Buzağıdan Süt Sığırına Bölüm I: Buzağıların Beslenmesi

Ruminant
Buzağıdan Süt Sığırına Bölüm I:
Buzağıların Beslenmesi
KONU
Buzağıların beslenmesi
İLGİ
Buzağılara uygulanan farklı besleme yöntemlerinin buzağı
performansına etkisi
TERCÜME VE DERLEME
Ruminant Teknik Ürün Müdürü Kazım Bilgeçli
KAYNAKÇA
• U. Bar-Peled, B. Robinzon, E. Maltz, H. Tagari, Y. Folman, I.
Bruckental, H. Voet, H. Gacitua and A.R. Lehrer. 1997.
Increased weight gain and effects on production
parameters of Holstein heifer calves that were allowed to
suckle from birth to six weeks of age. J. Dairy Sci. 80:25232528.
• Bartlett, K.S. 2001. Interactions of Protein and Energy
Supply from Milk Replacers on Growth and Body
Composition of Dairy Calves. M.S. Thesis, University of
Illinois, Urbana.
• Bartlett, K.S., F.K. McKeith, M.J. Vande Haar, G.E. Dahl and
J.K. Drackley. 2006. Growth and body composition of dairy
calves fed milk replacers containing different amounts of
protein at two feeding rates. J. Anim. Sci. 84:1454-1467.
YAYININ KAPSAMI
 Derlemedir
 Tercümedir
 Kişisel veya kurumsal değerlendirmedir
 Ürün tanıtımıdır
ÖZET
SONUÇ
Erken dönem buzağı beslemede uygulanan besleme
yöntemleri buzağının günlük canlı ağırlık kazancını, ölüm
oranını, hastalıklara yakalanma sıklığını ve performansını
etkiler. Her canlıda olduğu gibi buzağıların da besin madde
gereksinimleri artan canlı ağırlık ve içinde bulundukları
çevreye göre değişiklik gösterir. Buzağıların ihtiyaç duyduğu
besin maddeleri - sıvı gıdalar (süt & süt ikame yemi) ve kuru
yemler (konsantre & kaba yemler) - içinde bulundukları
dönemde ihtiyaç duydukları yaşama ve büyüme payları göz
önünde bulundurularak sağlanmalıdır.
Buzağı döneminde yapılan doğru beslemenin etkileri,
buzağının erken sütten kesiminin, canlı ağırlığının ve
sağlığının yanı sıra ilk laktasyon süt verimine de yansır.
Buzağı
Besleme
«Doğumdan sonraki ilk 48
saat buzağılar için en kritik
zamandır.»
Buzağı yetiştiriciliği programlarının ana
hedefi, ölüm oranını azaltmak ve çiftlikte
mümkün olan en kısa sürede, buzağının
sütten kesilip kaba ve konsantre yem
tüketmeye başlamasını sağlamaktır.
Fakat, erken buzağı dönemi besleme
uygulamalarının buzağıların doğumdan
sonraki ilk laktasyon süt verimini
etkileyebileceği ihtimaline oldukça az
önem verilir.
Önceki araştırma sonuçlarından daha
düşük olmasına rağmen, sütten erken
kesilen buzağıların ortalama sağlık
problemi ve ölüm oranı Birleşik
Devletler’de kabul edilemeyecek ölçüde
yüksektir. Hastalık etkenleri ve çevresel
stres faktörleri duyarlılığı belirlemede
beslemeyle etkileşime girer
(Davis&Drackley, 1998).
Peki; buzağıların yaşamın ilk dönemindeki
beslenmesi, hayvanların büyüdükleri
zamanki metabolizmalarını ve süt verme
kapasitelerini etkileyebilir mi?
USDA (Ulusal Hayvan Sağlığı İzleme
Sistemi) araştırması, doğumdan sonraki
48 saatte hayatta olan buzağıların sütten
erken kesim ölüm oranının %7.9
olduğunu ortaya koymuştur (USDA,
2007).
Ruminant
Buzağı Yetiştirme
Sistemleri
Klasik buzağı yetiştirme sistemleri
« Daha fazla süt veya süt
ikame yemi, buzağılarda
yemden yararlanma ve
büyüme oranını olumlu
yönde etkiler.»
Geçmişte konsantre yem tüketimini teşvik
etmek ve erken sütten kesmeye imkan
sağlamak amacıyla, doğumdan sonraki ilk
haftalarda verilen süt veya süt ikame
yemi miktarı kısıtlanmıştır. Son birkaç
yılda, büyüme ve yemden yararlanma
oranındaki kayda değer gelişmelerin daha
fazla miktarda süt veya süt ikame yemiyle
besleme yoluyla sağlandığının ortaya
konulması erken dönem buzağı
beslemeye olan ilginin yeniden artmasını
sağlamıştır (Flower ve Weary, 2001;
Jasper ve Weary, 2002; Khan ve ark.,
2007a,b; Bartlett, 2001; Diaz ve ark.,
2001; Tikofsky ve ark., 2001; Blome ve
ark., 2003; Brown ve ark., 2005; Bartlett
ve ark., 2006). Bu sistemler,
“hızlandırılmış erken besleme”,
“hızlandırılmış gelişme”, “iyileştirilmiş
besleme”, “yoğunlaştırılmış besleme” ve
“biyolojik olarak kabul edilebilir gelişim”
gibi çeşitli isimlerle anılmaktadır.
Bu sistemlerin süt işletmesinin kârlılığına
etkisine yönelik eksiksiz bir ekonomik
model geliştirebilmek için gerekli girdiler
şu faktörlere bağlıdır:
• Büyüme oranları,
• Ağırlık artışına dayalı gelişim oranları
ve maliyet,
• Sütten kesimi izleyen büyüme,
• Sağlık,
• Sonraki dönemdeki süt verimi.
Ruminant
Besin Madde
Gereksinimleri
«Her canlı gibi buzağılar da
yaşama ve büyüme payı
için enerji ve proteine
ihtiyaç duyar.»
Genç buzağılardaki besin gereksinimleri
dikkate alındığında hızlandırılmış
beslemenin dayanağını anlamak kolaydır.
Diğer hayvanlar gibi buzağılar da yaşama
payı ve büyüme için besin maddesine
ihtiyaç duyar. Bununla birlikte, diğer
hayvanlarda olduğu gibi gerekli besinlerin
miktarı sabit olmayıp vücut ağırlığı (CA) ve
vücut ağırlığına göre ortalama günlük
kazanca (OGCAK) bağlı olarak değişir.
Ulusal Araştırma Konseyi (NRC) süt
sığırları için en son yayımında (NRC,
2001) metabolize olabilir enerji açısından
genç buzağılar için enerji gereksinimlerini
belirlemiştir. Illinois ve Cornell
Üniversitelerinde yapılan yakın tarihli
büyüme denemeleri, ABD’deki yetiştirme
koşullarında erkek dana ve sütçü
buzağıların büyüme performansını daha
iyi tahmin etmek için iyileştirilmiş NRC
denklemleri geliştirmeye yarayan veri
sağlamıştır (Tablo 1).
Tablo 1
Kazanç oranı,
Kuru madde
Me,
tüketimi, % CA
Mcal/gün
0.2
1.05
2.34
94
18.0
0.38
0.4
1.30
2.89
150
22.4
0.63
0.6
1.57
3.49
207
26.6
0.77
0.8
1.84
4.40
253
27.4
0.86
1.0
2.30
4.80
318
28.6
0.87
kg/gün
HP, g/gün
HP, rasyon
Tahmini
KM %’si kazanç:yem
Ruminant
Buzağıların Süt ve Süt İkame Yemi
İle Beslenmesi
Tablo 1’deki verilerle birçok önemli ilke
ortaya konulabilir:
«Buzağının içinde
bulunduğu çevresel şartlar,
yaşama payı için gereken
enerji ve protein ihtiyacını
arttırır.»
• Öncelikle, sütün kuru maddesinde
bulunan besin maddeleri yaşama payı
ME gereksinimlerini karşılamak için
yeterlidir. Termonötral (yaşamaya
uygun sıcaklık sınırları) koşullar altında
yaşama payı için ME gereksinimleri 45
kg’lık bir buzağı için yaklaşık 1,75
Mcal/gündür. Tam yağlı süt kuru
maddesi 5,37 Mcal ME/kg içerir; buna
göre 45 kg’lık bir buzağının yaşama
payı için yaklaşık 325 g süt kuru
maddesi ya da 2,6 kg tam yağlı süt
(yaklaşık 2.5 L) gerekir. Birçok süt
ikame yeminde, tam yağlı süte göre
daha düşük oranda yağ içermesi
nedeniyle, kuru madde birimi başına
ME daha düşüktür (4.6 ila 4.7
Mcal/kg). Bu nedenle, 45 kg’lık bir
buzağı yaşama payı için yaklaşık 380 g
(0,84 lb) süt ikame yemine (yaklaşık
3,0 L) ihtiyaç duyar. Yaşama payının
üstünde tüketilen süt kuru maddeleri
büyüme için kullanılabilir.
• Buzağıların daha hızlı büyümesi için
daha fazla süt veya süt ikame yemi
tüketmesi; büyük buzağıların ise daha
fazla başlangıç yemi tüketmesi
gereklidir. Buzağılar daha fazla süt
veya süt ikame yemi tüketimine daha
yüksek CAA (canlı ağırlık artışı) ile
yanıt vermektedir (Huber ve ark.,
1984; Richard ve ark., 1988; Diaz ve
ark., 2001; Jasper ve Weary, 2002;
Brown ve ark., 2005; Bartlett ve ark.,
2006; Khan ve ark., 2007a,b).
• Buzağı rasyonunda yaşama payı için
gerekli olan ham protein (HP) miktarı
kuru madde (KM) yüzdesi cinsinden
oldukça düşüktür; fakat, kazanç oranı
arttıkça protein miktarı da artar.
• Rasyonun HP içeriği KM’nin yaklaşık
%28’inde standarda yaklaşır; bu da
sütteki katı maddelerin HP içeriğine
yakındır (KM bazında yaklaşık %26).
Ruminant
Buzağıların Süt ve Süt İkame Yemi
İle Beslenmesi (devamı)
«20°C’deki 45 kg’lık buzağı,
yaşama payı
gereksinimlerini karşılamak
ve vücut sıcaklığını
korumak için 563 g/gün süt
ikame yemine ihtiyaç
duyarken, termonötral
koşullar altında 382 g/gün
yeme ihtiyaç duyar.»
• Bu ilişkiler buzağının beklenen büyüme
performansıyla rasyondaki protein ve
enerji tüketimini eşleştirmenin
önemine vurgu yapar. Örneğin, %20 HP
içeriğine sahip sıradan bir süt ikame
yemini normalin iki katı oranında
vermek yeterli ölçüde yağsız doku
gelişimi sağlamaz ve enerji fazlası yağa
dönüştürülür. Diğer taraftan,
‘‘hızlandırılmış büyüme’’ sağlayan
yüksek protein içeriğine sahip süt
ikame yeminin (%28 HP) 454 ila 568
g/gün oranında verilmesi buzağılara
protein fazlası sağlar. Bu protein daha
fazla büyüme için kullanılamaz; çünkü
enerji kısıtlayıcıdır. Bu durumda,
protein fazlası yıkımlanır ve azot idrarla
atılır. Bu noktaya kadar tartışılan
gereksinimler buzağıların termonötral
koşullar altında bulunması halinde
geçerlidir, bu da bu hayvanların vücut
sıcaklığını korumak için enerji
harcamaya ihtiyaç duymadıkları
anlamına gelir. 21 günden genç
buzağılar için termonötral kuşak 13 ila
25°C’dir (NRC, 2001).
Bu aralığın üstünde veya altında,
buzağılar vücut sıcaklıklarını korumak için
daha fazla enerji harcamak zorundadır:
Daha yüksek sıcaklıklarda, hızlı soluk alıp
verecek ve terleyeceklerdir. Daha düşük
sıcaklıklarda ise ısı üretimini arttırmak
için titreyecek ya da diğer yöntemleri
kullanacaklardır. Harcanan enerjideki bu
artış yaşama payı enerji gereksiniminin
bir bölümü haline gelir.
Düşük sıcaklıklarda yaşama payı için
artan enerji gereksinimi NRC modeli
içerisine yerleştirilmiştir (NRC, 2001).
Çevre sıcaklığı azaldıkça, ME artışı için
yaşama payı gereksinimleri artar.
-20°C’deki 45 kg’lık buzağı yaşama payı
gereksinimlerini karşılamak ve vücut
sıcaklığını korumak için 563 g/gün süt
ikame yemine ihtiyaç duyarken,
termonötral koşullar altında 382 g/gün
yeme ihtiyaç duyar. Buzağılar
termonötral koşullarda aynı miktarda süt
veya süt ikame yemiyle beslenirse,
büyüme için ayırabildiği enerji daha az
olacaktır.
Ruminant
Buzağıların Süt ve Süt İkame Yemi
İle Beslenmesi (devamı)
«Sütten kesme sırasında
büyümenin azalmasını
önlemek veya en aza
indirmek için buzağılar
günlük yaklaşık 1 kg
başlangıç yemi tüketene
kadar sütten
kesilmemelidir.»
Buzağılar geleneksel olarak yaşamlarının
ilk haftasında serbest olarak başlangıç
yemiyle birlikte sınırlı miktarlarda süt
veya süt ikame yemiyle (doğum CA’nın
%8’i ila %10’u oranında) beslenir. Sıvı
olarak verilen bu yemler, CA’nın %16’sı ila
%20’si ya da kuru madde olarak CA’nın
%2’si ila %2,5’i aralığında olan serbest
tüketimlerden daha düşüktür (Hafez ve
Lineweaver, 1968). Kısıtlı oranda sıvı
yemle besleme yaklaşımı, başlangıç
yeminin erken tüketimini teşvik etmek ve
daha yüksek değerli yemin girdi
maliyetlerini en aza indirmek amacıyla
ortaya çıkmıştır. Buna ilave olarak, ilk süt
ikame yemleri düşük kaliteliydi ve
buzağılara fazla miktarlarda verildikleri
zaman iyi değerlendirilememekteydi
(Davis ve Drackley, 1998). Kısıtlı besleme
sadece yaşama payı gereksinimlerine
olanak verir ve termonötral koşullar
altında yaklaşık 227 g/günlük OGCAK’ye
karşılık gelir (Tablo 1). Başlangıç yeminin
tüketimi artarak her hafta iki katına
çıktıkça, buzağıların hızlı şekilde
büyümeye başlaması için yeterli oranda
besin tüketmesi gerkir (Kertz ve ark.,
1979).
Kolay bir kural, yaşamın ilk haftasında
CA’nın %1,5’i kadar süt kuru maddesi
sağlamak ve daha sonra bir yemleme
programı bittiğinde, ikinci haftadan
hayvan sütten kesilmeden bir hafta
önceye kadar CA’nın %2’si oranında sütle
beslemektir (Stamey ve ark., 2005).
Başlangıç yeminin tüketimi konvansiyonel
sistemle beslenen buzağıların gerisinde
kalacak; fakat sıvı tüketimi azaltıldığında
yaklaşık olarak aynı orana yükselecektir
(Stamey ve ark., 2005; Hill ve ark., 2006,
2007). Sütten kesme sırasında
büyümenin azalmasını önlemek veya en
aza indirmek için buzağılar günlük
yaklaşık 1 kg başlangıç yemi tüketene
kadar sütten kesilmemelidir.
Ruminant
Erken Beslemenin
Faydaları
«Hızlandırılmış programlar,
daha yoğun besleme
programlarına göre sütten
kesim sırasında büyümede
daha az azalma ve daha az
sindirim bozukluğuna yol
açarken, kritik olan ilk 2 ila
3 haftada beslenme
durumunu iyileştirmeye
devam eder.»
Hızlandırılmış ve konvansiyonel
programlar
Bu orta dereceli programlarda
konvansiyonel ve hızlandırılmış
programların arasındaki düzeylerde sıvı
tüketimi uygulanır (Stamey ve ark., 2006;
Hill ve ark., 2006). Bu programlar daha
yoğun besleme programlarına göre sütten
kesim sırasında büyümede daha az
azalma ve daha az sindirim bozukluğuna
yol açarken kritik nitelikteki ilk 2 ila 3
haftada beslenme durumunu
iyileştirmeye devam ettiği rapor edilmiştir
(Hill ve ark., 2006; Stamey ve ark., 2006).
Orta dereceli programlarda kullanım için
geliştirilen süt ikame yemleri %24-26
oranında HP içerir ve CA’nın %1,5’i ile
%1,75’i oranında verilir. Bu programların
uygulaması daha kolay olmasına rağmen
tamamen erken büyüme potansiyeline
odaklanmaz. Bu programlar nakledilen ya
da kolostrumdan mahrum kalan
buzağılarda yoğun programlara oranla
daha kolay uygulanabilir (Hill ve ark.,
2006).
Hızlandırılmış erken beslemenin
faydaları
İlk 2 ila 3 haftada beslenme durumunun
iyileştirilmesinin faydaları arasında
reprodüktif yaşa (ve dolayısıyla
buzağılama yaşına) daha erken ulaşma,
enfeksiyonlara dayanıklılık ve
devamındaki süt veriminin artması vardır.
Artan büyüme ve ilk buzağılamanın daha
erken olması
Eğer sütten kesilmede CA ya da boy
farkları sürdürülürse, düvelerin erken
büyümesinin artması buzağılama yaşının
2 hafta daha öne çekilmesini sağlar.
Buzağılar daha hızlı büyümeye devam
ederse, avantaj 1 aydan daha fazla olabilir.
Buzağılama yaşındaki bu azalmayı
gerçekleştirebilmek için düvelerin yaştan
ziyade vücut boyutuna göre yetiştirilmesi
gerekir. Buzağıların süt tüketiminden elde
ettikleri ilave besinleri etkin şekilde
kullanabilmesi için erken dönemde
kolostrumu yeterli olarak tüketmesi
önemlidir. Buna ek olarak, nakil gibi stres
faktörlerine uyum sağlama sürecindeki
buzağılar yaşamlarının erken
dönemlerinde süt katı maddelerini yeterli
düzeyde değerlendirebilme yeteneğine
sahip olamayabilir.
Ruminant
Buzağı Besleme ve
Sağlık
«Süt veya süt ikame
yemiyle beslenen
buzağıların sağlığında
meydana gelen iyileşmeler,
immun sistem özellikleri ya
da fonksiyonundaki
değişikliklerden ziyade
genel beslenme statüsünün
iyileşmesine bağlıdır.»
Sağlığın güçlenmesi
Yaşamın ilk döneminde sağlığın zayıf
olmasının süt verimine ve sürü
yaşantısına uzun vadeli etkilerinin
olduğuna inanılır. Hayvanların sonraki
verimiyle doğum sonrası dönemdeki
hastalıkları ilişkilendiren epidemiyolojik
çalışmalar belirli bir hastalık ile hayatta
kalabilirlik ve verimlilik arasında güçlü bir
ilişki ortaya koymamıştır; fakat
buzağılardaki solunum yolu hastalığı
yaşını ilk buzağılamaya çıkarmıştır (Correa
ve ark., 1988). Buzağılarda yaşamın ilk
dönemindeki “durgunluk” daha kısa sürü
ömrü için önemli bir risk faktörüydü. 90
günlük yaştan önce durgunluk belirtisi
gösteren buzağıların (durgun görünüş,
halsizlik, sarkık kulaklar ve yem
tüketmemeyle tanımlanan) 90 günlük
yaştan sonra ölme ihtimali 4.3 kat ve
sürüdeki diğer ineklere göre süt veren
sürüden ayrılma ihtimali 1.3 kat daha
fazladır (Curtis ve ark., 1989; Warnick ve
ark., 1997). Araştırmacılar bu durumun
zayıf sağlık koşulları ve optimum düzeyin
altında beslenmenin sonucunda
oluşabileceğini öne sürmüştür.
Yaşamın ilk dönemine ilişkin veriler
hastalıklara direncin azalmasında, sağlık
ve refahın kötüleşmesinde yetersiz
beslenmeye işaret eder. Williams ve ark.
(1981) serbest veya başlangıç yemine
kısıtlı erişim şeklinde olmak üzere iki farklı
miktarda süt ikame yemiyle beslenen
(600 g/gün ve 300 veya 400 g/gün)
buzağıları karşılaştırmıştır. En yüksek OGK
ve en düşük mortalite, başlangıç yemine
ad libitum olarak erişebilen ve daha
yüksek oranda süt ikame yemiyle
beslenen buzağılarda görülmüştür. Daha
yakın tarihte, Khan ve ark. (2007b) tam
yağlı sütle hızlandırılmış oranda beslenen
buzağıların fekal skorlarında düşüş ortaya
koymuştur. Mevcut veriler daha fazla
oranlardaki süt veya süt ikame yemiyle
beslenen buzağıların sağlığında meydana
gelen iyileşmelerin immun sistem
özellikleri ya da fonksiyonundaki
değişikliklerden ziyade genel beslenme
statüsünün iyileşmesine bağlı olduğunu
göstermektedir.
Ruminant
Buzağı Besleme ve
Sağlık (devamı)
«En yüksek OGK ve en
düşük ölüm oranı,
başlangıç yemine serbest
olarak erişebilen ve daha
yüksek oranda süt ikame
yemiyle beslenen
buzağılarda görülmüştür.»
Genç buzağıların sağlık durumu erken
beslenme ve çevreye bağlıdır. Yetersiz
beslenme özellikle soğuk ya da sıcak
stresi döneminde sorun haline gelebilir;
bu dönemlerde vücut sıcaklığının
düzenlenmesi için yaşama payı
gereksinimleri artar. Kış döneminde
barınaklarda yetiştirilen Jersey
buzağılarında süt ikame yeminin enerji
kaynaklarıyla değiştirilmesinin önemini
belirlemek amacıyla bir deneme
yapılmıştır (Drackley ve ark., 1996). Bu
amaçla, uygun bir temel besleme
rejiminin oluşturulması gerekli olmuştur.
CA’nın %8’i oranında konvansiyonel süt
ikame yemiyle beslenen Jersey düveleri
CAlarını koruyamamış ve bu hayvanlarda
yüksek oranlarda sağlık sorunları
görülmüştür. Aynı süt ikame yeminin
CA’nın %10’u oranında verildiği hayvanlar
düşük düzeylerde CA kazanmış; fakat
sağlık durumları iyileşmemiştir. Buzağılar
sadece CA’larının %12’si oranında
beslendiklerinde sağlıklarını koruyabilmiş
ve az miktarda CA kazancı sağlamışlardır.
Ruminant