AÇ - ekolojikmim.com

DOSYA
<
İKİ OKULUN
HİKÂYESİ
Rüksan TUNA
Y. Mimar, Breeam Değerlendiricisi
İki farklı okul, iki farklı dünya.
Bir tanesi Amerika Birleşik
Devletleri’nden, yani zengin
Batı’dan; diğeri Ekvator’dan, yoksul
orta Amerika ülkesinden.
Zengin batıdaki şehirli bir okul;
çocuklar eğitime neredeyse ana
karnında başlıyor.
Yoksul Ekvator’daki sahil köyünde,
halkın çoğu okuryazar değil, ilk
defa 4 yıl önce bir öğretmen gelmiş
yöreye.
Birinci okul on üç bin metrekarelik
bir alan kaplıyor, ikincisi ise sadece
otuz altı metrekare.
MANASSAS PARK İLKOKULU Manassas Park, Virginia, ABD
Amerikan Mimarlar Birliği (AIA) Çevre Komitesi (COTE) 2010 yılının çevre ödüllerinden birini
Virginia eyaletindeki bir ilkokula verdi. “En İyi On
Proje” jürisinin değerlendirmesine göre okul “bir
çocuğun tam da büyüyüp serpileceği ideal bir
yer”di, “her okulun hedefi bu olmalı”ydı.
VMDO Mimarlık tarafından projelendirilen okul
aynı zamanda LEED altın ödülü de sahibi. Bu
aynı zamanda şehrin de ilk sertifikalı binası oluyor.
Manassas Park’taki 13.000 m²’lik bu alan projelendirilmek üzere VMDO ekibinin önüne geldiğinde, tasarım ekibi yapıyı, onu çevreleyen
ekosistemle bütünleştirme felsefesinden yola
çıkmış. Okul müdürü ve öğretmenleri ile toplantılar yapılmış. Dış mekânları da açık hava
derslikleri olarak kullanma fikrinde anlaşılmış.
Gelecek nesilleri ekoloji bilinçli ve ekoloji duyarlı yetiştirmek temel hedef olmuş.
Mühendislerle yapılan çalışmalar sonucu toprak
ısı pompası kullanılması, yağmur suyu sarnıcı
oluşturulmasında karar kılınmış. Güneş panellerinden ve yeşil çatılardan maliyet yüzünden
vazgeçilmiş. Doğal havalandırma ve günışığı
ile aydınlatma projenin temel bileşenlerinden.
Kullanılan ahşap FSC sertifikalı değil ama hemen yakındaki ormandan temin edilmiş.
Yapının her noktası eğitim aracı olarak kullanılmaya çalışılmış. Bütün mekanik sistemler panolarla açıklanıyor. Okulun her kanadı ayrı bir mevsim temalı. Dersliklere numara yerine yerel bitki
ve hayvan isimleri veriliyor. Girişte öğrenci çocuğun boyundaki dokunmatik ekranlardan bilgi
paylaşımı sağlanıyor. Burada enerji kullanımını,
oda sıcaklığının o anki değerini öğreniyor çocuklar. Geçtiğimiz yıl açılan ilkokulun kullanım
şartlarına öğrenciler çabucak alışmış, kapılardaki yeşil uyarı ışığını görünce yerlerinden fırlayıp
pencereleri açıyor, temiz havayı içeri alıyorlar.
Ama yapıların tasarımında ortak
bir yaklaşım var:
İklimle uyumlu yaşamak, yaşarken
öğrenmek, en büyük öğretmen
tabiata bakmak.
Biz de bu okulların hikâyelerini
aktarmak istedik.
Koridorlar tam boy pencerelerle kaplı, öğrenciler dışarıyla her an temas halindeler.
Fotoğraflar: VMDO Architects/Prakash Patel.
GÜNEYMİMARLIK | EYLÜL2012 | SAYI 9 | 45
DOSYA
İç avluda yerde boylu boyunca uzanan yerel ağaçlar öğrencilerin oturma yerlerini oluşturuyor.
Fotoğraflar: VMDO Architects/Prakash Patel.
Oyun alanı yerel sulak alan bitki cinsleriyle donatılmış, hem oyun, hem öğrenme mekânı.
Fotoğraflar: VMDO Architects/Prakash Patel.
Anaokulu bölümü ormana açılan pencereleriyle.
Fotoğraflar: VMDO Architects/Prakash Patel.
Testere dişli çatı dilimleri kuzey pencereleri ve sınıflara günışığı sağlayan güneş tüplerini barındırıyor.
Fotoğraflar: VMDO Architects/Prakash Patel.
Bu okulun tuvaletlerinde ayna yok, öğrenciler orada oyalanmıyor, vakit
kaybetmiyor, en kısa zamanda sınıflarına dönüyor. Koridordaki aynalara
öğretmenler de bakıyor, öğrenciler de, dış mekân da içe yansıyor. Öğretmenler her fırsatta deneylerini ve gözlemlerini bahçede yaptırıyor
öğrencilere. 10 yıl kadar önce yine VMDO mimarlık tarafından tasarlanan
Cougar İlkokulu hemen bitişikte olduğu için otoparkını da paylaşıyorlar.
Yaşayarak öğrenme için güzel bir model oluşmuş.
Doğal havalandırmayı teşvik etme ve mekanik havalandırmayı azaltma
yolunda tabelalar ve uyarı ışıkları. “Yeşil ışık yandığında dış ortam nemi
uygun düzeyde, ısı pompaları enerji tasarrufu için durdu, pencereleri açın,
taze havayı içeri alın,” deniyor. <
46 | GÜNEYMİMARLIK | EYLÜL2012 | SAYI 9
Biyolojik rezervuar alanı aynı zamanda gösteri alanı ve gölgeli bahçe sınıfı olarak da işlev görüyor. Çocuklar okuldan sonra eve gidene kadar da burada oyalanıyorlar.
Fotoğraflar: VMDO Architects/Prakash Patel.
Ders dışı etkinlikler için grup odaları, ormana bakan büyük pencereleri ile.
Fotoğraf: Sam Kittner.
Okulun sarnıcı. Üstünde yağmur suyu toplanma sistemini açıklayan şemalar bulunuyor. Etrafı yerel sıcak
iklime uyumlu otlar ve çiçeklerle çevrili.
Fotoğraf: Sam Kittner.
Toprak ısısı enerji dönüşümünü vücudumuzun dolaşım sistemiyle karşılaştırarak öğreten bilgi panosu.
Fotoğraf: Sam Kittner.
Sınıfların numarası yok, onun yerine yerel bir bitki ya da hayvan adını taşıyor.
Fotoğraf: Sam Kittner.
Doğal havalandırmayı teşvik etme ve mekanik havalandırmayı azaltma yolunda tabelalar ve uyarı
ışıkları. “Yeşil ışık yandığında dış ortam nemi uygun düzeyde, ısı pompaları enerji tasarrufu için durdu,
pencereleri açın, taze havayı içeri alın,” deniyor.
Fotoğraf: Sam Kittner.
GÜNEYMİMARLIK | EYLÜL2012 | SAYI 9 | 47
DOSYA
Güneş tüpleri kütüphanede okuma seviyesindeki günışığını temin ediyor. Ve tabii orman manzarasını
gösteren büyük pencereler.
Fotoğraf: Prakash Patel.
PARAMETRELER
Yer: Manassas Park, Virginia
(Bull Run Creek Watershed)
Toplam Alan: 13.000 m2
Bütçe: 33 milyon dolar
Tamamlanma Tarihi: Nisan 2009
Yıllık Enerji Kullanımı: 38 kBtu/ft2 (437 MJ/m2)
Yıllık Karbon Ayakizi: CO2/ft2 (58 kg CO2/m2
Program: Sınıflar, laboratuarlar, kafeterya, jimnastik salonları, oyun alanları, idari ofisler, Açıkhava öğrenim alanları
Bu fotoğrafta suni aydınlatma yok. Okulun jimnastik salonu güneş tüpleri ile aydınlatılıyor. Fanlar ısıtma
ve soğutma yüklerini azaltıyor. Bu salon kentlilere de açık.
Fotoğraf: Prakash Patel.
EKİP
Mal Sahibi: Manassas Park Okulları
Mimari ve İç Tasarım: VMDO Architects
Mühendisler: 2rw Consulting; Fox & Associates;
Bowman Consulting
Peysaj: Siteworks Studio
Yapımcı: Hess Construction + Engineering
Services
LEED Değerlendirme Puanları
Not: Green Source Magazine, Alanna Malone makalesinden derlenmiştir.
NUEVA ESPERANZA OKULU Puerto Cabuyal, Ekvator
İspanyolca “yeni umutlar” anlamına gelen Nueva Esperanza Okulu kelimeyi tam karşılıyor.
Ekvator’un küçük bir sahil kıyısı ahalisinin, Puerto Cabuyal’lıların umutlarını karşılayan bir
okuldan söz ediyorum. Balıkçılıkla geçinen bu
köyün daha önce hiç okulu olmamış ve halkı
bu yüzden okuryazar değil.
4 yıl önce bir öğretmen küçük bir kulübede eğitime başlamış ancak, bu yer çocuk sayısına dar
gelince yeni sınıf yapacak yer aramaya başlamışlar. Yakın çevrelerinde bulunan pek çok okul
betondan ve dikdörtgen şeklinde inşa edilmiş.
Bu okulların pencerelerindeki parmaklıklar ise
bir hapishaneyi çağrıştırmakta. Bu tür eğitim yerlerinin başarı seviyesinin düşüklüğü ortada. Bu
sebeple tasarımcılar kısa vadede eğitim yapısı
eksikliğini gidermenin yanında, eğitimi de etkileyecek uzun vadeli çözüm arayışına girmişler.
Etkin, aktif okul ilkeleri ve çevredeki tabiatla
uyumluluk ön plana çıkmış. Çocukların hayal
dünyasını uyandıracak, yaratıcılıklarını canlandıracak, yeni şeyler öğrenme isteği uyandıracak;
bastırılmış, sindirilmiş hissetmemelerini sağlayacak ortam tasarlamak istemişler.
Projede kullanılan malzemeler oradaki ahalinin
yüzyıldır ev ve barınaklarını inşa ederken kullan48 | GÜNEYMİMARLIK | EYLÜL2012 | SAYI 9
dıkları malzemeler. Temel kolonlarının üzerine
ahşap döşeme, ahşap karkas strüktür, bambu
duvarlar, örgü hasırdan ve bambu yaprakları örtülmüş çatı. Malzemeler aynı, ancak kavram ve
mekân tasarımına yaklaşım farklı. Şöyle ki: Eğitimi eylem yolu ile teşvik eden bir mekân. Daha
kapıdan girerken öğrenmeye başlıyor çocuklar.
Gemi merdiveni gibi inen kalkan bir merdivenle giriliyor mekâna, fiziğin ilk kuralları ilk adımda
öğreniliyor. Mekânın her köşesi çocuklara bağımsız eylemleri için imkân sunuyor. Tabiatın
içeriye girmesi, yarı açık tasarım, mekâna her
daim tazelik katıyor. Gemiye benzer formuyla,
en iyi öğretmen olan tabiatla iç içe, çocuklar
bilim ve teknoloji öğreniyorlar. Bu balıkçı köyündeki bu okul yapısı, çocukların atlayıp yeni
ufuklara yelken açtığı bir gemi gibi adeta. <
KÜNYE:
Mimari: al bordE arquitectos - David Barragán
& Pascual Gangotena
Yer: El Cabuyal, Manabí, Ekvator (başkent
Quito’nun 260 km doğusunda)
Yardımcılar: Xavier Mera, José Antonio Vivanco
y Estefanía Jácome
Müşteri: Felipe Gangotena (Öğretmen)
Yapımcılar: al bordE Mimarlık, Pascual Gangotena, gönüllüler ve El Cabuyal ahalisi
Tasarım tarihi: 2009
Yapım tarihi: 2009
Bütçe: 200 USD (öğretmen ödemiş)
Proje Alanı: 36 m²
Fotoğraflar: Esteban Cadena, Francisco Suarez
y Pascual Gangotena
Not: 7 Ocak 2010’da Arch Daily’de yayınlanan makaleden alınmıştır.
GÜNEYMİMARLIK | EYLÜL2012 | SAYI 9 | 49