uzaktan eğitim - WordPress.com

ZAFER KARADAYI
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Uzaktan Eğitim, Farklı mekanlardaki öğrenci, öğretmen ve
öğretim materyallerinin iletişim teknolojileri aracılığıyla bir
araya getirildiği kurumsal bir eğitim faaliyetidir.
Literatürde uzaktan eğitim ile
ilgili yapılmış birçok tanıma
rastlamak mümkündür.
Uzaktan eğitimin tanımında
dört temel unsur
bulunmaktadır (Simonson,
Smaldino, Albright, & Zvacek,
2003) .
Bunlardan ilki uzaktan eğitimin bir kurum tarafından
yürütülen formal bir eğitim olmasıdır. Kendi başına
çalışmadan ve informal eğitimden ayrıldığı nokta da
budur. Uzaktan eğitim kurumlarının akreditasyon,
diploma, sertifika verme, eğitim kalitesini arttırma,
öğrenmenin organize edilmesi, eğitim kuramlarının işe
koşulması vb. kurumsal çalışmaları bulunmaktadır.
İkinci unsur, öğretim elemanları ve öğrenenlerin mekân veya
zaman ya da hem zaman hem mekân boyutunda
birbirlerinden ayrı olmasıdır.
Üçüncü unsur, iletişim teknolojileri
ile sağlanan etkileşimidir. Etkileşim
kritik önem taşımakla birlikte birincil
şart değildir ve eş zamanlı (senkron)
veya ayrı zamanlı (asenkron) olabilir.
İletişim teknolojisi olarak televizyon,
radyo, internet, telefon, radyo,
mektup vb. kullanılabilir.
Dördüncü unsur ise öğrenen, öğretim
elemanı ve kaynaklar arasında öğretim
tasarımı ilkeleri ve eğitim kuramlarının
işe koşulduğu, öğrenmenin organize
edildiği bir bağlantının sağlanmasıdır.
1
2
3
4
5
• Mektupla Öğretim
1. Nesil - 1720
• Radyo ve Televizyon Yayını
2. Nesil - 1925
• Açık Üniversite
3. Nesil - 1970
• Telekonferans
4. Nesil - 1980
• Internet/Web
5. Nesil - 1990
Moore ve Kearsley (2005) Uzaktan Eğitimin Gelişim Süreci

1728 İlk Uzaktan eğitim çalışması Boston gazetesinde "Steno Dersleri" ile başlamıştır.

1833 İsveç Üniversitesinde hanımlara "Mektupla Kompozisyon Dersleri" verilmiştir.

1840 Stenografi eğitimcisi olan Isaac Pitman İngiltere Bath ‘da mektupla steno öğretmeye
başladı. Pitman genellikle ilk modern eğitimci olarak bilinir.

1892 Chicago Üniversitesi'nde ilk Mektupla Eğitim bölümü açılmıştır.

1898 İsveç'te kurulan ve Uzaktan Eğitim'de dünyanın önde gelen kurumlarından olan
"Hermands" kurulmuştur. Bu kurumda dil eğitimi yapılmıştır.

1906 Yazışmalı İlköğretim ABD'de başlamıştır.

1919 ABD'de ilk eğitim ile ilgili radyo istasyonu kurulmuştur.

1920 ABD'de 176 tane eğitim amaçlı radyo istasyonu kurulmuştur.

1923 ABD'de Mektupla Lise Eğitimi başlamıştır.

1932- 1937 ABD'de eğitim televizyonu yayınları IOWA Üniversitesinde başlamıştır.

1939 Fransa'da savaş yıllarında uzaktan eğitim ile öğrencilerin eğitimini sağlamıştır.

1960 İngiltere'de "British Open University" açılmıştır

Türkiye de uzaktan eğitim ilk olarak 1927 yılında eğitim sorunlarının görüşüldüğü bir
toplantıda ele alınmış fakat sadece fikir bazında kalmış ve uygulamaya geçirilememiştir.
Konu ile ilgili tartışmalar 1950 li yıllara kadar devam etmiştir. Türkiye'de uygulanan
uzaktan eğitimin tarihi gelişimini ise aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;

1927 Dönemin M.E. Bakanı Mustafa Necati tarafından tartışılması,

1956 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Banka ve Ticaret Hukuku araştırma
Enstitüsünde başlaması,

1961 Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde Mektupla Öğretim Merkezi kurulması,

1966 Mektupla Öğretim Merkezi Genel Müdürlük olması,

1975 Yay-Kur eğitimleri uzaktan eğitim uygulamaları gerçekleştirilmesi,

1978 Açık Üniversite kurulmasına karar verilmesi,

1981 Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesinin açılması

1981 Anadolu Üniversitesi TRT işbirliği ile okul televizyonu kullanarak eğitim vermeye
başlaması

1992 Milli Eğitim Bakanlı bünyesinde Açıköğretim Lisesinin açılması

1998 ODTÜ' de İnternet ile Eğitim kullanılarak IDEA Paketi uygulaması başlatılması. [1]
 Uzaktan öğrenimin başlangıcı sayılabilecek mektupla
öğrenim, bir okul veya yetkili kurum tarafından posta
vasıtasıyla yürütülen öğretim yöntemiydi.
 Her bilim dalında eğitim sağlıyordu. Özellikle fiziksel
engelliler ve eve bağlı olanlar için ideal olan bu mektupla
öğrenim kursları, körler ve sağır çocukların anne-babaları
için özel programlar da düzenlemekteydi.
 Televizyonla öğretim, “Eğitim ve öğretim amacıyla
hazırlanan programın içeriğinde yer alan bir konu, bir olay
veya bir faaliyetin hem ses hem de görüntü olarak
elektromanyetik dalgalar aracılığıyla belli bir öğrenci
(izleyici) kitlesine aktarılmasını esas alan öğretim tekniğidir.”
(Aydın, Hacıoğlu, Özkul,1989: 74).
 Radyo ile eğitim ise; sadece sesi kullanarak öğretim yapan bir
tekniktir.
 Dünyada pek çok üniversite 1970’li yıllardan bu yana herkese
açık olan eğitimler vermektedir. Bunlardan bazıları
şunlardır:
• Mega Üniversiteler (Kayıt Sayısı >100.000)
• Çin TV Üniversite Sistemi – Çin
• Indira Gandhi Ulusal Açık Üniversitesi – Hindistan
• Tebuka Üniversitesi – Endonezya
• Payame Noor Açık Üniversitesi – İran
• Kore Ulusal Açık Üniversite – Kore
• Ulusal Uzaktan Eğitim Üniversitesi – İspanya
• Sukhothai Thammathirat AÜ – Tayland
• Anadolu Üniversitesi
• Açık Üniversite – İngiltere
1979
1985
1984
1987
1982
1972
1978
1982
1969
• 1971 Intel mikroişlemci
• 1974 ilk PC Altair 8800 piyasada
• Amerika’da 1989 evlerin %15’inde PC var ve her iki çocuktan
biri okuldan ya da evden internete bağlanıyor.
• Zaman içinde grafikleri renk, ses mümkün hale geliyor
• Yazarlık dilleriBDE’yi kolaylaştırıyor
• 1969’da ABD’nin Savunma Dairesi ARPA (Advanced Research
Projects Agency) ile ordu birimleri, üniversiteleri ve savunma
yetkililerini bağlıyor. ARPANET
• 1980’lerin ortasında Ulusal Bilimler Vakfı (NFS)
NFSNet geliştirerek 5 süper bilgisayar merkezi ile
üniversitelerle ve araştırma kuruluşunu bağladı.
• 1993’te ilk web tarayıcısı Mosaic
• 1992’de 50 web sayfası; 2000’de > 1 milyon
• 1990’ların ortasında üniversitelerde web-temelli
programlar başlıyor.
• New York Teknoloji Enstitüsü’nün Çevrimiçi Kampüsü
• KÜRESELLEŞME:Uzaktan eğitim hizmeti veren kurumlar
genel olarak küresel düzeyde eğitim verebilecek niteliğe
sahiptirler. 100 yılı aşkın bir süredir Avrupa'da (özellikle
İngiltere ve Fransa) bu tür faaliyetlerde bulunan eğitim
kurumları deniz aşırı ülkelerdeki çalışan resmi görevli yada
ticaretle uğraşan vatandaşlarına düzenli olarak uzaktan
eğitim hizmeti vermektedir..
• KİŞİSELLEŞTİRME: Doğu ve Batıdaki Geleneksel Eğitim
sisteminin en belirgin özelliği eğitmen ve öğrencinin yüz
yüze iletişim kurmasıdır. Bu tip eğitim genel olarak
öğrencilerin değişik zeka ve öğrenme yetenekleri yerine
grubun genel seviyesine göre düzenlenmektedir.
• ÖZELLEŞTİRME: Uzaktan eğitim sistemi, öğrenciyi sınıf
ortamından alarak bireysel olarak eğitilebileceği bir
konuma taşır. Bu sistemde, kurumsal öğrenmenin yerini
bireylere göre özelleştirilmiş öğrenme alır.
• ENDÜSTRİLEŞME: Büyük bir kitlenin bir ürüne olan artan
ihtiyacını karşılayabilmek için ilgili endüstrilerin
kurulmasına benzer bir şekilde, insanların artan eğitim
taleplerine hızlı ve etkin bir şekilde cevap verebilmek için
uzaktan eğitim kurumlarının açılması kaçınılmaz duruma
gelmiştir.
• GELENEKSEL EĞİTİME UYGUN OLMAYAN
ÖĞRENCİLERE HİZMET VERME: Uzaktan eğitim, dünya
çapında her yıl milyonlarca kişi tarafından tercih edilen bir
eğitim sistemidir. Bununla beraber ilgili eğitim
kurumundaki ders saatlerine yer / zaman açısından
katılma imkanı olmayanlar (tam zamanlı olarak çalışanlar memurlar, askerler - farklı şehir / ülkede yaşayanlar) için
beklenilen bir seçimdir.
• HAREKET KABİLİYETİ: 1980'li yıllarda, uzak mesafeler
arasında iletişim kurmak amacıyla sabit bilgisayar
konferans sistemleri ve iki yönlü video konferans sistemleri
kullanılmakta iken, günümüzde bunlara ilave olarak
portatif bilgisayarlar ve cep telefonları önemli düzeyde
kullanılmaya başlanmıştır.
• HIZLI GERİ BESLEME: Günümüzde uzaktan eğitim
sayesinde öğrenciler, e-posta yolu ile dünyanın herhangi bir
yerinden günün herhangi bir saatinde ödevlerini
gönderebilmekte ve bu çalışmalarının değerlendirme
sonuçlarını hemen aynı şekilde WWW üzerinden
alabilmektedirler.
• DİĞER EĞİTİM SİSTEMLERİNE GÖRE UCUZ OLMASI:
Altyapıya yönelik yatırımın çok yüksek düzeyde olması
yada öğrenci başına düşen ücretlendirmenin Geleneksel
Eğitime göre daha yüksek olması veya yapılan yatırım
maliyetini karşılayacak sayıda öğrencinin bulunamaması
durumları hariç,uzaktan eğitim, eğitim sistemleri arasında
en ucuzu.
• TEKNOLOJİ VE EĞİTİM: Sanal sınıflar uydu veya
sıkıştırılmış video kodlama yada tam band genişliği
kullanılarak birbirlerine bağlanabilmekte ve bu sayede
kişiler uzak yerlerde olsalar bile yüz yüze eğitim
alabilmektedirler.
• Bağımsız Çalışma Kuramı
• Öğretimin Endüstriyelleşmesi Kuramı
• Etkileşim ve İletişim Kuramı
• Yetişkin Eğitimi Kuramı (Andragoji)
• Eşitlik Kuramı
• Wedemeyer (1973 )göre uzaktan eğitimin temeli öğrencinin
•
•
•
•
bağımsızlığıdır. Bu amaçla Wedemeyer, öğrenci bağımsızlığını ve
bu bağımsızlığı uygulama yolu olarak teknoloji benimsenmesini
içeren sistemin sahip olması gereken bazı özellikler belirtmiştir.
Bunlar:
Öğrenci mekandan ve zamandan bağımsız olmalı.
Öğrenme öğretmenden bağımsız olmalı. Öğrenen öğrenme
sorumluluğunu kendisi almalı yani öğrenme bireyselleşmeli.
Öğretim elemanları, öğretim görevlerine daha fazla zaman
ayırmalı bunun içinde gerekli olanaklar sağlanmalı.
Öğrenenlere öğrenmeleri için kurslar, yöntemler ve uygulamalar
için geniş imkanlar sağlanmalı.
• Peters (1973) uzaktan eğitimi öğretim ve öğrenmenin
sanayileşmiş bir şekli olarak görmektedir. 1960 yılında
uzaktan eğitim kurumlarıyla yaptığı araştırma sonucunda
uzaktan eğitimin endüstriyel ürünlerin üretimi ile
karşılaştırılarak analiz edilebileceğini söylemiş ve uzaktan
eğitimin endüstri devrimi ile birlikte ortaya çıktığını
vurgulamıştır.
Holmberg , kuramı için 7 kural önermektedir:
1. Öğretimin merkezinde öğrenen ile öğretmen arasındaki
etkileşim vardır ve bu etkileşim öğrencilerin farklı görüşler,
yaklaşımlar ve çözümlerle kursa katılımına olanak verir.
2. Öğrenme ortamlarına katılmada ait olma hissi taşımak ve
öğretmenle iletişimin rahat olması öğrenmenin zevkli hale
gelmesini sağlar.
3. Öğrenme zevki, öğrencinin motivasyonunu artırır.
4. Karar verme süreçlerine katılım, öğrenci motivasyonunu artırır.
5. Yüksek öğrenci motivasyonu öğrenmeyi destekler.
6. Arkadaşça davranmak ve konulara erişimdeki kolaylık,
öğrenmeyi zevkli hale getirir. Bu da öğrenci motivasyonunu
artırır ve etkili öğrenmelere götürür.
7. Öğretimin etkililiği öğrencinin ne öğrendiğiyle gösterilir.
Knowles, yetişkinlerin öğrenmesine ilişkin 7 boyuta
dayandırdığı bir kuram geliştirmiştir:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Yetişkinlere uygun bir öğrenme ortamının yaratılması.
Katılımcı bir organizasyon yapısı yaratılması.
Hissedilen ve olması gereken öğrenci ihtiyaçlarının
incelenmesi.
Yönlendirmelerin oluşturulması.
Etkinliklere ilişkin tasarımların geliştirilmesi.
Hedeflere yönelik planlamanın yapılması.
Nitel ve nicel değerlendirme yapılması.
Keegan, eğitimde herkese eşit olanaklar sağlanması
düşüncesinden hareketle bir kuram oluşturmuştur.
Keegan’a göre öğrenme deneyimleri herkes için farklı
ortamlarda ve farklı koşullarda olsa bile eşit olmalıdır.
 Öğrenci ile öğretmenin birbirinden ayrı olması,
 Kullanılan araçların farklı olması,
 Uzaktan eğitimin daha geniş kitlelere hitap etmesi,
 Uzaktan eğitimin teknoloji ile daha fazla ilişkili olması,
 Değerlendirme sistemlerinin farklı olması,
 Yer ve / veya zamandan bağımsızlığın sağlanması.
Asenkron
Uzaktan
Eğitimde
Zaman
Kavramı
Karma
Senkron
 Senkron uzaktan eğitim, uzaktan eğitimde eğitmen ve
öğrencinin farklı mekanlardan iletişim teknolojilerini
kullanarak eşzamanlı olarak etkileşime girmesi haline
denir.
 Sanal sınıflar (virtual classroom)
 Sohbet odaları (chat rooms)
 Video konferans
Bunlara örnek olarak verilebilir.
 Asenkron uzaktan eğitim, eğitmen ve öğrencinin farklı
yerlerde (uzaktan) ve farklı zamanlarda (asenkron)
etkileşime girdiği eğitime verilen addır.
 Burada senkron ve asenkron uzaktan eğitim ile geleneksel
eğitim tekniklerinin birleşiminden oluşan bir öğrenme
ortamı ortaya konmaktadır.
 Böylece doğru yerde, doğru zamanda, kendi
yeteneklerinize uygun öğrenim teknolojileri ile öğrenim
yapılabilir. Böyle bir modelde öğrenimin amaçları en iyi
şekilde gerçekleştirilmiş olacaktır.
Senkron
Geleneksel
Asenkron
Karma Uzaktan Eğitim
 Öğrenciler
 Öğretim Teknoloğu
 Öğretmen
 Yardımcı Görevliler
 Yöneticiler
 Rehber
“UZAKTAN EĞİTİM” Prof. Dr. Aytekin İŞMAN, Pegem Akademi Yayınları, 3.
Baskı-2008
“BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİMİN TEMELLERİ” Doç. Dr. Salih UŞUN,
Nobel Yayın, 2. Baskı-2004
http://www.ozlemozan.info
http://uzaktanegitim.istanbul.edu.tr/index.php/component/content/article/186
.html
http://tr.wikipedia.org