süren ve sanat etkinliklerinin zirveye çıktığı
bu
dönemden
sonra
Tokat
Pers
kökenli
Mitridates
tarafından
kurulan Pontus Devleti’nin yönetimine girmiştir.
26
M.Ö. 66 yılında Pontus Devleti, Kapadokya Krallığı’nın Roma ile olan ilişkileri nedeniyle
Roma
Devleti
ile
çatışmaya
girmiş,
bu
çatışma
sonunda
yöre
ve
çevresi Roma hâkimiyetine girmiştir.
M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasıyla Tokat ili Bizans egemenliği
altına
girmiştir.
Bu
dönemdeki
en
önemli
gelişme
Hıristiyan-Bizans
uygarlığının Anadolu’da yayılması ve yeni bir kültür ve sanat dönemi başlatmış olmasıdır.
1000
yıl
kadar
süren
Bizans
egemenliği,
Hıristiyanlığı
Anadolu’da
himaye etmiş, kurumlaştırmıştır. Tokat ve Niksar, Pontika Kapadokya’sının piskoposluk
merkezleri olmuştur.
VI.,VII. ve VIII. yy’ da Sasani ve Arap devletleri Bizans’ın en önemli doğu sorunu
olmuş; Tokat ve yöresi zaman zaman İstanbul’un fethine girişen Arap akıncılarının
eline geçmiştir. X. ve XI. yy’ da Türk – Bizans teması Sultan Alparslan’ın 1071 Malazgirt
zaferinden sonra Bizans’ın geri çekilmesine kadar sürmüştür.
Büyük Selçuklu dönemi imparatoru Sultan Melik Şah’ın komutanlarından Gümüştekin Ahmet
Gazi 1071 Malazgirt Zaferi’nden sonra orduları ile Anadolu’ya gelmiş;
Önce Sivas’ı ve 1095 yılında da Niksar’ı başkent yapmıştır. Daha sonra da Tokat, Zile, Turhal
ve Zonusa’yı birliğine katmıştır.
Anadolu Selçuklu devletinden ayrı, bağımsız bir devlet kuran Danişmentoğulları
Kayseri ve Malatya’yı alarak güçlenmişler; daha sonra güneye inerek Antakya
Bohemont Prensliğine, Akdeniz’de de Krigya krallığına son vermişlerdir. Danişment
oğullarının Tokat yöresindeki egemenliği Selçuklu Sultanı II. Kılıçaslan’a
kadar sürmüştür.
1243 Kösedağ savaşında Moğollar’a yenilen Selçuklular, bu savaştan sonra Moğollara
vergi ödeyen bir devlet durumuna düşmüşlerdir. Moğollar tarafından kurulan
İlhanlı Devleti’ne bağlı olarak varlığını sürdüren Anadolu Selçukluları, 1318’de bu devlet
tarafından
ortadan
kaldırılmıştır.
Anadolu
Selçuklularının
yıkılmasından
sonra beylikler döneminde Eretna Beyliğinin yönetimine giren Tokat, XIV. yy. sonunda
Osmanlı
egemenliğine
girmiş,
yükselme
döneminde
bölgenin
tarım
ve
sanayi merkezlerinden biri olmuştur.
Osmanlı döneminde Tokat’ın adı Dâr ü’n Nasr olarak değiştirilmiştir. Bundan kısa bir
süre
sonra
Anadolu’ya
giren
Timur
orduları
Tokat
kalesini
kuşatmış,
ancak elde edemediği kentte büyük tahribat yapmıştır. Fetret Devri denilen dönemde Şehzade
Çelebi Mehmet’in Amasya ve Tokat yörelerinde ayaklanmaları bastırması,
Osmanlı devletinde yeniden düzeni sağlanması ile Tokat 500 yıl süren Osmanlı birliği içinde
yaşamaya devam etmiştir.
1863’te nahiye, 1878’de Mutasarrıflık, 1920’de müstakil Liva olan Tokat,
Cumhuriyet’in ilanına kadar kendi kabuğuna çekilmiştir. Cumhuriyet döneminde tarım,
enerji, sulama ve sanayi yatırımlarıyla yeniden canlanan Tokat, son yıllarda yine eski gücü ve
önemine kavuşma yolunda büyük atılımlar yapmaktadır.
I. Dünya Savaşı sonlarında Sivas valiliğine bağlı sancak merkezi durumunda olan
Tokat ili, bu dönemde Türkler ve azınlık durumunda olan Rum ve Ermenilerle
birlikte yaşamaktadır. Mondros mütarekesinin imzalanmasından sonra Rumların Samsun ve
Tokat
sınırları
içinde
bir
Pontus
Devleti
kurma
çabaları
Karadeniz
Türkleri Müdafaa-i Hukuk cemiyetinin kurulması ve faaliyete geçmesiyle sonuçsuz kalmıştır.
Cumhuriyetin kuruluş yıllarında başlayan çeşitli ayaklanmalar ise 1920 yılında son bulmuştur.
27
3.7 TOKAT İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Tokat, 39° 52' - 40° 55' kuzey enlemleri ile 35° 27' - 37° 39' doğu boylamları arasında,
Karadeniz Bölgesi'nin Orta kesiminde yer alan ve kuzeyinde Samsun, kuzeydoğusunda Ordu,
güney-güneydoğusunda Sivas, güneybatısında Yozgat ve batısında Amasya’nın yer aldığı bir
İl dir.
Karadeniz Bölgesindeki toplam 17 İl içeresinde, yüzölçümü bakımından en büyük
4’üncü İldir. Yüzölçümü 9.958 km² olup, Türkiye topraklarının % 1,3’ünü kaplayan İl
merkezinin rakımı 608 m'dir.
Tokat 1923 yılında İl olmuş ve Merkez İlçe de dahil olmak üzere 12 adet ilçeye
sahiptir. Ayrıca 77 Belde, 277 mahalle ve 609 adet köyü mevcuttur. Orman içi köy sayısı 268,
orman bitişiği köyleri ise 273 olup toplam 541 adet orman köyüne sahiptir.
3.7.1. İlin Jeomorfolojik Özellikleri
Yerkabuğunu oluşturan kayaçların oluşumları ve geçirdikleri evreler jeolojik
zamanlarla belirtildiği için Tokat'ın jeolojik yapısı; Birinci zaman (Paleozoik) , ikinci zaman
(Mezozoik), üçüncü zaman (Neozoik), dördüncü zaman (Kuaterner) jeolojik dönemlere göre
şöyle açıklanmaktadır.
Birinci Zaman ( Paleozoik) :
Tokat ve çevresindeki en eski kayaçların oluşumu bu dönemlerdedir. Bu dönemdeki
oluşumlar: Çekerek ve yöresi kuzey ve kuzeydoğuya doğru Turhal-Zile-Tokat yöresi ile
Kelkit ve Tozanlı havzası arasındaki dağlar boyunca Reşadiye'ye kadar uzanır. İl içerisinde
Paleozoik formasyonları , killi şistler, kısmen metornorfizmaya uğramış (mermerleşmiş)
kalkerler, serpantin ve diyabazlardan oluşmuştur. Zile ovasının kuzey ve batı sırtlarında
Paleozoik formasyonlar yeşil şistler ve koyu renkli mermerlerden oluşmuştur.
İkinci Zaman (Mezozoik):
Bu dönemde genel olarak kalker- marngre - konglomera ve fil işlerden oluşan
kayaçlara, Kelkit vadisinde Erbaa-Niksar-Reşadiye yörelerinde rastlanır.Zile'nin kuzeyindeki
killi şist mermer serisi üzerinde beyaz renkli, bazen kaba ve zoojen yapıda olan kalkerler
bulunmaktadır,İkinci Jeolojik zamanda Zile-Turhal bölgesinde önemli mostralar (doğal
yarmalar) şunlardır:
1) Kazancı ve Kelkit köyleri arasında Doğu-Batı doğrultusunda kalkerler 2) Eski köy
ile Çivril arasında lambolar. 3) Çayır ve Yünlü köyü kalkerleri.
Bu kalkerler bazen tipik breşler halinde bulunurlar. Kazancı ve Kelkit arasındaki
kalkerler bölgenin serpantin heyelanlarından etkilendiğinden bazen serpantin serisi içerisinde
gibi görünürler.
Kervansaray ile Tekke Elik arasındaki kalkerler tamamen zoojendir. Grinoides ve
echinid parçaları ile belemitesleri içerirler. Belemitcslerin bulunuşu bunların mezozoik devre
ait olduğunun kesin kanıtıdır.
Zile ovasında tek tek olarak sıralanmış Zile kalesi, Güvercinlik, Hüseyin Gazi,
Akbaba, Çal tepeleri mezozoik kalkerlerden oluşmuş, etrafı faylarla sınırlı hostlardır.Zile
çukurunun kenarındaki konglomeraların çimentosunda orbitoides , marnlı kalkerlerin
içerisinde inorceramus, belemitella ve Turhal civarında mostralarda anachytes, Tekneli
yöresinde inoceramus ve orbitoidesler bulunmuştur. Bunlar bize kretansen'in varlığını kesin
olarak göstermektedir. Zile ovasının güney ve güney batısında bulunan merkeze bağlı Fatih ve
28
Süleymaniye köylerinden itibaren geniş bir saha üst kretase konglomeraları vardır. Bunların
üzerinde bir marn tabakası bulunmaktadır. Konglomeranın çimentosunda ve marnlardaki
mikrofosiller konglomeranın üst kratesiye ait olduğunu göstermektedir. Bu tabakalar genel
olarak kuzey eğilimlidir.
Yeşilırmak havzasında mezozoik'in jıırasik devrine ait Haz katı Kelkit Çayı
kuzeyindeki granitik masifleri saran sahralarda görülmektedir. Bunlar Sinemurien'den itibaren
zengin ve çeşitli fosilleri içerirler. Lias'ın özelliği kalınlığı'nın az (100 metre) ve litoloji
bakımından somut (homojen) olmasıdır. Burada lias ile alt kretase arasında büyük bir lakün
(Stratigrafik boşluk) vardır.
Kelkit çayı güneyinde az çok beyaz renkli yumuşak ve marnlı kalkerlerden oluşan alt
kretase vardır. Liasın hemen üzerinde bu alt kratesenin bulunması burada strafik boşluğun
olduğunu göstermektedir.Kelkit Çayı havzasında üst kretaseye de rastlanmaktadır. Burada
rastlanan üst kretase boz – beyaz ve pembe kalker şeritleri bulunan yeşilimsi renkli bir filişten
oluşmuştur.
Üçüncü Zaman (Neozoik):
Almus-Erbaa-Niksar yörelerinde rastlanan filiş, kalker, marnlı kalker ve
konglomeralar, bu zamana ait oluşumlardır. Eosen filisin önemli mostralarına Zile-Çeltek'in
kuzeyinde rastlanır. Yine yerel olarak da Zile-Tokat bölgesinde bu devir arazisine
rastlanmaktadır. Bu bölgede eosen genel olarak volkanik ve filiş fasiyesine (dış görünüşüne)
ayrılır. Volkanik formasyonlar esas olarak da kalker çakıllarını içerir. Filişlerde konglomera
gre, marn ve bazen de kalker mercekleri vardır. Tokat-Çamlıbel yöresinde Behram köyü
sırtlarında konglomera ve Grc'lerdc küçük nümmilitler bulunmuştur. Kalkerlerde ostrcs
gigantica, natica vvillemeti, turritella cmbricalaria , assilina, spira, nummilites laevigatus
vardır ve bunlar eosen döneminin tabakalar dizisinin (formasyonlarının) varlığını gösterir.
Zile, alüvyon bölgesinin güney sırtlarında alüvyonların bitip, serpantinlerin veya üst
krate-se konglomeraların başladığı yerde açık renkli ve çoğunlukla yatay tabakalardan oluşan
gre, konglomera ve marnlar görülmektedir. Bunlar çok yenidir. Üzerleri alüvyonlarla
örtülüdür. Bu formasyon içinde hiçbir fosil bulunmamasına rağmen diğer benzerlerine göre
neojen olması muhtemeldir.
Zile'de Olukman ve Kireçli köyleri arasında neojenin tabanında iri elemanlı kumlarla
çimentolaşmış çakılların özellikle kuartz, şist, radyolorit ve mermer parçalarından oluşan
konglomeralar bulunmaktadır. Aynı konlomera ve kumtaşlar Kireçli Köyünün Kuzeyindeki
versanlar da (aklanlarda) güney batıya 15-20 derece eğimlidir. Zile ovasının güney kenarında
Süleymaniye-Fatih Belpınar çevresinde neojeni kaba taneli kum taşları ve marnlı üst kretase
onglomeralarını örtmektedir. Neojen ovanın merkezinde ve derelerin yataklarında kalın bir
alüvyon örtü bulunmaktadır. Derelerin getirdiği alüvyon ve diğer matelyaller olduğu gibi
gevşek çimentolu neojen konglomeraların dağılması ile oluştukları için bir çok yerlerde
neojenin kalınlığı ova ve tek tek oluşan tepelerin kenarlarında biraz uzaklarında 150-200
metre kadar tahmin edilmektedir.
Dördüncü Zaman Arazisi (Kuaterner):
İl dahilinde dördüncü zaman arazilerine, Artova-Erbaa-Niksar-Turhal ve Zile ilçeleri
ile Kazova-Omala(Gözova) ve Kelkit Ovalarında rastlanır. Bu devir arazilerini kum, çakıl, kil,
travertenli topraklar oluşturmaktadır. İl dahilinde mağmatik kayaçlar genellikle Turhal
ovasında, Tokat'ın kuzeydoğusunda Almus'tan, Erbaa'nın kuzeyinde Ayvacık'a kadar olan
bölgenin doğusunda kalan alanın yaklaşık yarısını kaplamaktadır. İl dahilinde iki ayrı kayaç
"heyelan" grubu ayırt edilir.
1- Granitlerden kuvarslı dioritlere kadar kayaçlar.
2- Adi dioritlerden itibaren bazik kayaçlar.
29
3.7.2. Jeolojik Özellikler
Dağlar:
Dağlık alanlar İl topraklarının % 45 ni kaplar ve üç önemli sıra halinde uzanırlar.
Kuzeyden güneye doğru birinci sırayı Canik dağları oluşturur. Bu dağlar fazla yüksek değildir.
Bu sıradaki önemli doruklar; batıdan-doğuya doğru Killik tepesi (1526 m.), Gölağa tepesi
(1502 m) Keltepe (1794 m), Somun tepesi ve Erdem baba tepesi (2181 m.) dir.İkinci sırayı
oluşturan yükseltiler; Kelkit-Tozanlı havzalarını ayıran su bölümü çizgisini oluşturan dağlardır.
Buradaki önemli doruklar; Mercimek tepesi (1203 m.), Poyrazlık tepesi (1535 m), Dikmen
tepesi (1620 m.) , Topçam tepesi (1203 m.), İmamgazi tepesi (1779 m.) ve Dönekse dağı (1820
m.) dir. Üçüncü sıra Tozanlı vadisinin güneyinde uzanır. İlin en yüksek dağları bu yörededir.
Buradaki önemli doruklar; Akdağ (1900 m.) Deveci dağı (1892 m.) Çamlıbel (1930 m.) Toraç
dağı (2112 m.), Asmalıdağ (2116 m.) ve Dumanlı dağı (2374 m.) dir. İlimizin en yüksek doruğu
Almus barajının güneyindeki Şehnekayası (2385 m.) dağıdır.Rakımı 188 m. den 2870 m. ye
kadar değişen yükseklikler arasında yer alan dağlar; Mamu(1779 m.),Yaylacık(1620
m.),Deveci(1892 m.),Bugalı(1945m) Dumanlı (2200 m.),Çamlıbel (2020 m.)ve Akdağ (1900
m.)dır.
Ovalar;
İl yüzölçümünün yaklaşık % 15,4’ünü kaplamaktadır. Kazova Ovası, Turhal Ovası
(Dazya Ovası), Erbaa Ovası, Niksar Ovası, Artova Ovası, * Zile Ovası
Vadiler: Kelkit Vadisi, Tozanlı Vadisi ve Behzat deresi Vadisi dir.
Platolar(Yaylalar)
İlimiz kuzeyindeki Canik dağlarının güney kesimlerinde, Kelkit ve Tozanlı vadileri
arasında uzanan dağların bir bölümünde platolar yer alır. İlin batısındaki dağlar arası akarsu
vadileri ile parçalanmış plato düzlükleri görünümündedir. İlimizde yer alan önemli yaylalar;
Topçam Yaylası, Çevreli(Muhat) Yaylası, Dumanlı Yaylası, Selemen Yaylası, Kızılcaören
Yaylası, Batmantaş Yaylası, Bozmalı Yaylası, Buğalı Yaylası, Çamiçi Yaylasıdır.
Akarsular
Yeşilırmak Karadeniz bölgesine can veren en önemli akarsudur. Tokat ili topraklarını
Yeşilırmak ve kolları sulamaktadır. Tozanlı Çayı, Kelkit Çayı, Çekerek Çayı sulama amaçlı
kullanılan çaylardır.
Göller ve Göletler
Göller; Zinav Gölü, Güllüköy Gölü, Kaz Gölü, Almus Baraj Gölü, Kurt Gölü, Düden Gölü
bulunmaktadır.
Göletler; Artova, Dutluca, Büyükaköz, Uluöz, Akbelen, Kızık, Bedirkale Göleleri vardır.
Barajlar; Almus, Ataköy, Boztepe, Belpınar, Köklüce HES barajları bulunmaktadır.
Mağaralar
Ballıca Mağarası, Doğanın gizemli gücünün en büyük örneği olan Ballıca Mağarası,
Pazar ilçesinden Akdağ’ ın doruğuna kıvrım kıvrım uzanan yolun 8.km’ sinde yer almaktadır.
680 metre boyu, 94 metre yüksekliği, mağara içindeki sarkıt, dikit, sütun, duvar ve örgü
30
damlataşları, Mağara gülleri ve iğneleri, damlataş havuzları ve soğan sarkıtlarıyla dünyanın
oluşum yönünden en zengin ve en güzel mağaralarından biri kabul edilen Ballıca Mağarası,
gezenlerini büyülemektedir. Hele mağaranın ziyarete kapalı yerlerinin gezilen yerlerinden
daha fazla olduğunu görenlerin şaşkınlığı bir inanılmazlığın ifadesi olmaktadır. Yaz kış
mağara içerisindeki sıcaklığın 18-19 derece olması da insanı hayrete düşüren bir başka
olaydır.1080 metre rakım yükseklikteki mağara girişi yanında Valiliğimizce yaptırılan
tamamen doğayla uyum içerisindeki ahşap kafeterya ve dinlenme tesislerinde yayık ayranla
çökelekli yemek mutluluğun ta kendisidir.
Devini Mağarası ve Kale Kalıntısı, Tokat İli, Turhal İlçesi, Şenyurt Kasabası,
Mercimek Dağı’nda yer almaktadır. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanunu’nun 6.maddesi kapsamında olup, Kayseri Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kurulu’nun 29/04/2004 tarih ve 3543 sayılı kararı ile 1.derece Arkeolojik Sit alanı ilan
edilmiştir.
Mağara, Mercimek Dağı eteklerinde, sarp bir kayalıkta yer almaktadır. Mağara
çevresinde, küçük bir kaleye ait sarnıç ve duvar kalıntıları bulunmaktadır. Girişinde bir
koridor bulunan mağarada üç salon görülmektedir. İlk salonda muhtemelen Klasik Çağa ait
yapı kalıntısı yer almaktadır. Mağara az sayıda sarkıt ve dikite sahiptir. Damlamaları, böcek
ve yarasalarıyla canlılığını sürdürmektedir.
Evrenköy Mağarası, Tokat İli, Zile İlçesi, Evrenköy Kasabası’nda yer almaktadır.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 6.maddesi kapsamında, doğal
sit alanıdır. Sivas Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 04/12/2010 tarih ve 2015
sayılı kararı ile II.Derece sit alanı ilan edilmiştir.
Evrenköy Kasabasının güneyinde, kayalık bir tepede yer almaktadır. Mağaranın girişi,
kayalık tepenin kuzey yamacında bulunmaktadır. İçerisinde gösterişli sarkıt ve dikitler
bulunmaktadır.
3.7.3. İklim Özellikleri
Tokat İli Orta Karadeniz bölümünün iç kısımlarında yer almaktadır. Bu nedenle İlimiz
hem Karadeniz iklim özellikleri hem de İç Anadolu'daki step (kara) ikliminin etkisi altındadır.
Bu özelliği ile Bölgemiz ikliminin, Karadeniz ve İç Anadolu'daki step iklimleri arasında geçiş
özelliği taşıdığı ifade edilebilir.
İlimizde genel olarak yaz mevsimi alçak alanlarda sıcak-kurak, yüksek yerlerde serin
yer yer yağışlı, kış mevsiminde soğuk ve kar yağışlıdır. İklim özelliklerinin belirlenmesinde
denize olan uzaklık ve yüksekliğin etkisi önemlidir. Bu nedenle iklim özellikleri açısından,
İlimiz kuzeyi ile güneyi arasında yükseltinin artması nedeniyle önemli farklılıklar görülür.
Bölgemiz için yürütülen meteorolojik faaliyetler kapsamında; hava tahminlerinin
temel verilerini oluşturan sinoptik, iklim çalışmalarında kullanılan klimatolojik, tarımsal
gözlemler için fenolojik ve havacılık sektörü için aeronotik çalışmalar yapılmaktadır.
31
İlimiz merkezi, Tokat Havaalanı, Başçiftlik, Turhal ve Zile İlçelerimizde bulunan
otomatik istasyonlara ilaveten Almus, Artova, Erbaa, Niksar, Reşadiye, Sulusaray ilçeleri ile
Toprak-Su Araştırma Enstitüsü bünyesinde de sıcaklık, basınç, nem, yağış, rüzgâr, toprak
sıcaklıkları, güneşlenme süresi ve şiddeti gibi meteorolojik parametrelere ait anlık değerlerin
ölçüldüğü otomatik istasyonların kurulması yönündeki çalışmalar tamamlanmıştır.
Sıcaklık
İlimizin uzun yıllar ortalama sıcaklığı 12,5 °C’dir. Türkiye ortalamasının 13,1 °C
olduğu dikkate alındığında, Ülkemizin daha serin bölgesinde yer aldığımız ifade edilebilir.
2011 yılı sıcaklık ortalaması 11,8 °C olarak tespit edilmiş olup tabloda da görüleceği üzere en
sıcak ay olan Temmuz ayı ortalaması 23,9 °C ve en soğuk ay olan Ocak ayı ortalaması 2,3
C’dir.
OCA ŞUB MAR
NİS
MAY
HAZ
TEM
AĞU
EYL
EKİ KAS ARA ORT
NORMALLER
1,9
3,3
7,4
12,5
16,3
19,8
22,3
22,4
18,8
13,6
7,6
3,6
12,5
2011
2,3
3,6
6,6
10,5
15,2
19,0
23,9
21,8
18,3
12,9
3,7
4,0
11,8
1975 yılından günümüze kadar yapılan ölçümler değerlendirildiğinde; en yüksek
sıcaklık 30.07.2000 tarihinde 45,0 °C, en düşük sıcaklık 23.02.1985 tarihinde -22,1 °C olarak
tespit edilmiştir.
Yağışlar
Uzun yıllar (1975-2011) ortalamasına göre metrekareye 450,1 kg yağış alan Tokat,
Türkiye ortalamasının (643,9 kg) altında bir değere sahiptir. En yağışlı dönem Nisan ve
Haziran aylarının bulunduğu İlkbahar dönemidir. Grafikte de görüleceği üzere 2011 yılı
toplam yağışı, normallerinin üzerindedir.
Yağış Analizi
100,0
80,0
60,0
Normalleri
40,0
2011
20,0
0,0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Aylar
32
Kar, Dolu, Sis ve Kırağılı Günler
İlimizde klimatolojik amaçlı yapılan gözlemlerden elde edilen verilere göre ortalama
dolulu, kar yağışlı, karla örtülü, kırağılı ve sisli gün sayıları aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Uzun Yıllar Aylık Ortalama Dolulu Günler Sayısı
Ocak
Şubat
Mart
-
0,1
0,2
Nisan Mayıs Haziran
0,5
0,6
0,5
Temmuz
Ağustos
Eylül
0,0
-
0,1
Ekim Kasım Aralık
0,0
0,1
-
1975-2011 döneminde dolu hadisesinin en fazla görüldüğü ay Mayıs ayı olmuştur.
2011 yılında ise İl merkezinde dolu yağışı tespit edilmemiştir.
Uzun Yıllar Aylık Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı
Ocak
Şubat
Mart
7,7
6,9
4,3
0,8
-
-
Temmuz
Ağustos
Eylül
-
-
-
Ekim Kasım Aralık
0,1
2
5,6
Uzun yıllar ortalamasına göre, en fazla kar yağışının görüldüğü Ocak ve Şubat
aylarında yerde kar örtüsünün kaldığı gün sayıları sırasıyla 8,3 ve 6,0 gün olarak bulunmuştur.
2011 yılı itibariyle ise kar yağışlı gün sayısı 22, karla örtülü gün sayısı 5’dir.
Kırağı, havadaki su buharının soğuk yüzey ve/veya cisim üzerinde yoğunlaşarak katı
faza geçmesi hadisesidir. Kırağının oluşabilmesi için havanın açık ve durgun olması gerekir.
Uzun yıllar ortalamasına göre İlimizde kırağılı günlerin en çok görüldüğü aylar Kasım ve
Aralık aylarıdır. 2011 yılında kırağılı gün sayısı ise 9 olarak tespit edilmiştir.
Uzun Yıllar Aylık Ortalama Sisli Günler Sayısı
Ocak
Şubat
Mart
1,2
0,5
0,1
0,1
0
0
Temmuz
Ağustos
Eylül
-
-
0
Ekim Kasım Aralık
0,1
0,8
2
Yatay görüş mesafesinin 1 km'nin altına düşmesi sis olarak adlandırılmakta olup
stratus bulutunun yerde veya yere yakın seviyede oluşması olarak da bilinir. Uzun yıllar
ortalamasında göre, İlimizde sis hadisesi en fazla Aralık ayında görülmektedir. İlimiz
merkezinde 2011 yılında sisli gün tespit edilmemiştir.
Rüzgâr
İlimizde, hâkim rüzgâr yönü, Poyraz olarak ifade edilen doğu-kuzey-doğu (ENE)’dir.
Uzun yıllar değerlerine göre ortalama hızı 2,3 m/s olarak hesaplanan rüzgâr parametresine ait
hesaplanan 2011 yılı ortalama rüzgâr değeri 2,5 m/sn’dir.
1975-2011 yıllarını kapsayan dönem içinde 01.01.1978 tarihinde ölçülen 176
km/sa’lik ekstrem rüzgar, bahse konu dönemde İlimizde ölçülen en yüksek rüzgar değeridir.
2011 yılı içinde ise ölçülen en kuvvetli rüzgâr, Mart ayındaki 69 km/sa’lik değerdir.
33
Kuvvetli rüzgâr olarak kabul edilen 10,8 m/s değerinden daha yüksek değerlerin
ölçüldüğü gün sayılarına bakıldığında; uzun yıllar ortalamasına göre en fazla kuvvetli rüzgârlı
gün tespit edilen ayın 7,7 gün ortalaması ile Nisan olduğu görülmektedir. 2011 yılında toplam
kuvvetli rüzgârlı gün sayısı 84 olarak tespit edilmiştir.
Uzun Yıllar Aylık Ortalama Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayısı
Ocak
Şubat
Mart
4
5
6,6
7,7
5,6
4,3
Temmuz
Ağustos
Eylül
4,5
4
2,7
Ekim Kasım Aralık
2,7
3,2
3,8
Fırtınalı gün olarak kabul edilen 17,2 m/s değerinden daha yüksek değerlerin
ölçüldüğü gün sayılarına bakıldığında; uzun yıllar ortalamasına göre en fazla fırtınanın olduğu
ay, 2 gün ortalaması ile Mart’tır. İlimizde 2011 yılında tespit edilen fırtınalı gün sayısı da
2’dir.
Nem
İlimizde, uzun yıllar ortalamasına göre aylık ortalama nispi nemin en düşük seyrettiği
ay %57,4 ile Temmuz, en yüksek seyrettiği ay %70,7 ile Aralık olarak tespit edilmiştir. 2011
yılında ise %69,0 nispi nem ortalaması ile Ocak ayı en yüksek orana sahip ay olmuştur.
Uzun Yıllar Aylık Ortalama Nem (%)
Ocak
Şubat
Mart
68,6
63,7
59,9
59,4
60,4
58,9
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim Kasım Aralık
57,4
58,2
59,6
65,1
69,2
70,7
Basınç
Tokat İline ait uzun yıllar ortalamasına göre tespit edilen aylık maksimum ve
minimum basınç ile aylık ortalama buhar basıncı değerleri aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Buhar basıncı değerleri, sıcaklığa paralel olarak artış göstermekte olup yaz aylarında en
yüksek değerlerine ulaşırken kış aylarında düşük değerler almıştır.
Uzun Yıllar Aylık Ortalama Buhar Basıncı (hPa)
Ocak
Şubat
Mart
6,0
6,0
7,0
8,9
11,2
13,4
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim Kasım Aralık
15,3
15,4
12,6
10,4
7,2
5,6
3.7.4. Hidrografya
İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar; İl Özel İdaresi envanter kayıtlarına göre; 609 köy ve
328 ünite sulu, 1 köy yetersiz, 1 ünite ise susuz durumdadır.
34
Barajlar : İlimizde Almus Barajı, Belpınar Barajı ,Boztepe Barajı, Boztepe Barajı,
Bedirkale Barajı, Akbelen Barajı vardır.
Yer Altı Su Kaynakları
Çamlıbel Ovası Yeraltı Suyu Kaynakları, Çamlıbel Ovası’nda özellikle drenaj
yetersizliğinden dolayı Tuzla Çayırı’nda mevcut kuyunun etrafındaki alanda oluşan tuzluluk,
ovanın yeraltı suyu kalitesine tesir edecek miktar ve çapta değildir. Bodurga ve Çubuklu
Köyleri arasında, Çekerek Çayı boyunca uzanan alandan, 10-15 cm derinlikteki sığ kuyularla
yer altı suyu temin edilebilir. Çamlıbel Ovası çevresindeki kuyuların pH değerleri 7,2 ile 8,4
arasında değişmektedir. Çoğu kuyu suyunda organik madde saptanmamıştır. Organik madde
mevcut olan kuyu sularında ise 1 mg O2/L konsantrasyonunda organik madde mevcuttur.
Sertlik genellikle 20 FS0 _ 30 FS0 arasında değişmektedir. Sadece tuzla kuyusunda sertliğin
152,00 FS0 olduğu saptanmıştır. Çamlıbel Ovası’ndaki mevcut yeraltı suları ABD Tuzluluk
Laboratuarı’nın hazırladığı diyagrama göre C2S1 sınıfına girmektedir. C2S1 sınıfı, orta tuzlu ve
az sodyumlu suları karakterize ederler. Toprak uygun olduğu taktirde tuza çok hassas
bitkilerin haricinde sulama suyu amacıyla kullanılmaya uygundurlar.
Kazova Yeraltı Suyu Kaynakları, Kazova’da mevcut yeraltı sularının kimyasal
analizleri sonucu pH değerlerinin 7,5_8,4 arasında değiştiği, organik madde içeriğinin 1,5
mgO2/L civarında olduğu, sertlik değerinin ise 16,5_30 FS0 arasında olduğu saptanmıştır.
Kazovası’daki mevcut yeraltı suları ABD Tuzluluk Laboratuvarı’nın hazırladığı diyagrama
göre C2S sınıfına girmektedir.
Erbaa Ovası Yeraltı Suyu Kaynakları, Erbaa Ovası mevcut olan sondaj kuyu
sularının içerdiği tüm kimyasal maddelerin konsantrasyonları bakımından içme amacına
uygun olduğu saptanmıştır. Erbaa Ovası’ndaki mevcut yeraltı suları ABD Tuzluluk
Laboratuvarı’nın hazırladığı diyagrama göre C2S1 sınıfına girmektedir. Mevcut kuyuların pH
değerleri 7,4 –8,4 arasında değişmektedir. Sertlik değerleri 20 FS0’dir. Organik madde içeriği
ise 1,5 mgO2/L konsantrasyonuna sahiptirler.
Zile Ovası Yeraltı Suyu Kaynakları, Zile Ovası’nda mevcut olan kuyu sularının pH
değerleri 7,4-8,7 arasında değişmektedir. Sertlik ortalama 20 FS0’dir. Organik madde içeriği 2 mgO2/L
civarındadır. Nitrit ve Amonyak bulunmamaktadır. Zile Ovası’ndaki mevcut yeraltı suları ABD
Tuzluluk Laboratuarı’nın hazırladığı diyagrama göre C2S1 sınıfına girmektedir.
3.7.5. Toprak Özellikleri
Genel Toprak Yapısı
İl’ in değişik topografyası, iklimi ve jeolojik yapı farklılıkları ile vejetasyondaki
çeşitlilik, değişik özelliklere sahip toprakların oluşumuna neden olmuştur. Bu durum bitki
besin maddeleri kapsamında da kendini göstermektedir. İl topraklarının ortalama analiz
sonuçlarına göre yapılan genel değerlendirme neticeleri aşağıda özetlenmektedir.
a-Toprak Bünyesi
Saturasyon (işba) yüzdesine göre yapılan sınıflandırmada tarım topraklarının
%31‘tınlı, %64‘ü killi-tınlı ve %5’i killi bünyeye sahiptir. Bu dağılım il’de tarım için uygun
toprak bünyesi varlığını göstermektedir.
b-Toprak Reaksiyonu (pH)
Tarım topraklarının %9.7‘si asit (pH 6.5‘den düşük ), %25.6‘sı nötr (pH 6.6-7.5)
%64.72’si ise alkali (Ph 7.5 den büyük ) reaksiyona sahiptir
c-Toprak Tuzluluğu (% Total tuz)
35
İşlemeli tarım uygulanan toprakların %99,9’u tuzsuz , %0,1’i ise hafif tuzludur.
d-Toprakta Kireç (CaCO3 )
İl topraklarının %27.8 ‘i az kireçli , %19.6‘sı kireçli ,%32.2‘si orta kireçli, %13.12I
fazla kireçli ve %7.3‘ü ise çok fazla kireçlidir. Yağış ve yıkanmanın Doğu Karadeniz
Bölgesine oranla az olması nedeniyle il ‘de asit
sahalar daha az görülmektedir.
e- Organik Madde
Tarım topraklarının büyük bir kısmı organik madde yönünden fakir durumdadır.
Analiz sonuçları ortalamasına göre; toprakların %3,4’ünde organik madde çok az, %40,5’inde
az, %32,4’ünde orta, %13,1’inde iyi ve %10,6’sında ise yeter düzeydedir.İl topraklarının
azotlu gübrelerle gübrelenmesi gereklidir. Azot noksanlığına yağışlar ve erozyon neden
olmaktadır. Organik madde miktarını arttırıcı önlemlere başvurulması, verimde devamlılık ve
artış için gereklidir.
f- Fosfor
Bitkiler tarafından alınabilir fosfor tayinlerinde, (Olsen metoduna göre ) tarım
topraklarının %73’ünde fosfor az, %11 ‘inde orta, %7’sinde yüksek ve fosfor eksikliği
gösteren toprakların fosforlu gübrelerle takviye edilmesi gerekmektedir.
g-Potasyum
Memleketimizin jeolojik yapısı ve iklim durumu, topraklarda fazla miktarda potasyum
birikmesine neden olmaktadır. İl topraklarının %2’sinde potasyum az, %5’inde orta, %7’sinde
yeter ve %86’dasında ise fazla miktarda potasyum tespit edilmiştir
3.7.6. Arazi Varlığı
Tarımsal Topraklar; İklim, topografya ve ana maddelerin farklılıkları nedeniyle
Tokat İlinde çeşitli büyük toprak grupları oluşmuştur. Bu toprak gruplarının yanı sıra toprak
örtüsünden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir.
İlin Arazi Varlığı (2008)
YÜZÖLÇÜMÜ (Ha)
998.242
ARAZİNİN DAĞILIMI
ALAN (Ha)
Tarım Arazisi (İşlenen)
327.834,6
1
Tarıma Elverişli Boş Alan
46.976,4
2
Çayır-Mera Arazileri
131.683,0
3
Orman Arazisi
386.239,0
4
Diğer Araziler
105.509,0
5
GENEL TOPLAM
998.242,0
Kaynak: Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
%
32,4
5,2
13,2
38,7
10,5
100,0
Grafik E.1: İlin Arazi Varlığı
36
Grafik 1 incelendiğinde
en yüksek paya % 38.7 ile
orman alanları, en düşük
paya ise % 5,2 ile tarıma
elverişli
boş
alanlar
sahiptir. İşlenen tarım
alanları % 32.4 payla
ikinci sırada gelmekte,
bunu % 13.2 ile çayırmer’a alanları, % 10.5 ile
diğer araziler izlemektedir.
Kaynak: Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
3.7.7. Orman Varlığı
Tokat ili topraklarının yaklaşık olarak % 42'ı orman ve fundalıklarla , % 58 orman
niteliği taşımayan alandır. Tokat yurdumuzun sayılı orman bölgelerinden biridir. Kuzeyde ve
güneyde il topraklarına giren dağların hemen hepsi ormanlıktır. Bölge ormanlarının genişliği
iller içinde altıncı gelir.
Tokat'ta narenciye hariç diğer bütün bitki ve ağaçları görmek mümkündür. Erbaa
ilçesinde Kozlu, Meydandüzü ve Osmanköy civarında yabani çay, Kale köyü civarında
Çatalan ormanları ile Reşadiye ilçesi Kazalapa yakınlarındaki orman serileri içerisinde
Lübnan sediri yetişmektedir.
Ormanlar daha çok Almus, Reşadiye ve Niksar ilçeleri dolaylarındadır. Karaçam,
sarıçam, köknar, gürgen ve sedir gibi ağaç türleri en yaygın olanlarıdır. Bu ağaç türlerinin
içerisinde yer yer fındık, kızılcık, yabani erik, elma, ahlat, alıç, gibi türlere de rastlamak
mümkündür. Ovalarda ve vadi tabanlarında ise söğüt ve kavak çoğunluktadır. İlin güney
kesimlerinde (Artova ve Zile dolayları) ağaçlar çok seyrekleşir. Bu yörelerde hakim bitki
örtüsü bozkırlar (step) dır. İlkbahar ve yaz başlarında yeşil olan bu bitki örtüsü yaz sonlarında
sararır, bozkır görünümünü alır.
Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü Web Sitesi, 2012.
Tokat Orman İşletme Müdürlüğü sahasındaki ormanların ağaç türlerine göre dağılımı
aşağıdaki gibidir.
37
-Karaçam
-Sarıçam
-Ardıç
-Kayın
-Meşe
-İbreliler arası karışık
-Yapraklılar arası karışık
-İbreli+Yapraklı karışık
Ormanlık Saha TOPLAM
: 757.0 ha
: 7953.0 ha
: 7411.0 ha
: 13450.0 ha
: 99994.0 ha
: 273.0 ha
: 27309.0 ha
: 27028.5 ha
: 184175,5 ha
3.7.8. Flora-Fauna ve Hassas Yöreler
Flora
Tokat İli, gerek orman arazileri, gerekse mera, yaylak ve kışlaklar, flora ve fauna
bakımından oldukça zengindir.
Tokat İli 2400 metreye ulaşan dağları ve yeryüzü şekillerinin çeşitliliği ile özel bir
konuma sahiptir. Bu özelliği Tokat’a kültür bitkileri açısından ülkemizdeki 5 mikrogen
merkezinden biri olma ayrıcalığı kazandırmıştır. Tokat İli meyve cins ve türleri meyve,
baklagiller, yem bitkileri açısından gen merkezi konumundadır. Yapılan araştırmalarda kiraz
ve vişnenin en önemli gen kaynaklarının Tokat yöresinde olduğu ve Tokat’a özgü Cerasus
İnkana adlı kiraz türünün endemik bir bitki olduğu görülmüştür. Çok geniş bir tarım alanına
sahip ilde her türlü tarla, bağ-bahçe tarımı yapılmaktadır. Turunçgiller hariç bütün bitki ve
ağaçları görmek mümkündür. Doğal olarak yetişen birçok yem bitkisinin yanında; Narince
Üzümü, Tokat Bağ Yaprağı, Madımak, kuşburnu, böğürtlen, yabani armut, ıhlamur, kızılcık,
alıç, menegiç, kekik, salşep, madımak, ballıbaba, yabaninane, kapari, mahlep gibi birçok bitki
türleri mevcuttur.
Erbaa ilçesinde Kozlu, Meyandüzü ve Osmanköy civarında Çatalan ormanları ile
Reşadiye ilçesi Kazalapa yakınlarındaki orman serileri içerisinde Lübnan Sediri ve Erbaa
Doğanyurt (Hayati) ve Niksar Kümbetli (Herkümbet) ve merkez arasında kalan alanlarda
yabani zeytinlikler ve aynı zamanda bu dolaylarda nar ve incir doğal olarak yetişmektedir.
Fauna
Dağların ve ormanların geniş yer tuttuğu ilde değişik türlerde yaban hayvanları da
yaşamaktadır. Bunların başlıcaları yaban domuzu, kurt, tilki, sansar, tavşan, sincap, vaşak, ayı
ve domuzdur. Kuş türlerinin nesilleri ise giderek tükenmektedir. Bu türden önemli av
hayvanları kınalı keklik, bıldırcın ve yaban ördeğidir. Balık türleri olarak akarsularda yer alan
ve göletlerde yetiştirilen sazan, aynalı sazan ve yayın balığı önemlidir. Ayrıca Zinav gölünde
kızılkanat adı ile tanınan lezzetli bir tatlı su balık türü yaşamaktadır.
3.7.9. Yerleşim Alanları ve Nüfus
Yerleşim Alanları:
Tokat ili merkez ilçe dahil 12 (on iki ) ilçe ile Orta Karadeniz Bölgesinde yer alır.
İlimizdeki ilçeler. Merkez, Almus, Artova, Başçiftlik, Erbaa, Niksar, Pazar, Reşadiye,
Sulusaray, Turhal, Yeşilyurt, Zile dir.
38
Harita: Tokat İli İl ve İlçe Sınırları
Tokat’ın ilçelere Uzaklığı
Almus
Tokatt 34
Artova Başçiftlik Erba Niksar Pazar Reşadiye Sulu
a
saray
38
82
81
54
28
89
67
Turhal Yeşilyurt Zile
46
55
62
Nüfus:
Tokat İli sayımlar arası yıllık nüfus artış hızı 1952 yılında ‰ - 0,1’dir. Bu yıldan
itibaren iniş çıkışlar gösteren bu oran 1987 yılı itibariyle ise ‰ 11.50’dir.
Sayımlar Arası Nüfus Artış Hızı (%0)
2000
1982
1972
1962
1952
1942
1935
-5
0
5
10
15
20
25
30
Şekil M.1: Sayımlar Arası Nüfus Artışı
DİE, 1990 ve 2000 Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre nüfus artış hızı ise ‰ 14.15’dir.
(Şehir ‰ 26.24, köy ‰ 3.95) Türkiye’de 2000 yılı nüfus değerlerine bakıldığında, Tokat İli 26’ıncı
sırada yer almaktadır.
39
Şekil M.2: Tokat
İli Nüfus Pramid
İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları
Tüik verilerine göre 2011 yılı İlçeler üzerinden toplam, şehir ve köy nüfusları
aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.
İL
İl ve ilçe
Merkezle
ri
Toplam
Erkek
358 872
178 682
Toplam
TOKAT
Toplam
Erkek
608 299
302 449
Kadın
305 850
köyler Nüfus
Yoğunluğu
Belde
ve
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
180 190
249 427
123 767
125 660
3.7.10. Tarım ve Hayvancılık
Tarım: Tokat İli; Karadeniz Bölgesi ile İç Anadolu Bölgesi İklimi arasında geçit
bölgesi iklimine sahip olup iklim, toprak ve ekolojik yapısı ile 230 metreden 1500 metre
rakımlara kadar tarım yapılan, zengin bir üretim desenine sahip tarımsal potansiyeli yüksek
olan bir ildir.608.299 kişilik nüfusun %59’u şehirlerde, % 41’ i köylerde yasamaktadır.
Ekonomi büyük ölçüde tarıma ve tarıma dayalı sanayiye bağlıdır. İlde 61.419 tarım işletmesi
vardır. İşletmelerin tamamına yakını küçük aile işletmesi şeklinde olup % 78’inde bitkisel
üretim, % 22’sinde hayvansal üretim ön plandadır.
Organik Tarım;2011 yılında 138 üreticide yapılan organik tarım ürün deseni; Ceviz,
Elma, Şeftali, Nar, Yonca, Buğday, Mısır, Yeşil Soğan, Üzüm, Arpa, Fiğ, Kabak, Armut,
Fındık, Ayva, Kiraz, Vişne, Nohut, K. Soğan, Taze Fasulye, Biber, Domates, Kavun, Korunga
ve baldan oluşmaktadır.
1 adet işletme; Erbaa’da Doğal Toplama Yapmaktadır.
Bir işletme Organik Kireç üretmektedir. Bir işletme ise doğadan toplama usulü ile
organik ürün almakta ve işlemektedir.
Hayvancılık: İl Coğrafi konum ve Karadeniz Bölgesi ile İç Anadolu Bölgesi arasında
geçiş bölgesi olması sebebi ile zengin bir çeşitlilik ve uzun bir ve uzun bir vejetasyon süresine
sahiptir.
İl sınırları içinde Yeşilırmak ırmağının üç kolu değişik yükseltilerde geçmektedir. Bu
ovalar ve ovaları bağlayan dağ geçitleri ile yaylalar hayvancılık yapılmasına uygun alanların
oluşmasına vesile olmaktadır. Bu alanlar ve farklı iklim bölgeleri hayvan tür ve ırklarının
farklılığına yol açmaktadır. İl genelinde ağırlıklı olarak yetiştiriciliği yapılan büyük ve
küçükbaş hayvan ırkları şunlardır.
40
61
Büyükbaş Hayvan Irkları: Holstein, Montofon, Simental, jersey, Yerli
Küçükbaş Hayvan Irkları: Karayaka, Ak karaman, Gıcık, Kıl keçisi
İlimizde arıcılık yapan 1430 işletme mevcuttur. Bu işletmelerde 34.437 arı kovanı
olup ortalama yıllık bal üretimi 611 tondur. İlde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan
üretim izni almış 2 adet Ana Arı Üretim İşletmesi vardır. Ayrıca su ürünleri üretimi de
yapılmaktadır. Bunlardan alabalık üretimi başta gelmektedir.
3.7.11. Sanayi ve Teknoloji
Çok eski ve köklü bir geçmişi olan İlimizde, sanayileşme hareketi ilk olarak 1934
yılında faaliyete geçen ve bir kamu kuruluşu olan Turhal Şeker Fabrikasının kurulması ile
başlamıştır. Yer altı zenginlik kaynağımız olan Turhal antimuan, Kuş oturağı mermer ocağı
ve Artova kömür işletmeciliğinin 1930’lu yıllarda başladığı bilinmektedir. 1954’te Turhal
Makine Fabrikası kurulmuştur.
İlk özel sektör kuruluşları olarak ise 1958 yılında Dimes A.Ş., Yükseller Tuğla
Fabrikası, 1960’da Türsant Salça Fabrikası ve 1969’da Timtaş A.Ş. kurulmuştur. 1966 yılında
Almus Hidroelektrik Santrali devreye girmiştir. 1965’li yıllarda 31 adet özel sektör kuruluşu
faaliyete girmiştir. 1970’lerde 41 sanayi kuruluşu ile birlikte Tokat, Turhal ve Zile Küçük
Sanayi Siteleri inşasına başlanmıştır.
Gelişen bu yapıya paralel olarak 1978 yılında Tokat Organize Sanayi Bölgesinin
Kuruluşu Bakanlar Kurulunda kabul edilmiş ve çalışmalarına başlanılmıştır.
Tokat 1984’te Bakanlar Kurulu kararı ile II. Derecede Kalkınmada Öncelikli Yöreler
kapsamına alınmış ve teşvik tedbirleri sonucunda İlimizde özel sektör yatırımlarında hızlı bir
artış gözlenmiştir. Özellikle taş ve toprağa dayalı imalat sanayi sektöründen tuğla ve kiremit,
gıda sektöründen un ve yem sanayinden, ağaç ve orman ürünleri sanayinden parke ve kereste
fabrikaları hızla artmış, sanayide özel sektörün ağırlığı hissedilmeye başlanmıştır.
1990’lı yıllardan itibaren tekstil sektöründe yapılan yatırımlar ile önemli istihdam
alanı oluşmuş ve İl ekonomisinde hissedilir bir hareketlilik gözlenmiştir. İl, Bakanlar Kurulu
kararı ile 01.01.1997 tarihinden itibaren Kalkınmada 1. Derecede Öncelikli Yöre kapsamına
alınmış ve bu sanayi yatırımlarını olumlu etkilemiş, ancak 1998 yılında 4325 Sayılı Yasa ile
diğer İllere getirilen ilave teşvikler İlimize yönelik ilgiyi azaltmıştır.
Bugüne gelindiğinde ise 5084 ve 5350 sayılı yatırımların ve İstihdamın Teşviki
konusunda çıkarılan kanunla Tokat ekonomik potansiyeli ve bu sektörlerdeki faaliyetler
itibariyle Türkiye’deki birçok İle göre daha şanslı ve avantajlı bir konuma geçmiş olup,
emeğe dayalı imalathanelerden modern ve ileri teknolojiye sahip imalat sanayi yatırımlarına
geçiş yapmıştır.
İlimiz konumu itibariyle ülkemizi doğudan batıya, Avrupa’yı Asya’ya bağlayan
Türkiye Transit Karayolu üzerindedir. Ayrıca Orta Karadenizden Doğu Anadolu ve
Güneydoğu Anadolu’ya geçişi sağlayan bir kapı ve Samsun Limanını Doğu Anadolu’ya açan
bir geçiş noktası özelliğini taşımaktadır.
İlde mevcut karayolu, demiryolu ulaşımı, havaalanı ve deniz ulaşımına çok kısa
mesafede kavuşulması imkânı sanaî ve tarımsal ürünlerin pazara ulaştırılmasında kolaylık
sağlarken 1. Sınıf Gümrük Müdürlüğünün bulunması üretim ve ihracatın yapılmasında
tamamlayıcı bir unsurdur. Hammadde kaynakları, zengin yeraltı kaynakları (Antimuan,
mermer, bentonit, kömür v.b) ve enerji sorunu olmaması (Almus, Köklüce ve Ataköy HES)
İlde yapılacak yatırımlarda tercih sebebidir.
İlimiz yeraltı maden kaynakları olarak değişik cins ve kalitede yüksek rezervde
mermer, kömür, antimuan, bentonit ve maden yataklarına sahiptir. Antimuan ve bentonit ülke
41
içinde pazarlanmakta ve ihraç edilmektedir. Dünyadaki mermer kalitesi ile yarışacak
konumda bulunan ve siyah - yeşil renkli diyabaz yatakları mevcuttur.
3.7.12. Altyapı, Ulaşım, Haberleşme ve Konaklama
Karayolları: Tokat İl merkezi, çevre merkezlere ve diğer bölgelere üç devlet yolu ile
bağlıdır. Niksar-Akkuş ekseni ile Doğu Karadeniz bağlantısı, Çamlıbel-Yıldız ekseni ile Sivas
ve Erzincan bağlantısı, Turhal-Aydınca ekseni ile de Amasya ve Orta Karadeniz Bağlantısı
kurulmaktadır.
Tokat İl Hudutları içerisindeki yol ağı uzunluğu 683 km.dir. Bu yolların 361 km’si
Devlet yolu, 322 km’si İl yoludur. 92 km.si BSK, 585 km’si Sathi Kaplama, 6 km.si Stabilize
yoldur. İlde km2’ye 69 mt. Karayolu ile (Belediye ve Köy Yolları Hariç) 83 kişi düşmektedir.
Karayolu ile Ankara’ya 399 km, Samsun’a 232 km, Ordu’ya 233 km, Sivas’a 108 km,
Yozgat’a 206 km, Amasya’ya 114 km ve İstanbul’a 785 km uzaklıktadır.
Demiryolları: İl içerisinde demiryolu hattı Artova, Yeşilyurt, Sulusaray, Zile ve
Turhal olmak üzere beş İlçeden geçmektedir. Bu İlçelerde toplam sekiz istasyon mevcuttur.
Havayolları :İlimizde bir adet havaalanı bulunmaktadır. Havaalanı İlimiz merkezine
20 km uzaklıktadır. Havaalanı meydanında 1 apron,1 pist, 1 taksirut mevcuttur. Meydan yıllık
150.000 yolcu ve 8760 uçak kapasitelidir.1995 yılında yapılan ve 2000 yılında hava trafiğine
kapanan Tokat Hava Alanı, 16.04.2006 tarihinde yeniden trafiğe açılmış,2009 yılı içerisinde
hava trafiğine tekrar kapatılmıştır. Havaalanı 2010 yılında tekrar hava trafiğine
açılmıştır.2011 yılı içerisinde havaalanına gelen uçak sayısı 426,giden uçak sayısı 425 olup
toplam 31.238 yolcu taşınmıştır.
Konaklama: İlimizde çeşitli kamu kurumlarının misafirhaneleri mevcut olup,
otellerin listesi ekte sunulmuştur.
3.7.13. Madencilik
Sanayi Madenleri: Asbest, Bentonit
Metalik Madenler: Manganez, Bakır, Demir, Krom, Antimuan ,Asbest
Enerji Madenleri: İlimizde enerji madenlerinden sadece linyit kömürü bulunmakla
birlikte söz konusu maden yataklarında bu gün itibari ile faaliyette bulunulmamaktadır.
Taş Ocaklarına Tabi Olan Doğal Malzemeler: İlimizde taş ocakları nizamnamesine
tabi olan doğal malzemeler ve bu malzemelerle ilgili işletmeler bulunmaktadır.
3.7.14. Enerji
Güneş Enerjisi:
Tokat İlindeki güneşlenme süresi ortalama 5.58 dak/saat, ışınım
şiddeti ise 339.04 kalori/cm2.dakikadır. İlde güneş enerjisinden, binaların çatısına yerleştirilen
paneller vasıtasıyla sıcak su elde edilmesi şeklinde yararlanılmaktadır. Güneş enerjisi,
yenilebilir ve çevre açısından sorun yaratmayan bir enerji kaynağıdır.
42
Rüzgar Enerjisi: Tokat İlinde, uzun yıllara ait değerler ortalaması itibariyle; hakim
rüzgar kuzeydoğu yönünden 2.3 m/sn hızında esmektedir. Pem Enerji A.Ş. tarafından kurulan
Killik Rüzgar Enerji Santrali 40 MW elektrik enerjisi üretim kapasitesine sahip olup 2011 yılı
içinde faaliyete geçmiştir.
Kömür: İlimiz sınırları içerisinde Artova, Turhal ve Zile ilçelerinde kömür cevheri
bulunmaktadır.
Hidrolik Enerji: İlimiz sınırları içerisinde akarsu gücünden barajlar yolu ile elektrik
enerjisi elde edilmektedir.
3.7.15. Turizm
M.Ö. 4000 yıllarından başlayarak 14 devlet
ve birçok beyliğin yaşadığı ve egemen olduğu
Tokat; geniş ve sulak vadilerle bunlar arasındaki
geçitlerden oluşan bereketli alanların orta yerinde
bulunmaktadır.
Kalkotik ve ilk tunç çağlarından sonra Büyük Hitit
Devletinin doğu federasyonlarına bağlı birçok
kentin, Yeşilırmak'ın kolları Kelkit, Tozanlı ve
Çekerek kolu vadileri boyunca kurulması ile
başlayan, Pers ve Pontus döneminde doruğa ulaşan derebeylik dönemi, Tokat, Niksar, Zile ve
Turhal'da en tipik ve güçlü şeklini almıştır.
İlimiz toprakları üzerinde kurulan Hitit ve Frig yerleşim
alanları, M.Ö. 2500 - 4000 yılları arasında, yüksek düzeyde sanat ve
kültür yaşamına ulaşmıştır. İç Anadolu yaylalarını aşamayan İon
Kültürünün M.Ö. 6. yüzyıldan itibaren, Kolonileri ile birlikte,
Karadeniz'den Polemonion ( Ünye) ve Amisos (Samsun ) yolu ile
Komana ya ( Tokat ) gelmiş, güneydeki geleneksel "Kapadokya "
ve doğudan gelen Pers kültürü ile kaynaşmıştır.
Daha sonra uzun bir dönem içerisinde Roma ve Bizans Egemenliği altına giren Tokat,
Danişmend ve Selçuklu Türklerinin siyasi üstünlükleriyle birlikte Maveraünnehir'den gelen
Türk İslâm kültürü ile tanışmıştır. 900 yıldan beri de Türk Egemenliği altındadır.
Selçuklular zamanında Anadolu'nun 6. büyük kenti olan Tokat; 12. yüzyılda Bizans
ve Haçlı orduları, 1243 yılından itibaren de Moğol baskısı altında olmasına rağmen İlhanlı
egemenliği sonuna kadar gelişmesini sürdürmüş, antik dönemlerde olduğu gibi ekonomi ve
ticareti gelişmiş, doğu batı yönündeki büyük ticaret kervanlarının konakladığı hanlar,
kervansaraylar ile düzenli yol ve köprüler inşa edilmiştir
43
Selçuklu Türklerinin Anadolu'da yarattığı, özü güzellik ve sabır olan bu uygarlığın
kültür, sanat, mimarlık, bayındırlık eserleri ile Tokat'ta hemen yüz yüze gelinir. Moğolların
yaptığı büyük tahribatın ardından 14. yüzyıl sonunda
Osmanlı egemenliğine giren Tokat, yükselme
döneminde bölgenin tarım ve sanayi merkezlerinden
biri olmuştur.
Evliya Çelebi'nin uzun uzun anlattığı gibi
"Tokat'ın bağ. bahçe ve ovaları Osmanlı Ordularının
konaklama ve gıda ambarı olmuş, bakırcılık,
ipekçilik, pamuklu dokuma ile çeşitli sanayi ve el
sanatları gelişmiş, iş hanları ve çarşıları Bağdat,
Bursa ve Halep'tekiler ile kıyaslanır olmuştur."
ifadeleri bunun kanıtıdır.
17. yüzyılın bitimi ile beraber gerileyen imparatorluk döneminde, Tokat olumsuz
etkilenmiş, gelişme ve canlılığını yitirmiştir. Osmanlı Devleti'nin gelişme devrinde önemini
yitiren ve pek çok ekonomik sorunlarla karşılaşan Tokat, hiçbir gelişme gösterememiş,
1863'ten sonra Sivas'a bağlı bucak, 187S'de mutasarrıflık (sancak beyliği) 1920'de müstakil
liva ve nihayet Cumhuriyetin ilanı ile beraber il olmuştur.
Tarihi boyunca önemli bir ticaret merkezi olması ve kral yolu üzerinde bulunmasının
verdiği avantajla Tokat tarihi boyunca önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Bu nedenle,
özellikle Selçuklu, Danişment ve Osmanlı dönemlerinde Tokat’ta imar işlerine büyük önem
verilmiş, önemli ölçüde camii han, hamam, kervansaray ve köprü inşa edilmiştir. Başta Tokat
Kalesi, Bey Sokağı Evleri, Meydan Camii, Ali Paşa Camii, ehzat Camii, ıdırlık Köprüsü,
aşhan, Bedestenler, Latifoğlu Konağı, bunun yanında türbeler, Pazar ilçesinde Mahperi Hatun
kervansarayı, Ballıca Mağarası, Niksar’da Niksar Kalesi, Çöreği Büyük Camii, Leylekli
Köprü, Zile’de Zile Kalesi Maşathöyük ören yeri, Erbaa’da Silahtar Ömer Paşa Camii, bu
eserleri başında yer almaktadır.
Tokat’a gelen yerli ve yabancı turist sayısı
YERLİ
YABANCI
110.717
745
116.860
633
140.263
443
135.664
663
143.720
626
155.229
419
144.948
603
(Aralık ayı hariç)
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Web Sitesi, 2012
YILLAR
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
44
3.8. İLGİ GRUBU ve PAYDAŞ ANALİZİ
İlimizde faaliyet göstermekte olan turizm dernekleri;
Turizm
Dernekleri
Avcılık
Atıcılık
Dernekleri
İzcilik
Dernekleri
4.
*TUDER
*Niksar Doğa
Sporları Derneği
ve Niksar Avcılar ve
Atıcılar Derneği
Erbaa Avcılar ve
Atıcılar Spor
Kulübü Derneği
Turhal Avcılar ve
Atıcılar Derneği
Pazar Avcılar
Derneği
Zile Atıcılar ve
Balıkçılar
Derneği
Zile Atıcılar ve
Doğa Sporları
Derneği
Zile Av ve Doğa
Sporları Derneği
Almus Avcılar
Derneği
Akdoğan Spor
Kulübü Derneği
Turhal Genç
Avcılar Derneği
Doğa ve doğal kaynaklarını korumak, turizm ve
turizm kaynaklarını geliştirmek, yöre insanının
yaşam seviyesini yükseltmek ve kaynakların gelecek
nesillere kalmasını sağlamak. Doğa turizmine
yönelik faaliyetler yapmak.
Ekolojik dengeyi korumak, sağlıklı çevre ve doğal
yaşam bilincini pekiştirmek üyelerin fizik ve moral
eğitimini
sağlamak,
sosyal
ve
kültürel
gereksinimlerini karşılamak. Avcılık ve atıcılık
sporunu bilinçli faaliyetlerle geliştirmek
İzcilik ruhunun çocuklar ve gençler arasında
benimsenmesini sağlamak. İzcilik çalışmalarını
ulusal ve uluslararası çerçeve de ve izcilik prensipleri
doğrultusunda geliştirmek, yaymak bu çalışmaların
izcilik ve yurt sevgisi içinde gerçekleştirilmesini
sağlamak. Doğa bilinçli izcilik faaliyetlerinde
bulunmak.
TOKAT DOĞA TURİZMİ ARZI
4.1 TOKAT’IN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI)
Tokat, tarihi ve kültürel mirası ile doğal güzellikleri koruyarak bugüne taşıyan ender
bir Anadolu kentidir. Anadolu’nun saklı tarihinin izlerini bugün Komana ve Sebastopolis
antik kentlerinde, Merkez, Niksar, Zile ve Pazar ilçelerinde sürmek mümkündür.
Baş burcu ile görkemli ve ürkütücü bir kayanın tepesine oturmuş yaklaşık 1500
yaşındaki Tokat Kalesi bugünkü şehir merkezinin ilk yerleşim alanıdır. Türklerin Anadolu’ya
45
gelişinden itibaren, mimarlık adına ortaya koyulan eserlerin ve kentin geçmişte yaşadığı
kültürel ve ekonomik hayatının izleri 900 adımda 900 yıl yolculuğu ile görülebilmektedir. 12.
yüzyılda yapılan Çukur (Yağıbasan) Medrese; Türkmen bölgesinde yapılan ilk kapalı avlulu
Anadolu Medreselerinden biridir. Bu bölgede bulunan Taşhan, Devecihan, Paşahanı,
Yazmacılar Hanı ve Arastalı Bedesten; tarih boyunca kentin yaşadığı ekonomik canlılığın
kanıtları arasındadır. Bu yapılar arasında Taşhan, Anadolu’nun en büyük şehir hanları ve
Türkiye’nin en güzel beş hanı arasında gösterilmektedir. Kent merkezinde ayrıca
Anadolu’nun en eski camisi olan Garipler Camii, Anadolu’nun 15. yüzyıla ait en güzel
camilerinden birisi olan ve Sultan II. Bayezıd tarafından annesi adına inşa ettirilen Gülbahar
Hatun Camii bulunmaktadır. Halit Sokak ve Bey Sokak’ta günümüze ulaşan geç Osmanlı
dönemi geleneksel konutlarını görmek mümkündür. Dünyada tüm müştemilatıyla ayakta
kalmış tek ve en güzel ahşap mevlevihanesi bugün Mevlevihane Müzesi olarak hizmet
vermektedir.
Roma döneminde doğu-batı ve kuzey-güney yol güzergâhında Karadeniz’in beş büyük
kentinden biri ve para basma yetkisine sahip zengin antik kenti Sebastopolis ile Kuzey
Anadolu’da Mitridat Krallığı’nın din ve ticaret merkezi statüsündeki Helenistik dönemin
özerk kenti olan Komana antik kenti kalıntıları günümüze dek ulaşabilmiştir.
Zile Anadolu’nun en eski yerleşimleri arasında gösterilmektedir. Anadolu’nun bilinen
tek dolgu kalesi olma özelliği taşıyan Zile Kalesi’nde Sezar, Zela Savaşı sonrası tarihi sözünü
(veni-vidi-vici) söylemiştir. 3600 yapının bir arada olduğu geleneksel Türk konut dokusunu
koruyarak; Zile, bugün Türkiye’nin en çok geleneksel Türk konutuna sahip ilçesi olmuştur.
Ünlü coğrafyacı Strabon’a göre Anadolu tarihinde bilinen ilk su değirmenleri Mitridat
Krallığı döneminde Kelkit Çayı üzerinde Niksar’da inşa edilmiştir. Anadolu’daki ilk Türk
Beyliklerinden olan Danişmendoğulları Beyliği’ne başkentlik yapmış Niksar’a, 17. yüzyılda,
Evliya Çelebi’ “Cennet Niksar'ın ya altında, ya üstünde” sözleriyle iltifat etmiştir. Niksar’ın
günümüze dek ulaşabilmiş en eski yapısı yalçın bir kayalık üzerine kurulmuş olan ve
Türkiye’nin en büyük ikinci kalesi olma özelliğini taşıyan Niksar Kalesi’dir. İçinde pek çok
eseri barındırmakla birlikte bu eserler arasında Anadolu’nun ilk tıp medresesi olma özelliğini
taşıyan Yağıbasan Medresesi ön plana çıkmaktadır.
Henüz çok kirlenmemiş bir bölgede yer alan Tokat, alternatif turizmin
geliştirilebilmesi için, mağara ve göl gibi doğal oluşumlara, termal kaynaklara, yaban hayatı
koruma sahası alanlarına sahiptir. Dünyanın en büyük mağaraları arasında gösterilen Ballıca
Mağarası, Türkiye’nin 28 jeolojik miras alanı arasında yer almaktadır. Turizm Merkezi ilan
edilen Reşadiye Zinav Gölü ve Yaban Hayatı Koruma Sahası Kaz Gölü yanı sıra Almus Baraj
Gölü Tokat’ta bulunan doğa harikalarıdır.
46
Tokat İli Türkiye Turizm Stratejisi Kavramsal Eylem Planı haritasına göre ‘’Yayla Turizmi
Gelişim Koridoru’’ bölgesinde kalmaktadır.
4.2. TOKAT ilinin Doğa Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi
Tokat ili sahip olduğu özellikler açısından kırsal turizmin gelişmesi için önemli bir
potansiyele sahiptir. Tokat ili; turizm potansiyeli oluşturan kaynaklar bakımından 4 ana
başlıkta görülebilir.
1. Suya dayalı kaynaklar ( şifalı su kaynakları, yer altı su kaynakları, göller, Çağlayan ve
şelaleler.)
2. Yeryüzünün oluşumu ile meydana gelen şekiller (dağlar, doğal harikalar, mağaralar )
3. İnsanlar için merak konusu olan şeyler ve uygarlıklar ( Arkeolojik sit alanları, harabeler,
tarihi yapılar, yerel mimari ve orijinal özellikler, müze )
4. İnsanların düzenlediği, yaptığı her türlü eski ve modern değerler (Festivaller, fuarlar,
folklor ve müzik, mutfak zenginliği.)
47
4.3.
TOKAT İlinde Doğa Turizmi Amaçlı Kullanılan ve Koruma Statülü
Alanlar
4.3.1-Tabiat Parkları
Ballıca Mağarası Tabiat Parkı;
Ballıca Mağarası Tokat iline 37km, Pazar ilçe
Merkezine 8 km, mesafede bulunmaktadır.23.02.2007
yılında Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir.
Ballıca Mağarası 1987 yılında Mağara
araştırmaları Derneği tarafından araştırılmaya başlanmış
jeomorfolojik – speleolojik çalışmalar 1990 yılında
tamamlanarak
haritalama
ve
raporlama
gerçekleştirilmiştir. Ballıca Mağarasının ilk bilimsel
incelemesini Tokat Valiliğinin talebi üzerine Ankara
Üniversitesi Fen Fakültesinden Prof. Dr. Baki Canik ve Doç. Dr. Mehmet Çelik ten oluşan bir
ekip 1992 yılında yapmışlardır. Ballıca Mağarasının en kapsamlı speleolojik araştırması ise
MTA Genel Müdürlüğü Karst ve Mağara araştırmaları Biriminden Jeomorfolog Dr.Lütfi
Nazik başkanlığındaki Bekir Aksoy, Emrullah Özel ve Hamdi Mengi den oluşan ekip
tarafından 1994 yılında yapılmıştır.
Mağara 1990 lı yılların sonuna doğru turizme açılmış bu tarihten sonra ulusaluluslararası basında geniş yer bulmuş ve ana turizm hatları üzerinde yer almamasına karşın
benzerlerinden çok daha fazla ziyaretçi almaya başlamıştır.2007 yılına kadar özel işletmeciler
ve resmi kurumlarca işletmeciliği yapılmıştır.
Ballıca Mağarası, tüm güzergâhı boyunca çok miktarda ve iyi gelişmiş sarkıt, dikit
örnekleriyle gözlenen oluşumlar ve özellikle soğan sarkıtlar nedeniyle, Türkiye’deki
jeomorfolojik açıdan en zengin mağaralardan birisidir. Gelen ziyaretçiler tarafından birçok
oluşum farklı şeylere benzetilmiş ve isimlendirilmiştir. 2.derece Doğal Sit alanı olan Mağara
yapısı korunarak gelecek nesillere bırakılacak milli bir servet özelliğindedir. Bu nedenlerle
2007 yılında Tabiat
Parkı olarak ilan
edilmiş
Korunan
Alanlar içerisinde
yer almıştır.
Ballıca
Mağarası kazovanın
Kuzey
doğu
eteklerinde bulunan
bir
damlataş
mağarasıdır. Mağara
girişi
deniz
seviyesinden 1085 m yükseklikte olup,(+19m) yukarı ,(-75m) aşağı olmak üzere derinliği 94
m ‘dir. (ziyarete acılan bölümde inilen son derinlik-50m civarındadır )Yatay uzunluğu ise 680
metredir Araba parkından mağaranın girişine 134 basamakla ulaşılmakta Mağara içerisinde
ise 572 adet basamak mevcuttur. Mağara içerisinde sıcaklık 17 ile 24 derece arasında olup,
48
yazın serin kışın sıcak olmaktadır. Mutlak nem yüzde 40 ile 80 arasındadır. Mağara
içerisindeki oksijen oranı ise yüzde 18 ile 21 arasında değişmektedir. Geçmişte yapılan
incelemelere göre Ballıca Mağarasının 3-4 milyon yıl önce dünyanın kuruluşunun 2.yıl
dönümünden itibaren oluşumunun başladığı sanılmasıyla birlikte kesin bir tarih
verilememektedir. Mağara 5 kat ve 8 salondan meydana gelmiştir. Mağara içerisindeki
1cm3’lük oluşumun 75 yılda meydana geldiği sanılmaktadır. Mağara içerisinde hizmete
açılan alan 6500 m2 dir. Henüz mağarada hizmete açılmamış kısımlar mevcut olup,
Mağaranın tamamı düşünüldüğünde çok küçük bir kısmının hizmete açıldığı bilinmektedir.
Mağaranın oluşuma başlamadan önce birçok depremlere maruz kaldığı bu
depremlerde de bir çok kayanın kopup yere düşmesi sebebiyle mağara içerisinde çatlaklar ve
yarıklar meydana getirdiği düşünülmektedir. Yüzeye yağan kar ve yağmur sularının mağara
tavanından mağara içerisine süzülmesiyle oluşumlar meydana gelmektedir. Ballıca
Mağarasında yapılan kimyasal analizler göstermiştir ki vadoz bölgeye süzülen yeraltı suları
kalsiyum bikarbonat içeriğince çok zengindir.
Ballıca Mağarası 2 yönde gelişmiştir; KD-GB (1. galeri) ve KB-GD (2.Galeri)1.
Galeride Havuzlu Salon, Büyük Damlataşlar Salonu, Çamurlu Salon , Fosil Salon, Yarasalar
Salonu olmak üzere 5 salon, 2.Galeride ise Çöküntü Salon ,Mantarlı Salon, Sütunlar salonu ve
yeni salon olmak üzere 4 salon bulunur. Salonlardan 8 adeti ziyarete açıktır. Her 2 Galeri
birbirinden farklı yapılara sahiptir.
1. Galeride birçok mağarada bulunan yapılara benzer yapılar görülür. Bunlar sarkıtlar,
dikitler, sütunlar, akma yapılar damlalık sarkıtlar, makarna biçimli sarkıtlar, pırasa biçimli
sarkıtlar, sancak sarkıtlar, havuzlar ve mağara incileri en önemlileridir.
2. Galeride ise tüm bu mağara oluşumlarının yanında Ballıca Mağarasını diğer
mağaralardan farklı kılan değişik mağara yapıları görülür. Bunlar dikitsiz sarkıtlar ve soğan
biçimli sarkıtlardır.
1.Galeride bulunan Salonlar;
•
Havuzlu Salon; Girişin hemen ardında yer alan Havuzlu Salondaki yüksek
sıcaklık (20C),ve düşük nem oranı damlataşları oluşturan kalsit kristalleri arasındaki bağı
zayıflatmış pul pul kabarmış bir görünüme büründürmüştür. Havuzlu Salonda harç
kullanılarak oluşturulmuş dikdörtgen bir yapı yer almaktadır. Harçlı yapı, mağaranın geçmiş
dönemlerde kullanıldığına işaret etmektedir
•
Büyük Damlataşlar Salonu;
Havuzlu Salondan ileri ye doğru
girildiğinde, sütun ve sarkıtlardan oluşan dar bir geçitten sonra Mağaranın en geniş alanı olan
Büyük Damlataşlar Salonuna açılır. Kırık Hatlar boyunca oluşan sütunlar doğrusal bir yapı
gösterir. Salondaki Küçük Havuzlar mağara incileri ile kaplıdır. Salonda nem oranı yüksektir
ve açık havaya oranla 4 kat daha fazla oksijen bulunmaktadır. Dev boyutlu sarkıt ve dikitler,
kırmızı, sarı, yeşil ve mavi renkler, görkemli bir görünüm oluşturmaktadır. Bu muhteşem
salondan kuzey ve kuzeydoğu yönünde ilerleyen yürüme yolu, çamurlu salon, Fosil Salon ve
Yarasalar Salonu’na ulaşır.
• Çamurlu Salon; Yatay bir geçitle ulaşılan salon, blok, sarkıt, dikit ve küçük
havuzlardan oluşmaktadır.
• Fosil Salon; Mağaranın en üst noktasında
bulunan salonda sıcaklık 24C ye kadar ulaşır.
Mağaranın en yaşlı Salonlarından olan bu salonda
mutlak nem %40 tır.
Yarasalı Salon; Cüce yarasaların yaşam alanı olan
Yarasalı salon ‘a ip kullanmadan inmek mümkün
değildir. Uzunluğu 25-35m, genişliği 8-20m ‘dir.
Gelişim
halindeki sarkıtları, mağara gülleri,
49
mağara iğneleri ve damlataş havuzu ile mağaranın genç salonlarındandır.
2.Galeride bulunan Salonlar;
Çöküntü Salon; Kuzey –güney yönünde bulunan, Muhteşem galeri olarak da adlandırılan
galeriye bağlanır. Salon adını tabanında bulunan iri bloklardan alır. Bloklar arasında bulunan
derin kuyular, mağaranın alt katlarında birbiriyle bağlantılıdır. Tavandan 3m yukarda bulunan
kalsit oluşumların sınırları, yeraltı suyunun geçmişteki seviyesini gösterir.
Sütunlar Salonu; Çöküntü salon ve Bloklu mahzenden sonra, geçilen bir köprü ile
sütunlar salonuna ulaşılır. Mağaranın en büyük sütunu
olan,18m boyunda ve 8m çapındaki sütun bu salonda yer
almaktadır. Sütunlarla odalara ayrılmış büyük bir galeri
görünümü veren salonun tavan yüksekliği yer yer 15m
‘yi bulur. İkiye ayrılan yürüme yolunun kuzey yönü,
mantarlı salona, güney yönü ise Yeni Salon’a ulaşır.
Mantarlı Salon; İri soğan sarkıtlar ve salona adını veren mantar şeklinde gelişmiş
dikitler etkileyici bir görüntü yaratır. Damlalık sarkıtların en güzel örnekleri bu salonda
bulunmaktadır.
Yeni Salon; Mağaranın en genç salonu olan Yeni Salon‘da yer alan büyük sarkıt dikit
ve havuzların yanı sıra, yaprak perde ve pırasa şeklindeki oluşumlar büyüleyici görüntüler
oluşturmaktadır. Salonun sonuna doğru 65m derinlikte yer alan göle, mağara suyunun aktığı
sifon yer almaktadır. Mağaranın gezilebilen son bölümünde ise renkleri ve oluşumlarıyla
şaşırtan genç soğan sarkıtlar yer almaktadır. Çok iyi gelişmiş soğan sarkıtların, iri dikitlerin ve
aktif sütunların oluşumlarının gözlendiği son salon ise şüphesiz mağaranın en ilginç
bölgesidir. Turistik parkurun sona erdiği bu noktadan ani bir düşümle mağaranın en düşük
seviyesine ulaşılmaktadır.(Ancak bu nokta ziyaretçiler tarafından gözle görülebilecek
durumda değil içinde su birikintisi olan kazan şeklinde görülebilmektedir.)Eski
araştırmacılarca bu kesimin yer altı suyu seviyesine ulaşılan nokta olduğu vurgulanmıştır.
Zinav Gölü Tabiat Parkı;
Tokat İline 117 km mesafede bulunan Zinav Gölü Tabiat parkı Reşadiye İlçemize
17km mesafede bulunmaktadır. Doğal göl manzarası ile rekreasyonel ve estetik kaynak
değerlerine sahip saha 1978 yılında B tipi Mesire yeri olarak (25ha lık göl alanı ve 5 ha lık
Orman alanı olmak üzere toplam 30 ha lık alan) tescil edilmiş
ve 2009 yılında alanda genişletme
ve Tip değişikliği yapılmış A tipi
Mesire yeri olarak (29 ha lık göl
alanı ve 21 ha lık Orman alanı
olmak üzere toplam 50 ha lık
alan) 11.07.2011 tarihine kadar
hizmet vermiştir. Saha kaynak
değeri
bakımından
yeniden
değerlendirilerek Bakanlık Makamının 11.07.2011 tarih ve 903 sayılı olurları ile mesire yeri
50
statüsü iptal edilerek 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 3. Maddesine göre Tabiat parkı
olarak ilan edilmiştir. Zinav Gölü Tabiat Parkı 2010 yılı ocak ayından itibaren İşletmeciliği
Yolüstü Belde belediyesince yapılmaktadır. Halen günümüzde de yöre ve civar illerden gelen
ziyaretçilere hizmet vermektedir. Gölalanı ile birlikte Toplam 50 ha lık alanda doğallığı
bozulmamış ve değişik balık türlerini bünyesinde bulundurma özelliğiyle de güzellik arz
etmektedir. Göl suyu tatlı olup bir dere ve küçük sularla beslenir. Göl ayağından boşalan
sular, Kelkit Çayı’na ulaşır. Kenarında bataklık yerler yoktur. Gölün Ortalama derinliği 10-15
m. civarındadır. Göl etrafı korunmaya alınmış orman alanıdır.
Gölde kızılkanat denilen tatlı su balık türü yaşamaktadır. Bu
nedenle koruma altına alınmış olup balık avlanması yasaktır.
Kültür ve Turizm Bakanlığınca 26 TEMMUZ 2010 tarih ve
27653 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğe giren
2010/647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “TOKAT REŞADİYE – ZİNAV TERMAL TURİZM MERKEZİ” kabul
edilmiştir. Halen Milli Parklara ait olan ziyaretçi evi ve çevresindeki alanlarında günübirlik
gelenlerin rekreasyonel ihtiyaçları karşılanabilmektedir.
Almus Orman Evleri Tabiat Parkı;
Tokat İline 43 km mesafede bulunan Almus
İlçesindeki saha Almus İlçemize 8km mesafede bulunup,
Almus barajı manzarası ile rekreasyonel ve estetik
kaynak değerlerine sahip B tipi Mesire yeri olarak 1988
yılında 5 ha olarak tescil edilmiş ve Bakanlık Makamının
11.07.2011 tarih ve 903 sayılı olurları ile mesire yeri
statüsü iptal edilerek 2873 sayılı Milli Parklar
Kanunu’nun 3. Maddesine göre Tabiat parkı olarak ilan
edilmiştir. Müstecir tarafından işletilen sahamız halen
günümüzde de yöre ve civar illerden gelen ziyaretçilere Tabiat parkı statüsüyle hizmet
vermektedir.
51
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T,
Milletlerarası seviyede: M
1- Tabiat Parkları
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Ballıca Mağarası
Pazar
M
Zinav Gölü
Reşadiye
B
Almus Orman Evleri
Almus
B
Tabiat Parkları SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-Flora ve fauna zenginliği
-Ballıca Mağarası Tabiat Parkının nadir
özellere sahip oluşu,
-Halkın doğa turizmine olan ilgisinin ve
doğa sevgisinin yüksek olması
-Tokat’da turizm sektörünün gelişmeye
açık olması
-Tabiat Parklarında potansiyel doğa
turizmi alanlarının zenginliği
-Doğa turizm faaliyetlerine olanak
sağlayan topografik yapı
-Kolay ulaşım ağı
Fırsatlar
-Ballıca Mağarası tabiat parkının ülke
genelinde bilinirliği
-Zinav Gölü TP nın yaylalara ve
kaplıcaya yakınlığı
-Almus Orman evleri TP ziyaret edenler
yakınındaki Almus Barajında olta
balıkçılığı yapma imkanı
Zayıf Yönler
-Yöre halkının çekingenliği ve bilgi eksikliği
Salt anlamda doğa turizm için tanıtım ve
pazarlamanın yetersizliği
-Turisttik faaliyetlerin çok kısa süre olması
Tabiat Parklarının uluslararası düzeyde
yeterince tanıtımının yapılmaması
-Doğa turizm mimarisi geliştirememe
Tehditler
-Bilinçsiz kullanımdan kaynaklanan
tahribatlar
-
Tokat İli Tabiat Paklarında doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi,
güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa
turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Master planda doğa turizmi potansiyel alanları olarak işaret edilen bölgelerde detaylı çalışma
yapılarak doğa turizmi konulu tematik tabiat parklarının ilan edilmesi çalışmalarını yapmak.
2-Tabiat parkı olabilecek potansiyel alanların tespiti için Orman ve Su İşleri Bakanlığı Tokat
Şube Müdürlüğü ve Orman İşletme Müdürlükleri tarafından çalışmaların yapılması
52
4.3.2-Yaban Hayatı Geliştirme, Yerleştirme, Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve
Avlaklar
Kaz Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası:
Kaz Gölü Orta Karadeniz Bölgesi Tokat
İli, Turhal ve Pazar ilçe sınırları içerisinde yer almaktadır. 40°
15’ 00’’- 40° 22’ 30’’ kuzey enlemleri ile 36° 07’ 30’’- 36°
15’ 00’’ doğu boylamları arasında bulunmakta olup 540 m
rakımlıdır.
Kaz Gölünün toplam koruma alanı 1170 Ha olup
bunun 201 hektarı sulak alandır. Tokat il merkezine 39 km, Turhal ilçesine 19 km, Zile
ilçesine 23 km ve Pazar ilçesine 11 km mesafede yer almaktadır.
Saha yaban hayatı geliştirme sahası olarak tefriki
yapılmadan önce D.S.İ. tarafından kurutma kanalları açılmak
suretiyle yapılan kurutma çalışmaları sonucunda gölün önemli
bir kısmı kurutularak tarım alanına dönüştürülmüştür. Gölalanı
geçmiş yıllarda donatılmış olmasına rağmen, mevcut göl sucul
ekosistem dengesini muhafaza etmekte olup doğal tatlı su
ekosistemini dengelemektedir.
Gölün tamamına yakını sazlıklarla kaplı olup, göl etrafında geniş bir sulak çayırlık
ve mera alanı bulunmaktadır. Göl çevresinde herhangi bir
sanayi kuruluşu mevcut olmadığından göl ve çevresinde
kaynaklanan bir kirlenme söz konusu değildir.
Kaz gölü başta su kuşları olmak üzere yüzlerce canlı
türü için üreme, beslenme, konaklama ve kışlama ortamı
sağlayan tatlı su sulak alan ekosistemlerine iyi bir örnek teşkil
etmektedir. Aynı zamanda Kaz Gölü su kuşları için önemli bir
beslenme, barınma ve üreme habitatıdır.
Gölde yapılan incelemelerde 108 kuş türü gözlenmiştir. Mevsimsel olarak tür
sayısında yıllık değişimler gözlenmektedir. Bunlardan bazıları saksağan, karaleylek, ak
leylek, angıt, alaca balıkçıl, gri balıkçıl, akkuyruk sallayan, büyük beyaz balıkcıl, sutavuğu,
sakarmeke, elmabaş, kamışcın, batağan, saz bülbülü, karatavuk,
ördek türleri, kaz türleri, çulluklar, serçe, sığırcık, kızıl gerdan,
söğüt serçesi, kara kızılkuyruk, kızkuşu, çıkrıkçın, çıvgın, çayır
incirkuşu gibi türlerdir.
Kuluçka dönemlerini Kaz Gölünde geçiren göçmen
kuşların geçişleri Mart ayı içinde başlar Mayıs ayı başına kadar
devam eder. Erken gelmiş kuşlar Nisan sonu Mayıs ayının
ortalarına doğru ilk yavrularını çıkarırlar. Haziran ayının
sonlarına doğru yavrular palazlanıp uçmaya hazır hale gelir. Temmuz ayı başında da ilk
göçler başlar. Kışı gölde geçirecek olan göçmen kuşlar Eylül-Ekim aylarında gelirler ve
ilkbahar ile birlikte havaların ısınmaya başlaması ile kuzeye göç ederler.
Kaz Gölü Bakanlar Kurulunun 4915 sayılı Kara Avcılığı
Kanunu ‘nun 4. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu’nun
13.09.2006 tarih ve 2006/10966 sayılı kararı ile Yaban Hayatı
Geliştirme Sahası olarak kararlaştırılmıştır.
53
Kaz Gölü’nün yakın civarında Pazar ilçesi, Üzümören Kasabası ve Şatıroba,
Çiftlik, Beşevler, Çayköy, Ovayurt, Tatlıcak ve Kaledere - Manastır köyleri bulunmakta
olup toplam nüfusları 15322 dir.
Kaz Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Yerli ve Göçmen Kuşların Listesi
YERLİLER
Yeşilbaş
Çil Ördek
Kaşık Gaga
Sakarmake
Göl horozu
Ala, ekin, küçükleş, karaleş, saksağan
Dalogan
Angıt
Elmabaş ördek
Gök balıkçıl
Beyaz balıkçıl
Balaban
Su çulluğu
Küçükbahri
Sığırcık
Atmaca
Doğan
Islak kuşu
Kervan kuşu
GÖÇMENLER
YÖRESEL ADI
Yeşilbaş
Yeşilbaş dişisi
Yeşilbaş dişisi
Karabatak
Karabatak
Karga
Karga
Karga
Karga
Balıkçıl
Balıkçıl
Balıkçıl
Balıkçıl
Balıkçıl
Balıkçıl
Atmaca
Doğan
Köroğkuşu
YÖRESEL ADI
GÖÇ TARİHİ
Kaz
Bozkaz
Suna
Kılkuyruk
Çıkrıkçın
Kızkuşu
Leylek
Karaleylek
Büyükbahri
Kaz
Kaz
Kaz
Hırlak
Hırlak
Kızkuşu
Leylek
Leylek
Dalogan
15 Aralık
15 Aralık
30 Eylül
15 Ekim
15 Ekim
15 Eylül
15 Nisan
15 Nisan
15 Eylül
Deniz Karabatak
Dalogan
1 Ocak
54
2- Kaz Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
Adı
İlçesi
Kaz Gölü YHGS
Bilinirlik
Pazar
T
Tabiat Parkları SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-Yaban Hayatı ve Yaşam alanlarının koruma
altında olması
-Ziyaretçi evi ve kuş gözlem kulelerinin
oluşu
-Yaya yürüme yolunun oluşu
Fırsatlar
- Havaalanının yakın oluşu
-Ziyaretçi evi ve gözlem kulelerinin oluşu
Zayıf Yönler
-Yöre halkının çekingenliği ve bilgi
eksikliği
-Tanıtım eksikliği
-Seyahat acentelerinin özel ilgi turları
organizasyonları eksikliği
Tehditler
-Doğa turizmi amaçlı kullanılan alanların
doğayı tahrip edici talepler nedeniyle baskı
altında olması
-Doğal alanlara insan baskısının artması ve
kaçak avlanma
-Yakın köylerin tarımsal faaliyetleri ve
zararları
Kaz Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahasına dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve
tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik
kararlar;
1-Yaban Hayatı Geliştirme Sahasındaki türlerin korunması ve popülasyonunun artırılması
2-Ağır kış şartlarının hüküm sürdüğü dönemlerde yem takviyesinin yapılması
Avlaklar:
4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu’nda avlaklar devlet, genel, özel ve örnek avlak
olarak dört tipe ayrılmıştır.
Avlak: Av ve yaban hayvanlarının doğal olarak yaşadıkları veya sonradan salındıkları
sahaları,
55
Özel avlak: Bir bütün teşkil eden özel mülkiyetteki tapulu arazilerden, Bakanlığın
avlaklar için tespit ettiği ve tanımladığı şartlara uygun olan avlakları
Devlet avlağı: Devlet ormanları, toprak muhafaza ve ağaçlandırma sahaları ve benzeri
yerlerle devlet tarım işletmeleri, baraj gölleri ve emniyet sahalarında, ilgili kuruluşun
muvafakati alınarak Bakanlıkça avlak olarak ayrılan yerleri,
Genel avlak: Özel ve devlet avlakları dışında kalan bütün av sahaları ile göl, lagün,
bataklık ve sazlık gibi sahaları,
Örnek avlak: Devlet avlakları ve genel avlaklar içinde Bakanlıkça belirlenecek
esaslara göre ayrılan ve işletilen veya işlettirilen avlakları,
Avlak
Tescil
Çalışmalarımız:
Av
turizmi ancak tescili yapılmış olan avlaklarda
yapılabilmektedir. İlimizde avcılığın ve av
turizminin geliştirilmesi amacıyla avlak tescil
çalışmalarına başlanmıştır. Şu anda ilimizde
2adet devlet avlağı olup 2 adet avlağı da planlanan devlet avlağı aşamasındadır.
Merkez Beşören Devlet Avlağı; alanı 25.901 Ha. Olup, hedef türü yaban domuzudur.
( Tahtoba, Daylıhacı, Tekneli, Gökçe, Çördük, Beşören, Semerci, Çat, Batmantaş ve Çayören
Köyleri)
Niksar Devlet Avlağı; alanı 30.000 ha. dır. Tescil edilecek alanı 13.273 ha. dır. Hedef
türü yaban domuzudur. (Şeyhler, Gerit, Çamdibi, Serenli, AyvaKöy, Güvenli, Gerköy,
Abdalkolu, Çimenözü, Alçakbel Köyleri)
Planlanan Merkez Topçam Devlet Avlağı; alanı 35.000 Ha. olup, hedef türü yaban
domuzudur. (Ezeköy, Efeköy, Musullu, Şehitler, Gölcük, Sarıtarla, Sırçalı, Bozatalan,
Eskiköy civarı)
Planlanan Başçiftlik Devlet Avlağı; alanı 5.000 Ha. olup, hedef türü yaban
domuzudur.(Killigeriş, Erikbeleni, Aşar, Dağüstü, Aydoğmuş Köyleri civarı)
56
3- Avlaklar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Merkez Beşören Devlet
Avlağı
Merkez
M
Niksar Devlet Avlağı
Niksar
M
Planlanan Merkez Avlunlar
Devlet Avlağı
Merkez
M
Planlanan Başçiftlik Devlet
Avlağı
Başçiftlik
B
Avlaklar SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-Tokatta av turizm sektörünün yüksek
olması
-Kolay ulaşım ağı.
Fırsatlar
-Yöreye artan talep
-Tokat İlinde ve yakın illerde (Sivas,
Samsun) havalimanının olması
-Av turizmi kapsamında kullanılacak olan
tescilli avlakların olması
-Turizm şirketlerinin Tokat’ı tercih etmesi
Zayıf Yönler
-Yöre halkının çekingenliği ve bilgi eksikliği
- Avlak sahalarının tanıtımının ulusal ve
uluslararası
tanıtımının
yeterince
yapılamaması.
-İlde
av
turizmi
organizasyonu
gerçekleştirecek turizm acentesinin az oluşu
-İldeki turizm acentelerinin av turizmi
konusunda yeterince bilgi sahibi olmamaları
-Doğal Güzelliklerin uluslararası düzeyde
yeterince tanıtımının yapılmaması
Tehditler
-Doğal alanlara insan baskısının artması
-Yaban hayatı açısından bilinçsiz ve kaçak
avlanma
57
Tokat ili avlak sahalarında doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi,
güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin
geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Av turistlerinin konaklama ihtiyacının nitelikli pansiyon ve benzeri küçük kapasitesi butik
otellerle giderilmesi iyi bir çözüm olacaktır,
2-Butik otel/pansiyon tarzı yapıların köylerde yapılmasının teşvik edilmesi önemli kırsal
kalkınma için uygun olacaktır, bu oteller yayla turizmi ve diğer turizm çeşitlerinin de
konaklama altyapısını temin edeceklerdir.
3-Yerel profesyonel av kılavuzu ihtiyacının 11. Bölge Müdürlüğü imkanları ile eğitim
yapılarak giderilmesi, eğitilenlerin seyahat acentelerinde staj imkanlarının olması, yabancı dil
eğitimini konuşma seviyesinde almaları faydalı görülmektedir,
4-Avlaklarda av sayısının artırılması için doğada av üretimi metotlarının tatbiki,
5-Zorlu kış aylarında av kaynağına yem takviyesinin daha da arttırılması,
6-Avlaklarımızın ve av kaynağının fuarlar, yaban televizyonu, av dergileri ve benzeri
kaynaklarda tanıtılması, yerli ve yabancı av turizmi acenteleri ile görüşme yapılarak
tanıtılması,
9-Kırsal kalkınma maksadıyla, av turizmi uygulamalarından yöre insanının daha fazla pay
almasına dayalı uygulamanın daha da geliştirilmesi, payın karşılığında yöre insanının av
kaynağına müspet fayda temin edebilmesine yönelik düzenlemelerin 11. Bölge Müdürlüğü
Tokat Şube Müdürlüğünce yapılması,
4.3.3-Mesire Yerleri
Gıj gıj tepesi:
Tüm haşmetiyle Tokat’ın bir bölümünü kuşatan gıj gıj tepesi, özellikle sıcak havalarda
Tokatlıların serinlemek için çıktıkları, çam kokularının buram buram yayıldığı, Tokat’ı adeta
uçaktan seyrediyor havası veren olağanüstü güzellikte bir mesire yeridir.
Gümenek:
Tarihi Komana Pontika yerleşim yeri üzerinde yer alır.
Tokat’a 10 km. mesafededir. Tozanlı çayının etrafını
çevreleyen asırlık ulu ağaçların altında serinleyerek
piknik yapmanın zevki bambaşkadır. Özellikle hafta
sonları Tokatlıların ilk uğrak yeridir.
58
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke eviyesinde T,
4- Mesire Yerleri
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Gıj Gıj Tepesi
Merkez
B
Gümenek
Merkez
B
Mesire Yerleri SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-Halkın stres atabileceği, yürüyüş
yapabileceği alanların olması
-Şehir merkezine yakınlığı
Fırsatlar
-Şehir merkezine yakınlığı
Zayıf Yönler
-Yerel yönetimin bu alanlara hizmet
götürmedeki eksikliği
Tehditler
-Çevre kirliliği
Tokat İli Mesire Alanları doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi,
güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin
1-Tokat ilindeki mesire yerinin iyileştirme çalışmalarının yapılması.
2-İyileştirme çalışması için teknik katkının sağlanması.
3- Mesire alanının iyileştirme çalışmalarının Tokat Orman İşletme Müdürlüğü ve İl Özel
İdaresi tarafından yapılması ve devamlılığının sağlanması.
59
4.4 Seçkin Özellikli Diğer Sahalar
4.4.1 Yaylalar
Çamiçi Yaylası
Tokat'ın Karadeniz'e açılan dağları üzerinde bulunan Çamiçi
Yaylası yazın insanların mesire ve tatil yaylasıdır. Her yıl Niksar
Belediyesi nce Çamiçi Yayla Şenlikleri burada düzenlenmektedir.
Çamiçi Yaylasında Turizm Bakanlığından yatırım belgeli tesis yanında
nitelikli apart konaklama yerleri ve lokantalar yaz kış hizmet
sunmaktadır. Doğa Sporları yapılmaktadır.
Topçam yaylası il merkezine 15 km uzaklıkta ve deniz
seviyesinden 1600 m. yüksekliktedir. Burada geleneksel yayla
evlerini tanıma olanağı mevcuttur. İnsanlarının temiz, saf ve konuk
severliği ile mükemmel bir konaklama yeridir. Ayrıca ormanlık
bölgesi ve temiz havası ile mükemmel bir güzelliğe sahiptir
Batmantaş yaylası hem günübirlik hem de konaklama imkanı
sağlayan çam ormanı içindedir, il merkezine 28 km uzaklıkta ve deniz seviyesinden 1850 m.
yüksekliktedir. Buraya günübirlik gidilebilirse de kamp yapma olanağı
vardır.
Akbelen (Bizeri) yaylası il merkezine 29 km uzaklıkta, deniz
seviyesinden 1740 m. yüksekliktedir. Çam ve kayın ağaçlarının yanı sıra
çimli yamaçlarda çim kayağı yapabilme olanağı mevcuttur.
Selemen Yaylası Reşadiye-Ordu sınırı arasında, tarihi misyon da yüklenmiş bir
yayladır. 1514 yılında Çaldıran seferine çıkan Yavuz Sultan Selim ordusu ile bu yaylada
konaklamıştır. O günden günümüze kadar ilkbahardan itibaren ilk kar düşene kadar her Cuma
günü yayla pazarı kurulmakta ve kısmen de olsa mübadele usulü alışveriş geleneği halen
görülebilmektedir.
Dumanlı Yaylası İl merkezine 70 km uzaklıkta ve
2870 m yükseklikteki bu yaylanın bir bölümü Sivas sınırları
içerisindedir. Üzerinde tabii barınakları ve özellikle Suluova
denilen bölgedeki dinlenme alanları ile birlikte kamp yapmak
isteyenlerin ilgisini çekmektedir.
Boğalı Yaylası Tokat ve Erbaa arasındadır. Tokat’a 50
km. uzaklıkta 1900 metre yüksekliktedir. Sakarat dağındaki
otlaktan yöre halkı yararlanmaktadır
60
Gürlevik, Gümerek, Alan, Ceğet, ve Kızılcaören yaylaları da İldeki diğer önemli
yaylalardandır.
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke eviyesinde T,
5- Yaylalar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Çamiçi Yaylası
Niksar
B
Topçam Yaylası
Merkez
B
Batmantaş Yaylası
Merkez
B
Akbelen Yaylası
Merkez
B
Selemen Yaylası
Reşadiye
B
Dumanlı Yaylası
Almus
B
Boğalı Yaylası
Erbaa
B
Yaylalar SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-Tokat ilindeki yaylaların zenginliği
-Halkın yayla turizmine olan ilgisinin ve
-Tokat’ta turizm sektörünün gelişmeye
açık olması
-Bazı yaylalarda konaklama ve trekking
imkanı
-Festival turizmi yapılması
-Foto safari yapılacak alanların çokluğu
Fırsatlar
-Niksar Çam içi yaylasında doğa turizmi
yapılıyor olması, konaklama imkânı, ulaşım
kolaylığı ile STATÜ kazandırılması gereken
bir yayladır.
-Doğa turizm alanında kullanılabilecek
yaylaların sayısının fazla olması
-İnsanların yaylaya ve festivale olan istekleri
Zayıf Yönler
-Yerel yönetimin bu alanlara hizmet
götürmedeki eksikliği
Tehditler
-Alanlarda doğa turizmi amacına uygun
olmayan farklı arazi kullanım taleplerinin
olması.
-Çevre Kirliliği
61
Tokat İli Yaylaları doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin
1-Yaylalarda pansiyonculuk uygulamalarının geliştirilmesi uygun görülmektedir,
2-Yayla evlerinin turizme uygun olanlarının tespit edilerek öncelikle sahiplerinin teşvik
edilmesi,
3-Yaylaların tamamında atlı, yürüyüş ve bisikletli gezi rotalarının tespit edilerek işaretlenmesi
işlerinin Kaymakamlıklarca öncelikli olarak yaptırılması,
4-Yaylacılığın geliştirilmesi ve desteklenmesi için İl Gıda Tarım ve Hayvancılık
Müdürlüğünce gerekli uygulamaların başlatılması,
5-Mevcut, turizm destinasyonlarına bu sahaların da eklenerek zenginleştirilmesi çalışmasının İl
Turizm ve Kültür Müdürlüğü ve Orman ve Su İşleri Şube Müdürlüğü’nce yapılması,
6-Özellikle Çamiçi Yaylaları yönünden zengin olup, ulaşım imkânlarının da uygun olması
sebebi ile bu faaliyette ilk planda uygulamalarda yer almalıdır,
7-Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı
uygulamaların geliştirilmesi,
8-Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı
uygulamaların geliştirilmesi, yöre insanının müspet fayda temin edebilmesine yönelik
düzenlemelerin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 11. Bölge Müdürlüğü, Kaymakamlıklar ve
diğer ilgili kuruluşlarca yapılması,
4.4.2 Dağlar
Dağlar, genellikle ırmakların açıldıkları yerlerde ova ve yaylalar, yaklaştıkları yerlerde
ise Kara denize paralel uzanan sıradağlar şeklinde devam ederler. Doğuya doğru gidildikçe
dağlar birbirlerine çok yaklaşırlar ve yükseklikleri de artar. Bu nedenle önemli geçitler daha
çok plato düzlüklerinin bulundukları yerlerdedir.
Tokat il alanı genellikle dağlıktır. Tokat 188 m.’den 2870 metreye değişen
Dağlar, İl topraklarının %45’ini kaplar ve üç önemli sıra halinde uzanırlar. İlin birinci dağ
sırasını Kuzeydeki Canik Dağları oluşturur. Bu dağlar fazla yüksek değildir. Bu sıradaki önemli
doruklar batıdan doğuya doğru killik Tepesi(1526 m.), Gölağa Tepesi (1502 m.), Keltepe (1794
m.),Somun Tepesi ve Erdembaba Tepesi(2181 m.)dir.
İkinci dağ dizisi Kelkit ve Tozanlı Vadilerini ayıran yükseltilerdir. Buradaki
önemli doruklar Mercimek Tepesi (1203 m), Poyrazlık Tepesi (1535 m), Dikmen Tepesi (1620
m), Topçam Tepesi (1203 m), İmamgazi Tepesi (1779 m) ve Dönekse Dağı (1820m) dir.
Üçüncü dağ sırası Yeşilırmak Vadisi’nin güneyinde yer alır. İlin en yüksek dağı bu
yörededir. Buradaki önemli doruklar; Akdağ (1900 m), Deveci Dağı (1892 m),Çamlıbel (1930
m), Toraç Dağı (2112 m ), Asmalıdağı (2116 m) ve Dumanlı dağı (2374 m) dir. İlimizin en
yüksek doruğu Almus Barajının güneyindeki Şehnekayası Dağı(2385 m) dır.
4.4.3 Ovalar
Kazova Ovası; Karadeniz’in 110 km güneyinde, Yeşilırmak vadisi boyunca uzanan,
etrafı dağlarla çevrili çöküntü bir ovadır. Ovanın denizden yüksekliği ortalama 550–650
m’dir. Toplam alanı 29.812 ha’a ulaşan Kazova’nın doğu-batı yönündeki uzunluğu 56 km,
kuzey-güney yönündeki en geniş yeri 12 km, en dar yeri 850 m, ortalama genişliği ise 6 km
dolaylarındadır. Genel eğim, Yeşilırmak Nehri’nin akışı yönünde; doğudan batıya doğrudur.
62
Doğusunda Tokat İli, batısında Turhal ve Zile İlçeleri bulunmaktadır. Pazar İlçesi ise ovanın
ortasında yer almaktadır. Yoğun olarak sebze (domates, fasulye vb) ve meyve (şeftali, kiraz,
elma) yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Turhal Ovası (Dazya Ovası); Amasya ve Tokat İlleri arasındaki Turhal İlçesi
etrafında yer almıştır. Ova doğu ve batı yönünde genişleyen, kuzey ve güney yönlerinde ise
daralan bir dikdörtgen şeklindedir. Ovanın uzunluğu kuzey-güney yönünde 11 km, doğu-batı
yönünde en geniş yeri 15 km, en dar yeri ise 1 km civarındadır. Toplam alanı 5.775 hektardır.
Şekerpancarı üretiminde en önde gelen yerdir.
Erbaa Ovası; Tokat İl Merkezinin 100 km kuzeyindeki Erbaa İlçe sınırları içinde yer
almaktadır. Ova, kuzeyde Yeşilırmak ve Kelkit Çayı, güneyde doğu ve batı yönlerinde uzanan
dağlık ve tepelik arazilerle sınırlandırılmıştır. Erbaa Ovası, doğu-batı doğrultusunda ve Kelkit
Çayı boyunca 22,5 km uzunluğunda, kuzey-güney doğrultusunda 5 km genişliğe sahiptir.
Denizden ortalama yüksekliği 290 m, alanı 8.465 hektardır. Ova da ağırlıklı olarak sebze, örtü
altı, bağ ve tütün tarımı yapılmaktadır.
Niksar Ovası; Yeşilırmak Havzasına dahil ovalardan bir diğeridir. Karadeniz
sıradağlarının güneyinde Kelkit Çayı vadisi boyunca doğu, güney-batı yönünde uzanmaktadır.
Ortalama 25 km uzunluğunda, 4 km genişliğindedir. Yüzölçümü 10.215 ha’dır. Kelkit Çayı
ovaya Köklüce Köyü yakınında girmekte ve geniş bir yatakla ovayı kat ettikten sonra Talazan
Köprüsünden itibaren terk etmektedir. Ovanın en dar kısmı Fatlı Köprüsü civarında 500–600
m, en geniş yeri Niksar İlçesi ile Sarıyazı Köyü arasında 5.000 m’yi bulmaktadır. Arazinin
büyük bir kısmı Kelkit Çayının sol sahilindedir. Ovada şekerpancarı, patates, sebzecilik, örtü
altı tarımı yaygın olarak yapılmaktadır.
Artova Ovası; Günçalı Köyü boğazından başlayarak Sulusaray önlerine kadar devam
eder. 15.000 ha genişliğindedir. Ovada yem bitkileri, şekerpancarı, vişne, patates tarımı
yaygın olarak yapılmaktadır.
Zile Ovası; 2.000 hektarlık Maşat Ovası, 2.000 hektarlık Iğdır Ovası ve Yeşilırmağın
kolu Hotam Deresinin iki yanında yer alan 6.000 hektarlık ovalarla birlikte toplam 10.000
hektardır. İlin tahıl ambarıdır. Fakat sulama imkânları yetersizdir. Ovada yaygın olarak
hububat, ayçiçeği, kuru soğan, şekerpancarı üretimi yapılmaktadır.
4.4.4 Vadiler
İlimiz sınırları içerisinde doğu batı doğrultusunda üç önemli vadi uzanmaktadır.
Birbirlerinden sıra dağlar ile ayrılan bu vadiler kuzeyden güneye doğru Kelkit Vadisi ve
Tozanlı Vadisi’dir. Diğer bir vadi ise ortasından Behzat Deresinin geçtiği ve Şehir Merkezinin
Yer Aldığı Vadidir. Vadilerin yapısı yer yer boğaz vadiler şeklinde uzanır. Bazı yörelerde
vadi tabanları geniş alanlar kaplayarak ova özelliği taşıyan geniş tabanlı vadiler şeklindedir
63
6- Tokat İli Dağlar, Ovalar ve Vadiler
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Ak Dağ
Artova-Pazar
B
Çamlıbel dağı
Merkez- Yeşilyurt
B
Canik Dağları
Niksar-Erbaa
B
Deveci Dağları
Artova
B
Toraç Dağı
Almus
B
Yaylacık Dağı
Merkez
B
Dumanlı Dağ
Almus
B
Şehnekayası Dağı
Almus
B
Kazova Ovası
Merkez, Pazar,Turhal, Zile
B
Turhal Ovası
Turhal
B
Erbaa Ovası
Erbaa
B
Niksar Ovası
Niksar
B
Artova Ovası
Artova
B
Zile Ovası
Zile
B
Kelkit Vadisi
Reşadiye- Niksar- Erbaa
B
Tozanlı Vadisi
Reşadiye- Almus
B
Behzat Deresi Vadisi
Merkez
B
Ovalar
Vadiler
64
Tokat İli Dağlar, Ovalar ve Vadilere ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-Tokat ilinin zengin tarihi ve kültürel
birikimi
-Tokat’ta turizm sektörünün gelişmeye
açık olması
-Tokat ilindeki potansiyel doğa turizmi
alanlarının zenginliği
-Yaban Hayatı ve Yaşam alanlarının
koruma altında olması
Fırsatlar
-Bakirliğin muhafazası, turizmin genellikle
henüz başlaması, fazla boğucu olmaması,
- Turizme yerel yönetimlerin sıcak bakışı,
- Verimli ovaların oluşu.
Zayıf Yönler
- Kır nüfusunun azalması,
- Yetersiz doğal kaynak etüdü, turizm
değerleri için yeterli seviyede veri olmaması,
Tehditler
-Katı atıkların çevre ve görsel kirliliği
yaratması,
- Köy ve dağ yollarında problemlerin
mevcudiyeti,
- Yazın gelen insanların doğadan yaban
hayvanlarının yiyeceği meyveleri plansız
toplanması
Tokat İli Dağlar, Ovalar ve Vadilere dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Kırsal kalkınmayı temin maksadı ile yöre insansının içinde aktif olarak yer alacağı
planlamalara gidilmesi,
2- Turizm değerlerinin ortaya çıkarılması için detaylı etüt ve envanter çalışmalarının İl Kültür
ve Turizm Müdürlüğü ile 11. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılması,
3- İkinci konutların turizme kazandırılarak konaklama kapasitesinin geliştirilmesi için bazı
pilot bölgelerde çalışmaların başlatılması,
4- Mevcut altyapı problemlerinin belediye ve kaymakamlıklarca tespit edilerek çözümlerin
aranması,
5- Katı atıkların bertarafı hususunda gerekli tedbirlerin alınması,
4.4.5 Akarsular
Yeşilırmak Karadeniz bölgesine can veren en önemli akarsudur. Tokat ili topraklarını
Yeşilırmak ve kolları sulamaktadır. Köse dağının 2801 m. rakımlı batı versanlarından çıkar.
Karacan ve Tekeli dağları arasındaki vadilerden geçerken, birçok yan dereleri alarak 365 km.
de Almus Baraj gölüne gelir. Daha sonra Dönek ve Mamu dağları arasındaki 12 km. lik
boğazdan geçerek Omala ovasına girer. Buradan Kazova'ya açılır. Gümenek regülatöründen
65
Turhal'a kadar birçok yan dereleri alır. (Behzat deresi gibi.) Kazova'dan sonra Turhal ovasına
girer. Burada Gülüt ve Hotan yan derelerini alır. Turhal ovasından sonra takriben 30 km. lik
bir boğaza girer. Amasya ilinde Gendingen ovasında Çekerek kolu ile birleşir. Uzunluğu 468
km. dir. Kelkit Kolu, Erzincan'ın Kuzeyinde Sipikör, pülür, Otlukbeli, Sarhan ve Balaban
dağlarından doğan ufak derelerin, Kelkit kasabası civarında birleşmesi ile meydana gelir.
Yusuf Bey köprüsü ile Tokat'a girer. Fatlı köprüsüne kadar dar bir vadide kuzeybatı
doğrultusunda akarak, Niksar ovasına girer. Kuzeybatı doğrultusunda akmaya devam edip,
Erbaa ovasını katederek bu ovanın kuzeyindeki kale boğazında, Kale köyü güneyinde
Yeşilırmakla birleşir. Boğazdan Samsun İline geçer Uzunluğu 373 km. dir.Çekerek Kolu,
Çamlıbel dağlarından doğan Kızık, Dinar, Çalı ve Kavak tepelerinden doğan Finize
derelerinin Çamlıbel bucağı dolaylarında birleşmesi ile meydana gelir. Artova'da güneybatı
doğrultusunda akar. Musaköy civarında güneyden gelen Karadere kolunu alır. Sulusaray'dan
itibaren, dik yamaçlı dar bir boğaza girip, buralarda Gergümez, Gündelen, ve Akdağmadeni
dereleri ile birleşir. Yangı köyünden kuzeye dönüp, Çellokışla önünde İsa deresi ile birleşip,
Kaleboğazı baraj yeri ve daha sonrada Kazankaya baraj yerine gelir. Buradan sonra vadisi
genişler ve Geldigen ovasına açılır. Bekdemir köprüsü civarında Tokat’tan gelen Çat deresi
ile birleşir. Amasya Kayabaşı mevkiinde, Yeşilırmak ile birleşip Karadeniz'e ulaşır. Uzunluğu
276 km.dir.
Yeşilırmak dışında mevsimlik bir akarsu olan (özellikle ilkbahar mevsiminde karların
erimesi ile bol su taşıyan) Keten deresi de Topçam dağlarının kuzeyinde doğu-batı
doğrultusunda akan önemli bir akarsudur.
Tozanlı Çayı; Yeşilırmak Nehri’nin ana koludur. Sivas bölgesinde Köse Dağı’nın
2801 m yükseltisindeki batı aklanından kaynaklanır. Batıya doğru; Kuzeyde; Karacan,
güneyde; Tekeli dağlarının arasından geçer ve birçok yan dereler ile beslenir. 365’nci km’de
Almus Barajı’na ulaşır. Kuzeyde Dönek, güneyde Mamu Dağları arasındaki 12 km ‘lik
boğazdan geçerek Omala (gözova) Ovası’na girer. Buradan Karakaya Boğazı’nı geçtikten
sonra Kazova’ya ulaşır. Tokat’ta Behzat Deresi, Turhal’da hotan ve Gülüt derelerinin sularını
alarak, Turhal Ovası’ndan 30 km’lik bir boğaz ile Amasya İli sınırları içerisinde Gendingen
Ovası’na girer ve Çekerek Suyu ile birleşir. Tozanlı Çayı üzerinde Almus Barajı, Ataköy
Barajı, Gözova Regülatörü ve Gümenek Regülatörü gibi önemli tesisler kurulmuştur.
Kelkit Çayı, Erzincan’ın kuzeyinde Sipikör, Pülür, Otlukbeli, Saran ve Balaban
Dağlarından kaynaklanan suların Gümüşhane’nin Kelkit İlçesi yöresinde birleşmeleri ile
oluşur. Kaynak kodu 1460 m’dir. Tokat İli’nin sınırlarına Reşadiye’nin Umurca Köyü
yakınlarında girer. Yusufbey Köprüsü’nden Fatlı Köprüsü’ne kadar dar bir vadiden doğu-batı
doğrultusunda akar ve Niksar Ovası’na ulaşır. Daha sonra Erbaa Ovası’nı kat ederek Kale
Boğazı’nda Tozanlı Çayı ile birleşir.
Çekerek Çayı, İlin güneyindeki Çamlıbel Dağları’ndan kaynaklanır. Kızık, Çalı ve
Fineze dereleri ile Çamlıbel Kasabası civarında birleşir. Kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda
Artova, Yeşilyurt, Sulusaray İlçelerinden geçerek Alanyurt Köyü’nün batısından Yozgat
sınırına geçer. Buradan kuzeye yönelir ve tekrar Tokat il sınırına girdikten sonra Amasya’nın
Kayabaşı yöresinde Tozanlı ile birleşir. Çekerek Çayı üzerinde Yozgat- Çekerek İlçesi
sınırları içerisinde Süreyyabey barajı inşaatı çalışmaları devam etmektedir. Çekerek
Çayı’ndan alınan su örneklerinin en son yapılan analizlerinin sonuçları değerlendirildiğinde
Çekerek Çayı’nın Türk Çevre Mevzuatı Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen “Kıta
66
İçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri” ne göre I. Sınıf su kalite sınıfına
girdiği saptanmıştır.
7- Akarsular
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Yeşilırmak
Almus-Merkez-Turhal
(Amasya-Taşova)-Erbaa
T
Tozanlı Çayı
Almus
B
Kelkit Çayı
Reşadiye-Niksar-Erbaa
B
Çekerek Çayı
Artova- Yeşilyurt
B
Tokat İli Akarsularına ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-Su sporlarına uygun özel alanların
olması
Fırsatlar
-Şehir merkezinden Yeşilırmak’ıneçmesi
Zayıf Yönler
-Merkezden geçmesinden dolayı evsel ve
tarımsal kirlilik problemi
-HES den kaynaklanan yatakların değişmesi
ile oluşan debi kayıpları
-Suyun kanallara alınması ile yaban
hayvanlarına ulaşan suyun azalması
Tehditler
-Çevre Kirliliği
Tokat İli Akarsularına dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi,
güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa
turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Akarsu ve göllerde balıklandırma çalışmalarının yapılması
2-Sportif balıkçılık sahalarına uygun nitelikli sportif balıkçılık iskeleleri yapılması,
3-Bu yerlere ait broşürün basılarak turistlerin istifadesine sunulması,
4-Sportif balıkçılık ve kuş gözlemciliği gruplarına ulaşılarak bu sahalarda da çalışmalar
yapılması,
5-HES lerin sahaya bırakması gereken cansuyu miktarlarının kontrolünde DSİ ve ilgili
kuruluşlar tarafından gerekli titizliğin gösterilmesi,
6- Kaynakların kullanımında ekolojik sürdürülebilirlik ilkelerine dikkat edilmesi,
67
4.4.6. Göller, Göletler ve Barajlar
Zinav Gölü: Reşadiye İlçesi’nin Yolüstü Köyü’ne 3 Km uzaklıktadır. Gölün suları tatlıdır.
Göl bir dere ve küçük sularla beslenir. Ortalama 1,5 Km2 ‘lik bir alan kaplamaktadır. Göl ayağından
boşalan sular Kelkit Çayına ulaşır. Kenarlarında bataklık yerler yoktur. Ortama derinlik 10-15
metredir. Gölün etrafı korunmaya alınmış orman alanıdır. Gölde Kızılkanat denilen çok lezzetli bir
tatlısu balık türü yaşamaktadır.
Güllüköy Gölü : Reşadiye İlçesi’nin Güllüköy yöresindedir 165.000 m2 ‘lik bir alan
kaplamaktadır. yan dereler ve ilk baharda eriyen kar suları ile beslenir. Ortalama derinliği 6 m’dir.
Suları tatlıdır.
Kaz Gölü: Kaz Gölünün toplam koruma alanı 1170 Ha olup bunun 201 hektarı sulak
alandır. Tokat il merkezine 39 km Turhal ilçesine 19 km, Zile ilçesine 23 km ve Pazar ilçesine
11 km mesafede yer almaktadır.
Saha yaban hayatı koruma sahası olarak tefriki yapılmadan önce D.S.İ. tarafından
kurutma kanalları açılmak suretiyle yapılan kurutma çalışmaları sonucunda gölün önemli bir
kısmı kurutularak tarım alanına dönüştürülmüştür. Gölalanı geçmiş yıllarda donatılmış
olmasına rağmen, mevcut göl sucul ekosistem dengesini muhafaza etmekte olup doğal tatlı su
ekosistemini dengelemektedir.
Almus Baraj Gölü:Tokat ilinde Doğa turizmine en uygun alanlardan biridir. İlçenin
hemen yanı başındaki baraj gölü geniş yüzölçümü ve kıyılarını çevreleyen çam, gürgen ve meşe
ormanları ile bir tabiat harikasıdır.
Göl kenarlarında oldukça doğal piknik alanları mevcuttur. Koyları temiz, yüzme ve
dalış sporları için elverişlidir. Göl alanında su sporları yapmak için her türlü tabii ortam
mevcuttur. Baraj gölünde su kayağı, kürek, kano, yelkencilik, jet ski, yüzme, dalma gibi su
sporlarını yapmaya çok elverişlidir. Üç akarsudan beslenen gölde kirlilik söz konusu değildir.
Bu sebeple gölde su ürünleri doğal ortamda çoğalma ve beslenme imkanına sahiptir. Mevcutta
gölde yetişen balıkları sazan, yayın tatlı su kefali, kaya balığı, gümüş balığı ve somon olarak
sayabiliriz. Ayrıca kafes ağlarda alabalık yetiştirilmektedir.
Almus baraj gölünün sol sahil şeridinde ormanlık alan göle çok yakındır. Bazı
bölümlerde ormanla göl iç içedir. Birbirinden farklı ve güzellikte birçok koy bulunmaktadır.
Bu alanlar kamp kurmak için çok ideal yerlerdir, baraj gölü kenarında kamp yapma imkânı
vardır.
Düden Gölü, Erbaa Gökal yolu üzerinde Kızılotluk mevkiinde yer alan düden gölü
doğal bir göl olup eşsiz güzelliği ile eşsiz bir rekreasyon alanıdır.
Kemer Gölü (Gökçeyol Göleti ), Merkez ilçeye35 km uzaklıkta olan avlunlar
Beldesinde bulunan DSİ tarafından yapılmış bir gölettir. Zamanla doğal göl halini almış
gözükmektedir. Çevresinde Meşe, Karaçam ve gürgen ağaçlarından oluşan orman, yayla
evleri vardır.
68
Buna benzer iki göle de çok yakındır. Trekking, doğa yürüyüşü, sportif olta balıkçılığı,
kamp yapılabilecek alanlar mevcut görünmektedir. Aynı zamanda bu göl çevresinde festival
yapılmaktadır.
8- Tokat İli Gölleri
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Zinav Gölü
Reşadiye
B
Güllü Köy
Reşadiye
B
Kaz Gölü
Pazar
B
Almus Gölü
Almus
B
Düden Gölü
Erbaa
B
Kemer Gölü
Merkez
B
Tokat İli Göllerine ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-Zinav Gölünün Tabiat Parkı olması,
-Kaz Gölünün YHGS olması,
-Almus gölünün tabiat parkına yakınlığı,
-Doğa turizm etkinliklerinin bir arada
yapılabilecek olması
Zayıf Yönler
-Yerel yönetimler arasındaki anlaşmazlık
-Hava şartlarından dolayı ulaşım zorluğu
-Çevre Kirliliği
69
Fırsatlar
Tehditler
-Düden gölünün doğal bir göl olması ve
STATÜ kazandırılabilecek alan oluşu
-Kemer Gölü ve çevresi doğa turizmi
yapılabilecek ve STATÜ kazandırılabilecek
bir alandır.
-Yerel yönetimlerin doğa turizm
çalışmalarına yönelik ilgisi
-STK’ların doğa turizmine yönelik
talepleri
-Yöreye artan talep
-Doğayı tahrip edici talepler nedeniyle baskı
altında olması
Alanlarda doğa turizmi amacına uygun
olmayan farklı arazi kullanım taleplerinin
olması
-Çevre Kirliliği
Tokat İli Göllerine ait doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin
1-İç Sularda Sportif balıkçılığa uygun yerlerin İl Gıda,Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ile
Orman ve Su İşleri İl Şube Müdürlüğü tarafından detaylı olarak planlanması,
2-Akarsu ve göllerde balıklandırma çalışmalarının yapılması
3-Sportif balıkçılık sahalarına uygun nitelikli sportif balıkçılık iskeleleri yapılması,
4-Bu yerlere ait broşürün basılarak turistlerin istifadesine sunulması,
5-Sportif balıkçılık ve kuş gözlemciliği gruplarına ulaşılarak bu sahalarda da çalışmalar
yapılması,
6-HES lerin sahaya bırakması gereken cansuyu miktarlarının kontrolünde DSİ , Çevre ve
Şehircilik İl Müdürlüğü ve ilgili kuruluşlar tarafından gerekli titizliğin gösterilmesi,
7-Sportif balıkçılık ve sulak sahalara yönelik turizm çeşitlerinde yöre insanının kırsal
kalkınmasını temin maksadıyla öncelikli olarak yöre insanının rol alacağı uygulamalara yer
verilmesi,
4.4.7. Şifalı sular
Reşadiye Kaplıcası, Reşadiye Kaplıca suyu,
ilçenin hemen kenarında bulunup Kuzey Anadolu
Fay Hattı’nın oluşturduğu Kelkit Vadisi içinde yer
almaktadır. Bu suyu besleyen kaynağın rezervuar
kayacı Zinav Kireçtaşı olarak belirlenmiş ve Kuzey
Anadolu Fay Hattı boyunca yüzeye çıktığı
anlaşılmıştır. Toplam 31.5lt/sn debi ve 40-49ºC
sıcaklığa sahiptir. Reşadiye Belediyesince işletilen
kaplıca suyu hafif tuzlu ekşi, kokusuz ve renksizdir.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Ünitesi mevcuttur.
Sıcak su, Batı Alman kaplıcalar birliği sınıflamasına göre sodyumlu, kalsiyumlu,
bikarbonatlı, klorlu, karbonik asitli olup A ve C grubu şifalı sular grubuna girmektedir.
70
Turizm Bakanlığı standartlarına göre, sondajda elde edilen 30 lt/sn debideki su ile günde 7400
kişinin kaplıca ihtiyacı karşılanmaktadır. Sıcak su kireçlenmeye neden olmaktadır. Kuyunun
uzun süre kullanımını sağlamak için düşük debide üretim yapılması ya da kirece karsı
inhibitör maddeler kullanılması gerekmektedir.
İstanbul Üniversitesi Tıbbı Ekoloji ve HidroKlimatoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin 10.09.1990
tarihinde hazırladığı tıbbı tahlil raporunda; 48ºC sıcaklıkta
ve oldukça yüksek miktarda mineral (4g/lt’nin üzerinde )
madde içerdiği belirtilmekte, sıcaklığın yüksek olmasından
dolayı suyun; gerek banyo (37-38ºC), gerekse hareketli,
egzersiz ve rehabilitasyon havuzlarında (27-28ºC) belirli
derecede soğutularak kullanılması gerektiği ifade edilmekte,
her türlü romatizmal hastalık, ortopedik ve ameliyat sonrası
sekellerin rehabilitasyonu ve tedavisinde kullanılması
mümkün olduğu belirtilmektedir.
Reşadiye’de jeotermal kaynaktan faydalanmak
amacıyla yapılmış ve faaliyet göstermekte olan 40 yataklı ve
10 banyolu bir adet Kaplıca Oteli bulunmaktadır. Ayrıca bu
tesiste 8 adet bungalov tipi ev tamamlanarak hizmete
sokulmuştur.
Kaplıca Tesisleri kapsamında, 15.50 x 8.50 m
ebatlarında yarı olimpik bir yüzme havuzu bulunmaktadır.
Jeotermal kaynaklardan faydalanılarak ilçenin ısıtılmasını sağlamak amacıyla Merkezi Isıtma
Sistemi Projesi hazırlanmış ve ihale aşamasına tamamlanmıştır.
Jeotermal enerjiden daha etkin faydalanmayı sağlamak amacıyla Termal Turistik Otel
Projesi hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur. Toplam 6.000 m² inşaat alanına sahip olan
proje kapsamında 3 yıldızlı ve 110 yataklı otel inşaatı devam etmektedir. Otelde, kür merkezi,
lokanta, oturma salonu, spor salonu, dinlenme salonu, toplantı salonu, bir kapalı ve iki açık
yüzme havuzu bulunmaktadır.
Sulusaray Kaplıcası, Sulusaray’da bulunan “ Çermikönü – Ilıca Kaplıcası” olarak da
anılan kaynak, tarihi Sebastapolis Antik Kenti yakınlarında bulunmaktadır. Antik kent
kalıntıları içinden çıkan kaplıca kaynağı deniz seviyesinden 750m. Yüksekliktedir. Soğuk ve
ılık tuzlu su kaynakları arasında gösterilen suyu sodyum klorür, sülfat ve bikarbonatlı sudan
oluşmaktadır. Sıcaklığı 32–44,3 ºC olan kaplıca bir fay hattından kaynaklanmakta ve Roma,
Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde de etkin olmuştur.
1994 yılında Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
öğretim elemanları tarafından yapılan bir araştırma sonucuna göre Sulusaray ve
Reşadiye’deki jeotermal su kaynaklarının sera ısıtmasında rahatlıkla kullanılabileceği tespit
edilmiştir. Araştırma, Reşadiye’ yıl boyu, Sulusaray’da Mart, Nisan, ve Mayıs ayında
aylarında ilk turfanda yetiştiriciliğinin yapmanın mümkün olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca
71
ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde vejetasyon süresinin 1-2 ay uzatılmasının mümkün
olduğu tespit edilmiştir.
9- Tokat İli Şifalı Suları
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Reşadiye Kaplıcası
Reşadiye
B
Sulusaray Kaplıcası
Sulusaray
B
Tokat İli Şifalı Sularına ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
-Kaplıcalarda konaklama imkanı
-Tanıtımın yetersiz oluşu
-Reşadiye kaplıcasında fizik tedavi ve -Profesyonel olarak doğa turizm faaliyeti
rehabilitasyon merkezinin bulunması
yapan kurum, kuruluş ve şirketin çok az
-Hem şifalı sulardan yararlanıp hem de doğa olması
turizmi yapılacak alanların bir arada
bulunması
-Sulusaray kaplıcasının Sebastapolis antik
kentine yakınlığı
Fırsatlar
-Bölgemize gelen turistlerin bu yöne
kolayca kanalize edilebilmesi
- Bazı vatandaşlarımızın bu konuda girişim
düşünmeleri
Tehditler
-Bilinçsiz kullanımların problem yaratma
riski,
Tokat İli Şifalı Sularına dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1- Şifalı su Tokat ve bölge için öne çıkarılmamış bir değer olması, sağlık turizmi talebinin
bu yöne de geliştirilebileceği sebebi ile bu kaynakların detaylı incelemesinin il özel idaresi
tarafından yapılarak uygun olanların projelendirilmesi,
2- Bu kaynakların ilimizde yapılmakta olan diğer turizm destinasyonlarına entegre edilerek
bu destinasyonlara zenginlik katılmasının uygun olacağı,
3- Kaynakların kullanımında ekolojik sürdürülebilirlik ilkelerine dikkat edilmesi,
4- Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına
dayalı uygulamaların geliştirilmesi,
72
4.4.8 Kanyonlar
Tokat İli, Reşadiye ilçesi Yolüstü beldei ile
bozcalı yolu üzerinde ve 3,5 km uzunluğunda ,olan
Zinav kanyonu, 40° 28' kuzey enlemleri ile 37° 15'
doğu boylamları arasında kalmaktadır.
3,5 Km uzunluğundaki zinav kanyonu 100-300 m
yükseklikteki kayalar arasında bulunmakta ve
içerisinden Zinav deresi geçmektedir. Kanyonun
suları Ağustos ayında çekilmeye başlıyor ve Eylül
ayının sonlarına kadar kanyona girilebiliyor. Rakımı
(Ertepesi) 1333 m dir Yolüstü beldesine 3 km
mesafededir.
4.5.TOKAT İLİNDE DOĞA TURİZİM GZTF ANALİZ TABLOSU
GÜÇLÜ YÖNLER
*Hitit, Eti, Roma, Bizans gibi tarih öncesi çağlardan
Selçuklu, Osmanlı dönemine kadar yaşayan tüm
devletlerin kültürel mirasları vardır. Tarihi evler ve
binalar ilgi çekici mekanlardır.
*Kaplıca ve şifalı sular bakımından zengin bir
potansiyele sahiptir.
*Tokat ilinde el sanatları oldukça gelişmiştir
* Tokat İlinde düşük rakımlardan yüksek rakımlara
kadar birçok yayla mevcuttur. Flora ve fauna zenginliği
de fazladır.
* Dünyanın en önemli mağaraları arasında yer alan
Ballıca Mağarası Tokat ilinde mağara
turizmi açısından önemli bir altyapı oluşturmaktadır,
trekking için idealdir, yürüyüş yolları yapılmalıdır,
* Kara avcılığı ve Av Turizmi oldukça gelişmiştir.,
*Göl Turizmi için Reşadiye Zinav Gölü ve Göllü Köy
Gölü ideal mekanlardır,
* Kelkit Çayı, Yeşilırmak ve Almus Baraj Gölü gibi
alanlar yelkencilik, su kayağı, kürek
yarışları gibi birçok su sporlarının yapılabileceği
alanlardandır,
* Baraj gölleri, göl ve göletler bakımından zengin olan
Tokat’ta olta balıkçılığı ve sportif
balıkçılık yapılabilir,
* Tokat-Turhal arasında bulunan Kaz Gölü onlarca çeşit
kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır. Kuş gözlemciliğine
uygundur,
* Tokat ili zengin bir mutfağa sahiptir.
FIRSATLAR
*Eko turizmin giderek daha popüler olması,
* Avrupa Birliği’nin finansal destek sağladığı
projelerde eko turizme de yer verilebilmesidir
*Tokat’ta turizm sektörünün gelişmeye açık olması
73
ZAYIF YÖNLER
TEHDİTLER
* Tokat’ın turizm potansiyelinin değerlendirilmesine
yönelik olarak, yeterli kapasite ve kalitede tesisler
bulunmamaktadır,
* Toplumun eko turizm bilinci geliştirilememiştir,
* Eko turizm için ayrılan tanıtım ve pazarlama bütçeleri
yetersizdir,
* Yerel yönetimler ekolojik ürünlere karşı duyarsızdır,
Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi 1 (2012) 5062
56
* Turist sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasında
yetersizlikler vardır,
* Eko turizme yönelik yatırım teşvikleri yetersizdir.
* Yabancı tur operatörlerinin satış kataloglarında
Türkiye’deki alternatif turizm olanaklarına yeterince
yer vermemesi ve dolayısıyla Tokat’ın da bu noktada
payını alamaması,
* Tokat ilinin turistik imajının zayıflığı,
* Tokat ilinin afetler açısından riskli bir bölgede
olmasıdır
4.6. TOKAT İLİNDE DOĞA TURİZİM ÇEŞİTLERİ
Doğa ile ilintili birçok turizm aktivitesinden bahsetmek mümkündür. Dünyadaki
ekoturizm adı altında yapılan faaliyetleri ve model planlar incelendiğinde ekoturizmin dört
ana eyleminin olduğu görülür. Bunlar gezmek, görmek, öğrenmek ve belgelemektir. Bunların
yanında müsait olan alanlarda birçok doğa aktivitesi de yapılabilmektedir. Doğa turizmi
kapsamında, yapılan başlıca etkinlikler şu şekilde sıralanabilir:
4.6.1Dağcılık:
Sarp kayalara tırmanmak ve zirveye ulaşma
tutkusu dağcılık sporunu doğurmuştur. Dağcılığın
birçok dildeki adı “Alpinizimdir” Bu etkinliğin bir
spor dalı şekline dönüşümü ve yaygınlaşması, büyük
ölçüde Alp Dağlarında olduğu için bu isim uygun
görülmüştür. Türkçe’de bu etkinliklerin tümüne birden “dağcılık” adı verilmiştir. Türkiye’nin
hemen her bölgesinde bulunan irili ufaklı dağları bu turizm çeşidi için alternetifler
oluşturmaktadır.İlimizde Niksar Reşadiye Erbaa ilçelerinde dağcılığa uygun alanlar mecut
olup Zinav Kanyonu keşfedilmeyi beklemektedir.
4.6.2 Doğa Yürüyüşü (Trekking):
Dağcılık etkinliğine göre daha hafif bir etkinlik olan doğa yürüyüşlerinden en çok
bilineni trekkingdir. “uzun ve zorlu yolculuk” anlamına gelen trekking daha çok dayanıklılık
gerektirir.
74
Doğa yürüyüşlerinin hafif olanları yaşlılar ve çocuklar için de uygundur. Doğa
yürüyüşleri sırasında doğanın güzellikleri görülebilir ve fotoğraflanabilir.
Trekking dışında yürüyüş uzunluğu, zorluk derecesi ve konaklama göre adlandırılan
hiking ve expedition olarak çeşitlendirilen doğa yürüyüşleri bulunmaktadır.
Alp Himalaya kuşağı üzerinde yer alan
ülkemiz dağ ve sıradağları, flora ve faunasıyla
doğa yürüyüşleri için önemli bir potansiyele
sahiptir. Bu potansiyelin planlı bir yaklaşımla
turizm
olgusu
böylece
içerisinde
turizmin
tür
değerlendirilmesi,
ve
aktivitelerinin
zenginleştirilerek arz kapasitesinin geliştirilmesi, alternatif turizm alanlarının korumakullanma dengesi içerisinde hizmete sunulması, tanıtılması, farklı yörelerin turizmin
ekonomik ve sosyal katkılarından yararlandırılması açısından önemlidir (Akpınar, Bulut,
2010). Niksar ilçemizde Doğa Sporları Derneği öncülüğünde oluşturulan parkurlarda düzenli
olarak doğa yürüyüşleri yapılmaktadır.
4.6.3.Mağara Turizmi: Turizmin çeşitliliği açısından ülkemizdeki mağaralar, önemli
bir potansiyel oluşturmaktadır. Ülkemizin %40’ı mağara oluşumları açısından önemli bir
nitelik olan karstlaşmaya uygun kayalardan meydana gelmiştir. Erimeye uygun kayaların
kapladığı alan ve bu alanlarda tespit edilen mağara
sayısının oranına göre Türkiye’de 20.000’den
fazla mağara bulunabileceği öngörülmektedir.
Bunlardan 800’ü MTA, 450 tanesi de değişik
kulüp ve derneklerce olmak üzere ancak 1250‘si
incelenmiştir (Akpınar, Bulut, 2010).
Türkiye’nin en uzun mağarası, 16 km’den
fazla olan Isparta’daki Pınargözü Mağarası; en derin mağarası ise 1453 m ile Mersin’deki
Peynirlikönü Mağarası, sarkıt ve dikitleri en ünlü mağarası Burdur’daki İnsuyu Mağarası’dır.
Tokat İlimiz Pazar İlçesinde bulunan Ballıca Mağarası ender güzellikte olup, İnsanın
içindeki macera ruhu mağaraları keşfetme ve ziyaret etme talebini de beraberinde
getirmektedir. Diğer doğal güzellikler ve ormanlarla bütünleşen mağaralar ekoturizmin
önemli elemanlarından birisini oluşturur.
75
4.6.4. Yön Bulma (Oryantiring): Oryantiring, İskandinav'ca bir kelimedir ve yön
bulma anlamına gelmektedir. Üzerinde kontrol noktaları işaretlenmiş büyük ölçekli (detaylı)
bir harita ve pusula yardımıyla yönünü bularak belirli bir parkuru en kısa sürede tamamlama
yarışmasına oryantiring denir. Parkur birbirinden uzak ve ters yönlere konan kontrol noktaları
ile çizilir. Noktalar iyice gizlenir ki, yarışmacılar harita ve pusulayı hakkıyla kullanabilsin. Bu
yüzden oryantiring, koşarken satranç oynamak olarak tanımlanmaktadır. Kontrol noktalarında
her biri farklı olan şifreler ya da zımbalar bulunur. Yarışmacılar bu şifreleri toplamak ya da
ellerindeki kartı her kontrol noktasında zımbalatmak zorundadırlar. Yarışmacılar iki dakika
arayla start alır ki, birbirini izleme gibi bir kolaylığa yönelmesinler (Altan, 2006).
Oryantiring 'in diğer doğa sporlarına göre ters olan yanı çok kişi ile yapılmasının keyif
vermesidir. Yarışa ne kadar çok katılan varsa, yani elli, yüz belki de bin kişi, o kadar zevkli
olmaktadır. Dünyada 20.000 kişinin aynı günde koştuğu büyük organizasyonlar yapılmaktadır
(Altan, 2006).
Niksar İlçesi Çam içi yaylasınde her hıl uluslar arası Oriantirik yarışmaları yapılmakta
ve yoğun katılım nedeniyle bu yarışmalar festival havasında geçmektedir.
Oryantiring yapı, bina, stat, saha gerektirmeyen çevreci bir spordur. Her şey sökülüp
takılıp işleri bitince kaldırılıp götürülebilir. Örneğin binlerce kişinin katıldığı yarışlardan
sonra ertesi gün aynı araziye gidince ayak izlerinden başka bir şey görülmez. Oryantiring
maliyeti çok az, alt yapısı çok ucuz bir spordur (Altan, 2006).
4.6.5. Atlı Doğa Yürüyüşü:
Turizmin çeşitliliği içerisinde yer alan atlı doğa
yürüyüşleri tarihi ve doğal güzelliklerin bulunduğu
yörelerimizde düzenlenen günübirlik veya birkaç
günlük gezi programları ile yapılmaktadır. Orman içi
ekoturizm alanlarına yakın olan at çiftliklerinde
verilecek birkaç günlük binicilik eğitimi ile faaliyet
gerçekleştirilebilir. Ekoturistler hem ata binmenin zevkini hem de doğanın güzelliklerini
izleme olanağı elde ederler.
4.6.6. Bisiklet Turizmi:
Bisiklet bir spor dalıdır. Yaklaşık 100 yılı aşkın bir tarihi geçmişi vardır. Kısa
yolculuklarda kolay ve ekonomik bir ulaşım sağlar. Birçok insan için çocukluktan kalma
nostaljik bir ulaşım aracıdır. Bununla birlikte bisiklet sevgisi birçok insanda spor haline
76
dönüşmüştür. Bisikletin motorsuz ve doğa dostu olması insanların sevgisini kazanmasında
başka bir etkendir. Yine bisiklete binerken önemli derecede enerji harcanması nedeniyle
sağlıklı yaşam için de önemli bir araçtır. Bütün bu özellikler bisiklet sporunu geliştirmiş ve
tüm dünyada ciddi organizasyonlar yapılır hale gelmiştir. Doğal güzellikler içinde spor
yaparak dolaşma olanağı sunan bisiklet aktiviteleri bugün birçok kulüp ve dernek tarafından
bir turizm aktivitesine dönüştürülmüştür. Ülkemizin birçok bölgesi bisiklet aktiviteleri için
uygun mekanlar sunar
4.6.7. Botanik Turizmi:
Türkiye iklim çeşitliliği ve farklı yükseltilerden oluşan topoğrafik yapısı nedeniyle çok
çeşitli bir floristik yapıya sahiptir. Endemik ve nadir olan birçok bitki türü ile birlikte toplam
tür sayısı 10.000’e ulaşmıştır. Avrupa’daki toplam bitki türü sayısının 12.000 civarında
olduğu düşünülürse ülkemiz bitki örtüsünün zenginliği daha kolay anlaşılır. Bu flora
zenginliği botanik turizmi ile ilgilenenler için büyük bir çekicilik oluşturmaktadır.
Doğanın korunması için Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından birçok çalışmalar
yürütülmektedir. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü bu amaçla milli park,
tabiat parkı, yaban hayatı koruma sahası, yaban hayatı geliştirme sahası, tabiatı koruma alanı,
tabiat anıtı gibi koruma statüleri ilan ederek kaynak değeri açısından önemli olan alanları
koruma altına almaktadır.
Botanik turizminde, botanik konusunda yetişmiş, bilgili rehberlerin bulunmayışı ve
bitki tohumu ve soğanlarının başka ülkelere kaçak yollarla götürülmesi ülkemizde, önemli bir
sorun olarak ortaya çıkmaktadır. 1983 ve 1988 yılları arasında yayınlanan iki kararname ile
yabancıların doğada bitki, hayvan ve arkeolojik materyal toplamaları izne ve belli kurallara
bağlanmış ve yasal boyut getirilmeye çalışılmıştır (Akpınar, Bulut, 2010).
77
Türkiye'nin bitki zenginliğinin en önemli nedenlerinden biri, buzul çağlarında
Anadolu'nun bitkiler için bir sığınak olmasıdır. Günümüzde de Türkiye hiçbir Avrupa
ülkesinde olmayan bir şekilde 3 farklı bitki alanının kesişme noktasında yer almaktadır. Bu
bitki alanları Akdeniz Bitki Alanı (Akdeniz ve Ege bölgelerini kapsamaktadır), AvrupaSibirya Bitki Alanı (Karadeniz ve Marmara Bölgesi’ni kapsamaktadır), İran-Turan Bitki Alanı
(İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi’ni kapsamaktadır) (Akpınar, Bulut, 2010).
4.6.8. Yayla Turizmi:
Turizmin çeşitlendirilmesi, tüm yıla ve ülke
sathına yaygınlaştırılması, değişik yörelerin mevcut
turizm
potansiyelinin
geliştirilerek
harekete
geçirilmesi yönünde başlatılan çalışmaların önemli
bir bölümünü de yayla turizmi oluşturmaktadır
(Akpınar, Bulut, 2010).
Ülkemizde yer alan yaylaların, doğal güzellikleri, etnolojik ve diğer çekicilik yaratan
özellikleri ile ekoturizme yönelik sundukları çok çeşitli ve eşsiz olanakların; koruma kullanma
dengesi içerisinde turizm amaçlı değerlendirilmesi önemlidir (Akpınar, Bulut, 2010).
Türk kültüründe yaylaların önemi çok büyüktür. Özellikle Yörük Türkmen
geleneğinin yaşatılmasında yaylada yapılan festival ve etkinlikler ülkemizin birçok yerinde
yaygındır. Akdeniz ve Ege Bölgesi’ni sıcak yaz günlerini yaylada geçirmek isteyen halk
yaylalardaki otantik kültürü yaşarken oraların turizm gelirlerine de katkı bulunurlar.
Torosların üst kesimleri ve İç Ege’nin yüksek kesimlerinde bulunan yaylalar en çok tercih
edilen ekoturizm bölgeleridir. İlimizde de yayla turizmi yazın başlamasıyle yoğunluk
kazanmakta ve yoğunlukla canik dağlarında bulunan yaylalar hem hayvancılık hemde doğa
turizmin bir parçası olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.
4.6.9.
Kuş
Gözlemciliği
(Ornitoloji):
Kuş
gözlemleme
ülkemizde az sayıda insan
tarafından
bilinmesine
rağmen Avrupa ve Kuzey
Amerika’da çok yaygındır.
ICBP (Uluslararası Kuş koruma Konseyi), OSME (Orta Doğu Ornitoloji Topluluğu), IWRB
78
(Uluslararası Su Kuşları ve Islak Alanlar Araştırma Bürosu), RSBP (Royal Kuş Koruma
Topluluğu) gibi kuş gözlemciliğinde önde gelen pek çok profesyonel organizasyon, Avrupa,
Asya ve Afrika’da doğal habitatları içinde kuşları gözleyip, bölgelerin kuş toplumlarını ve
belli kuş türlerini araştırırlar. Bunların dışında pek çok amatör kuş gözlem toplulukları da
doğal ortamda yaban hayatını izlemektedirler (Akpınar, Bulut, 2010).
Farklı 466 kuş türünün bulunduğu Türkiye, üreyen kuşlar açısından Avrupa’nın en
zengin ülkesi konumundadır. Farklı habitatların egemen olması, konumu itibari ile kuş göç
yolları üzerinde bulunması, sulak alanların zenginliği Türkiye’de kuş çeşitliliğinin yüksek
olmasının sebeplerindendir. Bu zenginlik, Türkiye’de kuş gözlemciliğinin; dolayısıyla
dünyada öne çıkan alternatif turizm dallarından kuş gözlem turizminin gelişmesine olanak
sağlamaktadır (Akpınar, Bulut, 2010). Pazar ilçesinde bulunan Kaz Gölü Yaban Hayatı
Geliştirme Sahasında 100 e yakın kuş çeşidi ile, ve 2008 yılında yapımı tamamlanan iki adet
Kuş gözlem kuleleri ile ornitolojik faaliyete hazır hale gelmiştir.
4.6.10. Yaban Hayatı (Fauna) Gözlemciliği:
Doğada bulunan yabani hayvan türleri eskiden beri insanların ilgisini çekmiştir. Yaban
hayvanlarının doğal yaşam ortamlarında fotoğraflamak, izlemek için fotosafariler düzenlenir.
Yaban hayatı zengin olan bazı ülkeler bu turizm türünü geliştirerek önemli kazanç
sağlamaktadırlar. Afrika ülkelerinden Kenya gibi ülkeler yaban hayvanlarının yoğun olduğu
bölgeleri ulusal park haline getirerek dünya turizmine
açılmıştır.
4.6.11. Foto Safari:
İnsanlar gezip gördükleri yerlerdeki birçok doğal
güzelliği
fotoğraflamak
ister. Son
yıllarda
gelişen
fotoğrafçılık teknolojisi hemen herkesin içinde olan
fotoğraf çekme arzusu için büyük olanaklar sunmaktadır. Son zamanlarda tek başına doğal
alanları gezerek fotoğraflamak yerine daha önceden bilinen doğal alanlara gruplar halinde
yapılan fotosafariler tercih edilir duruma gelmiştir. Böylece planlı yapılan etkinliklerle amaca
daha iyi ulaşılır. Ulaşım problemleri ve kaynak problemi de kolayca aşılmış olur. İlimizde
fauna ve flora zenginliği fotosafariler için eşsiz imkanlar sunmaktadır.
79
4.6.12. Av Turizmi:
Avcılık ilk insanın doğada var olma mücadelesi ile
başlar. İnsanın yerleşik hayata geçmesi ile birlikte tarım ve
hayvancılığın gelişmesi avcılık faaliyetlerini de azaltmıştır.
Bununla birlikte insanların av merakı ve doğayı keşfetme
hevesi avcılığın hiçbir zaman vazgeçilmez bir aktivite
olacağının bir göstergesidir.
Ülkemizin coğrafi yapısı, bitki örtüsü ve yaban hayatı bakımından av turizminin
gelişmesine elverişli konumdadır. Ancak av hayvanlarımız, bugün için belirli türler dışında av
turizmine sunulabilecek belirli zenginliğe ulaşmış değildir. Av turizmine açılacak avlaklar,
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Av ve Yaban
Hayatı Daire Başkanlığı tarafından tespit ve ilan edilmektedir. Ülkemizde av turizmi
faaliyetleri; 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu, Yerli ve Yabancı Avcıların Avlanmalarına
ilişkin Esas ve Usulleri Yönetmeliği’ne göre yapılır. Yönetmelik, kanunun 15 ve 32.
maddeleri kapsamında hazırlanıp 8 Ocak 2005 tarih ve 25694 sayılı Resmi Gazete’de
yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik; sürdürülebilir avcılık ve doğal hayatın
korunması ilkelerini gözeterek oluşturulmuştur (Akpınar ve Bulut, 2010). İlimizde Bulunan
avlaklara yurt dışından gelen yabancı avcılar yoğun olarak rağbet etmekte ve yılın değişik
zamanlarında yaban domuzu avı için ilimize gelmektedirler.
4.6.13. Akarsu Turizmi:
Ülkemizde akarsular, doğal ve kültürel
özellikleri bakımından farklı özellikler arzederek,
değişik
rekreasyonel
sunmaktadır
(Bulut
kullanım
ve
Yılmaz,
olanakları
1998).
Akarsularımızın büyük bölümü “akarsu turizmi”
olarak adlandırılan rafting, kano ve nehir kayağı
için çok elverişlidir (Akpınar ve Bulut, 2010).
Doğa turizminin önde gelen dallarından biri
olarak akarsu turizmine yönelik ülkemizin sunduğu bu büyük potansiyelin geliştirilmesi ve
geniş kitlelere hitap edecek şekilde tanıtımının yapılması önem taşımaktadır.. Bu nedenle,
nehirlerimizin akarsu turizmi potansiyeli incelenirken, çevresinde yer alan ve entegre bir
şekilde geliştirilebilecek diğer turizm değerleri de bu proje kapsamında belirlenmiştir
80
(Akpınar, Bulut, 2010). Kelkit çayı Reşadiye-Niksar arası rafting sporuna uygun olanaklar
sunmaktadır.
Özellikle kanyonlardan geçen kıvrımlı bir yatağa sahip akış hızı yüksek akarsular
üzerinde yapılan rafting sporu turistlerin büyük ilgi odağı durumundadır.
4.6.14. Sportif Olta Balıkçılığı:
Balıkçılık
insanın
içindeki
avcılık
güdülerinden gelen bir tutkudur. Doğa ile iç içe, ticari
olmayan, hoşça vakit geçirmek amacıyla orman içi
akarsu ve göllerde sportif olarak yapılan balık tutma
aktivitesi sportif olta balıkçılığı olarak adlandırılır.
Türkiye’nin akarsularla örülü olması, hala kirlenmemiş göl ve barajlarının bulunması
sportif olta balıkçılığı için büyük olanaklar sunmaktadır. Bilinçli ve planlı bir faydalanma ile
bu olanakların daha da artırılması mümkündür.
4.6.15. Hava Sporları Turizmi:
Türkiye, Yamaç Paraşütü, Yelken Kanat, Planör, Paraşüt, Balon gibi hava sporları için
çok uygun arazi koşullarına sahiptir. Bölge bazında çok farklı topoğrafik yapıların olması bu
spor dallarının gelişmesi için büyük bir avantaj sağlar.
Ülkemizde Yamaç Paraşütü Sporu 1990
başlarında Fethiye Ölüdeniz Bölgesi’ndeki Baba
Dağı'nın yabancı pilotlar tarafından keşfedilmesi ile
tanınmış, ilk olarak üniversite kulüplerinde aktif
olarak başlamıştır. Türk Hava Kurumu (THK),
üniversite kulüpleri ve özel kulüpler tarafından
yamaç paraşütü eğitimleri düzenlenmektedir (Akpınar ve Bulut, 2010).
Yelken kanat, motoru olmayan, rüzgar ve diğer hava etkileri ile uçuş yapabilen tek
kişilik bir uçuş aracıdır. Yamaç Paraşütü yapılan yerlerde yelken-kanat sporu da yapılabilir.
THK ve çeşitli hava kulüpleri tarafından eğitim kursları verilmektedir (Akpınar ve Bulut,
2010).
Tek kişilik veya çift kişilik olanları mevcuttur.
Tek kişilikleri 300-330 kg , çift
kişilikleri 450-495 kg ağırlığında, bir ya da iki koltuklu, çok hafif hava araçlarına mikrolight
denmektedir. Daha kısa bir anlatımla “ağırlıkları 300-495 kg arasında değişen hava araçları”
81
demek mümkündür. Bu hava araçları kendi arasında ultralight, motorlu yamaç paraşütü ve
motorlu yelken kanat şeklinde sınıflandırılırlar. İlimizde de Turhal ilçesinde Mercimek
dağında yamaç paraşütü yapılmakta ve yöre insanının yoğun ilgisini çekmektedir..
4.6.16. Kış Turizmi:
Kış turizmi; kış sporları ve rekreasyon
eylemleri
yüksek
gerçekleşmektedir.
merkezlerine
dağlık
Dağlık
uzaklığı,
kuşaklarda
alanlarda;
konumu,
yerleşme
ulaşımı
ve
sundukları olanaklar ölçüsünde nitelik kazanırlar.
Kayak sporu başta olmak üzere diğer rekreatif
özellikler kış mevsiminin yegane turizm eylemidir
(Altan, 2006).
Kış turizmi turizmin çeşitlenmesi açısından mevsim itibari ile sönük geçen kış
aylarının değerlendirilmesi ve kış aylarındaki turizm eylemlerinden gelir elde etmesi
sağlamak açısından amaç olabilmektedir (Altan, 2006)
4.6.17. Tarım ve Çiftlik (Agro) Turizmi:
Kırsal
alanlarda
tarıma
dayalı
turistik
etkinliklere tarım turizmi (agroturizm) denir. Şehrin
yoğun iş hayatından bunalan insanlar sakin bir köy
yaşamını arzularlar. Köy hayatının içinde hafta
sonlarını veya yaz tatillerini değerlendirmek üzere
küçük bahçeleri olan köy evlerinde zevk amacıyla
tarım
ürünleri
yetiştirir,
yerel
halkın
tarım
etkinliklerine katılırlar. Böylece kırsal bölgelerin yerel halkıyla etkileşimde bulunarak
gelirlerine turizm yoluyla katkıda bulunurlar.
Aileleriyle birlikte doğal bir köy hayatını özleyen bu insanlar için büyükşehirlerimize
yakın kırsal bölgeler önemli bir potansiyele sahiptir. Niksar İlçemizde Serenli beldesi ve
Şıhlar köyünde organik tarım yapan küçük aile işletmeleri bulunmakta olup dışarıdan gelen
yabancı misafirleri bu konsepte ağırlamaktadırlar.
82
4.6.18. İzcilik:
İzcilik, gönüllü, uluslararası, üniformalı, çeşitli yaş gruplarındaki gençlerin zihinsel,
fiziksel, ruhsal, sosyal, duygusal ve karakter gelişimine katkıda bulunan bir gençlik
faaliyetidir.
İzcilik, milliyet, ırk, din ve dil ayrımı olmaksızın herkese açık, gönüllü, politik
olmayan eğitimsel bir gençlik hareketidir. İzcilik, çocuk ve gençleri mevcut özellikleri ile bir
bütün olarak ele alan, ruh ve beden sağlıklarını geliştiren, onların boş zamanlarını bir program
çerçevesinde değerlendirilmesini sağlayan bir eğitim aracıdır. Bu özellikleri ile izcilik,
öğretim olmaktan çok uygulamalı bilgi ve beceri kazandıran eğitim karakterinde bir
faaliyetidir. Bu nedenle de izcilik tüm dünyada okul dışı bir faaliyet olarak değerlendirilmiş
ve okul dışı izcilik organizasyonları kurulmuştur.
..
İzcilik, çocuk ve gencin grup içinde ve bizzat tabiatın kucağında eğitilmesiyle
karakter, beceri, sağlık, mukavemet, cesaret vs. konularda daha iyi ve daha çabuk
eğitilebilecekleri fikrinden doğmuştur.
Kişinin eğitimi, bedenen ve fikren olduğu kadar ahlaken de büyük önem taşır. Bu
nedenle de izcilik ahlak eğitiminde aktif bir metod olarak kabul edilir. İzcilik iyi yurttaş
yetiştirmeyi amaçladığından milli, iyi insan yetiştirmeyi amaçladığından ise evrensel bir
olaydır
4.6.19. Kamp Karavan Turizmi:
Ülkemiz, günübirlik dinlenme, eğlenme ve
piknik amaçlı kullanımların yanı sıra, çadır ve
karavanlı kamp yapma olanağına sahip, pek çok doğal
alanlara sahiptir. Gözlerden uzak doğa ile baş başa
vakit geçirmek isteyen insanlar için oldukça büyük
imkanlar sunmaktadır (Akpınar, Bulut, 2010).2013 yılı
83
Mayıs ayı içinde Ulusal Karavan Rallisi Niksar ilçemiz
Çamiçi mevkiinde yapılacaktır.
4.6.20. Golf Turizmi:
Golf, 1000 yıla yakın bir geçmişe sahip olduğu düşünülen ve kimler tarafından ne
zaman keşfedildiği tam olarak bilinmeyen bir spor dalıdır. 1600’lü yılların ortasına kadar
sadece Avrupa’da oynanmakta olan bu spor, 1659 yılında New York’a bağlı Albany kentinde
oynanarak ABD’de boy göstermeye başlamıştır. Bu spora ait ilk yazılı kurallar ise 1754
yılında bugünkü adı Royal & Ancient Golf Kulübü olan St. Andrews Golfers tarafından
yayınlanmıştır (Erol, 2009).
Türkiye’deki ilk golf kulübü 1895 yılında
Constantinapole Golf Club adıyla Okmeydanı’nda
kurulan ve şu an Maslak’ta faaliyetini sürdürmekte
olan İstanbul Golf Kulübü’dür (İstanbul Golf
Kulübü). İstanbul Golf Kulübü’nü sırasıyla 1905
yılında kurulan Tokat-Bornova Golf Kulübü, 1911
yılında kurulan Bebek Golf Kulübü ve 1949 yılında
kurulan Ankara Golf Kulübü izlemiştir (İslamoğlu, 2006). Bu sahalardan Bebek Golf Kulübü
1923, Tokat-Bornova Golf Kulübü 1970 ve Ankara Golf Kulübü 1980 yılında çeşitli
nedenlerle kapatılmıştır. 1980’lerde Türkiye’de çöküşe uğrayan golf sporu, 1990’lı yılların
ortasında bu alanda yapılan yatırımların faaliyete geçmesi ve federasyonun kurulmasıyla
yeniden ivme kazanmıştır. Gerek turizme teşvik yasalarının çıkmış olması gerekse de Türkiye
Golf Federasyonu’nun yürüttüğü çalışmalar sonucunda 2000 yılı sonrasında golf sektörü
önemli
gelişmelere
ve
başarılara
imza
atmıştır
(http://baka.org.tr).
4.6.21. Gem Safari (Süstaşları Toplama Gezisi):
Gem, Gems, Gemstone kavramı süstaşı, Gemoloji
kavramı Süstaşı bilimi, Gemolog kavramı süstaşı inceleme
uzmanı vb. özgün kavramlar Hatipoğlu ve Kırıkoğlu
(2005) tarafından isimlendirilmiştir. Gem Safari; Süstaşları
Rodonit
84
toplama gezisi olarak isimlendirilmektedir.
Süstaşı minerallerin, kayaların ve organik malzemelerin bazıları;
-Güzellikleri,
-Ender bulunuşları,
-Diğerlerine göre bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerindeki ayrıcalıkları nedeniyle,
mücevher taşı ya da dekorasyon malzemesi biçiminde kullanılarak özel bir değer kazanırlar.
Belirli bir ekonomik değere sahip bu tür malzemelere, kıymetli taş, yarı kıymetli taş veya
genel olarak süstaşı denilmesini sağlamaktadır.
Süstaşlarının kıymetli ve yarı kıymetli olarak gruplanması tamamen izafidir. Bu
ayrımda kesin bir sınır yoktur ( http://www.gemoloji.host.sk).
Çok fazla yaygın olarak tanınmasa da doğadan süs taşları toplayıcılığı olarak bilinen
bu safari türü de son zamanlarda dikkat çeken bir ekoturizm etkinliğidir. Süstaşı toplama
faaliyeti olarak bilinen bir tür ekoturizm faaliyeti olarak karşımıza çıkar.
Gem Safari (Süstaşları toplama gezisi) bir rehber eşliğinde, Mart ayından Kasım ayına
kadar gerçekleştirilebilir. Büro ortamında çalışmaktan ve şehir hayatından sıkılan genellikle
Kuvars
Kristali
üniversite eğitimi almış kişilere hitap ettiği gibi, gezilere katılımcıların yaşı
15 yaş
ile 80 yaş
arasında değişmektedir. Yurt dışında daha yaygın olarak yapılmasına karşı ülkemiz için çok
yeni bir kavramdır.
4.6.22. Festival turizmi:
Festivaller, sosyal ve kültürel kutlama
etkinlikleridir. Festivaller, dikkate değer bir
ekonomik etki yaratan, turist çeken bir unsur
olarak görülmektedir. Eski Anadolu Roma,
Çin,
Hint,
Uzakdoğu
ve
Ortadoğu
uygarlıklarında, Müslümanlık, Hıristiyanlık,
Musevilik ve Budizm gibi dinlerin yaygın
olduğu tüm toplumlarda geleneksel hale
Selçuk Deve Güreşi Festivali
getirilmiş ve günümüze kadar süregelen dinsel kökenli birçok festival bulunmaktadır.
Günümüzdeki festivaller aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır:
Dini festivaller
85
Tarımsal ürün festivalleri
Folklor festivalleri (Geleneksel yaşam biçimlerine yönelik, yemek türleri, aşure,
Hıdrellez Şenlikleri, yerel büyükleri ve kahramanları anma vb.)
Sanat festivalleri (resim, film, fotoğrafçılık, dans, tiyatro, şiir, müzik vb) (Koçkar,
1998).
Ülkemizde yılda 1000’in üzerinde yöresel festival yapılmaktadır. Bu festivallerin
bazıları uluslararası düzeye ulaşmıştır. Yörenin kültürünü, ürünlerini veya doğal
zenginliklerini tanıtarak turist çekmeyi amaçlayan birçok festival günümüzde uluslararası
düzeyde organize edilir hale gelmiştir.
Yayla Turizmi
Topçam, Selemen, Batmantaş, Dumanlı, Buğalı, Çamiçi, Akbelen, Bozcalı,
Kızılcaören, Çevreli yaylaları
Tarım ve
Çiftlik (Agro)
Turizmi
Hava Sporları
Turizmi
Av Turizmi
Niksar İlçesi Şıhlar Köyü ve Serenli Beldesi
Mağara
Turizmi
Sportif Olta
Balıkçılığı
Trekking
Rafting
Kaplıca-Şifalı
Sular
İnanç Turizmi
Kamp
Karavan
Turizmi
ŞenliklerFestivaller
Turhal ilçesi Şenyurt Köyü Mercimek tepesinde yamaç paraşütü yapılmaktadır.
Beşören Devlet Avlağı, Niksar Devlet avlağı, Planlanan Devlet Avlakları (Topçam,
Başçiflik)
Ballıca Mağarası, Devini Mağarası, İnkaya, Çermik, Tilkidibi, Deliklikaya,
Kokurdan,
Göllü Köy, Gödölöş, Kurt, Almus Baraj Gölü, Düden Gölü, Kemer Gölü
Niksar ilçesinde 6 parkurda yapılmakta
Reşadiye ve Niksar ilçesinde
Sulusaray Kaplıcası ,Reşadiye Kaplıcası , Beşören Maden Suyu, Kat Kasabası
Kaplıcası
Almus ilçesi Hubuyar Köyü, Merkez Keçeci Köyü, Niksar Melik Gazi Türbesi,
Turhal ilçesi Yenisu Beldesi, Almus İlçesi Akarçay Kasabası Mihrap Yatırı, Almus
Armutalan Köyü Hamzattal yatırı, Almus Serince Köyü İmam Gazi Yatırı, Almus
Görümlü Beldesi Kulhimmet Türbesi
Niksar Çamiçi
Geleneksel Hıdırellez Şenlikleri, Kiraz Festivali, Çilek Şenliği, Niksar Çamiçi
Yayla Şenlikleri, Cihet Kasabası Yayla Şenlikleri, Su Festivali, Büşürüm El
Sanatları Ve Yayla Şenlikleri, Kuyucak Köyü Gurbetten Sılaya Hasret Şenlikleri,
Kuyucak Kültür Ve El Sanatları Şenlikleri, Baydarlı Kültür Ve Dayanışma
Şenliği, Küçük Yayla Şenliği, Hasanşeyhi Anma Ve Kültür Şenlikleri, Vişne
Festivali, Kurt Gölü Kültür Festivali, Çevrecik Kültür Ve El Sanatları Şenlikleri,
Nebişeyh Belediyesi İpek Halıcılık Etkinlikleri, Topçam Şenlikleri, Karkın Köyü
Aziz Baba Şenlikleri, Görümlü Köyü Kul Himmet Kültür-Sevgi Ve Dostluk Sanat
Etkinlikleri, Reşadiye Yavuz Sultan Selim Han Selemen Yayla Şenlikleri, Koç
Festivali Sarıağıl Köyü Kültür Ve Sanat Festivali, Sırıklı Şenlikleri, Hüseyin Akbaş
Karakucak Güreş Ve Şenlikleri, Keçeci Ahi Mahmut Veli Kültür Festivali,
Gözderesi Festival Şenlikleri, Patates Festivali Ve Sünnet Şöleni, Gökçeli Üzüm Ve
Yaprak Festivali .
86
TURHAL İlçesi
ZİLE .İlçesi
PAZAR İlçesi
ALMUS İlçesi
NİKSAR İlçesi
ERBAA İlçesi
REŞADİYE İlçesi
ARTOVA İlçesi
SULUSARAY İlçesi
BAŞÇİFLİK İlçesi
YEŞİLYURT İlçesi
Değerler toplamı
MERKEZ İlçesi
Aktivite/değer
10
4
3
14
11
18
15
7
2
2
6
1
Rafting (R)
X
Canyoning/kanyon
yürüyüşü (C)
X
Mağaracılık (M)
X
X
X
Dağ-yayla
gezisi
imkanı ( DG)
X
X
X
X
X
X
Peyzaj
güzelliği/fotosafari
(PF)
X
X
X
X
X
X
Yaylada
konaklama/kamping
X
(YK)
Düzenlenmiş doğa
gezisi rotası(DGR)
X
Tabiata
uyumlu
kırsal
miras
gezisi(KMG)
X
X
Pansiyonculuk(P)
X
X
Kır havasında şehir
merkezleri(KHŞM)
Aktif yaylacılık(AY)
Kuş
gözlemciliği
imkanı(KuG)
Sportif
balıkçılığı
imkanı(SOB)
olta
Milli
park
sahalar(MP)
vb
X
X
X
X
X
X
X
X
87
Estetik
şelale
bulunan yerler(EŞ)
Estetik göl/baraj olan
yerler(EGB)
X
X
X
X
X
Botanik
gezilerine
uygun saha(BOG)
Tescilli avlak sahası
(AvS)
X
X
X
X
X
Yabana
hayatı
geliştirme
sahası(YHGS)
X
Garantili
yaban
hayatı
gözlemi(GYHG)
X
İzole
ilginç
ekosistemler(İE)
X
X
Endemik Bitkilerin
Gözlemi (EBG)
Köy Pazarları(Orman
meyvelerinden reçel
marmelat,
kurutulmuş meyve
satılması kaydıyla)
(KP)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Bakir doğa parçaları
keşif
gezisi(Bakir
vadi ve bakir orman
gibi
gizli
kalan
değerleri
keşfetme
gezileri) (BDPKG)
Gastronomi
gezisi
(Gezi günü belirlenir.
Gezi
günü
ziyaretçilerle yöresel
yemekler yapılarak
yedirilir) (GG)
X
Dokusu bozulmamış
kırsal miras gezisi
(köyler) (KMG)
Yayla gezisi imkanı
(Ya)
X
X
X
X
X
88
Yaya
(Y)
gezi
imkanı
Tarihi eserler,
alanı (Ts)
sit
X
X
X
Şelale görme imkanı
(Ş)
X
X
X
Peyzaj değeri yüksek
yerler,fotoğrafik
yerler (P)
Mağara gezisi (Mğ)
Motorlu gezi imkanı
(M)
Kanyon
imkanı (Cn)
görme
Botanik
imkanı (Bt)
gezisi
Bakir orman gezisi
(Bo)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
5. SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ VE POTANSİYELİNİ GELİŞTİRME İMKANLARININ
ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLER
Alanla ilgili genel bilgiler (konum, tarihi, topoğrafik özellikler, yükseltiler,
5.1 Niksar
Niksar, Orta Karadeniz Bölgesi’nin iç kesiminde yer alan, Tokat İli’ne bağlı 33100
Nüfuslu bir ilçedir. Yüzölçümü 955 km2 olan Niksar’ın rakımı 350 m. olup Erbaa, Tokat,
Almus, Başçiftlik ve Akkuş ile sınır komşusudur.
Niksar’da Orta Karadeniz Bölümü iklimiyle, İç Anadolu iklimi arasında bir geçiş iklimi
görülür. Kışlar genellikle ılık ve yağışlı, yazlar ise sıcak geçer. İlçenin yıllık yağış ortalaması
475,2 mm. Yıllık sıcaklık ortalaması ise 14,7 °C’dır. Hakim rüzgar yönü batı olup bağlı nem
oranı % 63’dür. Yağış miktarı en yoğun Nisan - Mayıs aylarında, en düşük Temmuz Ağustos aylarında olmaktadır.
Niksar, Kelkit Irmağı ile Canik Dağları’nın kucaklaştığı, Karadeniz sahilleri ile Orta
Anadolu bozkırlarının buluştuğu yerde, Karadeniz’i Akdeniz’e bağlayan yol üzerinde
bulunduğu için tarih boyunca hem ekonomik, hem de siyasi olarak önemli bir mevkii
olmuştur.
Bu özellikleri ile hem stratejik bir bölge, hem de insanların çok hoşuna giden bir iklim
ve veri mli topraklar Niksar’ı cazibe merkezi haline getirmiştir.
Niksar eski çağlarda Pontus adını taşıyan bölgenin içinde yer alıyordu. Yerleşme
izlerine M.Ö.III.yy.da rastlanmaktadır. Bugünkü NİKSAR’ın yerinde bulunan ve adı bilinen
89
en eski kent Hellenistik Kaberia’dır. Pontus kralı MİTHRİDATES VI’nın M.Ö.7l. yılında
Roma Orduları Komutanı l. LUCULLUS’la yaptığı savaştaki yenilgisiyle bütün PONTUS
ülkesiyle birlikte ROMA İMPARATORLUĞU’nun emrine girdi. M.S.l4-37 yıllarındaRoma
imparatorluğu TİBERİUS zamanında, kentin isminin NEOKAİZERİA (NEOKAİSERİA)
olarak değiştirildiğini görüyoruz. Hıristiyanlığın yayılış dönemlerinde NEOKAİSERİA
önemli bir merkez olmuştur. M.S.344-499 yıllarında meydana gelen iki büyük depremle kent
tamamen yıkılmıştır.
XI.yy.ın sonuna kadar Bizans İmparatordluğuna bağlı kalan şehir bu tarihten sonra
MELİK DANİŞMEND GAZİ tarafından DANİŞMENDLİLER BEYLİĞİ’ne katılmış ve bu
Beyliğe bir süre Başkentlik yaparak NİKSAR adını almıştır.
XII.yy.da 2.Kılıçarslan Bizans İmparatorunu yenerek, son Danişmend Beyini de
zehirleterek NİKSAR’ı SELÇUKLU topraklarına kattı. 1397 yılına kadar SELÇUKLU
egemenliğinde kalan NİKSAR bu tarihten sonra YILDIRIM BEYAZIT zamanında
OSMANLI idaresine girmiştir.
İlçede tahıl üretimi yapılan alanları sırasıyla meyvelikler, endüstri bitkileri, sebzelikler
ve baklagil üretimi yapılan alanlar izlemektedir. İlçede yetiştirilen başlıca tahıllar; buğday,
arpa ve mısırdır. Bunun yanı sıra şekerpancarı, tütün, ayçiçeği, patates ve mahlep gibi
endüstride hammadde olarak kullanılan ürünler de yetiştirilmektedir.
Bölgede en çok üretilen meyveler; üzüm, elma, kiraz, şeftali ve cevizdir. Cevizin
Niksar için marka değeri vardır. Dünyaca ünlüdür.
Niksar ekonomisinde küçük ve büyük
baş hayvan besiciliğinin de büyük yeri vardır. Besisi yapılan büyük ve küçükbaş hayvanlar
yurtiçi pazarlarında satılarak ekonomiye girdi sağlamaktadır. Niksar ilçesindeki hayvancılığa
baktığımızda; ova köylerinde süt inekçiliği, dağ ve orman köylerinde mera hayvancılığının
yaygın olduğunu görmekteyiz.
Niksar'ın Kuzeyinde bulunan Canik dağlarında ve
eteklerindeki yayla ve meralar, büyük ve küçükbaş hayvancılık için oldukça elverişlidir.
Dünyanın en yumuşak ve içimi en leziz olan Niksar Ayvaz Suyu da Niksar ekonomisine
büyük katkı sağlamaktadır.
90
1. Seçkin Doğa turizmi değerlerine ait bilgiler,
Oryantiring
Çamiçi yaylası mevkiinde, 2006 yılından beri uluslararası Niksarcup yarışları ve
Türkiye Oryantiring şampiyonaları Niksar’da yapılmaktadır, 11 km2 lik uluslar arası
standartlarda oryantiring haritası mevcuttur.
Trekking
Niksar İlçesinde farklı parkurlarda geleneksel hale gelmiş doğa yürüyüşleri organize
edilmektedir. Eski roma Yolu , Keltepe Yürüyüşü
Şekil 1çamiçi parkuru
Çamiçi Parkuru: Niksar’ın yaklaşık 15 km kuzey doğusunda gidiş dönüş yaklaşık 30
km lik bir parkurdur. Güzergah boyunca bir çok çeşmenin var olması yürüyüşü kolaylaştırır.
Parkur İç Anadolu’yu Karadeniz sahil yoluna bağlayan Antik Roma yolunun bir kısmını da
kapsar. Günübirlik yürüneceği gibi bir gece kamp yapılabilir.
Akıncı Parkuru
Akıncı köyü Niksar’ın 32 km güney doğusunda yer alır. Parkur doğal ortamını
korumayı başarmıştır. Yürüyüş esnasında vahşi hayvanlara sıklıkla rastlanır. Relikt bitkilerden
sedir ağaçları yörede yer alır. Zorluk derecesi yüksek bir parkurdur.
91
Keltepe Parkuru
Parkur başlangıcı Niksar’a 12 km uzaklıkta Gülbayır köyü kaynarpınar mevkii dir.
2003 yılında başlayan Geleneksel Keltepe’ye İzci Yürüyüşü kesintisiz On kez yapılmış ve
geleneksel hale gelmiştir. Öğrenci, köylü, halk hatta il dışından gelen katılımcılarla bir
toplumsal kaynaşma örneği sergilemektedir.
Ekoturizm için model olabilecek özelliklere sahiptir. Gidiş dönüş 8 km lik mesafeyle
her yaştan katılımcının zevk aldığı Bir parkurdur. Parkur üzerinde obaların yer alması spora
sosyal bir anlam da katar. 2012 yılındaki yürüyüşe “Engelliler Yüksekte Yürür “ projesiyle
Türkiye çapında engelli katılımcılarda yer almıştır.
Hüseyingazi Parkuru:
Niksar Hüseyingazi/Ereç tepesi mevkii yaklaşık 9x2= 18 km dir. Tepede Niksar fatihi
Melik Gazinin kardeşi Hüseyin gazi meftundur. Aynı mekanda antik çağlardan kalma kaya
mezarı vardır.
Çanakcı Vadisi Parkuru
Niksar’ın 25 km doğusunda olup en uzun ve zorlu parkurdur. 350 m rakımdan 1500 m
ye çıkılması dolayısı ile Çok farklı bitki ve hayvan türlerini bünyesinde barındırır. Soğuk hava
akımlarına kapalı bir vadi olduğundan Mikroklima özelliği kazanmış olup Akdeniz iklimine
92
ait bitki türleri de görülür. Her iki yakayı bağlayan antik Roma köprüleri de görülmeye değer.
Konaklamalı yürüyüşe daha uygundur. 20 dakikalık yürüyüş ile Akdeniz ikliminde Karadeniz
iklimine geçişin görülebileceği tek yerdir. Niksar ilçesinde STATÜ kazandırılacak alanlardan
biridir. Köprüsü, Değirmeni, Şelalesi ile doğa turizmi açısından zengin bir yerdir. Aynı
zamanda Çamiçi yaylasına da çok yakındır.
Edilli ve Gökçeli Parkurları :
Şekil 2 Edilli Parkuru
Şekil 3 Gökçeli Parkuru
Gökçeli beldesi Niksar’ın 33 km batısında yer alır.
Parkur gökçeli beldesi – Akpınar yaylası arasında 9 km
lik bir mesafeyi kapsar. Sürekli güneybatı yönlü
tırmanmayı gerektirir. Suyun ve yabani meyvelerin bol
olduğu bir parkurdur. Fotoğraf çekimine ve kuş
gözlemciliğine elverişlidir. Yayla evleri ahşap olarak
yenilenerek doğal yaşam turizmine uygun hale
getirilebilir. Yükseltinin kısa mesafede değişmesi flora
ve faunayı da etkilemiştir.
2. Sahanın Doğa Turizmi Potansiyelinin öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler,
Yayla ve festival turizmi, trekking, rafting, foto safari, kamp karavan turizmi, argo
turizm, pansiyonculuk, av turizmi, orman yürüyüşü, foto safari
5.2 Almus
1. Alanla ilgili genel bilgiler (konum, tarihi, topoğrafik özellikler, yükseltiler,
Almus Orta Karadeniz Bölgesinde Tokat iline bağlı, merkezi il merkezine 36 km
mesafede bir ilçe olup, doğusunda Reşadiye ilçesi ve Sivas ili Hafik ilçesi, batısında Tokat ili,
kuzeyinde Niksar ilçesi, güneyinde Sivas ili bulunmaktadır. 832 rakımlıdır. Almus ‘un iklimi
Karadeniz in tesiri altında kalan sahalarla Orta Anadolu ‘nun kara iklimi yanında geçiş teşkil
eder.
Başlangıçta köy ve nahiye iken idari taksimatta bucak merkezi olmuş, 1 Mart 1954'te
ilçe olmuştur.
Yeşil ile mavinin tüm tonlarını bu şirin ilçemizde görmek mümkündür. Şöyle ki
ilçenin hangi yönüne olursa olsun 5/10 dakikalık yürümek sonucu doğal piknik alanlarına
ulaşabilirsiniz. Baraj gölünün oluşturduğu koylarda olta balıkçılığı, biraz yukarılarda piknik
yapılabilir.
93
Almus’ ait rekreasyon alanların
başında Orman evleri, Tufan tepe, Harami
yaylası, Köse Pınarı gelmektedir. Gölde doğal
olarak yetişen sazan türleri ve yayın gibi balıklar
yanında, çiftliklerde yetiştirilen alabalık temin
etme imkânı da mevcuttur. Almus Orman evleri
sadece Almuslunun değil ilçemize dışarıdan
gelen Sivas, Amasya, Tokatlı vatandaşlarımızın
da uğrak yeridir.
Göl amatör olta balıkçılığına açık olup,
amatör balıkçılardan herhangi bir ücret
alınmamaktadır. Göl sürat motoru ve su kayağı gibi çeşitli su sporları içinde uygun bir ortam
oluşturmaktadır. Yayla turizmine uygun doğal bakir alanları ile doğal güzelliği trekking ve
foto safariye uygun alanlar mevcuttur. Dumanlı dağı etrafına kurulan ilçeye bağlı köylerin
yayları birbiri ardına sıralanır. Bir yayladan diğerine geçmek suretiyle ilçenin en uzak köyü
Kolköy’ün yaylasına kadar her yer yayladır.
Yaylaların ortasında kalan Mescit köyü ilçenin en güzel yerlerindendir. En yüksek
olması sebebi ile yılın kar olmayan her ayı yeşildir. Yemyeşil bir vadi olan Mescit ovası
arıcıların ve büyükbaş sığır üreticilerinin vazgeçemedikleri bir yerdir.
2.Seçkin Doğa turizmi değerlerine ait bilgiler,
Almus Orman Evleri Tabiat Parkı
3.
Sahanın Doğa Turizmi Potansiyelinin öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler,
Foto safari, inanç turizmi, olta balıkçılığı , yayla ve festival Turizmi,
94
5.3. Pazar
1. Alanla ilgili genel bilgiler (konum, tarihi, topoğrafik özellikler, yükseltiler
İlçenin yüzölçümü 276 km2 olup, 623 m rakımındadır. İlçenin kuzeyinde Turhal
İlçesi, Güneyinde Artova İlçesi, Batısında Turhal ve Zile İlçeleri, Doğusunda ise Tokat ili yer
almaktadır. İlçenin güneyinde Artova İlçesiyle sınırı dağlık bir bölgedir. Kuzeyi ise
Yeşilırmak
ve Kazova ile çevrilidir. İlçe köylerinin 6 adeti dağlık, kıraç ve ormanlık
arazide, 9 adeti ise ovadadır. İlçede mevcut ormanlık alanın toplamı tahminen 70 hektardır.
Açıklık alan ise tahminen 100 hektardır.106 hektar kültür arazisi bulunmaktadır.
Tokat-Turhal karayolundan 5 km içeride ve Tokat’tan 25 km. uzaklıktadır. İlçenin
yüzölçümü 276 km² dir. İlçe Merkezi 623 m rakımındadır. İlçenin kuzeyinde Turhal İlçesi,
Güneyinde Artova İlçesi, Batısında Turhal ve Zile İlçeleri, Doğusunda ise Tokat ili yer
almaktadır. İlçenin güneyinde Artova İlçesiyle sınırı dağlık bir bölgedir. Kuzeyi, Yeşilırmak ve
Kazova ile çevrilidir.
Pazar Bucağı kuruluşu Selçuklular zamanında Gıyasettin Keyhüsrev tarafından
kurulduğu söyleniyorsa da (H.339-M.951) kesin olarak bilinmemektedir. Yunanlı tarihçi
Strobon’un yazdığına göre Kazova eski adı DAZİMONTİS, Pazar’ın adı KAZAABAD olarak
geçermiş.
Pazar uzun süre Romalıların elinde kalmış, Roma
Devleti ikiye ayrılınca 1067 tarihinde Pazar Bizanslıların
eline geçmiştir. Daha sonra Melik Ahmet Gazi Danişment
tarafından zapt edilen belde, 1126 yılında Ahmet Gazinin
vefatından sonra oğlu Mehmet Gazinin hükümranlığında
kalıp, 1142 yılı onun vefatı ile kardeşi Nizamettin
Yağbasan’ın elinde kalan Pazar, Selçuklu Sultanı 2.
Kılıçarslan ile yapılan savaş sonucu Pazar Bizans
İmparatoru Manuel’in idaresine geçiyorsa da uzun
sürmeden Selçukluların eline geri geçip, bundan sonra da sık sık el değiştiren Pazar 1285
yılında Selçuklu Pervane Beyin bu bölge emirliği altına alınmasıyla bir süre sakin kalan Pazar,
Moğolların istilasına uğrayıp yıkılıp, yakılıp ve yağmalanıyor. 1256 yılında İlhanlıların, 1335
yılında Eretnaoğullarının, 1381 yılında Kadı Burhanettin’ in eline geçen belde isyan ederek
emirlerinin birleşip Osman oğullarına bağlılık isteyip Yıldırım Beyazıt’a müracaat ederek 1392
yılında Osmanlı İmparatorluğunun hükümranlığına girmiş ve Amasya Beyliğine bağlanmıştır.
1473 yılında Uzun Hasan yağmalarına sahne olmuştur.
Pazar’ın adı KAZAABAT sonra KAZOVA, Ayan Pazarı (Aynalı Pazar) ve Cumhuriyet
döneminde PAZAR olarak günümüze kadar gelmiştir. 3000 yıllık bir maziye sahip olan
beldemiz 1860 yılında Bucak Merkezi olmuştur. Kesin tarihi hakkında bilgi sahibi olmamakla
birlikte Evliye Çelebi Seyahatnamesinde 5. Cilt 57 ve 58. sahifelerinde şöyle demektedir. “Hicri
1061 yılında Kazova toprağında Tokat’a yakın 150 akçalık bir kazadır. Buraya Cumapazarı
derler, Kadısı, Sipahi kethüdayeri, Yeniçeri Serdarı, Şehir Subaşısı vardır. Camisi, mamur bir
hanı, çarşısı ve pazarı vardır. Haftada etraftan buraya nice bin adam gelip, alım satım ve Pazar
eyledikleri için adına Aynapazar derler.”
Bucağımız 19.06.1987 gün ve 3392 sayılı Kanunla 04.07.1987 tarihinden itibaren İlçe
Merkezi olmuş ve 01.08.1988 tarihinden itibaren faaliyete geçmiştir. İlçe Tokat-Turhal
karayolundan 5 km içeride ve Tokat’tan 25 km. uzaklıktadır.
95
2.
Seçkin Doğa turizmi değerlerine ait bilgiler,
Ballıca Mağarası Tabiat Parkı ve Kaz Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
3.
Olta Balıkçılığı, Mağara Turizmi, Foto Safari, Kuş Gözlemciliği, Tarihi eserler ve sit
alanı, Ocaklı şelalesi
5.4. Erbaa
1.
Alanla ilgili genel bilgiler (konum, tarihi, topoğrafik özellikler, yükseltiler
Erbaa İlçesi Orta Karadeniz Bölgesinde Kelkit ve Tozanlı Irmaklarının
birleşerek Yeşilırmak (RİS) adını aldığı, bereketli topraklar üzerinde Doğu-Batı istikametinde
kurulmuş, 1111 Km’lik yüzölçümü olan şirin bir ilçedir. Coğrafi konumu 40 15 ve 40 45 enlem
dairesi ile 36 15 ve 36 45 boylamları arasında bulunur.İlçe Tokat ilinin kuzeyinde olup, konumu
itibariyle Karadeniz ve İç Anadolu Bölgeleri arasında bir geçiş alanıdır. Kuzeyinden Çarşamba
İlçesi, güneyde Tokat ili, batı da Taşova ilçesi, doğuda Niksar ilçesi ile komşudur. Jeolojik
olarak 3. Zaman yaşlıdır. Genel görünüm itibariyle kuzeyde ve güneyde yükselen dağlar, bu
dağların akarsularla parçalanmasından oluşan geniş plato ve vadilerden oluşmaktadır. Kuzeyde
Canik Dağları, güneyde Sakarat-Soğalı Dağları ile çevrilidir. Canik Dağları içerisindeki Killik
Tepesi 1975 metredir. Kuzey Anadolu Fay Hattı ovayı baştanbaşa kat eder. Burası 1. Derece
deprem sonudur.
Çevrede yapılan kazılardan, rastlanan kalıntılardan, tarihi kayıtlardan ve yapılan
araştırmalardan Kelkit Havzası ve yöresinin HİTİT’ lerin yerleşim alanı olduğu tespit edilmiştir.
Hititlerin ve Firiğlerin bu havza boyunca M:Ö. 2000 ile 600 yıllarında irili ufaklı bir çok
yerleşim alanı kurdukları bilinmektedir. Bu dönemlere ait Horoztepe, Hacıpazar, Zilhor köyleri
yörelerinde bir çok höyük ve tümüslere rastlanmaktadır. Antik çağın ünlü coğrafyacısı
Amasyalı Strabor buraların Pontuslar dönemine FONOROVA olarak isimlendirildiğini, yine
bölgede çok miktarda zeytinlik, üzüm bağları olduğunu, ormanların bulunduğunu, buralarda
sayfiye yerlerinin olduğunu kaydetmektedir.
Pontus Hükümdarı Pontpolinyak bölgeye hükmettiği zaman ovaya
FONOROVA adını verimli münbit, yeşil sulak olmasından dolayı verdiği, tarihçiler tarafından
kaydedilmektedir. Daha sonra Pontusların son hükümdarı VI. Mithridates bu ismi kaldırarak
Kelkit Havzasına OPOTORMA adını vermiştir. VI. Mithridates bugünkü Kale Köyünün
bulunduğu yerde birleşen Kelkit ırmağı ile Tozanlı ırmağının Yeşilırmak adını aldığı
Boğazkesen olarak bilinen yere Amasya’yı Niksar’a bağlamak için köprü yapmıştır. Köprünün
ayakları halen mevcuttur. Kaledeki köprü ile Kaleyi inşa ettirmiştir.
Pontus Krallığı, Roma’nın eline geçince İmparator Pompey şimdiki
Boğazkesene Mağnapolis adını vermiştir. Hükümet merkezi bugünkü Emeri (AMERYA),
Simeri (GÜVEÇLİ) Köyüne taşımış, buralarda kaleler inşa etmiştir. Bugün kalıntıları hala
mevcuttur. Buradan da Hükümet Merkezi Niksar’a taşınmıştır. Bölge daha sonra Romalıların,
Danişmentlilerin, Bizanslıların, Selçukluların sonra da Osmanlı İmparatorluğu’nun eline
geçmiştir. 1872’ de İlçe olmuş ve Erbaa adını almıştır. 1892’ de Tokat iline bağlanmış ( O
zaman Tokat Sancak idi.) Tokat’ın İl olmasından bu yana oraya bağlı olarak Türkiye
Cumhuriyeti Devleti’nin güzel, şirin bir İlçesi olmuştur.
96
Erbaa Adı: "ERBAA" kelimesi, Arapça olup "dört" anlamına gelmektedir.
Resmi kayıtlarda 18. yüzyılın başlarından itibaren Erbaa adının kullanıldığı görülmektedir. Bir
ara bu kelime "Nevahi-i Erbaa" şeklinde kullanılmıştır. O dönemlerde Niksar Amasya arasında
en önemli yerleşim birimleri; Erek, Karayaka, Sosuna (Uluköy) ve Taşabat (Taşova) idi. Nüfus
yönünden ancak birer nahiye büyüklüğünde ve aynı bölgede olmalarından hepsine birden
Nevahi-i Erbaa yani "dört nahiye" deniliyordu. Hatta tahakkuk eden vergiler de bu isimle
kaydediliyordu. H.1256/M.1840 da, Erbaa adıyla maruf dört nahiyenin (Erkek, :Karayaka,
Sonusa, Tşabat) vergisi 47ı243 kuruş olarak resmi evraka geçmiştir. Buna göre Erbaa; Erek,
Karayaka, Sonusa ve Taşâbat'ın genel bir adı olmuş, dördü birden sanki bir kaza (ilçe)
görünümünü almıştır. Hatta resmiyette Kaza-i Erbaa tabiri de kullanılmıştır.
2.
Seçkin Doğa turizmi değerlerine ait bilgiler,
Lübnan Sediri
Karınca dağları eteğinde, Akdeniz İkliminde yetişen
bir bitki olan Lübnan Sediri ağaçları coğrafi konum
bakımından kuzey uç noktası olarak Erbaa’da
bulunmaktadır.M. Ö 280 yıllarında Pont Kırallığının
Hükümdarlarından olan Farmakes’in Akdeniz li olan
karısının memleket özlemini gidermek amacıyla sedir
ağaçlarının dikildiği rivayet edilmektedir. Bu Bölge
Biyolojik
Çeşitlilik
bakımından büyük önem arz
etmektedir
Düden Gölü
Erbaa Gökal yolu üzerinde Kızılotluk mevkiinde yer alan
düden gölü doğal bir göl olup eşsiz güzelliği ile eşsiz bir
rekreasyon alanıdır.
Simeri Kalesi ve Çağlayan
Simeri Kalesi Güveçli köyünün üst tarafında Erbaa ovasına
hakim bir noktada bulunmaktadır. Bulunduğu yer tamamen doğal
kayalık olup sarp ve yalçındır. Kalenin doğu tarafında Simeri mağarası
vardır. Yine Kaleden de görülebilen Simeri Çağlayanı eşsiz bir
güzellikle yıl boyunca çağlamaktadır.
3.
Foto Safari, olta balıkçılığı, doğa gezisi, kültür gezisi, yayla festival turizmi, botanik
gezisi, bakir orman gezisi
97
5.5. Reşadiye
1.
Alanla ilgili genel bilgiler (konum, tarihi, topoğrafik özellikler, yükseltiler
Tokat il merkezine 89 km uzaklıkta, Kelkit Çayı kıyısındadır. Bu yeni ilçe merkezi 1906 yılında
Sivas Valisi Reşit Akif Paşa’nın talimatı ile kurulmuştur. Yaklaşık 400 yıldan, yüzyıl başına
kadar ki tarihi kayıtlarda, Erzurum Vilayetinin Şarki Karahisar sancağına bağlı, İSKEFSİR
nahiyesi olarak geçen, Reşadiye’nin eski kuruluş merkezi bugün de tam olarak tespit
edilememiştir. Reşadiyeli Prof. Dr. ATASOY’un bu konuda yaptığı araştırmalara göre, eski
kaza merkezi İskefsir Kalesi denilen Uluköy ve Keçiköy başındaki tepede Kale düzü
mevkiindedir.
Reşadiye, M.Ö. 6. Yüzyılda Pers Şehinşahı 2. Kurus’un Kapadokya ‘yı işgal etmesinden sonra
sırasıyla Büyük İskender, ve Pontus devletinin egemenliğine girmiştir. M.Ö. 2. Yüzyıldan
itibaren Anadolu’yu istila eden Romalılar, Pontus Kapadokya’sının kralları Mithridat’ların sert
direnişleriyle karşılaşmışlar, yıllarca süren mücadeleler sonucunda doğu, batı arasında en
önemli geçiş yeri olan Kelkit Vadisini de ele geçirmişlerdir. (M.Ö.46) Roma İmparatorluğunun
ikiye ayrılmasıyla M.S. 395 den sonra yaklaşık 700 yıl Bizans egemenliğinde kalan Reşadiye,
Koyulhisar’dan başlayarak Niksar ve Erbaa’ya kadar uzanan vadi içinde yer alan pek çok
savunma ve denetim kalelerinden biri olmuştur. Bizans döneminde 7. ve 10. yüzyıllar arasında,
yoğun Arap akıncıların saldırılarına uğrayan kent 11. yüzyılda Danişment, 12. yüzyılda Seçuklu
Türkleri eline geçti. Zaman, zaman Trabzon Rum Krallığının denetimine giren Reşadiye
İlhanlılar, Ertena ve Kadı Burhanettin’den sonra 1392 yılında Yıldırım Beyazıt tarafından
Osmanlı birliğine bağlandı. Osmanlı imparatorluğunun yükselme devrindeki doğu seferinde
Tokat’ta kışlayan ordular Kelkit vadisinde devamlı Reşadiye’den geçmişlerdir. 1461 Yılında
Fatih Sultan Mehmet Koyulhisar kalesini Akkoyunlular’dan, Trabzon’u Rum krallığından aldığı
zaman Reşadiye’den geçmiştir. Ayrıca Yavuz Sultan Selim 1514 de İran seferinde, Sultan 4.
Murat Revan seferinde doğuya giderken yine Reşadiye’den geçmişlerdir. (Hammer tarihi,
Tacüttevarih)
Evliya Çelebi 1644 yılında Erzurum’a giderken Niksar’dan sonra uğradığı Reşadiye’den söz
etmektedir. (cilt 2, S.194) “Niksar’dan altı saatte Başçiftlik’e gelmiş, burada Sivas eyaleti
tamam olmuş, Erzurum eyaleti başlamıştır... Buradan alessabah kalkıp, Erzurum eyaletinde
İskefsir kazasına kadem bastığımız gibi ikiyüzyedi kurban edip Erzurum ayanlarından çavuşlar
kethüdası, defteremini timar defterdarı ve sair erbabı divan, cümle istikbale gelip her biri
zikıymet cevahir ve avani hedaye getirdiler” denmektedir. 1644 Yıllarında Erzurum’a bağlı iken
daha sonraları Sivas vilayetine bağlanan İskefsir 1906 yılında bugünkü yerinde kaza olarak
kurulmuş ve İskefsir olan adı, Sultan Mehmet Reşat adına ithaf en Reşadiye olarak
değiştirilmiş. Cumhuriyetten sonraki taksimatta Tokat vilayetine bağlanmıştır. 1939 Yılı yer
sarsıntısında yıkılan ilçe, yeniden aynı yerinde kurulmuştur.
2-Seçkin Doğa turizmi değerlerine ait bilgiler,
Zinav Gölü Tabiat Parkı,
3.
Yayla ve festival turizmi, foto safari, kaplıca şifalı sular, rafting
98
Ballıca Mağarası Tabiat Parkı Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırdaki
sayısı
ziyaretçi
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Gelişlerinin İlk 5 Sebebi
Ziyaretçi (konaklamayanlar) : 61.671 kişi
Yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel kurutulmuş veya
konserve ürünler alınarak para ödeme şekilleriyle
Kişi başına ortalama en az 25-30 TL harcama yapılmaktadır
Bireysel gezginler : % 50
Aileler : % 50
1234-
Doğa Gezileri,
Fotosafari,
Mağaracılık,
Botanik gezileri,
Kıyaslanabileceği saha
Ballıca Mağarası Tabiat Parkı Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Tokat havaalanına 25-30 dk. Sivas Havaalanına 160 km- Samsun
Havaalanına 230 km
Özel taşıt
(X )
Ziyaretçinin Genel ulaşım
Toplu taşıma
( )
kanaati:
Diğerleri
( )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş,
atlı vb.)
Ulaşım için problemler:
Altyapı Analizi
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Anayollara bağlantı
Yetersiz
X
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
x
Yeterli
İyi
Açıklama
x
x
x
x
x
x
x
x
x
99
Ballıca Mağarası Tabiat Parkı Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Kategori
Sayısı
Turistik
Yerel
1
Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar: 1
Kötü standartta yemek sunanlar :
Kategori
Kuruluş Sayısı
Açıklama
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
iyi
En Yakın Tokat
10
Merkez
Hosteller (Misafirhaneler)
orta
4
Yatak&kahvaltı oteli
Rota üstü kulübeler
Bungalov tarzı
Kamp alanı
Diğerleri: Pansiyon
Ballıca Mağarası Tabiat Parkı Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Sunduğu değerlerden
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek şekilde
turistlerin ilgisini çekecek
diğer alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl varlıklar
Var-Yok
Var
Tek-eşsiz olanlar var
mı?
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
Evet-Hayır
Hangi Sahalar
Neler?
Mağaranın oluşumu ve
büyüklüğü
Sunduğu özellikleri
evet
Tarihi eserler ve Kaz
Gölü YHGS
Kuş gözlemciliği ve
kültür Turizmi
Bayrak türler
Diğer ilginç yaban
hayatı (fauna)
1.
1.
2.
2.
Kelebekler
….. tür
Endemik bitkiler,
……. tür
Ballıca Mağarası Tabiat Parkı Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa)
100
Tatmin edici yaban hayatı
izleme imkanı
Garanti edilen türler var mı?
Genellikle rastlanma ihtimali
Şans veya mevsime bağlı olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Kuşlar
Memeliler
Yetersiz
Açıklama
Cüce yarasa
Yüksek
x
x
Yeterli
x
İyi
Durum Açıklaması
UDGP Revize
edildiğinde ve
uygulandığında
tesisler , alanın
kullanımı daha iyi
olacaktır.
Ballıca Mağarası Tabiat Parkı Taşıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme Şekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2Genel Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor 5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
1
2
3
4
5
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
x
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
x
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
x
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve önerileri
x
ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
x
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
x
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
x
İyi bir işbirliği içindeler
x
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
x
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
x
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
x
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
x
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
x
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden
x
sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
x
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
x
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
x
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
x
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
x
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
x
görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
x
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
x
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
x
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
x
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
x
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
x
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
x
Turizm hayat kalitesini artırıyor
x
101
Ballıca Mağarası Tabiat Parkı Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini
Değerlendirme Sonuçları;
Tokat ilinde doğa turizminin gelişmesi sonucunda; Kültürel mirasın korunması ve
gelecek nesillere aktarılması sağlanacaktır. Planlamalar yapılırken ilgili paydaş gruplarının
görüşünün alınması planın uygulanabilirlik yüzdesini artıracaktır. Planlamalarda yöre halkının
istihdamı, yöresel ürünlerin tanıtım ve pazarlaması ile ilgili kararlar alınmalıdır. Doğal
dokuyu tahrip edebilecek planlamalardan kaçınılması gerekmektedir.
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Kamping&piknik
Ahşap Hediyelik
eşyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Rafting
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Doğa yürüyüşü
Mağaracılık
Kanyoning
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Menfi
Müsbet
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
Menfi
Müsbet
x
x
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
x
Müsbet
Müsbet
Müsbet
Menfi
Müsbet
Müsbet
Müsbet
Müsbet
Menfi
Müsbet
x
x
x
Müsbet
Müsbet
x
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
UDGP çerçevesinde
UDGP çerçevesinde
x
x
x
x
x
Bakanlıktan izin
alınmalı
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmelidir.
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok,
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
1
2
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
102
Ballıca Mağarası Tabiat
Parkı
Ekolojik
Taşıma
Kapasitesi
Verilerini
UDGP tamamlanmadığından dolayı turistlerin flora ve fauna
ile ilgili veri
bulunmamaktadır. Sadece Mağara içi gezi yapılmaktadır. Bilinçsiz turist nedeniyle mağara
içerisinde tahribat ve kirlenme olmakla birlikte çevresinde de çevre kirliliği gözlenmektedir.
Ballıca Mağarası Tabiat Parkı Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve
Değerlendirmesi;
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
(1-Akıcı, Yeterli 2- İyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Yer
Kapasite 1
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
akış
Yer sayısı
Biletleme
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Basılı ve görsel materyal
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
Sayısı ve uygunluğu
seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
2
3
x
x
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
Arazi koşulları düşünüldüğünde alana ulaşma yolu ve park alanlarına iyi denilebilir. Levha
sayıları arttırılabilir. Ziyaretçi merkezi ve ofis bulunmamaktadır. Herhangi bir aktivite yapılmamakla
birlikte Ballıca Mağarası alan kılavuzları bulunmaktadır.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi:
Tabiat Parkı işletmeciliği genelde özel sektör tarafından yapıldığından dolayı sahaya gelen
ziyaretçilere karşı özel sektör işletmeciliği zihniyeti ile yaklaşıldığından dolayı sahayı ziyaret
103
eden ziyaretçiler kendilerine verilen hizmet ve ilgiden oldukça hoşnut kalmaktadırlar.
Ziyaretçileri rahatsız edecek her hangi bir olay olmamıştır.
Zinav Gölü Tabiat Parkı Sahasının Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırdaki
sayısı
ziyaretçi Ziyaretçi (konaklamayanlar) : 6.520kişi (Girişler araç bazındadır.)
Küçük vasıta x 5, Minibüs x 15, Otobüs x 40 =Toplam kişi sayısı)
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Giriş ücreti alınmaktadır
Kişi başına ortalama en az 2.00 TL harcama yapılmaktadır
Aileler : %80
1-Piknik
2-Doğa Gezileri,
3-Fotosafari,
4-Botanik gezileri,
5-Yaban Hayatı ve Kuş Gözlemciliği (fauna gezileri),
6-Bakir Orman Gezileri,
Ulaşılabilirlik Analizi
Alana Ulaşım
Özel taşıt
Toplu taşıma
Diğerleri
( motosiklet)
(x)
( )
(x)
kanaati:
Altyapı Analizi
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
x
x
Yeterli
İyi
Açıklama
Kendi imkanları ile gidebilirler
x
x
x
x
x
x
x
x
Bulunmamaktadır.
104
Zinav Gölü Tabiat Parkı Yeme içme konaklama analizi
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Kategori
Sayısı
Turistik
Yerel
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:
Kategori
Kuruluş Sayısı
Açıklama
Bulunmamakta
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
En yakın Reşadiye
orta
ilçesi
Bungalov tarzı
Kamp alanı
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
şekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl
varlıklar
Var-Yok
yok
Tek-eşsiz olanlar
var mı?
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
evet
Bayrak türler
hayatı (fauna)
1.
1.
Neler?
var
Göl içerisindeki tatlı
su balıkları
kanyon
2.
2.
Kelebekler
….. tür
Endemik bitkiler,
……. tür
105
Zinav Gölü Tabiat Parkı Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa)
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Garanti edilen türler var
mı?
Genellikle rastlanma
ihtimali
Şans veya mevsime
bağlı olanlar
Sahadaki tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Kuşlar
Memeliler
Yetersiz
x
Yeterli
İyi
Açıklama
Durum Açıklaması
Mesire yerinden
tabiat parkına
dönüştürüldüğünden
dolayı ve UDGP
yapılma aşamasında
olduğu için tesisler
yetersiz.
106
Zinav Gölü Tabiat Parkı Taşıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme Şekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2- Genel
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor
5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
ele alınıyor
görmemiştir.
1
2
3
x
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Zinav Gölü Tabiat Parkı Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini
Tokat ilinde doğa turizminin gelişmesi sonucunda; Kültürel mirasın korunması ve gelecek
nesillere aktarılması sağlanacaktır. Planlamalar yapılırken ilgili paydaş gruplarının görüşünün
alınması planın uygulanabilirlik yüzdesini artıracaktır. Planlamalarda yöre halkının istihdamı,
yöresel ürünlerin tanıtım ve pazarlaması ile ilgili kararlar alınmalıdır. Doğal dokuyu tahrip
edebilecek planlamalardan kaçınılması gerekmektedir.
107
Etki
Faaliyet
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Müsbet
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
Müsbet
x
Doğaya zarar
vermeden
Ahşap Hediyelik
Su sporları
Rafting
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Doğa yürüyüşü
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Müsbet
Menfi
Müsbet
x
Doğaya zarar
vermeden
Mağaracılık
Kanyoning
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
Menfi
Menfi
Müsbet
Menfi
Menfi
Müsbet
x
Müsbet
Müsbet
x
Doğaya zarar
vermeden
Bakanlıktan izin
alınarak
Kamping&piknik
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
veriyor
gelmektedir
1
2
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
Zinav Gölü Tabiat Parkı Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme
Sonuçları;
Zinav Gölü tabiat parkı mesire yerinden tabiat parkına dönüştürülmüştür. Daha çok yerel halk
tarafından piknik amaçlı kullanılmaktadır. Ekolojisi bozulmamış bir alandır. Bilinçsiz
kullanım olduğu taktirde ekolojinin bozulacağı kanaatindeyiz.
108
Zinav Gölü Tabiat Parkı Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, Yeterli 2- İyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Bilgi imkanları
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Aktiviteler
Çalışanlar
Zinav Gölü Tabiat
değerlendirme;
Yer
Kapasite 1
taşıma araçları
Park etme
akış
Yer sayısı
Biletleme
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Tedarik
Seçenekler
2
x
x
Tuvaletler
Yeterlilik durumu
seçenekler
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
x
x
Parkı
Fiziki/idari
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
taşıma
kapasitesi
yönünden
yapılan
Alt yapı ve park imkânları iyi durumdadır. Müstecir tarafından işletilmekte olup elemanı alanda
mevcuttur. Halk tarafından piknik amaçlı kullanılmaktadır.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi: Müstecir tarafından işletilmekte olup herhangi bir
olumsuzlukla karşılaşılmamıştır.
109
Almus Orman Evleri Tabiat Parkı Sahasının Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırdaki
sayısı
ziyaretçi Ziyaretçi (konaklamayanlar) : 14.484 kişi
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Giriş ücreti
Kişi başına ortalama en az 2.00 TL harcama yapılmaktadır
Aileler : %70
2-Doğa Gezileri,
1-Piknik,
3-Fotosafari,
Alana Ulaşım
Özel taşıt
Toplu taşıma
Diğerleri
(motosiklet)
(x )
( )
( x)
kanaati:
Altyapı Analizi
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
Yeterli
İyi
Açıklama
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Yeme içme konaklama analizi
Yemek Standartları
Kategori
Turistik
Sayısı
Açıklama
Restoran
bulunmamaktadır.
Yerel
110
Barınma imkanları
Kuruluş Sayısı
Kategori
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
orta
1
Bungalov tarzı
Kamp alanı
Var-Yok
Alan turist ziyaret
Alandaki yabanıl
varlıklar
Tek-eşsiz olanlar
var mı?
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
Evet-Hayır
Bayrak türler
hayatı (fauna)
Hangi Sahalar
1.
1.
Neler?
2.
2.
Kelebekler
….. tür
Endemik bitkiler,
……. tür
111
Almus Orman Evleri Tabiat Parkı Sahasının Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı
(Varsa)
Tatmin edici yaban
mı?
ihtimali
Şans veya mevsime
bağlı olanlar
Sahadaki tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Kuşlar
Memeliler
Yetersiz
x
Yeterli
İyi
Açıklama
Durum Açıklaması
Mesire yerinden
tabiat parkına
dönüştürüldüğünden
dolayı ve UDGP
yapılma aşamasında
olduğu için tesisler
yetersiz.
112
Almus Orman Evleri Tabiat Parkı Sahasının Taşıma Kapasitesi Analizi
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor
5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
ele alınıyor
görmemiştir.
1
2
3
x
x
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Almus Orman Evleri Tabiat Parkı Sahasının Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi
Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
113
Etki
Faaliyet
Kamping&piknik
Ahşap Hediyelik
Su sporları
Rafting
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Doğa yürüyüşü
Mağaracılık
Kanyoning
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Müspet
Menfi
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
Müspet
Menfi
x
Menfi
Menfi
Menfi
Müspet
Menfi
Menfi
Menfi
Müspet
Menfi
Menfi
Menfi
Müspet
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Müspet
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
x
Yıllar önce yapılmış
x
Almus barajına yakın
olduğundan
yapılabilir
x
veriyor
gelmektedir
1
2
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
114
Almus Orman Evleri Tabiat Parkı Sahasının Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini
Almus Orman evleri tabiat parkı mesire yerinden tabiat parkına dönüştürülmüştür. Daha çok
yerel halk tarafından piknik amaçlı kullanılmaktadır. Bilinçsiz kullanımda ekolojide tahribat
olabilir.
Almus Orman Evleri Tabiat Parkı Sahasının Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi
ve Değerlendirmesi;
Fiziki/idari taşıma kapasitesi (1-Akıcı, Yeterli 2- İyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Yer
Kapasite 1 2 3
Altyapı
x
x
taşıma araçları
Park girişi
Park etme
x
akış
x
Yer sayısı
Biletleme
x
yönlendirme
Bilgi imkanları
İşaret levhaları
x
Yetkililer
x
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Tedarik
Ticaret
Seçenekler
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Aktiviteler
Çalışanlar
Tuvaletler
Yeterlilik durumu
seçenekler
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
4
5
x
x
x
Almus Orman Everi Tabiat Parkı Sahasının Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden
yapılan değerlendirme;
Alt Yapı ve park girişi yeterlidir. Bilet gişesi ve tuvaletler mevcuttur. Müstecir tarafından
işletilmektedir. Bilinçsiz kullanımdan dolayı tahribatlar olmuştur.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi: Müstecir tarafından işletilmekte olup herhangi bir
olumsuzlukla karşılaşılmamıştır.
115
Kaz Gölü YHGS nın Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırdaki
sayısı
ziyaretçi Ziyaretçi (konaklamayanlar) : 150 kişi
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Giriş ücretsizdir.
Aileler : %90
1-Doğa Gezileri,
2-Fotosafari,
3-Yaban Hayatı ve Kuş Gözlemciliği (fauna gezileri),
Alana Ulaşım
Tokat havaalanına 25-30 dk. Sivas Havaalanına 160 km- Samsun
Havaalanına 230 km
Özel taşıt
(x)
Toplu taşıma
( )
kanaati:
Diğerleri
(x)
(Bisiklet, motosiklet,)
Altyapı Analizi
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
Yeterli
x
x
x
x
İyi
Açıklama
x
x
x
x
x
116
Kaz Gölü YHGS Yeme içme konaklama analizi
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Sayısı
Kategori
Turistik
Açıklama
Restoran
bulunmamaktadır
Yerel
Kategori
Kuruluş Sayısı
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
iyi
En yakın Tokat
10
Merkez
iyi
4
Tokat Merkez
Bungalov tarzı
Kamp alanı
Var-Yok
Alan turist ziyaret
Alandaki yabanıl
varlıklar
Tek-eşsiz olanlar
var mı?
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
olanlar
Evet-Hayır
evet
Bayrak türler
hayatı (fauna)
var
Hangi Sahalar
-Ballıca Mağarası
Tabiat Parkı ve tarihi
yerler
-Turhal Yamaç
paraşütü alanı
1.
1.
Neler?
Göçmen kuşların göç
yolu üzerinde
olmasından dolayı
çeşitlilik
2.
2.
Kelebekler
….. tür
Endemik bitkiler,
……. tür
117
Kaz Gölü YHGS Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa)
Tatmin edici yaban
mı?
ihtimali
Şans veya mevsime bağlı
olanlar
Sahadaki tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Kuşlar
Memeliler
Açıklama
x
Yetersiz
Yeterli
İyi
x
Durum Açıklaması
Ziyaretçi evi ve kuş
gözetleme kuleleri
x
Taşıma Kapasitesi Analizi
Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor 5- Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para yatırımı
yapabilir
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve önerileri ele
alınıyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden sonra
gelişme gösterdi
görmemiştir.
1
2
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
118
Kaz Gölü YHGS Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme
Sonuçları;
Etki
Faaliyet
Kamping&piknik
Ahşap Hediyelik
Su sporları
Rafting
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Doğa yürüyüşü
Mağaracılık
Kanyoning
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Menfi
Menfi
Korunan alan
üzerindeki etki
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Müsbet
Menfi
Menfi
Menfi
Menfi
Müsbet
x
Müsbet
Müsbet
x
Kabul
edilebilir
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Yumurtlama
zamanına dikkat
edilerek
Bakanlıktan izin
alınmalı
veriyor
gelmektedir
1
2
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
119
Kaz Gölü YHGS Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Yürüyüş yolunun iyi oluşu ve gözlemlerin teleskopla yapılmasından dolayı yaban hayatına
zarar verici her hangi bir unsurla karşılaşılmamıştır.
Kaz Gölü YHGS Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
Fiziki/idari taşıma kapasitesi (1-Akıcı, Yeterli 2- İyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Yer
Kapasite 1 2 3
Altyapı
x
x
taşıma araçları
Park girişi
Park etme
x
akış
x
Yer sayısı
Biletleme
yönlendirme
Bilgi imkanları
İşaret levhaları
x
Yetkililer
x
Ziyaretçi merkezi
x
Ofisler
x
Tedarik
Ticaret
Seçenekler
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Aktiviteler
Çalışanlar
Tuvaletler
Yeterlilik durumu
seçenekler
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
4
5
x
x
x
x
Kaz Gölü YHGS Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
1 adet ziyaretçi evi ve 2 adet gözetleme kulesi vardır. Ziyaretçiler ekipmanlardan da
yararlanmaktadır. Bilimsel amaçlı ekipmanların alımı da talep edilmiştir. Kuşlar hakkında
kısa bilgi levhaları, alan içerisine yerleştirilmiştir.
120
Kaz Gölü YHGS Psikolojik Taşıma Kapasitesi: Personelimiz gelen ziyaretçilerle
ilgilenmektedir. Her hangi bir problemle karşılaşılmamıştır. Yakın köylerdeki halkın
binalarımıza zarar verdikleri gözlemlenmiştir.
TOKAT
İLİ
VE
İLÇELERİNİN
KIYAS
YÖNTEMİ
İLE
KISA
DEĞERLENDİRMESİ
Karşılaştırma yöntemi, kapsam dahilindeki unsurun benzerleri ve rakipleri ile
arasındaki farkı görmesi ve daha ilerlemesine itici güç olması amaç edinilerek verimliliği
arttırma yöntemidir.
Karşılıklı bilgi alışverişi olarak değerlendirilen bu yöntemde, kopyalama değil, kendi
ürünlerimize yönelik ilham almak, uyarlamak hedeftir. Gelecek eğilimlerini şimdiden görüp,
müşterinin isteklerini şimdiden karşılamaya hazırlıklı olmayı gerektirir.
Karşılaştırma yapılan ilçenin/ilin başarılı oluğu hususta takip ettiği yolun ilçede/ilde
alınabilirliği araştırılmalıdır.
KIYAS YÖNTEMİ İLE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİ YÜKSEK OLAN BAZI
İLÇELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
TOKAT ili
İlçe
Kıyaslanan
Kıyaslama
Örnek Alınacak Deneyim
İl/ilçe
sebebi,
NiksarReşadiyeAlmus
Ordu/Aybastı
Perşembe
Yaylası
Bitki örtüsü, İklim özellikleri, yöresel
ürünler, yayla şenlikleri bakımından
Perşembe yaylasına eş değerdedir.
6. TOKAT İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ
6.1.Gelişme Stratejileri
Strateji 1.“Doğa turizmi yatırım projelerine uygulanmak için teşviklerin sağlanması
ile Tokatta turizm sektöründe yatırımların arttırılması”
Strateji 2. “Korunan alanların uzun devreli gelişim planlarının yapılması”
Strateji 3.“Yüksek potansiyele sahip ilçelere de yerel kalkınmada turizmin güçlü bir
araç olarak öne çıkarılması”
Strateji.4.“ Doğa turizm potansiyelinin yüksek olduğu alanlarda alt yapı tesislerin
yapılması.
121
6.2. Pazarlama Stratejisi
Strateji 1.“Milletler arası, ülke geneli, bölgesel ve yerel ölçekte markalaşmanın
hedeflenmesi, ülke çapında tanıtım ve pazarlamaya ek olarak varış noktaları bazında tanıtım
ve pazarlama faaliyetlerine başlanması”
Strateji 2. Doğa turizm ürünlerinin pazarlanarak yüksek gelir elde edilmesi.
Strateji 3. Doğa turizmi alanları bilgilerini kamuoyu ile paylaşmak.
6.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi
Strateji 1. Koruma ilkeleri ve ziyaretçi yönetim kriterlerinin yaygınlaştırılması, bunun
yanında, müşteri beklentilerine de dayalı sürdürülebilir ziyaretçi yönetiminin sağlanması.
6.4. İzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin
izlenmesi)
Strateji 1. Turizmin etkilerinin izlenmesi için, izleme birimlerince göstergelerden
yararlanılması.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Tokat İli Doğa turizm Master Planı, Tokat ın coğrafî, tarihî, edebî, kültürel ve doğa turizm
potansiyel birikiminin tespit edilmesine; ayrıca bu birikimin ve değerlerin tanıtımına katkı
sağlamaya yönelik olarak hazırlanmıştır.
Tokat ili doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve
fırsatlardan
yararlanarak zayıflık
ve tehditlerin önlenmesine
ve
doğa turizminin
geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar alınmış, bu kararlara yönelik eylem planları
oluşturulmuştur.
Tokat ilindeki korunan alanların dışında ;
*Niksar Çamiçi Yaylası
*Niksar Çanakcı Vadisi
*Merkez Kemer Göleti
*Erbaa Düden Gölü
Statü kazandırılabilecek alan olarak düşünmekteyiz. Bu alanlarla ilgili bilgiler yukarıda ki
bölümlerde anlatılmaya çalışılmıştır
122
6.1 .KAPASİTE GELİŞTİRME Amaç: ilgili paydaşların doğa turizmi (ekoturizm) açısından kapasitelerini geliştirmek
Eylem no
Öncelik
Eylem
1
2
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Kamu kurum ve kuruluşlarıyla irtibata
geçilerek yatırımların sağlanması
Teşviklerin sağlanması ve
yatırımların yapılması
2
1
Kamu kurum/kuruluş ve
yerel halkın doğa
turizminde
bilinçlendirilmesi için
çalışmalar yapmak
Doğa turizmi konusunda gerek kamu
kurum/kuruluşlarındaki personelin
gerekse yerel halkın bilinçlendirilmesi.
2
3
Hizmet ve Ürün kalitesinin
geliştirilmesi
4
4
Uzun Devreli Gelişme
Planının Güncellenmesi
Eko-turizm hizmetlerinin kademeli olarak
geliştirilmesi için bir yerel nitelikler
standardı oluşturulması, Geleneksel köy
evlerinin pansiyona dönüştürülmesi
projelerinin yapılması
Tabiat parklarının UDGP nin günün
ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde
güncellenmesi.
Orman ve Su
İşleri Bakanlığı
Tokat Şube
Müdürlüğü
Valilik, Özel
İdare
Müdürlüğü
2015
Orman ve Su
Tokat Şube
Müdürlüğü
İl Kültür ve
Turizm
Müdürlüğü,
Halk Eğitimi
Merkezi
Müdürlüğü
2014
Kaymakamlıklar,
belediyeler, Özel
girişimciler
Belediyeler,
muhtarlıklar ,
şahıslar,
2014
Orman ve Su
Tokat Şube
Müdürlüğü
2013
123
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
6.2. FİZİKSEL ALTYAPININ OLUŞTURULMASI Amaç; altyapıyı güçlendirmek veya geliştirmek,
Eylem
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Eylem no
Öncelik
Başlangıç
tarihi
5
2
Alan düzenleme
Kamping alanlarının ve günübirlik
alanların düzenlenmesi
Muhtarlıklar(M)
belediyeler,(B) İl
özel idaresi (İÖİ)
Dernekler( D)
Orman
İşletme
Müdürlükleri
2014
6
1
Alt yapı tesislerinin
yapılması veya
güçlendirilmesi
Ballıca Tabiat Parkında planlanan
aktivitelerin yapılabilmesi için alt yapı
tesislerinin yapılması veya güçlendirilmesi
Orman ve Su
Tokat Şube
Müdürlüğü, İl
Özel İdaresi,
Kaymakamlıklar,
Belediyeler
Orman ve su
işleri
Bakanlığı,
Kaymakamlıkl
ar,
Belediyeler
2014
Patika düzenlemeleri
(trekking yol ağı oluşturma
ve düzenleme)
Trekking güzergahı olarak tespiti edilen
tüm sahalarda patika düzenlemeleri ve her
türlü tanıtıcı, bilgilendirici elemanların
yapımı ve yerine konması
Patika
düzenlemeleri
(trekking yol ağı
oluşturma ve
düzenleme)
Orman ve su
işleri
Bakanlığı,
Kaymakamlıkl
ar,
Belediyeler
2013
7
124
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
6.3. ENVANTER, ÜRÜN OLUŞTURMA, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME VE GELİŞTİRME, SERTİFİKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN YAPILMASI Amaç: mevcut ekoturizm
ürünlerinin ortaya çıkarılması, geliştirilmesi, tanıtımı ve pazarlamasını yapmak.
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Öncelik
Eylem no
Eylem
Süresi
Başlangıç
tarihi
8
Kültürel ürün envanteri
ürünleri sunuma hazır hale
getirme
Geleneksel hayat tarzı, kültüre ilişkin
olarak doğadan toplanan, üretilen gıda
maddeleri veya doğal materyalden üretilen
el sanatları vb. Değerlerin tespiti,
satılabilir hale getirilmesi, sözlü değerlerin
envanteri, bunların turizme sunulabilir hale
getirilmesi.
Kaymakamlık,
Belediyeler,
Şahıslar,
Kaymakamlık,
Belediyeler,
Şahıslar
2014
9
Doğa Turizm potansiyelinin
yüksek olduğu alanların
tanıtımının yapılması
Ballıca Tabiat Parkı başta olmak üzere
diğer tabiat parklarının, Kaz gölü YHGS
ulusal ve uluslararası tanıtımının yapılması
Orman ve Su
Tokat Şube
Müdürlüğü, İl
Kültür ve Turizm
Müdürlüğü
Tokat Valiliği
, İl Kültür ve
Turizm
Müdürlüğü
2013
10
Ekolojik ürün satış
merkezleri
Kaymakamlık,
Belediyeler,
Şahıslar,
Dernekler
Kaymakamlık,
Belediyeler,
Şahıslar,
Dernekler
2015
11
Tur opreratörlerine saha
tanıtımı ve Ekotur
destinasyonları
Orman ve su İleri
Şube Müdürlüğü,
Kaymakamlık,
Belediyeler,
Şahıslar,
Dernekler
Dernekler,
Kültür ve
Turizm
Müdürlüğü
2014
12
Ev pansiyonculuğu
Favori ilçelerde yöre insanının ürettiği
ekolojik ve doğadan toplanan ürünlerin
satışına yönelik her ilçede ena z 1 tane
olmak satış yerlerinin oluşturulması,
vatandaşların üretim ve satış için
yönlendirilmesi.
Tur opartörlerine sahanın gezdirilerek
tanıtımı, görüşlerinin alınması, isteklerinin
değerlendirilmesi, destinasyon
şekillendirmelerinin yapılması,bu
destinasyonlar üzerinde hizmet kalitesi ağı
kurulması, destinasyonları destekleyici,
olumlu etkileyici eklerin tespiti.
Favori ilçelerde aynı kalite standardındaki
Pansiyonların pazarlama ağı içine alınması
Kaymakamlık,
Belediyeler,
2014
125
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
sağlanması
13
Eko köy ve Eko beldeler
14
Avlakların tanıtılması
Saha içinde doğal ve kültürel değerleri
bozulmamış veya küçük bir çaba ile bu
değerlerinin sunumu ve korunması kolayca
başarılabilecek ve ekolojik uygulamaların
sürdürülebilirliği söz konusu olan Niksar
Şıhlar Köyü’nün ve benzer her ilçede 1
olmak üzere Ekoköy olarak dizaynı ve
sunulması, bu konuda diğer koruma
alanlarına örnek olacak pilot uygulama
yapılması,
Avlaklar ve av kaynakları fuarlar, yabancı
ve yerli televizyonlar, av dergileri vb.
kaynaklarla ya da yerli ve yabancı av
turizm acentalarıyla görüşerek tanıtılması
sağlanacaktır.
Şahıslar,
Dernekler
Kaymakamlık,
Gıda Tarım ve
Hayvancılık
Müdürlüğü,
Belediyeler,
Şahıslar,
Dernekler,
Avcı dernekleri,İl
Kültür ve Turizm
Müdürlükleri,
Orman ve Su
İşleri Şube
Müdürlüğü
Kaymakamlık,
Belediyeler,
Şahıslar,
Dernekler
2014
Avcı
dernekleri,İl
Kültür ve
Turizm
Müdürlükleri,
2013
126
6.4 . iZLEME VE DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK EYLEMLER Amaç: ekoturizm faaliyetlerinin izlenmesine ilişkin kriterlerin belirlenmesi, izlemenin yapılması, raporlama, değerlendirme ve geri
bildirimlerin yapılması.
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Öncelik
Eylem no
Eylem
15
Değişimin sınırlarının
belirlenmesi
Doğal ve kültürel değerleri etkileyen tüm
turizm faaliyetlerinin kabul edilebilir
değişimin sınırlarının belirlenmesi, bu
çalışmanın hedefi yöresel düzeyde kabul
edilebilir sınırların tespitidir.
Orman ve Su
İşleri Şube
Müdürlüğü,
Kültür ve Turizm
Müdürlüğü,
Üniversiteler
Orman ve Su
İşleri Şube
Müdürlüğü,
Kültür ve
Turizm
Müdürlüğü,
Üniversiteler
Dernekler
2014
16
Çevresel etkilerin izlenmesi
indikatörlere göre izlenecektir.
GOP
Üniversitesi
2022
17
Ekonomik etkilerin izlenmesi
indikatörlere göre izlenecektir
İl Kültür ve
Turizm
Müdürlüğü,
GOP
Üniversitesi
2022
18
Sosyal ve kültürel etkilerin
izlenmesi
İl Kültür ve
Turizm
Müdürlüğü,
2022
19
Uyumun izlenmesi
Kurallar sistemine uyumun izlenmesi,
uyumsuzluğun sözkonusu olduğu hususları
inceleme, uzlaşma arayışı, çözüm
geliştirme, raporlama ve değerlendirme,
Orman ve Su
Tokat Şube
Müdürlüğü, Çevre
ve Şehircilik
Müdürlüğü
Orman ve Su
Tokat Şube
Müdürlüğü,
Ticaret Sanayi
Odası
Orman ve Su
Tokat Şube
Müdürlüğü, GOP
Üniversitesi
Orman ve Su
Tokat Şube
Müdürlüğü,
İl Kültür ve
Turizm
Müdürlüğü,
GOPÜniversit
2014
127
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
20
Sürdürülebilirliğin izlenmesi
21
İzlemenin raporlama,
değerlendirme ve geri
bildirimlere dönüştürülmesi
yaptırım uygulama,
Doğal ve kültürel değerlere etki yapan
Faaliyetlerin sınırlara göre durumunun
izlenmesi ve raporlama, değerleme ve geri
bildirimlerinin yapılması,
Orman ve Su
Tokat Şube
Müdürlüğü
Orman ve Su
Tokat Şube
Müdürlüğü,
esi
Çevre ve
Şehircilik
Müdürlüğü
İl Kültür ve
Turizm
Müdürlüğü,
GOPÜniversit
esi
128
2014
2022
HAZIRLAYAN
…./…./2013
KONTROL EDEN
……/…../2013
Serdar GÜRLER
Tokat İli Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürü
Fatih KARAKAYA
Samsun Bölge Müdürlüğü Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürü
Uygun Takdim
…./…./2013
…./…./2013
Emin KARAMAN
Samsun Bölge Müdürü
Sedat OKTAR
Vali Yardımcısı
Doğa Turizmi Master Planının uygulanması UYGUNDUR
…./…./2013
Mustafa TAŞKESEN
VALİ
129
EKLERİ:
EK:1
TOKAT İLİ KORUNAN ALANLAR HARİTASI
130
Ek :2 Tokat İli Otel Listesi
Konaklama yapılacak Oteller
BELEDİYE BELGELİ OTELLER
İŞLETME BELGELİ OTELLER
1- Fırat Palas Otel
1.Grand Ballıca Otel
2- Burcu Otel
2.Büyük Tokat Otel
3- Çağrı Otel
3.Çamlıca Otel
4- Emniyet Otel
4.Gündüz Otel
5-Topçam Otel
5.Yeni Çınar Otel
6- Kent Otel
6.Has Yücel Otel
7- Ciddeoğlu Otel
8- Kısmet Otel
7.Gümüş Otel
8.Çavuşoğlu Otel
9- Nuri Park Otel
9.İşeri Otel
10-İpekpalas Otel
10.Ayvaz Park Otel - Niksar
11-Ünye Otel
11.Erbaa- Önder Otel
12-Dicle Otel
12.Erbaa – Green Erek Otel
13-İkizoğlu Doruk Otel
13.Taver Otel
14-Belediye Turizm Otelcilik
16-Teknal Otel
17-Şah Otel
18-Huzur Otel
19-Reşadiye Termal Otel
20-Sulusaray Kaplıca
21-Yeşilyurt Belediye Otel
22-Pazar Belediye Otel
131
EK:3
Koruma Altına Alınan Alanlar
Merkez İlçe
BULUNDUĞU YER
TÜRÜ
Ballıdere Köyü – Taşocağı Mevkii
Tümülüs
Kabatepe Köyü – Tümbek Mevkii
Dokuztaşlar Mezarlığı
Kabatepe Köyü – Kelemözü Mevkii
Düz Yerleşim
Güzelce Köyü – Sivricetepe Mevkii
Tümülüs
Merkez, Mehmetpaşa Mahallesi
Tümülüs
Avlunlar Kasabası-EzeKöy
Tümülüs ve Nakropol
Çatköyü-Karagöz Mevkii
kale
Taşlıçiftlik Köyü
Höyük
Çördük Köyü
Mahmutpaşa Haziresi
Yazıbağı Köyü
Çördük Kalesi
Kılıçlı Köyü, Gümenek Mevkii
Höyük
Bula Köyü, Tekağaçlı Mevkii
Comana Pantica Höyüğü
Merkez, Darıgüllük Mahallesi
Mezarlık
Merkez
Höyük
Söngüt Köyü, Köyönü Mezarlık Mevkii
Tümülüs
Çerçi Köyü, Köyiçi Mevkii
Erenler Mezarlığı
Merkez, Çay Mahallesi
Şirvani Mezarlığı
Kızılköy – Aşılık Mevkii
Höyük
Sulusaray İlçesi
BULUNDUĞU YER
TÜRÜ
Alpudere Köyü – Çataltepe Mevkii
Tümülüs
Ilıcak Köyü –Ziyarettepe Mevkii
Tümülüs ve Nekropol
Pazar İlçesi
132
BULUNDUĞU YER
TÜRÜ
Ballıca Köyü – Ballıca Mağarası
Höyük
Dereköy Kasabası
Höyük
Dereçaylı Köyü – Bekçiliktepe Mevkii
Tümülüs
Çayköy – Dökmetepe Mevkii
Höyük
Erkilet Mah.
Mezarlık
Erkilet Mah
Tekke Cami Hasiresi
Çayköy –Düzdökmetepe Mevkii
Doğal Sit
Zile İlçesi
BULUNDUĞU YER
TÜRÜ
Akdoğanköyü, Kaletepe Mevkii
Höyük
Savcı Köyü- Turna Tepesi Mevkii
Tümülüs
Ütük Köyü-Ütüktepe Mevkii
Tümülüs
Emirören Köyü-Köy içi Mevkii
Kale
Büyüközlü Köylü-Medresetepe Mevkii
Höyük
Merkez, Çay Mah
Mezarlık
Selamet Köyü-Aşıklı Mevkii
Nekrapol ve Galeri
Üyük Köyü-Üyük Mevkii
Höyük
Emirören Köyü- Köseletepe Mevkii
Höyük
Iğdır Köyü- Asarkale Mevkii
Tümülüs
Yalınyazı Kasabası
Maşathöyük Mevkii-Höyük
Merkez
Şeyh Muharrem Efendi Haziresi
Turhal İlçesi
BULUNDUĞU YER
TÜRÜ
Ulutepe Kasabası
Şeker Fabrikası Koloni Evleri Sit Alanı
Merkez
Tümülüs
133
Kat Kasabası-Boşluktepe Mevkii
Tümülüs
Merkez
Turhal Kalesi
Bahçebaşı Köyü
Höyük
Karaçaylı Köyü
Nekropol
Merkez,
ilçe mezarlığı
Kuşoturağı Köyü
Mezarlık Mevkii-Höyük
Şenyurt Mercimek Dağı Devini Mağrası
Sit Alanı
Reşadiye İlçesi
BULUNDUĞU YER
TÜRÜ
Kuyucak Köyü, Köy içi Mevkii
Höyük
Akçakolay Mah
Manastır Kalıntısı
Artova İlçesi
BULUNDUĞU YER
TÜRÜ
Yenice Köyü- Küpbaşı Mevkii
Kale
Boyunpınar Köyü- Özündürük Mevkii
Höyük
Kunduz Köyü- Kaletepesi Mevkii
Yeraltı Yerleşimi
Almus İlçesi
BULUNDUĞU YER
TÜRÜ
Çayönü Köyü
Nekrapol
Arısu Köyü,Tarla Mevkii
Höyük ve Nekrapol
Serince Köyü,Köyaltı Mevkii
Mezarlık
Merkez,Tufantepe Karşısı,Maşattepe Mevkii
Nekrapol
Niksar İlçesi
BULUNDUĞU YER
TÜRÜ
Şeyhler Köyü, Sultan Veyis Tekkesi Mevkii
Mezarlık
Merkez, Melikgazi Mevkii
Höyük ve Nekrapol
134
Merkez
Niksar Kalesi
Hüseyin Gazi Köyü,Hüseyin Gazi Mevkii
Mezarlık –Türbe
Ladik Kasabası
Höyük
Gürçeşme Farahhatun Türbesi
Türbe
Erbaa İlçesi
BULUNDUĞU YER
TÜRÜ
Yoldere Köyü, Basamaklı Geçit Mevkii
Sarnıç
Güveçli Köyü,Simeri Mevkii
Kale
Merkez Erek Mah
Mezarlık
Merkez Horoztepe Mevkii
Höyük ve Nekrapol
Değirmenli Kasabası,Örümcektepe mevkii
Tümülüs
Tepekışla Köyü- Sarıkaya Mevkii
Kale
-
Tümülüs
“
“
-Hanüstü Mevkii
Aşağı Çandır Köyü,Höyüktepe – Yassıtepe Mevkii
Höyük
Karakaya Kasabası –Tepecik Mevkii
Tepecik Mevkii Höyük
Tanoba Kasabası
Höyük
Kızılçubuk Köyü,Tepeköy Mevkii
Höyük ve Mezarlık
Kale Köyü
Kale
135
EK:4 Tokat İli Fauna Listesi
Tokat Faunasında Yer Alan Türler
Latince Adı
Familyası
KUŞLAR
Accipter nisus
Acitis hypoleucos
Scolopacidae
Alectoris chukar
Anas acuta
Scolopacidae
Anas clypeata
Scolopacidae
Anas crecca
Scolopacidae
Anas guerguedula
Scolopacidae
Anas strepera
Scolopacidae
Anthus trivialis
Motacillidae
Ardea cinera
Motacillidae
Ardea purpurea
Motacillidae
Athene noctua
Motacillidae
Aythya ferina
Motacillidae
Aythya fuligula
Motacillidae
Aythya marila
Motacillidae
Botaurus stellaris
Ardeidae
Branta ruficollis
Anatıdae
Buteno rufinus
Anatıdae
Buteo buteo
Anatıdae
Calandrella brachydactyla Anatıdae
Carduelis spinus
Fringiladae
Certhia familaris
Certhiidae
Circus aeruginosus
Certhiidae
Columba oenas
Columbidae
Columbia livia
Corvus frugilegus
Corvus monedula
Corvidae
Coturnix coturnix
Crex crex
Rallidae
Dendrocopus leucotos
Picidae
Egretta alba
Picidae
Egretta garzeta
Picidae
Emberezia pusilla
Emberezidae
Erithacus rubecula
Turdidae
Falco biarmicus
Falconidae
Falco cleonorae
Ficedula parva
Falconidae
Gavia arctia
Falconidae
Gavia stellata
Gaviidae
Haematopus ostralegus
Haematopididae
Himantopus himantopus Recurvırostridae
Türkçe İsmi
Atmaca
Dere düdükçünü
Keklik
Kılkuyruk
Kaşıkgaga
Çamurcun
Çıkrıkçın
Boz ördek
Ağaç İncirkuşu
Gri Balıkçıl
Erguvani Balıkçıl
Kukumav
Elmabaş Patka
Tepeli Patka
Karabaş Patka
Balaban
Sibirya Kazı
Kızıl Şahin
Şahin
Bozkır Toygarı
Karabaşlı İskete
Orman Tırmaşıkkuşu
Saz Delicesi
Gökçe Güvercin
Kaya Güvercini
Ekin Kargası
Küçük Karga
Bıldırcın
Bıldırcın Kılavuzu
Aksırtlı Ağaçkakan
Büyük Ak Balıkçıl
Küçük Ak Balıkçıl
Küçük Kiraz Kuşu
Kızılgerdan
Bıyıklı Doğan
Kara Doğan
Küçük Sinekkapan
Kara Gerdanlı Ardıç
Kızıl Gerdanlı Dalgıç
Poyraz Kuşu
Uzun Bacak
136
Hiraaentus pennatus
Irania gutturalis
Ixobrychus minutus
Loxia curvirostra
Luscinia megarhynchos
Melanitta nigra
Melanocorypha calandra
Muscicapa striata
Netta rufina
Oenanthe hispanica
Otus scops
Parus palustris
Passer domesticus
Pernis apivorus
Phalacrocorax carbo
Phasianus colchicus
Phylloscopus
Platalea leucorodia
Plectrophenax nivalis
Prunella modularis
Puffinus yelkduvan
Pyrlhula pyrlhula
Regulus ignicapillus
Rhodopechys sanguinea
Saxicola ruberta
Saxicola torguata
Sterna paradisea
Streptopelia decaoto
Sturnus Vulgaris
Sylvıa atricapilla
Sylvıa borin
Sylvıa nisorıa
Tachybaptus ruficollis
Troglodytes
Turdus phılomelos
MEMELİLER
Recurvırostridae
Recurvırostridae
Recurvırostridae
Recurvırostridae
Recurvırostridae
Recurvırostridae
Alaudidae
muscicapidae
muscicapidae
muscicapidae
Strigidae
Paridae
Küçük Kartal
Taş Bülbülü
Küçük Balaban
Çapraz Gaga
Bülbül
Kara Ördek
Boğmaklı Toygar
Benekli Sinekkapan
Macar Ördeği
Karakulaklı Kuyrukkapan
İshak Kuşu
Kayın Baştankarası
Ev serçesi
Accıpıtrıdae
Arı Şahini
Phalacrocoracidae Karabatak
Phasianidae
Sülün
Phasianidae
Çıvgın
Thereskıonıthıdae Kaşıkçı
Thereskıonıthıdae Alaca Kiraz Kuşu
Prunellidae
Dağ Bülbülü
Procellaridae
Yelkovan
Procellaridae
Şakrak Kuşu
Procellaridae
Sürmeli Çalıkuşu
Procellaridae
Alamecek
Procellaridae
Çayır Taş Kuşu
Procellaridae
Taş Kuşu
Sternidae
Kuzey Sumrusu
Sternidae
Kumru
Sığrcık
Sternidae
Karabaşlı Ötleğen
Sternidae
Boz Ötleğen
Sylvidae
Çizgili Ötleğen
Podicipediae
Küçük Batağan
Troglodytidae
Çıt Kuşu
Troglodytidae
Öter Ardıç
Apodemus flaicollis
Canis aureus
Canis lupus
Erinaceus concolor
Felis sylvestris
Hystrix indica
Lepus capensis
Lepus europapeus
Martes foina
Meles meles
Muridae
Erinaceidae
Felidae
Hystricidae
Leporidae
Leporidae
Leporidae
Mustelidae
Orman Faresi
Çakal
Kurt
Kirpi
Yaban Kedisi
Oklu Kirpi
Kır Tavşanı
Adi Tavşan
Kaya Sansarı
Porsuk
137
MEMELİLER
Muscardinus avellanarius
Myokus glis
Pipistrellus pipistrellus
Rattus norvegicus
Rattus rattus
Spalax leucodon
Sus scrofa
SÜRÜNGENLER
Elaphe longissima
Elaphe quatuorlineta
Elaphe situla
Lacerta mixta
Lacerta viridis
Natrix natrix
Typlops vermicularis
Mustelidae
Gliridae
Vespertilionidae
Vespertilionidae
Vespertilionidae
Spalacidae
Suidae
Fındık Faresi
Yedi Uyur
Cüce Yarasa
Göçmen Sıçan
Ev Sıçanı
Kör Fare
Yaban domuzu
Colubridae
Colubridae
Colubridae
Lacertidae
Lacertidae
Lacertidae
Typholopidae
Eskülap Yılanı
Sarı Yılan
Ev Yılanı
Kertenkele
Yeşil kertenkele
Yarı Sucul Yılan
Kör Yılan
138
EK:5
Tokat İli Flora Listesi
Tokat Florasında Yer Alan Türler
Latince Adı
Familyası
Acanthus hirsutus
acanthaceae
Acer campestre
Aceracese
Acer hyreanum
aceracese
Acer negunda
aceracese
chantholimon venustum
Achillea setacea
Adonis auutomnalis
Alkanna orientalis
All. panicu. ssp paniculatum
Alopecurus agrestis
Alyssum cantemptum
Alyssum hirsitum
Alyssum xanthocarpum
Amelanchier rotundifolia
Amygdolus orientalis
Anchusa azurea
Androsace maxima
Anthemis austriaca
Anthemis cretica
Anthemis tinetoris
Arabis cauca. Ssp caucasica
Arabis nova
Arabis sagittata
Arbutus androhne
Arbutus unedo
Asperula arvensis
Astragallus achinus
Astragallus compactus
Astragallus densifolıus
Asragallus fraxinifolus
Astropis trinius
Avena fatua
Bellis perennis
Briza maxima
Bromus arvensis
Bromus tectorum
Capsella bursa pastoris
Carpinus betulus
Carpinus orientalis
Türkçe Adı
Ayı pençesi
Sahra akçaağacı
Akçaağaç
Akçaağaç
plumbaginaceae Kardikeni(Kipri yastığı)
Compozitae
Tilki kuyruğu
Kan damlası
Boraginaceae
Tosbağa otu
Liliaceae
Sıçan kuyruğu
Cruciferae
Cruciferae
Cruciferae
Rosaceae
Rosaceae
Ahlat
Boroginaceae
Primulaceae
Compositae
Compositae
Papatya
Compositae
Cruciferae
Cruciferae
Cruciferae
Sandal
Kocayemiş
Rubiaceae
Yapışkan ot
Fabeceae
Geven
Fabeceae
Geven
Fabeceae
Geven
Fabeceae
Geven
Tuzlu tokurcun
Poaceae
Deli yulaf
Compositae
Koyun gözü
Kuş ekmeği
Poaceae
Tarla bromu
Poaceae
Dam bromu
Çoban çantası
Betulaceae
Adi gürgen
Betulaceae
Doğu gürgeni
139
Latince Adı
Castenea sp.
Cedrus libani
Celocia cristata
Celtis galabrata
Celtis galabrata
Centaurea depressa
Cirsium arvense
Cistus creticus
Cistus laurifolius
Colutea cilicica
Convulvulus arvensis
Corulus avellena
Corulus sp.
Cotoneaester nummularie
Crataegus monogyna
Crataegus orientalis
Crataegus tanacetifolin
Crepis virens
Cynodon dactilon
Cyperus rotundus
Dactylis glomerata
Daphne oleides
Datura stramonium
Eleagnus angustifolius
Eguisetum maximum
Erika sp.
Euphorbia amygdaloides
Evonymus Europeus
Fagus sp.
Fraksinus sp.
Fumaria spicata
Galanthus elwesii
Galanthus gracilis
Galium aparina
Hedera helix
Hypericum scabrum
Jasmium Fruticans
Juniperus excelsa
Juniperus foetidissima
Juniperus oxycedrus
Lamicera caucasica
Lamium maculatum
Laurus nobilis
Legosia speculum
Lolium perenne
Lolium temutentum
Familyası
Pinaceae
Ulmaceae
Ulmaceae
Compositae
Compositae
Cistaceae
Cistaceae
Fabaceae
Convulvulaceae
Betulaceae
Betulaceae
Rosaceae
Rosaceae
Rosaceae
Rosaceae
Compositae
Poaceae
Poaceae
Thymelaceae
Eleagnaceae
Eguisetaceae
Euphorbiaceae
Celestraceae
Amaryllidaceae
Amaryllidaceae
Araliaceae
Hypericaceae
Oleaceae
Cupressaceae
Cupressaceae
Cupressaceae
Caprifoliaceae
Labiatae
Fabaceae
Fabaceae
Türkçe Adı
Kestane
Lübnan sediri
Horoz ibiği
Çitlembik
Dağum, Çitlembik
Acımık
Köy göçüren
Yapraklı ladin
Laden
Yabani sinameki
Sarmaşık
Fındık
Yabani fındık
Dağ muşmulası
Alıç
İt alıcı
Alıç
Yeşil hindiba
Köpekdişi ayrığı
Topalak
Domuz ayrığı
Defne
Şeytan elması
İğde
İri boğumlu at kuyruğu
Funda
Sütleğen
Taflan
Kayın
Dişbudak
Şahtere
Kardelen
Kardelen
Yapışkan ot
Kaya sarmaşığı
Binbir delik otu
Yasemin
Boylu ardıç
Kokar ardıç
Katran Ardıç
Hanımeli
Ballı baba(benekli)
Defne
Kadın aynası
Çim
Delice
140
Latince Adı
Malus sylev. Ssp orientalis
Medicago rigidula ssp rigidula
Melilotus officinalis
Merzurus annua
Muscari armeniacum
Myosotis alpestris
Paconis mascula
Pagus orientalis
Paliurus aceletus
Papver rhoeas
Parietara judaica
Peganum harmala
Phalaris canariensis
Phillyrea latifolia
Phragmites ramineae
Pinus brutia
Pinus nigra
Pinussylvestris
Pistecia terb ssp paleastina
Plantago lanceolata
Plantago majör
Platanus sp.
Polygonum aviculare
Populus tremula
Portucala oleraceae
Pteridium aqulinum
Quercus cerris
Quercus macronthera
Quercus pubescens
Ranuculus arvensis
Raphanus raphanistrum
Rhodedondron sp.
Rosa canina
Rubus sp.
Rumex acetosella
Salcia aethiopis
Salix alba
Salvia virgata
Senecia vernalis
Silena compacta
Sinapis arvensis
Solanum ducamara
Sorbus domestica
Sorbus kusnetzovii
Sorbus torminalis
Sorbus umbellata
Familyası
Rosaceae
Liliaceae
Fabaceae
Türkçe Adı
Taşut
Yonca
Limon otu
Köpek lahanası
Liliaceae
Arap sümbülü
Boraginaceae
Unutma beni
Paeoniaceae
Şakayık
Pagaceae
Kayın
Karaçalı
Papaveraceae
Gelincik
Urticeceae
Yapışkan ot
Liliaceae
Üzerlik otu
Kuş yemi
Oleaceae
Kesme
Taban sazı
Pinaceae
Kızılçam
Pinaceae
Karaçam
Pinaceae
Sarıçam
Pistaciae
Melengra
Plantaginaceae Sinir otu
İri sinirli otu
Çınar
Çoban değneği
Salicaceae
Titrek kavak
Semiz otu
Hypolepidaceae Eğrelti
Fagaceae
Saçlı meşe
Fagaceae
Sapsız meşe
Fagaceae
Tüylü meşe
Düğün çiçeği
Yabani turp
Orman gülü
Rosaceae
Kuşburnu
Böğürtlen
Polygonaceae
Labada
Labiatae
Yünlü adaçayı
Salicaceae
Ak söğüt
Labiatae
Ada çayı
Compositae
Kanarya otu
Caryophyllaceae Salkım çiçeği
Cruciferae
Hardal
Solanaceae
Köpek üzümü
Rosaceae
Bahçe üvezi
Rosaceae
Üvez
Rosaceae
Üvez
Rosaceae
Üvez
141
Latince Adı
Sorghum
Steria
Thymus serpyllum
Tilia sp.
Trifolium pratense
Vaccinium sp.
Verbascum arvensis
Verbascum glomeratum
Viburnum lantana
Vicia Angustifolia
Xsanthium
Familyası
Türkçe Adı
Kaynaş
Kirpi darı
Labiate
Yabani kekik
Ihlamur
Fabaceae
Üçgül
Ayı üzümü
Scrophulariaceae Sığır Kuyruğu
Scrophulariaceae Sığır Kuyruğu
Caprifoliaceae
Kartopu
Liliaceae
Kır Fiği
Pıtrak
142
Ek:6 Tokat ili Haritası
143

Tokat İli Doğa Turizmi Master Planı

Transkript

Benzer belgeler

Turizm Akademisyeni, Mezunu ve Öğrencisi! Mesleki Yeterlilik

71490862-010.06.02 Konu ıHijyen ve çevre

Siz hiç uçan balık gördünüz mü?

Özeti için tıklayınız.

Sayı 24 -Şubat 2016 - Turizm Fakültesi

Turizm İşçisinin Sesi Sayı 6 İNDİR

ÖZGEÇMİŞ

Sayı 11 – Kasım 2014 - Turizm Fakültesi