Tip-2 Diabetes Mellitus ve demans hastalarında serum visinin like

Dr. Derda GÖKÇE¹, Prof. Dr. İlhan YETKİN², Prof. Dr. Mustafa CANKURTARAN³,
Doç. Dr. Özlem GÜLBAHAR⁴, Uzm. Dr. Rana Tuna DOĞRUL³, Uzm. Dr. Cemal
KIZILARSLANOĞLU³, Uzm. Dr. Muhittin YALÇIN²
¹GÜTF İç Hastalıkları ABD, ²GÜTF Endokrinoloji Bilim Dalı, ³HÜTF Geriatri Bilim Dalı
⁴GÜTF Biyokimya Bilim Dalı
Giriş ve Amaç
 Visinin like protein-1 (VILIP-1) Nöronal Kalsiyum
Sensör proteinlerinden bir tanesidir.
 Nöronal Kalsiyum Sensör proteinleri nöronlarda
kalsiyum aracılıklı sinyal iletiminde rol oynar.
 Kalsiyum aracılıklı sinyal iletimindeki bozukluklar
Alzheimer Hastalığı’nın patogenezinde önemli rol
oynamaktadır.¹
1- J Alzheimers Dis. 2015;47(1):17-32. doi: 10.3233/JAD-150060
Giriş ve Amaç
 Alzheimer Hastalığı’nda erken dönemde dahi BOS
düzeylerinde artış görülmektedir.¹
 Santral Sinir Sistemi dışında aynı zamanda fare
pankreası beta hücrelerinde de tanımlanmıştır ve
glukoz ile stimüle olan insülin salınımında ve
regülasyonunda rol oynadığını gösteren çalışmalar
mevcuttur.²
1 J Alzheimers Dis. 2016 Jan 13;50(3):765-78
2 J Biol Chem. 2006 Aug 4;281(31):21942-53
Giriş ve Amaç
 Literatürde insülin salınımında rol alan bu proteinin
diyabetik hastalardaki serum düzeyleri üzerinde
yapılmış bir çalışma yok.
 VILIP-1’in diyabetik hastalardaki olası rolünü
anlamak
 Demans patofizyolojisinde rolü olduğu düşünülen bu
protein sayesinde diyabet ve demans arasında bu
protein üzerinden ortak bir mekanizma olup
olmadığını araştırmayı ve bunun kliniğe yansımasını
görmeyi amaçladık
Metod
 GÜTF Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma




Hastalıkları Polikliniği ve HÜTF Hastanesi Geriatri
Polikliniği
40-84 yaş arası 68 T2DM hastası ve 14 sağlıklı
gönüllü
Tüm katılımcıların bilişsel fonksiyonları MMSE ile
değerlendirildi.
Sözlü ve yazılı onamları alındı
GÜTF Etik Kurulu
Metod
 Son evre böbrek yetmezliği
 Dekompanse kalp yetmezliği
 Kronik karaciğer yetmezliği
 Son 5 yıl içinde malignite tanısı almış olanlar
 Gebeler
 Diyabetik nöropati dışında nörolojik sistem hasarına
sebep olabilecek herhangi bir hastalığı bulunanlar
çalışmaya alınmadı
Metod
 Hastalardan en az 8 saatlik açlık sonrası serum




VILIP-1 düzeyleri için venöz kan örneği alındı.
Sabah 08:00-10:00 arası
3000 rpm’de 10 dk santrifuj
-80 derecede saklandı
Yeterli sayıya ulaşıldığında ELISA yöntemi ile
proteinin serum düzeyleri saptandı
Metod
 1. grup- Sağlıklı kontrol (n=14)
 2. grup- Komplikasyonu olmayan diyabetikler (n=15)
 3. grup- Mikrovasküler komplikasyonlu diyabetikler (n=15)
 4. grup- Makrovasküler komplikasyonlu diyabetikler (n=18)
 5. grup- Demanslı diyabetikler (n=20)
olmak üzere 5 gruba ayrıldı
Bulgular
 68 diyabetik hasta ve 14 sağlıklı kontrol
 47 kadın 35 erkek
 Çalışmaya alınan T2DM’li hastaların;
%50’sinde hipertansiyon
%42,6’sında albüminüri
%26,5’inde nöropati
%19,7’sinde retinopati
%26’5’inde koroner arter hastalığı mevcuttu.
Kontrol
(n=14)
Demans (-) T2DM
(n=48)
Demans (+) T2DM
(n=20)
p değeri
Yaş
51 (40-73)
51 (35-74)
77 (69-84)
<0,001
E/K
9/5
17/31
9/11
<0,001
VKİ
25,7 (22,9-29,7)
30,2 (22,5-49,4)
26,4 (18,8-34,2)
<0,001
Diyabet Yılı
6,0 (0-22)
7,0 (0-35)
0,328
HbA1c
6,7 (5,9-10,2)
7,4 (5,2-13,9)
<0,001
Kreatinin
0,89 (0,66-1,01)
0,79 (0,53-1,4)
0,97 (0,41-1,39)
<0,001
LDL
115 (76-135)
117 (39-186)
129 (71-201)
0,068
TSH
2,37 (1,43-3,70)
1,91 (0,47-5,2)
1,22 (0,42-5,40)
<0,05
B12
287 (197-542)
274 (184-864)
311 (199-2000)
0,844
Grupların demografik verileri
SKG
(n=14)
KsuzG
(n=15)
MikKG
(n=15)
MakKG
(n=18)
DemG
(n=20)
p değeri
Yaş
51 (40-73)
51 (44-70)
49 (40-60)
59 (40-74)*
77 (69-84)*
<0,001
E/K
9/5
3/12
5/10
9/9
9/11
0,147
VKİ
25,7 (22,9-29,7)
27,8 (22,5-44,4)
32,0 (22,9-38,0)
32,7 (23,0-49,4)
26,4 (18,8-34,2)
<0,001
5 (0-22)
6 (0-17)
7 (0-15)
7,0 (0-35)
0,365
Diyabet Yılı
Grupların biyokimyasal verileri
SKG
(n=14)
HbA1c
KsuzG
(n=15)
DemG
(n=20)
p değeri
MikKG
(n=15)
MakKG
(n=18)
6,9 (5,9-9,9)
6,3 (5,6-9,2)
6,7 (5,9-10,2)
7,4 (5,2-13,9)
0,149
Kreatinin
0,89 (0,66-1,01)
0,69 (0,53-0,88)
0,89 (0,53-1,40)*
0,75 (0,54-1,29)
0,97 (0,41-1,39)*
0,004
LDL
115 (76-135)
138 (83-186)
109 (68-153)
105 (49-169)
129 (71-201)
0,051
TSH
2,37 (1,43-3,70)
1,86 (0,86-4,80)
2,0 (0,76-4,0)
1,74 (0,48-5,20)
1,22 (0,42-5,40)
0,086
B12
287 (197-542)
278 (184-712)
277 (206-587)
283 (203-864)
311 (199-2000)
0,979
(Parametrelerde
medyan
değerleri
kullanılmıştır.
Minimum
ve
maksimum
değerler
parantez
içinde
verilmiştir.)
(SKG: Sağlıklı Kontroller Grubu, KsuzG: Komplikasyonsuz T2DM, MikKG: Mikrovasküler Komplikasyonlu T2DM, MakKG: Makrovasküler Komplikasyonlu T2DM, DemG:
Demanslı T2DM grubu, AKŞ: açlık kan şekeri, ALT: Alanin Amino Transferaz, LDL: Düşük dansiteli Lipoprotein, B12: Vitamin B12 düzeyi)
Bulgular
VILIP-1 düzeyleri sağlıklı kontrol
grubu ile tüm diyabetikler
arasında karşılaştırıldığında
sonuçlar istatistiksel olarak
anlamlı değildi.
(0,146 ng/ml-0,038 ng/ml)
(p=0,056)
*VILIP-1 düzeyleri ng/ml olarak verilmiştir
Bulgular
Demansı olmayan diyabetik
bireylerde sağlıklı gönüllülere göre
daha düşük düzeyler
(0,146 ng/ml-0,028 ng/ml)
(p=0,019)
Demanslı diyabetik bireylerdeki
düzeyler demansı olmayan
diyabetik bireylere göre daha
yüksek (0,083-0,028 ng/ml)
(p=0,001)
*VILIP-1 düzeyleri ng/ml olarak verilmiştir
Bulgular
Komplikasyonsuz,
mikrovasküler ve
makrovasküler grupları
arasında yapılan
analizde serum VILIP-1
düzeyleri farklı değildi.
(p= 0,349)
*VILIP-1 düzeyleri ng/ml olarak verilmiştir
Bulgular
 Yapılan subgrup analizinde nefropati, nöropati,
retinopati, periferik arter hastalığı, serebrovasküler
hastalık veya koroner arter hastalığı bulunması
VILIP-1 düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı
değişikliğe yol açmadı
 Diyabetik nöropatisi olan hastalarda VILIP-1
düzeyleri Demans dışı diğer diyabetiklere göre
yüksek bulundu ancak sonuçlar istatistiksel olarak
anlamlı çıkmadı (p=0,063)
Bulgular
Çalışmaya katılan tüm bireyler ele
alındığında erkekler ile kadınlar
arasında VILIP-1 düzeyleri
benzer (p=0,690)
Demans yılı, diyabet yılı,
metformin kullanımı, insülin
kullanımı gibi faktörler serum
VILIP-1 düzeyinde anlamlı
değişikliğe yol açmıyor
Bulgular
Spearman Korelasyon Analizi
Yaş
VILIP-1
Cre
HbA1c AKŞ
VKİ
Correlation
Coefficient
,218* ,292** -,085
-,004
-,240*
Sig.(2-tailed)
,049* ,008* ,448
,973
,039*
*Cre: Kreatinin, AKŞ: Açlık Kan Şekeri, VKİ: Vücut Kitle İndeksi,
Tartışma ve Sonuç
 Tarawneh ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada BOS
düzeyleri bilişsel fonksiyonları normal olan bireylerde
0,396 ng/ml, Alzheimer hastalarında ise 0,520 ng/ml
olarak saptanmıştı.
 Plazma VILIP-1 düzeyleri ise bilişsel fonksiyonları
normal olan bireylerde ortalama 0,090 ng/ml,
Alzheimer hastalarında ortalama 0,102 ng/ml olarak
bulunmuştu
Ann Neurol 2011 Aug;70(2):274-85
Tartışma ve Sonuç
 Demans dışı diyabetiklerde düşen VILIP-1 düzeyleri
bu hastalardaki bozulmuş stimüle insülin salınımının
göstergesi olabilir.
 Ancak neden/sonuç ilişkisini net olarak ortaya
koymak için daha fazla çalışma gerekmektedir.
 Demans geliştiğinde muhtemel nöron hasarı ile
birlikte serum VILIP-1 düzeyleri artmaktadır.
Tartışma ve Sonuç
 Mikrovasküler veya makrovasküler komplikasyon
gelişimi ile serum VILIP-1 düzeylerinde anlamlı
değişiklik olmasa da diyabetik nöropati hastaları için
yapılacak daha kapsamlı bir çalışma bu konuda
anlamlı sonuçlar ortaya çıkarabilir
 İleriki çalışmalarla diyabetik nöropati için
kullanılabilecek bir belirteç olabilir mi?
Sonuç
 Çalışmamızda Alzheimer hastalığı için olası bir
belirteç adayı olan VILIP-1’in demansı olmayan
diyabetiklerde kontrole göre düzeylerinin düştüğü,
demansif hastalarda ise demansı olmayan
diyabetiklere göre yükseldiğini gösterdik
 Alzheimer için belirteç olarak kullanılabileceği
gösterilen bu proteinin periferik kandaki düzeylerinin
diyabet varlığında normalden daha düşük olabileceği
göz önünde bulundurulmalıdır
Teşekkürler…