6avukatlık ve noterl‹k hukuku

Transkript

AVUKATLIK VE NOTERL‹K HUKUKU
6
Amaçlar›m›z
N
N
N
N
Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra;
Noterli¤in Tan›m›n› yapabilecek,
Noterli¤in Kuruluflu ve Yetki Çevresini aç›klayabilecek
Noterli¤in Hukuki Niteli¤ini anlatabilecek,
Noterli¤e Kabul Koflullar› ve Mesle¤e Girifl kurallar›n› aç›klayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
• Noter
• Noterlik
• Yetki Çevresi
• Noter yard›mc›s›
• Noterli¤e kabul
• Noterlik staj›
‹çindekiler
Avukatl›k ve
Noterlik Hukuku
Noterli¤in Tan›m›,
Niteli¤i ve
Hukuktaki Yeri
• AVUKATLIK VE NOTERL‹K
HUKUKU
• NOTERL‹⁄‹N KURULMASI VE
YETK‹ ÇEVRES‹
• NOTERL‹⁄‹N TANIMI, N‹TEL‹⁄‹ ve
HUKUKTAK‹ YER‹
• NOTERL‹⁄E KABUL ve MESLE⁄E
G‹R‹fi
Sayfa Tasar›m: Halil
Noterli¤in Tan›m›,
Niteli¤i ve Hukuktaki Yeri
N
NOTERL‹⁄‹N TANIMI
A M A Ç
1
Noterli¤in tan›m›n› yapabilecek
Noter kelimesi, Latince notarus’dan gelir ve not tutan, süratle yaz› yazan, seri yaz›
yazan anlam›n› tafl›r. Tarihin her devresinde kifliler aras›ndaki hukuki iliflkilerin belirli flekillere uygun olarak düzenlenmesi ve bunlara resmiyet verilmesi lüzumu
hissedilmifl ve böylece günün ihtiyaçlar›na göre geliflim kaydederek bugünkü noterlik müessesi do¤mufltur. (fi‹fiMAN, Günefl, Noter ve Noterlik Nedir. Türkiye Noterler Birli¤i Hukuk Dergisi, 15 May›s 2001,say› 110, syf 67). Noterlik müessesesi tafl›d›¤› önem nedeniyle tarih boyunca çeflitli flekillerde ve adlarla varl›¤›n› sürdüre
gelmifltir.
Noterlik esas olarak 18 Ocak 1972’de kabul edilen, 5 fiubat 1972 y›l›nda Resmi
Gazete’de yay›nlanan 1512 Say›l› Noterlik Kanunu’nda tan›mlanm›fl ve düzenlenmifltir. Noterlik Kanunu’nun 1 inci maddesinde, “Noterlik bir kamu hizmetidir” denilerek Noterli¤in kamusal yönü ortaya konmufltur. Kanunun 1. maddesinin ikinci
cümlesi noterlerin görevlerinin genel çerçevesini çizmektedir. (YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlü¤ü, B. 5, Ankara 1996, s. 624). Kanunun 1. maddesinin ikinci cümlesindeki “Noterler, hukuki güvenli¤i sa¤lamak ve anlaflmazl›klar› önlemek için ifllemleri belgelendirir ve kanunlarla verilen baflka görevleri yaparlar.” biçimindeki tan›m, Noterli¤in kanuni tan›m›d›r.
Özel hukuktan do¤an birçok hakk›n etkin olarak kullan›lmas› ve kolayca ihlâl
edilememesi aç›s›ndan noterlik müessesesi çok önemli bir iflleve sahiptir. (YILMAZ, Ejder, Noterlik ‹fllemlerinin Hukuk Davalar›ndaki ve ‹cra-‹flâs Takiplerindeki Önemi, Noterlik Hukuku Sempozyumu). Noterli¤in ana eylemi tespittir. Dolay›s›yla uyuflmazl›klar›n içinde olamazlar, yarar ve çekiflmelerin taraf› de¤il, belki de
yaln›zca tespitçisi olabilirler. (Ömer GÖREN, Karfl›laflt›rmal› Avukatl›k - Noterlik
Hukuku. Adalet Yay›nevi, 2010, syf.21)
Sonuç olarak Noter hukuki güvenli¤i sa¤lamak ve hukuki anlaflmazl›klar›n do¤umunu önlemek amac› ile kamusal yetki kullanan, serbest meslek erbab›d›r.
Noter kelimesi, Latince
notarus’dan gelir ve not
tutan, süratle yaz› yazan,
seri yaz› yazan anlam›n›
tafl›r.
4
Avukatl›k ve Noterlik Hukuku
Noterlik Hukukunun Tan›m›
Noterlik müessesesinin
hukuk sistemi içindeki yeri
ile di¤er hukuk dallar›yla
olan iliflkisini inceleyen
bilim dal›na noterlik hukuku
denir.
SIRA S‹ZDE
1
D Ü fi Ü N E L ‹ M
Avukatl›k ve noterlik sonuç itibariyle birer meslektir. (Ömer GÖREN, Karfl›laflt›rmal› Avukatl›k - Noterlik Hukuku. Adalet Yay›nevi, 2010, syf.6). Noterlik Hukuku
esas›nda bir meslek hukukunu düzenleyen ilke ve normlar›n topland›¤› ve de¤erlendirildi¤i alan gibi gözükse de, düzenleme yap›lan alan›n, hukuk hayat›nda kapsad›¤› yer, tafl›d›¤› önem ve sadece noterlerin mesleki alanlar›n› de¤il sosyal sorumluluklar›n› da müdahale eden yönü nedeniyle çok önemlidir.
Noterlik Hukukunu; ‘noterlik müessesesinin hukuk sistemi içindeki yeri ile di¤er hukuk dallar›yla olan iliflkisini inceleyen bilim dal›’ olarak tan›mlamak mümkündür. Bu tan›m hem teoride hem de pratikte ihtiyac› karfl›layan bir tan›md›r.
Noterlik hukukunu, hukuk disiplinleri içinde bir yere oturtmak istedi¤imizde,
Noterlik müessesini daha çok özel hukuk içerisinde yer alan hukuk dallar›yla ilgili ifllemlerde hizmet verdi¤i gerçe¤ini göz önüne almak gerekir. Noterlerin görevlerine giren ifllerin daha çok flekle iliflkin olmas›, (tanzim, tasdik, tescil) Noterlik
Hukukunun, Medeni Usul Hukukuna yak›n bir hukuk dal› oldu¤unu göstermektedir. (ULUKAPI, Ömer, ATALI, Murat, Noterlik Hukuku, s. 28).
Noterlik ve noterlik
hukukunu tan›mlay›n›z.
SIRA S‹ZDE
N
NOTERL‹⁄‹N KURULMASI VE YETK‹ ÇEVRES‹
AM AÇ
2
S O R U
D‹KKAT
noterli¤in kurulmas› ve
kapat›lmas› Adalet
Bakanl›¤›n›n yetkisindedir.
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
Noterli¤in kuruluflu ve yetki çevresini aç›klayabilecek
S O R U
Noterliklerin Kurulmas›
D ‹ K K A T 2 nci maddesinin birinci f›kras›na göre; “Her asliye ve münNoterlik Kanununun
ferit sulh mahkemesinin bulundu¤u yerde, o mahkemenin yarg› çevresindeki noterlik ifllerini
görmeye
SIRA
S‹ZDE yetkili olmak üzere bir noterlik kurulur.”
Noterlik kurulmas› Adalet Bakanl›¤›n›n yetkisindedir. Bununla birlikte, noterlik
Kanunu’nun 3 üncü maddesinin dördüncü f›kras› Adalet Bakanl›¤›na, bir yerde
AMAÇLARIMIZ
birden fazla
noterlik açma ve bir yerde bulunan birden fazla noterliklerden birisini kapatma yetkisini kullanmadan önce Türkiye Noterler Birli¤i’nin mütalaas›n› alma yükümlülü¤ü getirmifltir. Ancak Adalet Bakanl›¤› sadece mütalaa almaktad›r.
K ‹ T A P
Yeni noterliklerin
aç›lmas›nda ve var olanlar›n kapat›lmas›nda son ve tek karar
mercii Adalet Bakanl›¤›’d›r, Noterler Birli¤i’nden al›nan mütalaa bakanl›¤a yol göstericidir. Ancak zann›m›zca, olmas› gereken yeni noterlerin kurulmas› veya var
TELEV‹ZYON
olanlar›n kald›r›lmas›nda
Bakanl›k ve Birlik birlikte karar alabilmelidirler.
N N
Noterliklerin Yetki Çevresi
‹NTERNET
Noterlik Kanunu’nun
‹ N T E R N E T 2 nci maddesinin birinci f›kras›nda; “Her asliye ve münferit
sulh mahkemesinin bulundu¤u yerde o mahkemenin yarg› çevresindeki noterlik
ifllerini görmeye yetkili olmak üzere bir noterlik kurulur.” hükmü yer almaktad›r.
Yetki konusunda Adalet Bakanl›¤› Hukuk ‹flleri Genel Müdürlü¤ü taraf›ndan
26.4.1973 tarih ve 14070 say›l› genelge ile Türkiye Noterler Birli¤i taraf›ndan
4.2.1974 tarih, 267 say› ve 4 numaral› genelgeler ç›kart›lm›flt›r. “Bu genelgeler gere¤ince, bir noterlik iflleminin herhangi bir yer noterli¤inde yap›labilmesi için, ifllemin taraflar›ndan en az birinin ilgili noterli¤in yetki çevresi içinde oturmas› veya
iflyerinin bulunmas› ya da ifllemin ayn› s›n›rlar içinde yap›lacak bir ifle ait olmas›
gerekmektedir.”
5
6. Ünite - Noterli¤in Tan›m›, Niteli¤i ve Hukuktaki Yeri
Noterliklerin yetki alan›n›n belirlenmesinde Noterlik Kanunu’nda görülen eksiklik, yetkisiz bir noterlikte yap›lan ifllemlerin ak›beti konusunda düzenleme bulunmamas›d›r. Zann›m›zca yetkisiz noterlikte yap›lm›fl ifllemler hakk›nda HUMK’un
öngördü¤ü yollar ve sonuçlar oldu¤u gibi geçerlidir. Di¤er bir ifade ile noterlikte
yap›lan ifllem kesin yetki kural›na ba¤lanm›fl ise yarg›laman›n ve ifllemin her aflamas›nda bu yetkisizlik hususu ileri sürülebilir. Bunun d›fl›ndaki durumlarda ise
yetkisizlik bir ilk itiraz olarak ileri sürülmelidir. (PEKCANITEZ, Hakan, Medeni
Usul Hukuku, B. 1, Ankara 2000, syf 92 vd.)
Yetkisiz noterin yapt›¤› ifllemlere karfl› hangi yola gidilebilir?
Noterliklerin S›n›fland›r›lmas›
SIRA S‹ZDE
2
Noterlik Kanunu’nun 4 üncü maddesi, noterliklerin dört s›n›fa ayr›lmas›n› öngörmüfltür. ‹lk üç s›n›f noterlik, her noterli¤in yetki çevresi içindeki nüfus, ifl yo¤unO R U
lu¤u ve noterlik geliri esas tutularak s›n›fland›r›l›r (NK.m.4/3). SNoterlerin
s›n›fland›r›lmas› Noterler Birli¤i’nin mütalaas› al›narak Adalet Bakanl›¤›’nca yap›l›r (NK.
m.4/2)
D‹KKAT
Birinci, ikinci ve üçüncü s›n›f noterliklerin bafl›nda birer noter bulunur (NK.m.22
vd.). Buna karfl›l›k, dördüncü s›n›f noterlikler, o yerin ba¤l› bulundu¤u Adalet KoSIRA S‹ZDE
misyonunun görevlendirme yaz›s› üzerine, Adalet Bakanl›¤›’nca
görevlendirilerek
kâtip s›n›f›ndan bir adalet memuru taraf›ndan geçici olarak yönetilir ve bu kimselere “geçici yetkili noter yard›mc›s›” ad› verilir (NK. m. 32). AMAÇLARIMIZ
N
A M A Ç
3
Noterlik dört s›n›fa
ayr›lm›flt›r.
S O R U
N N
NOTERL‹⁄‹N ÖZELL‹KLER‹
SIRA S‹ZDE
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
TELEV‹ZYON
Noterli¤in hukuki niteli¤inin belirlenmesi
Noterli¤in Kamu Hizmeti Olma Özelli¤i
Kamu hizmeti nitelemesi, iki temel ö¤enin varl›¤›n› gerektirmektedir. Bunlardan ilki hizmetin kamuya yönelmifl oldu¤unun siyasal organlarca kabul
yani di‹ N T Eedilmesi
RNET
¤er bir ifadeyle kamuya yararl› olmas›, ikincisi ise kamu kurulufllar›nca veya ilgili
kamu kurumunca denetlenen özel kiflilerce ifa edilmesidir.
Kamu hizmetleri, genel ve kolektif gereksinmeleri karfl›layarak kamu yarar›n›
gerçeklefltiren hizmetler ise, toplumda adalet da¤›t›m›na dair faaliyetlerin kamusal
nitelikte bir hizmetler bütünü oldu¤u tart›fl›lmazd›r.
Noterler, mesleki faaliyetlerini, tüzel kiflili¤i haiz kamu kurumu niteli¤inde mesleki kurulufllar olan Noterler Birli¤i’nin denetim ve gözetimi alt›nda sürdürürler.
Noterli¤in kamu hizmeti niteli¤i, gereksinim duyan herkesin bu faaliyetlerden
yararlanabilmesini gerektirir.
Noterlik Kanunu’nun 1. maddesinde kamu hizmeti olarak tan›mlanan noterli¤i, ifa
eden noterlerin memur olup olmad›¤› önem arz etmektedir. Noterlik Kanunu’nda
aç›k bir hüküm bulunmamakla birlikte, bu Kanunun, noterleri memur olarak kabul
etmedi¤i dolayl› bir flekilde anlafl›lmaktad›r. (ULUKAPI, Ömer, ATALI, Murat, Noterlik
Hukuku, s. 9). Noterlik Kanunu’nun 151 ve 152 maddelerinde, noterlere Türk Ceza
Kanunu’nun memurlara ait hükümlerinin uygulanaca¤› belirtilmifltir.
Yine Noterlik Kanunu’nun 40 ›nc› maddesinde de noterlik dairesinin resmi daire kabul edilmemifl, resmi daire “say›ld›¤›” hükme ba¤lanm›flt›r. Gerçekten de no-
‹NTERNET
6
noter idare hukuku
anlam›nda bir kamu
görevlisi de¤ildir.
terlik dairesinin kira ve di¤er giderlerinin notere ait olmas›, çal›flanlar›n memur olmamas› bilakis sosyal güvenlik aç›s›ndan iflçi olarak kabul edilmeleri, noterlik ücret tarifelerinin, özel kanun hükümleriyle belirlenmesi bunun gerekçeleridir.
Sonuç olarak Noter, idare hukuku anlam›nda bir kamu görevlisi de¤ildir. Ancak hukuken tan›nm›fl iktidar ve yetki kullanmak suretiyle bir kamu görevi ifa etmektedir.
SIRA S‹ZDE
3
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
Noterli¤in kamu
hizmeti olmas› ne anlama gelir?
SIRA S‹ZDE
Noterli¤in Serbest Meslek Olma Özelli¤i
Ü fi Ü N E L ‹ M
Avukatl›k Dhukuku
k›sm›nda anlat›ld›¤› üzere serbest meslek, sermayeden ziyade
flahsi eme¤e, bilimsel ve mesleki bilgiye ve uzmanl›¤a dayanan, ticari özellik tafl›S O Rmeslek
U
mayan, serbest
erbab›n›n ifl yapt›rana tabi olmaks›z›n flahsi sorumluluk alt›nda kendi nam ve hesab›na yapt›¤› faaliyet olarak tan›mlanabilir.
Noterli¤inD ‹s›radan
bir serbest meslek oldu¤unu söylemekde do¤ru olmaz. Çünkü
KKAT
noterler her ne kadar serbest meslek olarak kabul edilseler de istedikleri yerde ifl göremez, istedikleri ücretle ifl yapamaz, ücrette pazarl›k edemez, kendilerine ait ücretSIRA S‹ZDE
ten de indirimde
bulunamaz (NK.m.50.III) ve reklâm yapamazlar. Noterler için gerek mesleki aç›dan gerek ise özel hayatlar›na iliflkin ciddi s›n›rlamalar getirilmifltir.
Noterlerin
Adalet Bakanl›¤›’nca atanmalar›, ayn› Bakanl›kça iflten el çektirilmeAMAÇLARIMIZ
leri ve izin kulland›r›lmalar›, ad› geçen Bakanl›¤› neredeyse noterlerin iflvereni statüsüne sokmaktad›r. (TOYGAR, Kemal, Serbest Meslek mi, Kamu Hizmeti mi?
TNBHD., S.K 3Y.
‹ T 1974,
A P s.8).
Noter, ifllemlerin belgelendirilmesi, uyuflmazl›klar›n engellenmesi aç›s›ndan ve
yerine getirdi¤i bir k›s›m yasal yükümlülükleri nedeniyle önemli bir konuma sahiptir.
Noterlik; iddia,
ve yarg› makamlar›na gelmeden, hukuki sorunlar› daha
T E L E V ‹savunma
ZYON
oluflmadan engellemesi nedeniyle hukuk devletinin inflas›nda önemli bir unsurudur.
Onun için de noterler her ne kadar yaflamlar›n› serbest meslek olan noterlikle finanse etseler de, noterlik faaliyetinin hedefinin kar etmek olmad›¤›n›n idraki içindedirler.
‹NTERNET
Noter, faaliyetlerinde
kanun ve mevzuat›n çizdi¤i s›n›rlar içinde hareket etmek
zorundad›r. Noterlerin faaliyetlerinde takdir alanlar› çok s›n›rl›d›r. Noter önüne gelen ifli hukuka ayk›r› olmad›kça ret etme ya da yapmama hakk›na sahip de¤ildir.
‹fl yapt›ran da ifli ancak yetkili noterde yapt›rmak zorundad›r.
Noter - ifl sahibi iliflkisinde ifl sahibinin iradesi ve hedefledi¤i amaç çok büyük
önem tafl›maktad›r. ‹fl sahibi, iradesinin, amac›n›n, taleplerinin tam olarak metne
aktar›ld›¤› ve notere verdi¤i s›rlar›n iffla edilmeyece¤i hususunda tam inanca sahiptir. Ayn› durum noter aç›s›ndan da söz konusudur, noter konuya iliflkin tüm bilgi
ve taleplerin kendine aktar›ld›¤›ndan emin olmak ister.
N N
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
N
NOTERL‹⁄E KABUL ve MESLE⁄E G‹R‹fi
AM AÇ
4
Noter olabilmenin ön koflulu
Türkiye Cumhuriyeti
vatandafl› olmakt›r.
Noterli¤e kabul ve girifl koflullar›n› aç›klamak.
N.K. 7’nci maddesinde yer alan stajyerlik aç›s›ndan aranan flartlar asl›nda noterlik
mesle¤ine girifl için gerekli olan flartlar› olup bunlar onüç tanedir. Bunlar›, kanunda düzenlenifllerine göre flöylece s›ralayabiliriz:
1. Türkiye Cumhuriyeti vatandafl› olmak
2. 21 yafl›n› bitirmifl ve 40 yafl›n› doldurmam›fl olmak,
7
3. Türk hukuk fakültelerinin birinden mezun olmak veya yabanc› bir memleket hukuk fakültesinden mezun olup da, Türkiye hukuk fakülteleri programlar›na göre noksan kalan derslerden baflar›l› s›nav vermifl bulunmak,
4. Kesinleflmifl bir kararla yüz k›zart›c› bir suçtan veya a¤›r hapsi gerektiren bir
cürümden mutlak olarak yahut kasti bir cürümden bir sene veya daha fazla
hapis cezas› ile hüküm giymifl olmamak,
5. 657 say›l› Devlet Memurlar› Kanunu’nun 48. maddesine göre devlet memurlu¤una atanmaya engel bir mahkûmiyeti bulunmamak,
6. Kesinleflmifl bir ceza veya disiplin karar› sonucunda hâkim, savc›, memur
yahut avukat olmak niteli¤ini kaybetmifl bulunmamak,
7. Noterlik mesle¤ine yaraflmayacak tutum ve davran›fllar› çevresince bilinmifl
olmamak,
8. Noterlikle ve noter stajyerli¤i ile birleflemeyen bir iflle u¤raflmamak,
9. Mahkeme karar› ile k›s›tlanm›fl olmamak,
10. ‹flâs etmifl ise itibar› iade edilmifl olmak, (hileli ve taksirli müflisler itibarlar› iade edilmifl olsa bile kabul olunmazlar),
11. Hakk›nda aciz vesikas› verilmifl ise bunu kald›rm›fl bulunmak,
12. Noterlik görevini devaml› ve gere¤i gibi yapmaya engel vücut veya ak›lca
malul olmamak,
13. Staj yap›lacak yerde ikametgâh› bulunmak.
K›s›tl› olanlar noterlik
yapamaz.
Noterlik Staj›na Tabi Olmayanlar
N.K. m. 5’ e göre Noter olabilmek için noterlik staj›n› tamamlayarak Noterlik Belgesini alm›fl olmak flartt›r. Ancak Noterlik Kanunu’nun 6 nc› maddesi istisnai olarak baz› kiflilerin bu staj› yapmaks›z›n noter olabilmelerine imkân sa¤lanm›flt›r. Bunlar;
1. Adli veya askeri hâkimlik yahut savc›l›klara atanm›fl olanlar,
2. Avukat unvan›n› kazanm›fl olan veya Avukatl›k Kanunu’na göre staj ve avukatl›k s›nav› flartlar›ndan ba¤›fl›k olarak avukatl›¤a kabul olunmaya hak kazanm›fl bulunanlard›r.
Uygulamada noterlik staj› yapanlara pek rastlanmamaktad›r. Çünkü avukatl›k,
savc›l›k yada hakimlik staj› yapmak noterlik yapmak için yeterli say›l›rken, noterlik staj› avukatl›k, savc›l›k, hakimlik staj›n›n yerine geçmemektedir. Bu yüzden uygulamada noterlik yapanlar hak kayb›na u¤ramamak için avukatl›k staj›n› yap›p,
noterli¤e bafllamaktad›rlar.
Noterlik staj› ile benzer stajlar›n iliflkisini anlat›n›z.
SIRA S‹ZDE
Noterli¤e Atanma
4
Bir noterli¤e bir noterin atanabilmesi için ilk ad›m olarak bir ilân
yap›lmas› gerekmektedir. Adalet Bakanl›¤› taraf›ndan yap›lacak bu ilânlarda, boflalan ve üçüncü s›O R U
n›fa geçirilen noterli¤in bir önceki y›la ait gayrisafi geliri, aç›lanS noterli¤in
ise emsallerine göre Adalet Bakanl›¤›’nca tahmin edilecek gayrisafi geliri ve isteklilerin
hangi belgelerle birlikte baflvurmalar› gerekti¤i gösterilir (N. K. m. 22.III).
D‹KKAT
Noterlik Kanununun 7 nci maddesinin bir, befl ve sonraki bentlerinde yaz›l›
flartlar› kaybetmediklerini gösterir belgeler ile askerlik hizmetini yapt›klar›na veya
SIRA
S‹ZDE
bu askerlik hizmetine elveriflli olmad›klar›na iliflkin belgeyi de
eklemeleri
gerekmektedir (NK.m.23.I).
AMAÇLARIMIZ
N N
SIRA S‹ZDE
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
TELEV‹ZYON
8
Noterin atamas› Adalet
Bakanl›¤›’nca yap›l›r.
Adaylar aras›ndan söz konusu noterli¤e atama yapmaya yetkili merci Adalet
Bakanl›¤›’d›r. (N. K.m.23.II; 27,I)
Atama yap›l›rken, ayn› s›n›ftan noterlerin meslekteki k›demleri, k›demde eflitlik
halinde sicillerine göre yeterlik dereceleri esas al›n›r. Ayn› k›dem ve yeterlilikte
olanlardan Almanca, Frans›zca, ‹ngilizce veya ‹talyanca dillerinden en az birini bildi¤ini yönetmelikte gösterilecek flekilde belgelendirenler di¤er isteklilere, bu dillerden biri ile ö¤retim yapan yabanc› hukuk fakültelerinden birini bitirmifl olanlar
di¤erlerine, hukuk doktoru olanlar hepsine tercih edilir. Buna göre de flartlar eflit
olursa hukuk fakültesi mezuniyet tarihindeki önceli¤e bak›l›r. Hukuk fakültesi,
mezuniyet tarihi de ayn› ise atanacak olan, ad çekilerek belirlenir (N.K.m.27.II).
SIRA S‹ZDE
5
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
Noterlikte yafl haddi 65’dir.
‹NTERNET
Atanan Noterlerin Göreve Bafllamas›
D Ü fi Ü N E L ‹ M 30 uncu maddesinde düzenlenmifltir. Maddenin birinci f›kraNoterlik Kanunu’nun
s›na göre; “Noter s›fat›, noterli¤e atama karar›n›n tebellü¤ü ile kazan›l›r. Kendi s›n›f›nda veyaS daha
O R U yukar› s›n›fta baflka bir noterli¤e atanan veya nakledilen noter,
atama yahut nakledilme karar›n› tebellü¤ etti¤i tarihte yeni noterlik s›fat›n› kazanmakla beraber eski noterlik s›fat› da sona erer.”
D‹KKAT
Bir noterli¤e atanan veya nakledilenler, atama veya nakledilme karar›n›n tebli¤inden itibaren bir ay içinde yeni görevine bafllamak zorundad›rlar. Atanan veya
S‹ZDE bu süre içinde, hakl› bir neden olmaks›z›n göreve bafllamanakledilen SIRA
kimsenin
mas› veya atanma yahut nakledilme isteminden vazgeçme dilekçesinin, atanma ve
nakil karar›n›n kendisine tebli¤inden sonra Bakanl›¤a veya cumhuriyet savc›l›¤›na
AMAÇLARIMIZ
verilmesi halinde, bu kimse noterlik mesle¤inden istifa etmifl say›l›r (NK.m.30,II).
N N
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
Noterlik ilan›nda
hangi unsurlar bulunur?
SIRA S‹ZDE
NoterlikK Görevinin
Sona Ermesi
‹ T A P
Noterlik görevinin sona ermesi kanunda sekiz ana bafll›k alt›nda toplanm›flt›r. Bunlar s›ras›yla;
1. Yafl tahdidine (altm›flbefl yafl) tâbi tutulmas› (NK.m.56, 165.II): Noterlik göTELEV‹ZYON
revi yüksek derecede özen ve dikkat gerektirmesi, bu görevi ifa edenlerin
dima¤lar›n tam berrak olmas› gerektirir. ‹nsanlar›n belli bir yafltan sonra tam
bir üretkenlik içinde olmalar›n› beklemek yanl›fl olup bu nedenle kanun koT E Ryafl›n›
N E T dolduran noterlerin görevlerinin sona erdi¤ini kabul etmifltir.
yucu‹ N65
2. Noterin istifa etmifl say›lmas›: Bir noterli¤e atanan veya nakledilenler, atama
veya nakledilme karar›n›n tebli¤inden itibaren bir ay içinde yeni görevlerine bafllamak zorunlulu¤undad›rlar. Atanan veya nakledilen kimsenin bu süre içinde, hakl› bir sebep olmaks›z›n göreve bafllamamas› veya atanma yahut nakledilme isteminden vazgeçme dilekçesinin, atama ve nakil karar›n›n
kendisine tebli¤inden sonra Bakanl›¤a veya Cumhuriyet Savc›l›¤›na verilmesi halinde, bu kimse noterlik mesle¤inden istifa etmifl say›l›r (N.K. m.30,II).
Teminat paralar›n› süresi içinde yat›rmayan veya noksan yat›ran notere,
Adalet Bakanl›¤›nca teminat›n› tamamlamas› için bir ay’› geçmemek üzere
uygun bir süre verilir. Bu süre içinde de teminat›n› tamamlamayan noter istifa etmifl say›l›r (N.K. 38,VI).
Hakl› bir engeli olmaks›z›n, iznini 15 gün geçirenler istifa etmifl say›l›rlar
(N.K. 58)
3. Meslekten ç›karma cezas› almas›: Noterlik Kanunu’na göre bir daha atanmamak üzere noterlikten ç›kma (N.K. m.126/E) cezas› al›nmas› noterlik görevini sona erdirir.
9
4. Baflka bir noterli¤e atanmas› veya nakledilmesi: (NK.m.30,I): Noter s›fat›,
noterli¤e atama karar›n›n tebellü¤ü ile kazan›l›r. Kendi s›n›f›nda veya yukar› s›n›fta baflka bir noterli¤e atanan veya nakledilen noter, atama yahut nakledilme karar›n› tebellü¤ etti¤i tarihte yeni noterlik s›fat›n› kazanmakla beraber eski noterlik s›fat› da sona erer.
5. Noterlik Kanunu’nun 7 inci maddesindeki (ikinci bent hariç) flartlardan birinin kaybedilmesi halinde noterlik görevi sona erer (NK.m.196). 6 Noterin, 7
nci maddenin ikinci bendi hariç olmak üzere, bu maddede yaz›l› yetenek ve
flartlardan birini kaybetmifl olmas› noterlik görevini sona erdirir.
6. Noterin meslekte yeterli olmad›¤›n›n anlafl›lmas› halinde görevine son verilir: Adalet müfettiflleri taraf›ndan yap›lan teftifller sonunda hakk›nda düzenlenen, birbirini izleyen son iki hal kâ¤›d›nda meslekte yeterli olmad›¤› belirtilmifl ve son teftiflten itibaren en az alt› ay hizmet gördükten sonra yapt›r›lacak üçüncü teftiflte de Adalet müfettiflinin meslekte yeterli olmad›¤› kesin
kan›s›na varm›fl olmas› halinde Adalet Bakanl›¤›nca noterin görevine son
verilir. (NK.m.196)
7. Noterin istifa etmesi görevi sona erdirir: Noterler kendinden kaynaklanan
veya iradi nedenlerle noterlik görevlerini iradi olarak sonland›rabilirler.
(NK.m.29)
8. Ölmesi durumlar›nda noterlik görevi sona erer.
Noter hangi halde istifa etmifl say›l›r?
SIRA S‹ZDE
6
SIRA S‹ZDE
S O R U
S O R U
D‹KKAT
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
N N
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
‹NTERNET
10
Özet
N
A M A Ç
1
N
A M A Ç
2
N
A M A Ç
3
Noterli¤in tan›m›n› yapabilmek
Noterlik esas olarak 18 Ocak 1972’de kabul edilen, 5 fiubat 1972 y›l›nda Resmi Gazetede yay›nlanan 1512 Say›l› Noterlik Kanunu’nda tan›mlanm›fl ve düzenlenmifltir. Noterlik Kanunu’nun 1
inci maddesinde, “Noterlik bir kamu hizmetidir”
denilerek Noterli¤in kamusal yönü ortaya konulmufltur. Kanun 1 maddesinin ikinci cümlesinde
noterlerin görevlerinin genel çerçevesini çizmektedir. Kanun 1 maddesinin ikinci cümlesinde
“Noterler, hukuki güvenli¤i sa¤lamak ve anlaflmazl›klar› önlemek için ifllemleri belgelendirir ve
kanunlarla verilen baflka görevleri yaparlar.” tan›m› yer almaktad›r. Noter hukuki güvenli¤i sa¤lamak ve hukuki anlaflmazl›klar›n do¤umunu önlemek amac›yla kamusal yetki kullanan serbest
meslek erbab›d›r.
Noterli¤in kuruluflu ve yetki çevresini aç›klayabilmek
Noterlik Kanunu’nun 2 nci maddesinin birinci
f›kras›na göre; “Her asliye ve münferit sulh mahkemesinin bulundu¤u yerde, o mahkemenin yarg› çevresindeki noterlik ifllerini görmeye yetkili
olmak üzere bir noterlik kurulur.”
Noterlik kurulmas› Adalet Bakanl›¤›’n›n yetkisindedir. Bakanl›¤›n farkl› zamanlarda ç›kard›¤› genelgelere göre, bir noterlik iflleminin herhangi
bir yer noterli¤inde yap›labilmesi için, ifllemin taraflar›ndan en az birinin ilgili noterli¤in yetki çevresi içinde oturmas› veya iflyerinin bulunmas› ya
da ifllemin ayn› s›n›rlar içinde yap›lacak bir ifle
ait olmas› gerekmektedir.
Noterli¤in hukuki niteli¤ini aç›klayabilmek
Noter bir kamu hizmetini yerine getirir. Bir hizmetin kamu hizmeti say›lmas› için hizmetin kamuya yönelmifl oldu¤unun siyasal organlarca kabul edilmesi yani di¤er bir ifadeyle kamuya yararl› olmas› ve kamu kurulufllar›nca veya ilgili
kamu kurumunca denetlenen özel kiflilerce ifa
edilmesi gerekir. Noterler, mesleki faaliyetlerini,
tüzel kiflili¤i haiz kamu kurumu niteli¤inde mesleki kurulufllar olan Noterler Birli¤inin denetim
ve gözetimi alt›nda sürdürürler.
Noterlik mesle¤i bir serbest meslektir. Serbest
N
A M A Ç
4
meslek sermayeden ziyade flahsi eme¤e, bilimsel
ve mesleki bilgiye ve uzmanl›¤a dayanan, ticari
özellik tafl›mayan, serbest meslek erbab›n›n ifl
yapt›rana tabi olmaks›z›n flahsi sorumluluk alt›nda kendi nam ve hesab›na yap›lan faaliyet olarak
tan›mlanabilir. Ancak, noterli¤in s›radan bir serbest meslek oldu¤unu söylemek de do¤ru olmaz. Çünkü noterler her ne kadar serbest meslek olarak kabul edilseler de istedikleri yerde ifl
göremez, istedikleri ücret ifl yapamaz, ücrette pazarl›k edemez, kendilerine ait ücretten indirimde
bulunamaz ve reklâm yapamazlar. Noterlerin gerek mesleki gerek ise özel hayatlar›na iliflkin ciddi s›n›rlamalar getirilmifltir.
Noterli¤e kabul ve girifl koflullar›n› aç›klayabilmek.
Noterli¤e girifl ve kabul koflullar› flunlard›r;
• Türkiye Cumhuriyeti vatandafl› olmak
• 21 yafl›n› bitirmifl ve 40 yafl›n› doldurmam›fl olmak,
• Türk hukuk fakültelerinin birinden mezun olmak veya yabanc› bir memleket hukuk fakültesinden mezun olup da, Türkiye hukuk fakülteleri programlar›na göre noksan kalan derslerden baflar›l› s›nav vermifl bulunmak.
• Kesinleflmifl bir kararla yüz k›zart›c› bir suçtan
veya a¤›r hapsi gerektiren bir cürümden mutlak olarak yahut kasti bir cürümden bir sene
veya daha fazla hapis cezas› ile hüküm giymifl
olmamak,
• Devlet memurlu¤una atanmaya engel bir mahkûmiyeti bulunmamak,
• Kesinleflmifl bir ceza veya disiplin karar› sonucunda hâkim, savc›, memur yahut avukat olmak niteli¤ini kaybetmifl bulunmamak,
• Noterlik mesle¤ine yaraflmayacak tutum ve
davran›fllar› çevresince bilinmifl olmamak,
• Noterlikle ve noter stajyerli¤i ile birleflemeyen
bir iflle u¤raflmamak,
• Mahkeme karar› ile k›s›tlanm›fl olmamak,
• ‹flâs etmifl ise itibar› iade edilmifl olmak, (Hileli ve taksirli müflisler itibarlar› iade edilmifl
olsa bile kabul olunmazlar).
• Hakk›nda aciz vesikas› verilmifl ise bunu kald›rm›fl bulunmak.
• Noterlik görevini devaml› ve gere¤i gibi yapmaya engel vücut veya ak›lca malul olmamak,
• Staj yap›lacak yerde ikametgâh› bulunmak.
11
Kendimizi S›nayal›m
1. Noter kelimesi Latince hangi kelimden gelir?
a. Notçu
b. Notarus
c. Litai
d. Kad›
e. Themis
2. Hukuki güvenli¤i sa¤lamak ve anlaflmazl›klar› önlemek için ifllemleri belgelendiren ve kanunlarla verilen
baflka görevleri yapanlara ne ad verilir?
a. Hâkim
b. Savc›
c. Noter
d. Avukat
e. Mübaflir
3. Noterli¤in ana eylemi nedir?
a. Keflif
b. ‹cra
c. Yarg›lama
d. Tespit
e. Düzenleme
4. Noterlik müessesesinin hukuk sistemi içindeki yeri
ile di¤er hukuk dallar›yla olan iliflkisini inceleyen bilim
dal›na ne ad verilir?
a. Medeni Hukuk
b. Avukatl›k ve Noterlik Bilgisi
c. Usul Hukuku
d. Avukatl›k Hukuku
e. Noterlik Hukuku
5. Noterlik kurulmas› kimin yetkisindedir?
a. Adalet Bakanl›¤›
b. Türkiye Noterler Birli¤i
c. Türkiye Barolar Birli¤i
d. Adalet Bakanl›¤› - Noterler Birli¤i
e. Adalet Bakanl›¤› - Barolar Birli¤i
6. Noterlik s›n›fland›r›lmas›nda ilk üç s›n›f noterin s›n›fland›r›lmas›nda afla¤›dakilerden hangisi esas al›nmaz ?
a. Yetki çevresi içindeki nüfus yo¤unlu¤u,
b. Yetki çevresindeki ifl yo¤unlu¤u
c. Yetki çevresindeki noterlik geliri
d. Yetki çevresinde yap›lan ifllerden toplanan harçlar
e. Noterlik dairesinin k›demi
7. Dördüncü s›n›f noterlikler, Adalet Bakanl›¤›’nca görevlendirilerek kâtip s›n›f›ndan bir adalet memuru taraf›ndan geçici olarak yönetilir. Bu kiflilere ne ad verilir?
a. Baflkâtip
b. Kâtip
c. Geçici noter
d. Geçici baflkatip
e. Geçici yetkili noter yard›mc›s›
8. Gereksinim duyan herkesin noterlik faaliyetlerinden
yararlanabilmesi noterli¤in hangi sonuçlar›ndand›r?
a. Noterli¤in serbest meslek olmas›n›n
b. Noterli¤in kamu hizmeti olmas›n›n
c. Noterli¤in hukuki yönünün a¤›r basmas›n›n
d. Noterli¤in ücret karfl›l›¤› yapmas›n›n
e. Hak kullanman›n anayasayla teminat alt›na
al›nmas›n›n
9. Afla¤›dakilerden hangisi noterlere kabul için aranan
flartlardan de¤ildir?
a. Türkiye Cumhuriyeti vatandafl› olmak
b. 21 yafl›n› bitirmifl ve 40 yafl›n› doldurmam›fl olmak,
c. En az bir yabanc› dil bilmek
d. Türk hukuk fakültelerinin birinden mezun olmak veya yabanc› bir memleket hukuk fakültesinden mezun olup da, Türkiye hukuk fakülteleri programlar›na göre noksan kalan derslerden
baflar›l› s›nav vermifl bulunmak
e. Kesinleflmifl bir ceza veya disiplin karar› sonucunda hâkim, savc›, memur yahut avukat olmak
niteli¤ini kaybetmifl bulunmamak,
10. Afla¤›dakilerden hangisi noterli¤e kabul için aranan
flartlardan de¤ildir?
a. Mahkeme karar› ile k›s›tlanm›fl olmamak
b. Noterlik görevini devaml› ve gere¤i gibi yapmaya engel vücut veya ak›lca malul olmamak
c. ‹flâs etmifl ise itibar› iade edilmifl olmak
d. Tam teflekkülü devlet hastanesinden heyet raporu alm›fl olmak
e. Noterlik mesle¤ine yaraflmayacak tutum ve davran›fllar› çevresince bilinmifl olmamak
12
Okuma Parças›
Türkiye’de kazançl› meslekler aras›nda gösterilen
noterlik, büyük ra¤bet görüyor. Türkiye Noterler
Birli¤i’nin verilerine göre, 19 bin hukuk fakültesi
mezunu, noter olabilmek için s›rada bekliyor.
26 bin hukukçu ise müracaat belgesine sahip durumda.
Türkiye Noterler Birli¤i Baflkan› Hasan Yeni, mesle¤e
gösterilen ra¤beti noter olabilme kriterlerinin düflüklü¤üne ba¤l›yor. Yeni, haz›rlad›klar› yasa tasla¤›yla herkesin noter olmak için baflvuramayaca¤›n› söylüyor.
Önümüzdeki yasama döneminde kabul edilmesi beklenen Yeni Noterlik Kanunu tasla¤›na göre, noter olmak
isteyenlerin yafl› 33’ü geçemeyecek. Belge alabilmenin
koflullar› da zorlaflt›r›l›yor. Yap›lacak s›navda baflar›l›
olanlara bir y›l staj yapma zorunlulu¤u getirilecek. Staj
süreci tamamland›ktan sonra, yeni bir imtihan daha yap›lacak. Baflar›l› olan hukukçular, noterlik belgesi almaya hak kazanacak. Tasla¤a göre, noterin yerine katiplerin ve bafl katiplerin imza atma yetkisi de kald›r›lacak.
Yaln›zca noterlik staj›n› tamamlam›fl olanlar, vekaleten
imza yetkisine sahip olacak. Yasalaflmay› bekleyen taslak, meslek içi e¤itimi de zorunlu hale getiriyor. Görev
yapt›¤› bölge ne olursa olsun, noterler y›lda 10-20 gün
aras›nda meslek içi e¤itime tabi tutulacak.
Haz›rlanan taslakla birlikte noterli¤e bak›fl aç›s›n› de¤ifltirmek istediklerini söyleyen Türkiye Noterler Birli¤i
Baflkan› Hasan Yeni, (&quot); “Adam 25 y›l hakimlik
yapm›fl; daha sonra noter olmak istiyor. Bu durum, noterli¤i yan meslek haline getirdi. Noterlik özellikle gençlerin yapaca¤› bir meslek haline gelsin istiyoruz.” (&quot); diyor. Türkiye’de, 60 yafl›nda emekli bir hakimin de
noterlik yapma yetkisinin bulundu¤unu kaydeden Yeni, bu durumun, gençlerin önünü kapatt›¤›n› ve rahats›z edici sonuçlara yol açt›¤›n› vurguluyor. Yeni, ayn›
sorundan Adalet Bakan› ve Baflbakan’›n da rahats›zl›k
duydu¤unu dile getiriyor. Taslak yasalafl›rsa noterlerin
yetkileri artacak. Dünyan›n birçok ülkesinde oldu¤u gibi gayrimenkul ifllemleri noterde yap›lacak. Bunun yan›nda çekiflmesiz yarg›, veraset ilam› ve tespit gibi ifllemler de noter arac›l›¤›yla gerçeklefltirilecek.
Noterlerin çok para kazand›¤› fleklindeki alg›n›n yanl›fll›¤› üzerinde duran Baflkan Hasan Yeni, meslekte 13-14
y›l›n› harcamayan bir noterin kolay kolay ‹stanbul, Ankara ve ‹zmir gibi büyük flehirlere atanamayaca¤›n› ifade ediyor. ‹ç hizmet kanununa göre, atamas› yap›lan
bir noter 3. s›n›f bir bölgede göreve bafll›yor. Ancak
belgeyi alabilmek için, hukuk fakültesini bitirip avukatl›k ve hakimlik staj›n› tamamlamak flart. 3. s›n›f bir böl-
gede en az 4 y›l çal›flmak ise bir baflka zorunluluk. Hasan Yeni, 3. s›n›f bir bölgede çal›flan noterin aileden
destek almadan geçinemeyece¤ini iddia ediyor. Zorunlu 4 y›ll›k görev bittikten sonra atama yap›lacak yer, denetimden geçmeye ba¤l›. Denetimlerden geçemeyen
noterler, 3. s›n›f bir baflka bölgeye gönderiliyor. 2. s›n›f
bölgeye atananlar› ise 4 y›ll›k bir staj süresi daha bekliyor. Yeni, büyük flehirlere tayin süresi 8 y›l gibi gözükse de, bunun zor oldu¤unu savunuyor.
Noterlik, kazanc›na göre serbest meslek; yetki ve sorumlulu¤una göre kamu görevi kapsam›na giriyor. Denetimleri ise Adalet Bakanl›¤› müfettiflleri ve cumhuriyet savc›lar› taraf›ndan yap›l›yor. Hasan Yeni, denetimle ilgili yaflanm›fl bir olay› flöyle aktar›yor: (&quot); “Bir
noter arkadafl, mesai saati s›ras›nda motorunu tamir ediyormufl. Gelen müfettifller noterin kim oldu¤unu sormufl. Kendisinin oldu¤unu söyleyince, denetimden sicil
bozuklu¤uyla ç›kt›.”
Kaynak : http://www.memurlar.net/haber/119130/
13
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›
1. b
S›ra Sizde 1
Noter hukuki güvenli¤i sa¤lamak ve hukuki anlaflmazl›klar›n do¤umunu önlemeyi amaçlayan kamusal yetki
kullanan, serbest meslek erbab›d›r. Noterlik Hukuku; noterlik müessesesinin hukuk sistemi içindeki yeri ile di¤er
hukuk dallar›yla olan iliflkisini inceleyen bilim dal›d›r.
2. c
3. d
4. e
5. a
6. e
7. e
8. b
9. c
10. d
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterli¤in Tan›m›” bafll›¤›
alt›nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterli¤in Kurulmas› ve
Yetki Çevresi” bafll›¤› alt›nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterli¤in Özellikleri” bafll›¤› alt›nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterli¤e Girifl ve Mesle¤e
Kabul” bafll›¤› alt›nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterli¤e Girifl ve Mesle¤e
Kabul” bafll›¤› alt›nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz.
S›ra Sizde 2
Yetkisiz noterlikte yap›lm›fl ifllemler hakk›nda HUMK’un
öngördü¤ü yollar ve sonuçlar oldu¤u gibi geçerlidir.
Di¤er bir ifade ile noterlikte yap›lan ifllem kesin yetki
kural›na ba¤lanm›fl ise yarg›laman›n ve ifllemin her aflamas›nda yetkisizlik ileri sürülebilir. Bunun d›fl›nda ki
durumlarda ilk itiraz olarak ileri sürülmelidir
S›ra Sizde 3
Bir hizmetin kamu hizmeti olmas› için o hizmetin kamuya yönelmifl oldu¤unun siyasal organlarca kabul
edilmesi ve kamu kurulufllar›nca denetlenmesi gerekir.
Kamu hizmetleri, genel ve kolektif gereksinmeleri karfl›layarak kamu yarar›n› gerçeklefltiren hizmetler ise,
toplumda adalet da¤›t›m›na dair faaliyetlerin kamusal
nitelikte bir hizmetler bütünü oldu¤u tart›fl›lmazd›r.
Noterler, mesleki faaliyetlerini, tüzel kiflili¤i haiz kamu
kurumu niteli¤inde mesleki kurulufllar olan Noterler
Birli¤inin denetim ve gözetimi alt›nda sürdürürler. Noterli¤in kamu hizmeti niteli¤i, gereksinim duyan herkesin bu faaliyetlerden yararlanabilmesini gerektirir.
S›ra Sizde 4
Avukatl›k, savc›l›k yada hakimlik staj› yapmak noterlik
yapmak için yeterli say›l›rken, noterlik staj› avukatl›k,
savc›l›k, hakimlik staj›n›n yerine geçmemektedir. Bu
yüzden uygulamada noterlik yapanlar hak kayb›na u¤ramamak için avukatl›k staj›n› yap›p, noterli¤e bafllamaktad›rlar.
S›ra Sizde 5
Bir noterli¤e bir noterin atanabilmesi için ilk ad›m olarak bir ilân yap›lmas› gerekmektedir. Adalet Bakanl›¤›
taraf›ndan yap›lacak bu ilânlarda, boflalan ve üçüncü s›n›fa geçirilen noterli¤in bir önceki y›la ait gayrisafi geliri, aç›lan noterli¤in ise emsallerine göre Adalet Bakanl›¤›’nca tahmin edilecek gayrisafi geliri ve isteklilerin
hangi belgelerle birlikte baflvurmalar› gerekti¤i gösterilir (N. K. m. 22.III).
14
Yararlan›lan Kaynaklar
S›ra Sizde 6
Bir noterli¤e atanan veya nakledilenler, atama veya
nakledilme karar›n›n tebli¤inden itibaren bir ay içinde
yeni görevlerine bafllamak zorunlulu¤undad›rlar. Atanan veya nakledilen kimsenin bu süre içinde, hakl› bir
sebep olmaks›z›n göreve bafllamamas› veya atanma yahut nakledilme isteminden vazgeçme dilekçesinin, atama ve nakil karar›n›n kendisine tebli¤inden sonra Bakanl›¤a veya Cumhuriyet Savc›l›¤›na verilmesi halinde,
bu kimse noterlik mesle¤inden istifa etmifl say›l›r
GÖREN Ömer (2010), Karfl›laflt›rmal› Avukatl›k - Noterlik Hukuku. Adalet Yay›nevi.
PEKCANITEZ, Hakan (2000), Medeni Usul Hukuku, B.
1, Ankara.
fi‹fiMAN, Günefl (2001), Noter ve Noterlik Nedir. Türkiye Noterler Birli¤i Hukuk Dergisi, S. 110.
TOYGAR, Kemal (1974), Serbest Meslek mi, Kamu Hizmeti mi? TNBHD., S. 3.
ULUKAPI Ömer, ATALI Murat (2001), Noterlik Hukuku.
YILMAZ, Ejder (1996), Hukuk Sözlü¤ü, B. 5, Ankara.
YILMAZ, Ejder (1997), Noterlik ‹fllemlerinin Hukuk Davalar›ndaki ve ‹cra-‹flâs Takiplerindeki Önemi, Noterlik Hukuku Sempozyumu, Ankara.
Internet kaynaklar›
http://www.adalet.gov.tr
http://www.turkiye.gov.tr
http://www.tnb.org.tr
7
Amaçlar›m›z
N
N
N
Noterlik Dairesinin yap›s› ve faaliyetlerini aç›klayabilecek,
Noter Odalar›n›n yap›s› ve iflleyiflini belirleyebilecek,
Türkiye Noterler Birli¤i yap›s› ve organlar›n› anlatabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
• Noterlik dairesi
• Baflkatip
• Noter vekili
• Noterler Odas›
• Türkiye Noterler Birli¤i
• Noterler Birli¤i Kongresi
‹çindekiler
Avukatl›k ve Noterlik
Hukuku
Noterlik ve
Mesleki
Orgaizasyonu
• NOTERL‹K DA‹RES‹
• NOTER ODALARI
• TÜRK‹YE NOTERLER B‹RL‹⁄‹
Sayfa Tasar›m: ‹smail
Noterlik ve Mesleki
Organizasyonu
N
NOTERL‹K DA‹RES‹
A M A Ç
1
Noterlik Dairesinin yap›s› ve faaliyetlerini aç›klamak
Noterli¤in sürekli faaliyet gösterdi¤i ve noter çal›flma makam› ile servisler, bekleme ve arfliv bölümlerinden oluflan (N.K.Y. m. 6i.) noterlik dairesi, Noterlik Kanunu’nun 40 ›nc› maddesinin birinci f›kras›n›n birinci cümlesi gere¤ince resmi
daire say›l›r.
Noterlik dairesinin ifl merkezlerine ve mümkün oldu¤u oranda mahkemelere
ve bankalara yak›n yerlerde aç›lmas› hususu dikkate al›n›r (N.K.Y. m. 2,III). Çünkü esas olarak noterlerin görevi tespit ve sözleflme yapmak oldu¤undan bu ifllemlerin de en çok mahkeme, banka ve ifl merkezlerinde yap›ld›¤› dikkate al›narak ifl
sahiplerine kolayl›k ve ifllerde pratiklik sa¤lamak aç›s›ndan bu düzenlemeye yer
verilmifltir. ‹htiyaç do¤mas› halinde Noterlik Dairesinin yerinin de¤ifltirilmesinde
noterlik dairesinin kuruluflundaki ayn› yöntem uygulanacak flekilde yönetmelikte
düzenleme yap›lm›flt›r (N.K.Y. m. 3,I).
Noterlik dairesinin ifl
merkezlerine ve mümkün
oldu¤u oranda mahkemelere
ve bankalara yak›n yerlerde
aç›lmas› gerekir.
Noterlik Dairesinin Bölümleri
Noterlik dairesi afla¤›daki dört bölümden oluflur:
1. Noter Çal›flma Makam›
2. Servisler Bölümü
3. Bekleme Bölümü
4. Arfliv Bölümü
Noterlik Dairesinde Tutulmas› Gereken Defterler
Noterlikte tutulmas› zorunlu olan defterler afla¤›daki gibidir:
• Yevmiye Defteri: Noterlik Dairesine gelen ifl kâ¤›tlar› gelifl s›ras›na göre numara verilerek ve yevmiye defterine ifllenir. Her ifl günü bitiminde günlük ifllerin kalem kalem yekûnlar› al›n›r.
• Emanet Defteri: Noterlik dairesine verilen emanetlerin kaydedildi¤i defterdir. Bu deftere emanetin miktar ve cinsi, varsa özel vas›flar› ile emanet verene dair bilgiler ile emanetin verildi¤ini gösteren tutana¤›n tarih ve numaras› kaydedilir (NKY. m. 48) Emanet defterlerinin kayd›n› tafl›d›klar› emanet
Noterlik Dairesine gelen ifl
kâ¤›tlar›n›n gelifl s›ras›na
göre numara verilerek
yaz›ld›¤› deftere yevmiye
defteri denir.
4
•
Noterlerin ayl›k gelir ve
giderlerinin kaydedildi¤i
deftere muvazene defteri
denir.
•
•
•
•
Noterlik dairesine gelen ve
noterlikten gönderilen
yaz›lar›n kaydedildi¤i deftere
Muhabere defteri denir.
•
•
•
•
SIRA S‹ZDE
S O R U
1
ifllemlerinin sona erdi¤i ve hükmünü yitirdi¤i tarihten bafllayarak on y›l süre ile noterlik arflivinde saklanmas› gerekir (NDAHHY. m. 14/a).
Tescil Defteri: Tescil defterleri, kanunlara göre tescilleri gereken ifllemlerin
yaz›ld›¤› defterlerdir. Tescil defterlerinin, belli bir süreyle ba¤l› olmaks›z›n
noterlik arflivinde saklanmas› gerekir (NDAHHY. m. 14/g). Tescile esas olan
ifllemlerin hukuki olarak ne zaman esas al›naca¤› belirsizlik arz eder. Ayr›ca
gayrimenkule iliflkin tescillerin birço¤una tescilden çok uzun y›llar sonra dahi ihtiyaç duyulmaktad›r. Bu nedenlerden ötürü tescil defterleri noterlik dairelerinde süresiz saklanmaktad›r.
Muvazene Defteri: Noterlerin ayl›k gelir ve giderlerinin kaydedildi¤i defterdir. Muvazene defterinin, ait oldu¤u y›l›n bitimini izleyen y›ldan itibaren on
y›l süre ile noterlik arflivinde saklanmas› gerekir (NDAHHY. m. 14/b).
De¤erli Kâ¤›t Defteri: Bu deftere Maliyeden al›nan de¤erli kâ¤›tlar kaydedilir. Bu defterin, ilgili oldu¤u y›l› takip eden y›lbafl›ndan bafllayarak on y›l süre ile noterlik arflivinde saklanmas› gerekir (NDAHHY. m. 15). Burada önemli olan husus saklama süresinin son ifllemin yap›lmas›ndan sonraki y›lbafl›ndan itibaren 10 y›l olmas›d›r.
Teftifl Defteri: Adalet müfettifllerinin teftiflleri sonunda yapacaklar› tenkit
ve tavsiyelerin ifllenmesine mahsus defterdir (NKY. m. 52). Teftifller sonucunda yap›lacak tenkit ve tavsiyeler için bir defter tutulmas›ndaki amaç,
sonraki teftifller s›ras›nda daha önce tenkit edilmifl konulardaki eksikliklerin giderilip giderilmedi¤inin ve yap›lm›fl tavsiyelere uyulup uyulmad›¤›n›n denetlenmesidir.
Muhabere Defteri: Noterlik dairesine gelen ve noterlikten gönderilen yaz›lar›n kaydedildi¤i defterdir (NKY. m. 53,I). Muhabere kelimesi haber
kelimesinden geldi¤i için uygulamada bu deftere haberleflme defteri de
denilmektedir.
Zimmet Defteri: Noterlik dairesinden gönderilen evrak›n personel arac›l›¤›
ile di¤er tarafa verilmesi veya teslim edilmesi halinde, teslim eden ve edilen
kiflilerin tespit edildi¤i defterdir (NKY. m. 53,II).
Personel Sicil Defteri: Noterlik dairesinde çal›flan personele ait bilgilerin
kaydedildi¤i defterdir (NKY. m. 54,I). Çal›flma mevzuat›na göre tutulmas›
gerekli defterlerdendir. Personel defterinde, personele ait kimlik bilgileri,
maafl bordrolar›, ifle girifl ç›k›fl saatleri, avans vs gibi bilgiler yer al›r.
‹zin Defteri: ‹zin defteri de personel sicil defteri gibi çal›flma mevzuat›na göre tutulmas› zorunlu defterlerdendir. Bu defter çal›flanlar›n anayasal hakk›
olan izin hakk›n›n kullan›lmas›n› gösteren bir defter olup, iflverenin çal›flanlar›na kulland›rd›¤› izin hakk›na dair tek ve esasl› dayana¤›d›r.
Demirbafl Eflya Defteri: Noterlik Dairesindeki demirbafllar›n yaz›ld›¤› defterdir
(NKY. m. 55).
SIRA S‹ZDE
Noterlik dairesinde
noterlik personeli ile ilgili olarak tutulan defterler hangileridir?
Noterlik
Çal›flan Görevliler
D Ü fiDairesinde
ÜNEL‹M
Noterlik dairesinde çal›flan temel görevli noter ve varsa stajyerdir. Bunun yan›nda
noterlik personeli de noterlik dairesinde çal›flanlar›n önemli bir kesimini oluflturur.
S O R U
42 inci maddesinin birinci f›kras› gere¤ince, noterin emri alt›nda noterlik dairesinde çal›flan katip ve hizmetlilere noterlik personeli ad› verilir.
D‹KKAT
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
N N
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
7. Ünite - Noterlik ve Mesleki Organizasyonu
Noterlik Kanunu’nun 45 inci maddesinin birinci f›kras›n›n birinci cümlesi noterlerin, katip adaylar› ile (en az bir y›ll›k ) belirli süreli hizmet sözleflmesi yapmalar›n› öngörmektedir.
Noterlik Kanunu’nun 48 inci maddesi gere¤ince, noter ile katip ve hizmetliler
aras›ndaki hizmet sözleflmesinden do¤an iliflkiler, an›lan kanunda aksine hüküm
bulmad›kça çal›flma mevzuat›na tabidir. Noterlik kurumunun önemi göz önüne
al›nd›¤›nda noterlik çal›flanlar›n›n en az Adalet Meslek Yüksek Okulu mezunu olma flart› aranmal›d›r (GÜRLER, Cemalettin, “Adalet Meslek Yüksek Okulu Mezunlar›n›n ‹stihdam Olanaklar›” konulu konferans, Ankara 2009).
Kâtipler
Noter kâtibi olabilmenin flartlar› Noterlik Kanunu’nun 44 üncü ve Noterlik Kanunu
Yönetmeli¤i’nin 9 uncu maddesinde düzenlenmifltir. Noter Kâtipli¤i ‹çin aranan
Genel fiartlar afla¤›daki gibidir;
1. Türk vatandafl› olmak
2. Devlet Memurlar› Kanunu’nun 40 ›nc› maddesindeki yafl hadlerinde bulunmak
3. En az ortaokulu bitirmifl olmak
4. Kamu haklar›ndan mahrum bulunmamak
5. A¤›r hapis veya alt› aydan fazla veyahut affa u¤ram›fl olsa bile zimmet, ihtilas, irtikâp, dolanl› iflas gibi yüz k›zart›c› bir fiilden dolay› hapis cezas› ile
hükümlü bulunmamak
6. Askerlikle ilgisi bulunmamak
7. Görevini devaml› yapmas›na engel olabilecek bir sakatl›¤› olmamak
8. Hizmet görece¤i s›n›f için Devlet Memurlar› Kanunu’nun 36 ›nc› ve 41 inci
maddelerinde belirtilen ö¤retim ve e¤itim, kurumlar›ndan birinde diploma
alm›fl olmak
9. Görev ve çal›flma yönetmeliklerinde belirtilen di¤er flartlar› haiz bulunmak
10. Ceza ve disiplin karar› ile meslekten ç›kar›lmam›fl olmak.
Kâtiplerin Çal›flt›¤› Servisler aras›nda ilk s›ray› baflkatiplik servisi al›r. En az iki
kâtip bulunan noterliklerde bunlardan biri baflkâtiplik görevini yerine getirir. (NK.
m. 42,II). Baflkâtip, noterlik dairesi personelinin flefidir (NK. m. 43I). Noterlik dairesinde bulunan evrak, defter ve demirbafl eflyadan noterle birlikte baflkâtip sorumludur (NK. m. 43,II).
Baflkâtiplik servisince yürütülecek ifller flöylece s›ralanabilir (NKY. m. 21):
• Haberleflme ve yaz›flma ifllerini yürütmek
• Kanun ve yönetmeliklerle tanzimi di¤er servislere verilmemifl liste, beyanname ve bildirileri düzenlemek ve ilgili mercilere zaman›nda göndermek
• Noterlikte tutulmas› gereken defterleri usulüne uygun tutmak
• Emanetlerin teslim ve muhafazas› için gerekli ifllemleri yapmak
• Her türlü karton ve dosyalar› usulüne uygun olarak tutmak ve günlük ifllem
ka¤›tlar›n›n cilt bentlere yerlefltirilmesini temin etmek
• Arfliv bölümünü tanzim ve çal›flma tarz›n› tayin ve tespit etmek, iflleyiflini ve
denetimini sa¤lamak
• Noterlik dairesinin iç hizmetleri, temizlik ve koruma tedbirlerini yerine
getirmek
• Ayl›k ve y›ll›k ifl cetvelleri, beyannameler ve her türlü cetvelleri düzenlemek
ve bunlar› ilgili yerlere göndermek, zaman›nda yap›lmas›n› sa¤lamak
Yukar›da say›lan ifllerin esas olarak baflkâtip taraf›ndan yap›lmas› esas olmakla birlikte noterin uygun görmesi halinde baflkâtip bu iflleri di¤er personele devredebilir.
5
Noterlik katip adaylar› ile en
az bir y›ll›k belirli süreli
hizmet sözleflmesi
yap›lmal›d›r.
6
‹fllemler servisi noterlikte
yap›lmas› öngörülen bütün
noterlik ifllemleri ile görevli
servistir.
Noterlikte yap›lmas› öngörülen bütün noterlik ifllemleri ile görevli servise ‹fllemler Servisi denir.
Noterlik dairesinin gelir, gider, vergi ve sigorta gibi tüm hesap iflleri ile vezne
ve kasa ifllerini ve noterin verece¤i di¤er iflleri yürüten servise Hesap ‹flleri ve Vezne Servisi denir. Bu servis do¤rudan do¤ruya notere ba¤l› olup vezne, kasa ve muhasebe bölümleri halinde çal›fl›r. Vezne ifllerini yürüten kifliye veznedar denir. Servisleri tam olan noterliklerde yevmiye defteri, muvazene defteri, harç, damga vergisi beyannameleri, bordrolar, vergi ve sigorta bildirimleri bu servis taraf›ndan düzenlenir (NKY. m. 23,I-III).
Tebli¤i istenen kâ¤›d›n noterlik dairesi arac›l›¤› ile kanun ve nizamlara uyularak muhatab›na ulaflt›r›lmas› veya muhatab›n ›tt›la›na en emin flekilde arz edilmesi ile görevli servise ise Tebligat Servisi denir.
SIRA S‹ZDE
Baflkatibin temel
görevleri nelerdir?
SIRA S‹ZDE
2
Hizmetliler
S O R U
D Ü fi Ü N E L ‹ M oluflturan ikinci k›s›m görevliler hizmetlilerdir. Hizmetliler, kâNoterlik personelini
tiplik görevi d›fl›nda, dairenin temizlik, bekçilik gibi ifllerini görürler. Bunlar›n kâS O R kullan›lmalar›
U
tiplik görevinde
kesin olarak yasaklanm›flt›r (NK. m. 46).
D‹KKAT
Noterlik Personelinin
Statüsü
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
N N
Noter kâtiplerine ve kâtip
adaylar›na
disiplin
K ‹ T A verilecek
P
cezalar› ‘uyarma’, ‘k›nama’,
‘ücretten kesme’ ve
‘meslekten ç›karmad›r.
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde noterlik personelinin çal›flma mevzuat›na tabi olmas› öngörülmektedir (NK. m. 48). Noterlik Kanunu’nun 47 inci
SIRA S‹ZDE
maddesi noterlik
personelinin y›ll›k izin ve mazeret izinlerini düzenlemifltir. Buna
göre; noterlikte en az bir y›l hizmeti bulunan katip ve hizmetlilere afla¤›daki esaslara göre noter
taraf›ndan y›ll›k izin verilir:
AMAÇLARIMIZ
a. Bir y›ldan befl y›la kadar (befl y›l dâhil) hizmeti bulunanlara onbefl gün
b. Befl y›ldan onbefl y›la kadar (onbefl y›l dâhil) hizmeti bulunanlara yirmi gün
c. Onbefl
K ‹ y›ldan
T A P fazla hizmeti bulunanlara ise bir ay
Noterlik Kanunu kâtipler ve katip adaylar›na iliflkin disiplin hükümlerini içermektedir. An›lan Kanun m.148 gere¤ince, noter kâtiplerine ve kâtip adaylar›na verilecek disiplin
‘uyarma’, ‘k›nama’, ‘ücretten kesme’ ve ‘meslekten ç›karT E L E V ‹cezalar›
ZYON
ma’d›r. Noter, herhangi bir kâtibi veya kâtip aday› hakk›nda verdi¤i disiplin cezas› karar›n› ilgiliye ve cumhuriyet savc›s›na tebli¤ eder.
ERNET
Noterlik‹ N TDairesinin
Devri
Noterlik dairesinin herhangi bir nedenle boflalmas› durumunda noterlik dairesinin
devredilmesi gerekir (NK. m. 49). Bu devir, duruma göre, noterden notere olabilece¤i gibi, noterden vekile, vekilden vekile veya vekilden notere de olabilir. (NK.
m. 49,III).
Noterli¤in Boflalmas›
Noterin ölümü, kendi iste¤iyle baflka bir noterli¤e atanmas›, meslekten ç›kar›lmas›, istifa etmesi, yafl tahdidine tabi tutulmas› veya sair sebeplerle emekli olmas› durumlar›nda noterlik dairesinin kesin alarak boflalmas› söz konusu olur.
Noterin tutuklanmas›, iflten el çektirilmesi ve geçici olarak iflten ç›kar›lmas› gibi nedenlerle noterli¤in bir süre için boflalmas› durumudur (NK. m. 34,I).
Noterin hastal›k veya izin gibi hakl› bir nedenle görevinden k›sa bir süre ayr›lmas› durumudur (NK. m. 35,I).
7
Noterlik hangi hallerde boflal›r?
Noter Vekilleri
SIRA S‹ZDE
3
Noter vekilleri, kanunlar, yönetmelikler ve genelgeler ile noterlere verilmifl görevleri yapmak, ayl›k ifl cetvelleri ile aidatlar› ilgili süreler içinde Türkiye Noterler BirO R U olarak iflten
li¤i’ne ve sair mercilere göndermek zorundad›rlar. Bofl ve noteriSgeçici
ç›kar›lan noterlikleri yöneten noter vekillerinin ayr›ca, her ay›n gelir ve giderini
gösterir bir cetvel ile giderlere iliflkin belge örneklerini ve cetvelde
gösterilen safi
D‹KKAT
geliri, o ay› izleyen en geç on befl gün içinde Türkiye Noterler Birli¤i’ne göndermeleri gerekir (NKY. m. 133,V).
S‹ZDE
Boflalan ve noteri geçici olarak iflten ç›kar›lan noterliklerdeSIRA
noter
vekilleri, görevin derhal, zaman›nda ve eksiz görülebilmesi için zorunlu olan harcamalar› yapmaya yetkilidir (NKY. m. 133,VI).
AMAÇLARIMIZ
Vekâletle yönetilen bofl noterliklerde çal›flan personele, ayr›lan noterlerle yapt›klar› sözleflmede yaz›l› ücret ve sair yan ödemeleri aynen ödenir. Ancak, sözleflme süresi sona eren personelin ücret ve sair yan ödemelerinde
K ‹ art›rma
T A P yapmaya,
Türkiye Noterler Birli¤i Yönetim Kurulu yetkilidir (NKY. m. 133,VII).
S O R U
D‹KKAT
Vekâletle yönetilen bofl
noterliklerde çal›flan
personele, ayr›lan
noterlerle
SIRA
S‹ZDE
yapt›klar› sözleflmede yaz›l›
ücret ve sair yan ödemeleri
aynen ödenir
N N
N
NOTER ODALARI
A M A Ç
2
TELEV‹ZYON
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
Noter Odalar›n›n yap›s› ve iflleyiflini belirleyebilecek
Noter Odalar›n›n Kuruluflu
‹NTERNET
Noter odalar›, Türkiye Noterler Birli¤i’nin mahalli organlar›d›rlar (NK. m. 180,I).
Noter odalar›n›n, kurulufl amaçlar› ve kanunda belirtilenler d›fl›nda faaliyet göstermesi yasakt›r (NK. m. 163,II). Her noter, bölgesi içindeki noter odas›na kay›t olmaya mecburdur (NK. m. 180,II). En az üç veya daha fazla noterlik bulunan belediye
s›n›rlar› içinde bir noter odas› kurulur. (NK. m. 179,I).
‹NTERNET
Noter odalar›, Türkiye
Noterler Birli¤i’nin mahalli
organlar›d›rlar
Noter Odalar›n›n Yap›s› ve Görevleri
Noter odalar›; baflkan, yönetim kurulu ve genel kuruldan meydana gelir (NK. m.
182). Noter odalar›n›n görevleri genel olarak flunlard›r (NK. m. 181):
• Noterlik mesle¤inin geliflmesi için gereken tedbirleri almak,
• Noterlere kâtip, kâtip aday› ve hizmetliler aras›ndaki hizmetle ilgili anlaflmazl›klar›, ilgililerden birinin baflvurmas› üzerine çözümlemeye çal›flmak,
• Aç›lacak noterliklerin yerinin tespitinde ve mevcut bir noterli¤in yerinin de¤ifltirilmesinde Adalet Bakanl›¤›’na düflüncesini bildirmek,
• Noterlik dairesinin iç düzeninin yönetmelik hükümlerine uygunlu¤unu temin etmek için yard›mlarda bulunmak,
• Ölen noterin mirasç›lar›n›n haklar›n› korumak bak›m›ndan noterlik dairesinin devir ve tesellümünde gereken tedbirlere baflvurmak,
• Türkiye Noterler Birli¤i Kongresine delege göndermek,
• Türkiye Noterler Birli¤i’nin verece¤i görevleri yapmak,
• Kanunlarla verilmifl di¤er görevleri yapmak.
Noter odalar›; baflkan,
yönetim kurulu ve genel
kuruldan meydana gelir
8
Noter Odas› Baflkan› ve Görevleri
Noter odas› baflkan›, genel kurul taraf›ndan, verilen oylar›n ço¤unlu¤u ile ve
iki y›l için seçilir (NK. m. 184,I,c.1). Noter odas› baflkan›n›n görevleri flunlard›r
(NK. m. 183):
• Türkiye Noterler Birli¤i Baflkan›n›n verece¤i yetkiye dayanarak her türlü
merci önünde Birli¤i temsil etmek,
• Protokolde noter odas›n› temsil etmek,
• Noter odas› yönetim kuruluna baflkanl›k etmek ve verilen kararlar› uygulamak.
Noter odas› baflkan›n›n bulunmad›¤› zamanlarda veya baflkanl›¤›n herhangi bir
nedenle boflalmas› durumunda, baflkana ait yetkilerin kullan›lmas› ve görevlerin yerine getirilmesi, oda yönetim kurulunun meslekte en k›demli üyesine aittir (NK. m. 4).
Noter odas› baflkanl›¤› ücretsizdir. Bununla birlikte, odan›n iflleriyle ilgili olarak
baflkan›n yapt›¤› zaruri giderler ile yolculuk ve ikamet giderleri, oda bütçesinden
karfl›lan›r (NK. m. 163,V).
SIRA S‹ZDE
4
Noter odas› yönetim kurulu
odan›n bütçesini genel kurul
onay›na sunar
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
Noter Odas›
Yönetim Kurulu ve Görevleri
Noter Odas› Yönetim Kurulu, noter odas› baflkan› ile iki üyeden oluflur (NK. m. 184,I).
Noter odas› yönetim kurulunun görevleri flunlard›r (NK. m. 185):
S O gider
R U bütçesi teklifini düzenlemek ve bunu genel kurulun onay›na
• Odan›n
sunmak,
• NoterDodas›
‹ K K A Tgenel kuruluna çal›flmalar› hakk›nda rapor vermek ve genel kurul kararlar›n› yerine getirmek,
• Yetkili merci gösterilmeksizin odaya verilen görevleri yerine getirmek,
SIRA S‹ZDE
N N
Noter Odas›
Genel Kurulu ve Görevleri
AMAÇLARIMIZ
Genel kurul odaya kay›tl› noterlerden oluflur (NK. m. 186,I) ve odan›n en yetkili
organ›d›r.
K ‹ T A P
K ‹ T A P
Türkiye Noterler Birli¤i’nin ve Noter Odalar›n›n Denetimi
Noter odalar› Türkiye Noterler
birli¤ince denetlenir
TELEV‹ZYON
Türkiye Noterler Birli¤i ve onun mahalli organlar› olan noter odalar›n›n her türlü
faaliyetleriT Eile
L E hesap
V ‹ Z Y O Nve ifllemleri Adalet Bakanl›¤›’n›n denetime tâbidir. Noter odalar› ayr›ca Türkiye Noter Birli¤i taraf›ndan da denetlenir (NKY. m. 83).
TÜRK‹YE NOTERLER B‹RL‹⁄‹
‹NTERNET
SIRA S‹ZDE
S‹ZDE görevleri nelerdir?
Noter odas› SIRA
baflkan›n›n
‹NTERNET
Avrupa Birli¤i üyesi ülkelerde noterliklerin mesleki örgütlenmesinde genel olarak
en altta Noterlik Daireleri bulunmaktad›r. Bu alandaki mesleki organizasyonda Noterlik Dairelerinin üstünde Noter Odalar› yer almakta, en üstte ise noterli¤in iflleyifli ile noterlerin koordinasyonundan sorumlu olacak flekilde Noterlik Yüksek Konseyi kurulmaktad›r. Türkiye’deki mesleki organizasyon Avrupa Birli¤i ülkeleriyle
büyük ölçüde ayn› olup, bu husustaki tek farkl›l›k Noterlik Yüksek Konseyinin yerini Türkiye Noterler Birli¤i’nin alm›fl olmas›ndad›r.
5
SIRA
S‹ZDE
Noterlerin üst
örgütlenmesi
bak›m›ndan Avrupa Birli¤i ile Türkiye aras›nda hangi farklar
vard›r?
S O R U
S O R U
D‹KKAT
D‹KKAT
9
Türkiye Noterler Birli¤i’nin Kuruluflu ve Görevleri
Birlik tüzel kiflili¤i haiz kamu kurumu niteli¤inde bir meslek kuruluflu olup, merkezi Ankara’dad›r (NK. m. 163,I). Noterler, birli¤in tabii üyeleridir. Yafl tahdidi
nedeniyle meslekten ayr›lan noterler, birli¤in fahri üyesi olurlar. Birlik, amac›na
uygun ifllerde kullanmak üzere tafl›n›r ve tafl›nmaz mal edinebilir (NK. m. 163,III). Birlik Protokol kurallar›na uygun olarak resmi törenlere kat›l›r (NK. m. 163,IV).
Birlik baflkanl›¤›, baflkan yard›mc›l›¤›, genel sekreterli¤i ve saymanl›¤› görevleri
ücretlidir (NK.m.163,VI).
Türkiye Noterler Birli¤i’nin, Noterlik Kanunu’nun 166 ›nc› maddesinde 15 bent
halinde say›lan görevleri flunlard›r:
• Meslektafllar aras›nda birlik ve yard›mlaflmay› sa¤lamak
• Mesle¤in geliflmesi için kitap ve dergi yay›nlamak, konferanslar düzenlemek,
milletleraras› toplant›lara kat›lmak ve sair gerekli çal›flmalarda bulunmak
• Noter kâtiplerini yetifltirmek için kurslar açmak
• Noterli¤i ilgilendiren konularda görüflünü yetkili mercilere kendili¤inden
veya istek üzerinden bildirmek
• Uyulmas› zorunlu meslek kurallar›na tespit ve tavsiye etmek
• Noter ve kâtiplerine, yönetmelikte gösterilecek belirli bir süre ve tutarda
borç para vermek
• Üyelerinin ev sahibi olmalar›, çocuklar›n›n tahsillerini iyi flartlarla yapabilmeleri ve sair sosyal hizmetlerden yararlanmalar› konular›nda tedbirler almak
• Her adli y›l›n aç›lmas›ndan evvel kendi çal›flmalar› ve mesleki ihtiyaçlar›
hakk›nda Adalet Bakanl›¤›’na rapor vermek
• Noterliklere ait evrak›n korunmas› ve saklanmas› için ortak tedbirler almak
• Birli¤in tafl›n›r ve tafl›nmaz mallar ile paralar›n› Birlik amaçlar›na uygun flekilde yönetmek ve iflletmek
• Noterlerle katip ve hizmetliler aras›nda yap›lacak sözleflmeler için tek tip
sözleflme örne¤i haz›rlamak
• Noterlik ifllemlerinin Noterlik Kanunu’na uygun flekilde yap›lmas›n› sa¤lamak ve özellikle kambiyo senetlerinin protestolar› ile sair konularda noterler aras›ndaki rekabeti önlemek amac›yla ilgili resmi ve özel kurulufllarla temas etmek, gerekirse var›lan sonuçlar› taraflar›n uymakla yükümlü oldu¤u
protokole ba¤lamak
• Noterlerin genel menfaatlerini ve mesle¤in ahlak, düzen ve geleneklerini
korumak
• Noter odalar›n› üye say›s› ve faaliyeti göz önünde tutulmak suretiyle noter
odalar›na Birlikçe verilecek ödenek miktar›n› ve ödeme fleklini belirlemek
• Kanunlarla verilmifl di¤er görevleri yapmak
Türkiye Noterler Birli¤i’nin Organlar›
Türkiye Noterler Birli¤i Baflkan›
Türkiye Noterler Birli¤i Baflkan›’n›n görevleri flunlard›r:
• Türkiye Noterler Birli¤i’ni mahkemeler ve di¤er merciler önünde ve protokol temsil etmek
• Baflkanl›k Divan›na ve Yönetim Kuruluna baflkanl›k etmek ve kararlar›n› yerine getirmek
• Türkiye Noterler Birli¤i Yönetim Kurulunun, Birli¤in mallar›n› idare etmek,
iktisap ve iltizam (kazanma ve borçlanma) hususlar›nda verdi¤i yetkiye da-
Noterlerle katip ve
hizmetliler aras›nda
yap›lacak sözleflmeler için
tek tip sözleflme örne¤i
haz›rlamak Türkiye Noterler
Birli¤inin görevidir.
10
Yabanc› noter birlikleri ve
hukuk kurumlar› ile iliflkiler
kurmak ve yürütmek Türk
Noterler Birli¤i Baflkan›n›n
görevidir
yanarak Birlik ad›na iktisap ve iltizamda bulunmak, yüklenmelere giriflmek,
Birli¤e yap›lan ba¤›fllar› kabul etmek ve bütçeyi uygulamak
• Yabanc› noter birlikleri ve hukuk kurumlar› ile iliflkiler kurmak ve yürütmek
• Kanunlarla verilmifl di¤er görevleri yapmak
Türkiye Noterler Birli¤i Baflkanl›k Divan›
Baflkanl›k Divan›, Birlik Baflkan›, Baflkan Yard›mc›s›, Genel Sekreter ve Sayman›n
noter olmalar› flart de¤ildir. Bunlar d›flar›dan ücretle tutulmufl kimseler de olabilir
(NK. m. 169,III).
Birlik Baflkan›, baflkanl›k divan› toplant›lar›na baflkanl›k eder ve kararlar›n› yürütür. Bunun yan›nda kanunla verilmifl di¤er yetkileri kullan›r ve görevleri yapar
(NKY. m. 119,II).
Baflkan yard›mc›s›, baflkan›n bulunmad›¤› zamanlarda veya baflkanl›¤›n herhangi bir nedenle boflalmas› halinde baflkana ait yetkileri kullan›r ve görevleri yapar. Baflkan yard›mc›s›n›n da yoklu¤unda bu görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak Yönetim Kurulunun meslekte en k›demli üyesine aittir (NK. m. 169,V;
NKY. m. 119,III-IV).
Sayman, Birlik mallar›n› ilgili kurullar›n verece¤i kararlar gere¤ince yönetir. Para al›p verme, bütçe uygulamas› ve bunlar dair her türlü saymanl›k ifllerini yürütür
ve gözetir. Sayman, para almada ve vermede düzenlenen ka¤›tlar› Birlik Baflkan›
ile birlikte imza eder (NK. m. 169,VII).
Genel Sekreter, Birlik Yönetim Kurulu toplant›lar›na ait tutanaklar›n düzenlenmesi, Birlik iç çal›flmalar›n›n ve yaz› ifllerinin yönetilmesi, Birlik merkez teflkilat›na
gerekli direktiflerin verilmesi ve düzenli çal›flmas›n›n sa¤lanmas› iflleri ile Kanun ve
yönetmelikle baflka merci, makam ve flahsa verilmemifl Birli¤in her türlü sevk ve
idaresi ve personel özlük ifllerinin kurullar kararlar› ve özel yönetmeli¤e göre yürütülmesi Genel Sekretere aittir (NK. m. 169,VI, NKY. m. 119,VII).
Baflkanl›k Divan›, Baflkan›n davetiyle toplan›r. Toplant› gün ve saatlerini Baflkan tespit eder ve üyelere tebli¤ eder. Tebligat›n yaz›l› olmas› gerekli de¤ildir.
Toplant›da gündemi de Baflkan tespit ve toplant›ya arz eder. Toplant› esnas›nda
divan üyelerinin gündeme al›nmas›n› öngören tekliflerini Baflkan oya sunar, kabul
edilen teklifler gündeme ilave olunur (NKY. m. 121,I).
Divan, kararlar›n› ço¤unlukla al›r. Oylar›n eflitli¤i halinde Baflkan›n bulundu¤u
taraf üstün say›l›r (NKY. m. 121,II).
SIRA S‹ZDE
6
Türkiye Noterler
Birli¤i Yönetim Kurulu
S O R U
Türkiye
D ‹ KNoterler
K A T Birli¤i
Yönetim Kurulu, Kongre
taraf›ndan dört y›ll›¤›na
seçilen
yedi as›l ve dört
SIRA S‹ZDE
yedek üyeden oluflur
AMAÇLARIMIZ
SIRA S‹ZDE
Türkiye Noterler
Birli¤i Baflkanl›k Divan›n›n hangi üyelerden oluflur?
Yönetim Kurulu, Birlik Kongresi taraf›ndan dört y›ll›¤›na seçilen yedi as›l ve
dört yedek üyeden oluflur (NK. m. 170,I). Ayn› noter, Birlik Yönetim Kurulu ve
S O R ile
U Oda Yönetim Kurulu üyeliklerinden birden fazlas›na seçilDisiplin Kurulu
mez (NK. m. 170,II).
YönetimDKuruluna
seçilen üyelerin meslekte en az befl y›ll›k k›demlerinin bu‹KKAT
lunmas› gerekir (NK. m. 171,I); haklar›nda noterli¤e engel bir suçtan dolay› son soruflturma aç›lmas›na karar verilmifl veya geçmifl befl y›l içinde Disiplin Kurulunca
SIRA S‹ZDE
verilerek kesinleflmifl bir kararla para veya geçici olarak iflten ç›karma cezalar›yla
cezaland›r›lm›fl olanlar Yönetim Kurulu üyesi seçilmezler (NK. m. 171,II). Seçilme
yeterli¤ini AMAÇLARIMIZ
kaybeden üyelerin görevi kendili¤inden sona eder (NK. m.171,VI).
N N
K ‹ T A P
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
TELEV‹ZYON
11
Kongre taraf›ndan seçilen Yönetim Kurulu, seçimini izleyen bir toplant›s›nda
aralar›nda gizli oyla yapacaklar› seçimle Baflkan, Baflkan Yard›mc›s›, Genel Sekreter ve Sayman üyeyi seçerler. Seçilen Baflkan ayn› zamanda Türkiye Noterler
Birli¤i Baflkan›’d›r. Yönetim Kurulunun bu toplant›da Genel Sekreter ve Sayman›n veya her ikisinin de d›flar›dan seçilmesine karar verebilir (NK. m. 170,III;
NKY. m. 115,II).
Yönetim Kurulu ayda bir defa ola¤an toplant› yapmak zorundad›r. Bunun yan›nda, Baflkan veya üyelerden birinin iste¤i ile Kurul acele hallerde her zaman ola¤anüstü toplant›ya ça¤r›labilir (NK. m. 173,I). Belgeye ba¤lanm›fl hakl› bir engele
dayanmaks›z›n üst üste üç toplant›ya gelmeyen üye bu görevinden istifa etmifl say›l›r (NK. m. 173,III; NKY. m. 116,IV).
Türkiye Noterler Birli¤i Yönetim Kurulunun görevleri flunlard›r:
• Her noter odas›n›n kendisine ait bütçe tekliflerini inceleyerek Türkiye Noterler Birli¤inin bütçesini düzenlemek ve bunu Kongrenin onay›na sunmak,
• Kongreye çal›flmalar› hakk›nda rapor vermek ve Kongre kararlar›n› yerine
getirmek,
• Türkiye Noterler Birli¤inin mallar›n› idare etmek, iktisap ve iltizam hususlar›nda Baflkana yetki vermek,
• Yönetim Kurulu üyelerinin istifalar› hakk›nda karar vermek,
• Birlik Kongresi gündemini haz›rlamak,
• Birli¤in ücretli memurlar›n›n özlük ifllerini düzenlemek ve yürütmek,
• Noter odalar› ve noterler üzerinde gözetim ve denetimde bulunmak,
• Yerli ve yabanc› kongrelere gidecek delegeleri seçmek,
• Meslek hakk›nda ilgili makamlara rapor vermek,
• Yetkili organ gösterilmeksizin Türkiye Noterler Birli¤ine kanunla verilen
görevleri yapmak,
Türkiye Noterler Birli¤i Disiplin Kurulu
Disiplin Kurulu, Noterlik Kanunu ve Noterlik Kanunu Yönetmeli¤i ile kendisine
verilen görevleri yapmak üzere, Türkiye Noterler Birli¤i Kongresi taraf›ndan ve
kendi üyeleri (noterler) aras›ndan dört y›l için seçilen befl as›l ve üç yedek üyeden
oluflur. Kurul, seçiminden sonraki ilk toplant›s›nda kendi üyelerinden birini Disiplin Kurulu Baflkanl›¤›na seçer (NK. m. 174; m. 175,I).
Disiplin Kurulu ayda bir defa ola¤an toplant›s›n› yapar (NK. m. 175,II).
Belgeye ba¤lanm›fl hakl› bir engele dayanmaks›z›n üst üste üç toplant›ya gelmeyen üye istifa etmifl say›l›r (NK. m. 175, III; 173,II-III).
Türkiye Noterler Birli¤i Kongresi
Türkiye Noterler Birli¤i’nin en yüksek karar organ› kongredir. (NK. m. 176,I). Birlik Kongresi, noter odalar› genel kurullar› taraf›ndan seçilen ikifler noter ile noter
odalar› baflkanlar›ndan kurulur. Noter say›s› ondan fazla olan noter odalar›, ondan
fazla her on noter için ayr›ca bir delege seçerler.
Birlik Kongresi her y›l Haziran ay›n›n ilk haftas› içinde ola¤an olarak toplan›r.
Toplant› günü, yeri ve gündem Türkiye Noterler Birli¤i Baflkan› taraf›ndan en az
otuz gün önce gazetelerle ilân edilir ve noter odalar›na bildirilir (NK. m. 176,V).
Birlik Kongresinin seçimle ilgili toplant›s›na kat›lmak ve oy kullanmak zorunlu
olup geçerli bir mazereti olmaks›z›n kat›lmayanlar Birlik Disiplin Kurulu taraf›ndan
cezaland›r›l›rlar (NK. m. 177,III).
Türkiye Noterler Birli¤i
Disiplin Kurulu üyeleri
Kongre taraf›ndan seçilir
12
Birlik Kongresi Baflkanl›k Divan›, bir baflkan, bir baflkan vekil ile dört kâtipten
kurulur. Birlik Yönetim Kurulu Baflkan ve üyeleri Birlik Kongresi Baflkanl›k Divan›na seçilemezler (NK. m. 177,IV).
Kongrenin görevleri Noterlik Kanunu’nun 178 inci maddesinde yedi bent halinde say›lm›flt›r. Buna göre, Birlik Kongresinin görevleri flunlard›r:
• Yönetim Kurulunun faaliyet raporunu incelemek, kabul etmek ve faaliyetini tasvip etmedi¤i takdirde yeniden seçim yapmak,
• Bütçeyi görüflmek ve onaylamak,
• Türkiye Noterler Birli¤i’nin görevlerine giren di¤er iflleri, gündeme dayanarak veya üyelerin teklifi üzerinde görüflüp karara ba¤lamak,
• Birlik Yönetim ve Disiplin Kurulu üyelerini seçmek,
• Noterlerin ödeyecekleri girifl paralar›n› ve aidatlar›n› tesit etmek,
• Birlik Baflkan›, Baflkan Yard›mc›s›, Genel Sekreter ve Sayman›n ücretleri ile
Yönetim ve Disiplin Kurullar› üyelerine verilecek huzur haklar› miktar›n› ve
ödeme fleklini tespit etmek,
13
Özet
N
A M A Ç
1
N
AM A Ç
2
•
•
•
•
•
•
•
•
Noterlik Dairesinin yap›s› ve faaliyetlerini aç›klayabilmek
Noterli¤in sürekli faaliyet gösterdi¤i ve noter çal›flma makam› ile servisler, bekleme ve arfliv bölümlerinden oluflan noterlik dairesi, resmi daire
say›l›r. Noterlik dairesi afla¤›daki dört bölümden
oluflur: Noter Çal›flma Makam›; Servisler Bölümü;
Bekleme Bölümü ve Arfliv Bölümü.
Noterlik dairesinde Yevmiye Defteri, Emanet Defteri, Tescil Defteri, Muvazene Defteri, De¤erli Kâ¤›t
Defteri, Teftifl Defteri ve benzeri defterler bulunur.
Noterlik dairesinde çal›flan temel görevli noter
ve varsa stajyerdir. Bunun yan›nda noterlik personeli de noterlik dairesi çal›flanlar›n›n önemli
bir kesimini oluflturur. Noterlik Kanunu’nun 42
inci maddesinin birinci f›kras› gere¤ince, noterin
emri alt›nda noterlik dairesinde çal›flan katip ve
hizmetlilere noterlik personeli ad› verilir.
Noter Odalar›n›n yap›s› ve iflleyiflini belirleyebilecek
Noter odalar›, Türkiye Noterler Birli¤i’nin mahalli organlar›d›rlar. Noter odalar›n›n, kurulufl amaçlar› ve kanunda belirtilenler d›fl›nda faaliyet göstermesi yasakt›r. Her noter bölgesi içindeki noter
odas›na kay›t olmaya mecburdur. En az üç veya
daha fazla noterlik bulunan belediye s›n›rlar› içinde bir noter odas› kurulur.
Noter odalar›; baflkan, yönetim kurulu ve genel
kuruldan meydana gelir. Noter odalar›n›n görevleri genel olarak flunlard›r:
Noterlik mesle¤inin geliflmesi için gereken tedbirleri almak,
Noterlere kâtip, kâtip aday› ve hizmetliler aras›ndaki hizmetle ilgili anlaflmazl›klar›, ilgililerden birinin
baflvurmas› üzerine çözümlemeye çal›flmak,
Aç›lacak noterliklerin yerinin tespitinde ve mevcut bir noterli¤in yerinin de¤ifltirilmesinde Adalet
Bakanl›¤›na düflüncesini bildirmek,
Noterlik dairesinin iç düzeninin yönetmelik hükümlerine uygunlu¤unu temin etmek için yard›mlarda bulunmak,
Ölen noterin mirasç›lar›n›n haklar›n› korumak
bak›m›ndan noterlik dairesinin devir ve tesellümünde gereken tedbirlere baflvurmak,
Türkiye Noterler Birli¤i Kongresine delege göndermek,
Türkiye Noterler Birli¤inin verece¤i görevleri
yapmak,
Kanunlarla verilmifl di¤er görevleri yapmak.
N
A M A Ç
3
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Türkiye Noterler Birli¤i yap›s› ve organlar›n›
anlatabilmek
Türkiye Noterler Birli¤i tüzel kiflili¤i haiz kamu
kurumu niteli¤inde bir meslek kuruluflu olup,
merkezi Ankara’dad›r (NK. m. 163,I). Noterler,
birli¤in tabii üyeleridir. Yafl tahdidi nedeniyle
meslekten ayr›lan noterler, birli¤in fahri üyesi
olurlar. Birlik Protokol kurallar›na uygun olarak
resmi törenlere kat›l›r.
Türkiye Noterler Birli¤i’nin görevleri flunlard›r:
Meslektafllar aras›nda birlik ve yard›mlaflmay›
sa¤lamak
Mesle¤in geliflmesi için kitap ve dergi yay›nlamak,
konferanslar düzenlemek, milletleraras› toplant›lara kat›lmak ve sair gerekli çal›flmalarda bulunmak
Noter kâtiplerini yetifltirmek için kurslar açmak
Noterli¤i ilgilendiren konularda görüflünü yetkili mercilere kendili¤inden veya istek üzerinden
bildirmek
Uyulmas› zorunlu meslek kurallar›na tespit ve
tavsiye etmek
Noter ve kâtiplerine, yönetmelikte gösterilecek
belirli bir süre ve tutarda borç para vermek
Üyelerinin ev sahibi olmalar›, çocuklar›n›n tahsillerini iyi flartlarla yapabilmeleri ve sair sosyal hizmetlerden yararlanmalar› konular›nda tedbirler almak
Her adli y›l›n aç›lmas›ndan evvel kendi çal›flmalar› ve mesleki ihtiyaçlar› hakk›nda Adalet Bakanl›¤›’na rapor vermek
Noterliklere ait evrak›n korunmas› ve saklanmas› için ortak tedbirler almak
Birli¤in tafl›n›r ve tafl›nmaz mallar ile paralar›n› Birlik amaçlar›na uygun flekilde yönetmek ve iflletmek
Noterlerle katip ve hizmetliler aras›nda yap›lacak sözleflmeler için tek tip sözleflme örne¤i
haz›rlamak
Noterlik ifllemlerinin Noterlik Kanunu’na uygun
flekilde yap›lmas›n› sa¤lamak,
Noterlerin genel menfaatlerini ve mesle¤in ahlak, düzen ve geleneklerini korumak
Noter odalar›n› üye say›s› ve faaliyeti göz önünde tutulmak suretiyle noter odalar›na Birlikçe
verilecek ödenek miktar›n› ve ödeme fleklini
belirlemek
Kanunlarla verilmifl di¤er görevleri yapmak
14
1. Türkiye’deki mesleki organizasyon Avrupa Birli¤i ülkeleriyle büyük ölçüde ayn› olup, bu husustaki tek farkl›l›k olarak Avrupa Birli¤indeki Noterlik Yüksek Konseyinin yerini Türkiye’de afla¤›dakilerden hangisi al›r?
a. Adalet Bakanl›¤›
b. Türkiye Barolar Birli¤i
c. Türkiye Noterler Birli¤i
d. Noter Odas›
e. Noterlik Dairesi
2. Noterlik Dairesinin yerini kim belirler?
a. Belediye Baflkanl›¤›
b. Noterler Birli¤i
c. Noterlik Odas›
d. Adalet Bakanl›¤›
e. ‹l Cumhuriyet Baflsavc›l›¤›
3. Noterlik dairesinin kira borcu ve kira akdinden kaynaklanan di¤er giderleri kime aittir?
a. Noterler Vakf›’na
b. Adalet Bakanl›¤›’na
c. Türkiye Noterler Birli¤i’ne
d. Noter Odas›na
e. Notere
4. Noterlik dairesinde afla¤›dakilerden hangi bölüm
yoktur?
a. Noter Çal›flma Makam›
b. Servisler Bölümü
c. Bekleme Bölümü
d. ‹kram Bölümü
e. Arfliv Bölümü
5. Afla¤›dakilerden hangisi Noterlikte tutulmas› zorunlu olan defterlerden de¤ildir?
a. Yevmiye Defteri
b. Emanet Defteri
c. Ambar Defteri
d. Tescil Defteri
e. Muvazene Defteri
6. Afla¤›dakilerden hangisi Noterlikte tutulmas› zorunlu olan defterlerden de¤ildir?
a. De¤erli Kâ¤›t Defteri
b. Ceza Defteri
c. Teftifl Defteri
d. Muhabere Defteri
e. Zimmet Defteri
7. Noter Odalar›n› afla¤›dakilerden hangisi denetler?
a. Türkiye Noterler Birli¤i
b. Adalet Bakanl›¤›
c. Cumhuriyet Savc›l›¤›
d. Sulh Hukuk mahkemesi
e. TBMM
8. Noter Odas› Baflkan› hangi süre için seçilir?
a. 6 y›l
b. 5 y›l
c. 4 y›l
d. 3 y›l
e. 2 y›l
9. Türkiye Noterler Birli¤i’nin merkezi neresidir?
a. ‹stanbul
b. Adana
c. Bursa
d. Ankara
e. ‹zmir
10.Türkiye Noterler Birli¤inin yerel organlar› hangileridir?
a. Noterler
b. Noter vekilleri
c. Noter odalar›
d. Noter katipleri
e. Noterlik personeli
15
Okuma Parças›
TÜRK‹YE NOTERLER B‹RL‹⁄‹ 40.OLA⁄AN GENEL
KURULU
Genel Kurulda konuflan Türkiye Noterler Birli¤i Baflkan› Fahri Köse, “Türkiye’nin bütün sorunlar›n›n k›sa zamanda çözülmesi, siyasi ve ekonomik istikrar›n sa¤lanmas› konusundaki ‘ortak dile¤i’ tekrarlayarak bafllad›.
Demokratik hukuk devletinin tüm nitelikleriyle gerçekleflmesinin herkesin ortak hedefi oldu¤unu vurgulayan
Köse, “‹nanc›m odur ki büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ün kurmufl oldu¤u demokratik, laik, cumhuriyetçi,
ça¤dafl ve hukukun üstünlü¤üne dayal› Türkiye, önündeki bütün engelleri aflacak ve ülkenin birlik ve beraberlik içinde kalk›nma hamlelerini tamamlayacakt›r” dedi.
Köse, 1938 y›l›nda yürürlü¤e giren Noterlik Kanunu ile
noterlik mesle¤i ve noterlik kurumunun hukuk sistemine yerleflti¤ini hat›rlatarak, “1512 say›l› yasa ile kurulan,
birli¤imiz 5 May›s 1972 tarihinden beri çal›flmalar›n› sürdürmektedir. Bugün ülkemizde bin 650 noterlik hizmet
vermektedir. Halen 492 kad›n ve 921 erkek olmak üzere bin 413 noter bu noterliklerde görev yapmaktad›r”
diye konufltu.
Günümüzde noterlik hizmetlerinin, belge onaylama ve
belgelendirme ifllemleri ile s›n›rl› kalmay›p, daha ileri
bir noktaya, hukuki iliflkilerin ilgililerin istemleri ve hukukun gerekleri do¤rultusunda yeniden yap›land›r›lmas› yönünde beliren ça¤dafl bir çizgiye ulaflt›¤›n› belirten
Köse, “Noterlik, devlet taraf›ndan verilmifl kamusal bir
yetkiyi, hukukun üstünlü¤ü ilkeleri çerçevesinde, özel
ve kamusal yararlar aras›nda toplumsal hayattaki geliflmeleri takip ederek dengeleyen bir meslektir. Hukuki
hizmette kamusal bir önleyicilik sa¤layan noterli¤in,
kendine has do¤as›, onu, piyasada sadece bir ‘oyuncu’
olmay›p, hukukun üstünlü¤ünün bekçisi konumuna
soktu¤unu asla unutmamak gerekir” fleklinde konufltu.
1. c
Kaynak: (http://www.haber3.com/turkiye-noterlerbirligi-40.olagan-genel-kurulu-875807h.htm)
2. d
3. e
4. d
5. c
6. b
7. a
8. e
9. d
10. c
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Türkiye Noterler Birli¤i” bafll›¤› alt›nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterlik Dairesi” bafll›¤› alt›nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Notelik Dairesi” bafll›¤› alt›nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noter Odalar›” bafll›¤› alt›nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noter Odalar›” bafll›¤› alt›nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz.
S›ra Sizde 1
Noterlik dairesinde personelle ilgili iki defter tutulmaktad›r. Bunlar
Personel Sicil Defteri: Noterlik dairesinde çal›flan personele ait bilgilerin kaydedildi¤i defterdir (NKY. m. 54,I).
Çal›flma mevzuat›na göre tutulmas› gerekli defterlerdendir. Personel defterinde, personele ait kimlik bilgileri, maafl bordrolar›, ifle girifl ç›k›fl saatleri, avans vs gibi bilgiler yer al›r.
• ‹zin Defteri: ‹zin defteri de personel sicil defteri gibi
çal›flma mevzuat›na göre tutulmas› zorunlu defterlerdendir. Bu defter çal›flanlar›n anayasal hakk› olan izin
hakk›n›n kullan›lmas›n› gösteren bir defter olup, iflverenin çal›flanlar›na kulland›rd›¤› izin hakk›na dair tek ve
esasl› dayana¤›d›r.
16
S›ra Sizde 2
Baflkâtiplik servisince yürütülecek ifller flöylece s›ralanabilir:
• Haberleflme ve yaz›flma ifllerini yürütmek
• Kanun ve yönetmeliklerle tanzimi di¤er servislere verilmemifl liste, beyanname ve bildirileri düzenlemek ve
ilgili mercilere zaman›nda göndermek
• Noterlikte tutulmas› gereken defterleri usulüne uygun tutmak
• Emanetlerin teslim ve muhafazas› için gerekli ifllemleri yapmak
• Her türlü karton ve dosyalar› usulüne uygun olarak
tutmak ve günlük ifllem ka¤›tlar›n›n cilt bentlere yerlefltirilmesini temin etmek
• Arfliv bölümünü tanzim ve çal›flma tarz›n› tayin ve
tespit etmek, iflleyiflini ve denetimini sa¤lamak
• Noterlik dairesinin iç hizmetleri, temizlik ve koruma
tedbirlerini yerine getirmek
• Ayl›k ve y›ll›k ifl cetvelleri, beyannameler ve her türlü cetvelleri düzenlemek ve bunlar› ilgili yerlere göndermek, zaman›nda yap›lmas›n› sa¤lamak
S›ra Sizde 3
Noterlik üç halde boflal›r. Bunlar kesin olarak boflalma,
geçici boflalma ve k›sa süreli boflalmad›r. Noterin ölümü, kendi iste¤iyle baflka bir noterli¤e atanmas›, meslekten ç›kar›lmas›, istifa etmesi, yafl tahdidine tabi tutulmas› veya sair sebeplerle emekli olmas› durumlar›nda noterlik dairesinin kesin alarak boflalmas› söz konusu olur. Noterin tutuklanmas›, iflten el çektirilmesi ve
geçici olarak iflten ç›kar›lmas› gibi nedenlerle noterli¤in
bir süre için boflalmas› durumudur Noterin hastal›k veya izin gibi hakl› bir nedenle görevinden k›sa bir süre
ayr›lmas› durumudur.
S›ra Sizde 4
Noter odas› baflkan›n›n görevleri;
• Türkiye Noterler Birli¤i Baflkan›n›n verece¤i yetkiye dayan›larak her türlü merciler önünde Birli¤i temsil etmek,
• Protokolde noter odas›n› temsil etmek,
• Noter odas› yönetim kuruluna baflkanl›k etmek ve
verilen kararlar› uygulamakt›r.
S›ra Sizde 5
Avrupa Birli¤i üyesi ülkelerde noterliklerin mesleki
örgütlenmesinde genel olarak en altta Noterlik Daireleri bulunmaktad›r. Bu alandaki mesleki organizasyonda Noterlik Dairelerinin üstünde Noter Odalar›
yer almakta, en üstte ise noterli¤in iflleyifli ile noterlerin koordinasyonundan sorumlu olacak flekilde Noterlik Yüksek Konseyi kurulmaktad›r. Türkiye’deki
mesleki organizasyon Avrupa Birli¤i ülkeleriyle büyük ölçüde ayn› olup, bu husustaki tek farkl›l›k Noterlik Yüksek Konseyinin yerini Türkiye Noterler Birli¤i’nin alm›fl olmas›ndad›r.
S›ra Sizde 6
Baflkanl›k Divan›, Birlik Baflkan›, Baflkan Yard›mc›s›,
Genel Sekreter ve Sayman›ndan oluflur. Birlik Baflkan›,
baflkanl›k divan› toplant›lar›na baflkanl›k eder ve kararlar›n› yürütür. Bunun yan›nda kanunla verilmifl di¤er
yetkileri kullan›r ve görevleri yapar.
Baflkan yard›mc›s›, baflkan›n bulunmad›¤› zamanlarda
veya baflkanl›¤›n herhangi bir nedenle boflalmas› halinde baflkana ait yetkileri kullan›r ve görevleri yapar. Baflkan yard›mc›s›n›n da yoklu¤unda bu görevleri yerine
getirmek ve yetkileri kullanmak Yönetim Kurulunun
meslekte en k›demli üyesine aittir.
Sayman, Birlik mallar›n› ilgili kurullar›n verece¤i kararlar gere¤ince yönetir.
Genel Sekreter, Birlik Yönetim Kurulu toplant›lar›na ait
tutanaklar›n düzenlenmesi, Birlik iç çal›flmalar›n›n ve
yaz› ifllerinin yönetilmesi, Birlik merkez teflkilat›na gerekli direktiflerin verilmesi ve düzenli çal›flmas›n›n sa¤lanmas› iflleri ile Kanun ve yönetmelikle baflka merci,
makam ve flahsa verilmemifl Birli¤in her türlü sevk ve
idaresi ve personel özlük ifllerinin yürütülmesini sa¤lar.
1, Ankara.
Internet Kaynaklar›
17
8
Amaçlar›m›z
N
N
N
N
Noterlerin genel olarak yapaca¤› ifllemleri aç›klayabilecek,
Noterlerin özel olarak yapabilece¤i ifllemleri s›ralayabilecek,
Noterin düzenleme veya onaylama yoluyla senet yapma yetkisini aç›klayabilecek
Noter ifllemlerinin hukuki sonuçlar›n› anlatabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
• Noter ifllemleri
• Defter Tasdiki
• Protesto çekmek
• ‹htarname
• Vasiyetname düzenleme
• Tebligat
‹çindekiler
Hukuku
Noter ‹fllemleri
• NOTERLER‹N GENEL OLARAK
YAPACA⁄I ‹fiLER
• NOTERLER‹N ÖZEL OLARAK
YAPACA⁄I ‹fiLER
• NOTER‹N DÜZENLEME VEYA
ONAYLAMA YOLUYLA SENET
YAPMASI
• NOTER‹N ‹fiLEMLER‹NE ‹L‹fiK‹N
D‹⁄ER B‹LG‹LER
• NOTER ‹fiLEMLER‹N‹N HÜKÜMLER‹
HUKUK‹ SONUÇLARI
Sayfa Tasar›m: Arzu
Noter ‹fllemleri
N
NOTERLER‹N GENEL OLARAK YAPACAKLARI ‹fiLER
A M A Ç
1
Noterlerin genel olarak yapaca¤› ifllemleri aç›klamak
Noterlik Kanunu’nun 60 ›nc› maddesinde düzenlenmifltir. Buna göre noterlerin genel olarak yapacaklar› ifller flunlard›r:
• Yap›lmas› kanunla baflka bir makam, merci veya flahsa verilmemifl olan her
nevi hukuki ifllemleri düzenlemek,
• Kanunlarda resmi olarak yap›lmalar› emredilen ve mercileri belirtilmemifl
olan bütün hukuki muameleleri bu kanun hükümlerine göre yapmak,
• Gayrimenkul sat›fl vadi sözleflmesi yapmak,
• Bu kanuna uygun olarak d›flar›da yaz›l›p getirilen kâ¤›tlar›n üzerindeki imza, mühür veya herhangi bir iflareti veya tarihi onaylamak,
• Bu kanun hükümlerine göre yap›lan ifllemlerin dairede kalan as›l veya örneklerinden veya getirilen kâ¤›tlardan örnek ç›kar›p vermek,
• Belgeleri bir dilden di¤er dile veya bir yaz›dan baflka bir yaz›ya çevirmek,
• Protesto, ihbarname ve ihtarname göndermek,
• Kanunen tescili gereken ifllemleri tescil etmek,
• Bu ve di¤er kanunlara verilmifl sair iflleri yapmak.
Noterlik Kanunu ile Noterlik Yönetmeli¤inin “Noterin Yapaca¤› Genel
‹flleri”
SIRA
S‹ZDEayr› ayr› düzenlemesinin sebebi nedir?
Noterlik Kanunu Yönetmeli¤inin 7 inci maddesinde ise daha somut bir düflünceyle hareket edilerek noterlerin genel olarak yapacaklar› ifller, Noterlik KanuS O R U
nu’nun 60 ›nc› maddesi esas al›narak flöyle s›ralanm›flt›r:
• Evlenme sözleflmesi,
sözleflmesi nite• Gayrimenkul sat›fl vaadi sözleflmesi: Gayrimenkul sat›fl vadi
D‹KKAT
li¤i bak›m›ndan düzenleme fleklinde yap›lmas› zorunlu ifllemlerdendir.
• Zilyetlik devri sözleflmesi,
SIRA S‹ZDE
• Miras taksimi sözleflmesi,
• Gayrimenkul ba¤›fllama vaadi sözleflmesi,
• fiirket sözleflmesi,
AMAÇLARIMIZ
1
SIRA S‹ZDE
Evlenme sözleflmesi noter
huzurunda yap›l›r.
S O R U
Miras taksimi sözleflmesi
noter huzurunda yap›l›r.
N N
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
TELEV‹ZYON
4
•
•
•
•
•
Fesihname, ibraname,
beyanname, flahadetname
noter huzurunda
düzenlenebilir.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
‹rtifak hakk› vaadi ve ortak mülkün idaresi sözleflmesi,
Medeni Kanununda müstenit sükna hakk› sözleflmesi,
Kayd› hayat flart› ile irat ba¤lanmas› sözleflmesi,
Ölünceye kadar bakma sözleflmesi,
Mülkiyeti muhafaza kayd› ile sat›fl sözleflmesi: Mülkiyeti muhafaza kayd› ile
yap›lan sat›fllar niteli¤i bak›m›ndan düzenleme fleklinde yap›lmas› zorunlu
ifllemlerdendir.
Kira sözleflmesi,
Menkul mallarda hibe sözleflmesi,
Taksim ve ifraz sözleflmesi,
Evlat edinme sözleflmesi,
Temlik,
Taahhütname,
Kefaletname,
Vasiyetname,
Vak›f senedi,
Aile vakf› senedi,
Tan›ma senedi,
Muvafakat name,
Sulhname,
Yediemin senedi,
Rehin senedi,
Borç senedi,
Fesihname,
‹braname,
Beyanname,
fiahadetname,
Piyango-kur’a ve toplant› tutana¤›,
Vekâletname,
Defter Onaylamas›: Noterler, Türk Ticaret Kanunu ve di¤er kanunlar hükümlerine göre tutulmas› gereken defterleri bu kanunlar uyar›nca onaylarlar. Defter onaylamalar›nda noter onaylad›¤› defterin nevini, ait oldu¤u y›l›,
sayfa say›s›n›, sözü geçen kanunlar›n emretti¤i flekilde ilgili mercilere taahhütlü mektupla bildirir. Özel kanunda hüküm bulunmayan hallerde defter
onaylamas›, defterin bafl ve son sayfas›na kaç sayfadan ibaret oldu¤u yaz›lmak ve her sayfas› numaralan›p mühürlenmek suretiyle yap›l›r.
Çeviri ‹fllemleri: Belgeleri bir dilden di¤er bir dile veya bir yaz›dan baflka bir
yaz›ya noterlerin yapaca¤› ifllerdendir. Çevirme ifllerinde noter taraf›ndan
metnin alt›na bir flerh verilir. Bu flerhte noter yeminli tercüman kullanm›flsa,
tercüman›n kimli¤ini ve adresini ihtiva etmesi ve alt›n›n noter taraf›ndan tarih yaz›l›p imzalanarak mühürlenmesi gerekir. ‹lgilinin bulundu¤u yerde noterlikçe çeviri yapt›r›lamazsa, o noterlik arac›l›¤› ile baflka yerdeki noterlikçe çeviri yapt›r›labilir.
Örnek ç›kartma: Noterler taraf›ndan yap›lan ifllemlerin örnekleri, ancak ilgililerine, kanuni mümessil veya vekillerine yahut da mirasç›lar›na verilir. Örnek al›nacak ifllem baflka bir flehirde ise masraf› verilmek suretiyle o yerdeki noter eliyle di¤er bir flehirdeki noterlikten de getirtilebilir. Yukar›da say›lanlardan baflkas›na örnek verilebilmesi için noterli¤in ba¤l› bulundu¤u asliye hukuk hakiminden izin al›nmas› gerekir. Üçüncü kifli konsolosluklarda
5
8. Ünite - Noter ‹fllemleri
düzenlenen evraka ait olmas› halinde izin, örne¤i talebeden flahs›n Türkiye’deki son ikametgâh› mahkemesince, son ikametgah› tespit edilemeyen
hallerde ise Ankara Asliye Hukuk Mahkemesince verilir.
Noterin defter onaylamaya iliflkin yükümlülükleri nelerdir?
SIRA S‹ZDE
2
• ‹mza sirküleri,
• Protesto iflleri: Noterler, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kabul etmeme ve ödememe protestolar› çekerler.
S O R U ait ihtarna• ‹hbar-ihtarname Düzenleme: Noterler her türlü hukuki ifllemlere
me ve ihbarnameleri, düzenlemeye ve tebli¤e tam yetkilidirler. ‹htarname
ve ihbarnameler ilgili taraf›ndan yaz›l›p tebli¤ için notereD getirilebilece¤i
gi‹KKAT
bi, notere de yazd›r›labilir.
‹htar ve ihbarnamelerde a) ‹stemde bulunan ve di¤er taraf›n ad ve soyadlar› ile
SIRA S‹ZDE
aç›k adresleri b) ihtar ve ihbar konusu c) ‹stemde bulunan›n imzas› d) tebli¤ flerhi, noterin imzas›, mührü ve tarih olmal›d›r.
• Tescil: Kanunen tescili gereken ifllemler; sicil defterine,
s›ra numaras› alt›nAMAÇLARIMIZ
da, ifllemin tarih ve numaras›, ilgililerin ad ve soyadlar› ve ifllemin niteli¤i yaz›lmak suretiyle tescil edilir.
D Ü finoterlerin
ÜNEL‹M
Protesto ifllemleri
genel ifllemlerindendir.
S O R U
D‹KKAT
N N
N
SIRA S‹ZDE
K ‹ T A P
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
NOTERLER‹N ÖZEL OLARAK YAPACAKLARI ‹fiLER
TELEV‹ZYON
Noterlerin özel olarak yapabilece¤i ifllemleri s›ralamak
TELEV‹ZYON
Noterlik Kanunu’nun 61 inci ve devam› maddelerinde özellik gösteren baz› noter
iflleri düzenlenmifltir. Bunlar s›ras›yla flöyledir:
‹NTERNET
‹NTERNET
AMA Ç
2
Tespit ‹flleri
Noterlik Kanunu’nun 61 inci maddesine göre; “Noterler bir fleyin veya bir yerin hal
ve fleklini, k›ymetini, ilgili flah›slar›n kimlik ve ifadelerini tespit ederler ve davet
edildiklerinde piyango ve özel kurulufllar›n kur’a, seçim ve toplant›lar›nda haz›r
bulunarak durumu belgelendirirler”. An›lan tespit ifllemlerinin, noterce, tutanak
fleklinde gerçeklefltirilmesi gerekir (N.K. m. 102).
Tespitte Noterlerin görev alan›; noterler ceza hukukuna iliflkin konular ile hukukla ilgili konulardan adliyeye intikal etmifl olanlar hakk›nda tespit ifllemi yapamazlar. Buradan ç›kar›lacak sonuç ise noterlerin henüz adliyeye intikal etmemifl,
dava konusu yap›lmam›fl alanlarda tespit yapabilece¤i, tespit yetkilerinin s›n›rland›r›lm›fl olmas›d›r.
Noterce yap›lacak tespit ifllemi nedir?
Emanet ‹flleri
SIRA S‹ZDE
3
Noterlik Kanunu’nun 62 inci maddesinin birinci f›kras› gere¤ince noterler, saklanmak veya bir flahsa verilmek üzere getirilen emanetleri ayn› Kanunun ilgili hükümS O R U
lerine göre muhafaza ederler.
Her türlü emanet Noterlik Kanunu’nun 101 inci maddesine göre tutulacak bir
tutanak ile kabul edilir. Bu tutanakta ayr›ca emanetin nitelikleri, biliniyorsa gerçek
D‹KKAT
de¤eri, de¤eri tam olarak bilinmiyorsa tahmini de¤eri, ne kadar süre saklanaca¤›,
kime ve ne zaman iade olunaca¤› ve iade flartlar› da gösterilir (NK.m.62,II).
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
N N
SIRA S‹ZDE
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
6
Emanetin noter taraf›ndan en uygun flekilde saklanmas› yasal zorunluluktur
(NK.m.63,I). ‹lgili isterse, emanet bir muhafazaya konulup, kendisi ile noter taraf›ndan mühürlenerek milli bir bankada, banka bulunmayan yerlerde demir kasa
veya sa¤lam bir dolapta saklan›r.
Emanetin para olmas› halinde, noter bu paray› en geçe ertesi gün bankadaki
noterlik emanet cari hesab›na hak sahibinin ad›, soyad› ve adresini göstermek suretiyle yat›r›r.
Resmi Vasiyetname Düzenlemek
Resmi vasiyetname
düzenleyen noter durumu
nüfus dairesine bildirir.
Noterler aç›k veya kapal› olarak verilen vasiyetnameleri saklarlar ve buna dair tutanak düzenlerler. Bu suretle saklanan vasiyetnameler, yapanlar›n ölümleri halinde bilgi verilmesi için, durumu bunlar›n kay›tl› olduklar› nüfus dairelerine yaz› ile
bildirilirler.
Ölüme Ba¤l› Tasarruflarla ‹lgili ‹fller
Ölüme ba¤l› tasarruflarda, düzenlenen ölüme ba¤l› tasarruflar› yapanlar›n ölümleri halinde bilgi verilmesi için, durum bunlar›n kay›tl› olduklar› nüfus dairelerine yaz› ile bildirilir.
Tebligat ‹flleri
Noterlik Kanunu’nun 70 inci maddesinin ilk cümlesinde bu ifllem “Tebli¤i istenen
her nevi kâ¤›t Tebligat Kanunu hükümlerine göre muhatab›na tebli¤ olunur” fleklinde düzenlenmifltir.
Dan›flmanl›k Yapma
1512 say›l› Noterlik Kanunu’nda, noterlerin dan›flmanl›k ifllevini aç›kça öngören
herhangi bir düzenleme mevcut de¤ildir. Bu durum, hiçbir zaman, noterlerin dan›flmanl›k ifllevlerinin bulunmad›¤› anlam›na gelmez.
Noterlik Kanunu’nun 1 inci maddesinde, noterlere, “hukuki anlaflmazl›klar›n
do¤umunu önleme” görevi yüklenmifltir. Yine Noterlik Kanunu’nun 72 nci maddesinin son f›kras› uyars›nca, notere, ifl yapt›racak kimsenin, gerçek arzular›n› tümüyle ö¤renme ve gerçeklefltirece¤i iflleme yans›tma ödevi yüklenmifltir. Öte yandan,
Noterlik Kanunu Yönetmeli¤i’nin 91. maddesinin üçüncü f›kras›nda ise, notere,
hukuki ifllerin belgelendirilmesi esnas›nda, ilgiliye iradesini ve kendi iste¤i ile eksiksiz bir biçimde beyan etmesine olanak veren bir ortam› yaratma ve yap›lan ifllemin niteli¤ine göre, gerekli sorular› sorup ifllemin sonucu hakk›nda ilgiliye aç›klamalarda bulunma yükümü getirmifltir” (TANRIVER, Süha, Noterlik Hukukuna
‹liflkin ‹ncelemeler(1993- 2011), Adalet Yay›nevi, 2011, syf 72).
Kanun ve Yönetmeli¤in düzenlemelerine bak›ld›¤›nda noterlik faaliyetleri s›ras›nda noterin, ifl sahiplerine sa¤lad›¤› katk› sadece klasik noterlik faaliyeti olmad›¤› ayr›ca ifl sahiplerine hukuken yol göstermekte oldu¤u ortaya ç›kmaktad›r.
NOTER‹N DÜZENLEME VEYA ONAYLAMA YOLUYLA
SENET YAPMASI
N
A M A Ç
3
Noterin düzenleme veya onaylama yoluyla senet yapma yetkisini
aç›klamak
Düzenleme Yoluyla Senet
Düzenleme Yoluyla Senedin Yap›l›fl›
Noterlik Kanunu’nun 84 üncü maddesine göre, düzenleme yoluyla senet bir tutanak fleklinde yap›l›r ve bu tutanak flu hususlar› kapsar:
• Noterin ad›, soyad› ve noterli¤in ismi,
• ‹fllemin yap›ld›¤› yer ve tarih (rakam ve yaz› ile),
• ‹lgilinin ve varsa tercüman, tan›k ve bilirkiflinin kimlik ve adresleri ile ayr›ca ilgilinin vergi kimlik numaras›,
• ‹lgilinin gerçek arzusu hakk›ndaki beyan›,
• ‹flleme kat›lanlar›n imzalar› ve noterin imzas› ile noterlik mührü.
Söz konusu tutanakta bunlar›n yan›nda, noterin ilgiliyi tan›y›p tan›mad›¤›, tan›m›yorsa ilgilinin kiflili¤i hakk›nda hangi yoldan kanaat sahibi oldu¤unu gösterir kay›tlar›n, noterin böyle bir kanaate ulaflamamas› ve buna ra¤men ifllemin yap›lmas›n›n istenmesi halinde keyfiyet ve kimli¤in tespiti için getirilen ispat vas›tas›n›n da
bulunmas› gerekir (NK.m.85).
Düzenlenen tutanak, ilgilinin gerçek iste¤i hakk›ndaki beyan› yaz›ld›ktan sonra, okumas› için kendisine verilir. ‹lgili, tutana¤› okur, içindekiler iste¤ine uygunsa, bu husus da yaz›ld›ktan sonra tutana¤›n alt›n› imzalar (NK.m.86).
Düzenleme biçiminde gerçeklefltirilen noter senetlerinin asl› noterlik dairesinde saklan›r ve örne¤i ilgilisine verilir (NK 84/2).
Düzenleme Yoluyla Yap›lan Senetlerin Hukukî Sonuçlar›
Medeni Kanunun 7 inci, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 295 inci ve Noterlik Kanunu’nun 82 inci maddeleri gere¤ince, düzenleme fleklinde yap›lan noter senetleri hem içerik hem de flekil olarak sahtelikleri sabit oluncaya kadar geçerlidirler.
‹cra ve ‹flas Hukuku bak›m›ndan da bu senetler kay›ts›z flarts›z borç ikrar›n›
içermeleri durumunda ilam niteli¤ini haiz belge olarak kabul edilir (‹‹K.m.38). Ancak “resen düzenleme biçimindeki noter senetlerinin ilam niteli¤inde belge say›labilmesi, kanun taraf›ndan iki flart›n birlikte gerçeklefltirilmesine ba¤l› tutulmufltur.
Bunlar: 1-) Re’sen düzenleme biçimindeki noter senedinin münhas›ran bir para
borcu ikrar›n› içermesi, 2-)Bu para borcu ikrar›n›n kay›ts›z ve flarts›z yani tek tarafl› olmas›d›r.” (TANRIVER syf 6).
‹ki tarafa borç yükleyen bir sözleflme noterlikçe re’sen düzenlenmifl olsa bile,
‹cra ve ‹flas Kanunu’nun 38. maddesi uyar›nca ilam niteli¤inde belge say›lamaz
çünkü karfl›l›kl› taahhütleri içeren sözleflmelerde, taraflar›n ifa etmekle yükümlü
bulunduklar› edimler aras›nda s›k› bir ba¤l›l›k vard›r. Bu edimlerden biri di¤erinin
karfl›l›¤›n› oluflturur (EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I. 4. B. syf.
273). Karfl›l›kl› ifalar› içeren sözleflmelerde taraflardan biri kendi yükümlülü¤ünü
ifa etmedikçe ya da ifay› teklif etmedikçe karfl› taraf›n ediminin ifas›n› isteyemez.
Bunun sonucu olarak da tek tarafl› talep ile ‹cra Müdürlü¤ü ifllem yapmayaca¤›ndan hukuk yönünden bu tür sözleflmeler ilam niteli¤inde de¤ildir.
7
8
SIRA S‹ZDE
4
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
SIRA S‹ZDE
Düzenleme yoluyla
yap›lan senetlerin icra ve iflas hukuku aç›s›ndan sonuçlar› nelerdir?
E¤er ilam niteli¤inde oldu¤u iddia edilen bir belge ile takip yap›lacak ise ‹cra
D Ü fi Ü N E Lbelgenin
‹M
Müdürü, dayanak
Noterlik Kanunu’nda öngörülmüfl flekilde yap›l›p yap›lmad›¤›n› kendili¤inden incelemek zorundad›r. Noterlik Kanunu’na göre düzenlenmemifl senet,S ilaml›
O R U senet gibi icraya konulur ise icra emrinin muhatab› icra hâkimli¤ine baflvurarak flikâyet yolu ile yap›lan takibi her zaman iptal ettirebilir.
Re’sen düzenleme yoluyla yap›lan noter senetleri ilam niteli¤inde olmalar› neD‹KKAT
deniyle Türkiye’nin istenilen yerinde takibe konu edilebilir (‹‹K m. 34). Hatta alacakl› takibe bafllad›ktan sonra ikametgâh›n› de¤ifltirir ise takibin yeni ikametgâh›SIRA yere
S‹ZDEhavalesini isteyebilir.
n›n bulundu¤u
N N
Onaylama
Yoluyla Senet
AMAÇLARIMIZ
Onaylama Yoluyla Senedin Yap›l›fl›
Noter
K ‹ ifllemlerinde
T A P onaylama
yolu, noterlik d›fl›nda
düzenlenerek getirilen
ifllemlerde ifllemin alt›ndaki
imzan›n onaylanmas›
TELEV‹ZYON
anlam›na gelir.
‹NTERNET
Noter ifllemlerinde
K ‹ T A Ponaylama yolu, noterlik d›fl›nda düzenlenerek getirilen ifllemlerde ifllemin alt›ndaki imzan›n onaylanmas›na iliflkindir. Burada, hukuki ifllemlerin alt›ndaki imzan›n onaylanmas›, imzay› atan flahsa ait oldu¤unun bir flerhle belgelendirilmesi
fleklinde yap›l›r (NK.m.90,I). Onaylanan imzan›n noter huzurunda
TELEV‹ZYON
at›lm›fl olmas› gerekmez. D›flar›da at›lm›fl olmakla birlikte ilgili taraf›ndan kendisine ait oldu¤u kabul edilen imzalar›n da onaylanmas› mümkündür (NK.m.91).
Onaylama flerhinde afla¤›daki hususlar›n yer almas› gereklidir. (NK.m.92):
‹ N T Eyap›ld›¤›
RNET
• ‹fllemin
yer (rakam ve yaz› ile) tarihi,
• ‹lgilinin kimli¤i, adresi ve vergi kimlik numaras›,
• Noter ilgiliyi tan›m›yorsa, kimli¤i hakk›nda gösterilen ispat belgesi,
• ‹mza noter huzurunda at›lm›flsa bu husus, imza d›flar›da at›l›p huzurda ilgili
imzan›n kendisine ait oldu¤unu kabul etmiflse bu yöndeki beyan›,
• ‹flleme kat›lanlar›n imzalar›, noterin imzas› ve mührü.
Onaylama biçimindeki noter senetlerinin asl› ilgilisine verilir ve imzal› bir örne¤i noterde saklan›r (N K 90/2)
Onaylama Yoluyla Yap›lan Senetlerin Hukukî Sonuçlar›
Onaylama yoluyla senetlerde
imza ve tarih sahteli¤i sabit
oluncaya kadar geçerlidir.
Yaln›zca onaylanan imza ve tarihin sahteli¤i sabit oluncaya kadar geçerlidir.
(NK.m.82, III; MK.m.7).
“Onaylama biçimindeki noter ifllemlerindeki resmilik ise düzenleme biçimindeki noter ifllemlerinden farkl› olarak sadece ispat flart›d›r. Çünkü bu ifllemlerin noter taraf›ndan re’sen düzenleme biçiminde yap›lmas›n› zorunlu k›lan herhangi bir
hüküm mevcut de¤ildir. O halde bu tür senetlerdeki resmi flekil sadece ispat flart›d›r.” (DEL‹DUMAN, Seyithan, Noter ‹fllemlerinde Sahtelik. Türkiye Noterler Birli¤i
Hukuk Dergisi, 15 May›s 2001, say› 110, syf 36).
NOTER‹N ‹fiLEMLER‹NE ‹L‹fiK‹N D‹⁄ER B‹LG‹LER
Noterin ‹mza Yetkisinin Devri
Noterin imza yetkisi verebilece¤i görevliler flunlard›r (NK. m.36,I, NKY. m. 73,I):
1- Üç ay›n› tamamlam›fl stajyerler,
2- Süre aranmaks›z›n, ayn› noterlik dairesinde çal›flan baflkâtip,
3- Üç ay›n› tamamlam›fl kâtiplerden biri veya birkaç›,
9
Tek kâtiple çal›flan noterliklerde kâtibe imza yetkisi verilebilmesi için, üç ay›n›
tamamlamas› koflulu aranmaz (NKY. m. 73,II).
Noterin her hangi bir nedenle görevi bafl›nda bulunmad›¤› s›rada evrak, öncelikle imzaya yetkili kimse taraf›ndan noter ad›na imzalan›r. Bu takdirde imza yerine yetkili flahs›n ad› ve s›fat› da yaz›l›r (NKY. m. 75,II).
Noter, gerekli gördü¤ü takdirde imza yetkisini her zaman geri alabilir. Bu durumda keyfiyeti ilgiliye yaz›l› olarak tebli¤ eder. Ayr›ca, yetkinin geri al›nd›¤› Cumhuriyet Savc›l›¤› arac›l›¤›yla Adalet Bakanl›¤›’na, Valili¤e, Türkiye Noterler Birli¤i’ne ve Noter Odas›na bildirilir. Noter gerekli görürse imza yetkisinin geri al›nd›¤›n› ve bunun tarihini, giderleri kendisine ait olmak üzere, bir gazete ile ilan› Noter Odas›ndan isteyebilir (NKY. m. 75,III).
Noter imza yetkisini kimlere hangi koflullarla devredebilir?
Baflkalar› Ad›na ‹fllem Yapt›r›lmas›
SIRA S‹ZDE
5
Kanun; vekil, veli, vasi, kayy›m, mümessil ve mirasç› s›fat›yla veya dernek, flirket
ve vak›f gibi tüzel kifliler adlar›na noterlik ifllemi yapt›rmak isteyenlerin, s›fat ve
O R U
yetkileri ile ifllemi yapmaya izinli olduklar›n› bildirir bir belge Sgöstermelerini
emretmifltir (NK.m.79,I). Noterlik Kanunu Yönetmeli¤inin 92 inci maddesine göre bu
belgeler flunlard›r:
D‹KKAT
• Vekil için, vekâletname düzenlemeye yetkili hâkim veya noterce onaylanm›fl vekâletname,
S‹ZDE
• Veli için, kendisi ve velayeti alt›nda bulunan küçü¤ünSIRA
nüfus
hüviyet cüzdanlar›,
• Vasi ve kayy›m için, mahkeme karar› ve nüfus hüviyet cüzdanlar›,
AMAÇLARIMIZ
• Mirasç› için veraset belgesi ve nüfus hüviyet cüzdan›,
• Mümessiller için, temsil veya izin kâ¤›d›,
• Köy tüzel kiflili¤ini temsil yetkisini haiz muhtarlar için yetkili idare makamK ‹ T A P
lar›n›n usulüne göre verecekleri yetki belgeleri.
Yukar›da say›lan belgeler usulüne uygun flekilde Noterli¤e ibraz edilmedikçe
noterlerin, baflkalar› ad›na ifllem yapmak isteyenlerin taleplerini yerine getirmesi
TELEV‹ZYON
mümkün de¤ildir.
SIRA S‹ZDE
S O R U
D ‹ K K küçük
AT
Veli, velayeti alt›ndaki
için ifllemi ancak kendisinin
ve küçü¤ün nüfus cüzdan›n›
ibraz ederek yapt›rabilir.
SIRA S‹ZDE
N N
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
Foto¤raf Yap›flt›r›lmas›
Noter taraf›ndan yap›lan ifllemlerle ilgili belgelerden, Noterlik ‹ Kanunu
N T E R N E T Yönetmeli¤inde belirtilenlerde ilgilinin foto¤raf›n›n yap›flt›r›lmas› zorunludur (NK.m.80,I).
Buna göre (NKY.m.93,I);
• Niteli¤i bak›m›ndan tapuda ifllem yapt›r›lmas›n› gerektiren sözleflmelere,
• Niteli¤i bak›m›ndan tapuda ifllem yapt›r›lmas›n› gerektiren vekâletnamelerle, boflanma davalar› için düzenlenecek vekâletnamelere,
• Vasiyetnamelere,
• Mülkiyeti muhafaza kayd›yla yap›lan sat›m sözleflmelerine,
• Gayrimenkul sat›fl vaadine,
• Evlat edinme sözleflmesine,
• Tan›ma senedine,
• Miras taksim sözleflmesine iliflkin olarak düzenlenen belgelere (ifllem kâ¤›tlar›na) ilgilinin foto¤raf›n›n yap›flt›r›lmas› gerekir.
Noterin, ifllemin ve ilgilinin durumuna göre gerekli gördü¤ü veya bizzat ilgilinin kendisinin istemde bulundu¤u durumlarda da ifllem kâ¤›tlar›na foto¤raf yap›flt›r›l›r (NK.m.80,II; NKY.m.93,II).
‹NTERNET
Miras taksim sözleflmesine
ilgililerin resminin
yap›flt›r›lmas› gerekir.
10
Noter ‹fllemlerinde Ç›k›nt›, De¤ifltirme, Fesih, ‹ptal Ve
Düzeltme
Bir noter iflleminde yap›lan
ç›k›nt›lar ilgilinin imzas›n›
ve noterin onay›n›
tafl›mad›kça geçersizdir.
Bir noter iflleminde yap›lan ç›k›nt›lar ilgilinin imzas›n› ve noterin onay›n› tafl›mad›kça geçersizdir. ‹lgilinin imzas›n› ve noterin onay›n› tafl›yan ç›k›nt›lar›n da el yaz›s› ile yaz›lmamalar› gerekir. (NK.m.81,I). Bu hükme göre, ç›k›nt›lar›n geçerli olabilmesi için, ilgilinin imzas› ve noterin onay›ndan baflka ç›k›nt›n›n el yaz›s› ile de¤il daktilo ile yap›lmas› gerekir.
Tamamlanmas›ndan sonra bir noterlik iflleminin de¤ifltirilmesi veya fesih ve iptali veyahut önceki ifllemin nitelik ve de¤eri de¤iflmemek flart›yla düzeltilmesi, önceki ifllemin yap›ld›¤› flekilde yeni bir ifllemle yap›l›r. Yani önceki ifllem düzenleme fleklinde yap›lm›flsa onu de¤ifltirmek, fesih veya iptal etmek için yine düzenleme fleklinde bir ifllem yapmak, önceki ifllem onaylama fleklinde yap›lm›fl bir ifllemse onu de¤ifltirmek, fesih veya iptal etmek için yine onaylama biçiminde bir ifllem
yapmak gerekir. Yeni ifllemin tarih ve numaras›, noterlik dairesinde bulunan önceki iflleme ait kâ¤›da yaz›l›r. E¤er yeni ifllem baflka bir noterlikte yap›l›rsa, bu noterlik, yerini iflleme ait kâ¤›d›n bir nüshas›n›, gerekli aç›klama yap›larak ilk iflleme ait
kâ¤›da ba¤lanmas› için o ifllemi yapan notere gönderir (NK.m.81,II-III)
Noter ‹flleminin Yap›laca¤› Yer
Noter iflleminin kural olarak noterlik dairesinde yap›lmas› gerekir. Bununla birlikte, ifllemin noterlik dairesinde yap›lmas› gecikmeye sebep olacak veya baflka bir
zorluk arz edecekse, sebebi ifl ka¤›tlar›nda gösterilmek suretiyle ifllemin daire d›fl›nda da yap›lmas› mümkündür (N.K.m. 83,I)
NOTER ‹fiLEMLER‹N‹N HÜKÜMLER‹ VE HUKUK‹
SONUÇLARI
N
AM AÇ
4
Noter ifllemlerinin hükümleri ve hukuki sonuçlar›n› aç›klamak
Daha önceki konularda aç›kland›¤› üzere Noterlik Kanunu hükümlerine göre yap›lan bütün ifllemler, hangi flekilde yap›lm›fl olduklar›na bak›lmaks›z›n resmi say›l›rlar (NK.m.82,I). Noterler taraf›ndan düzenleme yoluyla senet fleklinde yap›lm›fl
olan hukuki ifllemler, sahteli¤i sabit oluncaya kadar geçerlidirler (NK.m.82,II). Buna karfl›l›k, onaylama yoluyla senet fleklindeki noter ifllemlerindeki imza onaylamas›, onaylanan imzan›n ilgiliye ait oldu¤unu belgelendirme niteli¤inde olup, hukuki ifllemin içindekileri kapsamaz. Bu nedenle söz konusu ifllemlerde imza ve tarih, sahteli¤i sabit oluncaya kadar geçerlidir (NK.m.82,III). Bunlar›n d›fl›nda kalan
di¤er flekillerde yap›lm›fl olan noterlik ifllemleri ise, aksi sabit oluncaya kadar geçerlidir (NK.m.82,IV).
“Yabanc› bir ülkede, o ülkenin noteri taraf›ndan re’sen düzenlenmifl olan bir
noter senedi, düzenlendi¤i ülkenin yetkili makam› taraf›ndan usulüne uygun bir
biçimde gerçeklefltirildi¤inin oradaki Türk Konsolosu taraf›ndan onaylanm›fl olmas› kayd›yla, Türkiye de resmi senet niteli¤i kazan›r (HUMK m. 296) ve böylece bir
yabanc› noter senedi kay›ts›z ve flarts›z bir para borcu ikrar›n› içermekteyse, Türkiye’de do¤rudan do¤ruya yani ayr›ca bir tenfiz karar› al›nmas›na gerek olmadan
icraya konulabilir (TANRIVER, Süha, Noterlik Hukukuna ‹liflkin ‹ncelemeler(19932011), Adalet Yay›nevi, 2011, syf 12).”
SIRA S‹ZDE
6
Yabanc› bir SIRA
ülke S‹ZDE
noteri taraf›ndan resen düzenlenmifl senetlerin ülkemizdeki geçerlili¤i
nas›ld›r?
S O R U
S O R U
D‹KKAT
D‹KKAT
11
Özet
N
A M A Ç
1
•
•
•
•
•
•
•
•
•
N
AM A Ç
2
•
•
•
•
•
N
A M A Ç
3
Noterlerin genel olarak yapaca¤› ifllemleri aç›klayabilmek,
Noterlik Kanunu’nun 60 ›nc› maddesine göre noterlerin genel olarak yapacaklar› ifller flunlard›r:
Yap›lmas› kanunla baflka bir makam, merci veya
flahsa verilmemifl olan her nevi hukuki ifllemleri
düzenlemek,
Kanunlarda resmi olarak yap›lmalar› emredilen
ve mercileri belirtilmemifl olan bütün hukuki muameleleri bu kanun hükümlerine göre yapmak,
Gayrimenkul sat›fl vadi sözleflmesi yapmak,
Bu kanuna uygun olarak d›flar›da yaz›l›p getirilen kâ¤›tlar›n üzerindeki imza, mühür veya herhangi bir iflareti veya tarihi onaylamak,
Bu kanun hükümlerine göre yap›lan ifllemlerin
dairede kalan as›l veya örneklerinden veya getirilen kâ¤›tlardan örnek ç›kar›p vermek,
Belgeleri bir dilden di¤er dile veya bir yaz›dan
baflka bir yaz›ya çevirmek,
Protesto, ihbarname ve ihtarname göndermek,
Kanunen tescili gereken ifllemleri tescil etmek,
Bu ve di¤er kanunlara verilmifl sair iflleri yapmak.
Noterlerin özel olarak yapabilece¤i ifllemleri s›ralayabilmek,
Noterlik Kanunu’na göre (m.61) noterlerin özel
olarak yapaca¤› ifller flunlard›r:
Tespit ‹flleri,
Emanet ‹flleri,
Resmi Vasiyetname Düzenlemek,
Ölüme Ba¤l› Tasarruflarla ‹lgili ‹fller,
Tebligat ‹flleri
Noterin düzenleme veya onaylama yoluyla senet
yapma yetkisini aç›klayabilmek,
Noterlik Kanunu’nun 84 üncü maddesine göre,
düzenleme yoluyla senet bir tutanak fleklinde yap›l›r ve bu tutanak kanundaki hususlar› kapsar.
Söz konusu tutanakta ayr›ca, noterin ilgiliyi tan›y›p tan›mad›¤›, tan›m›yorsa ilgilinin kiflili¤i hakk›nda hangi yoldan kanaat sahibi oldu¤unu gösterir kay›tlar›n, noterin böyle bir kanaate ulaflamamas› ve buna ra¤men ifllemin yap›lmas›n›n istenmesi halinde keyfiyet ve kimli¤in tespiti için
getirilen ispat vas›tas›n›n da bulunmas› gerekir
(NK.m.85).
Düzenlenen tutanak, ilgilinin gerçek iste¤i hakk›ndaki beyan› yaz›ld›ktan sonra, okumas› için
kendisine verilir. ‹lgili, tutana¤› okur, içindekiler
iste¤ine uygunsa, bu husus da yaz›ld›ktan sonra
tutana¤›n alt›n› imzalar (NK.m.86).
Noter ifllemlerinde onaylama yolu, noterlik d›fl›nda düzenlenerek getirilen ifllemlerde ifllemin
alt›ndaki imzan›n onaylanmas›na iliflkindir. Burada, hukuki ifllemlerin alt›ndaki imzan›n onaylanmas›, imzay› atan flahsa ait oldu¤unun bir flerhle
belgelendirilmesi fleklinde yap›l›r (NK.m.90,I).
Onaylanan imzan›n noter huzurunda at›lm›fl olmas› gerekmez. D›flar›da at›lm›fl olmakla birlikte
ilgili taraf›ndan kendisine ait oldu¤u kabul edilen imzalar›n da onaylanmas› mümkündür
(NK.m.91).
Bu tür senetlerde yaln›zca onaylanan imza ve tarihin sahteli¤i sabit oluncaya kadar geçerlidir
(NK.m.82, III; MK.m.7).
N
AM A Ç
4
Noter ifllemlerinin hükümleri ve hukuki sonuçlar›n› aç›klayabilmek.
Noterlik Kanunu hükümlerine göre yap›lan bütün ifllemler, hangi flekilde yap›lm›fl olduklar›na
bak›lmaks›z›n resmi say›l›rlar (NK.m.82,I). Noterler taraf›ndan düzenleme yoluyla senet fleklinde
yap›lm›fl olan hukuki ifllemler, sahteli¤i sabit
oluncaya kadar geçerlidirler (NK.m.82,II). Buna
karfl›l›k, onaylama yoluyla senet fleklindeki noter
ifllemlerindeki imza onaylamas›, onaylanan imzan›n ilgiliye ait oldu¤unu belgelendirme niteli¤inde olup, hukuki ifllemin içindekileri kapsamaz. Bu nedenle söz konusu ifllemlerde imza ve
tarih, sahteli¤i sabit oluncaya kadar geçerlidir
(NK.m.82,III). Bunlar›n d›fl›nda kalan di¤er flekillerde yap›lm›fl olan noterlik ifllemleri ise, aksi sabit oluncaya kadar geçerlidir (NK.m.82,IV).
12
1. Yap›lmas› kanunla baflka bir makam, merci veya
flahsa verilmemifl olan her nevi hukuki ifllemleri düzenlemek kimin yetkisindedir?
a. Hâkimin
b. Savc›n›n
c. Adalet Bakan›n›n
d. Baflkâtibin
e. Noterin
2. Afla¤›dakilerden hangisi noterlerin yapaca¤› ifllerdendir?
a. Nikâh k›ymak
b. Ceza davalar›nda tespit yapmak
c. fiirketleri ticaret siciline kaydetmek
d. ‹rtifak hakk› vaadi ve ortak mülkün idaresi sözleflmesi yapmak,
e. Medeni Kanun’daki sükna hakk›n› tapu siciline
kaydetmek,
3. Türk Ticaret Kanununa göre Ticari defterleri tasdike
afla¤›dakilerden hangisi yetkilidir?
a. Ticaret Sicil Müdürlü¤ü,
b. Türkiye Noterler Birli¤i,
c. Noter Dairesi,
D) Türkiye Barolar Birli¤i,
e. Dekanl›k,
4. Afla¤›dakilerden hangisi noterlerin yapaca¤› ifllerden
de¤ildir?
a. Taahhütname,
b. Kefaletname,
c. Yarg›lamas› süren hukuk davas›nda tespit,
d. Vasiyetname,
e. Vak›f senedi,
5. Baflkas› ad›na ifllem yapan vekilin noterde ifllem yapabilmesi için öncelikle ne gerekir?
a. Aile vakf› senedi,
b. Yetkili hâkim veya noterce onaylanm›fl vekâletname,
c. Muvafakat name,
d. Tapu senedi,
e. Sulh name,
de¤ildir?
a. Borç senedi,
b. Rehin senedi,
c. Fesih name,
d. ‹braname,
e. Fetihname,
de¤ildir?
a. Acizname
b. fiahadetname,
c. Beyanname,
d. Piyango-kur’a ve toplant› tutana¤›,
e. Vekâletname,
de¤ildir?
a. Çeviri ifllemleri,
b. Hüviyet cüzdan› verme,
c. ‹mza sirküleri,
d. Defter onaylamas›,
e. Örnek ç›kartma,
9. Afla¤›dakilerden hangisi noterlere verilmifl noterlik
d›fl› adli görevdir?
a. ‹mza sirküleri düzenleme
b. Protesto iflleri,
c. ‹hbarname düzenleme
d. Bilirkiflilik yapmak
e. ‹htarname düzenleme,
10. Düzenleme yoluyla yap›lan senetlerde afla¤›dakilerden hangisinin bulunmas› flart de¤ildir?
a. Noterin ad›, soyad› ve noterli¤in ismi,
b. ‹fllemin yap›ld›¤› yer ve tarih (rakam ve yaz› ile),
c. ‹lgilinin gerçek arzusu hakk›ndaki beyan›,
d. ‹flleme kat›lanlar›n imzalar› ve noterin imzas› ile
noterlik mührü.
e. ‹lgilinin foto¤raf›
13
Okuma Parças›
Noterlik, Amerika Birleflik Devletlerinin eyaletleri dikkate al›narak her bir eyalette kendi yap›lar›na göre oluflturulmufltur. Önemine binaen biz bunlardan Kaliforniya Eyaletindeki noter yap›lanmas› hakk›nda bilgi vermek istiyoruz.
Kaliforniya Eyaletinde noter hukuki, mali kurumlar ve
gayrimenkul ifllerinde önemli hizmetler üstlenen kamu
görevlileridir. Kaliforniya’da gerekli koflullar› yerine getirmek görevlerini yürüten 146.000’in üzerinde noter
vard›r. 8214.1, 8214.5, 8219.5 ve 8223 say›l› yasalarda
yer alan noterli¤e iliflkin yeni düzenlemeler 1 Ocak 1999
tarihinden itibaren yürürlü¤ü girmifltir. Noterler için hukuksal de¤ifliklikleri izlemek, görevlerini huzurla yürütmek aç›s›ndan çok önemlidir.
Noter olmak için s›ras›yla flu koflullar yerine getirilmelidir. Kaliforniya eyaletinde mukim olmak, en az 18 yafl›nda olmak, Eyalet Bakanl›¤›nca düzenlenen yaz›l› s›navda baflar›l› olmak, ‹ngilizce okuyup yazar olmak,
a¤›r suçlar veya yüz k›zart›c› suçlardan hüküm giymifl
ya da noterlik göreviyle ba¤daflmayacak yap›da olmamakt›r.
Bu koflullar› tafl›yan kiflilerin bir baflvuru formuyla, parmak izi kart›n› doldurarak bunlar› s›nav yerine teslim
etmeleri gerekir. Parmak izi kart› kiflinin adli sicilinin
araflt›r›lmas› için Adalet Bakanl›¤›na gönderilirken, baflvuru formu da Eyalet Baflkanl›¤› yetkililerince incelemeye al›n›r. Baflvurular›ndan itibaren alt› ay geçtikten
sonra atamas› yap›labilen noterlerin parmak izi araflt›rmas› tekrarlan›r.
Baflvuru ifllemlerini tamamlayan kifliler 30 gün içinde
yemin ederler ve 15.000 dolarl›k bir teminat senedi vilayet maliye bürosuna teslim ederler. 30 günlük süne
içinde bunlar›n yap›lmas›yla baflvuru sahibi noterlik
hizmetine bafllayabilir. Noter baflvurusunda bulunan kifli görev yapmak istedi¤i yeri Eyalet Bakanl›¤›na bildirir.
Kaliforniya kanunlar› kamu yarar›na noterlerin kefalet
vermesini gerektirir. Bu kefaletin noter için bir sigorta
ifllemi olmad›¤›n› belirlemek önemlidir. Kefalet yaln›zca noterlere karfl› ileri sürülebilecek tazminat taleplerini karfl›lamaya yönelik s›n›rl› bir mali fondur. Noterler
ihmal ya da kusurlar› sonucu sonucu verdikleri zararlar›n tamam›ndan ve bunlar›n karfl›lanmas›n› sa¤layan
kefalet kurumuna, ödenen tazminat›n tümüyle kiflisel
olarak sorumludurlar.
Bir noter Kaliforniya Eyaletinin tamam›nda noterlik hizmeti verebilir. Noter yemin ve teminat›n›n geçerli oldu¤u her yerde görev yapar. Noterler bunun yan›nda dü-
zenledikleri tüm belgelere “Kaliforniya Eyaleti-Los Angeles fiehri” gibi bir bafll›k da koyarlar. Bafll›ktaki flehir,
noterin noterlikten önceki ikametgah›d›r.
Makul bir talebi olan ve gerekli ücreti ödemeye haz›r
herkese noterlik hizmeti vermek bir noterin görevidir.
Bu tür bir hizmeti yerine getirmeyen ya da reddeden
noter bu tasarrufundan kaynaklanacak her türlü zarardan sorumludur. Bunun istisnas›, bir Kaliforniya noterinin normal mesai saatleri içinde yetiflmeyecek ifllerle ilgili olarak ifl sahibine hizmet veremeyece¤ini bildirmesi durumudur. Bu istisna eyalet, viyalet, flehir askeri ve
okul bölgelerinde yerel kamu görevlisi olarak çal›flan
noterlere uygulanmaz.
Kaliforniya noterleri noterlik hizmeti vermeyi reddedemezler, hukuka ayk›r› iflleri de yapamazlar. Yapamayacaklar› di¤er ifller kanunlar›n uygulanmas› fleklinde, her
türlü hukuki belgeyi düzenlemek, onaylamak ve her
türlü hukuki belge veya sorun hakk›nda tavsiyede bulunmak gibi ifllerdir. Noterler bu tür talepleri reddederek talepte bulunan bir avukat› göndermelidir.
Kaynak: http://www.noternet.org/tarihce/amerika-birlesik-devletleri-hukukunda-noterlik/#ixzz1PFZ0B9IX
(14.06.2011 tarihinde indirilmifltir.)
14
1.e
2.d
3.c
4.c
5.b
6.e
7.a
8.b
9.d
10.e
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterlerin Genel Olarak
Yapacaklar› ‹fller” konusunu yeniden gözden
geçiriniz.
geçiriniz.
geçiriniz.
geçiriniz.
geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterlerin Özel Olarak
geçiriniz.
geçiriniz.
geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterin Düzenleme veya
Onaylama Yoluyla Senet Yapmas›” onusunu
yeniden gözden geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterin Düzenleme veya
Onaylama Yoluyla Senet Yapmas›” onusunu
yeniden gözden geçiriniz.
S›ra Sizde 1
Noterlik Kanunu Yönetmeli¤inin 7 inci maddesinde Kanuna göre daha somut düzenlemelere yer vermek amac›yla hareket ederek ayr›nt›ya inmifl ve flüpheli bir durumu ortadan kald›rmaya çal›flm›flt›r.
S›ra Sizde 2
Noterler, Türk Ticaret Kanunu ve di¤er kanunlar hükümlerine göre tutulmas› gereken defterleri bu kanunlar uyar›nca onaylarlar. Defter onaylamalar›nda noter
onaylad›¤› defterin nevini, ait oldu¤u y›l›, sayfa say›s›n›,
sözü geçen kanunlar›n emretti¤i flekilde ilgili mercilere
taahhütlü mektupla bildirir. Özel kanunda hüküm bu-
lunmayan hallerde defter onaylamas›, defterin bafl ve
son sayfas›na kaç sayfadan ibaret oldu¤u yaz›lmak ve
her sayfas› numaralan›p mühürlenmek suretiyle yap›l›r.
S›ra Sizde 3
Noterin, bir fleyin veya bir yerin hal ve fleklini, k›ymetini, ilgili flah›slar›n kimlik ve ifadelerini tespit ederler ve
davet edildiklerinde piyango ve özel kurulufllar›n kur’a,
seçim ve toplant›lar›nda haz›r bulunarak durumu belgelendirmesine tespit ifllemi denir.
S›ra Sizde 4
Düzenleme yoluyla yap›lan senetler ‹cra ve ‹flas Hukuku bak›m›ndan kay›ts›z flarts›z borç ikrar›n› içermeleri
durumunda ilam niteli¤ini haiz belge olarak kabul edilir (‹‹K.m.38). Ancak “resen düzenleme biçimindeki noter senetlerinin ilam niteli¤inde belge say›labilmesi, kanun taraf›ndan iki flart›n birlikte gerçeklefltirilmesine
ba¤l› tutulmufltur. Bunlar: 1-) Resen düzenleme biçimindeki noter senedinin münhas›ran bir para borcu ikrar›n› içermesi, 2-)Bu para borcu ikrar›n›n kay›ts›z ve
flarts›z yani tek tarafl› olmas›d›r.
S›ra Sizde 5
Noterin imza yetkisi verebilece¤i görevliler flunlard›r
(NK. m.36,I, NKY. m. 73,I):
• Üç ay›n› tamamlam›fl stajyerler,
• Süre aranmaks›z›n, ayn› noterlik dairesinde çal›flan
baflkâtip,
• Üç ay›n› tamamlam›fl kâtiplerden biri veya birkaç›,
Tek kâtiple çal›flan noterliklerde kâtibe imza yetkisi verilebilmesi için, üç ay›n› tamamlamas› koflulu aranmaz
S›ra Sizde 6
Yabanc› bir ülkede, o ülkenin noteri taraf›ndan re’sen
düzenlenmifl olan bir noter senedi, düzenlendi¤i ülkenin yetkili makam› taraf›ndan usulüne uygun bir biçimde gerçeklefltirildi¤inin oradaki Türk Konsolosu taraf›ndan onaylanm›fl olmas› kayd›yla, Türkiye de resmi senet niteli¤i kazan›r (HUMK m. 296). Böylece bir yabanc› noter senedi kay›ts›z ve flarts›z bir para borcu ikrar›n› içermekteyse, Türkiye’de do¤rudan do¤ruya yani ayr›ca bir tenfiz karar› al›nmas›na gerek olmadan icraya
konulabilir.
DEL‹DUMAN, Seyithan, Noter ‹fllemlerinde Sahtelik.
Türkiye Noterler Birli¤i Hukuk Dergisi, May›s 2001,
say› 110.
EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I. 4.
B. Ankara, 2001.
1, Ankara.
TANRIVER, Süha, Noterlik Hukukuna ‹liflkin ‹ncelemeler(1993- 2011), Adalet Yay›nevi, 2011.
Yararlan›lan ‹nternet Adresleri
15
9
Amaçlar›m›z
N
N
N
Noterlerin haklar›n› aç›klayabilecek,
Noterlerin genel nitelikli yükümlülüklerinin neler oldu¤unu s›ralayabilecek,
Noter ifllemlerinden yasakl›l›¤›n kapsam›n› aç›klayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
• Noterin haklar›
• Ücret hakk›
• Noterin s›r saklamas›
• Hastal›kta istirahat hakk›
• ‹zin hakk›
• Noter ifllemlerinden yasakl›l›k
‹çindekiler
Hukuku
Noterlerin Hak ve
Yükümlülükleri
• NOTERLER‹N HAKLARI
• NOTERLER‹N YÜKÜMLÜLÜKLER‹
• NOTER ‹fiLEMLER‹NDEN
YASAKLILIK
Sayfa Tasar›m: Orgül
Noterlerin Hak ve
Yükümlülükleri
N
NOTERLER‹N HAKLARI
A M A Ç
1
Noterlerin haklar›n› aç›klamak
Hukukta en temel, belki de en önemli kavram, “hak” kavram›d›r. Hak, ‘Hukuken
korunan menfaat, kiflilere tan›nan yetki, davran›fl özgürlü¤ü’ fleklinde tan›mlanabilir. Haklar kamu haklar› ve özel haklar olarak ikiye ayr›labilir.
Kamu haklar›, kamu hukukundan do¤an, genellikle kiflisel, sosyal ve siyasal
haklar olmak üzere üç s›n›fta tasnif edilen haklard›r. Özel haklar ise özel hukuktan do¤an haklard›r. Özel haklar da kendi içinde, niteliklerine, konular›na, devredilip devredilemediklerine, kullan›lmalar›na ve amaçlar›na ve ba¤›ms›z olup olmamalar›na göre çeflitli s›n›fland›r›l›rlar.
Ücret Hakk›
Her ne kadar noterlik kamusal bir faaliyet olsa da, noterler Noterlik Kanunu ve Ücret Tarifesindeki esaslara göre, hizmet alan kiflilerden ücret almaktad›rlar.
Noterler, Noterlik Kanunu ve Ücret Tarifesindeki esaslara göre ücret talep etme
hakk›na sahiptirler.
Noterli¤in ücret tarifelerinin kanunla belirlenmifl olmas›, noterin alaca¤› ücreti
kendi iradesiyle belirleyememesi noterli¤in kamu hizmeti niteli¤inin sonuçlar›ndand›r. Noterin ifl sahibinden ücret almas› noterin ifl sahibine ba¤›ml› olmas›n› gerektirmez. Noter hukuka ayk›r› oldu¤una kanaat getirdi¤i hiçbir ifli yapamaz.
Noterlerin Gelirleri
Noterlerin haklar›ndan olan mesleki gelirlerini üç ana bafll›k alt›nda toplamak
mümkündür.
Ücret Gelirleri
Noterlik Kanunu’nun 112 nci maddesinin birinci f›kras› gere¤ince, noterlerin yapt›klar› ifllemlere ait harç üzerinden hesaplanacak ücretleri ile vasiyetname ve vak›f
senedi düzenlenmesinden al›nacak ücretler, yaz›, bir dilden di¤er dile veya bir yaz›dan di¤er yaz›ya çevirme, karfl›laflt›rma, tescil, emanetlerin saklanmas› ve kanunlar›n harç, vergi ve resimlerden ba¤›fl›k oldu¤u yaz›l› ifllemler ile defter onaylanma-
Noter ücretleri Noterlik
Kanunu ve Ücret
Tarifesindeki esaslara göre
belirlenir.
4
Noterlik Ücret Tarifesi
Türkiye Noterler Birli¤i’nin
mütalaas› üzerine Adalet
Bakanl›¤›’nca belirlenir.
s›ndan ve kanunun ücret almay› öngördü¤ü sair ifllemlerden alacaklar› ücretler ve
noterlerle imzaya yetkili vekillerinin yol ödene¤i miktar›, Türkiye Noterler Birli¤i’nin mütalaas› al›nd›ktan sonra Adalet Bakanl›¤› taraf›ndan düzenlenecek bir tarife ile tespit olunur.
Noter Ücreti: Noterlerin yapt›klar› ifllemlere ait harç üzerinden hesaplanacak
ücretleridir. Ücretlerin al›nmas›nda sayfa hesab› Harçlar Kanunu’ndaki esaslara göre yap›l›r (N.K: m. 113).
Düzenleme Ücreti: Niteli¤i bak›m›ndan tapuda ifllem yap›lmas›n› gerektiren
sözleflme ve vekâletnamelerle, vasiyetname, mülkiyeti muhafaza kayd› ile sat›fl,
gayrimenkul sat›fl va’di, vak›f senedi, evlenme mukavelesi, evlât edinme ve tan›ma, miras›n taksimi sözleflmesi ve di¤er kanunlarda öngörülen sair ifllemler bu fas›l hükümlerine göre düzenlenir. Baflta vasiyetname ve vak›f senedi düzenlenmesinden al›nacak ücretlere düzenleme ücreti ad› verilir (Tarife m.1-12).
Yaz› Ücreti: Noterlikte yaz›lan ifllemlerin as›l veya suret her bir sayfas› için al›nacak ücrete yaz› ücreti ad› verilir (Tarife m1-12).
Bildirim Yaz› Ücreti: Kanunun bildirmekle yükümlü k›ld›¤› ifllemlerin ilgili
mercilere bildirimi için noterlerin, yazacaklar› her tezkere için al›nacak ücrettir (Tarife m.1-12). Bildirim ücretine örnek olarak Noterlik Kanunu 68. maddesine göre
onaylanacak defterlerin nevini, ait oldu¤u y›l›, sayfa say›s›n›, sözü geçen kanunlar›n emretti¤i flekilde mercilerine tek tek veya liste halinde taahhütlü flekilde bildirmek gösterilebilir. Bildirim yaz› ücretine bir di¤er örnek noterlerin kendilerine teslim edilen vasiyetnameleri ve ölüme ba¤l› tasarruflar›, yapan›n ölümünden sonra
durumu yapanlar›n kay›tl› olduklar› nüfus dairelerine yaz› bildirmek için al›nan ücret örnek gösterilebilir.
Çevirme Ücreti: Bir dilden di¤er bir dile veya bir yaz›dan baflka bir yaz›ya çeviriler karfl›l›¤›nda sayfa durumuna göre al›nan ücrettir (Tarife m.1-12).
Karfl›laflt›rma Ücreti: Noterlik d›fl›nda yaz›larak onay için getirilen ifllemlerde,
ibraz olunan evrak›n birbirine uygunlu¤unun karfl›laflt›r›lmas› sebebiyle sayfa say›s›na göre al›nan ücrettir (Tarife m.1-12).
Bir dilden di¤er bir dile veya
bir yaz›dan baflka bir yaz›ya
çeviriler karfl›l›¤›nda al›nan
ücrete Çevirme Ücreti denir.
SIRA S‹ZDE
1
Noterlere saklamak üzere
teslim
S Oedilen
R U eflya, belge
veya de¤erli ka¤›tlar›n
saklanmas› sebebiyle al›nan
ücrete Emanetlerin
D ‹ K K A TÜcreti denir.
Saklanmas›
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
SIRA S‹ZDE
Noterin bildirim
yaz› ücreti ne anlama gelir?
Tescil Ücreti: Kanunlar›n tescilini öngördü¤ü ifllemlerin noter tescil defterine
ifllenmesi nedeniyle al›nan ücrettir (Tarife m.1-12).
Emanetlerin Saklanmas› Ücreti: Noterlere saklamak üzere teslim edilen eflS O Rveya
U
ya veya, belge
de¤erli ka¤›tlar›n saklanmas› sebebiyle y›l üzerinden al›nan
ücrettir (Tarife m.1-12). Emanetlerin saklanmas› için belirlenen ücrette saklanma
süresi, saklanan
niteli¤i ve de¤eri, saklama için özel bir donan›m gerekmesi
D ‹ K K fleyin
AT
etkilidir.
Defter Onaylama Ücreti: Noterler Türk Ticaret Kanunu ve di¤er kanunlar hüSIRA S‹ZDE
kümlerine göre tutulmas› göre tutulmas› gereken defterleri bu kanunlar uyar›nca
onaylarlar (N.K. m. 68). Kanunen onaylanmas› gereken defter, fatura ve benzeri
belgelerin AMAÇLARIMIZ
onaylanmas› (tasdiki) sebebiyle al›nan ücrete defter onaylama ücreti denir. (Tarife m.1-12)
Yol Ödene¤i: Noterlerle imzaya yetkili vekillerinin noterlik dairesi d›fl›nda yapt›klar› ifller Knedeniyle
‹ T A P yap›lacak ifllemin bedeli yan› s›ra ek olarak gidilen yol ve sair masraflar için ald›klar› ücrettir (Tarife m. 1-12).
N N
TELEV‹ZYON
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
‹NTERNET
5
9. Ünite - Noterlerin Hak ve Yükümlülükleri
Memur Vas›tas› ile Tebli¤ Ücreti: ‹lgilinin istemi üzerine ve kanunun öngördü¤ü durumlarda, mahallinde memur vas›tas› ile yap›lacak tebli¤lerde al›nacak ücrettir (Tarife m.1-12).
Sair Ücret: Kanunun ücret almay› öngördü¤ü sair ifllerden al›nacak ücrettir
(Tarife m. 1-12)
Noterlik Kanunu’nun 116 ›nc› maddesi gere¤ince, aksine bir kanun hükmü veya aralar›nda yap›lm›fl bir sözleflme bulunmad›kça, yap›lan ifllemin gideri ilgililer
aras›nda eflit olarak paylaflt›r›l›r.
Noterler taraf›ndan fazla ücret al›nd›¤› veya sarf›na gerek kalmayan tebligat ücreti bulundu¤u harçlara ait zamanafl›m› süresi içinde anlafl›l›rsa, beher flah›stan fazla al›nan k›rk gösterge rakam›n›n ücretin al›nd›¤› y›l›n Bütçe Kanununda gösterilen
memur maafl katsay›s› ile çarp›m› sonucu bulunacak mebla¤› aflan ücretler Adalet
Bakanl›¤› taraf›ndan ilgilisine iade ettirilir ve Bakanl›k, ödeme için notere yap›lacak tebligattan Birli¤e bilgi verir.
Masraf› noter taraf›ndan verilmek suretiyle yap›lan tebligata ra¤men ilgilisine
bir ay içinde paras›n› almaz veya fazla al›nm›fl olan ücretten beher flahsa düflen k›sm› yukar›da gösterilen miktar kadar veya daha az olursa, Türkiye Noterler Birli¤i’ne gönderilir. Para gönderilmedi¤i takdirde Birlik bu husustaki karar›n› ‹cra ve
‹flas Kanunu’nun ilamlar›n icras› hakk›ndaki hükümleri uyar›nca yerine getirtir
(N.K. m. 117).
Kanunun ücret almay›
öngördü¤ü sair ifllerden
al›nacak ücrete Sair Ücret
denir.
Noter Hissesi Geliri
Noterlik Kanunu’nun 118 inci maddesinin ikinci f›kras› gere¤ince, noterler, noterlikte yap›lan ifllemler ve düzenlenen kâ¤›tlar dolays›yla tahsil ettikleri vergi, resim
ve harç tutarlar› üzerinden yüzde üç oran›nda noter hissesi al›rlar.
Ortak Cari Hesap Geliri
Yarg› çevresi içinde birden çok noterlik bulunmas› veya bir ilin belediye s›n›rlar›
içinde her y›l, harç veya damga vergisine tabi de¤eri, belli mebla¤dan fazla olan
noterlik ifllemlerinin yap›lmas›ndan elde edilen her çeflit ücret ve noter hissesi
(N.K. m. 118,II) tutar›n›n yüzde onbeflini aflmamak üzere Noter Odas› Yönetim Kurulunca tespit edilecek oran al›konulduktan sonra, kalan›, ifllemi yapan noterlikçe,
milli bir bankada açt›r›lan ‘’noterlik ortak cari hesab›’’na yat›r›l›r (NK.m.109,›,c.1).
Bu hesapta toplanan paralar, her üç ayda bir o yerdeki ilgili noterlere veya varsa
Noterlik Kanunu’na göre görevlendirilmifl noter vekillerine eflit miktarda ödenir.
(NK.m. 111,I,c.1).
Noterler Büyükflehir s›n›rlar› içerisinde ise ve mülki s›n›rlar içinde hem birinci
s›n›f noterlikler hemde baflka s›n›f noterlikler var ise birinci s›n›f noterlikler için
oluflturulan ortak hesap bu s›n›fa mensup noterlikler aras›nda; di¤er s›n›f noterlikler için kurulduklar› ilçenin mülki s›n›rlar› içinde ki noterlerle ortak hesap birikintileri eflit miktarda paylaflt›r›l›r.
Noterlerin ortak cari hesab› hangi amaca hizmet eder?
Noterlerin Giderleri
SIRA S‹ZDE
Noterlik Kanunu’nun 40 ›nc› maddesinin ikinci f›kras›nda “Noterlik dairesinin her
türlü gideri notere aittir’’ fleklinde aç›kça hükme ba¤lanm›flt›r. Noterlik Kanunu YöS O R getiren
U
netmeli¤inin 5 inci maddesinin beflinci f›kras›nda da, buna aç›kl›k
flu hüküm bulunmaktad›r: “Noterlik dairesinin kiras›, ayd›nlatma, ›s›tma, k›rtasiye, per-
Bir yarg› çevresindeki harç
ve damga vergilerinden
ortak cari hesapta toplanan
paralar noterlere da¤›t›l›r.
2
SIRA S‹ZDE
S O R U
D‹KKAT
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
6
Noterli¤in serbest meslek
olmas› sebebiyle, noterlik
giderlerinin tamam› noterce
karfl›lan›r.
sonel ücretleri, sigorta primleri, ifl yerile ilgili vergi resim ve harçlar, görevin yap›labilmesi için baflkalar›na gördürülen ilgili PTT ücretleri ve vergi mevzuatlar›na göre gider kayd› mümkün olan sair harcamalar noterlik giderleridir.’’
Noterlik giderlerinin tamam›n›n noterden karfl›lanmas› noterli¤in serbest meslek olmas›n›n sonuçlar›ndand›r.
‹zin Hakk›
10 y›ldan fazla hizmeti
bulunan noterlerin 40 gün
y›ll›k izin hakk› vard›r.
SIRA S‹ZDE
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
3
Noterlik Kanunu’nun 57 ve 58 inci maddelerinde düzenlenen izin hakk› sosyal ve
ekonomik haklardand›r. ‹zin hakk› kiflilerin toplum hayat› içindeki sosyal ve ekonomik faaliyetleriyle ilgili hak ve hürriyetlerindendir. ‹zin hakk›, Anayasan›n “sosyal ve ekonomik haklar ve ödevler” bölümünde düzenlenmifltir.
Buna göre, noterlik hizmeti alt› aydan on y›la kadar (on y›l dâhil) olan noterlerin otuz gün, daha fazla hizmeti olan noterlerin ise k›rk gün y›ll›k izin süreleri vard›r. Söz konusu bu sürelere gidifl ve dönüfl süreleri de dahildir (NK.m.57,I,c. 1-2).
Noterlerin y›ll›k izinlerini vermeye yetkili makam ise Adalet Bakanl›¤›’d›r
(NK.m.57,I,c.3). Tüm, noterlik hukuku boyunca Noterli¤in özünde serbest meslek
oldu¤unu ifade etmifltik. Adalet Bakanl›¤›’n›n Notere, anayasal hakk› olan izin kullanmas›nda izin vermeye yetkili makam olmas› çeliflki gibi görünse de, noterli¤in
nerede ise mahkemelerin yetkisine yak›n ve hukuku infla eden ifllemleri nedeniyle izin hakk›n›n s›n›rlar›n›n çizilmesi yerinde bir uygulamad›r. Çünkü kifliler izin
kullanabilir ancak kamunun adalet ihtiyac› izni bekleyemez.
Noterlerin iki y›ll›k izinlerini birlikte kullanmalar› mümkündür. Buna karfl›l›k iki
y›l geçtikten sonra eski izinlerin kullan›lmas› mümkün de¤ildir. Di¤er bir ifadeyle,
iki y›l geçti¤i halde kullan›lmayan izinler tamamen düfler (NK.m.57,II).
Hakl› bir engeli olmaks›z›n iznini onbefl gün geçirenler istifa etmifl say›l›rlar. ‹znini bu süreden az geçirmifl veya görevinden izinsiz olarak ayr›lm›fl olanlar hakk›nda disiplin cezas› uygulan›r. Kanun koyucu burada özel bir düzenleme yoluna
gidip ilk defa 15 izin hakk›n› ihlal edene verilecek disiplin cezas›n›n “k›nama” olaca¤›n› kanun yoluyla düzenlemifltir.
Noterin izinSIRA
hakk›
Noterlik Kanunu’nda nas›l düzenlenmifltir?
S‹ZDE
Mazeret ‹zni Hakk›
Ü fi Ü N E L ‹ M
Noterlerin Dbu
normal y›ll›k izinlerinin yan›nda bir de mazeret izinleri söz konusudur. Kanun bu konuda da aç›k hükümler koymufltur. Noterlik Kanunu’nun 57 nci
O R U ve dördüncü f›kralar› iki de¤iflik mazeret iznini düzenlemekmaddesinin Süçüncü
tedir.
47 nci maddesinin üçüncü f›kras› gere¤ince, hakl› bir enD‹KKAT
geli bulunmak flart›yla noterlere, noterli¤in bulundu¤u yer cumhuriyet savc›s› taraf›ndan, gidifl ve dönüfl dâhil olmak ve on günü geçmemek üzere, mazeret izni veS‹ZDE
rilebilir. BirSIRA
y›l içinde
bu flekilde al›nan izinler toplam› yirmi günü aflt›¤› takdirde
aflan süre y›ll›k izinden düflülür.
NoterlikAMAÇLARIMIZ
Kanunu’nun 57 nci maddesinin dördüncü f›kras› gere¤ince de, Türkiye Noterler Birli¤i organlar›nda çal›flmak ve Türkiye Noterler Birli¤i yahut Adalet
Bakanl›¤›’nca verilen görevler, dolay›s›yla iflinin bafl›ndan ayr›lmak zorunda kalan
noterler, noterli¤in
K ‹ T A Pbulundu¤u yer cumhuriyet savc›s›na haber vermek flart›yla, iflin
gerekli k›ld›¤› süre için mazeret izinli say›l›rlar. Bu izinler y›ll›k izinden hiçbir durumda indirilemez. Kanun koyucu Noterler Birli¤indeki çal›flmalarda veyahut Ada-
N N
TELEV‹ZYON
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
‹NTERNET
7
let Bakanl›¤› taraf›ndan verilen görevlerin kamusal hak olan izinden düflülmesini
engelleyerek bu faaliyetleri kamu yarar›na mesai olarak kabul etmifltir.
Mazeret izni birinci durumda yani kiflisel mazerette cumhuriyet savc›l›¤›ndan
al›nmakta, ikinci durumda yani Adalet Bakanl›¤›’nda ki veyahut Noterler Birli¤inden ki görevlerinde ise cumhuriyet savc›l›¤›na haber vererek kullanmaktad›rlar.
Her iki halde de bu izinlerin Adalet Bakanl›¤›’na bildirilmesi gerekir (NK.m.57,V)
Bir y›l içinde 20 günü aflan
mazeret izinleri y›ll›k izin
süresinden düflülür.
Hastal›k ‹stirahat›
Buna göre, noterlik hizmeti alt› aydan on y›la kadar (on y›l dâhil) olan noterlerin
otuz gün, daha fazla hizmeti olan noterlerin ise k›rk gün y›ll›k izin süreleri vard›r.
Söz konusu bu sürelere gidifl ve dönüfl süreleri de dahildir (NK.m.57,I,c. 1-2).
Noterlerin iki y›ll›k izinlerini birlikte kullanmalar› mümkündür. Buna karfl›l›k iki
y›l geçtikten sonra eski izinlerin kullan›lmas› mümkün de¤ildir. Di¤er bir ifadeyle,
iki y›l geçti¤i halde kullan›lmayan izinler tamamen düfler (NK.m.57,II).
Hakl› bir engeli olmaks›z›n iznini onbefl gün geçirenler istifa etmifl say›l›rlar. Noterlerin bu normal y›ll›k izinlerinin yan›nda bir de mazeret izinleri söz konusudur.
Kanun bu konuda da aç›k hükümler koymufltur. Noterlik Kanunu’nun 47 nci maddesinin üçüncü f›kras› gere¤ince, hakl› bir engeli bulunmak flart›yla noterlere, noterli¤in bulundu¤u yer cumhuriyet savc›s› taraf›ndan, gidifl ve dönüfl dâhil olmak ve
on günü geçmemek üzere, mazeret izni verilebilir. Bir y›l içinde bu flekilde al›nan
izinler toplam› yirmi günü aflt›¤› takdirde aflan süre y›ll›k izinden düflülür.
Bu sürelerin sonunda hastal›klar›n›n devam etti¤i, resmi sa¤l›k kurullar›n›n raporu ile belgelendirilen noterlerin izinleri, kanunda belirtilen miktarlar›n iki kat›
kadar daha uzat›labilir. Bu sürelerin sonunda da iyileflemeyen noterlerin görevlerine Adalet Bakanl›¤›’nca son verilir (NK.m.59,II).
Noterlerin normal y›ll›k izni, mazeret izni veya hastal›k izni nedeniyle noterlikteki görevine ara verilmesi durumunda noterlikteki ifller vekâleten (NK.m.35) yürütülür.
Noterin hastal›¤› halinde izin kullanmas›n›n esaslar› nelerdir?
N
NOTERLER‹N YÜKÜMLÜLÜKLER‹
A M A Ç
2
Noterlerin yükümlülüklerini s›ralamak
SIRA S‹ZDE
4
SIRA S‹ZDE
S O R U
S O R U
Noterlik Kanunu, noterlerin genel nitelikli yükümlülüklerini düzenlemifltir. Biz de
D‹KKAT
kanunun sistemati¤ini alarak konuyu inceleyece¤iz.
N N
SIRA S‹ZDE
Noterlik Görevi ‹le Birleflmeyen ve Noterlerin
Yasakl›
Oldu¤u ‹fller
Noterlik Kanunu m. 50 “Hiçbir hizmet ve görev noterlikle birleflemez” diyerek esas
AMAÇLARIMIZ
kural› ortaya koymufltur. Kural yerinde bir düzenleme olup noterlik gibi çok önemli hukuki faaliyetin, yan›nda bir baflka faaliyeti bar›nd›rmas› mümkün de¤ildir. Ancak noterler yarg› mercilerinin verece¤i ifllerle, ilim ve hay›r kurulufllar baflkan ve
K ‹ T A P
üyelikleri, hakemlik, vasiyeti tenfiz memurlu¤u yapabilirler. Noterler bu faaliyetlerini yerine getirirken esasl› faaliyet alan› olan noterlik bu durumdan olumsuz etkilenmemelidir. Kanun ana kural›n ayn›n, Noterlere;
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
‹NTERNET
8
Hiçbir hizmet ve görev
noterlikle birleflemez
(NK.m.50).
Noterler borsa oyunu oynamak, 657 say›l› Devlet Memurlar› Kanunu’nun 28 inci maddesinin 1 inci f›kras›ndaki anlamda ticaret yapmak, kefil olmak, kendilerine
ait ücretlerden herhangi bir flekilde indirim yapmak, arac› kullanmak, reklâm ve
rekabet niteli¤inde bir eylemde bulunmak, her ne suretle olursa olsun noterlik ücreti hususunda kendi aralar›nda sözlü veya yaz›l› anlaflma yapmakta yasakl›l›k getirmifltir.
Noterlerin Çal›flma Saatlerine Uyma Yükümlülü¤ü
Noterler günlük çal›flma
süreleri d›fl›nda ifl kabul
edemez.
Noterlik dairesinde günlük çal›flma, o yerdeki di¤er resmî dairelerle birlikte bafllar.
Noter odalar›, odada üye bulunan noterliklerin günlük çal›flma ve tatil saatini odan›n her y›lki ola¤an genel kurul toplant›s›nda, bir y›l süre ile uygulanmak üzere
tespit eder ve Türkiye Noterler Birli¤i ile Adalet Bakanl›¤›’na bildirir. fiu kadar ki,
noterlik dairesindeki ifl kabulü süresi o yerdeki di¤er resmi dairelerden en çok bir
saat daha fazla olabilir. Noter, günlük çal›flma süreleri d›fl›nda ifl kabul edemez. 52
nci madde hükümleri sakl›d›r.
Noterlerin Tatilde ‹fl Yapma Yasa¤›
Noterler tatil günlerinde ve ifl günlerinin tatil saatlerinin d›fl›nda herhangi bir noterlik faaliyeti göstermeleri esas›nda yasakt›r. Bu ana kural›n istisnas› vasiyetname
tanzim - tasdiki veya gecikmesinde zarar umulan noterlik ifllemlerdir. Noter tatil
günlerinde ve ifl günlerinde mesai saatleri d›fl›nda noterlik ifllemleri yapmalar› halinde, iflbu flekilde yap›lmas› sebebinin evrakta gösterilmesi ve bu ifllemin yevmiye defterinin tatilden sonraki ilk numaras›na kaydedilmesi kanuni zorunluluktur
(N.K. m.52).
Emredici Hükümlere Uyma Zorunlulu¤u
Noterler, kanunlar›n emredici hükümlerine ayk›r› hususlarda ifllem yapamazlar. Bu
zorunluluk hükmü, imza onaylamas› yap›lan ifllemlerin içeri¤i hakk›nda da uygulan›r.
Meslek S›rr›n› Saklama Yükümlülü¤ü
Noter ve noterlik kâtipleri, görevleri dolay›s›yla ö¤rendikleri s›rlar›, kanunlar›n emretti¤i haller d›fl›nda aç›klayamazlar. Çünkü noterler adalet da¤›t›m›nda her ne kadar avukatlar gibi kurucu unsur olarak say›lmam›fllarsa da ifa ettikleri görev toplumdaki herkesin noterlere tereddütsüz güvenin infla edilmesi gerekmektedir. Bu
tereddütsüz güvende, ifl sahiplerinin s›rlar›n›n korunaca¤› güvenin kanuni güvence alt›na al›nmas›yla mümkündür.
Evrak ve Defterlerin Gizlili¤ine Uyma Yükümlülü¤ü
Noterlik evrak ve defterleri mahkeme, sorgu hâkimli¤i ve Cumhuriyet savc›l›klar›nca veya resmî daireler taraf›ndan, konusu da belirtilmek suretiyle, noterlikte soruflturmaya yetkili k›l›nan kimselerce incelenebilir.
Noterlik evrak ve defterlerinin daire d›fl›na ç›kar›labilmesi, mahkemenin veya
sorgu hâkiminin karar›yla mümkündür. Noterlik evrak ve defterleri sadece serbest
meslek sahibi noterin ticari s›rlar› olarak korunmamakta ayn› zamanda defterlerin
içeri¤i ifl sahiplerinin anayasayla ve yasalarla kiflisel tasarruf ve haklar›na iliflkin bilgiler yer almakta olup. ‹fl sahiplerinin iradesi veya bir mahkeme karar› olmad›kça
üçüncü kifliler taraf›ndan görülmeleri mümkün de¤ildir.
9
Mahkeme veya sorgu hâkimi, incelemeye konu evrak›n dava sonuna kadar
dosyada kalmas›na karar verirse, bu takdirde evrak›n bir örne¤i ç›kart›l›p asl›na uygunlu¤u onaylanarak, asl›n›n yerinde saklanmak üzere notere verilir.
Noterin bulundu¤u yerde inceleme imkân› bulunmamas› sebebiyle evrak›n
baflka bir yere gönderilmesi gerekiyorsa, noterin bulundu¤u yer hukuk hâkimli¤inin onaylayaca¤› örnek, ayn› flekilde saklan›r.
Soruflturma yetkisi bulunan kiflilerle, Cumhuriyet savc›lar›n›n isteyecekleri örnekler noterlik ücretine tabi de¤ildir. Di¤er resmî mercilere verilecek örneklerden
yaln›z yaz› ücreti al›n›r.
Noterlik evrak ve
defterlerinin daire d›fl›na
ç›kar›labilmesi,
mahkemenin karar›yla
mümkündür.
Yafl Tahdidine Uyma Yükümlülü¤ü
Noterler 65 yafl›n› tamamlad›klar›nda, yafl tahdidine tabi tutulurlar. Kendileri istemese dahi yafl s›n›rlamas› nedeniyle emekliye ayr›l›rlar. 65 Yafl›n hesab›nda
Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sand›¤› Kanunun hükümleri k›yasen uygulan›r
(N.K. m.56).
Noterin s›r saklama ve gizli bilgileri aç›klama yükümlülü¤ünün esaslar›
nelerdir?
SIRA S‹ZDE
N
NOTER ‹fiLEMLER‹NDEN YASAKLILIK
A M A Ç
3
5
SIRA S‹ZDE
Noter ifllemlerinden yasakl›l›¤›n ne anlama geldi¤ini aç›klamak.
S O R U
Noterlik Kanunu’nun 76 ›nc› maddesi noter, tan›k, tercüman ve bilirkiflilerin afla¤›D‹KKAT
daki durumlarda noterlik ifllemine kat›lmayacaklar›n› belirtmifltir.
• Noterin kendisi bizzat ilgili ise veya bir ilgili onunun vekili olarak hareket
SIRA S‹ZDE
ediyorsa,
• Aralar›nda evlilik birli¤i kalmam›fl olsa bile ilgililerden birinin kar› veya kocas› ise,
• ‹lgililerden biri ile aralar›nda s›hrî dahi olsa usul veya AMAÇLARIMIZ
füru yahut kan k›s›ml›¤›ndan üçüncü s›hrî h›s›ml›kta ikinci derecede (buy dereceler dahil) civar
h›s›ml›¤› veyahut da evlat edinme iliflkisi varsa,
K ‹ T A P
• ‹lgililerden biri noterin katip ve hizmetlisi ise,
• ‹lgililerden biri aralar›nda 2, 3 ve 4 üncü bentlerde yaz›l› kifliler bulunan bir
flahs›n vekili olarak hareket ediyorsa,
TELEV‹ZYON
• Noterlik ifllemi kendi yarar›na veya aralar›nda 2,3 ve 4 üncü bentlerde yaz›l› kifliler bulunan bir kimse yarar›na bir tasarrufu kaps›yorsa bu durumlar
flahs›nda tecelli eden noter, tan›k, tercüman veya bilirkifli o iflleme kat›lamaz.
‹NTERNET
Baz› kimselerin de tan›kl›k yapamayaca¤›n› kanun özel olarak (NK.m.78) düzenlemifltir. Buna göre;
• Reflit olmayanlar,
• Mahcurlar,
• Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’na göre yeminli tan›k olarak dinlenmeleri mümkün olmayanlar (HUMK.m.245 vd.)
• Noterin kâtip ve hizmetlileri, noter ifllemine tan›k olarak kat›lamazlar.
Bir yerde sadece bir noterin bulunmas› ve onun da herhangi bir noter ifllerini
yasakl›l›¤› (NK.m.76) nedeniyle yapamamas› durumunda, o ifllem, ayn› yerdeki as-
N N
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
10
Noterin kâtip ve hizmetlileri,
noter ifllemine tan›k olarak
kat›lamazlar.
liye hukuk hâkimi, o yerde asliye hukuk hâkimi bulunmuyorsa sulh hukuk hakimi taraf›ndan yap›l›r. (NK.m.77).
Noterlik ifllemini yapan hâkim, Noterlik Ücret Tarifesinde yer alan ücretlerden
hiç birisini ve bu ifllemler dolay›s›yla tahsil edilen vergi, resim ve harç karfl›l›¤› olan
noter hisselerini alamaz. Ancak ifllemin daire d›fl›nda yap›lmas› durumunda, Harçlar Kanunu’nun 34 üncü maddesinde gösterilen yol tazminat›n›n ilgili taraf›ndan
ödenmesi zorunludur (NKY.m.110,III).
11
Özet
N
A M A Ç
1
N
A M A Ç
2
•
•
•
•
•
Noterlerin haklar›n› aç›klamak
Noterlerin haklar›n› bafll›ca iki kategoride incelemek mümkündür. Bunlardan ilki Ücret Hakk›’d›r.
Noterler, Noterlik Kanunu ve Ücret Tarifesindeki
esaslara göre, hizmet alana kiflilerden ücret almaktad›rlar. Noterin gelirlerini s›ralamak gerekirse; Ücret Gelirleri, Noter Hissesi Geliri, Ortak Cari Hesap Geliri s›ralanabilir.
Noterin haklar›ndan ikincisi ‹zin Hakk›’d›r. Noterlik Kanununa göre, noterlik hizmeti alt› aydan
on y›la kadar (on y›l dâhil) olan noterlerin otuz
gün, daha fazla hizmeti olan noterlerin ise k›rk
gün y›ll›k izin süreleri vard›r. Söz konusu bu sürelere gidifl ve dönüfl süreleri de dahildir
(NK.m.57,I,c. 1-2).
Noterlerin y›ll›k izinlerini vermeye yetkili makam
ise Adalet Bakanl›¤›’d›r (NK.m.57,I,c.3).
Noterlerin bu normal y›ll›k izinlerinin yan›nda
bir de mazeret izinleri söz konusudur. Noterlik
Kanunu’nun 47 nci maddesinin üçüncü f›kras›
gere¤ince, hakl› bir engeli bulunmak flart›yla noterlere, noterli¤in bulundu¤u yer cumhuriyet savc›s› taraf›ndan, gidifl ve dönüfl dâhil olmak ve on
günü geçmemek üzere, mazeret izni verilebilir.
Bir y›l içinde bu flekilde al›nan izinler toplam›
yirmi günü aflt›¤› takdirde aflan süre y›ll›k izinden düflülür.
‹zin hakk›n›n bir yönünü de Hastal›k ‹stirahat›
oluflturur. Noterlerden hizmet süreleri befl y›la
kadar (befl y›l dâhil) olanlar üç aya kadar hastal›k istirahat› kullanabilirler. Hizmet süreleri befl
y›ldan on y›la kadar (on y›l dâhil) olan noterler
alt› aya kadar hastal›k istirahat› kullanabilirler.
Hizmet süreleri on y›ldan daha fazla olan noterler ise bir y›la kadar hastal›k istirahat› alabilirler
(NK.m.59,I/1,2,3).
Noterlerin genel nitelikli yükümlülüklerini s›ralamak
Noterin genel nitelikli yükümlülükleri flunlard›r;
Noterlik görevi ile birleflmeyen ve noterlerin yasakl› oldu¤u iflleri yapmamak,
Çal›flma saatlerine uymak,
Tatilde ifl yapmamak,
Emredici hükümlere uymak,
Meslek s›rr›n› saklamak,
• Evrak ve defterlerin gizlili¤ine uymak,
• Yafl tahdidine uymak.
N
AM A Ç
3
•
•
•
•
•
•
Noter ifllemlerinden yasakl›l›¤›n ne anlama geldi¤ini aç›klamak.
Noter ifllemlerinden yasakl›l›k noterin baz› ifllere
kat›lmas›n›n yasaklanmas› anlam›na gelmektedir. Bunlar Noterlik Kanunu’nun 76 ›nc› maddesinde belirtmifltir.
Noterin kendisi bizzat ilgili ise veya bir ilgili onunun vekili olarak hareket ediyorsa,
Aralar›nda evlilik birli¤i kalmam›fl olsa bile ilgililerden birinin kar› veya kocas› ise,
‹lgililerden biri ile aralar›nda s›hrî dahi olsa usul
veya füru yahut kan k›s›ml›¤›ndan üçüncü s›hrî
h›s›ml›kta ikinci derecede (buy dereceler dahil)
civar h›s›ml›¤› veyahut da evlat edinme iliflkisi
varsa,
‹lgililerden biri noterin katip ve hizmetlisi ise,
‹lgililerden biri aralar›nda 2, 3 ve 4 üncü bentlerde yaz›l› kifliler bulunan bir flahs›n vekili olarak
hareket ediyorsa,
Noterlik ifllemi kendi yarar›na veya aralar›nda 2,3
ve 4 üncü bentlerde yaz›l› kifliler bulunan bir
kimse yarar›na bir tasarrufu kaps›yorsa bu durumlar flahs›nda tecelli eden noter, tan›k, tercüman veya bilirkifli o iflleme kat›lamaz.
12
1. Hukuken korunan menfaat, kiflilere tan›nan yetki,
davran›fl özgürlü¤ü olarak tan›mlanan kavram nedir?
a. Esas
b. Yetki
c. Hak
d. Cari
e. Muamele
2. Afla¤›dakilerden hangisi noterlerin haklar›ndan de¤ildir?
a. ‹zin hakk›
b. Mazeret izini hakk›
c. Hastal›k izini hakk›
d. Sendikaya üye olma hakk›
e. Ücret hakk›
3. Afla¤›dakilerden hangisi noterin ücret gelirlerinden
de¤ildir?
a. Noter Ücreti
b. Düzenleme Ücreti
c. Yaz› Ücreti
d. Bildirim Yaz› Ücreti
e. Harç
de¤ildir?
a. Damga
b. Karfl›laflt›rma Ücreti
c. Tescil Ücreti
d. Emanetlerin Saklanmas› Ücreti
e. Çevirme Ücreti
de¤ildir?
a. Defter Onaylama Ücreti
b. ‹mza Ücreti
c. Yol Ödene¤i
d. Memur Vas›tas› ile Tebli¤ Ücreti
e. Sair Ücret
6. Afla¤›dakilerden hangisi Noterlerin yapmaktan yasakl› oldu¤u ifllerden de¤ildir?
a. Borsa oyunu oynamak
b. 657 say›l› Devlet Memurlar› Kanunu’nun 28 inci
maddesinin 1 inci f›kras›ndaki anlamda ticaret
yapmak
c. Siyasi partilere üye olmak
d. Kefil olmak
e. Kendilerine ait ücretlerden herhangi bir flekilde
indirim yapmak
7. Noterlerin yafl tahdidi kaçt›r?
a. 75
b. 55
c. 60
d. 65
e. 70
8. Noterlik dairesindeki ifl kabulü süresi o yerdeki di¤er
resmi dairelerden en çok kaç saat daha fazla olabilir?
a. 5
b. 4
c. 3
d. 2
e. 1
9. Noterlerden hizmet süreleri befl y›la kadar (befl y›l
dâhil) olanlar kaç aya kadar hastal›k istirahat› kullanabilirler?
a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
e. 5
10. Hizmet süreleri befl y›ldan on y›la kadar (on y›l dâhil) olan noterler kaç aya kadar hastal›k istirahat› kullanabilirler?
a. 5
b. 6
c. 7
d. 8
e. 9
13
Okuma Parças›
2011 YILI NOTERL‹K ÜCRET TAR‹FES‹
Madde 1 - Noterler, yapt›klar› ifllemlerden Harçlar Kanunu’na göre ald›klar› harçlar›n yüzde otuzu oran›nda
noter ücreti al›rlar. Bu ücret, bir noterlik iflleminde 2.12TL. dan az olamaz. Bu suretle hesaplanan ücret miktarlar›nda (0.5-KR’n›n) yar›m kuruflun alt›ndaki de¤erler
dikkate al›nmaz.
Madde 2 - Noterler, yapt›klar› vasiyetname ve vak›f senedi düzenlemesinden 96.35 -TL. düzenleme ücreti al›rlar. Bu ifllemlerden vazgeçme veya bunlar›n feshi, iptali ve de¤ifltirilmesi yukar›da belirtilen ücretin üçte biri
oran›nda ücrete tabidir. Düzenleme ücreti al›nmas› gereken bir ifllemde hesap edilecek noter ücreti ile düzenleme ücretinden hangisi fazla ise o ücret al›n›r.
Madde 3 - Noterler, her ne suretle olursa olsun yazd›klar› ka¤›tlar›n dairede kalan nüshas› ile ifl sahibine verilen as›l ve örneklerinin her sayfas›ndan 2.88-TL. yaz›
ücreti al›rlar. Yukar›daki f›krada gösterilen ka¤›tlar›n örneklerinin ifl sahibinin istek ve onay› üzerine, noterlik
dairesinde fotokopi yoluyla ç›kart›lmas› halinde, bu örneklerin her sayfas› da ayn› ücrete tabidir.Özel kanunlar›nda harç, damga vergisi ve resimden muaf tutulan
ifllemleri noter yazd›¤› takdirde, yukar›daki f›kra hükmü gere¤ince yaz› ücreti al›n›r. Tan›kl›k ve onama flerhlerinden yaz› ücreti al›nmaz.
Madde 4 - 1512 say›l› Noterlik Kanunu’nun 103. maddesi hükmü uyar›nca, noter taraf›ndan bir dilden di¤er
dile, bir yaz›dan di¤er yaz›ya çevrilen veya çevirtilen
ka¤›tlar›n her sayfas›ndan 24.12-TL. çevirme ücreti al›n›r. Bir dilden di¤er dile veya bir yaz›dan di¤er yaz›ya
çevrilen veya çevirtilen ka¤›tlar›n 10 veya daha az sat›r› içeren sayfalar›ndan birinci f›krada gösterilenin yar›s›
kadar ücret al›n›r.
Madde 5 - D›flar›da yaz›l›p onama veya tebli¤ için noterli¤e getirilen ka¤›tlar›n karfl›laflt›r›lmas›ndan (As›llar
hariç) sayfa bafl›na 2.88-TL. ücret al›n›r. Özel kanunlar›nda harç, damga vergisi ve resimden muaf tutulan ifllemlerden de bu ücret aynen al›n›r.
Madde 6 - Kanun uyar›nca tescili gereken ifllemlere ait
ka¤›tlardan, ifllem bafl›na maktu olarak 92-KR. tescil ücreti al›n›r.
Madde 7 - Noterler, saklayacaklar› emanetler için (emanet ister eflya, isterse k›ymetli evrak olsun) maktu olarak y›ll›k 6.74-TL. ücret al›rlar. Tutanakta yaz›l› emanetler birden fazla olsa dahi, tek saklama ücreti al›n›r. Emanetlerin saklanmas› ayr›ca gideri gerektirmekte ise noter, birinci f›kra uyar›nca alaca¤› ücretten baflka, bu sebeple yapaca¤› gerçek gideri de ilgilisinden al›r. Emanetler birden fazla kiflilere ait ise, emanetlerin miktar›-
na ve kaplad›¤› yere göre, gider aralar›nda paylaflt›r›l›r.
Saklama süresi kanunca belirtilmifl olan hallerde ücret,
belirtilen süre için peflin olarak al›n›r. Saklama süresi
kanunca belli olmayan emanetlerin ücreti, her y›l peflin
olarak al›n›r. Noterin de¤iflmesi halinde, ayr›lan noter,
ald›¤› saklama ücretinden geriye kalan süreye ait tutar›
yeni notere devreder. Harç, damga vergisi ve resimden
muaf ifllemlerle kamulaflt›rma tebli¤lerinde noter ücreti:
Madde 8 - Noterler, özel kanunlar›nda harç, damga
vergisi ve resimden muaf oldu¤u belirtilen, ancak de¤er içeren ifllemlerden, harç al›nm›fl olsa idi al›nmas›
gereken harc›n yüzde onu oran›nda noter ücreti al›rlar.
De¤er içermeyen bu çeflit ifllemler dolay›s›yla noterler
onad›klar› her imza için 2.44-TL. ücret al›rlar. Özel kanunlar›nda harç, damga vergisi ve resimden muaf oldu¤u belirtilen ve imza onaylamas›n› gerektirmeyen protesto, ihtarname, ihbarname ifllemlerinde ilgilisine tebli¤ edilecek her nüsha için 2.44-TL. ücret al›n›r. Kamulaflt›rma Kanunu hükümleri uyar›nca yap›lacak kamulaflt›rma tebli¤lerinde ilgilisine tebli¤ edilecek her nüsha için 2.44-TL. ücret al›n›r.
Madde 9 - Defterlerin aç›l›fl onaylamas›ndan, yüz sayfaya kadar olanlardan (yüz sayfa dahil) 92-KR., yüz sayfadan yukar› her yüz sayfadan da 34-KR. onaylama ücreti al›n›r. Yüz sayfadan fazla olan defterlerin küsurat›
elli sayfaya kadar olursa ücret al›nmaz. Elli ve daha fazla olursa 34-KR. ücret al›n›r. Ara ve kapan›fl onaylamalar›nda maktu olarak 34-KR. ücret al›n›r. Özel kanunlar›na göre harç, damga vergisi ve resimden muaf olanlara ait defterlerin onaylamas›ndan da, yukar›daki f›kralar
uyar›nca ücret al›n›r.
Madde 10 - Noterler, kanunda öngörülen bildirim yükümlülükleri do¤rultusunda yazacaklar› her yaz› için
92-KR. bildirim yaz› ücreti al›rlar.
Madde 11 - Noterler ve imzaya yetkili vekilleri, noterlik dairesi d›fl›nda ifl yapmak veya Noterlik Kanunu’nun
55 inci maddesi hükmü uyar›nca evrak ve defterleri götürmek için daireden ayr›ld›klar›nda gerekli yol giderlerinden baflka her iflten, her gün için 11.56-TL. yol ödene¤i al›rlar. Noterlik dairesi d›fl›nda piyango, özel ve
resmî kurulufllar›n kur’a, seçim ve toplant›lar›nda haz›r
bulunarak; tutanak düzenlemeleri halinde, noterler ve
imzaya yetkili vekilleri gerekli yol giderlerinden baflka
her iflten, her gün için 106.04-TL. yol ödene¤i al›rlar.
Madde 12 - Arac› noter, iflin gerektirdi¤i her türlü giderden baflka, her ifllem için maktu olarak 65-KR. arac›l›k ücreti al›r.
(K›salt›lm›flt›r...)
14
1. c
2. d
3. e
4. a
5. b
6. c
7. d
8. e
9. e
10. b
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterin Haklar›” bafll›¤›
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterin Haklar›” bafll›¤›
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterin Ücret Hakk›” bafll›¤›
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterin Yükümlülükleri”
bafll›¤› alt›nda size verilen bilgileri gözden
geçiriniz.
geçiriniz.
geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Hastal›k ‹stirahat›” bafll›¤›
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Hastal›k ‹stirahat›” bafll›¤›
ilgili noterlere veya varsa Noterlik Kanununa göre görevlendirilmifl noter vekillerine eflit miktarda ödenir.
S›ra Sizde 3
Noterlik Kanununa göre, noterlik hizmeti alt› aydan on
y›la kadar (on y›l dâhil) olan noterlerin otuz gün, daha
fazla hizmeti olan noterlerin ise k›rk gün y›ll›k izin süreleri vard›r. Söz konusu bu sürelere gidifl ve dönüfl süreleri de dahildir (NK.m.57,I,c. 1-2). Noterlerin iki y›ll›k
izinlerini birlikte kullanmalar› mümkündür. Buna karfl›l›k iki y›l geçtikten sonra eski izinlerin kullan›lmas›
mümkün de¤ildir. Di¤er bir ifadeyle, iki y›l geçti¤i halde kullan›lmayan izinler tamamen düfler (NK.m.57,II).
Hakl› bir engeli olmaks›z›n iznini onbefl gün geçirenler
istifa etmifl say›l›rlar.
Noterlerin bu normal y›ll›k izinlerinin yan›nda bir de
mazeret izinleri söz konusudur. Kanun bu konuda da
aç›k hükümler koymufltur. Noterlik Kanununun 47 nci
maddesinin üçüncü f›kras› gere¤ince, hakl› bir engeli
bulunmak flart›yla noterlere, noterli¤in bulundu¤u yer
cumhuriyet savc›s› taraf›ndan, gidifl ve dönüfl dâhil olmak ve on günü geçmemek üzere, mazeret izni verilebilir. Bir y›l içinde bu flekilde al›nan izinler toplam› yirmi günü aflt›¤› takdirde aflan süre y›ll›k izinden düflülür.
S›ra Sizde 1
Kanunun bildirmekle yükümlü k›ld›¤› ifllemlerin ilgili
mercilere bildirimi için noterlerin, yazacaklar› her tezkere için al›nacak ücrettir (Tarife m.1-12). Bildirim ücretine örnek olarak Noterlik Kanunu 68. maddesine göre onaylanacak defterlerin nevini, ait oldu¤u y›l›, sayfa
say›s›n›, sözü geçen kanunlar›n emretti¤i flekilde mercilerine tek tek veya liste halinde taahhütlü flekilde bildirmek gösterilebilir.
S›ra Sizde 4
Noterlerden hizmet süreleri befl y›la kadar (befl y›l dâhil) olanlar üç aya kadar hastal›k istirahat› kullanabilirler.
Hizmet süreleri befl y›ldan on y›la kadar (on y›l dâhil)
olan noterler alt› aya kadar hastal›k istirahat› kullanabilirler.
Hizmet süreleri on y›ldan daha fazla olan noterler ise
bir y›la kadar hastal›k istirahat› alabilirler
(NK.m.59,I/1,2,3).
S›ra Sizde 2
Yarg› çevresi içinde birden çok noterlik bulunmas› veya bir ilin belediye s›n›rlar› içinde her y›l, harç veya
damga vergisine tabi de¤eri, belli mebla¤dan fazla olan
noterlik ifllemlerinin yap›lmas›ndan elde edilen her çeflit ücret ve noter hissesi (N.K. m. 118,II) tutar›n›n yüzde onbeflini aflmamak üzere Noter Odas› Yönetim Kurulunca tespit edilecek oran› al›konulduktan sonra, kalan›, ifllemi yapan noterlikçe, milli bir bankada açt›r›lan
‘’noterlik ortak cari hesab›’’na yat›r›l›r (NK.m.109,›,c.1).
Bu hesapta toplanan paralar, her üç ayda bir o yerdeki
S›ra Sizde 5
Noter ve noterlik kâtipleri, görevleri dolay›s›yla ö¤rendikleri s›rlar›, kanunlar›n emretti¤i haller d›fl›nda aç›klayamazlar. Çünkü noterler adalet da¤›t›m›nda her ne kadar avukatlar gibi kurucu unsur olarak say›lmam›fllarsa
da ifa ettikleri görev toplumdaki herkesin noterlere tereddütsüz güvenin infla edilmesi gerekmektedir.
Noterlik evrak ve defterleri mahkeme, sorgu hâkimli¤i
ve Cumhuriyet savc›l›klar›nca veya resmî daireler taraf›ndan, konusu da belirtilmek suretiyle, noterlikte soruflturmaya yetkili k›l›nan kimselerce incelenebilir.
Noterlik evrak ve defterlerinin daire d›fl›na ç›kar›labilmesi, mahkemenin veya sorgu hâkiminin karar›yla
mümkündür. Mahkeme veya sorgu hâkimi, incelemeye
konu evrak›n dava sonuna kadar dosyada kalmas›na
karar verirse, bu takdirde evrak›n bir örne¤i ç›kart›l›p
asl›na uygunlu¤u onaylanarak, asl›n›n yerinde saklanmak üzere notere verilir.
Noterin bulundu¤u yerde inceleme imkân› bulunmamas› sebebiyle evrak›n baflka bir yere gönderilmesi gerekiyorsa, noterin bulundu¤u yer hukuk hâkimli¤inin
onaylayaca¤› örnek, ayn› flekilde saklan›r.
1, Ankara.
15
10
Amaçlar›m›z
N
N
N
Noterin Faaliyetinden Do¤an Yükümlülüklerini aç›klayabilecek,
Noterlerin Denetiminin nas›l gerçeklefltirildi¤ini anlatabilecek,
Noterlerin Sorumlulu¤unun kapsam›n› belirtebileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
• Noterin yemin etmesi
• Noterin teminat yat›rmas›
• Noterin denetimi
• Noterin hukuki sorumlulu¤u
• Noterin cezai sorumlulu¤u
• Disiplin sorumlulu¤u
‹çindekiler
Avukatl›k ve
Noterlik Hukuku
Noterin
Faaliyetinden Do¤an
Yükümlülükleri,
Denetimi ve
Sorumluluklar›
• NOTER‹N FAAL‹YET‹NDEN
DO⁄AN YÜKÜMLÜLÜKLER‹
• NOTERL‹KLER‹N DENET‹M‹
• NOTERLER‹N SORUMLULUKLARI
Sayfa Tasar›m: Ersin
Noterin Faaliyetinden
Do¤an Yükümlülükleri,
Denetimi ve Sorumluluklar›
NOTER‹N FAAL‹YET‹NDEN DO⁄AN
YÜKÜMLÜLÜKLER‹
N
A M A Ç
1
Noterin faaliyetinden do¤an yükümlülüklerini aç›klamak.
Noterin, noterlik faaliyeti ile ilgili birçok yükümlülü¤ü bulunmaktad›r. Bu yükümlülükler noterlik faaliyetine iliflkin bir tak›m usul ifllemlerini kapsamakta, noterlik
faaliyetinin yürütülmesi için bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerekmektedir.
Yemin Etmek
Noterlik Kanunu, ilk defa noterli¤e atananlar, ifle bafllamadan önce, ba¤l› bulunduklar› asliye hukuk veya münferit sulh mahkemesinde, kendilerine verilen bu görevi do¤ru ve tarafs›z olarak yapacaklar›na dair vicdan ve namuslar› üzerine and
içerler (NK.m.37).
Noter taraf›ndan yemine iliflkin tutulacak üç nüsha tutana¤›n bir nüshas› Adalet
Bakanl›¤›na gönderilir. Di¤er nüshalardan biri Cumhuriyet Savc›l›¤›nda, öbürü de
noterlikteki dosyas›nda saklan›r.
Teminat Yat›rmak
Noterlik Kanununun 38 inci maddesi, noterlerin, görevleri dolay›s›yla sebep olabilecekleri zararlara ve bu yüzden haklar›nda verilebilecek para cezalar›na karfl›l›k
teflkil etmek üzere, teminat yat›rmalar›n› öngörmüfltür. Noterler görevlerini gere¤i
gibi yapmad›klar› takdirde bundan sorumludurlar (N.K.m.120). Bunun yan›nda,
noterler, bir iflin yap›lmamas›ndan veya hatal› yahut eksik yap›lmas›ndan dolay›
zarar görmüfl olanlara karfl› da sorumludur (NK.m.162).
Noterlik mesle¤ine girenler göreve bafllad›klar› tarihten itibaren iki ay içinde,
noterli¤in bir y›ll›k gayrisafi gelirinin % 5’i nispetinde teminat verirler Teminat yaln›z para olabilir. Yeni aç›lacak olan noterliklerin teminat› noterli¤in ilân›nda gösterilen tahmini gayrisafi gelir üzerinden ödenir. Noterler, ilk y›l› takibeden y›llarda
da bir evvelki y›la ait fiilî gayrisafi gelirlerinin % 1 ini o y›l›n fiubat ay’› sonuna kadar teminat olarak verirler. Teminat paras›, sermayesinin yar›s›ndan fazlas› Devlete ait bulunan millî bir bankaya yat›r›l›r.
‹lk defa noterli¤e atananlar
yemin etmek zorundad›rlar.
4
Noterin yat›raca¤› teminat
para d›fl›nda bir fley olamaz.
Teminat yaln›zca para olabilir. Aynî (menkul veya gayrimenkul rehni) veya
flahsî (kefalet) teminat mümkün de¤ildir (NK.m.38,I,II,III).
Teminat paras› noterlerin görevleri dolay›s›yla sebep olabilecekleri zararlara ve
bu yüzden haklar›nda verilebilecek para cezas›na karfl›l›k teflkil eder. Bu paralar
baflkas›na temlik ve terhin edilemez. Haciz ise, ancak hesaplar›n›n incelenmesi sonucu ortaya ç›kan ve teminattan ödenmesi gereken miktardan fazlas› için
(NK.m.49,I) mümkündür (NK.m.38,V).
Teminat paralar›n› süresi içinde yat›rmayan veya eksik yat›ran noterlere, Adalet
Bakanl›¤›’nca teminat› tamamlamas› için bir ay› geçmemek üzere uygun bir süre
verilir. Bu süre içinde de teminat› tamamlamayan noter istifa etmifl say›l›r
(NK.m.38,VI).
‹mza ve Mühür Örneklerini Göndermek
Noterlik Kanununun 39 uncu maddesi ve Noterlik Kanunu Yönetmeli¤inin 64 üncü maddesi gere¤ince, noterler, göreve bafllad›klar› tarihten itibaren onbefl gün
içinde noterlik mührü ile imzalar›n›n üçer örne¤ini, bulunduklar› yer valili¤ine,
Adalet Bakanl›¤›’na, Türkiye Noterler Birli¤i’ne ve ba¤l› bulunduklar› Noter Odas›na göndermekle yükümlüdürler. Bunun yan›nda, imza yetkisi verilenlerin
(NK.m.36) imzalar›n›n birer örne¤ini de, yetki belgesinin düzenlendi¤i tarihten itibaren onbefl gün içinde ayn› yerlere gönderilmesi gerekir.
SIRA S‹ZDE
1
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
Noterin yat›rmas›
gerekli teminat›n sebebi, amac› ve tutar› nedir?
SIRA S‹ZDE
Harç ve Vergi Toplamak
D Ü fi Ü N E L ‹ M 118 inci maddesinin birinci f›kras›, noterliklerde yap›lan iflNoterlik Kanununun
lemler ve düzenlenen kâ¤›tlar dolay›s›yla bu özel kanunlar uyar›nca ödenmesi gereken vergi, Sresim
O R U ve harçlar›n makbuz karfl›l›¤›nda noter taraf›ndan tahsil olunmas›n› öngörmektedir.
Noterler “vergi, resim ve harçlar ile de¤erli ka¤›t bedelleri” makbuz karfl›l›¤›nD‹KKAT
da tahsil ettiklerinde, tahsil ettikleri vergi, resim ve harç tutarlar› üzerinden yüzde
üç oran›nda noter hissesi al›rlar.
N N
SIRA S‹ZDE
Vergi Dairesine Bildirimde Bulunmak
Noterler ifle bafllad›klar›n›
AMAÇLARIMIZ
vergi dairesine bildirmek
zorundad›rlar.
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
Vergi Usul Kanununun 153 üncü maddesi de serbest meslek erbab›n›n ifle bafllaAMAÇLARIMIZ
ma durumu vergi dairesine bildirmelerini hükme ba¤lam›flt›r. Noterlerde, vergi kanunlar› aç›s›ndan serbest meslek erbab› olmalar› sebebiyle ifl bafllamalar›n› vergi
dairesine bildirimde
K ‹ T A P bulunurlar.
Bölge Çal›flma ve Sosyal Sigortalar Kurumuna Bildirimde
Bulunmak
TELEV‹ZYON
Noterlik Kanununun 45 inci ve ‹fl Kanununun 3 üncü maddesi “Bu Kanunun kapsam›na giren nitelikte bir iflyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, çal›flma konusunu k›smen veya tamamen de¤ifltiren veya herhangi bir sebeple faaliN T E R N ve
E T iflyerini kapatan iflveren, iflyerinin unvan ve adresini, çal›flt›r›yetine son ‹veren
lan iflçi say›s›n›, çal›flma konusunu, iflin bafllama veya bitme gününü, kendi ad›n›
ve soyad›n› yahut unvan›n›, adresini, varsa iflveren vekili veya vekillerinin ad›, soyad› ve adreslerini bir ay içinde bölge müdürlü¤üne bildirmek zorundad›r.” gere¤ince, noterler, noterlik personeli ile yapt›klar› hizmet sözleflmelerini de Bölge Çal›flma Müdürlü¤üne bildirmek zorundad›rlar.
5
10. Ünite - Noterin Faaliyetinden Do¤an Yükümlülükleri, Denetimi ve Sorumluluklar›
Noterlik Kanununun 48 inci maddesi gere¤ince, kâtip ve hizmetlilerle noter aras›ndaki hizmet sözleflmesinden do¤an iliflkiler, bu Kanunda aksine hüküm bulunmad›kça ifl mevzuat›na tabidir. Böylece noterlerin, çal›flanlar› ile ifl akdinden kaynaklanan sorunlarda çal›flanlar ifl kanunun getirdi¤i haklar sa¤lanm›fl olmaktad›r.
SGK’ya Tabi Olmak
5510 say›l› Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu hizmet akdi ile çal›flan› 4/a’l›, ba¤›ms›z çal›flanlar› 4/b’li, kamu görevlilerini de 4/c’li olarak nitelendirmifltir. Yap›lan düzenlemede Avukatlar ve Noterler 4/b’li say›lmaktalar. 4/b’liler yani noterler primlerini kendileri öderler. Noterler kazançlar› ne olursa olsun, 5510
say›l› Kanuna göre, belirlenen prime esas kazanc›n asgari s›n›r› ile bunun 6,5 kat›
aras›nda istenilen miktar bildirilebilme hakk›na sahiptirler, prime esas kazanç alt
s›n›r›n› asgari ücret olarak belirlemifltir. Buna göre, noter asgari ücret ve onun 6,5
kat› aras›nda bir miktar sigortal› Kuruma kazanç olarak bildirmek ile yükümlüdür
(Doç. Dr. M. Fatih UfiAN, Avukat ve Noterlerin Sigortal›l›¤›, Terazi Ayl›k Hukuk
Dergisi Y›l:4, Say›:34, Haziran 2009, s.137). Buna karfl›l›k noterlik personeli ise
4/1-a’l› say›l›r.
Noter ve personelinin sosyal sigortal bak›m›ndan durumu nedir?
N
NOTERL‹KLER‹N DENET‹M‹
A M A Ç
2
SIRA S‹ZDE
2
Noterlerin Denetiminin nas›l gerçeklefltirildi¤ini anlatmak.
SIRA S‹ZDE
S O R U
S O R U
Noterlik Kanunun 121. maddesindeki “Noterlikler, Adalet Bakanl›¤›n›n ve Türkiye
D ‹ K Kdenetim
AT
Noterler Birli¤inin gözetim ve denetimi alt›ndad›r” düzenlemesiyle
ve gözetim makamlar›n› belirlemifltir. Noterlerin kanunun 122 inci maddesinde ise noterlerin y›ll›k denetimlerini düzenlenmifltir.
SIRA S‹ZDE
Adalet Bakanl›¤›
Noterler serbest meslek
erbab› olarak (m.4/1-b)
sigortal›d›rlar.
D‹KKAT
N N
AMAÇLARIMIZ
Noterlik Kanunun 121 inci maddesi gere¤ince, noterlikler Adalet
Bakanl›¤›n›n gözetim ve denetimi alt›ndad›rlar. Adalet Bakanl›¤›, bu gözetim ve denetimini adalet
müfettiflleri ve noterli¤in ba¤l› bulundu¤u asliye mahkemesinin cumhuriyet savc›K ‹ T A P
l›¤› eliyle yapar (NK.m.122,I-III).
Adalet Bakanl›¤›n›n cumhuriyet savc›lar› eliyle yapt›¤› denetim devaml› olup,
y›lda en az bir defa yerine getirilmesi gerekir (NK.m.122,I). Bu denetim ola¤an y›lTELEV‹ZYON
l›k denetim olarak kabul edilmektedir.
Adalet Bakanl›¤›n›n adalet müfettiflleri eliyle yapaca¤› denetim ile Türkiye Noterler Birli¤inin denetiminin zaman› ise, denetim mercilerinin takdirine b›rak›lm›flt›r. Bu merciler, durumun gere¤ine göre takdir ve tespit ettikleri
zamanlarda noter‹NTERNET
likleri denetlerler. (NKY.m.83,I). Bu denetim genellikle ola¤anüstü hallerde baflvurulan bir yoldur.
Noterin, denetimden beklenen sonucunun meydana gelmesi için gerekli kolayl›klar› göstererek denetçiye yard›mc› olmas› gerekir. Özellikle istek halinde, dairedeki ifller aksat›lmamak flart›yla, personel ile gerekli araç ve gereç denetçiye sa¤lan›r (NKY.m.84).
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
Noterler Adalet
Bakanl›¤›n›n
gözetim ve denetimi
alt›ndad›rlar.
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
6
Noterlik Kanununun 121 inci maddesi gere¤ince, noterlikler ayn› zamanda Türkiye Noterler Birli¤inin de gözetim ve denetimi alt›ndad›rlar. Türkiye Noterler Birli¤i gözetim yetkisini ve denetimini Birlik ve noter odalar›n›n baflkan veya üyeleri
aras›ndan yetkili k›laca¤› kimseler ya da denetleme kurulu eliyle yerine getirir
(NK.m.122,IV).
N
NOTERLER‹N SORUMLULUKLARI
AM AÇ
3
Noterlerin Sorumlulu¤unun kapsam›n› belirtmek.
Noterlerin sorumluluklar› hukuki ve cezai sorumluluk olmak üzere iki flekilde ortaya ç›kmaktad›r. Hukuki sorumluluk noterlerin ifllemlerinden dolay› zarar görenlere karfl› zarar› tazminini esas al›rken, cezai sorumluluk ise noter ifllemlerinde karfl›lafl›lan hukuksuzlu¤u ceza boyutunu da içermesi halinde uygulanacak yapt›r›m
ve yöntemi belirler.
Noterlerin Hukuki Sorumlulu¤u
Noter bir iflin eksik yahut
hatal› yap›lmas› sebebiyle
ortaya ç›kan zarar› tazmin
etmek zorundad›r.
Hukuki sorumlulu¤un konusu, noterin zarar görenin u¤ram›fl oldu¤u zarar› gidermek, di¤er bir ifadeyle tazmin etmesidir. Borçlar Hukukunda, hukuki sorumlulu¤un sebepleri kusur (haks›z fiil), sözleflme (akit) ve kanundur.
Noter baflta kendi olmak üzere, Noterlik Kanunun 162 inci maddesinde yer
alan “Stajyer, kâtip ve kâtip adaylar› taraf›ndan yap›lm›fl olsa bile noterleri, bir iflin
yap›lmas›ndan veya hatal› yahut eksik yap›lmas›ndan dolay› zarar görmüfl olanlara karfl› sorumludur” düzenlemesiyle genifl bir sorumluluk çerçevesine sahiptir.
Sorumlulu¤un fiartlar›
Fiil: Noterlik Kanunun 162 inci maddesinin birinci f›kras›nda noterin, baflta kendisi olmak üzere stajyer, kâtip ve kâtip aday› taraf›ndan yap›lm›fl olsa bile bir iflin yap›lmamas›ndan veya hatal› yahut eksik yap›lmas›ndan do¤an zarardan sorumlu oldu¤u ifade edilmifltir.
Hukuka Ayk›r›l›k: Sorumlulu¤a neden olan fiilin ayn› zamanda hukuka ayk›r› olmas› da sorumlulu¤un do¤mas› bak›m›ndan di¤er bir flartt›r. ‹fllemlerin yap›lmas› kanunlara (hukuka) uygun oldu¤u takdirde noterin meydana gelen zarardan
sorumlu tutulmas› söz konusu olamaz.
Zarar: Noterin sorumlulu¤unun söz konusu olabilmesi için üçüncü flart olarak
hukuka ayk›r› fiille meydana gelmifl bulunan bir zarar›n olmas› gerekir. Bu zarar
somut ve ifade edilebilir olmal›d›r.
Salt zarara u¤rama tehlikesinin bulunmas› sorumlulu¤u do¤urmaz. Zira Noterlik Kanununun 162 inci maddesinin birinci f›kras›nda aç›kça “zarar görmüfl” bulunmaktan söz edilmifltir.
‹lliyet Ba¤›: Meydana gelen zararla hukuka ayk›r› fiil aras›nda uygun illiyet
(nedensellik) ba¤› (neden sonuç iliflkisi) bulunmal›d›r. Di¤er bir ifade ile zarar ile
eylem aras›ndaki ba¤ kopmufl olmamal›d›r.
Noterin Hukuki Sorumlulu¤unun Hüküm Ve Sonuçlar›
Tazminat›n hesaplanmas›nda zarar miktar› esas al›nacakt›r. Sebepsiz zenginleflme
yasa¤› ilkesi gere¤ince zarar miktar› tazminat›n tavan miktar›d›r. Bununla birlikte,
7
tazminat miktar› hesaplan›rken, zarar görenin ortak kusuru veya zarara raz› olmas›, zarar verici ifllem sonucu elde edilen menfaatler ve hakkaniyet ölçüleri nazara
al›narak zarardan bir miktar›n indirilerek tazminat miktar›n›n belirlenmesi gerekir.
Haks›z fiilden do¤an davalarda zamanafl›m›, Borçlar Kanunun 60 ›nc› maddesi
gere¤ince, zarar görenin zarar› ve faili ö¤rendi¤i tarihten itibaren bir y›l ve her halde zarara neden olan fiilin vukuundan itibaren on y›ld›r. Bu zamanafl›m› tarihleri
noterlerin hukuki sorumluluklar›nda s›n›rlar›n› belirler.
Noterin hukuki sorumlulu¤unun flartlar› nelerdir?
SIRA S‹ZDE
3
Sorumlulu¤a Karfl› Güvence
Noter aç›s›ndan güvencenin önemi, ödemek zorunda kalaca¤›
tazminat miktar›n›
flahsi malvarl›¤›ndan karfl›layamamas› veya ekonomik yönden çok zor durumda
S O R U
kalmak suretiyle karfl›layabilmesi durumlar›nda ortaya ç›kmaktad›r.
Buna karfl›l›k, zarar görenler aç›s›ndan güvencenin önemi ise, noterin flahsi
malvarl›¤›n›n, u¤rad›¤› zarar› karfl›lamaya yetmemesi halinde arta kalan k›s›m için
D‹KKAT
baflvurabilece¤i baflka bir imkân›n bulunmamas› ile dava ve icra gibi uzun zaman
kayb›na neden olan yollara baflvurmak zorunda b›rak›lmas›n›n önlenmesidir.
SIRA S‹ZDE
Güvence Çeflitleri
S O R U
D‹KKAT
N N
Noterlik Kanunun 38 inci Maddesi: Noterlik Kanununun AMAÇLARIMIZ
38 inci maddesi, noterlik mesle¤ine bafllayanlar›n, noterli¤in y›ll›k gayrisafi gelirinin bafllang›çta yüzde
befli ve müteakip y›llarda yüzde biri oran›nda teminat yat›rmalar›n› öngörmektedir.
Teminat›n, noterlerin görevleri dolay›s›yla sebep, olabilecekleri
ve bu
K ‹ T zararlara
A P
yüzden haklar›n verilebilecek para cezalar›na karfl›l›k teflkil etti¤i, ayn› maddenin
beflinci f›kras›nda belirtilmifltir. Noter aleyhine Noterlik Kanununun 162 inci maddesi gere¤ince açt›¤› tazminat davas›n› kazanan kimsenin elindeki
birlikte
T E L E V ‹ Zilamla
YON
Adalet Bakanl›¤› veya cumhuriyet savc›l›¤›na baflvurmas› ve bu mercilerin de teminat›n yat›r›lm›fl bulundu¤u bankaya talimat vermesiyle ilgili bankan›n ödemeyi
yapmas› gerekir.
‹ N T E Rödemek
NET
Hukuki Sorumluluk Fonu: Türkiye Noterler Birli¤i, tazminat
zorunda kalan noterleri korumay› amaçlayan “Türkiye Noterler Birli¤i Hukuki Sorumluluk Fonu” ad› alt›nda bir fon kurmufl bulunmaktad›r.
Bu yönetmelik, noterin flahsi sorumlulu¤unu Türkiye Noterler Birli¤ine geçirmemektedir. Bu nedenle, zarar görenin Türkiye Noterler Birli¤inden bir talep
hakk› bulunmamaktad›r. Aleyhine aç›lan tazminat davas›n› kaybeden noterin
ödemek zorunda kald›¤› miktar, söz konusu Yönetmelikteki flartlar ve s›n›rlamalar dâhilinde, Türkiye Noterler Birli¤i Yönetim Kurulunun karar›yla, fondan kendisine ödenir.
Malî Sorumluluk Sigortas›: Mesuliyeti söz konusu olabilecek herkes, mesuliyetlerine karfl› kendisini sigorta ettirebilir. Mesuliyet sigortas›, hiçbir flekilde flahs›n
(noterin)sorumlulu¤unu ortadan kald›rmaz. Bu, genel sigorta anlay›fl›na da uygundur. Mesuliyet sigortalar›nda Sigortalayan›n yapt›¤›, sigortalatan› tehlikenin zarar
veren sonuçlar›ndan kurtarmakt›r. Mesuliyet sigortas›, mamelekin pasifindeki artmaya karfl› yap›l›r (GÜRLER, Cemalettin. Sigorta Hukuku Ders Notlar›, ADUZEP
Yay›nlar›, 2011).
SIRA S‹ZDE
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹ NBirli¤i
TERNET
Türkiye Noterler
Hukuki Sorumluluk Fonu,
tazminat ödemek zorunda
kalan noteri korumay›
amaçlar.
8
Noterlerin Cezai Sorumlulu¤u -Görevle ‹lgili Suçlar
Türk Ceza Kanununda Düzenlenen Suçlar (3. Dz)
organlar›nda görev alanlar,
görevleriyle ilgili suçlardan
devlet memuru gibi sorumlu
tutulur.
Noterlik Kanununun 151 inci maddesinin birinci f›kras›, noterlerin, geçici yetkili
noter yard›mc›lar›n›n, kâtiplerin ve kâtip adaylar›n›n noterlikteki görevleri, Türkiye Noterler Birli¤i organlar›ndan görev alan noterlerin ise ayr›ca bu görevleri s›ras›nda veya görevleri sebebiyle iflledikleri suçlardan dolay›, eylemlerinin niteli¤ine
göre Türk Ceza Kanununun Devlet memurlar›na ait hükümleri uyar›nca cezaland›r›lmalar›n› öngörmektedir.
SIRA S‹ZDE
SIRA
S‹ZDE
Noterin cezai
sorumlulu¤unun
esaslar› nelerdir?
4
Noterlik Kanununda Düzenlenen Suçlar
Noter ‹fllemlerinde Tahrifat
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
S O R U düzenlenen suçlardan ilki noter ifllemlerinde tahrifat ad› alt›nNoterlik Kanununda
da düzenlenen suçlard›r. Buna göre; Eski tarihle evrak düzenleyen, yevmiye defterinde numara
harç, damga, kontrato veya sair vergiler ödenmelerine esas
D ‹ K Kay›ran,
AT
olarak düzenledi¤i beyannamelerde yahut bunlara eklenen makbuzlarda tahrifat
yapan noter görevlileri ile kâtiplerine ve kâtip adaylar›na Türk Ceza Kanununca
SIRA S‹ZDE
daha a¤›r bir ceza tayin edilmedi¤i takdirde üç y›ldan befl y›la kadar hapis ve 1.000
liradan 3.000 liraya kadar a¤›r para cezas› verilir. (NK.m.158).
N N
AMAÇLARIMIZ
Yasaklara Ayk›r› Hareket
Noterlik Kanununun 50 inci maddesinin üçüncü f›kras›, noterlerin borsa oyunu
oynamalar›n›,
Devlet memurlar› Kanunun 28 inci maddesinin birinci f›kK ‹ 657
T A say›l›
P
ras› anlam›nda ticaret yapmalar›n›, kefil olmalar›n›, kendilerine ait ücretlerden herhangi bir flekilde indirim yapmalar›n›, arac› kullanmalar›n›, reklam ve rekabet niteli¤inde birT eylemde
E L E V ‹ Z Y O Nbulunmalar›n› ve her ne suretle olursa olsun noterlik ücreti hususunda kendi aralar›nda sözlü veya yaz›l› anlaflma yapmalar›n› yasaklam›flt›r. Noterlik Kanunun 157 inci maddesinin birinci f›kras› gere¤ince, bu yasaklara ayk›r›
hareket eden noterlere ilk defas›nda 1.000 liradan 5.000 liraya kadar a¤›r para ceTERNET
zas› verilir.‹ NEylemin
tekerrürü halinde ise verilecek ceza 3.000 liradan az olamaz.
Söz konusu yasaklara ayk›r› hareket eden noter bu eyleminde arac› kullan›rsa,
bu (arac›) kimseye de 500 liradan 2.000 liraya kadar a¤›r para cezas› verilir. E¤er
arac›l›k yapan, Türk Ceza Kanununun uygulanmas›nda memur say›lan (T.C.K. m.
279) bir kimse veya noter kâtibi yahut kâtip aday› ise, ilk defas›nda 1.000 liradan
5.000 liraya kadar, tekerrür halinde ise 3.000 liradan az olmamak üzere a¤›r para
cezas› ile cezaland›r›l›r. (NK.m.157,II-III)
Noterlik Kanununun 157 inci maddesinin dördüncü f›kras›, noterler aras›nda
rekabete sebep olacak eylem ve harekette bulunan, noterlik iflleminin flahs›na veya mensup oldu¤u kurulufla menfaat sa¤layan bir noterde yapt›ran kifliler ve özellikle Noterlik Kanununun 166 ›nc› maddesinin onikinci bendi uyar›nca, düzenlenen protokole taraf teflkil eden resmi ve özel kurulufllar memur ve sair görevlilerinden protokoldeki esaslara ayk›r› eylem ve harekette bulunanlarla bu suça ifltirak eden noterler, eylem ve hareketleri (Türk Ceza Kanununca) daha a¤›r bir cezay› gerektirmedikçe para cezas› ile cezaland›r›l›rlar.
9
Noterlikler Ortak Cari Hesab›yla ‹lgili Yükümlülükleri Yerine Getirmemek
Noterlik Kanunun 109 uncu maddesinin birinci f›kras›nda belirlenen -noterlik hissesinin yat›r›lmas›- görevleri yerine getirmeyen noter odas› yönetim kurulu baflkan
ve üyeleri hakk›nda, fiillerinin derecesine göre, Türk Ceza Kanunun 230 ve 240 ›nc› maddeleri uygulan›r. (NK.m.159,II/a).
Noter Odas› Genel Kurulunca masraflar›n görevli notere ödenmesi, hesap bakiyesinin noterlere bölünmek veya gereken yerlere ödenmek üzere bankadan çekilmesi ve buna iliflkin di¤er görevlerin yap›lmas› hususunda görevlendirilen noterler, bu görevlerle ilgili kusurlu eylemleri di¤er kanunlarca daha a¤›r bir cezay›
gerektirmedikçe bir y›ldan üç y›la kadar hapis ve 500 liradan 2.000 liraya kadar
a¤›r para cezas› ile cezaland›r›l›rlar. (NK.m.159,III).
Gözetim ve Denetim Görevinin ‹hlâli
Noterlik Kanununun 160 ›nc› maddesine göre; noterlik dairesinde çal›flan kâtiplerin ve kâtip adaylar›n›n görevlerinden dolay› iflledikleri suçlara ifltiraki bulunmad›¤› takdirde noter, bu kimseler üzerindeki gözetim ve denetim görevini yerine getirmedi¤i sabit olmak kofluluyla, Türk Ceza Kanunun 257/2 inci maddesi hükmüne göre sorumludur.
Notere Ve Noter Görevlilerine Karfl› ‹fllenen Suçlar
Noterler, geçici yetkili noter yard›mc›lar›, noter vekilleri ile noter kâtipleri ve kâtip
adaylar›na karfl›, noterlikteki görevleri (Türkiye Noterler birli¤i organlar›nca görev
alan noterler ise ayr›ca bu görevleri) s›radan veya görevleri sebebiyle ifllenen suçlar hakk›nda Türk Ceza Kanununun Devlet memurlar› aleyhine ifllenmifl suçlara
iliflkin hükümleri uygulan›r (NK.m.152).
Noterlik Kanununda noterler için düzenlenen suçlar nelerdir?
Soruflturma ve Kovuflturma
SIRA S‹ZDE
Notere karfl› ifllenen suç,
devlet memuruna karfl›
ifllenmifl suç gibi
cezaland›r›l›r.
5
SIRA S‹ZDE
Soruflturma
S O R U
Noterler hakk›nda soruflturman›n nas›l yap›laca¤› Noterlik Kanunun
124 üncü
maddesinde düzenlenmifltir. Buna göre bir noter hakk›nda soruflturma yap›lmas›n› gerektiren hallerde, soruflturmay› Adalet Bakanl›¤›, adalet müfettifllerine veya
D‹KKAT
cumhuriyet savc›lar›na yapt›r›r (NK.m.124,I).
Adalet müfettiflli¤i veya cumhuriyet savc›l›klar›na herhangi bir flikâyet yap›l›r
SIRAderhal
S‹ZDE gerekli soveya bu merciler noterin yolsuz bir iflleminden haberdar olursa,
ruflturmay› yaparak düzenleyecekleri evrak› Adalet Bakanl›¤›na gönderirler
(NK.m.124,II). Adalet müfettiflleri ve cumhuriyet savc›lar› gerek gördükleri takdirAMAÇLARIMIZ
de, noterlik dairesindeki evrak, defter ve ciltbentleri daire içinde muhafaza alt›na
alabilirler (NK.m.124,III).
Adalet Bakanl›¤›, düzenlenen soruflturma evrak›n›n suç niteli¤inde
K ‹ T A Polmay›p, disiplin kovuflturmas›n› gerektiren eylemlerle ilgili k›s›mlar›n›n bir örne¤ini Türkiye
Noterler Birli¤i Disiplin Kuruluna intikal ettirir. (NK.m.124,IV).
N N
Kovuflturma
TELEV‹ZYON
Kovuflturma ‹zni: Noterlerin, görevden do¤an veya görev s›ras›nda iflledikleri
suçlardan dolay› kovuflturma yap›labilmesi Adalet Bakanl›¤›n›n iznine ba¤l›d›r
‹NTERNET
(NK.m.153).
S O R U
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
10
Noterlerin, görevden do¤an
veya görev s›ras›nda
iflledikleri suçlardan dolay›
kovuflturma yap›labilmesi
Adalet Bakanl›¤›n›n iznine
ba¤l›d›r.
Kovuflturma Usulü: Adalet müfettiflleri veya mahalli cumhuriyet savc›s› taraf›ndan düzenlenen dosya Adalet Bakanl›¤› Ceza ‹flleri Genel Müdürlü¤ü’ne tevdi
olunur. ‹nceleme sonunda kovuflturma yap›lmas› gerekli görüldü¤ü takdirde
(NK.m.153) dosya, suçun ifllendi¤i yer A¤›r Ceza Mahkemesine en yak›n bulunan
A¤›r Ceza Mahkemesine gönderilir. Cumhuriyet savc›s› befl gün içinde iddanamesini düzenleyerek dosyay› son soruflturman›n aç›lmas›na veya aç›lmamas›na yer olmad›¤›na karar vermek üzere A¤›r Ceza Mahkemesine verir. ‹ddianamenin bir örne¤i, Ceza Muhakemeleri Usul Kanununun hükümleri uyar›nca, hakk›nda kovuflturma yap›lan notere tebli¤ olunur. Bu tebli¤ üzerine noter, kanunda yaz›l› süre
içinde baz› delillerin toplanmas›n› ister veya kabule de¤er bir istemde bulunursa
nazara al›n›r. Gerekirse soruflturma Baflkan taraf›ndan derinlefltirilir. Haklar›nda
son soruflturman›n aç›lmas›na karar verilen noterlerin duruflmalar›, suçun ifllendi¤i
yer A¤›r Ceza Mahkemesinde yap›l›r (NK.m.154).
‹tiraz Hakk›: Kovuflturma s›ras›nda suçun ifllendi¤i yer veya ona en yak›n A¤›r
Ceza Mahkemesi taraf›ndan verilen kararlara karfl› cumhuriyet savc›s› veya san›k
taraf›ndan gelen hükümler uyar›nca itiraz olunabilir. Bu itiraz, suçun ifllendi¤i yer
A¤›r Ceza Mahkemesi hariç olmak üzere, itiraz edilen karar› veren mahkemeye en
yak›n A¤›r Ceza Mahkemesince incelenir. (NK.m.155)
A¤›r Cezay› Gerektiren Suçüstü Hali: Noterlik Kanununun 156’›nc› maddesi
gere¤ince, a¤›r cezay› gerektiren bir suçüstü halinde, Ceza Mahkemeleri Usulü Kanununun genel hükümleri uygulan›r.
Noterlerin Disiplin Sorumlulu¤u
Noterlerin disiplin sorumlulu¤una iliflkin olarak bu paragrafta ele alaca¤›m›z hususlar, kural olarak noter vekilleri ve geçici yetkili noter yard›mc›lar› hakk›nda da
geçerlidir (NK.m.197,I)
Disiplin Cezas›n› Gerektiren Suçlar (3.Dz)
Noterlik Kanununda, noterlere disiplin cezas› verilmesini gerektiren durumlar genel ifadelerle bu Kanunun 125 inci maddesinde belirtilmifl,
• Mesle¤in vakar ve onuruna ayk›r› eylem ve hareketlerde bulunmak,
• Görevi yapmamak veya kusurlu olarak yapmak,
• Görevin gerektirdi¤i güveni sars›c› hareketlerde bulunmak.
Disiplin Cezalar›
Noterlere verilecek disiplin cezalar› Noterlik Kanunun 126 ›nc› maddesinde say›lm›flt›r. Buna göre söz konusu cezalar flunlard›r;
• Uyarma; Notere görevinde daha dikkatli davranmas› gerekti¤ini yaz› ile bildirmektir (NK.m.126/A).
• K›nama; Notere, görevinde veya davran›fl›nda kusurlu say›ld›¤›n› yaz› ile bildirmektir (NK.m.126/B).
• Para Cezas›; 250 liradan 5.000 liraya kadard›r (NK.m.126/C)
• Geçici Olarak ‹flten Ç›karma: Noteri, s›fat› sakl› kalmak flart›yla bir aydan alt› aya kadar görevinden yaklaflt›rmakt›r (NK.m.126/D).
• Meslekten Ç›karma: Bir daha atanmamak üzere noterlikten ç›karmakt›r
(NK.m.126/E).
Noterlik Kanunun 127 inci maddesinin üçüncü f›kras›nda bu husus “Disiplin
Kurulu verece¤i cezay›, s›raya ba¤l› kalmaks›z›n serbestçe takdir eder” fleklinde
ifade edilmifltir. Noterlik Kanunun 157 inci maddesine göre iki defa hüküm giyen
11
notere “Meslekten Ç›karma Cezas›” verilmesi zorunludur. Ancak kanunun aç›kça
emretti¤i hallerde “meslekten ç›karma cezas›”n›n verilmesi zorunludur.
(NK.m.127.I)
K›nama cezas› alan notere
görevinde veya davran›fl›nda
kusurlu say›ld›¤›n› yaz› ile
bildirilir.
Noterlik Kanununda düzenlenen disiplin suçlar› ve cezalar› nelerdir?
SIRA S‹ZDE
Herhangi bir disiplin cezas› ald›ktan sonra befl y›l içinde, kendisine ayn› disipD Ü fi Ü N E L ‹ Mnotere, 126
lin cezas›n›n verilmesini gerektiren bir eylem veya harekette bulunan
›nc› maddedeki s›raya göre daha a¤›r olan cezalardan birisi verilir (NK.m.127,II-III,c.2).
S O R U
Hakl› bir engeli olmaks›z›n izin süresini onbefl günden daha az bir süre geçiren
veya görevinden izinsiz olarak ayr›lan noterlere ilk defas›nda en çok “k›nama” ceD‹KKAT
zas› verilir. (NK.m.58).
Noterlik Kanunun 109 uncu maddesi gere¤ince ortak ifllemlere ait gelir tutar›S‹ZDE
n›n hesaba yat›r›lacak k›sm›n› süresi içinde yat›rmayan notereSIRA
ilk defas›nda
“k›nama” cezas› verilir ve cezaland›r›lmalar›na konu olan ifllemden elde ettikleri ücret
ve noter hissesi tutar›n›n tamam› al›narak bankadaki noterlikler ortak cari hesab›AMAÇLARIMIZ
na yat›r›l›r (NK.m.159,I).
Noterlik Kanunun 109 uncu maddesinin son f›kras› gere¤ince, ücret ve noter
hissesi miktar›n›n beli bir oran›n›n ortak hesaba yat›r›lmas› gereken
K ‹ T A Pifllerini yapmaktan kaç›nan notere “k›nama” cezas› verilir (NK.m.159,II/b).
Noterlik Kanununun noter kâtibi olabilme flartlar›na iliflkin 44 üncü maddesindeki hükümlere ayk›r› hareket eden noterlere ilk defas›nda en
az “k›nama” cezas›
TELEV‹ZYON
verilir (NK.m.45,VII).
Noterlik Kanunun, kâtip adaylar› ile yap›lacak olan sözleflmeye iliflkin 45 inci
maddesinin ilk befl f›kras› hükümlerine ayk›r› hareket eden noterlere ilk defas›nda
‹NTERNET
en az “k›nama” cezas› verilir (NK.m.45,VII).
Noterin bir ceza kovuflturmas› sonunda hüküm giymifl yahut beraat etmifl olmas›, hakk›nda disiplin cezas› uygulanmas›na engel teflkil etmez (NK.m.142,I). Ancak,
disiplin ifllem ve karar›na konu teflkil eden fiilinden dolay› ceza soruflturmas› aç›lm›fl bulunan noter hakk›ndaki disiplin kovuflturmas›, söz konusu soruflturma kesin
bir karar veya hükümle sonuçlan›ncaya kadar bekletilir (NK.m.142,II).
6
S O R U
D‹KKAT
N N
Disipline ‹liflkin Usul Hükümleri
Disiplin Mercii: Noterlik Kanununun 130 uncu maddesinin birinci f›kras› gere¤ince, noterler hakk›ndaki disiplin kovuflturmas› Türkiye Noterler Birli¤i Disiplin
Kurulu taraf›ndan yap›l›r.
Kovuflturma Usulü: Disiplin Kurulu flikâyet veya ihbar üzerine çal›fl›r. Herhangi bir flikâyet veya ihbar Disiplin Kuruluna, Adalet Bakanl›¤› veya Türkiye Noterler Birli¤i taraf›ndan intikal ettirilir (NKY.m.129,I). Kendisine bir flikâyet veya ihbar intikal eden Disiplin Kurulu öncelikle konunun kovuflturmaya de¤er olup olmad›¤› hakk›nda bir karar verir. (NK.m.130,III;NKY.m.129,II)
Disiplin Kurulu kovuflturmaya yer oldu¤una karar verirse, bu ifli incelemek için
bir üyesini görevlendirir. Bu üye, delilleri toplar, gerekli gördü¤ü kimselerin ifadelerini yeminli olarak al›r ve flikayet olunan noterin savunmas›n› da ald›ktan sonra
dosyay› bir rapor ile birlikte kurula verir. Bu raporun en geç üç ay içinde kurula
vermesi gerekir. Ancak, iflin gerektirdi¤ine kanaat getirildi¤i takdirde, bu süre, kurul taraf›ndan iki ay daha uzat›labilir. Kurul, raporun kendisine verilmesinden itibaren en geç iki ay içinde ifli sonuçland›rmak zorundad›r (NK.m.132;NKY.m.130).
SIRA S‹ZDE
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
Noter bir ceza
kovuflturmas›ndan beraat
etse bile hakk›nda disiplin
cezas› uygulanabilir.
12
Bakanl›¤›n uygulad›¤›
disiplin cezas›na karfl› idari
yarg›ya baflvurulabilir.
Kovuflturma yapan üyenin incelemesini tamamlay›p, raporunu Disiplin Kuruluna vermesinden sonra, ilgili noter talep etmifl ise, Kurul, incelemenin duruflmal›
olarak yap›lmas›na karar verir. Duruflma gizli olarak yap›l›r. Davetiye tebli¤ine ra¤men noter duruflmaya gelmez veya bir vekil göndermezse, duruflmaya yoklu¤unda devam edilir. Ancak, duruflmaya yoklukta devam edilebilmesi için bu hususun
davetiyede belirtilmesi gerekir. Duruflmaya ilk incelemeyi yapan üyenin raporunu
okumas› ile bafllan›r (NK.m.133; NKY.m.131).
Disiplin Kurulu, delillerin nas›l gösterilece¤i ve incelenece¤ini, istek veya vazgeçmeye yahut evvelce verilmifl kararlara ba¤l› kalmaks›z›n takdir ve tayin eder
(NK.m.134,I). Tan›k veya bilirkiflilerin duruflmaya ça¤›r›lmas›na veya üyelerden biri taraf›ndan dinlenilmesine yahut yaz›l› ifadesinin okunmas› ile yetinilmesine kurul karar verir. Ancak, inceleme konusu olay›n delili, yaln›zca bir tan›¤›n kiflisel bilgisinden ibaret ise, bu tan›k herhalde dinlenir. (NK.m.135).
Tan›klar ve bilirkifliler Tebligat Kanunu hükümlerine göre ça¤r›l›r (NK.m.138,I).
Disiplin Kurulunun Karar›: Disiplin Kurulu, üye tam say›s›n›n salt ço¤unlu¤u ile karar verir (NK.m.134,II). Duruflmal› veya duruflmas›z olarak yap›lan inceleme sonunda noter hakk›nda verilen karar›n birer örne¤i ilgililere ve noterin bulundu¤u yer cumhuriyet savc›s›na bildirilir (NK.m.140,I).
Disiplin Kurulu Karar›na ‹tiraz: ‹lgililer veya cumhuriyet savc›s›, bu kakar›n
kendilerine tebli¤inden itibaren onbefl gün içinde, do¤rudan do¤ruya veya Türkiye Noterler Birli¤i arac›l›¤›yla Adalet Bakanl›¤›na verecekleri bir dilekçe ile bu karara itiraz edilebilir. (NK.m.140,II).
Bakanl›¤›n kararlar›na karfl› ilgili veya Türkiye Noterler Birli¤i Dan›fltay’a baflvurabilirler (NK.m.141,IV).
Disiplin Kurulu Karar›n›n Yerine Getirilmesi: Kurulun disiplin cezas› verilmesine iliflkin kararlar› kesinleflmedikçe uygulanmaz (NK.m.143).
13
Özet
N
A M A Ç
1
•
•
•
•
•
•
•
N
A M A Ç
2
Noterin faaliyetinden do¤an yükümlülüklerini
aç›klamak.
Noterin faaliyetlerinden do¤an yükümlülüklerini
flu flekilde s›ralamak mümkündür.
Yemin etmek,
Teminat Yat›rmak,
‹mza ve mühür örneklerini göndermek,
Harç ve vergi toplamak,
Vergi dairesine bildirimde bulunmak,
Bölge Çal›flma ve Sosyal Sigortalar Kurumuna
bildirimde bulunmak,
SGK’ ya tabi olmak.
Noterlerin Denetiminin nas›l gerçeklefltirildi¤ini
anlatmak.
Noterlik Kanunun 121. maddesindeki “Noterlikler, Adalet Bakanl›¤›n›n ve Türkiye Noterler Birli¤inin gözetim ve denetimi alt›ndad›r” düzenlemesiyle denetim ve gözetim makamlar›n› belirlemifltir. Noterlerin Kanununun 122 inci maddesinde ise noterlerin y›ll›k denetimlerini düzenlenmifltir.
Noterlik Kanunun 121 inci maddesi gere¤ince,
noterlikler Adalet Bakanl›¤›n›n gözetim ve denetimi alt›ndad›rlar. Adalet Bakanl›¤›, bu gözetim
ve denetimini adalet müfettiflleri ve noterli¤in
ba¤l› bulundu¤u asliye mahkemesinin cumhuriyet savc›l›¤› eliyle yapar (NK.m.122,I-III).
Adalet Bakanl›¤›n›n cumhuriyet savc›lar› eliyle
yapt›¤› denetim devaml› olup, y›lda en az bir defa yerine getirilmesi gerekir (NK.m.122,I). Bu denetim ola¤an y›ll›k denetim olarak kabul edilmektedir.
Adalet Bakanl›¤›n›n adalet müfettiflleri eliyle yapaca¤› denetim ile Türkiye Noterler Birli¤inin denetiminin zaman› ise, denetim mercilerinin takdirine b›rak›lm›flt›r. Bu merciler, durumun gere¤ine göre takdir ve tespit ettikleri zamanlarda
noterlikleri denetlerler. (NKY.m.83,I). Bu denetim genellikle ola¤anüstü hallerde baflvurulan bir
yoldur.
Noterlik Kanununun 121 inci maddesi gere¤ince, noterlikler ayn› zamanda Türkiye Noterler
Birli¤inin de gözetim ve denetimi alt›ndad›rlar.
Türkiye Noterler Birli¤i gözetim yetkisini ve denetimini Birlik ve noter odalar›n›n baflkan veya
N
Noterlerin Sorumlulu¤unun kapsam›n› belirtmek.
Noterlerin sorumluluklar› hukuki ve cezai sorumluluk olmak üzere iki flekilde ortaya ç›kmaktad›r. Hukuki sorumluluk noterlerin ifllemlerinden dolay› zarar görenlere karfl› zarar› tazminini
esas al›rken, cezai sorumluluk ise noter ifllemlerinde karfl›lafl›lan hukuksuzlu¤u ceza boyutunu
da içermesi halinde uygulanacak yapt›r›m ve yöntemi belirler.
Noterlik Kanununun 151 inci maddesinin birinci
f›kras›, noterlerin, geçici yetkili noter yard›mc›lar›n›n, kâtiplerin ve kâtip adaylar›n›n noterlikteki
görevleri, Türkiye Noterler Birli¤i organlar›ndan
görev alan noterlerin ise ayr›ca bu görevleri s›ras›nda veya görevleri sebebiyle iflledikleri suçlardan dolay›, eylemlerinin niteli¤ine göre Türk Ceza Kanununun Devlet memurlar›na ait hükümleri uyar›nca cezaland›r›lmalar›n› öngörmektedir.
Noterlerin hukuki ve cezai sorumluluklar› yan›nda disiplin sorumluluklar›na da de¤inilebilir. Noterlik Kanununda, noterlere disiplin cezas› verilmesini gerektiren durumlar genel ifadelerle bu
Kanunun 125 inci maddesinde belirtilmifltir. Buna göre;
• Görevin gerektirdi¤i güveni sars›c› hareketlerde
bulunmak disiplin ceza› uygulanmas›n› gerektiren haller aras›nda yer al›r.
A M A Ç
3
üyeleri aras›ndan yetkili k›laca¤› kimseler ya da
denetleme kurulu eliyle yerine getirir
(NK.m.122,IV).
14
1. Afla¤›dakilerden hangisi noterlerin faaliyetlerinden
do¤an yükümlülüklerinden de¤ildir?
a. Ant ‹çme
b. Teminat Verme
c. ‹mza - Mühür Örneklerini Verme
d. Harç ve Vergi Toplama
e. Mesleki yay›nlar› takip etmek.
6. Afla¤›dakilerden hangisi noterlerin eylemlerinden
dolay› sorumlulu¤u gereken flartlardan de¤ildir?
a. Zarar miktar›n›n kanunen s›n›rlanm›fl olmas›
b. Fiil
c. Hukuka ayk›r›l›k
d. Zarar
e. ‹lliyet Ba¤›
a. Çal›flanlar›na mali mesuliyet sigortas› yapmak
b. Vergi Dairesine Bildirimde Bulunma
c. Bölge Çal›flma ve SGK Bölge Müdürlüklerine
Bildirimde Bulunma
d. Çal›flanlar›n› Sigorta Ettirme
e. SGK’ ya tabi olmak
7. Türkiye Noterler Birli¤i Hukuki Sorumluluk Fonu
zararlar›n tazmininde ödemeyi kime yapar?
a. Zarar görene
b. Tazminat› ödeyen notere
c. Türkiye Noterler Birli¤ine
d. Adalet Bakanl›¤›na
e. Zarar örenin avukat›na
a. SGK’ya Tabi Olmak
b. Emeklilik için 65 yafl›n› beklemek
c. S›r Saklamak
d. Emredici Yükümlülüklere Uyma
e. Dan›flmanl›k Yapma
4. Noterler kimin/kimlerin denetim ve gözetimi alt›ndad›r?
a. ‹l Cumhuriyet Baflsavc›l›¤›
b. Türkiye Noterler Birli¤i
c. Adalet Bakanl›¤›
d. Adalet Bakanl›¤› ve Türkiye Noterler Birli¤inin
e. Türkiye Noterler Birli¤i Disiplin Kurulu
5. Noterlerin ola¤an denetimi hangi zaman aral›klar›
ile yap›l›r?
a. Y›lsonunda Adalet Bakanl›¤›, di¤er y›lsonunda
Türkiye Noterler Birli¤i taraf›ndan
b. Her üç y›lda bir defa
c. Her görev bitiflinde, noterlik devri s›ras›nda
d. Y›l ortas› ve y›lsonunda olmak üzere y›lda iki
defa
e. Y›lda bir defa
8. Afla¤›dakilerden hangisi noterlerin yapt›raca¤› mali
mesuliyet sigortas›n›n özelliklerinden de¤ildir?
a. Tüm noterler yapt›rabilir
b. Mali mesuliyet sigortas› noterin sorumlulu¤unu
ortadan kald›rmaz.
c. Mali mesuliyet sigortas› en fazla 10 asgari ücret
tutar›nda olabilir.
d. Mali mesuliyet sigortas›nda amaç noteri tehlikenin zarar veren sonuçlar›ndan kurtarmakt›r.
e. Mali mesuliyet noterin mamelekindeki azalmaya
karfl› yap›l›r.
9. Afla¤›dakilerden hangisi Noterlik Kanununda düzenlenen suçlardan de¤ildir?
a. Noter ‹fllemlerinde Tahrifat
b. Yasaklara Ayk›r› Hareket
c. Noterlikler Ortak Cari Hesab›yla ‹lgili Yükümlülükleri Yerine Getirmemek
d. Zimmet
e. Gözetim ve Denetim Görevinin ‹hlâli
10. Afla¤›dakilerden hangisi Noterlik kanunundaki yasaklara ayk›r›l›k içindeki say›lan fiillerden de¤ildir?
a. Borsa oyunu oynamak
b. Ticaret yapmak
c. Kefil olma
d. Noterlik ücretinden indirim yapmak
e. Ruhsats›z silah tafl›mak
15
Okuma Parças›
NOTERLER HAKKINDA YAPILAN ‹NCELEME VE
SORUfiTURMA ‹fiLEMLER‹ HAKKINDA GENELGE
(No:14)
1512 say›l› Noterlik Kanunu’nun 153’üncü maddesi uyar›nca görevden do¤an veya görev s›ras›nda iflledikleri
suçlar›ndan dolay› noterler hakk›nda “kovuflturma” yap›lmas› Adalet Bakanl›¤›n›n iznine ba¤l› oldu¤u göz
önünde tutularak;
1- Evrak›n, soruflturma defterine kaydedilmesi,
2- Hakk›nda soruflturma yap›lan noterin; ad›, soyad›,
görev yapt›¤› ve suç iflledi¤i noterlik dairesinin fezlekede belirtilmesi,
3- Noterin görevden do¤an ve görevi s›ras›nda iflledi¤i
iddia edilen suçlar›ndan dolay›, flikâyet dilekçesi
üzerine veya re’sen Cumhuriyet baflsavc›l›¤›nca haberdar olunmas› durumunda, izin gerekmedi¤inden
derhal soruflturmaya geçilerek, delillerin toplanmas›ndan sonra noterin savunmas›n›n al›nmas›,
4- Yap›lan soruflturma sonunda düzenlenen fezlekenin
sonuç k›sm›nda, Cumhuriyet savc›s›n›n kovuflturma
izni verilip verilmemesi konusundaki düflüncesini
aç›kça belirtmesi,
5- fiikâyete konu noterlik iflleminin kim taraf›ndan yap›ld›¤› araflt›r›larak, ifllem tarihinde ad› geçen noterin izinli veya raporlu olup olmad›¤›n›n tespit edilmesi, ifllemin noter vekilleri, imzaya yetkili baflkatip
veya katipler taraf›ndan düzenlendi¤inin tespiti hâlinde, bu görevliler hakk›nda genel hükümler uyar›nca soruflturma yap›lmas›, düzenlenen iddianame
veya kovuflturmaya yer olmad›¤›na dair karar örne¤inin evraka eklenmesi,
6- Soruflturmaya konu noterlik cilt bendinde bulunan
evrak ile müstenidat ve di¤er belgelerin noterlik dairesi d›fl›na ç›kart›lmadan okunakl› ve onayl› birer
suretinin usulüne uygun al›narak fezlekeye mutlaka
eklenmesi,
7- Delil olarak ibraz edilen veya elkonulan belge as›llar›n›n postada kaybolmamas› için emanette saklanarak asl› gibidir onay›n› hâvî fotokopilerinin evraka
eklenmesi,
8- Noterle birlikte flikâyet olunan kifliler hakk›ndaki soruflturma evrak›n›n ayr›larak, tâbi oldu¤u usule göre
yürütülmesi,
9- Kovuflturma izni üzerine, en yak›n a¤›r ceza mahkemesince son soruflturman›n aç›lmas›na iliflkin mahkeme karar› ile son soruflturman›n aç›lmas›na yer olmad›¤›na dair veya yarg›lama sonunda verilen mah-
keme karar›n›n kesinleflmifl tasdikli bir suretinin Bakanl›¤›m›z Ceza ‹flleri Genel Müdürlü¤üne gönderilmesi konular›nda gereken dikkat ve özenin gösterilmesini rica ederim. Adalet Bakan›
1. e
2. a
3. b
4. d
5. e
6. a
7. b
8. c
9. d
10. e
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterin Faaliyetinden
Do¤an Yükümlülkleri” bafll›¤› alt›nda size
verilen bilgileri gözden geçiriniz.
Do¤an Yükümlülkleri” bafll›¤› alt›nda size
Do¤an Yükümlülkleri”bafll›¤› alt›nda size
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterlerin Denetimi”bafll›¤›
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterlerin Denetimi” bafll›¤›
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterin Hukuki
Sorumlulu¤u” bafll›¤› alt›nda size verilen bilgileri
gözden geçiriniz.
gözden geçiriniz.
gözden geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterin Cezai Sorumlulu¤u”
geçiriniz.
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Noterin Cezai Sorumlulu¤u”
geçiriniz.
16
S›ra Sizde 1
Noterlik Kanununun 38 inci maddesi, noterlerin, görevleri dolay›s›yla sebep olabilecekleri zararlara ve bu yüzden haklar›nda verilebilecek para cezalar›na karfl›l›k
teflkil etmek üzere, teminat yat›rmalar›n› öngörmüfltür.
Noterlik mesle¤ine girenler göreve bafllad›klar› tarihten
itibaren iki ay içinde, noterli¤in bir y›ll›k gayrisafi gelirinin % 5’i nispetinde teminat verirler Teminat yaln›z
para olabilir. Yeni aç›lacak olan noterliklerin teminat›
noterli¤in ilân›nda gösterilen tahmini gayrisafi gelir üzerinden ödenir. Noterler, ilk y›l› takip eden y›llarda da
bir evvelki y›la ait fiilî gayrisafi gelirlerinin % 1 ini o y›l›n fiubat ay’› sonuna kadar teminat olarak verirler. Teminat paras›, sermayesinin yar›s›ndan fazlas› Devlete
ait bulunan millî bir bankaya yat›r›l›r.
Teminat paras› noterlerin görevleri dolay›s›yla sebep
olabilecekleri zararlara ve bu yüzden haklar›nda verilebilecek para cezas›na karfl›l›k teflkil eder. Bu paralar
baflkas›na temlik ve terhin edilemez. Haciz ise, ancak
hesaplar›n›n incelenmesi sonucu ortaya ç›kan ve teminattan ödenmesi gereken miktardan fazlas› için
(NK.m.49,I) mümkündür (NK.m.38,V).
S›ra Sizde 2
5510 say›l› Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas›
Kanunu hizmet akdi ile çal›flan› 4/a’l›, ba¤›ms›z çal›flanlar› 4/b’li, kamu görevlilerini de 4/c’li olarak nitelendirmifltir. Yap›lan düzenlemede Avukatlar ve Noterler 4/b’li
say›lmaktalar. 4/b’liler yani noterler primlerini kendileri öderler. Noterler kazançlar› ne olursa olsun, 5510 say›l› Kanuna göre, belirlenen prime esas kazanc›n asgari s›n›r› ile bunun 6,5 kat› aras›nda istenilen miktar bildirilebilme hakk›na sahiptirler, prime esas kazanç alt s›n›r›n› asgari ücret olarak belirlemifltir. Buna göre, noter
asgari ücret ve onun 6,5 kat› aras›nda bir miktar sigortal› Kuruma kazanç olarak bildirmek ile yükümlüdür
(Doç. Dr. M. Fatih UfiAN, Avukat ve Noterlerin Sigortal›l›¤›, Terazi Ayl›k Hukuk Dergisi Y›l:4, Say›:34, Haziran 2009, s.137). Buna karfl›l›k noterlik personeli ise
4/1-a’l› say›l›r.
S›ra Sizde 3
Hukuki sorumlulu¤un konusu, noterin zarar görenin
u¤ram›fl oldu¤u zarar› gidermek, di¤er bir ifadeyle tazmin etmesidir. Borçlar Hukukunda, hukuki sorumlulu¤un sebepleri kusur (haks›z fiil), sözleflme (akit) ve kanundur. Noter baflta kendi olmak üzere, Noterlik Kanunun 162 inci maddesinde yer alan “Stajyer, kâtip ve kâtip adaylar› taraf›ndan yap›lm›fl olsa bile noterleri, bir
iflin yap›lmas›ndan veya hatal› yahut eksik yap›lmas›ndan dolay› zarar görmüfl olanlara karfl› sorumludur”.
Sorumlulu¤un fiartlar› ise haks›z fiil sorumlulu¤unda oldu¤u gibi; fiil, hukuka ayk›r›l›k, kusur, nedensellik ba¤› ve zarard›r.
S›ra Sizde 4
Noterlik Kanununun 151 inci maddesinin birinci f›kras›, noterlerin, geçici yetkili noter yard›mc›lar›n›n, kâtiplerin ve kâtip adaylar›n›n noterlikteki görevleri, Türkiye
Noterler Birli¤i organlar›ndan görev alan noterlerin ise
ayr›ca bu görevleri s›ras›nda veya görevleri sebebiyle
iflledikleri suçlardan dolay›, eylemlerinin niteli¤ine göre Türk Ceza Kanununun Devlet memurlar›na ait hükümleri uyar›nca cezaland›r›lmalar›n› öngörmektedir.
S›ra Sizde 5
Noterlik Kanunda noterler için bir çok suç türü düzenlenmifltir. Bunlar;
• Noter ifllemlerinde tahrifat,
• Yasaklara ayk›r› hareket,
• Noterlikler ortak cari hesab›yla ilgili yükümlülükleri
yerine getirmemek,
• Gözetim ve denetim görevinin ihlâli olarak s›ralanabilir.
S›ra Sizde 6
Noterlerin disiplin sorumlulu¤una iliflkin olarak Noterlik Kanunu baz› suç ve cezalar düzenlemifltir. Noterlik
kanununa göre, disiplin cezas›n› gerektiren suçlar bu
Kanunun 125 inci maddesinde belirtilmifl,
• Görevin gerektirdi¤i güveni sars›c› hareketlerde bulunmak biçiminde zs›ralanm›flt›r.
Noterlere verilecek disiplin cezalar› Noterlik Kanunun
126 ›nc› maddesinde say›lm›flt›r. Buna göre söz konusu
cezalar flunlard›r;
• Uyarma; Notere görevinde daha dikkatli davranmas› gerekti¤ini yaz› ile bildirmektir (NK.m.126/A).
• K›nama; Notere, görevinde veya davran›fl›nda kusurlu say›ld›¤›n› yaz› ile bildirmektir (NK.m.126/B).
• Para Cezas›; 250 liradan 5.000 liraya kadard›r
(NK.m.126/C)
• Geçici Olarak ‹flten Ç›karma: Noteri, s›fat› sakl› kalmak flart›yla bir aydan alt› aya kadar görevinden
yaklaflt›rmakt›r (NK.m.126/D).
• Meslekten Ç›karma: Bir daha atanmamak üzere noterlikten ç›karmakt›r (NK.m.126/E).
Gören Ömer (2010), Karfl›laflt›rmal› Avukatl›k Noterlik Hukuku. Adalet Yay›nevi.
Gürler, Cemalettin (2011). Sigorta Hukuku Ders
Notlar›, ADUZEP Yay›nlar›.
Pepcan›tez, Hakan (2000), Medeni Usul Hukuku, B. 1,
Ankara.
fiiflman, Günefl (2001), Noter ve Noterlik Nedir.
Türkiye Noterler Birli¤i Hukuk Dergisi, S. 110.
Toygar, Kemal (1974), Serbest Meslek mi, Kamu
Hizmeti mi? TNBHD., S. 3.
Ulukap› Ömer, ATALI Murat (2001), Noterlik Hukuku.
Uflan M. Fatih (2009), Avukat ve Noterlerin
Sigortal›l›¤›, Terazi Ayl›k Hukuk Dergisi Y›l:4,
Say›:34.
Y›lmaz, Ejder (1996), Hukuk Sözlü¤ü, B. 5, Ankara.
Y›lmaz, Ejder (1997), Noterlik ‹fllemlerinin Hukuk
Davalar›ndaki ve ‹cra-‹flâs Takiplerindeki
Önemi, Noterlik Hukuku Sempozyumu, Ankara.
17

6avukatlık ve noterl‹k hukuku

Transkript

Benzer belgeler

Bunları Biliyor Muydunuz?

Sizin Tesisinizde Toz Patlama Riskleri Var mı?

II - Radyo Merhaba