İmadəddin Nəsimi. Seçilmiş əsərləri İki cilddə. I cild.

İmadəddin Nəsimi. Seçilmiş əsərləri İki cilddə. I cild.

ÈÌÀÄßÄÄÈÍ ÍßÑÈÌÈ
ÑÅ×ÈËÌÈØ
ßÑßÐËßÐÈ
ÈÊÈ ÚÈËÄÄß
I ÚÈËÄ
“ËÈÄÅÐ ÍßØÐÈÉÉÀÒ”
ÁÀÊÛ-2004
Áó êèòàá “Íÿñèìè. Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè” (Áàêû, Àçÿðíÿøð, 1973)
íÿøðè ÿñàñûíäà òÿêðàð íÿøðÿ ùàçûðëàíìûøäûð
Òÿðòèá åäÿíè:
Ùÿìèä Àðàñëû
Ðåäàêòîð âÿ
ëöüÿòèí ìöÿëëèôè:
Òåéìóð Êÿðèìëè
Èçàùëàðûí ìöÿëëèôè:
Ì.À.Ìÿùÿììÿäè
894.361’1 - dc 21
AZE
Èìàäÿääèí Íÿñèìè. Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè. Èêè úèëääÿ. Û úèëä. Áàêû, “Ëèäåð
íÿøðèééàò”, 2004, 336 ñÿù.
Êèòàáà áþéöê Àçÿðáàéúàí øàèðè Èìàäÿääèí Íÿñèìèíèí (1369-1417)
äîüìà äèëèìèçäÿ ÿñàñÿí ëèðèê òîíäà ãÿëÿìÿ àëûíìûø ãÿçÿëëÿðè äàõèë åäèëìèøäèð.
ßäÿáè äèëèìèçèí ôîðìàëàøìàñûíäà ìöùöì ðîë îéíàìûø áó øåèðëÿðäÿ èíñàí
ýþçÿëëèéèíèí òÿðÿííöìö, ëèðèê àøèãèí ãÿëá ÷ûðïûíòûëàðû àïàðûúû éåð òóòóð.
ISBN 9952-417-16-9
©”ËÈÄÅÐ ÍßØÐÈÉÉÀÒ”, 2004
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè
ÈËÙÀÌ ßËÈÉÅÂÈÍ
“Àçÿðáàéúàí äèëèíäÿ ëàòûí ãðàôèêàñû
èëÿ êöòëÿâè íÿøðëÿðèí ùÿéàòà
êå÷èðèëìÿñè ùàããûíäà”
12 éàíâàð 2004-úö èë òàðèõëè ñÿðÿíúàìû
èëÿ íÿøð îëóíóð âÿ þëêÿ êèòàáõàíàëàðûíà
ùÿäèééÿ åäèëèð
ÞÍ ÑÞÇ
Àëòû éöç èëäèð êè, áþéöê Àçÿðáàéúàí øàèðè Èìàäÿääèí Íÿñèìèíèí àäû
Éàõûí Øÿðãäÿ ìÿðäëèê, ôÿäàêàðëûã âÿ èðàäÿ ðÿìçè êèìè ùþðìÿòëÿ ÷ÿêèëèð. Àëòû éöç èëäèð êè, ìÿñëÿêè óüðóíäà äàðà ÷ÿêèëèá äÿðèñè ñîéóëàí, ñîí
íÿôÿñèíäÿ áåëÿ þç ñþçöíäÿí äþíìÿéÿí áó ìÿðä èíñàíûí ôàúèÿëè þëöìö
øàèðëÿðèí øåðèíäÿ, àøûãëàðûí ñàçûíäà òÿðÿííöì åäèëèð.
Íÿñèìè Àçÿðáàéúàí äèëèíäÿ øåðèí èëê ýþçÿë íöìóíÿëÿðèíè éàðàäàí,
þç ìöòÿðÿããè ôèêèðëÿðèíè éöêñÿê áÿäèè äèëëÿ èôàäÿ åòìÿéè áàúàðàí ãöäðÿòëè ñÿíÿòêàðëàðäàí áèðè îëìóøäóð. Îíóí àíà äèëèíäÿí áàøãà ÿðÿá âÿ
ôàðñ äèëëÿðèíäÿ äÿ éàðàòìûø îëäóüó äèâàíëàð øàèðèí àäûíûí þç âÿòÿíèíäÿí
÷îõ-÷îõ óçàãëàðäà, áöòöí Éàõûí Øÿðãäÿ øþùðÿòëÿíìÿñèíÿ ñÿáÿá îëìóøäóð.
Øàèðèí ÿñèë àäû ßëèäèð. Î, 1369-úó èëäÿ Øàìàõû øÿùÿðèíäÿ äîüóëìóøäóð. Àòàñû Ñåéèä Ìÿùÿììÿä äþâðöíöí òàíûíìûø àäàìëàðûíäàí îëìóøäóð. Ñåéèä ßëè èëê òÿùñèëèíè Øàìàõû øÿùÿðèíäÿ àëìûø, ñîíðàëàð áèëèêëÿðèíè äàùà äà òÿêìèëëÿøäèðìèø, õöñóñÿí ôÿëñÿôè âÿ äèíè úÿðÿéàíëàðû
þéðÿíìÿéÿ ùÿâÿñ ýþñòÿðìèøäèð. Î, Íèçàìè, Õàãàíè, Ìÿùñÿòè, Ôÿëÿêè,
Çöëôöãàð Øèðâàíè, Àðèô ßðäÿáèëè, Ìàùìóä Øÿáöñòÿðè âÿ Ìàðàüàëû
ßâùÿäèíèí ÿñÿðëÿðè èëÿ òÿðáèéÿëÿíìèø, åéíè çàìàíäà Éàõûí Øÿðãèí ýþðêÿìëè øàèðëÿðèíèí: Úÿëàëÿääèí Ðóìè, Ðóäÿêè, Ñÿäè, ßòòàð âÿ áàøãà êëàññèê øàèðëÿðèí ÿñÿðëÿðèíè äÿðèíäÿí þéðÿíìèø, þçö äÿ êè÷èê éàøëàðûíäàí
øåèð éàçìàüà áàøëàìûøäûð.
Éàõûí Øÿðãèí Øåéõ Ìàùìóä Øÿáöñòÿðè, Úÿëàëÿääèí Ðóìè, Ìàðàüàëû ßâùÿäè êèìè ýþðêÿìëè øàèðëÿðèíèí ïàíòåèñò ôèêèðëÿðè äàùà ýåíèø éàéûëûðäû. Øÿðã ïàíòåèñòëÿðèíèí þçëÿðè äÿ ìöõòÿëèô ãîëëàðà àéðûëàðàã þç
ýþðöøëÿðèíè òÿáëèü åäèðäèëÿð. Ýÿíú Íÿñèìè ùÿëÿ ìÿäðÿñÿ òÿëÿáÿñè èêÿí
Øÿðãäÿ ýåäÿí áó èäåéà ìöáàðèçÿñèíè èçëÿìÿéÿ áàøëàéûá, “ÿíÿëùÿã”
äåäèéè ö÷öí Õ ÿñðäÿ Áàüäàä øÿùÿðèíäÿ äàðà ÷ÿêèëìèø Ùÿëëàú Ìÿíñóð
Ùöñåéíèíèí òÿðèãÿòèíè äàùà ÷îõ áÿéÿíìèø, åéíè çàìàíäà ßðäÿáèëäÿ
ýåíèø òÿáëèüàò àïàðìàãäà îëàí Øåéõ Ñÿôè úàíèøèíëÿðèíèí ýþðöøëÿðèíÿ
ðÿüáÿò áÿñëÿìèøäèð. Ìÿùç áóíà ýþðÿ äÿ î, èëê øåèðëÿðèíè Ùöñåéíè òÿõÿëëöñö èëÿ éàçìûøäûð. Áó çàìàí Òåéìóðóí îðäóëàðû Éàõûí Øÿðãè èñòèëàéà
áàøëàìûø âÿ ÿñðèí ñîíëàðûíà äîüðó Àçÿðáàéúàíû äà þçöíÿ òàáå åòìèøäè.
4
Áóíóíëà ÿëàãÿäàð Éàõûí Øÿðãäÿ éåíè áèð òÿðèãÿò – øÿùÿð ñÿíÿòêàðëàðûíûí ýþðöøëÿðèíè èôàäÿ åäÿí ùöðóôèëèê ýåíèø éàéûëìàüà áàøëàìûøäû. Øàèðèí
àòàñû Ñåéèä Ìÿùÿììÿä ãàðäàøû Ñåéèä Ùöñåéíëÿ áèðëèêäÿ î çàìàí Øèðâàíäà äà éàéûëìàãäà îëàí ùöðóôèëÿðÿ ðÿüáÿò ýþñòÿðìèø, Ôÿçëóëëàù
Íÿèìè èëÿ øÿõñÿí òàíûø îëàí áó àèëÿíèí áöòöí öçâëÿðè ùöðóôè ýþðöøëÿðèíèí
Øèðâàíäà éàéûëìàñûíäà ìöÿééÿí ðîë îéíàìûøëàð.
Ùöðóôèëèéèí ÿñàñûíû ãîéàí òÿáðèçëè Ôÿçëóëëàù Íÿèìè áó òÿðèãÿòèí
íÿçÿðè ÿñàñëàðûíû þçöíöí “Úàâèäàííàìÿ”, “Ìÿùÿááÿòíàìÿ”,
“Íþâìíàìÿ” êèìè ÿñÿðëÿðèíäÿ øÿðù åäÿðÿê ýåíèø òÿáëèüÿ áàøëàìûøäûð.
80-úè èëëÿðèí àõûðëàðûíäà Ôÿçëóëëàù Íÿèìè Øèðâàíà ýÿëìèø, Áàêû øÿùÿðèíäÿ ìÿñêÿí ñàëàðàã òÿðÿôäàðëàð òîïëàìàüà áàøëàìûøäûð. Ôÿçëóëëàùûí
“Âÿñèééÿòíàìÿ”ñèíäÿí àéäûí îëóð êè, Áàêûíûí ìþòÿáÿð çèéàëûëàðû, òàúèðëÿðè âÿ äþâëÿò àäàìëàðû Ôÿçëóëëàùûí ýþðöøëÿðèíè áÿéÿíìèø, îíóí
òÿðÿôèíÿ êå÷ÿðÿê ùöðóôèëèéè ãÿáóë åòìèø âÿ áó øÿùÿð áèð íþâ ùöðóôèëèéèí
òÿáëèü îúàüûíà ÷åâðèëìèøäè. Áóðàéà áèð ÷îõ éåðëÿðäÿí ùöðóôèëÿð ýÿëäèéè
êèìè, Éàõûí Øÿðãèí ìöõòÿëèô þëêÿëÿðèíÿ ùöðóôè òÿáëèüàò÷ûëàðû äà ýþíäÿðèëèðäè. Áó äþâðäÿ Ôÿçëóëëàùëà òàíûø îëóá, îíóíëà ýþðöøÿí Íÿñèìè ùöðóôè ýþðöøëÿðèíè ãÿáóë åòìèø âÿ ÷îõ åùòèìàë êè, áó äþâðäÿí åòèáàðÿí øåðëÿðèíè “Íÿèìè” ñþçö èëÿ ñÿñëÿøÿí Íÿñèìè òÿõÿëëöñö èëÿ éàçìàüà áàøëàìûøäûð.
Ëàêèí ùàäèñÿëÿð ùöðóôèëÿðèí àðçóëàäûüû êèìè ýåòìèð. 1394-úö èëäÿ
Ôÿçëóëëàù þç òÿðÿôäàðëàðû èëÿ áèðëèêäÿ Øèðâàíäà îëäóüó çàìàí Òåéìóðëÿíýèí îüëó Ìèðàíøàùûí ýþíäÿðäèéè äÿñòÿ òÿðÿôèíäÿí ùÿáñÿ àëûíàðàã
Íàõ÷ûâàí éàõûíëûüûíäàêû Àëûíúà ãàëàñûíà àïàðûëìûø âÿ îðàäà âÿùøèúÿñèíÿ åäàì åäèëìèøäèð. Áó çàìàí Ôÿçëóëëàùûí éàçûá ýþíäÿðäèéè “Âÿñèééÿòíàìÿ”éÿ ÿñàñÿí îíóí Áàêûäà éàøàéàí àèëÿ öçâëÿðè âÿ òÿðÿôäàðëàðû
þç ýþðêÿìëÿðèíè äÿéèøÿðÿê òåç áèð çàìàíäà áóðàäàí óçàãëàøìûøëàð.
×îõ åùòèìàë êè, Íÿñèìè äÿ Ôÿçëóëëàùûí ãûçëàðûíäàí áèðè èëÿ åâëÿíÿðÿê
èëê ÿââÿë Èðàãà, ñîíðà Òöðêèéÿéÿ ýåòìèø, óçóí ìöääÿò Àíàäîëó øÿùÿðëÿðèíè ýÿçÿðÿê ùöðóôè èäåéàëàðûíû òÿáëèü åòìèø âÿ íÿùàéÿò, Ùÿëÿá øÿùÿðèíÿ ýÿëèá îðàäà ìÿñêÿí ñàëìûøäûð.
Ùÿëÿá î çàìàí ìÿðêÿçè Ìèñèð îëàí ìÿìëöêëÿðÿ òàáå èäè. Áó øÿùÿð
Øÿðãëÿ Ãÿðá àðàñûíäà ìöùöì ýþðöø ìÿíòÿãÿñè êèìè áþéöê òèúàðÿò ÿùÿìèééÿòèíÿ ìàëèê èäè. Ùèíäèñòàí âÿ Øèðâàíäàí ýÿëÿí áþéöê òèúàðÿò êàðâàíëàðû áóðàäà ýþðöøöð âÿ äÿíèç éîëó èëÿ Àâðîïà øÿùÿðëÿðèíÿ ýåäèðäèëÿð.
Ùÿëÿá þç èãòèñàäè ÿùÿìèééÿòèíè Òåéìóðóí ùöúóìóíäàí ñîíðà äà ñàõëàéûðäû. Òàðèõè ìÿíáÿëÿðäÿí àéäûí åòìÿê îëóð êè, áó çàìàí Øèðâàíäàí
5
ýÿòèðèëÿí èïÿêäÿí Ñóðèéà øÿùÿðëÿðèíäÿ ýþçÿë ïàð÷àëàð òîõóéóðäóëàð.
Øèðâàí èïÿéè Ùÿëÿá éîëó èëÿ Àâðîïàéà äà àïàðûëûðäû.
Íÿñèìè Ùÿëÿá øÿùÿðèíÿ ýÿëäèêäÿí ñîíðà ÿòðàôûíà òÿðÿôäàðëàð òîïëàéûá ùöðóôè èäåéàëàðûíû éàéìàüà áàøëàéûð. Åëÿ áóíà ýþðÿäèð êè, øàèðèí
ùÿéàòû ö÷öí íàðàùàò îëàí ãàðäàøû Øàù Õÿíäàí (ãÿáðè Øàìàõû øÿùÿðèíäÿäèð) îíà ìöðàúèÿò åäÿðÿê åùòèéàòëû îëìàüû òàïøûðûð. Àíúàã þç èðàäÿñèíäÿ äþíìÿç îëàí øàèð:
Äÿðéàéè-ìöùèò úóøÿ ýÿëäè,
Êþâíèëÿ ìÿêàí õöðóøÿ ýÿëäè.
Ñèððè-ÿçÿë îëäó àøèêàðà,
Àðèô íåúÿ åéëÿñèí ìöäàðà?
ìèñðàëàðû èëÿ áàøëàéàí ìÿñíÿâè èëÿ úàâàá âåðÿðÿê ìöáàðèçÿíè äàéàíäûðìàéàúàüûíû áèëäèðèð.
Ëàêèí Ìèñèð ìÿìëöêëÿðè âÿ Ùÿëÿá ðóùàíèëÿðè øàèðè äèíñèçëèêäÿ ýöíàùëàíäûðàðàã 1417-úè èëäÿ Ùÿëÿá ùþêìäàðûíûí ÿìðè èëÿ çèíäàíà ñàëûðëàð. Àç êå÷ìÿäÿí øÿùÿð ðóùàíèëÿðèíèí ìÿúëèñèíäÿ øàèð ìöùàêèìÿ
åäèëèá, þëöìöíÿ ôèòâà âåðèëèð.
Áèð ãÿäÿð ñîíðà øÿðèÿò ìÿùêÿìÿñèíèí ñÿíÿäëÿðè èëÿ òàíûø îëàí Ìèñèð
ñóëòàíû ßë-Ìöÿééÿä øàèðèí äèðè-äèðè äÿðèñèíèí ñîéóëóá, éåääè ýöí
Ùÿëÿá øÿùÿðèíäÿ ùàìûéà ýþñòÿðèëìÿñè ùàããûíäà ÿìð âåðèð. Áåëÿëèêëÿ,
Íÿñèìè ôàúèÿëè áèð øÿêèëäÿ åäàì åäèëèð. Øàèðèí çèíäàí ýöíëÿðèíäÿ ùÿáñäÿ
éàçäûüû úÿñàðÿòëè øåèðëÿðè, ìöùàêèìÿ çàìàíû ìÿðäàíÿ äàâðàíûøû, ìÿíòèãè úàâàáëàðû, ìÿòèí èðàäÿñè óçóí ìöääÿò õàëã àðàñûíäà äàíûøûëìûø,
ÿôñàíÿ êèìè äèëëÿðäÿ, àüûçëàðäà ñþéëÿíìèøäèð. Áó ñÿáÿáäÿíäèð êè, Íÿñèìè ùàããûíäà áèð ñûðà ðÿâàéÿòëÿð éàðàíìûøäûð. Èëëÿð êå÷äèêúÿ øàèðèí ùÿãèãè òÿðúöìåéè-ùàëû äà áó ðÿâàéÿòëÿðÿ ãàðûøàðàã ÿôñàíÿëÿøìèøäèð.
Õöñóñÿí øàèðèí þëöìö ùàããûíäà áèð-áèðèíäÿí ôÿðãëè ðÿâàéÿòëÿð ìþâúóääóð. Áóíëàðûí áèðèñèíäÿ Íÿñèìèíèí åäàìû áåëÿ òÿñâèð åäèëèð:
“Áèð ýöí Ùÿëÿá øÿùÿðèíäÿ ýÿíú áèð ùöðóôè Íÿñèìèíèí áèð øåèðèíè óúà
ñÿñëÿ îõóéóðìóø. Ýÿíúè ùÿáñÿ àëûðëàð. Î, øåèðè þçöíöí éàçäûüûíû ñþéëÿéèð. Ðóùàíèëÿðèí ôèòâàñû èëÿ îíó äàð àüàúûíäàí àñûëìàüà ìÿùêóì åäèðëÿð. Ùàäèñÿäÿí õÿáÿð òóòàí Íÿñèìè þçöíö úÿçà ìåéäàíûíà éåòèðèá, øåèðèí ìöÿëëèôè îëäóüóíó áèëäèðèð. Ðóùàíèëÿð îíóí ùöðóôè ìöðøèäè îëäóüóíó
þéðÿíèá, äèðè-äèðè ñîéóëìàñûíà ôèòâà âåðèðëÿð. Äÿðèñè ñîéóëàðêÿí ãàí
èòèðÿí øàèðèí ñàðàëäûüûíû ýþðÿí ðóùàíèëÿð èñòåùçà èëÿ ñîðóøóðëàð:
– Ñÿí êè ùÿãñÿí, áÿñ íèéÿ ðÿíýèí ñàðûäûð?
6
Íÿñèìè:
– Ìÿí ÿáÿäèééÿò öôöãëÿðèíäÿ äîüàí åøã ýöíÿøèéÿì. Ýöíÿø áàòàíäà ñàðàëàð, – äåéÿ úàâàá âåðèð.
Áó ðÿâàéÿòäÿ áåëÿ áèð ãåéä äÿ âàð êè, ýóéà øàèðèí þëöìöíÿ ôèòâà
âåðÿí ðóùàíè äåìèøäèð:
– Áó î ãÿäÿð ìÿëóíäóð êè, îíóí ãàíûíäàí ùàðà äöøñÿ êÿñèá àòìàã
ëàçûìäûð.
Òÿñàäöôÿí øàèðèí ãàíûíäàí áèð äàìúû ùÿìèí ðóùàíèíèí áàðìàüûíà
ñû÷ðàéûð. Úàìààò îíäàí áàðìàüûíûí êÿñèëìÿñèíè òÿëÿá åäèð. Î èñÿ
– Ìÿí ñþçýÿëèøè äåìèøÿì, – úàâàáûíû âåðèð. Áó çàìàí àë ãàí è÷èíäÿ
îëàí øàèð:
Çàùèäèí áèð áàðìàüûí êÿññÿí äþíöá ùÿãäÿí ãà÷àð,
Ýþð áó ýåð÷ÿê àøèãè ñÿðïà ñîéàðëàð àüðûìàç –
äåéÿðÿê þëöð.
***
Íÿñèìè þçöíäÿí ñîíðà çÿíýèí áèð èðñ ãîéóá ýåòìèøäèð. Äàùè Àçÿðáàéúàí øàèðè Íèçàìè Ýÿíúÿâèíèí Éàõûí Øÿðã ÿäÿáèééàòûíà ýÿòèðäèéè
ùóìàíèñò èäåéàëàðû äàâàì âÿ èíêèøàô åòäèðÿí áþéöê ñÿíÿòêàð èíñàíà,
èíñàí ëÿéàãÿòèíÿ, îíóí ãöäðÿòèíÿ îëàí éöêñÿê èíàìûíû òÿðÿííöì åäÿðÿê øåèðëÿðèíäÿ èíñàíû ùÿéàòûí éàðàäûúûñû, ùÿéàòè ýþçÿëëèêëÿðèí ÿñèë ìÿíáÿéè êèìè âÿñô åòìèøäèð.
Øàèðèí ãàáàãúûë èäåéàëàðû äþâðöí ìöðòÿúå ðóùàíèëÿðè òÿðÿôèíäÿí
øèääÿòëè ìöãàâèìÿòÿ ðàñò ýÿëèðäè. Î, àëëàùñûçëûãäà èòòèùàì îëóíóð, ïàíòåèñò ôèòêèðëÿðè éàíëûø èçàù åäèëèðäè. Ìÿùç áóíà ýþðÿ äÿ Íÿñèìè äèíè
èôàäÿëÿðäÿí ýåíèø èñòèôàäÿ éîëó èëÿ ôèêèðëÿðèíè éàéìàüà ÷àëûøûðäû. Î þç
øåèðëÿðèíäÿ áèðèíúè íþâáÿäÿ úàùèë èíñàíëàðû òÿíãèä åäèð, ùÿéàò ýþçÿëëèêëÿðèíäÿí èëùàì àëìàüà ÷àüûðûðäû.
Îíóí èñòÿð äèäàêòèê, èñòÿðñÿ äÿ ìÿùÿááÿò ìþâçóñóíäà éàçûëìûø
øåðëÿðè, òÿáèÿò òÿñâèðëÿðèíÿ ùÿñð îëóíìóø ÿñÿðëÿðè îõóúóëàðûí åñòåòèê
çþâãöíö îõøàéûð. Øàèð åéíè çàìàíäà ùàêèì òÿáÿãÿíèí çöëì âÿ ÿäàëÿòñèçëèéèíè, èñòèëà÷ûëàðûí ãàðÿò÷èëèéèíè âÿ îíëàðà õèäìÿò åäÿí ðóùàíèëÿðèí
ñàòãûíëûüûíû ýþñòÿðÿí ÿñÿðëÿð äÿ éàðàäûðäû. Î, ìöàñèðëÿðèíè ùÿéàò âÿ êàèíàòûí ñèðëÿðèíè þéðÿíìÿéÿ, áèëèéÿ, ìþâúóä ãàíóí-ãàéäàëàðà à÷ûã ýþçëÿ
áàõìàüà ÷àüûðûð, îíëàðû ãÿôëÿò éóõóñóíäàí îéàòìàã èñòÿéèðäè. Øàèðèí
ùÿð ö÷ äèëäÿ éàçûëìûø øåèðëÿðè áÿäèè úÿùÿòäÿí ñÿíÿòêàðëûãëà èøëÿíìèøäèð.
7
Õöñóñÿí îíóí àíà äèëèíäÿ éàçäûüû ÿñÿðëÿð áöòöí òöðêäèëëè õàëãëàð ö÷öí
íöìóíÿ îëà áèëÿúÿê éöêñÿê ïîåòèê áèð öñëóáäà ãÿëÿìÿ àëûíìûøäûð.
Áèð ÷îõ áàøãà êëàññèêëÿðèìèç êèìè Íÿñèìè éàðàäûúûëûüûíûí, øàèðèí
áÿäèè èðñèíèí þëìÿçëèéè – ùÿð äþâðäÿ êÿñá åòäèéè éåíè èúòèìàè-ôÿëñÿôè
ìÿçìóí âÿ éöêñÿê ñÿíÿòêàðëûüû èëÿ áàüëûäûð. Ìèñòèêàäàí âÿ õóðàôàòäàí
óçàã îëàí áó ýöíêö îõóúó ö÷öí Íÿñèìèíèí ùöðóôè èäåéàëàðû, ÿáúÿä
ùåñàáû èëÿ ìöõòÿëèô ìàíèïóëéàñèéàëàð àïàðìàã éîëó èëÿ Ãóðàí àéÿëÿðèíè
èíñàí öçö èëÿ åéíèëÿøäèðìÿê úÿùäëÿðè äåéèë, øàèðèí ãàáàãúûë ùóìàíèñò
ýþðöøëÿðè, ïîåòèê îáðàçëàðûíûí òÿçÿ-òÿðëèéè, îðèæèíàëëûüû, Íÿñèìè ñÿíÿòèíèí éöêñÿê åñòåòèê òÿñèð ãöââÿñè, Íÿñèìè äèëèíèí ðèòìèêàñû äàùà ÷îõ ìàðàãëû âÿ úÿëáåäèúèäèð. Àëòû éöç èë þíúÿ éàøàéûá éàðàòìàñûíà áàõìàéàðàã,
Íÿñèìè áèçèì èíäèêè ÿäÿáè äèëèìèçäÿí úöçè ôÿðãëÿíÿí áèð äèëäÿ äàíûøûð,
þç õÿëÿôëÿðè èëÿ ñþùáÿò åäèð. Áó èñÿ Ãàçè Áöðùàíÿääèí, Ùÿñÿíîüëó,
Õÿòàè, Ôöçóëè, Âàãèôëÿ áèðëèêäÿ Íÿñèìèíèí äÿ ÷àüäàø ÿäÿáè äèëèìèçèí
éàðàäûúûëàðûíäàí áèðè îëäóüóíó, áó äèëèí áåøèéè áàøûíäà þç “ãóø äèëè” èëÿ
øèðèí ëàéëà ÷àëäûüûíû ýþñòÿðìÿêäÿäèð.
Èíäèêè îõóúó éàëíûç øÿðùëÿðäÿí âÿ åëìè ÿñÿðëÿðäÿí àíëàéûð êè, áþéöê øàèðèìèç
Äöí ýåúÿ áèð äèëáÿð èëÿ åéøèìèç ìÿ’ìóð èäè,
Ëàêèí îë õóíõàðÿ ýþçëÿð óéõóäàí ìÿìóð èäè.
Ùÿìíèøèí èäè Íÿñèìè äöí ýåúÿ áèð éàð èëÿ,
Êþíëö øàäö âÿõòè õöððÿì, ìÿúëèñè ïöðíóð èäè.
äåéÿðêÿí “äèëáÿð” ñþçö àëòûíäà þç ìöÿëëèìè âÿ ìöðøöäö Ôÿçëóëëàù
Íÿèìèíè íÿçÿðäÿ òóòóðìóø. ßñëèíäÿ áó ýöí ùÿìèí êîíòåêñò ìÿíà âÿ
ìàùèééÿòèíè òàìàìèëÿ èòèðèð âÿ éàëíûç òåêñò ãàëûð: îõóúóíóí ýþçö ãàðøûñûíäà èêè ñåâýèëèíèí ýþðöøöá äàíûøäûüû ÿñðàðÿíýèç áèð ýåúÿ âÿ ýåúÿíèí
éöêñÿê ñÿíÿòêàðëûãëà òÿðÿííöìö úàíëàíûð.
Íÿñèìè ñÿíÿòè áöòþâëöêäÿ èíñàí ýþçÿëëèéèíÿ, èíñàí ãöäðÿòèíÿ ùåéðàíëûãëà äîëó áèð ùèìí êèìè ñÿñëÿíèð. Àíúàã áó ýþçÿëëèê, áó ãöäðÿò äöíéàäà áöòöí èíñàíëàðà äåéèë, éàëíûç þçöíö òàíûìûø, äÿðê åòìèø êàìèë
èíñàíëàðà õàñäûð. Ìÿùç áóíà ýþðÿ øàèð êàìèë èíñàíû “úàíûìûí úàíàíÿñè”
àäëàíäûðûð, îíà ñÿúäÿ åòìÿéèí âàúèá îëäóüóíó ýþñòÿðèð. Êàìèë èíñàíûí
ýþçÿëëèéèíÿ ñÿúäÿ åòìÿéÿíëÿð, îíóí ãàðøûñûíäà ùåéðàíëûã ùèññè êå÷èðìÿéÿíëÿð èñÿ, øàèðèí ôèêðèíúÿ, ùàã éîëóíäàí àçìûø äèâ, øåéòàí âÿ ãàíìàç ùåéâàíëàðäûð. Àíúàã ùóìàíèñò øàèð áó øÿð ãöââÿëÿðèí ìÿùâ åäèë8
ìÿñèíÿ ùþêì âåðìèð, ÿêñèíÿ, èñëàù, òÿðáèéÿ éîëó èëÿ îíëàðûí þçëÿðèíè
òàíûìàñûíà, èíñàí îëäóãëàðûíäàí ãöðóð äóéìàëàðûíà ÷àëûøûð. Íÿñèìè
ÿäÿáè èðñèíèí áó ýöí áåëÿ àêòóàë îëìàñûíûí ñÿáÿáè äÿ ìÿùç èíñàíû êàìèëëèéÿ, âÿùøè èíñòèíêòëÿðäÿí ÿë ÷ÿêìÿéÿ, øÿð ÿìÿëëÿðÿ ñÿñëÿéÿí
“íÿôñè-ÿììàðÿäÿí” (ÿìðåäèúè ðóùäàí – øåéòàíäàí) óçàãëàøìàüà ñÿñëÿìÿñèäèð. Áó ýöí äÿ èíñàíëàð þç íÿôñëÿðèíèí óúáàòûíäàí þç ãàðäàøëàðûíà çöëì åäèð, îíëàðûí áÿäáÿõòëèéèíÿ ëàãåéä ãàëûðëàðñà, ùÿòòà áÿçÿí
áó áÿäáÿõòëèêäÿí ïàòîëîæè ëÿççÿò àëûðëàðñà, äåìÿëè, Íÿñèìè ñÿíÿòè éàøàéûð âÿ ùóìàíèñò èäåéàëàðûí òÿíòÿíÿñè óüðóíäà ìöáàðèçÿäÿ òÿðÿããèïÿðâÿð áÿøÿðèééÿòèí ùàâàäàðû, ñèëàùäàøû êèìè ÷ûõûø åäèð.
ßýÿð Íÿñèìè ñÿíÿòèíäÿêè äÿðèí ùóìàíèçì ãëîáàë-áÿøÿðè ìàùèééÿò
äàøûéûðñà, îíóí éöêñÿê ïîåòèê ñÿíÿòêàðëûüû, äèëèíèí øèðèíëèéè âÿ àõûúûëûüû,
ùåéðÿòàìèç ïîåòèê ðèòìèêàñû þç äîüìà õàëãûíà õèäìÿò åäèð, îíóí åñòåòèê
çþâãöíöí êàìèëëÿøìÿñèíäÿ áàøãà êëàññèêëÿðèìèçëÿ ÷èéèí-÷èéèíÿ ýåäèð.
Õöñóñÿí õàëã äèëèíèí öñëóáè-ãðàììàòèê èìêàíëàðûíäàí éàðàäûúû øÿêèëäÿ
áÿùðÿëÿíìÿêäÿ Íÿñèìè øåðè ìèñèëñèç, òàéñûç, áÿðàáÿðñèçäèð.
Ðÿãèá ìÿíäÿí ñîðóð: íÿíäèð ñÿíèí éàð?
Ðÿôèãèìäèð, ùÿáèáèìäèð – íÿì îëñóí!
Ðÿãèáèí èñòåùçàëû, êèíàéÿëè, òèêàíëû ñóàëûíà áó úöð ñÿððàñ, ñÿëèñò âÿ
øèðèí úàâàáû àíúàã Íÿñèìèíèí ëèðèê ãÿùðÿìàíû âåðÿ áèëÿðäè.
***
Íÿñèìè ÿñÿðëÿðè Éàõûí Øÿðãäÿ ýåíèø éàéûëìàñûíà áàõìàéàðàã áó
âàõòà ãÿäÿð áöòþâëöêäÿ òîïëàíûá ìöêÿììÿë øÿêèëäÿ íÿøð åäèëìÿìèøäèð. Äîüðóäóð, îíóí ÿñÿðëÿðè èëê äÿôÿ 1844-úö, ñîíðà èñÿ 1871 âÿ
1880-úè èëëÿðäÿ Èñòàíáóëäà ÷àï åäèëìèøäèð. Áó íÿøðëÿðèí ÿââÿëèíäÿ øàèðèí ôàðñ äèëèíäÿ øåèðëÿðèíäÿí äÿ íöìóíÿëÿð âàðäûð.
Àçÿðáàéúàíäà èñÿ ýþðêÿìëè ÿäÿáèééàòøöíàñ Ñàëìàí Ìöìòàç
1926-úû èëäÿ Íÿñèìè äèâàíûíû ÿðÿá ÿëèôáàñû èëÿ íÿøð åòìèøäèð. Áó íÿøðëÿð
Íÿñèìè èðñèíèí ýåíèø éàéûëìàñûíäà ìöùöì ðîë îéíàñàëàð äà, áþéöê
ñÿíÿòêàðûí ÿñÿðëÿðèíè òàìàìèëÿ ÿùàòÿ åòìÿìèøëÿð.
Øàèðèí àíà äèëèíäÿ äèâàíûíûí åëìè-òÿíãèäè ìÿòíèíè èëê äÿôÿ Àçÿðáàéúàí àëèìëÿðèíäÿí Ú.Ãÿùðÿìàíîâ íÿøðÿ ùàçûðëàìûøäûð. Î, Áàêû, Ëåíèíãðàä âÿ Èðÿâàí ÿëéàçìàëàðû ôîíäëàðûíäà ñàõëàíûëàí áåø íöñõÿíè
Èñòàíáóë âÿ Áàêû íÿøðëÿðè èëÿ òóòóøäóðàðàã øàèðèí àíà äèëèíäÿ ÿñÿðëÿðèíèí
èëê åëìè-òÿíãèäè ìÿòíèíè ÿðÿá ÿëèôáàñû èëÿ íÿøð åòäèðìèøäèð.
9
Ùöñåéí ßéàí äà Íÿñèìè äèâàíûíû ÷àïà ùàçûðëàìûøäûð. Î, èñòèôàäÿ
åòäèéè ÿëéàçìàëàðäàí èêèñèíèí ôîòîñóðÿòèíè áèçÿ ýþíäÿðìèøäèð (ùÿð èêè
ÿñÿðèí ôîòîñóðÿòèíè Íèçàìè àäûíà ßäÿáèééàò Ìóçåéèíÿ âåðìèøèê).
Íÿñèìè èðñè ñîí äÿðÿúÿ òÿùðèôëÿðÿ óüðàìûøäûð. Ùÿð øåéäÿí ÿââÿë,
áþéöê øàèðèí äàâàì÷ûëàðû ùöðóôèëèéèí úèääè òÿãèá îëóíäóüó èëëÿðäÿ Íÿñèìè äèâàíûíûí öçöíö êþ÷öðÿðêÿí îíëàðû ìöÿééÿí äÿðÿúÿäÿ äÿéèøäèðìÿê ìÿúáóðèééÿòèíäÿ ãàëìûøëàð. Íÿñèìèíèí ìöõòÿëèô þëêÿëÿðäÿ, ìöõòÿëèô çàìàíëàðäà éàçäûüû øåðëÿðèíèí ùàìûñû äèâàíûíà äöøÿ áèëìÿìèøäèð.
Áöòöí áóíëàð ñîí äÿðÿúÿ èñòåäàäëû, îðèæèíàë öñëóáà ìàëèê îëàí íîâàòîð ñÿíÿòêàðûí çÿíýèí èðñèíèí ÷åøèäëÿíìÿñèíÿ, ìöõòÿëèô âàðèàíòëàðà
äöøìÿñèíÿ ñÿáÿá îëìóøäóð. Áèç øàèðèí åëÿ áåéòëÿðèíè ýþðìöøöê êè, áèð
ÿëéàçìàñûíäà î áèðèñèíäÿí ôÿðãëè øÿêèëäÿ éàçûëìûøäûð. Øöáùÿñèç êè,
áóðàäà Íÿñèìèíè èñëàù åòìÿê èñòÿéÿí âÿ áÿçÿí îíóí èøëÿòäèéè èôàäÿëÿðè
áàøà äöøìÿéÿí êàòèáëÿðèí äÿ àç ðîëó îëìàìûøäûð.
Áóíäàí ÿëàâÿ øàèðèí ÿñÿðëÿðèíèí öçöíö êþ÷öðÿí þçáÿê, òöðêìÿí âÿ
òöðêèéÿëè êàòèáëÿð äÿ îíóí äèëèíè àç äÿéèøäèðìÿìèøëÿð.
Ìÿùç áóíà ýþðÿ äÿ ÿñÿðè íÿøðÿ ùàçûðëàäûüûìûç çàìàí øàèðèí ÿí
ãÿäèì ÿëéàçìàëàðûíäàí îëàí Àíêàðà Äèë âÿ Òàðèõ-úîüðàôèéà ôàêöëòÿñè
êèòàáõàíàñûíäà îëóá, ÿñëè èíäè èòìèø ÿëéàçìàíûí ôîòîñóðÿòèíäÿí èñòèôàäÿ
åòìèøèê. ÕÂÛ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ éàçûëäûüû òÿõìèí åäèëÿí âÿ Àçÿðáàéúàí ÌÅÀ ßëéàçìàëàð Èíñòèòóòóíäà ñàõëàíûëàí ùÿðÿêÿëè íöñõÿíè ÿñàñ
ýþòöðÿðÿê Òîïãàïû íöñõÿñèëÿ ìöãàéèñÿ éîëó èëÿ ùàçûðëàäûüûìûç áó íÿøð
Íÿñèìè øåèðëÿðèíèí íèñáÿòÿí äàùà åòèáàðëû ñàéûëàí íöñõÿëÿðè ÿñàñûíäà
ÿðñÿéÿ ýÿëìèøäèð.
Äèâàíûí èêè úèëääÿ òÿðòèáè çàìàíû Ùÿìèä Àðàñëûíûí 1973-úö èëäÿ
íÿøð åòäèðäèéè Íÿñèìè ÿñÿðëÿðè ÿñàñ ýþòöðöëìöø, áóðàäà àïàðûëìûø áþëýöíöí ñàõëàíìàñû ìÿãñÿäÿóéüóí ñàéûëìûøäûð. Íÿñèìè éàðàäûúûëûüûíäà
áîë-áîë èñòèôàäÿ åäèëÿí Ãóðàí àéÿëÿðè âÿ ÿðÿá ñþçëÿðèíèí àïîñòðîôñóç
éàçûëûøûíûí áèð ñûðà àíëàøûëìàçëûãëàðà ýÿòèðèá ÷ûõàðàúàüû íÿçÿðÿ àëûíàðàã
èíäèêè îðôîãðàôèê ãàéäàëàðäà þç ÿêñèíè òàïìàéàí àïîñòðîô èøàðÿñèíèí
ñàõëàíìàñû äà ìÿòíèí äÿãèã àíëàøûëìàñû ö÷öí çÿðóðè ùåñàá åäèëìèøäèð.
Ùÿìèä Àðàñëû
Òåéìóð Êÿðèìëè
10
Ìÿðùÿáà, õîø ýÿëäèí, åé ðóùè-ðÿâàíûì, ìÿðùÿáà!
Åé øÿêÿðëÿá éàðè-øèðèí, ëàìÿêàíûì, ìÿðùÿáà!
×öí ëÿáèí úàìè-Úÿì îëäó íÿôõåéè-Ðóùöëãöäöñ,
Åé úÿìèëèì, åé úÿìàëèì, áÿùðö êàíûì, ìÿðùÿáà!
Êþíëöìÿ ùå÷ ñÿíäÿí þçýÿ íÿñíÿ ëàéèã ýþðìÿäèì,
Ñóðÿòèì, ÿãëèì, öãóëèì, úèñìö úàíûì, ìÿðùÿáà!
Åé ìÿëÿê ñóðÿòëè äèëáÿð, úàí ôÿäàäûð éîëóíà,
×öí äåäèí ëÿùìèêÿ ëÿùìè, ãàíÿ ãàíûì, ìÿðùÿáà!
Ýÿëäè éàðûì íàç èëÿ, ñîðäó, Íÿñèìè, íåúÿñÿí?
Ìÿðùÿáà, õîø ýÿëäèí, åé õûðäàäÿùàíûì, ìÿðùÿáà!
13
Øîë ëÿáè øèðèíÿ, éàðÿá, ýÿð øÿêÿð äåðñÿì, íîëà?
Øîë ýöíÿø òÿë’ÿòëè àéÿ ýÿð ãÿìÿð äåðñÿì, íîëà?
Àäÿìè íþâ’èíäÿ ìèñëèí ýþðìÿäè äþâðè-ôÿëÿê,
Øîë úÿùÿòäÿí ýÿð ñàíà õåéðöë-áÿøÿð äåðñÿì, íîëà?
Øîë ýöë öçðÿ äàüûëàí ÿíáÿð ñèôÿòëè ñöíáöëÿ,
ßíáÿðèí ðåéùàí, ÿúÿá, éà ìèøêè-òÿð äåðñÿì, íîëà?
Áèëìÿéÿí åøãèí òÿðèãèí ùÿð õÿáÿðñèç ãàôèëÿ,
×öí ùèäàéÿò áóëìàìûø, ýÿð áèõÿáÿð äåðñÿì, íîëà?
Ñÿíñèç, åé úàíè-úàùàí, áèð ïóëà äÿéìÿç êàèíàò,
Ùå÷ÿ äÿéìÿç íÿñíÿéÿ ýÿð øîë ãÿäÿð äåðñÿì, íîëà?
Ýÿð öçöí àéûí ýþðÿíÿ, åé úàùàíûí ôèòíÿñè,
Øöáùÿñèç ùÿããè ýþðÿí ñàùèáíÿçÿð äåðñÿì, íîëà?
Êèì êè, ùÿããè ïÿðäÿñèç öçöíäÿ, åé úàí, ýþðìÿäè,
Áèáÿñèðÿòäèð, ýÿð àíà áèáÿñÿð äåðñÿì, íîëà?
Çöëôö ðöõñàðûíäûð, åé úàí, ñóðåéè-íóðö äöõàí,
Ýÿð áó ìÿ’íèäÿí àíà øàìö ñÿùÿð äåðñÿì, íîëà?
Íóðè-èìàíäûð úÿìàëûí – êèì êè, ñÿääÿãíà äåìÿç,
Êàôèðö ìöøðèêäèð àíà äèâ ÿýÿð äåðñÿì, íîëà?
×öí Íÿñèìèíèí ìÿãàìû Ãàô èìèø ÿíãàìèñàë,
Øîë ìöÿëëàãÿäðÿ ýÿð àðè ýþùÿð äåðñÿì, íîëà?
14
Íóðè-òÿúÿëëè øþ’ëÿñè äöøäö ÿçÿëäÿí àëûíà,
Ýþçëÿðèìèí áó ðÿíý èëÿ éàøû áîéàíäû àëûíà.
Ùÿì ìþ’úöçàòè ßùìÿäèí ýþçëÿðè ñåùðèäèð àíûí,
Ðÿùìÿòè-ùÿã áó úàäóíóí öììÿòèíÿ âö àëûíà.
Úÿùä åäÿðÿì êè, àëèíÿ êþíëöìö âåðìÿéÿì, âÿëè,
Ùÿì áèëèðÿì êè, àãèáÿò àëèíÿ êþíëöì àëûíà.
Êèìñÿ ÿýÿð÷è èñòÿìÿç äöøìÿýè ôèòíÿéÿ, âÿëè,
Øöêð åäèðÿì êè, äöøìöøÿì àëÿ ýþçöíöí àëûíà.
Äöøäö Íÿñèìèíèí áàøû çöëôö êèìè àéàüûíà,
Äöøÿëè úàí ýþçö àíûí áÿäðè-ìöÿììÿì àëûíà.
15
Àøèã áÿëà éîëóíäà ýÿðÿê êèì, ùÿìóë îëà,
Ìÿ’øóãÿäÿí àíà íÿ ýÿëöðñÿ, ãÿáóë îëà.
Ýåð÷ÿê ìöùèááÿ úþâðö úÿôà ÷öíêè éàð åäÿð,
Íåé÷öí úÿôàäÿí èíúèíÿ, ãÿìäÿí ìÿëóë îëà?
Íàçö íÿ’èìö èøðÿòè-úàâèä è÷èíäÿäèð,
Äèëáÿðäÿí îë êþíöë êè, ìóðàäû ùöñóë îëà.
Ùÿð àøèãèí êè, éàð èëÿ îëäó ÷åðàâö ÷öí,
Àðèô ãàòûíäà àäû àíûí áöëôöçóë îëà.
Øèðèí ùÿëàâÿò îë éåìèø èìèø êè, ñèäðÿñè,
Çàòûíäà õóá õèëãÿòö øèðèíöñóë îëà.
Éîõäóð íÿñèáè åøãè-ùÿãèãÿòäÿí, åé êþíöë,
Øîë êèìñÿíèí êè, ìöðøèäè íàãèñöãóë îëà.
Åé õàëèãèí ÿìàíÿòèíè çàéå’ åéëÿéÿí,
Ëàéèãäèð àäà îë êè, çöëóìÿí-úÿùóë îëà.
Ýÿð øÿðù åäÿðñÿì àéÿòè-ùöñíöí êèòàáûíû,
Ùÿð áàá è÷èíäÿ ôÿñëèíÿ éöç ìèí ôöñóë îëà.
Ìå’ðàúÿ ÷ûõäû ðóùè-Íÿñèìè Áóðàã èëÿí,
Øîë ëàøÿäÿí íÿ ôàèäÿ êèì, ëà-çÿëóë îëà?
16
Âÿúùèíäÿ ïåéäàäûð ñÿíèí ÿíâàðè-çàòè-êèáðèéà,
Îë íóðÿ ãàðøû äàèìà øÿðìÿíäÿäèð øÿìñöççöùà.
Ëåéëè úÿìàëûíäàí úöäà Ìÿúíóí êèìè ñÿðýÿøòÿéÿì,
Ôÿðùàäèâàð èñòÿð êþíöë Øèðèí äîäàüûíäàí øÿôà.
Úàìè-ìöñÿôôàäÿí ìÿíÿ ñàãè è÷èðäè áèð ãÿäÿù,
Ñóôè íÿ áèëñèí ìÿí íåúÿ îë úàìäÿí áóëäóì ñÿôà.
Ùÿð êèì êè, òþâùèä ÿùëèäèð, îë äèäö âàäèä ÿùëèäèð,
Ðóçè-ÿçÿëäÿí òà ÿáÿä èñòÿð êÿìàëè-ìöíòÿùà.
Åéíÿë-éÿãèí ùÿã ñèððèíÿ èäðàê åäÿí èíñàí ìÿíÿì,
Åé ìÿ’ðèôÿòäÿí áèõÿáÿð, èíñàôà ýÿëýèë, áèðèéà.
Úàíû, úàùàíû ñÿíñèçèí íåéëÿð Íÿñèìè õÿñòÿäèë,
Ñÿíäÿí ìöäàì åùñàí óìàð, ÷öí êèì, ýÿäàäûð áèíÿâà.
17
Ùÿð êèì êè, áàõà áèð äÿì äèëáÿð ãàøû éàñûíà,
Íàâÿêëÿðèíÿ ãàðøó éà úàí òóòà, éà ñèíÿ.
Äåðäèì ñÿíÿ, éà íàñåù, éàð òÿðêèí åäÿ áèëìÿí,
Áèë äîüðó áó ñþçöìíö, ñûíàìàâö éà ñûíà.
Áèìàðè-ãÿìè-åøãèí òèìàð èëÿ þíöëìÿç,
Éÿðÿá, íîëà áèð ñîðñàí áó ùàëÿòè-éàñèíà.
Äàø àëóáàíè äèëáÿð, êþíëöì øèøÿñèí àòàð,
Ãàðøó òóòàðàì, øèøÿ áèëìÿì ãàëà éà ñûíà.
Ãàøû éàéûíû ãóðìóø, ãàíûìû òþêÿð áèëëàù,
Èíàíìàç èñÿí áàõýèë ãîëëàðû áîéàñûíà.
Ìÿùáóáè-äèëàðàìñàí áèð áàõ ìàíà ñÿí, éàðÿá,
Éàðÿá, äèëÿðÿì ñÿíäÿí áó ñóðåéè-Éàñèíÿ.
Õÿñòÿ Íÿñèìè, éàðûí ÿùâàëûíû ùå÷ ñîðìàç,
Ñîðìàüûíà ÷öí ýÿëìÿç, áàðû ýÿëÿ éàñûíà.
18
Áàøûíû òîï åéëÿýèë, ýèð âÿùäÿòèí ìåéäàíûíà,
Åé êþíöë, ìöøòàã èñÿí ýÿð çöëôöíöí ÷þâêàíûíà.
Àøèãèí ãàíèëÿ îéíàð äèëáÿðèí ñèìèí ÿëè,
Åé éàëàí÷û àøèã, ÿáñÿì, ýèðìÿ úàíûí ãàíûíà.
×ÿêìÿéÿí åøãèí áÿëàñûí, ýþðìÿéÿí ùèúðèí ãÿìèí,
Äÿðäè äÿðìàíñûçäûð àíûí, ÷àðÿ éîõ äÿðìàíûíà.
Úàíûíû ãóðáàí åäÿíäèð éàð è÷öí ýåð÷ÿê øÿùèä,
Ñÿä ùÿçàðàí ðÿùìÿò îëñóí îë øÿùèäèí úàíûíà.
Çöëôöíöí ñèððèí íÿ áèëñèí çàùèä, àíû ñîð ìàíà,
Ýÿð ÿñèð îëìàã äèëÿðñÿí çöëôè-úàíÿôøàíûíà.
Ýÿë íèãàáûí òÿðôèíè ýöëýöí éàíàüûíäàí ýþòöð,
Òà ýöëöñòàí ýöëìÿñèí àéðóã ýöëè-õÿíäàíûíà.
Õóáëàðûí áàüûíäà ÷îõäóð ôèòíÿëè íÿðýèñ, âÿëè
Ôèòíÿëèê õÿòì îëäó àíûí íÿðýèñè-ôÿòòàíûíà.
Ëÿ’ëö ìÿðúàíäûð äîäàüûí, ëþ’ëþè-äöðäöð äèøèí,
Àôÿðèí øîë áÿùðè-êàíûí ëþ’ëþè-ìÿðúàíûíà.
Êèðïèéèí íàâÿê îõóäóð, ãàøëàðûí ÷à÷è êÿìàí,
Óüðàìàç àøèãäÿí þçýÿ øîë îõóí ïåéêàíûíà.
Åé Íÿñèìè, ýÿð ñþçöí ìÿ’íèñè áèïàéàí äåéèë,
Íå÷èí èðìÿç êèìñÿíèí ôèêðè îíóí ïàéàíûíà.
19
Åé Ìÿñèùàäÿì, íèéøÿ úàí âåðìÿäèí úàíñûçëàðà?
Îë êè, ùÿð äÿì úàí èëÿ àéäûð êè, úàíàí ñèçëÿðÿ.
Ëÿáëÿðèí àáèí ìÿíè-äèëòÿøíÿäÿí ãûëìà äèðèü,
Íîëà äÿðìàí åéëÿñÿí áó äÿðäè äÿðìàíñûçëàðà.
Àáè-ùåéâàí ãèéìÿòèí ùåéâàíà ñîðìà, Õûçðà ñîð,
×öíêè èäðàê åéëÿìÿç ùÿð äÿýìÿ ùåéâàí ñèçëÿðÿ.
Ùöñí è÷èíäÿ Éóñèôè-Êÿí’àíà òÿùñèí åòìÿçÿì,
Îíëàðûí äþâðàíû êå÷äè, ýÿëäè äþâðàí ñèçëÿðÿ.
Áàðìàã èëÿí ýþñòÿðÿðëÿð êèì, öçöíäöð ãèáëÿýàù,
Îë øÿùàäÿòäÿí äþíöáäöð êöôðè-èìàí ñèçëÿðÿ.
Äèëáÿðà, êþíëöíäÿ éîõäóð àøèãÿ ãûëìàã âÿôà,
Õåéðè ãîéìàç ìèñêèíÿ ãûëìàüà øåéòàí ñèçëÿðÿ.
×öí Ñöëåéìàí ìöëêöíö ãîéäóâö ýåòäè äöíéàäàí,
Ãàëäû àíäàí ñîíðà áó ìöëêè-Ñöëåéìàí ñèçëÿðÿ.
Åøã è÷èíäÿ áèíÿâà ãàëäûì, ùÿäÿð úÿùä åéëÿðÿì,
Ùàëûìû ÿðç åäÿ áèëìÿí, øàùè-õóáàí, ñèçëÿðÿ.
ßùëè-àëÿì èëäÿ áèð ãóðáàí åäÿðëÿð åéä è÷öí,
Ùÿð çàìàí ãóðáàíûíàì, åé úöìëÿ ãóðáàí ñèçëÿðÿ.
Ëöòôö åùñàí âàõòûäûð, øàùà, ìÿíÿ åùñàí ýÿðÿê,
×öí ÿçÿëäÿí ãèñìÿò îëìóø ëöòôö åùñàí ñèçëÿðÿ.
Åé Íÿñèìè, õóáëàðûí áèð áàøû âàðäûð, ìèí äèëè,
Åøãèëÿ áåë áàüëàìà áó ÿùäö ïåéìàíñûçëàðà.
20
×öíêè ðÿô’ îëäó öçöíäÿí, åé øÿùè-õóáàí, íèãàá,
Ãàëìàäû êöôðö çÿëàëÿò, çàùèð îëäó àôèòàá.
Ùÿã ÿéàí îëäó ñÿíÿ, åé ìÿçùÿðè-çàòö ñèôàò,
Êÿíçè-ìÿõôè àøèêàð îëäóâö ùÿì éþâìöë-ùåñàá.
Õåéìåéè-ìèàä èìèø ýþðäöì âöúóäóì ñÿðáÿñÿð,
Êàôö íóíäàí èêè éàíà ùÿð òÿðÿô ÿëëè òÿíàá.
Îë êè, áó ñèððè áèëèð îëäó øÿùè-Ìèñðè-âöúóä,
Ùþêì àíûí, áóéðóã àíûí, îë ñàùèáè-ÿìðö õèòàá.
Êèðïèýèí, ãàøûíëà çöëôöí ñèððèíè ìÿíäÿí åøèò,
Òà ñÿíÿ ÿðç îëóíà ùÿì ìÿ’íèéè-öììöë-êèòàá.
Àðèôè-ùÿã èñòÿðÿì ñþç òàíûéà àëÿìäÿ êèì,
Ñþéëÿéÿì ìÿãñóäóìó òà îë âåðÿ ýåð÷ÿê úàâàá.
Äèâè-íàìÿùðÿì íÿ áèëñèí ñèððè-ÿðâàùè-íÿáè,
Òàëèáè-äöíéàéè-äóíäóð íÿôñè-íàäàíö êèëàá.
Ñèððè-ïÿíú ÿëùÿìä ôàø îëäó çè âÿúùö äÿñòö ïà,
Åé êÿëàìöëëàùè-íàòèã, òà áå êåé áàøè áåõàá.
Âàëèéè-ÿùä îëäóí, åé Ñåééèä, çè Ôÿçëè-ëÿìéÿçÿë,
Ýþð íÿ äåð âàëè áóäóð, âàëëàùó ÿ’ëÿì áèññÿâàá.
21
Øîë òàìàì àéûí öçöíäÿí ÷öíêè ðÿô îëäó íèãàá,
Çöëìÿòèí äþâðàíû êå÷äè, çàùèð îëäó àôèòàá.
Ëÿáëÿðèí úàìû ìåéèíäÿí úöìëÿ ÿøéà ÿñðèìèø,
Òÿééèá, åé ïàêèçÿ ñàãè, áàðÿêàëëàù, åé øÿðàá!
Åé éàíàüûí ùÿñðÿòèíäÿí úÿííÿòèí ãÿëáèíäÿ íàð,
Âåé äîäàüûí øÿðáÿòèíëÿí êþâñÿðèí åéíèíäÿ àá!
Åé öçöí ùÿìðà ýöëöíäÿí ëàëÿíèí úàìûíäà ìåé,
Âåé ýþçöí ñåâäàëàðûíäàí íÿðýèñèí ýþçöíäÿ õàá.
Ùÿã-òÿàëàíûí êÿëàìû ñóðÿòèí òÿôñèðèäöð,
Åé öçöí èííà ôÿòÿùíà, ùÿãäÿí à÷ûëäû áó áàá.
Êèðïèýèí, ãàøûíëà çöëôöí ùÿã êèòàáûäûð, âÿëè
Îë êèòàáû êèì áèëèð ìÿí èíäÿùö öììöë-êèòàá?
Ñóðÿòèí ëþâùöíäÿ éàçûëìûø ùöðóôó áèëìÿéÿí
Áèëìÿäè ñþâìö ñÿëàòû, ñàüèøè-éþâìöë-ùåñàá.
Àáè-ùåéâàíäûð äîäàüûí, ðóùè-ãöäñèäèð äÿìèí,
Ñóðÿòèí ùÿãäèð, öçöí – âÿëëàùó ÿ’ëÿì áèñ-ñÿâàá.
Ãàçèéöë-ùàúàò èìèø ëÿ’ëèí ìÿýÿð êèì, àøèãÿ
Ùÿð íÿ êèì, ãûëäû òÿìÿííà, öñòÿúèá ýÿëäè úàâàá.
Äèëáÿðèí åøãèíäÿ, åé ñàëèê, èêèëèê ïÿðäÿäèð,
Ìÿíëèýèí ðÿô’ îëìàéûíúà àðàäàí ýåòìÿç ùèúàá.
Åé Íÿñèìè, ñÿúäÿ ãûë øîë ìàùà êèì, ùÿãäÿí ñàíà
Ôÿ’áóäó ÿééàùó âÿñúóä âÿãòÿðèá ýÿëäè õèòàá.
22
Âÿúùäÿí äèëáÿð ýþòöðìöøäöð íèãàá,
Ãÿä íÿúàòÿì ìèí øèòàá èëëà íÿúàá.
Ãàëÿ òÿáòÿì, ñèððè ÷öí ãàøè, ýþçö
Èç ÿáÿä àéäûð ùöðóôè-ëèë-ùèúàá.
ßìð ÷öí ýÿëäè áÿøàðÿòëÿð áèçÿ,
Ìèí ùÿáèáè èíäÿùö åëìöë-êèòàá.
Ëàòÿëÿçìó ýÿëäè ÿééàìè-âöñàë,
Èç ôÿòÿùòöì åééöùÿë-öøøàã áàá.
Èç ðÿôÿ-òÿë ùèúá, áèð áàõûí áèçÿ,
Ôÿíçÿðó ôèë-éîâì ãåéðÿí-íèãàá.
Ëàéÿíàëó áó ãàïûäàí ýåòìÿíèç,
Çèíãÿäÿð ùÿððÿì ÿëåéíÿë-èúòèíàá.
ßñìÿó Ñåééèä êèì, àéäûð óø ñèçÿ;
Âÿ’ëÿìö âÿëëàùö ÿ’ëÿì áèññÿâàá.
23
ßúÿá ëÿ’ëèíìè øîë, éà úàíè-ÿùáàá?
ßúÿá çöëôöíìö, éà çÿíúèðè-ïöðòàá?
Ýþçöìäÿí àõàí, åé äèëáÿð, ãÿìèíäÿí
ßúÿá õóíàáÿìè, éà ÿøêè-èííàá?
ßúÿá ãÿääèíìè øîë, éà ñÿðâè-áóñòàí,
ßúÿá õÿääèíìè øîë, éà âÿðäè-ñèðàá?
ßúÿá åéíèíìè øîë, éà ñåùðè-Áàáèë,
ßúÿá äèøèíìè øîë, éà ëþ’ëþè-íàá?
ßúÿá öçöíìö øîë, éà õèðìÿíè-ýöë,
ßúÿá ãàøûíìû øîë, éà òàãè-ìåùðàá?
ßúÿá øîë ìÿñòè-ñåâäàéè-ìîüîë÷èí,
Ìÿíèì áÿõòèììèäèð, éà ÷åøìè-ïöðõàá?
Íÿñèìèíèí ýþçö éàðûí ãÿìèíäÿí
Äöðöí äöðúöìèäèð, éà áÿùðè-ñèìàá?
24
Çöëôöí ýèðåùëÿðè, ñÿíÿìà, ùÿëãÿ-ùÿëãÿ òàá,
Ùöñíöí ãàòûíäà çÿððÿúÿ éîõ íûðõè-àôèòàá.
Äÿðýàùûíûçäà ãîéìà ðÿãèáè-ìöíàôèãè,
Çèðà êè, Êÿ’áÿíèí ùÿðÿìè èñòÿìÿç êèëàá.
Àáè-ðÿâàíö ñÿáçÿâö ìÿùáóáè-ìÿùëèãà
Áóñè-êÿíàðö éàðè-ãÿçÿëõàí èëÿ êèòàá.
Õîøäóð, ÿýÿð÷è úöìëÿñè áèð éåðäÿ úÿì îëà,
Àâàçè-÷ÿíýö íÿüìÿâö òÿíáóð èëÿí ðöáàá.
Ñàãè, ýÿòèð áó ìÿúëèñ è÷èíäÿ ãÿäÿù éöðöò,
Ñûüìàç ùÿäèñö òþâáÿâö òÿãâà, ýÿòèð øÿðàá.
Íàðè-ãÿìèíäÿ áàüðûìû áöðéàí áèøèðìèøÿì,
Áèëäèì éÿãèí êè, íÿðýèñè-ìÿñòèí äèëÿð êÿáàá.
Áöëáöë êèìè Íÿñèìè äèëÿð êè, ôÿüàí åäÿ,
Ýöë ñþùáÿòèíÿ éàðàìèéÿ íàëåéè-üöðàá.
25
Åé öçöí “íÿñðöí-ìèíÿëëàù”, âåé ñà÷ûí “ôÿòùöí-ãÿðèá”,
Åé áÿøÿð ñóðÿòëè ðÿùìàí, âåé ìÿëÿêñèìà ùÿáèá!
Âàëåùÿì ùöñíöíÿ, åé ìèøêèí ñà÷ûíäàí ìöíôÿèë,
Úÿííÿòèí áàüûíäà ðåéùàí, ñöíáöëöí ÷èéíèíäÿ òèá!
Çöëôö ðöõñàðûíäûð ÿððÿùìàí-ÿëÿë-ÿðø-èñòèâà,
Êÿ’áÿíèí ìåùðàáû ãàøûí, ôèòíÿëè åéíèí õÿòèá.
ßíáÿðÿôøàí ñöíáöëöí ÿñðàðû îëäó àøèêàð,
Ýÿëäè ðóùöëëàùö ìÿíñóõ îëäó çöííàðö ñÿëèá.
Ñóðÿòèí ëþâùèíäÿí åíäèðäè êèòàáû Úÿáðÿèë,
Åé úàìàëûí ùÿã êÿëàìû, èííÿùö-øåé’öí-ÿúèá.
Àøèãèí ÿñðàðûíû, ùÿããè áèëÿí àðèô áèëèð,
Àøèíà ùàëûí íÿ áèëñèí íÿôñèíè áèëìÿç ãÿðèá.
Êèì êè, ñåâäàñûíäàí îëäó ñàéðó øÿùëà ýþçëÿðèí,
Øÿðáÿòè øèðèí ëÿáèíäèð, Èñÿâè íèòãèí òÿáèá.
Õóáëàðûí åøãèíäÿí, åé çàùèä, ìÿíè ìÿí’ åéëÿìÿ,
×öí ìàíà åøã åéëÿìèø ãèñìÿò ýöíöíäÿ ùÿã íÿñèá.
Åé ÿäèá, óé âåðìÿ àäàáûíäàí ÿùëè-âÿùäÿòÿ,
ßáñÿì îë, íè÷öí êè, åøã àäàáûíû áèëìÿç ÿäèá.
Úÿííÿòè-ÿäíèí ýöëöñòàíû ðöõöíäöð, øÿê äåéèë,
Åé ýöëöñòàíûíäà ðóùöëëàùè-ðèçâàí ÿíäÿëèá.
Åé Íÿñèìè, ÷öí ðÿôèãèí Ôÿçë èìèø, éÿ’íè èëàù,
Ëöòô èëÿ ãÿùð îëäó âàùèä, ùÿì ùÿáèá îëäó ðÿãèá.
26
Ýöëøÿíè-ôèðäþâñ åäÿð úàí áàüðûíû âÿñëè-ùÿáèá,
Àòÿøè-äóçÿõ ãûëûð ùÿì ìþùíÿòè-úþâðè-ðÿãèá.
Äÿðäèìèí äÿðìàíûíà ùå÷ êèìñÿ áèëìÿç ÷öí ÿëàú,
Éàðèäÿí þçýÿ íÿ ÷àðÿ, ñþéëÿýèë ñÿí, åé òÿáèá.
×öí áÿëàâö ãöññÿäÿí õàëè äåéèë êþíëöì, âÿëè
Ìÿí ýÿäàâö êÿìòÿðÿ àðòûãäóðóð ùÿð äÿì íÿñèá.
Ðÿùì åäÿð øîë ýþçëÿðèí ùÿð ãàíäà áèð öôòàäÿ âàð,
Ìÿí ôÿãèðÿì, ìÿí ùÿãèðÿì, úöìëÿäÿí ìèñêèí, ãÿðèá.
Ýÿð ýþðÿð âàèç öçöíö, äÿìáÿäÿì åéëÿð ôÿüàí,
Îäà éàõàð ìÿíáÿðèíè, ýþðñÿ àíè ùÿì õÿòèá.
Ýöë öçöíÿ àøèã îëóá ãàíäà áèð öøøàã âàð,
Õîø íÿâàéè-ñàç åäÿð äàèì íÿâàéè-ÿíäÿëèá.
Ùàúÿòè âÿñë îëäó ùöñíöíäÿí Íÿñèìè ìöøêöëè,
Ñöáùäÿì èðäè, ýÿòèðäè îë ñÿáà õîø áóéö òèá.
27
Úàíàíà ìÿíèì ñåâäèéèìè úàí áèëèð àíúàã,
Êþíëöì äèëÿéèí äöíéàäà úàíàí áèëèð àíúàã.
Áèëäèì, òàíûäûì åëìäÿ ìÿ’áóäó, éÿãèí êè,
Øþéëÿ áèëèðÿì êèì, àíû Ãóð’àí áèëèð àíúàã.
Àáäàë îëóáàí áÿéëèê åäÿí àðèôè ýþð êèì,
Áó ñÿëòÿíÿòèí ãÿäðèíè ñóëòàí áèëèð àíúàã.
Ñóôèìèäèð îë úàìè-ìöñÿôôàñûíà ìÿøüóë,
Ïöíùàíè è÷ÿð åéëÿ êè, øåéòàí áèëèð àíúàã.
Åé ñàãè, ýÿòèð äþâð ÿéàüûíû äþâð åëÿñöí êèì,
Áó äþâð ÿéàüûí äþâðöíö äþâðàí áèëèð àíúàã.
Êþíëöì ýÿìèñèí ãÿðã åäÿ ýþð åøã äÿíèçèíÿ
Êèì, áó äÿíèçèí áÿùðèíè öììàí áèëèð àíúàã.
Ùå÷ êèìñÿ Íÿñèìè ñþçöíö êÿøô åäÿ áèëìÿç,
Áó, ãóø äèëèäèð, áóíó Ñöëåéìàí áèëèð àíúàã.
28
Éàðÿá, íÿ ñÿáÿáäÿíäèð îëóð òàãÿòèìèç òàã,
×îõäàí áÿðèäèð ÷åøìèìèç îë ÷åøìèíÿ ìöøòàã.
Àíäàí áÿðè êèì, åéíèìèç îë öçöíö ýþðäö,
Áèð ìó èëÿ àñûëäû úàíûì, ãàëäû ìöÿëëàã.
Ýöëçàðÿ ãÿäÿì áàñ ñÿíÿìö ñàç èëÿ, ìöòðèá,
Ýÿë åéø åäÿëèì çþâã èëÿ, ýÿð îëìàñà çÿððàã.
Ïÿðâàíÿñèôÿò îëäóì î ðöõñàðûíà ãàðøû,
Áåë áàüëàìûøàì õèäìÿòèíÿ ìÿí äÿ ÷ö öøøàã.
Éàçûì äåð èäèì íàìÿéè ÿç õóíè-úèýÿð ìÿí,
Òþêöëäö éöðÿê ãàíû éåðÿ, òóòìàäû þâðàã.
Ýþðäö êè, òöêÿíìÿç éàçóáàí âÿñô èëÿ øÿðùèí,
Ãàòëàíìàäû áó äÿðäÿ çÿèô, îëäó ãÿëÿì øàã.
Åé ùöñí èéÿñè, àøèãÿ áèð ìÿðùÿìÿò åéëÿ,
Ñóí ëöòô èëÿ áè÷àðÿéÿ áèð úàìè-ìöðÿââàã.
Ýÿð èñòÿð èñÿí éàðû áó ýöí, ïèð òÿëÿá åéëÿ,
Ýþð êèì, íå÷ÿ éîë ýþñòÿðèð îë ïèðè-ìöùÿããàã.
Àëëàù èëÿ îë èìäè, íèéàç åéëÿ, Íÿñèìè,
Áàøÿä êè, ñó÷óíäàí êå÷ÿ, ëöòô åéëÿéÿ ðÿççàã.
29
Êþíëöìöí øÿùðèíè ÷öí êèì, åéëÿäè éÿüìàéè-åøã,
Ñàëäû àëÿì ìöëêöíÿ øóðè-øÿðö ãîâüàéè-åøã.
×ûõäû ñÿðâèì, àëÿìÿ ÿñðàðûìû ôàø åéëÿäè,
Ùàëûìà ùÿìäÿì îëàíäàí äöíéàäà ñåâäàéè-åøã.
Ãàëìàäû íàìóñö íàìûì åøã è÷èíäÿ çÿððÿúÿ,
Ãîéìóøàì íàìóñö íàìû, îëìóøàì øåéäàéè-åøã.
Íèòã èìèø àëÿìäÿ ìþâúóä, åøã èìèø ãàéèììÿãàì,
Áèçÿ áèëäèðäè ÿçÿëäÿí ðÿùáÿðè-ìþâëàéè-åøã.
Ñÿí ùóìàéóí ëàìÿêàíñàí, êÿíäþçöíäÿí áèõÿáÿð,
Ýÿëìÿäèí òà êèì, ýþðÿñÿí ìÿíçèëè-ÿ’ëàéè-åøã.
×ûõ ãÿôÿñäÿí, ýÿëýèë, åé áöëáöë, ýöëöñòàí ñåéðèí åò,
Áàñ ãÿäÿì ìåéäàíè-åøãÿ ýþðÿñÿí ìÿ’âàéè-åøã.
Åøã èëÿ ùÿð äÿì, Íÿñèìè, ñåéð åäÿðñÿí Êóùè-Ãàô,
Ñÿíñÿí îë àëè ìÿãàìäà øÿùïÿðè-ÿíãàéè-åøã.
30
Íàýÿùàí êþíëöìÿ äöøäö øóðèøè-ãîâüàéè-åøã,
Àãèëè äèâàíÿ ãûëäû àãèáÿò ñåâäàéè-åøã.
Åøãÿ äöøÿíëÿð áèëèð ùÿì éåíÿ åøãèí ãÿäðèíè,
Îë àøèã àøèãìèäèð êèì, îëìàäû ðöñâàéè-åøã.
Åøã è÷èíäÿ äèíö äèëäÿí ýÿë êå÷ èìäè, åé ôÿãèù,
Øåéõè Ñÿí’àí êèìè îë ýÿë ñÿí äÿõè òÿðñàéè-åøã.
Êèì êè, èñòÿð äèëáÿðèíèí õÿëâÿòèíÿ éîë áóëà,
Úàí ôÿäà ãûëìàã ýÿðÿêäèð ìèí êÿðÿ äÿð ïàéè-åøã.
Ñåâýèëèìèí ñåâýèñèíäÿí þçýÿ ñûüìàç êþíëöìÿ,
Ñåâýèëèìäÿí þçýÿéÿ ãûëìàç áó ýöí ïÿðâàéè-åøã.
Êþíëöìöí âèðàíÿñèí ìÿ’ìóð ãûëäû åøãè-éàð,
Úàíûìûí õÿëâÿòñÿðàñûí ãûëìûøàì ìÿ’âàéè-åøã.
Àøèãè-úàíàí îëóáñàí, åé Íÿñèìè, ñÿí áó ýöí
Êþíëöíö àëäóðäóí, îëäóí àõÿðèí éÿüìàéè-åøã.
31
Áó íÿ àäÿòäèð, åé òöðêè-ïÿðèçàä,
Ãÿìèíäÿí îëìàäûì áèð ëÿùçÿ àçàä.
Ñèéÿùäèë ýþçëÿðèí ãàí òþêìÿê è÷öí
×ÿêèáäèð òèüèíè ìàíÿíäè-úÿëëàä.
Áó áèäàäû ìàíà åøãèí ãûëûáäûð,
Úàùàíäà ãûëìàäû Íÿìðóäö Øÿääàä.
Ðÿâàìû, êþíëöìöí øÿùðèíäÿ ñÿíäÿí
Ôÿðàãö ãöññÿâö ãÿì òóòäó áöíéàä.
Ýÿë, åé Øèðèíäÿùÿí, åøãèí éîëóíäà
Ìÿíÿì îë êóùêÿí áè÷àðÿ Ôÿðùàä.
Íÿçÿð ãûëýèë áó âèðàí êþíëöìÿ, øàù,
Ãûëûð ñóëòàí îëàí âèðàíû àáàä.
Áèð åéö àä åäèí ôàíè úàùàíäà,
Óëóëàðäàí úàùàíäà ãàëäû áèð àä.
Íÿñèìèíèí êÿëàìûíäàí åøèòýèë,
Âÿôàñûçäûð úàùàí, ñÿí ãûëìà áèäàä.
32
Áÿíþâøÿ çöëôöíö ñàëìûø ýöë öçðÿ ÿíáÿðèí ñàéÿ,
Êþíöë ùåéðàíö çàð îëäó áó ðåéùàíè-ñÿìÿíñàéÿ.
Ëÿòàôÿòäÿí åäÿð ÿêñè ëÿáèí ëÿ’ëè-áÿäÿõøàíÿ,
Çÿðàôÿòäÿí óðàð òÿ’íÿ äèøèí ëþ’ëþè-ëàëàéÿ.
Ïÿðèøàíùàë îëìóøäóð êþíöë çöëôöí ñÿâàäûíäàí,
Áó äèâàíÿ íÿäÿí äöøìöø áó ïè÷à-ïè÷ ñåâäàéÿ.
ßçÿë íÿããàøû éàçàðêÿí úÿìàëûí íÿãøèíè, äàììûø
Ãÿëÿìäÿí íþãòåéè-ÿíáÿð áó ýöëáÿðýè-äèëàðàéÿ.
Íÿ ýöë áèòäè ýöëöñòàíäà êè, áÿíçÿð óøáó ðöõñàðÿ,
Íÿ áèð ñÿðâ îëà áîñòàíäà êè, ùÿìòà ãÿääè-áàëàéÿ.
Õÿòè ðåéùàíäöðöð ýþð êèì, ýþéÿðìèø êþâñÿð öñòöíÿ,
Âÿ éà ðöõöíäÿí àéÿòäèð îõóíìóø áÿäð èëÿ àéÿ.
Íÿ øèðèí øÿðùèíè åéëÿð Íÿñèìè ëÿáëÿðèí, éàðÿá
Êè, ìÿñò îëóð ùÿëàâÿòäÿí áó òóòèéè-øÿêÿðõàéÿ.
33
Äöøöðìöø ÿíáÿðèí çöëéôöí ùöìàéóí êþëýÿñèí àéÿ,
Òÿàëÿëëàù, çÿùè ñöíáöë, òÿàëÿëëàù, çÿùè ñàéÿ!
Íÿçèðèí éàçàìàç àéðóü ÿçÿë íÿããàøû ðöõñàðûí
Êè, ùöñíöí äþâðè õÿòì îëäó áó ðöõñàðè-äèëàðàéÿ.
Ãàøûí ìå’ðàúèíÿ ñóôè èðèøìÿê èñòÿð, åé ùóðè,
Âÿëè ùÿð ãàñèð èäðàêûí öðóúó èðìÿç îë éàéÿ.
Öçöí âÿø-øÿìñö éàñèíäèð, ìöñÿííà êèðïèüèí òàùà,
Òàíûãäöð ÿëëÿçè-ÿñðà áó ìå’ðàúö áó ÿñðàéÿ.
Ðöõöí ÿñìàéè-ùöñíàäûð, òÿàëà øàíÿùó, ýþð êèì,
Íÿ åùñàí åéëÿìèø ìþùñèí áó ùöñíè-ñóðÿò-ÿñìàéÿ.
Ñà÷ûíäûð ëåéëÿòöë-ÿñðà, ãàøûí ÿñðàðè-ìà ÿâùà,
Ãàíû ùÿãäÿí èðèøìèø úàí áó ìà ÿâùàéö ÿâùàéÿ.
Âöñàëûí ãèéìÿòè äöðäöð, íÿùàéÿòñèç äÿíèç åøãèí,
Áó äöððöí êàíûí îë áóëäó êè, ãÿðã îëäó áó äÿðéàéÿ.
Ðöõöí ðÿíýè, ñà÷ûí áóéè íÿ çèáà ðÿíýö áóäóð êèì,
Ýöëö ýöëçàðÿ ýþíäÿðäè, áóðàõäû ìèøêè ñÿùðàéÿ.
Ýÿë åé òóáà, ñöúóä åéëÿ áó ñèìèíáÿð ñÿùè ñÿðâÿ
Êè, ÿìðè-ÿñúÿäö ýÿëäè áó ðÿ’íà ãÿääö áàëàéÿ.
Ïÿðèøàí çöëôöíöí ùàëûí íåäèðñÿí áèëìÿê, åé àãèë?
Áó ñåâäà èíúÿ ñåâäàäûð, äîëàøìà ñÿí áó ñåâäàéÿ.
Ñà÷ûí âÿñëèíäÿí îë àøèã ùÿéàòè-úàâèäàí áóëäó
Êè, òÿñëèì åéëÿäè úàíûí áó ðåéùàíè-ñÿìÿíñàéÿ.
34
Ìöíÿââÿð ÿáùÿðèí òöðêö åâèí éÿüìàëàäû ÿãëèí,
Ìîüîë ùÿð ãàíäà âàðûðñà äöøÿð òàðàúö éÿüìàéÿ.
Íÿùÿíýè-ìÿúìÿöë-áÿùðåéí õöðó÷ åòäè ìÿêàíûíäàí,
Ñÿäÿô àüçûíäàêû äöððö áóðàõëû ãÿ’ðè-äÿðéàéÿ.
Áó ýöí øîë ìàùè-òàáàíûí öçöí ýþð çàùèð, åé àáèä
Êè, ìÿùðóì îëäó îë õàñèð êè, ìÿüðóð îëäó ôÿðäàéÿ.
Íÿñèìè ÷öí ñÿíè áóëäó, äö àëÿìäÿí âÿùèä îëäó,
Êÿñèëäè ìàâö ìÿíëèêäÿí, óëàøäû çàòè-éåêòàéÿ.
35
Áó íåúÿ ãÿääö ãàìÿòäèð êè, áÿíçÿð ñÿðâè-áàëàéÿ,
Áó íåúÿ ùöñíö ñóðÿòäèð êè, íóð åùñàí åäÿð àéÿ.
Úÿìàëûíäàí ìöíÿââÿð àé èëÿ õóðøèä, åé äèëáÿð,
Ìÿëÿêäèð âàëåùö ùåéðàí áó ýöí áó ùöñíè-çèáàéÿ.
Ãàøûíäûð ãàá èëÿ ãþâñåéí êè, ÿñðàðûíà ÿãë èðìÿç,
Âÿëè áó ñèððè îë áèëäè êè, ãóðáàí îëäó îë éàéÿ.
Ëÿáèí øîë ëÿ’ëè-ÿùìÿðäèð, äèøèí îë äöððè-ýþâùÿðäèð
Êè, ëÿ’ëè òîðïàüà ñàëäû, áóðàõäû äöððö äÿðéàéÿ.
Ðöõöí êèìè ìöçÿééÿíäèð ýöëö ëàëÿ, àíûí øþâãè,
Éàíàüûí ÿêñè äöøìöøäöð ìÿýÿð êèì, âÿðäè-ùÿìðàéÿ.
Úàùàíûí òîðïàüû ÷öíêè, ÿáèðÿ ÿíáÿð îëìóøäóð,
Ñÿáà ìèøêèí ñà÷ûí áóéè áóðàõäû ìöøêö ñÿùðàéÿ.
Âöñàëûí èñòÿéÿí àøèã ÿúÿá ñåâäàéÿ äöøìöøäöð,
Úàùàíö úàíû òÿðê åéëÿð, äöøÿð ùÿð êèì áó ñåâäàéÿ.
Áó ýöí, åé õóáëàðûí øàùû, ÿìèðè-äèëáÿðàíñàí êèì,
Õÿéàëûí ëÿøêÿðè âåðäè êþíöë øÿùðèíè éÿüìàéÿ.
Ýþçöìäÿí ýÿð÷è ïöíùàíäûð íèýàðûí ñóðÿòè, àììà
Ýþðöíÿí âÿúùèäèð àíûí íÿçÿð ãûëäûãúà ùÿð úàéÿ.
Þëöðñÿ èøòèéàãûíäàí, íÿ ãÿì, ùèúðàí èëÿ Ñåééèä,
Öçöíö ýþðäö âö èðäè áó ýöí ôèðäþâñè-ÿ’ëàéÿ.
36
Ñóðÿòè-ùÿããÿ, åé ñÿíÿì, áÿäðè-ðöõöíäöð àéèíÿ,
Äàø îëà êèì êè, ñóðÿòèí îëìàéà àøèã àéèíÿ.
Åøãè-ðöõöí òÿðèãèäèð äàðè-ñÿëàìÿòèí éîëó,
Ìÿíçèëèíÿ ãà÷àí èðöð êèì êè, áó éîëäà òàéèíÿ.
Äöíéÿâö ìöëêö ìàëèíÿ ìåéëö ìÿùÿááÿò åéëÿìÿ,
×öí ýåäèñÿðñÿí, åé ìÿëèê, àõèðÿòèí ñàðàéèíÿ.
Âÿñëè-ðöõöíäÿí, åé ïÿðè, òà ÿáÿä îëäó ìþùòÿúèá
Êèì êè, ìöãÿééÿä îëìàäû çöëôö ýèðåùýöøàéèíÿ.
Ôàòèùÿäèð àíûí öçö, íóíö ÿëèôäèð àéÿòè,
Ñÿëëö âÿ ñÿëëÿìö ÿëà ñóðÿòè-úàíôÿçàéèíÿ!
Çöëôè-äöòàñûíûí ãÿìèí ñîð áó ÿñèðè-åøãÿ êèì,
Ê’îëäóð ÿñèð åäÿí ìÿíè ñèëñèëåéè-äöòàéèíÿ.
Áàøèíÿ êèì êè, äöøìÿäè êþëýÿñè ÿíáÿðèí ñà÷ûí,
Äþâëÿòÿ ñàäèã îëìàäû, óüðàìàäû ùöìàéèíÿ.
Ùóð èëÿ úÿííÿòö ëèãà ýþðìÿéÿ ùÿãäÿí, îéëà áèë,
Êèì êè, öçöíäÿ ýþðìÿäè ùÿããè áó ýöí ìöàéèíÿ.
Åøãèíÿ êèì êè, ãûëìàäû áàø èëÿ úàíûíû ñÿáèë,
Äÿðäèíÿ ÷àðÿ áóëìàäû, óüðàìàäû äÿâàéèíÿ.
Âåðìèøÿì îë ãàðà ñà÷ûí ãþâëö ãÿðàðûíà êþíöë,
Ýÿð÷è èíàíìàçàì àíûí ÿùäèíÿâö âÿôàéèíÿ.
Ùöñíö ðöõöí çÿêàòûíû àéÿ ýÿð åéëÿñÿí ÿòà,
Ìåùðè-ìöíèðè-òÿë’ÿòèí ýþðöíÿ, ìàù áàéèíÿ.
37
Ùöñíöíÿ õàëèãöëáÿøÿð õÿòìè-ìÿëàùÿò åéëÿäè,
Äþâëÿò àíûí êèì óüðàäû õÿòìÿñèíèí äóàéèíÿ.
Úàíâåðèúè ëÿáèíäÿäèð øÿðáÿòè õÿñòÿ êþíëöìöí,
Êèìäèð èðèøäèðÿí àíû øÿðáÿòèíèí øÿôàéèíÿ?
Ëÿ’ëè-ëÿáèí ùÿäèñèíè èíúóéÿ íèñáÿò åéëÿéÿí,
Ýþð íÿ úÿôàëÿð åéëÿìèø úþâùÿðè-úàíôÿçàéèíÿ.
Åøãèíÿ âåðìÿñèí êþíöë øîë ñÿíÿìèí, Íÿñèìèòÿê
Êèì êè, òÿùÿììöë åéëÿìÿç úþâðöíÿâö úÿôàéèíÿ.
38
Ùÿð êèì êè, ìöøòàã îëìàäû øîë äèëáÿðèí äèäàðèíÿ,
Éåòèøìÿäè Ìóñà êèìè àíÿñòöíàðûí íàðèíÿ.
Éàðûí ëèãàñûí èñòÿýèë, úàíûíû âåðýèë âÿñëèíÿ
Êèì, øîë íèýàðà, ÷îõ äåýèë, ñÿí ãàëìà äöíéà âàðèíÿ.
Ãàëö áÿëàäÿ éàð èëÿ ãþâëö ÷ö ãûëäûí, åé êþíöë,
Ãþâëöíäÿ ñàäèãäèð êè, ìÿí èíàíìûøàì èãðàðèíÿ.
Éàðÿá, íÿ øÿì’èí íóðèäèð ýöëýöí éàíàüûí, åé ãÿìÿð,
Êèì, íîù ôÿëÿê ïÿðâàíÿäèð øîë ñóðÿòèí ÿíâàðèíÿ.
×öí äöíéà úèôÿäèð äåäè ùÿããèí ðÿñóëó, òàëèáè,
×öí êÿëá èìèø, ýÿë ôàðèü îë, áàõìà àíûí ìóðäàðèíÿ.
Îë äèëáÿðèí éîëóíäà òÿðê åòäè Íÿñèìè úàíûíû,
Áèë ÷îõ äåéèë úàíö úàùàí ýÿð òÿðê åäÿðñÿ éàðèíÿ.
39
Úàíäà êè, åøã îëìàäû, äèëäÿ õÿáÿð íÿ ôàèäÿ?
Ýþçäÿ êè, ýþðìÿê îëìàäû, íóðè-áÿñÿð, íÿ ôàèäÿ?
Ùÿð êèøè êèì, ÿçÿëäÿ îë áèíÿñèá îëäó ìÿ’íèäÿí,
Àéÿòö òÿôñèðö êÿëàì, àíà õÿáÿð íÿ ôàèäÿ?
Ýþâùÿðèí öøòÿ ãèéìÿòèí ñÿððàô îëàí àðèô áèëèð,
Îë êè, ìöáÿññèð îëìàäû ýþðÿ ýþùÿð íÿ ôàèäÿ?
Òóòèäöðöð áó øÿêêÿðèí äàäûíû, ëÿççÿòèí áèëÿí,
Ãàðüà íåäÿð áó ýöëøÿíè, çàüÿ øÿêÿð íÿ ôàèäÿ?
Äÿðä èëÿ ñÿí Íÿñèìèíèí ýþâùÿðèíè ýÿë àëìàüûë,
Àøèã îëàí êèøèëÿðÿ åøãÿ ñöïÿð íÿ ôàèäÿ?
40
Àé èëÿ ýöí ñöúóä åäÿð ñóðÿòè-úàíôÿçàéèíÿ,
Àé èëÿ ýöí íÿäèð êèì, îë äöøìÿéÿ õàêè-ïàéèíÿ.
Úàìè-úàùàííöìàäóð îë, ñÿíäÿ èêè úàùàíû ýþð,
×öí ýþðÿñÿí ñÿí îëìóñàí úàíè-úàùàíÿ àéèíÿ.
Ôàèëè-ìöòëÿãè-éÿãèí êèì êè, äèëÿð ýþðÿ áó ýöí,
Áàõñûí àíûí úàìàëûíà, ùÿããè ýþðÿð áó àéèíÿ.
Àøèãè-ñàäèã îëäóðóð ùÿã éîëóíà øÿùèä îëà,
Ùÿã äåéÿíè àëûð àíóí äóðìóø àíóí áÿùàéèíÿ.
Éóñèôè-Ìèñðè úàíö äèë, éÿ’íè êè, Ôÿçëè-çöëúÿëàë,
Ýÿëäè ñÿôàâö çþâã èëÿ øÿùðè-áÿäÿí ñÿðàéèíÿ.
Ãûëäû ôÿíà âöúóäóìó êöëë êÿðèì èëÿ êÿëàì,
Çÿðãè-ùÿñÿí áóäóð êè, øàù ñàíäû áó ýöí ýÿäàéèíÿ.
Ùÿð êè, Íÿñèìèòÿê ñöúóä Ôÿçëè-èëàùÿ ãûëìàäû,
Äèâ êèìè áó ýöí àíû áÿëêÿ áó éîëäà äàéèíÿ.
41
Äöíéà äóðàúàã éåð äåéèë, åé úàí, ñÿôÿð åéëÿ!
Àëäàíìà àíûí àëûíà, àíäàí ùÿçÿð åéëÿ!
Áèð ùàëÿ ãÿðàð åéëÿìÿç ÿééàì, êå÷ÿð þìð,
Åé ÿùëè-íÿçÿð, áàõìà áó ùàëÿ, íÿçÿð åéëÿ!
Ïàéÿíäÿ äåýèë äþâëÿòè, åé õàúÿ, úàùàíûí,
ßñáàáèíÿ àëäàíìà, ýÿë àíäàí ýöçÿð åéëÿ!
Ýÿð àøèã èñÿí ñèäã èëÿ øîë äèëáÿð ö÷öí, ýÿë
Úàí èëÿ úàùàí îðòàéà ãîé, òÿðêè-ñÿð åéëÿ!
Äöøäö ñà÷ûíûí çöëìÿòèíÿ êþíëöì, èëàùè,
Øîë ùàëè ïÿðèøàíÿ áó øàìè ñÿùÿð åéëÿ!
×öí ùöñíöíÿ õÿòì îëäó áó ýöí äþâðè-ìÿëàùÿò,
Åé ôèòíÿëÿðèí õàòÿìè, øÿããöë-ãÿìÿð åéëÿ!
Ýÿð Ìóñèéè-Èìðàí êèìè øîë íàðÿ ñàòàøäû,
Ýÿë, òàáèøèíè ýþñòÿðö øÿðùè-øÿúÿð åéëÿ!
Äöíéà åâèíèí ñÿëòÿíÿòè áåø ýöí èìèø ÷öí,
Áöíéàäûíû éûõ, ÿð êèìè, çèðö çÿáÿð åéëÿ!
Øîë ïöñòÿäÿùàíûí õÿáÿðèí áèëäè Íÿñèìè,
Øèðèíëÿðÿ øîë òöíýè-øÿêÿðäÿí õÿáÿð åéëÿ!
42
Äöøäö éåíÿ äÿëè êþíöë ýþçëÿðèíèí õÿéàëèíÿ,
Êèì íÿ áèëèð áó êþíëöìöí ôèêðè íÿäèð, õÿéàëè íÿ?
Àë èëÿ àëà ýþçëÿðèí àëäàäû àëäû êþíëöìö,
Àëûíû ýþð íÿ àë åäÿð, êèìñÿ èðèøìÿç àëèíÿ.
Ãèéìÿòèíè äîäàüûíûí äÿýìÿ õÿñèñÿ ñîðìà êèì,
Ìÿí áèëèðÿì êè, úàí èëÿ ñóñàìûøàì çöëàëèíÿ.
Ýþçëÿðèíÿ ÿñèð îëàí ùàëûìû, îëäóð àíëàéàí,
Êèì êè, áó ùàëÿ äöøìÿäè ãîé âàðà êÿíäö ùàëèíÿ.
Ñèððèíè øîë ãàðà áÿíèí ÷öíêè éàíàüû øÿðù åäÿð,
Úàí, íÿ îëà íèñàð åäÿì éàíàüûíàâö õàëèíÿ?
Äàäëû ñþçöíäÿí óòàíûð àáè-ùÿéàò, ìÿùâ îëóð,
Ýöëáÿøÿêÿð íÿ íÿñíÿäèð êèì, èðèøÿ ìÿãàëèíÿ?
Ùöñíö úÿìàëö ñóðÿòèí ìÿúëèñè áÿðêÿìàëäûð,
Øÿðùö áÿéàíö âÿñôèíÿ ÿãë èðÿìÿç êÿìàëèíÿ.
Öçöíö, ãàøûíû ýþðÿí ãàðøóáÿãàðøó, ýþçáÿýþç,
Ñàíìà êè, áàõà îë ýþýöí áÿäðèíÿ éà ùèëàëèíÿ.
Àøèãè-ñàäèãèí ãàíû éàðÿ ùÿëàë èìèø, âÿëè,
Ýèðñÿ ÿýÿð ðÿâà äåýèë äèëáÿð àíûí âÿáàëèíÿ.
Àé èëÿ ýöí ñöúóä åäÿð ñóðÿòèíè ýþðèúÿýèç,
Áó íÿ úÿìàëö ùöñí îëóð, ñÿëëè-ÿëà úÿìàëèíÿ.
Áóëäó Íÿñèìè ÷öí ñÿíè, êå÷äè ãàìóäàí, åé ñÿíÿì,
Ãîéäó ùÿðèðö ÿòëÿñè, ýèðäè ÿáàâö øàëèíÿ.
43
Áàùàð îëäó, ýÿë åé äèëáÿð, òàìàøà ãûë áó ýöëçàðÿ,
Áóðàõäû ãþí÷ÿëÿð ïÿðäÿ áÿøàðÿò áöëáöëè-çàðÿ.
Øÿãàéèã ïÿðäÿäÿí ÷ûõäû, áîéàíäû áàü èëÿ áîñòàí,
Èðèøäè ýöëøÿíèí ùöñíö áîéàíäû ðÿíýè ÿçùàðÿ.
Ìÿíè ìÿí’ åòìÿ, åé çàùèä, ýöâÿíìÿ çèêðÿ, åé ñóôè
Êè, ñÿí ìÿüðóðèñÿí çèêðÿ, ìÿíÿì ìöøòàã äèäàðÿ.
Êè, ùÿð áÿëùöì ÿçÿë áèëìÿç íÿäèð êèì, åøãèí ÿùâàëû,
Èðèøìÿç ãàñèðèí ÿãëè áó ìöüëÿã ñèððè-ÿñðàðÿ.
ßáèðö ìèøêö ÿíáÿðòÿê ðÿéàùèíäÿí ÷ÿìÿí äîëäó,
Ñÿùÿðäÿ òÿ’í åäÿð ñà÷ûí íÿñèìè ìèøêè-òàòàðÿ.
Êè, ÷ûõäû ãþí÷ÿäÿí ñöíáöë ýèðèáàí ÷àê åäÿð ìÿíòÿê,
Äÿëèíäè ãöññÿäÿí áàüðûì, ñÿí åòìÿ éöðÿýèì éàðÿ.
×ÿìÿíëÿð ìöõòÿëèô îëäó ùÿçàð ÿëâàí ÷è÷ÿêëÿðäÿí,
À÷ûëäû ëàëÿâö íÿñðèí, øöêóôÿ ýÿëäè ÿøúàðÿ.
À÷ûëäû íÿðýèñö ëàëÿ, òóòóáäóð éàñÿìÿí ÷àäûð,
Ñþéöòëÿð, ÿðüÿâàí òèòðÿð, ãàìûøëàð ìèíäè ÿíùàðÿ.
Áÿíþâøÿ, ýöë òàìàøàñû ãÿíèìÿò áèë êè, áåø ýöíäöð,
Ñàòàð ìÿ’øóãÿ ýöë ùöñíöí, õÿðèäàð îë áó áàçàðÿ.
Éàõûëäû úàíûíà úàíû äÿìè-Èñà Íÿñèìèíèí
Âöñàëè äÿðäèíÿ äÿðìàí, èðèøäè úàíè-áèìàðÿ.
44
Ùÿáèáà, ôèðãÿòèí ñàëäû ìÿëàëÿ,
Êàáàá îëäó öðÿýèì ùÿì÷ö ëàëÿ.
Íÿñèá îëìóø ìÿíÿ ùÿãäÿí, íèýàðà,
Äèëèìäÿ ýåúÿ-ýöíäöç àùö íàëÿ.
Ãàøûí ìåùðàáèíÿ ãûëäûì ñöúóäè,
Âÿëè ìöíêèð îëàí äöøäö çÿëàëÿ.
Ðÿãèáèí îëìàñûí ìÿãñóäó ùàñèë,
ßëèôòÿê ãÿääèìè îë ñàëäû äàëÿ.
Áîéóí òóáà, ëÿáèíäèð àáè-êþâñÿð,
Éöçöí òÿ’íÿ ãûëûð øÿìñö ùèëàëÿ.
Ìÿí îë ãÿââàñ òÿêè úàí òÿðêèí åòäèì,
Ñÿíèí ÷þùðÿíäÿêè îë õÿòòö õàëÿ.
Éåð èëÿ ýþé áèíà îëìàçäàí ÿãäÿì
Íÿñèìè àøèã èäè îë úÿìàëÿ.
45
Áèð ñàãèéè-áàãè êè, âÿôà ãûëäû âöñàëÿ,
Ëöòô èëÿ íÿçÿð ãûëäû ìàíà, ñóíäó ïèéàëÿ.
È÷äèì ãÿäÿùè-ïöðìåéè ìÿ’øóãÿ ÿëèíäÿí,
Úèñìèì ãàìó úàí îëäóâö úàí óüðàäû ùàëÿ.
Úàí ìÿñòè-ÿëÿñò îëäóâö ëà-éÿ’ãÿëö ùåéðàí,
Êþíëöì ãÿäÿùè äöðäö è÷èá èðäè çöëàëÿ.
Ùÿð áèð ñÿðè-ìó Ìÿíñóð îëóá ñþéëÿð ÿíÿëùÿã,
Ùÿããà ìåé è÷ÿíëÿð èðèøÿðëÿð áó õÿéàëÿ.
Ùÿð êèìè êè, éàõìàäûâö éàíäûðìàäû ôèðãÿò,
Èðìÿäè Õÿëèë êèìè áó ýöí íóðè-âöñàëÿ.
Éàíäûðäû, áÿëè, åøãèí îäó, ãûëäû ìÿíè êöë,
Åøãèíäÿ êöë îëàí èðèøÿð êöëëè-êÿìàëÿ.
Äÿõè íåäÿðÿì äöíéà ìÿíÿ ÿðçàíè ãûëñà,
Ñÿíè äèëÿðÿì, ãûëìà ìÿíè ãåéðÿ ùÿâàëÿ.
Ñåééèä, ãÿäÿù è÷, ÿáñÿì, ÿçÿëäÿí øÿùè-òÿãäèð
Ùÿð êèìñÿéÿ þç ãÿäðè èëÿ ñóíäó íÿâàëÿ.
46
Éàíäûðûúû ôèðãÿòèí éàõäû ìÿíè íàðèíÿ,
Êþíëöì óëàøìàã äèëÿð éàðè-âÿôàäàðèíÿ.
Åøãÿ ÿñèð åéëÿäè úàíûìû øîë úþâðè ÷îõ,
Ëöòô èëÿ áèð áàõìàäû éàðè-ýèðèôòàðèíÿ.
Îëäó ýþçöìäÿí èðàã øîë ñÿíÿìèí ñóðÿòè,
Éàðÿá, èðèøäèð ìÿíè äþâëÿòè-äèäàðèíÿ.
Ýÿð÷è ñöçöëìöø ýþçö åéëÿäè ñàéðó ìÿíè,
Ðÿùìÿòè àíûí ãàíû àøèãè-áèìàðèíÿ?
Éöðÿýèìè éàðÿëè åéëÿäè øþâãöí, èðèø,
Éàðÿñèíÿ áàõ áó ýöí, ãîéìà àíû éàðèíÿ.
Éàíäûðûðàì úàíûìû øÿì’èíÿ ïÿðâàíÿòÿê,
Éàíàð èìèø éàð ö÷öí âàñèë îëàí éàðèíÿ.
Ìöëê èëÿ ìàë, åé ìÿëèê, êèìñÿéÿ ÷öí ãàëìàäû,
Éîõ òóò àíû, ùå÷ÿ ñàé, ãàëìà îíóí âàðèíÿ.
Åøãèíÿ ãàëó áÿëà ÷öí äåìèøÿì ñèäã èëÿ,
ßùäèíè ñûíäûðìàçàì, äóðìóøàì èãðàðèíÿ.
Éàðÿ Íÿñèìè êèìè úàíûíû ãóðáàí åäÿí,
Ìÿùðÿì îëóð òà ÿáÿä ìÿõçÿíè-ÿñðàðèíÿ.
47
Ýÿëýèë êè, ìöøòàã îëìóøàì øèðèí ëÿáèí ýöë ãÿíäèíÿ,
Ýÿëýèë ëÿáèí ãÿíäèí èëÿò, ýöë àíëàðûí ýöëãÿíäèíÿ.
Ùÿð ãàíäà êèì, øÿðù åéëÿñÿì øèðèí äîäàüûí ãÿíäèíè,
ßðâàù öøÿð ñèíÿê êèìè îë äàäëû øÿêêÿðõÿíäèíÿ.
Øÿùëà ýþçöí ìÿíäÿí êþíöë àëäûâö àíä è÷ÿð êè, áó
Êÿôôàðÿò îëñóí úàíö äèë îë ýåð÷ÿýèí ñþâýÿíäèíÿ.
Ìèøêèí ñà÷ûí ìÿíäÿí ìÿíè êÿñäèâö ïåéâÿíä åéëÿäè,
Òÿùñèí àíûí òÿãòèèíÿ, ðÿùìÿò àíûí ïåéâÿíäèíÿ.
Çöëô èëÿ ãàøû ãàðÿäèð, ñÿðâè-õöðàìàí äèëáÿðèí,
Ãàøëàðûíà ãóðáàí îëàì, éà òöððåéè-äèëáÿíäèíÿ?
Åé âàèç, ÿáñÿì îë, ìàíà òàìàòûíû ÿðç åéëÿìÿ,
Ìÿí àøèã îëäóì, ýèðìÿçÿì ùÿð ãèññÿõàíûí ïÿíäèíÿ.
Åé åøãÿ èíêàð åéëÿéÿí, ÷óíö ÷ÿðàâö ÷ÿíäè ãîé,
Íè÷èí äöøÿðñÿí àøèãèí ÷óíö ÷ÿðàâö ÷ÿíäèíÿ?
Çöëôö êÿìÿíäèíäÿí êþíöë ãóðòóëìàç àéðóã øîéëÿ áèë,
Ñåâäàñèíÿ áåë áàüëàìûø, ùÿì ýþç ãàðàòìûø áÿíäèíÿ.
×öí øÿùðèéàðûí øÿùðèíÿ áó ýöí Íÿñèìèäèð ìÿëèê,
Áóéðóã àíûíäûð, ùþêì àíûí ùÿì øÿùðèíÿ, ùÿì êÿíäèíÿ.
48
Äÿðäÿ ìöøòàã îëìàéàí êèìäèð êè, äÿðìàí èñòÿéÿ?
Ãÿáëÿë-ìþâòè áèëìÿéÿí, ñÿí ñàíìà êè, úàí èñòÿéÿ.
Úþâùÿðè îëìàã ýÿðÿêäèð, úþâùÿðè áóëìàã ýÿðÿê,
Ùÿð êèìèí êþíëöíäÿ âàðäûð, âàðà îë êàí èñòÿéÿ.
Úàí èëÿ, äöíéàâö öãáà ùÿð êèì îë òÿðê åòìÿäè,
Ìöääÿèäèð, ñàíìà êèì, îë âàðà úàíàí èñòÿéÿ.
Õèçðëÿ çöëìàòûíû òàíûìàéàí ùåéâàí êèìè,
Íÿ áèëÿ êèì, ãàíäà âàðà, àáè-ùåéâàí èñòÿéÿ?
Êèì ÿçÿë òàíûìàäû êÿíäè âöúóäó øÿùðèíè,
Îë ýÿäàùèììÿò íÿ éîëäàí âàðà ñóëòàí èñòÿéÿ?
ßíáÿðèí çöëôö àíûí, êèì êè, äîëàøäû áîéíóíà,
Áàøû òîï îëñóí àíûí, ýÿð þçýÿ ÷þâêàí èñòÿéÿ.
Çöëôöíöí êöôðöí ÿýÿð÷è ÿùëè-ôÿçë èìàí áèëèð,
Åé Íÿñèìè, ñàíìà ñÿí êèì, êàôÿð èìàí èñòÿéÿ.
49
Ñöíáöëè-çöëôöíöí ÿýÿð ãîíøóñó ëàëÿ äöøìÿéÿ,
Àëìàéà êèìñÿ êþíëöíö, øèâåéè-àëÿ äöøìÿéÿ.
Ñóðÿòè-ùÿãñÿí, åé ãÿìÿð, ïÿðäÿñèç åéëÿ öçöíö,
Òà áöòè-àçÿðè éàçàí íÿãøè-õÿéàëÿ äöøìÿéÿ.
Ñîâìÿÿ ÿùëèíè öçöí äÿ’âÿò åäÿðñÿ ýÿð ìåéÿ,
Çàùèä ÿëèíäÿí àéðóã îë úàìè-ïèéàëÿ äöøìÿéÿ.
Éöç èëÿ ãàøûíû íåúÿ âÿñô åäÿ éà áÿéàí ãûëà,
Øîë êè, àíûí íèýàùû îë áÿäðö ùèëàëÿ äöøìÿéÿ.
Õàëö õÿòèí ãÿëÿì êèìè øÿðù åäÿðÿì êè, áèð äÿõè
Ñÿðçÿíèø åéëÿéÿí ìÿíè úöðìö âÿáàëÿ äöøìÿéÿ.
Ñöíáöëöíö ýöë öñòöíÿ ãîéìà êè, éåëè äàüûäà,
Òà êè, õÿéàëè-õàì åäÿí ôèêðè-ìÿùàëÿ äöøìÿéÿ.
Õàë èëÿ ÿíáÿðèí ñà÷ûí äàë èëÿ íöãòÿäèð, âÿëè,
Êèì äåéÿ çàë, ÿýÿð áÿíèí íöãòÿñè äàëÿ äöøìÿéÿ.
Ôèòíÿ ãàðà ýþçöí ìÿíè-ìÿñòè ìÿëàëÿò åéëÿäè,
Øîë ãÿäÿùè êèì è÷ÿ êèì, âàðÿ áó ùàëÿ äöøìÿéÿ?
Ïÿðäÿäÿ éàøûð, åé ãÿìÿð, öçöíö òà êè, ìöíêèðèí
Êÿìíÿçÿðè áóíóí êèìè ùöñíö úÿìàëÿ äöøìÿéÿ.
Ãöäðÿò ÿëè ÿýÿð öçöí íÿãøèíè éàçÿ ýöíÿøÿ,
Òà ÿáÿä îë êÿìàë èëÿ ãàëÿ, çÿâàëÿ äöøìÿéÿ.
Ñþéëÿíÿ ýÿð Íÿñèìèíèí ìÿäðÿñÿäÿ ìÿãàëÿòè,
Äÿðñèíè ãîéà ìÿäðÿñÿ, ãèéë èëÿ ãàëÿ äöøìÿéÿ?
50
Àôÿðèí îëñóí íèýàðûí çöëôö èëÿ ãàøèíÿ,
Ýÿð ìàúàë áóëñàì ùÿáèáèí ÷þâðèëÿéäèì áàøèíÿ.
Ìÿíçèëÿ èðìÿê äèëÿðñÿí, åøãè éîëäàø åéëÿýèë,
Èðìÿäè ìÿíçèëèíÿ, êèì áàõìàäû éîëäàøèíÿ.
Êÿ’áÿíèí åùðàìûíà èðìÿç ùàúûíûí äÿýìÿñè,
×èçýèíèð äÿð ýèðäèíÿ, ñöðòÿð öçöíö äàøèíÿ.
Øîë ðÿãèáè ýþðÿ èäèì ÷àù è÷èíäÿ áèð êÿðÿ,
Ýèëëèéÿéäèì áàøûíà øîë ñÿä ùÿçàðàí äàø éåíÿ.
Åé ðÿãèá, áèð éåðäÿ þëýèë êè, áóëóíìàç àøö ñó,
Ãàðüàâö ãóçüóí éûüûëñûí ëåøèíÿ, ùåé ëåøèíÿ.
Áóäóíà ÷ûõñûí óôàëàð, ýþçöíÿ ùÿì ãàðà ñó,
Òóòóëñóí äèëö ãóëàüûí, áèð íå÷ÿ äàø äèøèíÿ.
Äåäèëÿð, ìèñêèí Íÿñèìè, äîüðóéà éîõäóð çàâàë,
Ìöääÿèëÿð ãàëèá îëäó, ùàçûð îëýèë áàøèíÿ.
51
Äöøäö êþíöë àëà ýþçöí àüûíàâö ãÿðàñèíÿ,
Àéðûã àíûíëà êèìñÿíèí àüû íÿäèð, ãÿðàñè íÿ?
Ýÿëäè ôÿüàíÿ úàí éåíÿ íåé êèìè, ñóçö äÿðä èëÿ,
Êèì íÿ áèëèð áó õÿñòÿíèí äÿðäè íÿäèð, äÿâàñè íÿ?
Òöððÿñèíèí úÿôàëÿðèí ñîðñà áó ìöáòÿëàéÿ êèì,
Åéëÿìèøÿì ôÿäà àíûí úàíûìû ùÿð áÿëàñèíÿ.
×öíêè úÿôàñûç, åé êþíöë, êèìñÿ ìóðàäà èðìÿäè,
Úþâðÿ òÿùÿììöë åéëÿ, äóð øîë ñÿíÿìèí úÿôàñèíÿ.
Íóðö ñÿôà è÷èíäÿéÿì ãÿðüÿ, âÿëè, áó ùàëÿòè
Îë íÿ áèëèð êè, äöøìÿäè ìåùðè-ðöõöí ùÿâàñèíÿ.
Éåêúÿùÿò îëüûë, åé êþíöë, úàíö úÿùàíÿ óð ãÿôà,
Éöçöíö äîüðó äóò ùÿãÿ, óð ãàìóíóí ãÿôàñèíÿ.
Ùöñíö úÿìàëÿ áàõìàüà àðè ñÿôà íÿçÿð ýÿðÿê,
Äöøìÿñèí àðèñèç íÿçÿð àéèíÿíèí ñÿôàñèíÿ.
Äèëáÿð ÿëèíäÿ àøèãèí ãÿòëè íÿäÿí ùÿðàì îëà,
Àøèãÿ ÷öí ùÿëàë åäÿð âÿñëèíè ãàí áÿùàñèíÿ?
×öí áó éàëàí÷û äöíéàíûí àãèáÿòè ôÿíà èìèø,
Êå÷ ãàìóäàí Íÿñèìèòÿê, áàõìà àíûí áÿãàñèíÿ.
52
Ñóñàäû êþíëöì íèýàðûí ëÿ’ëè-ðóùÿôçàñèíÿ,
Òàëèáè-øþâãÿì ùÿáèáèí ñóðÿòè-çèáàñèíÿ.
Åé ñÿáà, óüðàøäûüûíúà øîë õóðàìàí ñÿðâÿ òóø,
Ìÿíäÿí þï àíûí àéàüûí, ñÿúäÿ ãûë áàëàñèíÿ!
Ýþçëÿðè ñåâäàñû àøèã úàíûíà ãûëäûãëàðûí
Îë áèëèð êèì, àøèã îëìóø íÿðýèñè-øÿùëàñèíÿ.
Åéíèíè à÷, åéíèìÿ áàõ, úöìëÿ åéíèí åéíèéÿì,
Ñÿä ùÿçàðàí úàí ôÿäàäûð åéíèíèí ñåâäàñèíÿ.
Ñîðìà ñåâäàéèëÿðèí ùàëèí, òÿáèáè-àìÿ êèì,
Äöøìÿéÿí áèëìÿç áó ùàëÿ, ýþçëÿðè ñåâäàñèíÿ.
Ñóðÿòè, ùöñíö úÿìàëû úöìëÿ çèáàäûð àíûí,
Ùöñíöíÿ ãóðáàí îëàéûì, áÿëêÿ ñÿð òà ïàñèíÿ.
Êèì êè, çàùèð ýþðìÿäè öçöíäÿ ùÿããèí ñóðÿòèí,
Ýöçýöçö àðè äåýèëäèð, ÷àðÿ ãûëñûí ïàñèíÿ.
Áèáÿäÿëäèð ùöñí è÷èíäÿ, ëöòô è÷èíäÿ áèíÿçèð,
Âàùèäèééÿò ñàáèò îëäó ùöñíè-áèùÿìòàñèíÿ.
Õûðìàíûíäà ùöñíöíöí ýöíäöð áàøàã÷û àé èëÿ,
Óòàí, åé íèñáÿò ãûëàí, ãàøè-ùèëàëû äàñèíÿ.
Çàùèäèí ùå÷ îëäó çþùäö, ùå÷ÿ êå÷äè òàÿòè,
Áàøëàäû éàñèíÿ, øèìäè êèìñÿ ýÿëìÿç éàñèíÿ.
×ÿðõè-íÿððàäèí íöãóøèí òÿðñ îõóð ýþçñöç ôÿãèù,
Êÿ’áÿòåéíè ýþð êè, àòàð ùîããàáàçûí òàñèíÿ.
Ðóùè-ãöäñ îëäó Íÿñèìè, úèñìèíè òÿðù åéëÿäè,
Ýþâùÿðè-ôÿðä îëäó äöøäö âÿùäÿòèí äÿðéàñèíÿ.
53
Ìþâñèìè-íîâðóçö íåéèñòàí àøèêàð îëäó éåíÿ,
Øÿùðèìèç øåéõè áó ýöí õîø áàäÿõàð îëäó éåíÿ.
Ãþí÷ÿäÿí ýöë áàø ÷ûõàðäû, ñàëäû öçöíäÿí íèãàá,
Áöëáöëè-øåéäà õÿòèáè-ëàëÿçàð îëäó éåíÿ.
Êþùíÿ äöíéà éåíýè õÿë’ÿò ýåéäè áó ìþâñöìäÿ óø,
×þùðÿñè äþâðè áó ýöí íÿãøö íèýàð îëäó éåíÿ.
Íÿðýèñè ýþð, úàì ÿëèíäÿ ìåé ñóíàð àðèôëÿðÿ,
Úöìëÿñèí ìÿñò åéëÿäè, êÿíäè õóìàð îëäó éåíÿ.
Áàäÿ è÷ìÿê ðþâçÿäÿ ýÿð ñÿí äèëÿðñÿí ùóð èëÿ,
Éàð ÿëèí òóò, áàü÷àéà ýèð, íþâáàùàð îëäó éåíÿ.
Ñàãèéà,úàìû ýÿòèð êèì, ìÿí óøàòäûì òþâáÿìè,
Êþùíÿ òÿãâèìèì ìÿíèì áèå’òèáàð îëäó éåíÿ.
Ñÿí Íÿñèìè ðàçûíû, åé äàí éåëè, éàðÿ éåòèð:
Ñÿíñèçèí ùàëûì ïÿðèøàí, áèãÿðàð îëäó éåíÿ.
54
Úàíûìû ãûëäûì ôÿäà øîë äèëáÿðèí äèäàðûíà,
Àøèã îëäóð úàíûíû ãûëäû ôÿäà äèëäàðûíà.
×öíêè Ìÿúíóí ýþðäö îë öçöíäÿ ùÿããèí ñóðÿòèí,
Àøèãèí ìÿ’øóãÿñè Ëåéëè îëóð äèäàðûíà.
Ýÿë àñûë áÿðäàð ÷öí Ìÿíñóðëÿéèí, Ìÿíñóðâàð,
Àãèáÿò ìÿíñóðèíè Ìÿíñóð àñàð äàðûíà.
Äöíéàíûí íàçö íÿèìè ëàøåéè-ìóðäàð èìèø,
Àññûüû éîõìóø àíûí, ñÿí ýèðìÿýèë áàçàðûíà.
Øÿì’è-ÿíâàðè-òÿúÿëëèäèð úàìàëû äèëáÿðèí,
Åé êþíöë, ïÿðâàíÿòÿê ýÿë éàí áó øÿì’èí íàðûíà.
Õîø êå÷èð þìðöí, Íÿñèìè, ñÿí úàùàíäà éàð èëÿí,
Àãèë èñÿí òÿêéÿ ãûëìà äöíéàíûí äèíàðûíà.
55
Ðÿùìÿòè ýÿëäè èðèøäè ôÿçëè-ðÿùìàíûí éåíÿ,
×è÷ÿýè à÷ûëäû, ýöëäö øîë ýöëöñòàíûí éåíÿ.
Ýöë ýþòöðäö ïÿðäÿ öçöíäÿí, à÷ûëäû íþâáàùàð,
Ðþâíÿãè ýÿëäè, äèðèëäè áàüö áîñòàíûí éåíÿ.
Êþíëöìöí ÿùâàëûíû, ýÿëäè, ýþçöìäÿí ñîðäó éàð,
Þâíè èðäè äÿðäÿ éàíàí úàíÿ äÿðìàíûí éåíÿ.
Ýÿëäè ðóùÿôçà ëÿáèíäÿí ñóñàìûø úàíÿ ñÿëàì,
Õûçðà ÿí’àìû èðèøäè àáè-ùåéâàíûí éåíÿ.
Ôèðãÿòèí äþâðàíû êå÷äè, ýÿëäè ÿééàìè-âöñàë,
Ìöääÿòè-äþâðö òöêÿíäè àúû ùèúðàíûí éåíÿ.
Çöëìÿòèíäÿí ëåéëÿòöë-ùèúðèí ìàíà àéðóã íÿ ãÿì!
Íóðè ÷öí äöøäö ìàíà øîë ìàùè-òàáàíûí éåíÿ.
Äèëáÿðèí áóéè-âÿôàñû çöëôöíöí ÷èíèíäÿäèð,
ßíáÿðè éàéûëäû øîë çöëôè-ïÿðèøàíûí éåíÿ.
Áàøûìà ãóòëó àéàüûí ýÿëäè áàñäû îë íèýàð,
Êþëýÿñè äöøäö ìàíà ñÿðâè-õöðàìàíûí éåíÿ.
ßùäö ïåéìàíûíäàí, åé éàð, èñòÿäè úàí ÿë éóìàã,
Ãîéìàäû ìåùðèí âÿôàñû, ÿùäö ïåéìàíûí éåíÿ.
Åé ãÿìÿð, åéíèí áÿëà éåòìÿçìèäè àëÿìäÿ êèì,
Ôèòíÿ îëäó õÿëãÿ çöëôè-ÿíáÿðÿôøàíûí éåíÿ.
×öí Íÿñèìèíèí ñóñàìûø ãàíûíà éàðûí ëÿáè,
Íîëäó, åé ìöíêèð, ñàíà êèì, ãàéíàäû ãàíûí éåíÿ.
56
Åé íàçû ÷îõ äèëáÿð, ìÿíè éàíäûðìà ùèúðèí íàðèíÿ,
×öí éàíàðàì ïÿðâàíÿòÿê øÿì’-ðöõöí ÿíâàðèíÿ.
Ùèúðèí øÿðàáû àúûäûð, ìöøòàãÿ è÷èðìÿ àíû,
Íå÷èí êè, éàð îë àüóéó è÷èðìÿç, åé úàí, éàðèíÿ.
Ùöñíöíäÿí, åé øÿìñö ãÿìÿð, àôàãÿ äöøäö ôèòíÿëÿð,
Êèìäèð éåòÿí ÿíäèøÿñèç çöëôö ðöõöí ÿñðàðèíÿ.
Äöíéàâö öãáàäÿ ìÿíÿ ìÿãñóä ñÿíñÿí, éîõñà ìÿí
Öãáàéÿ ñÿíñèç áàõìàçàì, ùÿì äöíéàíûí ìèãäàðèíÿ.
Âÿñëèíäÿí îëäóì ÷öí ãÿíè, ìÿí ìöëêö ìàëû íåéëÿðÿì,
Ìÿí êöíôÿêàíè âåðìèøÿì âÿñëè-ðöõöí äèäàðèíÿ.
Ñà÷ûð õÿéàëûí íÿãøèíÿ ëþ’ëþè -øÿùâàðû ýþçöì,
Åé äèøëÿðè äöð, áàõ àíûí äöðäàíåéè-øÿùâàðèíÿ.
Öçöí ÿíÿëùÿããè ìÿíè çöëôöíäÿ áÿðäàð åéëÿäè,
Ìÿíñóð îëàíäûð àñûëàí àëÿìäÿ åøãèí äàðèíÿ.
Òÿñáèù èëÿ ñÿúúàäÿ ÷öí çÿðã ÿùëèíèí ÿðêàíèäèð,
Àøèãëÿðÿ çöëôöí éåòÿð äÿ’âÿò ãûëà çöííàðèíÿ.
Ýÿð âàñèë îëìàã éàð èëÿ èñòÿðñÿí, åé àøèã, áó ýöí
Ýÿë óð Íÿñèìè òÿê ãàôà êþâíö ìÿêàíûí âàðèíÿ.
57
Áÿðýè-íÿñðèí öçðÿ ìèøêèí çöëôöíö äàì åéëÿìÿ,
Àøèãè-àøöôòÿéè áèñÿáðö àðàì åéëÿìÿ!
Øîë ìîüîë÷èí íÿðýèñèíëÿ ÷öíêè ãàïäûí êþíëöìö,
Áàüðûìû úþâðèíëÿ ïöðõóí, åé äèëàðàì, åéëÿìÿ!
Êèìñÿ ÷öí éàðûí âöñàëûí áóëìàäû òàìàò èëÿ,
ßáñÿì, åé õÿëâÿòíèøèí, ÿíäèøåéè-õàì åéëÿìÿ!
Âÿ’äÿ ãûëìûø ùÿã áèçÿ ÷öí ñÿëñÿáèëö ùóðö åéí,
Ãîéìà ÿëäÿí øàùèäè, òÿðêè-ìåéö úàì åéëÿìÿ!
Àøèãè-ñàäèã äóçàüûí ãóøó, åé çàùèä, äåýèë,
Äàíÿ äöçìÿ òÿñáèùè, ñÿúúàäÿéè äàì åéëÿìÿ!
Çöëôö ðöõñàðèäèð àíûí çèêðèìèç ùÿð ñöáùö øàì,
Çèêðñèç ùÿðýèç, èëàùè, ñöáùöìöç øàì åéëÿìÿ!
×öí Íÿñèìèíèí ìóðàäû ñÿíñÿí, åé àðàìè-úàí,
Õÿëã è÷èíäÿ àíû äöøìÿíêàìö áÿäíàì åéëÿìÿ!
58
Ýåòìÿýÿ ÿçì åéëÿìèøñÿí, åé äèëàðàì, åéëÿìÿ!
Ùÿñáÿòÿíëèëëàù, ìÿíè áèñÿáðö àðàì åéëÿìÿ!
Äàíåéè-ìèøêèí õàëûí êþíëöìö ÷öí ñåéä åéëÿäè,
Áó òóòóëìóø ñåéäÿ, øàùèì, çöëôöíö äàì åéëÿìÿ!
Ñöíáöëö áÿðýè-ýöë öçðÿ, åé ïÿðè, äàüûòìà êèì,
Áóíúà êþíëö éàíìûøûí ñåâäàñûíû õàì åéëÿìÿ!
Þìðöìöí ñöáùö öçöíäöð, áÿõòèìèí øàìû ñà÷ûí,
Ýåòìÿ, åé äèëáÿð, ýþçöìäÿí, ñöáùöìö øàì åéëÿìÿ!
Ðèíäö ãÿëëàøÿì, ìÿíÿ çàùèä äåìÿ, åé ìöòòÿãè,
Ëàöáàëè àøèãè àëÿìäÿ áÿäíàì åéëÿìÿ!
Åøãèíè òÿðê åòìÿê èñòÿð êþíëöì, àììà ÷èí äåýèë,
Éà èëàùè, êèìñÿéè ñÿí áèñÿðÿíúàì åéëÿìÿ!
×åøìåéè-ëÿ’ëèí ñóéóíäàí áèð ãÿäÿù ñóí, ñàãèéà,
Èøòèéàãûíäàí Íÿñèìè ýþçëÿðèí úàì åéëÿìÿ!
59
Ñàëûáäûð äàíåéè-õàëûí êþíöëëÿð ãóøóíà ÷èíÿ,
Õÿáÿð äöøäö áó ìÿ’íèäÿí Õÿòàâö Ðóì èëÿ ×èíÿ.
Êþíöë ëà÷ûí äåéö äöøäö êè, àëà øîë ýþéÿð÷èíè,
Ýþéÿð÷èí áàéãóøà äöøäö, éàçûãäûð èìäè ëà÷èíÿ.
Úàùàíäà êèìñÿ ýþðìÿìèø êè, áàéãóø àëà ýþéÿð÷èí,
Ãÿçàéè-àñèìàíèäèð, áÿëà ýÿëäè ýþéÿð÷èíÿ.
Ýöëö ýöëçàðè-ïöð÷èíäèð, ãîíóáäóð çöëôè-ïöð÷èíÿ,
Íÿ ýöëäöð áèëìÿçÿì, éàðÿá, êè ïöð÷èí ãîíäó ïöð÷èíÿ.
Õèëàôè-âÿ ’äÿ ýÿð ãûëñà Íÿñèìè, ãÿì äåéèë, øàéÿä
Òÿðÿùùöì åéëÿéÿ áèð ýÿç, éàëàíû äÿýøèðÿ ÷èíÿ.
60
Øÿíáÿ ýöíö ìÿí óüðàäûì îë ñÿðâè-ðÿâàíÿ,
Øåéäà ãûëûáàí ñàëäû ìÿíè úöìëÿ úÿùàíÿ.
Éåêøÿíáÿ ýöíö ìÿúíóí îëóá ùåéðàíû îëäóì,
Ýþðäöì öçöí, îõøàòäûì àíû ìàùè-òÿáàíÿ.
Äöøÿíáÿ ýöíö ðàçè-äèëèìè äåäèì àõûð,
Îë ýþçëÿðè íÿðýèñ, öçö ýöë, ãàøû êÿìàíÿ.
Ñÿøÿíáÿ ýöíö ñÿééàä îëóá ñåéðàíà ÷ûõäûì,
Ìÿí ñåéä îëóáàí ãóðáàí îëóì ïöñòÿ äÿùàíÿ.
×ÿðøÿíáÿ ýöíö éàð ýÿçÿ ýÿëäè ÷ÿìÿí è÷ðÿ,
Áöëáöë äÿõè ýþðäö öçöíö, äöøäö ôÿüàíÿ.
Ïÿíúøÿíáÿ ýöíö éàðÿ äåäèì: ïÿíäèì åøèòýèë,
Ôàø åòìÿ áó ðàçè-äèëèìè éàõøû-éÿìàíÿ.
Àäèíÿ ýöíö ýþðäö úàìàëûíû Íÿñèìè,
ßìäè ëÿáè-ëÿ’ëè-øÿêêÿðèí îë ãàíÿ-ãàíÿ.
61
Äöøìöø ìöÿíáÿð ñöíáöëöí õóðøèäè-òàáàí öñòöíÿ,
Øîë ðÿñì èëÿ ìèøêèí áÿíèí ýöëáÿðýè-õÿíäàí öñòöíÿ.
Êþíëöìö âèðàí åéëÿäèì, ìåùðèí éåðèí úàí åéëÿäèì,
Åøãèí ìàíà øàí åéëÿäèì, äöøäö ãÿìèí úàí öñòöíÿ.
Äÿðäè-ìÿùÿááÿò àøèãÿ äÿðìàí éåòÿð, âàð, åé ùÿêèì,
Ùÿðäÿì ìàíà áèð äÿðä èëÿí àðòûðìà äÿðìàí öñòöíÿ.
Ðöõñàðûí öçðÿ çöëôöíö ùÿð êèìñÿ êèì, ýþðäö äåäè:
Êöôðè-ñèéÿùäèð, ñàíàñàí, äàüûòìûø èìàí öñòöíÿ.
Éàãóòè-ðåéùàíäûð õÿòèí, åé ãóòè-úàí, ëÿ’ëè-ëÿáèí
Øþ’ëÿ êè, äöøìöø Õûçð òÿê îë àáè-ùåéâàí öñòöíÿ.
Íóðè-òÿúÿëëè ñèððèíè õàëûíäà ýþðäö ýþçëÿðèì,
Ýþð êèì, íÿ ñóðÿò áàüëàìûø áó ÷åøìè-ýèðéàí öñòöíÿ.
Åøãèíäÿí, åé àðàìè-úàí, ýÿð÷è Íÿñèìè õàê îëóð,
Äóðìóø ñÿíèíëÿ òà ÿáÿä øîë ÿùäö ïåéìàí öñòöíÿ.
62
Ôÿðàãû ÷ÿêìÿéÿí àøèã âöñàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç,
Úÿìèëÿ îëìàéàí âàñèë úÿìàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç.
Øÿáè-ÿñðàäÿ ãþâñåéíèí èêè íèñô åéëÿäè àéû,
Áó ìþ’úöçäÿí îëàí ãàôèë ùèëàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç.
Õÿéàëûíäàí ýþçöí ùÿð êèì, áóðàõäû þçýÿ ìÿíçóðÿ,
Áó ìÿ’íèäÿíäèð, åé úàí êèì, õÿéàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç.
Äîäàüûí ñÿëñÿáèëèíäÿí õÿáÿðäàð îëìàéàí ãàôèë,
Àíûí ìàùèééÿòè îääóð, çöëàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç.
Ìöäÿââÿð íþãòåéè-õàëûí áÿáÿêòÿê åéíÿ ãîíäóðäóì,
Áÿáÿêñèç ãàëñûí îë ýþç êèì, áó õàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç.
Êÿëàìöëëàùÿ, åé äèëáÿð, êè áîéóí ýÿð÷è äàë îëäó,
Ùÿð ÿéðè áàõàíûí åéíè áó äàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç.
Öçöíäöð øÿêñèç àëëàùûí éÿìèíè, Êÿ’áÿñè, áåéòè,
Éÿìèíè áèëìÿéÿí, áèë êèì, øèìàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç.
Íèùàëûí å’òèäàëûíäàí óòàíûð ñèäðÿâö òóáà,
Áó ãÿääè áÿíçÿäÿí ñÿðâÿ íèùàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç.
Ýöíÿø ìàùûí òÿìàìèíäÿí çÿâàëÿ ùÿð ýöí óüðàð, ÷öí
Íÿäÿí øîë àôèòàáè-áèçÿâàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç.
Íÿñèìè ñóôÿ äÿýøèðìÿç ãÿìèíäÿí ýåéäèýè øàëû
Êèì, îë ñóôè ñÿôàñûçäûð, áó øàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç.
63
Äèëáÿðà, äèë ñÿíäÿí þçýÿ áèð äÿõè éàð èñòÿìÿç,
×öí ìöéÿññÿð îëäó âÿñëèí, ãåéðè äèäàð èñòÿìÿç.
Êþíëöìÿ åøãèíè ãèñìÿò ÷öí ÿçÿëäÿí ãûëäû ùÿã,
Òà ÿáÿä åøãèíäÿí þçýÿ íÿñíÿ, çèíùàð, èñòÿìÿç.
Êþíëöìöí Ìÿíñóðè ÷öíêèì, çöëôöíö åäèíäè äàð,
Éÿ’íè êè, Ìÿíñóð îëàí çöëôöíäÿ áÿðäàð èñòÿìÿç.
Ìÿí êÿñèëäèì ìàñèâàëëàùäàí áó ýöí, åé ìöääÿè,
Âàùèä îëäóì éàð èëÿí, àøèã îëàí âàð èñòÿìÿç.
Áó äèëè-áè÷àðÿäÿí ñîðäóì íÿäèð äÿðäèíÿ ÿì,
Äèëáÿðèí ëÿ’ëèíäÿí àéðû ùè÷ òèìàð èñòÿìÿç.
Áó êþíöë øÿùðèíè ÷öíêè, ùèúð âèðàí åéëÿäè,
Ýÿë êè, ñÿíäÿí þçýÿ áèð ìÿ’ìóðö ìå’ìàð èñòÿìÿç.
×öí ëÿáèí àáè-ùÿéàòèäèð ùÿéàòè-þìðöìöí,
Áó Íÿñèìè ñÿíäÿí àéðû ëåéñÿ-ôèääàð èñòÿìÿç.
64
Ñÿí ìàíà éàð îë êè, êþíëöì áèð äÿõè éàð èñòÿìÿç,
Êþíëöìöí äèëäàðû ñÿíñÿí, þçýÿ äèëäàð èñòÿìÿç.
Úÿííÿòè-ÿäíèí òàìàøàñû ðöõöí ýöëçàðûäûð,
Êèì êè, øîë ýöëçàðû áóëäó, þçýÿ ýöëçàð èñòÿìÿç.
Òà ÿáÿä ùèðìàí èìèø ùÿãäÿí íÿñèáè, ùÿð êèì îë
Ñÿíäÿí, åé äèëáÿð, èêè àëÿìäÿ äèäàð èñòÿìÿç.
Êþíëöìöí ìÿãñóäè ñÿíñÿí, ùàúÿòè ùÿãäÿí áóäóð,
Ùàúÿòèíäÿí àéðó êþíëöì íÿñíÿ, çèíùàð, èñòÿìÿç.
Ýÿë êè, ñÿíñèç êþíëöì, åé úàíö úàùàíûí ùàñèëè,
Êöíôÿêàíûí ùàñèëèíäÿí îëäó áèçàð, èñòÿìÿç.
Ñîðìà, åé äèëáÿð, ìàíà êèì, ùàúÿòèí ìÿíäÿí íÿäèð,
×öíêè ìÿ’øóãèíäÿí àéðó àøèãè-çàð èñòÿìÿç.
Êèì êè, çöëôöíöí õÿéàëû áàüëàäû êþíëöíäÿ, îë
Ðàùèáè-äåéð îëäó, îíäàí þçýÿ çöííàð èñòÿìÿç.
×öí, ÿíÿëùÿã äàðûíû Ìÿíñóð îëàíäûð èñòÿéÿí,
Îëìàéàí Ìÿíñóð ÿíÿëùÿã, ëåéñÿ ôèääàð èñòÿìÿç.
Èñòÿðÿì àëÿìäÿ éàðûí ñèððèíè ôàø åéëÿéèì,
Ìöääÿèíèí úàíû éàíàð ãÿìäÿí, ÿüéàð èñòÿìÿç.
Éöçöíö áèïÿðäÿ ýþðìÿê èñòÿðÿì äàèì, âÿëè
Ìèíêèðèí ýþðìÿç ýþçö, ÷öí êÿøôè-ÿñðàð èñòÿìÿç.
Èñòÿäè ùÿãäÿí Íÿñèìè âÿñëèíè, áóëäó ìóðàä,
Ìàëèêè-äèäàð îëóáäóð, ýÿíúö äèíàð èñòÿìÿç.
65
Øÿùà, êþíëöì ïÿðèøàí îëäó ñÿíñèç,
Úèýÿðèì äîïäîëó ãàí îëäó ñÿíñèç.
Éÿãèíäèð ñÿíäÿí àéðû, øàùè-õóáàí,
Áó êþíëöì òÿõòè âèðàí îëäó ñÿíñèç.
Êèìÿ áÿíçÿðñÿí åé ñÿí, ìàùïåéêÿð
Êè, àëÿì áÿíäè-çèíäàí îëäó ñÿíñèç.
Ýþçöì éàøû úàùàíû òóòäó, åé úàí,
Ýþðÿí àéäûð êè, òóôàí îëäó ñÿíñèç.
Íÿñèìè ãóëóíà ãûë ÷àðÿ, äÿðìàí
Êè, úàíëû ýÿëäè, áèúàí îëäó ñÿíñèç.
66
Ýÿë, åé äèëáÿð, ìÿíè ýþð êèì, íåúÿ õîø éàíàðàì ñÿíñèç,
Îäóíäàí àúû ùèúðàíûí ñó îëäóì, àõàðàì ñÿíñèç.
Õÿéàëûí ýÿëìèø, åé ùóðè, ýþçöì ãàðøûñûíà äóðìóø,
Ôÿðàãèíäÿí éàíûð áàüðûì, õÿéàëà áàõàðàì ñÿíñèç.
Èêè àëÿìäÿ ìÿãñóäóì âöñàëèíÿ èðèøìÿêäèð,
Çÿìèðèì, íèééÿòèì îëäóð, ãà÷àí ôàë à÷àðàì ñÿíñèç.
Àìàíñûç ôèðãÿòèí ùÿð äÿì áó âèðàí êþíëöìöí øÿùðèí
ßñàñè-ðÿñìèíè éûõàð, íåòÿêèì éàïàðàì ñÿíñèç.
Ñóëó èíúóëÿðèí øþâãè ýþçöìäÿí àõûäàð éàøû,
Áó ëþ’ëþ ìÿ’äÿíèíäÿí ýþð íÿ ìÿðúàí ñà÷àðàì ñÿíñèç.
Ýÿë, åé ìÿùáóáè-ðóùàíè êè, ùÿð äÿì áîéíóìà ãÿìäÿí
Ôÿðàãèí, ùÿñðÿòèí, øþâãèí èïèíè òàõàðàì ñÿíñèç.
Íÿñèìè úàíûíû åøãèí éîëóíäà åéëÿäè ãóðáàí,
Àíûí àäûí áó ìÿ’íèäÿí ãàí èëÿ éàçàðàì ñÿíñèç.
67
Äèëáÿðà, øÿìñöççöùàäûð àéÿòè-ðöõñàðûíûç,
Àéÿòè-òàùàâö éàñèí ñóðÿòè-äèäàðûíûç.
Ãàìÿòèí òóáàäóðóð, íóí âÿë-ãÿëÿìäèð ãàøëàðûí,
Ùàçèùè úÿííàòè-ÿäíèí ëÿ’ëè-øÿêêÿðáàðûíûç.
Ñóðåéè-âÿëëåéë çöëôöí, ýþçëÿðèí íÿ’ìÿëáÿñÿð,
Ëåéê ñöáùàíÿëëÿçè-ÿñðàäóðóð ÿñðàðûíûç.
Ñóðÿòèí âÿøøÿìñ îõóðàì äÿìáÿäÿì èõëàñ èëÿ
Òà êè, ùöñíöíö áÿëàäÿí ñàõëàñûí úÿááàðûíûç.
Ãóë êÿôà áèëëàùèäèð çèêðè Íÿñèìè õÿñòÿíèí,
Ùÿã áèëèð êèì, ñöììÿ-âÿúùóëëàùäóðóð äèäàðûíûç.
68
Åé úàìàëûí ÿðøè-ðÿùìàí ãàáèÿ-ãþâñåéí ãàøûíûç,
Íÿãøè-ìà-ÿâùà éàçûáäûð ùöñíöíÿ íÿããàøûíûç.
ßùñÿíè-ñóðÿòäÿ, éàðÿá, ñÿí íÿ çèáà ÷þùðÿñÿí,
Ùóðèëÿð îëäó ãóëóí, õóáëàð ãàìó ôÿððàøûíûç.
Åé öçö úÿííÿò, õÿòè ðåéùàí, äîäàüû ñÿëñÿáèë,
Ëàìÿêàí áÿäðö ùèëàëèäèð öçöíëÿ ãàøûíûç.
Òà êè çöëôö ãàøëàðûíäàí ýþçëÿðè ÷ÿêäè ÷ÿðè,
Îëäó êþâí èëÿ ìÿêàíûí âàðëûüû òàðàøûíûç.
Ñóðÿòèíäÿí, åé ñÿíÿì, òà ýþðìöøÿì ùÿããè ÿéàí,
Ñÿúäÿ ãûëäû öçöíÿ áó àøèãè-ãÿëëàøûíûç.
Áÿùðè-çàòûí ýþâùÿðèñÿí, ëàéÿçàëûí ñóðÿòè,
Ëàìÿêàí ñèððèíÿ õîøäóð óøáó ýöí ñèðäàøûíûç.
Öçöíö ýþðäö Íÿñèìè, åé ýþçöì íóðè ùÿáèá,
Àñèòàíûíäûð ñÿðèðèì, éàñòûüûìäûð äàøûíûç.
69
Ìàíà ñÿíñèç úàùàíö úàí ýÿðÿêìÿç,
Âöñàëûí âàð èêÿí ùèúðàí ýÿðÿêìÿç.
Ëÿáè-ëÿ’ëèí çöëàë àáèíäÿí àéðó
Øÿðàáè-÷åøìåéè-ùåéâàí ýÿðÿêìÿç.
Ãÿìèíäèð êþíëöìöí òÿõòèíäÿ ñóëòàí,
Áèð èãëèìÿ èêè ñóëòàí ýÿðÿêìÿç.
Éåòÿð äÿðäèí äÿâà ìöøòàãÿ, íè÷öí
Êè, äÿðäèí áèëÿíÿ äÿðìàí ýÿðÿêìÿç.
Ýöëöñòàíûí ýöëö ñÿíñèç òèêàíäûð,
Ìàíà ñÿíñèç ýöëö ðåéùàí ýÿðÿêìÿç.
Ýÿë, åé àøèãëÿðèí ðèçâàíû – ùöñíöí
Êè, ñÿíñèç àøèãÿ ðèçâàí ýÿðÿêìÿç.
Èêè àëÿìäÿ äèäàðûíäàí þçýÿ,
Ìàíà, åé ñóðÿòè-ðÿùìàí, ýÿðÿêìÿç.
Âöñàëûí øÿðáÿòèí è÷ÿí ìöùèááÿ
Ôÿðàüûí àüóñó ÷ÿíäàí ýÿðÿêìÿç.
Ìàíà ñÿáð åéëÿìÿê ñÿíñèç, íèýàðà,
ßýÿð ìöøêèë, ÿýÿð àñàí – ýÿðÿêìÿç.
ßçÿëäÿ ãûëìûøàì åøãèíëÿ ïåéìàí,
Áöòöí ïåéìàí, ñûíûã ïåéìàí ýÿðÿêìÿç.
Êÿñèëìÿç ýÿð÷è âÿñëèíäÿí Íÿñèìè,
Ýþçöíäÿí îëäóüóí ïöíùàí ýÿðÿêìÿç.
70
Äöøäöì ÿçÿëäÿ çöëôöíÿ, äàì îëìàäàí ùÿíóç,
È÷äèì ëÿáèí øÿðàáûíû, úàì îëìàäàí ùÿíóç.
Ýþðäöì öçöíö Êÿ’áÿäÿ ÿùëè-ñÿôà èëÿ,
Ãûëäûì òÿâàôè-Êÿ’áÿ, ùÿðàì îëìàäàí ùÿíóç.
Éàçìûø öçöíäÿ ñóðåéè-ðÿùìàí ÿëÿññÿëàì,
ßðø èëÿ êöðñö, ëþâùö ãÿëÿì îëìàäàí ùÿíóç.
Ýþðäöì öçöíö íóðè-òÿúÿëëèâö øþâãöíö
Àéö ýöíÿøäÿí íóðè-ãèéàì îëìàäàí ùÿíóç.
Äöðäàíÿ äèøëÿðèíè íèýàðûí ýþðÿíäÿ ìÿí,
Äöððÿ ñÿäÿôäÿ íÿçìö, íèçàì îëìàäàí ùÿíóç.
Âÿúùèíäÿ éàçìûø èäè àíûí éèðìè ñÿêêèç ùÿðô,
Õÿòòè-áÿéàíè-ùÿðôö êÿëàì îëìàäàí ùÿíóç.
Ýþðìöø èäè öçöíäÿ Íÿñèìè íèøàíè-ùÿã,
Îë äÿì íèøàíè-ñöáù èëÿ øàì îëìàäàí ùÿíóç.
71
Ëÿ’ëèí ìåéè-ÿëÿñò èäè úàì îëìàäàí ùÿíóç,
Õàñ èäè ñþùáÿòèì äÿõè àìì îëìàäàí ùÿíóç.
Âåðìèø èäèì àíà äèëö äèíö ÿãëö úàíûìû,
Çöëôöí êÿìÿíäè áîéíóìà äàì îëìàäàí ùÿíóç.
Åøãèí îäó áèøèðìèø èäè äöðëö àøëàðûì,
Ñåâäàñû êþíëöìöí äÿõè õàì îëìàäàí ùÿíóç.
Äèäàðûíû òÿúÿëëèäÿ ýþðìöøäö ýþçëÿðèì,
Ìóñà èëÿ àðàäà êÿëàì îëìàäàí ùÿíóç.
Öçöí ãàòûíäà ñÿúäÿéè-íèñáÿò ãûëûð èäèì,
Àíäàí èðÿëè õÿëãÿ èìàì îëìàäàí ùÿíóç.
Ùöñíè-ðöõöí êèòàáûíû õÿòì åéëÿìèø èäèì,
Ýþéäÿí ðöìóçè-âÿùé òàìàì îëìàäàí ùÿíóç.
Øîë òèôë êèìè úàíûìà âÿñëèí ãèäà èäè,
Ôèòðÿò ýöíöíäÿ âÿúùè-èçàì îëìàäàí ùÿíóç.
Ðèçâàí èäèì ÿçÿë ýöíö îë ðþâçÿéè ýþðöá,
Ùóðö áåùèøòö äàðè-ñÿëàì îëìàäàí ùÿíóç.
Ìÿí ìÿ’ðèôÿò êÿëàìèíè íÿçì åéëÿìèø èäèì,
ßøàðö íÿçìö íÿñð íèçàì îëìàäàí ùÿíóç.
Èðìèø èäè Íÿñèìèéÿ Ôÿçëèí èíàéÿòè,
Êþâíö ìÿêàíö ñöáù èëÿ øàì îëìàäàí ùÿíóç.
72
Ùÿñðÿò éàøû ùÿð ëÿùçÿ ãûëûð áÿíçèìèçè ñàç,
Áó ïÿðäÿäÿ êèì, íÿñíÿ áèçÿ îëìàäû ãÿìñàç.
“Öøøàã” ìåéèíäÿí ãûëàëû èøðÿòè-”Íîâðóç”,
Òà “Ðàñò” ýÿëÿ ÷ÿíýè-”Ùöñåéíè”äÿ ñÿðÿôðàç.
Áà “×àðýàùè” ëöòô ãûë, åé ùöñíö “Áöçöðýè”,
“Êó÷èê” äÿùÿíèíäÿí áèçÿ, åé äèëáÿðè-”Òÿííàç”.
“Çÿíýóëÿ” ñèôÿò íàëÿ ãûëàì çàð “Ñåýàùà”,
×öí ÿçìè-”Ùèúàç” åéëÿéÿ ìÿùáóáè-õîøàâàç.
Àùÿíýè-”Ñèôàùàí” ãûëûð îë íàìè-”ßðàãè”,
“Ðÿùàâè” éîëóíäà éåíÿ úàíûì ãûëà ïÿðâàç.
Êþíëöìö “Ùèñàð” åéëÿäè îë ðóùè-”Ìöáàðüÿ”,
Ýÿë îëìà “Ìöõàëèô” áèçÿ, åé äèëáÿðè-”Øàùíàç”.
×óí “Øóðÿ” ýÿëèá åøã ñþçöí ãûëà Íÿñèìè,
Øþâãöíäÿí àíûí úóøà ýÿëèð Ñÿ’äèéè-Øèðàç.
73
Ýÿëýèë êè, ñÿíäÿí àéðó ìöøòàãÿ úàí ýÿðÿêìÿç,
Ìöøòàãÿ ñÿíñèç, åé úàí, èêè úàùàí ýÿðÿêìÿç.
Ýöëçàðÿ, ñÿðâÿ êþíëöì ìåéë åéëÿìÿç àíóí÷öí,
Ãÿääèíäÿí þçýÿ, åé úàí, ñÿðâè-úèíàí ýÿðÿêìÿç.
Øîë áèíèøàíè áóëäóì, àíûí íèøàíû îëäóì,
Öçöí ýþðÿíÿ àéðóã íàìö íèøàí ýÿðÿêìÿç.
Ýþðäöì ñÿíè ýöìàíñûç ùÿð äèëáÿðèí öçöíäÿ,
Ùÿããöë-éÿãèí ýþðÿíÿ çÿííö ýöìàí ýÿðÿêìÿç.
×öí âàñèë îëäóí, åé úàí, áèçèìëÿñÿí úàùàíäà,
Îëäóã âöñàëÿ ãàíå, êþâíö ìÿêàí ýÿðÿêìÿç.
Ìèøêèí ñà÷ûíà ÷öí êèì, âåðäèì èêè úàùàíû,
Àññèéÿ óüðàéàíà ãûëúà çèéàí ýÿðÿêìÿç.
Ãàøûíëà êèðïèéèí ÷öí ñåéä åéëÿäè úàùàíû,
Ñÿééàä îëàíà àéðóã òèðö êÿìàí ýÿðÿêìÿç.
Øèðèí ëÿáèí ìåéèíäÿí ÷öí ÿñðèäè Íÿñèìè,
Ôàø îëäó ñèððè-ïöíùàí, øÿðùö áÿéàí ýÿðÿêìÿç.
74
Ñóðÿòèí íÿãøèíÿ õÿéàë èðÿìÿç,
Ýþçëÿðèí àëàñûíà àë èðÿìÿç.
Øîë ãÿäÿð ñàôèäèð ëÿáèí åéíè
Êèì, àíûí àáèíÿ çöëàë èðÿìÿç.
Áó ýöíö ýþð êè, ðÿíýö ÷þùðÿñèíÿ
Íÿ ãÿäÿð àë åäèðñÿ, àë èðÿìÿç.
Ýÿð÷è àéû öçöíÿ áÿíçÿäÿðÿì,
Ãàøëàðûí øÿêëèíÿ ùèëàë èðÿìÿç.
Ãàìÿòèí øîéëÿ ìþ’òÿäèëäèð êèì,
Å’òèäàëèíÿ å’òèäàë èðÿìÿç.
Åé úÿìàëöë-ëèãà, íÿ äèëáÿðñÿí
Êè, ðöõöí ùöñíöíÿ úÿìàë èðÿìÿç?
Áó íÿ çèáà úàìàë îëóð, éàðÿá,
Êè, êÿìàëàòûíà êÿìàë èðÿìÿç.
Çöëôö ÷öí úèìö ãàøû-äàë, âÿëè,
Çöëôö ãàøèíÿ úèìö äàë èðÿìÿç.
Íåúÿ ýöíÿøñÿí, åé ãÿìÿð êè, ñàíà
Òà ÿáÿä çÿððÿúÿ çÿâàë èðÿìÿç?
Áóëäó êþíëóì ñÿíèíëÿ øîë âöñëÿò
Êèì, àíûí âÿñëèíÿ âöñàë èðÿìÿç.
Åé Íÿñèìè, ñþçöí ìöôÿððèùäèð,
Áó úÿùÿòäÿí àíà ìÿëàë èðÿìÿç.
75
Àëÿìäÿ áó ýöí ÿùäè áöòöí éàð ÿëÿ ýèðìÿç,
Éàíäûðäû òèêÿí áàüðûìû, ýöëçàð ÿëÿ ýèðìÿç.
Åé õÿñòÿ êþíöë, ýþð íÿ äåðÿì, ìÿíäÿí åøèò ïÿíä,
Äèëäàðÿ ùÿðèñ îëìà êè, äèëäàð ÿëÿ ýèðìÿç.
Íàãèñ ìÿùÿê îëäó, ãàìóíóí ãÿëáè äÿüÿëäèð,
Áèð ñèêêÿ äöðöñò, àðèúÿ äèíàð ÿëÿ ýèðìÿç.
Òèìàðÿ êþíöë âåðìÿýèë, åé ñàéðó, ùÿêèì îë,
Äÿðìàíûíû äÿðä åéëÿ êè, òèìàð ÿëÿ ýèðìÿç.
Åé àøèã, àíûí çöëôöíÿ éàïûø áó úàùàíäà,
Áèð àíúàëûéûí äèëáÿðè-ÿééàð ÿëÿ ýèðìÿç.
×öí ãÿì éåéèðÿì ãÿì äåýèë, åé àøèã, ÿýÿð êèì,
Ãÿì éöðÿýÿ êàð åéëÿäè, ãÿìõàð ÿëÿ ýèðìÿç.
Ýÿë ÷þùðÿñèíèí øÿì’èíÿ ïÿðâàíÿ êèìè éàí,
Àíûí êèìè úàí éàíäûðûúû íàð ÿëÿ ýèðìÿç.
Ñÿééàðÿ êèìè ñåéð åäÿðÿì äàèì àíûíëà,
Øîë ñåéð åäèúè êîâêÿáè-ñÿééàð ÿëÿ ýèðìÿç.
Ìóñà êèìè ýÿð àøèã èñÿí, êþíëöíö àðûò,
Ñàô îëìàéàúàã àéèíÿ, äèäàð ÿëÿ ýèðìÿç.
Åé àõèðÿòèí äàðèíÿ àøèã, áó ñÿðàäÿí
Êå÷ êèì, áó êå÷ÿð ÿðñÿäÿ øîë äàð ÿëÿ ýèðìÿç.
ßëôàçè-Íÿñèìè áó ýöí îë ìþ’úöçÿäèð êèì,
Áÿíçÿð àíà áèð ëþ’ëþè-øÿùâàð ÿëÿ ýèðìÿç.
76
Åé öçö ýöë, ëÿáëÿðè ìÿðúàíûìûç!
Åé ýþçö íÿðýèñ, øÿùè-ìÿñòàíûìûç!
Öçöíÿ ãàðøû ñöúóä åéëÿð ìÿëÿê,
Ñÿúäÿéÿ èíêàð åäÿð øåéòàíûìûç.
Íóíö åéíèí ùÿã êèòàáûäûð, âÿëè
Ñóðÿòèí íÿãøèäöðöð Ãóð’àíûìûç.
Ñóðÿòè-ùÿãäèð úÿìàëûí, åé íèýàð,
Óø íÿáèíèí ñþçëÿðè áöðùàíûìûç.
Õûçð ÿýÿð çöëìÿòäÿ èñòÿð àáûíû,
Ëÿáëÿðèíäèð ÷åøìåéè-ùåéâàíûìûç.
Øîë ñÿôàñûç ñóôèéè ýþð êèì, íåúÿ
Äÿì óðàð áèìÿ’ðèôÿò ùåéâàíûìûç.
Ôàâö çàäö ëàìäûð Ôÿçëè-èëàù,
Ôÿçëèíÿ ãóðáàí åäÿëèì úàíûìûç.
Ùþêìöíÿ òÿñëèì îëóð úàíö êþíöë,
Åé âöúóäóì òÿõòèíÿ ñóëòàíûìûç!
Åé Íÿñèìè, ýþâùÿðèí õÿðú åéëÿìÿ,
Îëìàéûíúà ìöøòÿðè úàíàíûìûç.
77
ßùäÿ âÿôà åéëÿäè éàðè-âÿôàäàðûìûç,
Éàð èëÿ ýþð êèì, íåúÿ äöøäö ÿúÿá êàðûìûç.
Åøãè-úÿìàëûí ìÿíè êÿíäöäÿ ìÿùâ åéëÿäè,
Îëäó òàìàì óøáó ýöí åøã èëÿ áàçàðûìûç.
Ãÿìçÿëÿðèí ñèððèíè úàíäà äåäèì ñàõëàéûì,
Äàøðÿ áóðàõäû êþíöë ïÿðäÿäÿí ÿñðàðûìûç.
Åøãÿ ÿëàú èñòÿìÿ, äÿðäèíÿ ñÿáð åéëÿ, äóð,
Ýþð êè, íÿ äÿðìàí ãûëûð éàðè-äèëàçàðûìûç.
Êèì êè, ñÿíè ñåâìÿäè, åøãèíÿ úàí âåðìÿäè,
Éîõäóð àíûí ùÿããèíÿ çÿððÿúÿ èãðàðûìûç.
Çàùèä ÿýÿð àøèãÿ ìöíêèð îëóð, ãÿì äåýèë,
Ùÿã áèçÿ îëäó ÿéàí, ãàëìàäû èíêàðûìûç.
ßùäÿ âÿôà åéëÿýèë, òà äåìÿñèí ìöääÿè,
Ãþâëö ãÿðàð öñòöíÿ äóðìàäû äèëäàðûìûç.
Áàòèíÿ êàð åéëÿäè åøãè-ðöõöí øîéëÿ êèì,
Òÿ’íÿ óðàð àëòóíóí ðÿíýèíÿ ðöõñàðûìûç.
Ýÿð÷è Íÿñèìè ñþçöí äàäûíû âåðäè, âÿëè
Äàäÿ ýÿòèðäè àíû ëÿôçè-øÿêÿðáàðûìûç.
78
Úàí åøãÿ äöøäö, åé êþíöë, éàðÿá, íÿäèð òÿäáèðèìèç?
Úàí íåéëÿñèí, áè÷àðÿ, ÷öí ùÿãäÿí áóäóð òÿãäèðèìèç.
Ìèøêèí ñà÷ûí åøãè áèçè çÿíúèðÿ ÷ÿêäè, áàüëàäû,
Éÿ’íè êè, áèç ìÿúíóíëàðûç, øîë ùÿëãÿäèð çÿíúèðèìèç.
Ñàãè ëÿáèíäÿí äîüìóøóç, éÿ’íè êè, áåéäÿí ëàì èëÿ,
Ôèòðÿò ýöíöíäÿí òà ÿáÿä øîë äàéÿäÿíäèð øèðèìèç.
Øîë ýþçëÿðèí êèðïèýèíÿ àøèã íåúÿ ñåéä îëìàñûí,
Ýþð êèì, íÿ éàéäàíäûð ýÿëÿí øîë çÿõìÿ ìÿðùÿì òèðèìèç.
×öí ãèðö ãàðûí ãèéìÿòèí ìÿ’íèäÿ áèëäèí êèì, íÿäèð,
Êàôóðà äþíäö ãàðûìûç, ùÿì ÿíáÿð îëäó ãèðèìèç.
Çþùäö ñÿëàùö òþâáÿíèí ÿðêàíûí ÿùëè-çÿðãÿ ñîð,
Åøãÿ ìöðèä îëäóã, áó ýöí åøãè-ÿáÿääèð ïèðèìèç.
Äþâðöíäÿ ìåéýóí ýþçëÿðèí àáèäëÿðèí, çàùèäëÿðèí
Çèêðè áóäóð äèëèíäÿ êèì, âà çÿðãö âà òÿçâèðèìèç.
Åøã ÿùëè èãëèìèíäÿ ÷öí ùöñíöíäöð, åé äèëáÿð, ìÿëèê,
Ùþêìöíÿ ìÿùêóì îëìóøóã, ñóëòàíûìûçäûð, ìèðèìèç.
ßñùàáè-êÿùôèí ñèððèíè ýþðìöø ëèãàéè-Òóðÿ ñîð,
Íè÷öí êè, “âÿòòóð” ÿùëèíèí êÿùôèíäÿäèð Ãÿòìèðèìèç.
Øîë ñöíáöëè-ïöð÷èí èëÿ ñåâäàéÿ äöøäöì, íåäÿâöç,
Òöúúàðèéèç ùöñíöí, áóäóð êèñáàòèëÿ êÿøìèðèìèç.
Ãóð’àíäûð àíûí ñóðÿòè, àéäûð Íÿñèìè, øÿê äåýèë,
Ìöíêèð ÿýÿð éîõ äåðèñÿ, óø ìöñùÿô, óø òÿôñèðèìèç.
79
Êÿ’áÿ öçöíäöð, åé ñÿíÿì, öçöíÿäèð ñöúóäóìóç,
Òà êè, ýþðÿ áó ñÿúäÿéè íàðÿ éàíà ùÿñóäóìóç.
Øÿì’è-ðöõöí ùÿðàðÿòè éàíäûðûð, åé ãÿìÿð, áèçè,
Óøáó úÿùÿòäÿí îëäó êèì, ýþéëÿðÿ ÷ûõäû äóäóìóç.
Úàíûìûçû áóðàõìûøûç àòÿøè-åøãÿ óä êèìè,
Òà êè, ñÿôàâö çþâã èëÿ åøãèíÿ éàíà óäóìóç.
Çöëôö ãàøûíëà êèðïèýèí ìöñùÿôèìèçäèð, îõóðóç,
Åé äèëèìèçäÿ úöìëÿ ñÿí, ýþôòöìöçö øÿíóäóìóç.
Çöëôö ðöõöí ùåñàáèíÿ äöøìöøöç öøòÿ ñàéûðóç,
Êèì íÿ áèëèð áó öãäÿéè êèì, íåúÿäèð öãóäóìóç.
Ìþùáÿòèìèç ñèôàòè ÷öí çàòè-ãÿäèìè-ôÿðä èìèø,
Âàùèäè-áèçÿâàëÿäèð ìÿðúÿ èëÿ ñöóäóìóç.
Ãàçèéÿ íÿñíÿ âåðìÿðèç ðöøâÿò è÷öí áó äÿ’âèäÿ,
Ãàçèéè-ùÿã ãàòûíäà ÷öí àäèë èìèø øöùóäóìóç.
Êàôèëÿ íóí ÿçÿëäÿ ÷öí èëëÿòèìèçäèð, åé áÿøÿð,
Ýþâùÿðè-ëàìÿêàí áèçèç, êèì áèëèñÿð ùöäóäóìóç.
Ñóðÿòè-õÿòòö õàëèíÿ ñàúèäö àáèä îëìàéàí,
Ìèëëÿòèìèçäÿ îëäóðóð ìöøðèêèìèç, éÿùóäóìóç.
Ìàö ìÿèíäÿí, åé ôÿãèù, ÿñðÿéöáÿí èêè äåìÿ,
×öíêè éåýàíÿäÿíäöðöð âàðèä èëÿ âöðóäóìóç.
Äöøìÿí ö÷öí Íÿñèìèéà, îëìà ìÿëóë, ãÿì éåìÿ,
Îëäó ÿçÿë ýöíöíäÿ ÷öí Ôÿçëè-ÿáÿä âöäóäóìóç.
80
ßúÿáà, áó ùóðè öçëö ìÿùè-áÿäð, éà ïÿðèìè?
Áîéó ñÿðâè-áóñòàíè, éàíàüû ýöëè-òÿðèìè?
Ëÿáè-úàíôÿçàéè-ëÿ’ëèí óðàð àáè-Õûçðà òÿ’íÿ,
Áó øÿêÿð äîäàãëû, éÿ’íè ñþçö øèëÿ øÿêêÿðèìè?
Äöøÿðÿì îäà ýþðèúÿê áó ìÿëÿêíèæàä ùóðè,
ßúÿáà, áó ×èí áöòöíöí öçö íÿãøè-àçÿðèìè?
Ýåúÿëÿð ýþçö õÿéàëû ýþòöðÿð ýþçöìÿ øÿáõóí,
Áó ýþçö ùÿðàìè úàäó, ãàøû éàéëû ÷ÿðèìè?
Ýþçö, ãàøû, çöëôö, õàëû êè, èêè úàùàíû àëäû,
Ãàìó áèð ÿìèðè-ùöñíöí ñèïÿùèâö ëÿøêÿðèìè?
Òþêöëöð ñþçÿ ýÿëèíúÿ äöðö ëþ’ëþ ëÿáëÿðèíäÿí,
ßúÿá îë ñÿäÿô äÿùàíûí äèøè íÿçìè-ýþâùÿðèìè?
Ñà÷û èëÿ ùÿìäÿì îëìóø áó øèêÿñòÿäèë Íÿñèìè,
Ýÿë èíàíìàç èñÿí óø ýþð äÿìè ìèøêè-ÿíáÿðèìè.
81
Ìÿðùÿáà, åé áÿùðè-çàòûí ýþâùÿðè-éåêäàíÿñè,
Øÿì’è-âÿùäÿòäèð úÿìàëûí, êöí-ôÿêàí ïÿðâàíÿñè.
Òà ÿáÿä ùöñíöí þíöíäÿ ñÿúäåéè-øöêð åéëÿðÿì,
Åé úÿìàëûí Êÿ’áÿ, ñÿíñÿí êöíòÿ-êÿíçèí õàíÿñè!
Ùÿð êè, ãÿââàñ îëäó áèëäè âÿùäÿòèí áÿùðèíäÿ êèì,
Àëÿìèí úèñìè ñÿäÿôäèð, ñÿíèñÿí äöðäàíÿñè.
Åé ìàíà, ìèøêèí ñà÷ûíäàí êþíëöíö ãóðòàð, äåéÿí
Ãàíüû ãàôèëäèð, ñÿëàñèëäÿí ÷þçÿð äèâàíÿñè.
×öíêè âèðàí êþíëöì, åé úàí, ìÿñêÿí îëäó åøãèíÿ,
Èñòÿìÿç àéðóü èìàðÿò êþíëöìöí âèðàíÿñè.
Äèëáÿðèí ëÿ’ëè ÿçÿë áÿçìèíäÿ è÷èðìèø ìàíà
Øîë ìåéè êèì, íþù ôÿëÿêäèð êÿìòÿðèí ïåéìàíÿñè.
Ýþçëÿðè ñåâäà ìåéèíäÿí àëÿìè ìÿñò åéëÿäè,
Ýþð íÿ ìåéäàí ÿñðèìèøäèð íÿðýèñè-ìÿñòàíÿñè.
Åé áó øåéäà êþíëöìöí ùàëûí ñîðàí ùÿð äÿì ìàíà,
Äÿðäèíè áèëäèðìÿç îë, åøãèí îäóíà éàíÿñè.
Úàíûìû øöêðàíÿ âåðäèì øîë íèýàðûí âÿñëèíÿ,
Äöøìÿäè ëàéèã, äèðèüà, âÿñëèíèí øöêðàíÿñè.
Çàùèäèí ÿôñàíÿñèí ãî, ñþéëÿ åøãèí ùàëûíû,
Àøèãèí ñÿì’èíÿ ñûüìàç çàùèäèí ÿôñàíÿñè.
Ìþ’ìèíèí Êÿ’áÿ éåðèäèð, êàôèðèí áöòõàíÿëÿð,
Àøèãèí äîñò åøèýèäèð Êÿ’áÿâö áöòõàíÿñè.
Áóëäó ëÿ’ëèíäÿí Íÿñèìè íÿôõåéè-ðóùöëãöäöñ,
Åé Íÿñèìèíèí ùÿéàòû, úàíûìûí úàíàíÿñè.
82
Âÿñëèí ÿúÿá íÿ úàíäûð êèì, úàíûìûø áÿùàñû,
Öçöí íÿ íóðèìèø ýþð êèì, ýþç ãûïàð çèéàñû.
Ùÿð êèì ñÿíè äåìÿçñÿ ðÿùìàí ñèôÿòëè ùÿãñÿí,
Èòèðìèø îë ãàðàýöí ùÿãã èëÿ ùÿãøöíàñû.
Íÿããàøû íÿãø è÷èíäÿ ùöñíöíäÿ ýþðäö çàùèð,
Ýöçýöñöíöí öçöíäÿí ùÿð êèì ýåäèðäè ïàñû.
Úÿìøèäè-àëÿì îëäóð ìÿ’íèäÿ, åé ãÿìÿð êèì,
Ôÿðõÿíäÿ ñóðÿòèíäèð úàìè-úàùàííöìàñû.
Ìÿñòàíÿ ýþçëÿðèíäÿí äöøäö úàùàíà ãîâüà,
Àüûíû äåñÿì àíûí, éà ýþçëÿðè ãàðàñû.
Àëà ýþçöíäÿ ùÿã ÷öí éàçìûø îí èêè àéÿò,
Óø ìöñùÿô, öøòÿ òÿôñèð, óø åéíèíèí àëàñû.
Åé çàùèä, óøáó ìåéäÿí ôàø îëäó ñèððè-âÿùäÿò,
Òÿðê åò èêèëèýè êèì, áèð ðÿíýèìèø áîéàñû.
Ñóôè áîéàíäû àëÿ, àëèíäÿí îëìà ãàôèë,
Íå÷èí êè, àëû ÷îõäóð çÿðã ÿùëèíèí ëèáàñè.
Õóáóí öçöíÿ áàõìàã çàùèä õÿòàäûð, àéäûð,
Ôèêðè õÿòàäûð àíûí, ÿýðèäöðöð ãèéàñû.
Äöíéàâö àõèðÿòäÿ àçàä èäèì ÿëèôòÿê,
×ÿêäè ìÿíè áÿëàéà áàëàñûíûí áÿëàñû.
Ñÿíäÿí ñÿíè Íÿñèìè ÷öí èñòÿäèâö áóëäó,
Áèëäè êè, ùÿã ãàòûíäà ìÿãáóë èìèø äóàñû.
83
Ñÿáà çöëôöí íÿñèìèíäÿí úàùàíû úöìëÿ úàí åòäè,
Äÿìèíäÿí ýþð ñÿáà çöëôöí êè, íÿ úàíëàð ðÿâàí åòäè.
Áîéóíäóð ñèäðÿâö òóáà, öçöíäöð úÿííÿòö ùóðà,
Õÿòö õàëûí êÿëàì îëäó, áó ÿñðàðû áÿéàí åòäè.
Ýþòöðäö ïÿðè öçöíäÿí éÿäóëëàù, åé ãÿìÿðòÿë’ÿò,
Áó ùÿã äàñòàí èëÿ ýþð êèì, íÿ ìÿ’íèëÿð ÿéàí åòäè.
Íÿ ýöëøÿíäèð öçöí áàüû êè, ðÿ’íà ÷è÷ÿýè àíûí
Úàùàíû ðÿíýö áóéèíäÿí òèêÿíñèç ýöëñèòàí åòäè.
ßáèðö ÿíáÿðö óäóí ñûíûõäûð ãÿäðö áàçàðû,
Ìöÿíáÿð çöëôöíö òà êèì, ñÿáà ÿíáÿðôÿøàí åòäè.
Éàøûë ëþâù öñòöíÿ ùÿãäÿí éàçûëìûø îí èêè àéÿò,
Ãàøûí âÿùéè áó àéàòûí ðöìóçóí òÿðúöìàí åòäè.
Ðöõöí íàðûäûð îë àòÿø êè, äóäè-èøòèàëûíäàí,
Êÿëèìöëëàù éîë áóëäóâö ùÿã ùÿôò àñèìàí åòäè.
Ãÿçàäûð ãàøëàðûí ãþâñè, ãÿäÿðäèð êèðïèýèí ñÿùìè,
Ìÿíè àìàú ö÷öí åéÿíèí áó ìÿ’íèäÿí íèøàí åòäè.
Õÿòö õàëèíäÿí, åé äèëáÿð, ÿëÿëÿðø-èñòèâà ðÿùìàí,
Áóäóð øîë ìöøêöë àéÿò êèì, öãóëó áèçÿáàí åòäè.
Öçöíäöð ãèáëåéè-èìàí, ãàøûíëà êèðïèýèí Ãóð’àí,
Áóäóð øîë àáè-ùåéâàí êèì, ëÿáèíäÿ ùÿã íèùàí åòäè.
Ìÿêàíö êàíÿ ñûüìàç ÷öí ãÿäèìèí çàòè-áèìèñëè,
Íÿñèìè êàôö íóí îëäó, ìÿêàíûí ëàìÿêàí åòäè.
84
Ýÿëýèë êè, ãàïäû øþâãè-úÿìàëûí ãÿðàðûìû,
Çàð åéëÿäè ôÿðàãè-ðöõöí ëàëÿçàðûìû.
Éàðÿá, çÿìàíÿ ùÿããèíÿ ìÿí íåéëÿäèì êèì, îë
Ìÿíäÿí úÿôàâö úþâð èëÿ àéûðäû éàðûìû?
Éàõäû ôÿðàãûí, åé ýöëè-õÿíäàí, ìÿíè îäà,
Ýÿëýèë, ñþíäöð àáè-âöñàëèíëÿ íàðûìû.
Âÿñëèí øèêàðûì îëìóø èêÿí áÿõòè-ñÿ’äèëÿí,
Ãà÷ûðäû ùàñèäèí ýþçö ìÿíäÿí øèêàðèìè.
Íÿãøö íèýàðû ýþð ôÿëÿêèí êèì, íÿ íÿãø èëÿ
Íÿãø åéëÿäèâö ãàïäû ÿëèìäÿí íèýàðûìû.
Ìÿíñóðè-åøãÿ àõèðÿòèí äàðû îëäó äàð,
Îë äàðà ýÿë êè, òà ýþðÿñÿí àíäà äàðûìû.
Äöøäöì ëÿáè âöñàëè-ìåéèíäÿí õöìàðûíà,
Ýÿëýèë ùÿì îë øÿðàá èëÿ äÿô åò õöìàðûìû.
Øþâãöí ãûøûíäàí àüëàéûúû êöç òþêÿð éàøûí,
Âÿñëèí ýöíöíÿ äþíäÿðö ýöëäöð áàùàðûìû.
Åé ëàòÿ òàïûúû, ñÿíè åéá åòìÿçÿì, íÿäÿí,
Êèì, ýþðìÿìèøñÿí îë ñÿíÿìè-ýöëöçàðèìè.
Ñÿí éàðû ãûëìûøàì èêè àëÿìäÿ èõòèéàð,
Ìÿíäÿí êèì àéðóã àëà áèëèð èõòèéàðûìû.
Õàëö õÿòèí øöìàðûíû ýÿë ñîð Íÿñèìèéÿ,
Òà ñÿí ùåñàáûíû áèëÿñÿí, ìÿí øöìàðûìû.
85
Äèíèí ýöíÿøè, äöíéàäà èìàíûì ÿôÿíäè,
Àëèìëÿð öìèäè, ìÿùè-òàáàíûì ÿôÿíäè.
Êþíëöì, ýþçöìöí íóðó, âöúóäóìäà ùÿéàòûì,
Ùÿð äÿì äàìàðûìäà éåðèéÿí ãàíûì ÿôÿíäè.
Úÿííÿò ÷ÿìÿíèíäÿ ñàëûíàí ùóðè-íÿèìèí
Ýöë ðàéèùÿëè ñÿðâè-õóðàìàíûì ÿôÿíäè.
Ýöëíàðûìö íàðûì, ÷è÷ÿéèì, ìåéâÿëè áàüûì,
Ëàëÿì, ñÿìÿíèì, ñöíáöëö ðåéùàíûì ÿôÿíäè.
Áàüûì, èðÿìèì, ðþâçÿ èëÿ ùóðè-úèíàíèì,
Áöëáöëëÿð ö÷öí òàçÿ ýöëöñòàíûì ÿôÿíäè.
Êàíûì, ýöùÿðèì, ìÿ’äÿíè-éàãóòè-ðÿâàíûì,
Ãèéìÿòëè îëàí ëÿ’ëè-áÿäÿõøàíûì ÿôÿíäè.
Åøãèíäÿ Íÿñèìè ÷ö ãûëûð úàíûíû ãóðáàí,
Ãóðáàíûíà ãóðáàí îëàéûì, úàíûì ÿôÿíäè.
86
Åé íàôåéè-×èí ñà÷ûí ñèéàùû,
Ùöñíöí äÿëè ãûëäû ìåùðö ìàùû.
Øÿããöëãÿìÿð îëäó èñòèâàäÿí,
Øÿðù åéëÿ áó ñèððèíè êÿìàùè.
Åé åøãÿ ÿäöââö, ùöñíÿ ìöíêèð,
Òÿçâèð èëÿ ÷ÿêìÿ áóíúà àùû!
Ýÿð íå’ìÿòè-úàâèäàí äèëÿðñÿí,
Ùåéâàíëàðà ãîé áó àáö êàùû.
Åé åøãÿ ýöíàù äåéÿí ýöíàùêàð,
Òÿðê åéëÿìÿçÿì ìÿí îë ýöíàùû.
×öí âÿùäÿòÿ áóëäó éîë ìöâÿùùèä,
Úÿðù îëäó áó ìöíêèðèí ýöâàùû.
Ìÿãñóäóíÿ áóëìàäû ùèäàéÿò,
Ùÿð êèìñÿ êè, áèëìÿäè áó ðàùû.
Ìèñëèâö íÿçèðè éîõäóð àíûí,
Âÿñôèíäÿ íÿ ñþéëÿéèì, èëàùè?!
Øîë áàøÿ êè, òàúè-äþâëÿò åíäè,
Íåéëÿð êÿìÿðè, íåäÿð êöëàùû?
Ñóëòàíäûð èêè úàùàíäà øîë êèì,
Ôÿçëè-ùÿã îëà àíûí ïÿíàùû.
Ìÿùâ îëäó Íÿñèìè åøã è÷èíäÿ,
Äÿðéàéè-ìöùèòÿ äöøäö ìàùè.
Ñóôè íÿ áèëèð ðöìóçè-ðèíäàí,
×öí ÷ÿêìÿäè áÿð ñÿðè-ñöðàùè.
87
Ãàøûí âÿùéè áèçÿ áöðùàí èðèøäè,
Öçöíäÿ òÿ’âèëè-ôöðãàí èðèøäè.
Öçöíäöð ùÿã êèòàáû-âÿùéè-ìöðñÿë,
Çÿùè äþâëÿò ñàíà ùÿãäÿí èðèøäè.
Ãàøûíëà êèðïèýèí Òóðóí äàüûíäà
Íåúÿ áèð Ìóñèéè-Èìðàí èðèøäè.
Àøèã þç äÿðäèíÿ ÷öí áóëäó äÿðìàí,
Ùÿçàðàí ùèêìÿòè-Ëîüìàí èðèøäè.
Íåúÿ áèð ùèêìÿò èëÿ òþêäö ãàíûí,
Íå÷ÿíèí äÿðäèíÿ äÿðìàí èðèøäè.
Ôÿíàéè-ìöòëÿã îëäóì åøã è÷èíäÿ,
ßçÿëäÿí ÷öí òÿíÿ îë úàí èðèøäè.
Èòèðìÿ Ìèñðèíè ñÿí, åé Íÿñèìè,
Áó Ìèñðÿ Éóñèôè-Êÿí’àí èðèøäè.
88
Úÿííÿòè-ÿäí èìèø öçöí, öøòÿ ëÿáèí äÿ êþâñÿðè,
Ãÿäðö áÿðàò èìèø ñà÷ûí, õàëö õÿòèí ìÿëÿêëÿðè.
Ãàëèéÿáó ñà÷ûíëà ÷öí úàí èëÿ âöñëÿò åòìèøÿì,
×èíè-òàòàðû áóëìóøàì óä èëÿ ìèøêö ÿíáÿðè.
Ìÿ’äÿíè-ðóù ÿýÿð äåñÿì ëÿáëÿðèíÿ, ÿúÿá äåýèë,
Úþâùÿðè úþâùÿðè áèëèð, ñÿí ìàíà ñîð áó úþâùÿðè.
Ùöñíö úÿìàëè-ñóðÿòèí ãèáëÿäèð, óøáó ìÿ’íèäÿí
Ñóðÿòèíÿ ñöúóä åäÿð àé èëÿ øÿìñè-õàâÿðè.
Úàí èëÿ êèì êè, êþíëöíö åøãèíÿ ãûëìàäû âÿòÿí,
Äèâÿ ìöñÿëëÿì åéëÿäè ìÿìëÿêÿòè-Ñêÿíäÿðè.
Äàèðÿñèíäÿ ñöíáöëöí íþãòÿ ýöíÿøäèð, àé èëÿ,
Ýþð íÿ èìèø áó íþãòÿíèí äàèðåéè-ìöäÿââÿðè?
Ëþâùè-çÿìèðÿ íÿãøèíè ñöáùè-ÿçÿëäÿ éàçìûøàì,
Ìÿùâ åëÿìÿç áó ñÿôùÿäÿí êèìñÿ áó íÿãøè-ïåéêÿðè.
Öçöíÿ ãàðøó, åé ìÿëÿê, ùöñíöíö þéìÿ êèì, àíà
Àé èëÿ ýöí ñöúóä åäÿð, àíäà ïÿðèí òþêÿð ïÿðè.
Êèøâÿðè-ÿìíö àôèéÿò, ìÿ’ðèôÿòèí êèëèäèäèð,
Åé ìÿëèêè-çÿìàíÿ, ýÿë ôÿòù åäÿ ýþð áó êèøâÿðè.
Ùÿøðö ùåñàáö ìÿùøÿðÿ ãàèë èñÿí, ýÿë öøòÿ ýþð
Ùÿëãÿëÿðèíäÿ çöëôöíöí øîë ÿðÿñàòè-ìÿùøÿðè.
Ýöëøÿêÿðè íÿ âÿúù èëÿ àüçûíà íèñáÿò åéëÿéèì
Êèì, õÿúèë åéëÿäè ëÿáèí áàë èëÿ ãÿíäö-øÿêêÿðè.
89
Äèë áÿðè åéëÿ, åé êþíöë, êå÷ ãàìóäàí êè, ãàìóäàí
Åéëÿìÿéèíúÿ äèë áÿðè, áóëìàäû êèìñÿ äèëáÿðè.
Åøã ÿòÿýèí òóò, åé êþíöë, áàøûíû ñàë àéàüûíà,
Ýþð íÿ äåðÿì ñàíà, åøèò, åøãÿ éàïûøìà ñÿðñÿðè.
Àíäà èìàíà ýÿëìÿéÿí áèëìÿäè ñèððè-ßùìÿäè,
Áóíäà ßëè ýÿðÿê, ÿëè òà éûõà áàáè-Õåéáÿðè.
Ìÿ’ðèôÿò ÿùëèíÿ öçöí Êÿ’áÿ, Áèëàëè áÿíëÿðèí,
Ìåùðàá úàí ãóøóí, âÿëè åéíèí èìàìè-Úÿ’ôÿðè.
×ÿêäè ñà÷û Íÿñèìèéè ÷ÿíáÿðè-åøãÿ, íåéëÿñèí,
×ÿíáÿð àíûíäûð, îéíàñûí äþâðè-ãÿìÿðäÿ ÷ÿíáÿðè.
90
Ýþçëÿðèì éàðûí ãÿìèíäÿí àõûäàð äöðäàíÿéè,
Ãÿìäÿ éàíàð äàèìà, ýþð àøèãè-ïÿðâàíÿéè.
Úàíûíû òÿðê åéëÿ êèì, áó éîëäà úàíàí áóëàñàí,
Êèì êè, úàí âåðäè áó éîëäà, áóëäó îë úàíàíÿéè.
Íÿãëèíè ÿðç åòìÿ, âàèç, àøèãÿ ùÿð äÿìáÿäÿì,
Àøèãèí ùàëûíû áèë, ãîé áó óçóí ÿôñàíÿéè.
Ýÿë øÿðàáè-õÿìðè íóø åò, è÷ìÿ ùÿð ïåéìàíÿäÿí,
Òà ÿáÿä éàðûí ãÿìèíäÿí è÷ìèøÿì ïåéìàíÿéè.
×öíêèì àéäûðñàí ùÿãè ùÿð éåðäÿ ùàçûðäûð, íå÷èí
Ôÿðã, åé ãàôèë, åäÿðñÿí ìÿñúèäö ìåéõàíÿéè?
Ýÿíúö ìÿ’ìóð åéëÿéÿí êþíëöìäÿ éàðûí âÿñëèäèð,
Âÿñë èëÿ ìÿ’ìóðè áóëäóì, íåéëÿðÿì âèðàíÿéè?
Èñòÿðÿì ÷öíêèì áóëóíìàç ñà÷ûíûí ùÿð òàðÿñè,
Ýèçëÿìèøäèð, ãàôèë îëìà, çöëôè-ìèøêÿôøàíÿéè.
Çöëôöíöí ñåâäàñû èðäè àøèãè-äèâàíÿéÿ,
Çöëôöíÿ ãûëäû ìöãÿééÿä àøèãè-äèâàíÿéè.
Ìÿ’ðèôÿò ñàòûð ýÿëèð ùÿð ìÿ’ðèôÿòñèç úàíÿâÿð,
Áèáÿñÿðäèð, àøèíà áèëìÿ ãî áó áèýàíÿéè.
×öí úÿìàëûíäàí Íÿñèìè ÿáúÿäè ãûëäû òàìàì,
Îõóäó àíäàí ýþòöðäö ñèíö øèí äÿíäàíÿéè.
91
Ìàùè-òàáàíäûð öçöí, åé àôèòàáè-õàâÿðè,
Òÿë’ÿòèíäÿí ìöíôÿèëäèð øÿìñö ìàùö Ìöøòÿðè.
Çþùðÿäèð àëíûí, íèýàðà, ãàøëàðûí ãþâñè-ãöçåù,
Õÿòòè-ñÿáçèí çöëôöí èëÿ Úÿáðÿèëèí øÿùïÿðè.
ßðøè-ÿ’çÿìäèð úÿìàëûí, ñèäðÿ áîéóí, åé ýöíÿø,
Ñóðÿòèí úÿííàòè-ÿäíèí, ëÿáëÿðèíäèð êþâñÿðè.
Ìöñùÿôè-ùÿãäèð öçöí ìÿ’íè è÷èíäÿ áèõèëàô,
Çöëôö ãàøö êèðïèýèíäèð îë êèòàáûí õÿòëÿðè.
Ýþðê è÷èíäÿ ôÿðäè-éåêòàñàí, ÿéà ìÿùáóáè-äèë,
Øîë úÿùÿòäÿí ñÿúäÿ ãûëäû ùöñíöíÿ ùóðö ïÿðè.
Äèë áÿðè ãûëäûì ñÿíèí ãåéðèíäÿí, åé úàí ïàðÿñè,
Àíûí ö÷öí, ÷öí ñÿí îëäóí õÿñòÿ êþíëöì äèëáÿðè.
Åé Íÿñèìè, ñÿúäÿ ãûë ùöñíöíÿ ãàðøó äèëáÿðèí,
×öíêè, õóáëàð ñóðÿòèäèð ùÿã-òÿàëà ìÿçùÿðè.
92
Ðÿâàìûäûð, ðÿâàìûäûð, ùÿáèáè
Êè, îäà éàíäûðàñàí ìÿí ãÿðèáè?
Ìÿíè áó äÿðäè-åøãÿ ñÿí áóðàõäûí,
Éåíÿ ñÿíñÿí áó äÿðäèìèí òÿáèáè.
Úÿìàëûí ýöëøÿíèíäÿí ùàøàëèëëàù
Êè, ìÿùðóì äþíäÿðÿñÿí ÿíäÿëèáè.
Ãàøûí ìåùðàáûíà áàø ãîéìàéàíëàð
Ìÿýÿð áîéíóíäà áàüëûäûð ñÿëèáè.
Úàíûìäàí êÿñìèøÿì, äèëáÿð, öìèäè,
Âÿëè ñÿíäÿí êÿñÿ áèëìÿì ðÿãèáè.
Éàçà êèðïèêëÿðèí, íÿñðÿí ìèíàëëàù,
Îõóð äîäàãëàðûí ôÿòùÿí ãÿðèáè.
Íÿñèìèíèí áó õóáëàð ôèëãÿòèíäÿí
Úÿôàâö äÿðä èìèø àíúàã íÿñèáè.
93
Áàüðûìíû äÿëöð íàâÿêè-ùèúðàíè-ôèëàíè,
Ãàíûìíû òþêÿð ñåùð èëÿ ÷åøìàíè-ôèëàíè.
Áàøäàí àéàüà êöëëè-âöúóäóì îäà éàíäû,
Éàðÿá, éàðàéà äÿðäèìÿ äÿðìàíè-ôèëàíè.
Øàùûí ãóëóéàì, åéëÿìèøÿì éöç êÿðÿ èãðàð,
Áåë áàüëàìûøàì áÿíäÿ áÿôÿðìàíè-ôèëàíè.
Ñóíäóì ÿëèìè äàìÿíèíÿ áÿñ êè, äóòàéäóì,
Áàüëàäû ãàïó, ãîéìàäû äÿðáàíè-ôèëàíè.
Áèëëàù, ñÿðö úàí úöìëÿ áÿøöêðàíÿ âåðÿðäèì,
Ýÿð îëñà èäèì áèð ýåúÿ ìåùìàíè-ôèëàíè.
ßíáÿð ñà÷ûëûð, çöëôöíö ýÿð øàíÿ ãûëûðñà,
Øÿêêÿð òþêöëöð ÿç-ëÿáö äÿíäàíè-ôèëàíè.
Áó øÿùðè ãîéóá öøòÿ ýåäÿð õÿñòÿ Íÿñèìè,
Áÿäíàìè-úàùàí îëäó áÿäþâðàíè-ôèëàíè.
94
Êþíöë ñàðàéûíà ìåùðè áóðàõäû òà òàáè,
Ýþçöìäÿí îüðó õÿéàëûí îüóðëàäû õàáû.
Úèýÿð äàìàðû ýþçöíäÿí éîë åéëÿìèø ÷åøìÿ,
Áó áàáäÿí úèýÿðèäèð áó ÷åøìÿíèí àáû.
Ìöäàì úàìè-ëÿáèí ùÿñðÿòèíäÿí àõàð éàø,
Áÿáÿêëÿðè ãÿäÿùèíäÿí øÿðàáè-èííàáû.
Ýþçöì ñÿâàäèíÿ ýèðìèø áÿíèí êèìè íÿãøèí,
Ãàðàíãóäàí íåúÿ áóëìóø áó îüðó îë áàáû?
Úÿìàëûíû äèëÿéÿí àéÿ èëòèôàò åòìÿç,
Êèì àðçóëàéà ýöíÿøèí ãàòûíäà ìåùòàáû?
Øÿðàáè-ëÿ’ëèíÿ ñàãè ÿúÿá, íÿ ãàòìûøäûð
Êè, áèõóä åäÿðö ìÿäùóø øåéõ èëÿ øàáû?
Ýþòöð íèãàáû, úàùàíû úÿìàëè-ùöñí èëÿ äóò
Êè, áÿéëèê åòìÿéÿ úÿì åéëÿìèøäèð ÿñáàáû.
Òÿáÿññöìÿ ýÿëèúÿê ýöë êèìè äîäàãëàðûí,
Çèéàôÿòèíäÿ ãûëûð ãÿðãÿ øÿêêÿðè-íàáû.
Ôÿðàãè-úþâðöíÿ ãàòëàí, Íÿñèìè, ýÿë ñÿáð åò,
Îëà êè, à÷ûëà áèð ýöí âöñàë ÿáâàáû.
95
ßíáÿðèí çöëôöí, íèýàðà, áàüëàäû äèâàíÿíè,
Øÿì’è-âÿùäÿòäèð úàìàëûí, éàíäûðûð ïÿðâàíÿíè.
Åé öçöí ãÿäðö úÿìàëûí ðÿùìÿòÿí ëèë-àëÿìèí,
Ìÿñúèäÿ âàðìàí áó ýöí, àðçóëàìàí ìåéõàíÿíè.
Àáè-êþâñÿðäèð äîäàüûí, ìÿ’äÿíè-ðóùöëãöäöñ,
Àøèãÿ ñóí àðèôàíÿ, ñàãèéà, ïåéìàíÿíè.
Çàùèäè-çÿððàãû ùÿð äÿì îäà éàíäûðìàã ýÿðÿê,
Ýÿð÷è ìÿíäÿí åøèäÿðñÿí øåéõ ùÿì ìþâëàíÿíè.
Åé Íÿñèìè, ñàòìàýèë ñÿí úàùèëÿ äöððè-ÿäÿí,
Úàùèëö íàäàí íÿ áèëñèí ãèéìÿòè-äöðäàíÿíè.
96
Äÿðäìÿíä åòäèí ìÿíè, åé äÿðäÿ äÿðìàí åðìÿíè,
Îëìóøàì åøãèí éîëóíäà áÿíäÿôÿðìàí, åðìÿíè.
Íÿ ïÿðè, íÿ àäÿìè áó øÿêë èëÿ ìÿí ýþðìÿäèì,
Úÿííÿòè ùóðèìèñÿí, éîõñà êè, ðèçâàí, åðìÿíè?
Àíúà êèì, ñÿ’é åéëÿäèì íàçèê úàìàëûí ýþðìÿéÿ,
Çÿððÿúÿ éóìøàëìàäûí, åé êþíëö çèíäàí åðìÿíè.
Þðòýèë îë àé öçöíö êèì, ÷åøìè-íàìÿùðÿì ýþðÿð,
Éîõñà êè, äèíäÿí äþíÿð ÷îõ-÷îõ ìöñÿëìàí, åðìÿíè.
Èñàéè-Ìÿðéÿì ùÿãè÷öí, ùå÷ ãÿðàðûì ãàëìàäû,
Äèäÿìè ýèðéàí åäÿðñÿí, áàüðûìû ãàí, åðìÿíè.
Ãîðõóðàì ìÿí äÿðâèøÿ ñÿí äåéÿñÿí äèí òÿðêèí åò,
Íåúÿ êè, áàüëàäû çöííàð Øåéõ Ñÿí’àí, åðìÿíè.
Õàíäà áèð õà÷ ÿùëè âàðñà ãàìóñóí ñåéð åéëÿäèì,
Áóëìàäûì ìÿí ñÿí òÿêè áèð úàíè-úàíàí, åðìÿíè.
Áèð ñóàë åòäè Íÿñèìè ñÿí áöòè-ìåùïàðÿäÿí,
Ëöòô èëÿ ñþéëÿøÿ ýþð, åé ëÿ’ëè õÿíäàí, åðìÿíè.
97
Ôèðãÿòèí äÿðäè, íèýàðà, áàüðûìû ãàí åéëÿäè,
Ðóçèýàð îëäó ìöõàëèô, âÿñëè ùèúðàí åéëÿäè.
Úàíûìû, éÿ’íè âöñàëûíäàí êèì, àéûðäû ôÿëÿê,
Ýÿë áó úàíñûç àøèãè ýþð êèì, íÿ áèúàí åéëÿäè.
Áàüðûìûí ãàíûí ýþçöìäÿí àõûäàð ùÿð äÿì ãÿìèí,
Åé ñÿíÿì, øþâãöí ìÿíè ýþð êèì, íÿ ýèðéàí åéëÿäè.
Äÿðäèìèí äÿðìàíûíû ôÿçëèíäÿí Àëëàù åéëÿéÿ,
Ùÿð äÿâàñûç äÿðäÿ ÷öí îëäóð êè, äÿðìàí åéëÿäè.
Ñèððè-åøãèí ýÿíúèìèø, àíûí éåðè âèðàíÿäèð,
Éûõäû åøãèí êþíëöìö, îë ýÿíúè âèðàí åéëÿäè.
Ñÿíäÿí àéðó äöøäöýöì ìÿíäÿí äåýèë, òÿãäèðèìèø,
Ùÿãäèð, åé úàí, ùÿð íÿ êèì, òÿãäèðè-éÿçäàí åéëÿäè.
Úàíûíû âåðäè Íÿñèìè ÷öí ñà÷ûí çÿíúèðèíÿ,
Íå÷èí àíûí ìÿñêÿíèí çÿíúèðö çèíäàí åéëÿäè?
98
Åé áàäè-ñÿáà, ìÿíäÿí èëÿò éàðÿ ñÿëàìû,
Øîë ãÿìçÿëÿðè ÿðáÿäÿúó, åéíè ùÿðàìû.
Ìöøòàãÿ íÿäèð ÷àðÿ, ìàíà áèëäèð, àíû åò,
Ýÿð ôöðñÿò îëà éàðÿ äÿýèðìÿê áó ïÿéàìû?
Éàíäûðäû ìÿíè éàíäûðûúû ôèðãÿòè àíûí,
Áèð äàõè ãàíû êèì, ýþðöì îë ìàùè-òÿìàìû?
Çöëôöíäÿíö õàëûíäàí àíûí àéðóéàì, àéðó,
Åé ùÿã, ìàíà âåð ñÿí éåíÿ øîë äàíÿâö äàìû.
Ìÿãñóäè êèìèí êèì, èêè àëÿìäÿ íÿ ñÿíñÿí,
Ìÿãñóäóíó èòèðäèâö ôÿòù îëìàäû êàìû.
Ìÿ’íèäÿ öçö ãèáëÿäÿ îë àðèô èìèø êèì,
Öçöíäöð àíûí ãèáëÿñè, åéíèíäèð èìàìû.
Îë ëþâùäö, åé öçö ãÿìÿð, ýöë éàíàüûí êèì,
Ðóùöëãöäöñ îë ëþâùäÿí åíäèðäè êÿëàìû.
Áÿçìèíäÿ ÿçÿë ñàãèñè ëÿ’ëèí ìàíà ñóíìóø,
Îë áàäÿéè êèì, ðóùöë-ÿìèíäèð äîëó úàìû.
Âÿñëèí ÿáÿäè áÿõò èìèø, àììà íÿ äåéèì êèì,
Äþâðàíû äåýèë áàãèâö ïåéâÿñòÿ äàâàìû.
Ùöñíöí ãóëóäóð úöìëÿ ÿýÿð ìàùèñÿ, ýÿð õóð,
Åé ëÿ’ëèíÿ úàí áÿíäÿâö éàçóãëó ãóëàìû.
Íàìóñà ìÿíè äÿ’âÿò åäÿð íàñåùö íàìÿ,
Åé õàúÿ, íÿäèð àøèãÿ íàìóñ èëÿ íàìû?
Âÿñôèíäÿ Íÿñèìè ñþçöíö ÿðøÿ ÷ûõàðäû,
Ãàíüû ñÿäÿôèí èíúèñè áóëäó áó íèçàìû.
99
Øÿðáÿòèí àúû ôèðãÿòèí íóø åäÿðÿì øÿêÿð êèìè,
Úàíûìû äóòìóøàì ãÿìèí ãàðøûñûíà ñèïÿð êèìè.
Éàõìà ìÿíè ôÿðàãèëÿí, ÷öíêè ìÿí, åé öçö ãÿìÿð,
Õàëèñö ìöõëèñ îëìóøàì åøãè-ðöõöíäÿ çÿð êèìè.
Ãóðìàüà ãîéìà éàéûíû, ñàëìà ìÿíè ôÿðàãÿ êèì,
Äîüðàìûø îõëàðû àíûí éöðÿýèìè çÿùÿð êèìè.
Òà áèëÿëÿð êè, ìÿüðèáèí ýöíÿøè äîüäó, åé ãÿìÿð,
Òöðôÿ íèãàáûíû ýþòöð, õàëãà ýþðöí ãÿìÿð êèìè.
Êèì êè, ìÿëÿê êèìè ñàíà ãûëìàäû ñÿúäÿ, åé ñÿíÿì,
Òà ÿáÿä àäû äèâ èìèø ìöíêèðè-áèáÿñÿð êèìè.
Ýÿð÷è ùèäàéÿò åéëÿäè Ìóñàéû íàðà îë øÿúÿð,
Àøèãÿ ùàäèäèð öçöí, íóðóíà îë øÿúÿð êèìè.
Ñèäãö ñÿôàâö çþâãèëÿí ùÿããÿ óëàø âÿ âàñèë îë,
Çÿííö ýöìàíÿ ìþùòÿìèë îëìà ÿýÿð-ìÿýÿð êèìè.
Ñÿíäÿí ÿçÿëäÿ, åé ãÿìÿð, àøèãÿ ýÿëäè áèð õÿáÿð,
Áèð äÿõè ñÿíäÿí èñòÿðÿì, àíúûëàéûí õÿáÿð êèìè.
Õàëö õÿòèí Íÿñèìèéè îäà áóðàõäû, éàíäûðûð,
Ýþð íåúÿ õîø éàíàð, òöòÿð, ìèøê èëÿ óäè-òÿð êèìè.
100
Úàìàëûí ðþâçåéè-ðèçâàí äåéèëìè?
Äîäàüûí ÷åøìåéè-ùåéâàí äåéèëìè?
Ñÿãàùöì ðÿááèùöì õÿìðè ëÿáèíäÿí,
Áÿéàíö àéÿòè-Ãóð’àí äåéèëìè?
Ðöõö çöëôöí áÿéàç èëÿ ñÿâàäû,
Áèðè êöôðö áèðè èìàí äåéèëìè?
Ñÿíèí ìÿñòàíÿ åéíèí ñàüÿðèíäÿí
Úàùàí ñÿðòàñÿðè ìÿñòàí äåéèëìè?
Øÿùà, åøãèí éîëóíäà úàíû ãóðáàí
Áóéóðñàí, ãûëìàüû àñàí äåéèëìè?
Äèëè-ñÿðýÿøòåéè, ñóëòàíè-àëÿì,
Ñÿíèí÷öí òà ÿáÿä ùåéðàí äåéèëìè?
Íÿñèìè êÿøôè-ÿñðàðûíû áèëäè,
Àíû ôÿùì åòìÿéÿí íàäàí äåéèëìè?
101
Ìÿðùÿáà, õîø ýÿëäèí, åé äèëäàð, õîø ýþðäöê ñÿíè,
Õîøìóñàí, åé áÿðýöçèäÿ éàð, õîø ýþðäöê ñÿíè.
Äîüðóñó, ìöøòàã èäèê, úàíà, áÿñè äèäàðûíà,
Åé ýþçö íÿðýèñ, öçö ýöëíàð, õîø ýþðäöê ñÿíè.
Ýÿëìÿéÿ ÷öí àôèòàáö ýåòìÿéÿ ÷öí ìàùèòàá,
Ùàëèéà, åé êþâêÿáè-ñÿééàð, õîø ýþðäöê ñÿíè.
Ìöääÿèëÿð òÿ’í óðàðëàð èðãÿòèíäÿí ùàëûìà,
Áèð äÿõè áÿð êóðèéè-ÿüéàð, õîø ýþðäöê ñÿíè.
Äÿðäèìÿíä îëìóø èäè ìèñêèí Íÿñèìè ñÿíñèçèí,
Åé âöñàëûí äÿðäèìÿ òèìàð, õîø ýþðäöê ñÿíè.
102
Àéðûëûãäàí éàð ìÿíèì áàüðûìû áöðéàí åéëÿäè,
Þçöíö áèð éàíà ñàëäû, ìÿíè áèð éàí åéëÿäè.
Çÿ’ôÿðàíà áÿíçèìè ýþíäÿðäè îë áèðÿùì éàð,
Äöøìÿíè õÿíäàí åäèá, äîñòóíó ýèðéàí åéëÿäè.
Àëäû êþíëöì, ãûëìàäû îë áèâÿôà áèð ýÿç âÿôà,
Éûõäû ìÿ’ìóð øÿùðèíè, ýþð íåúÿ âèðàí åéëÿäè.
Úàíûìûí çÿõìèíäÿí, åé úàí, õàá ýÿëìÿç åéíèìÿ,
Úèýÿðèìäÿ çÿõìè-ïåéêàí, òèðè-ìöæýàí åéëÿäè.
Åøèäÿðñÿ äàø ÿðèð ùÿñðÿòäÿ àùö çàðûìû,
Îë ýöëÿíäàì éàðû ýþð, êþíëöìö çèíäàí åéëÿäè.
Úÿùä ãûëäûì ÷îõ, âöñàëÿ éåòìÿäèì, ÷ÿêäèì ôÿðàã,
Òÿäáèð àíà íåéëÿñèí, òÿãäèðè-éÿçäàí åéëÿäè.
Åé Íÿñèìè, ñöáùäÿì âàð, ÿðç ãûë äèëäàðÿ ñÿí,
Ãÿìçÿéÿ âåðñèí íÿñèùÿò, éîõñà ÷îõ ãàí åéëÿäè.
103
Àïàðäû êþíëöìö ìÿíäÿí áó ýöí îë úÿííÿòèí ùóðè,
Ýþòöð ïÿðäÿ úàìàëûíäàí êè, ñÿíñÿí åéíèìèí íóðè.
Áó ýöí éþâìèëùåñàá îëäó öçöí äþâðöíäÿ, åé ìÿùðó,
Ìÿýÿð ãîïäó ãèéàìÿòëÿð, ýþðÿ áèëìÿí áó ìÿçìóðè.
Ìèíàúàò åéëÿðÿì äöíö ýöí ñÿíèí äþâëÿòëè êóéèíäÿ,
Öçöí íóðè-òÿúÿëëèäèð, äÿõè ìÿí íåéëÿðÿì Òóðè.
Ñà÷ûí ùÿáëöë-ìÿòèíèíäÿí, íÿ ãÿìäèð áîéíóìà òàõñàí,
Âÿëè ìå’ðàúè-çöëôöíäÿ àñûëäû, ýþð áó Ìÿíñóðè.
Ôÿðàãö ìþâíÿòè-ùèúðèí éûõûáäûð êþíëöìöí øÿùðèí,
Íîëà áèð ýÿç âöñàëûíëà éàïàñàí Áåéòè-ìÿ’ìóðè.
Øÿùà, ëÿ’ëèí øÿðàáûíäàí Íÿñèìè øîéëÿ ñÿðõîøäóð,
Îëóáäóð âàëåùö ùåéðàí, äèëÿìÿç àáè-ÿíýóðè.
104
Ùöñíöíÿ ñöáùàíÿùö êèì êè, øÿùèä îëìàäû,
Òàëåâö áÿõòè àíûí áèë êè, ñÿèä îëìàäû.
Ñèäã èëÿ ùÿð êèìñÿ êèì, òóòìàäû åøãèí éîëóí,
Ñàëèêö àáèä äåýèë, øåéõè-ðÿøèä îëìàäû.
Ùÿìäö ñèïàñ åéëÿðÿì ùöñíöíÿ, åé áèáÿäÿë,
Ùöñíöíÿ ùÿìä åéëÿéÿí ãåéðÿ ùÿìèä îëìàäû.
Ñóðÿòè-ðÿùìàíû áèë, òàíû àíûí ÿðøèíè,
Áèëìÿéÿí îë ñóðÿòè, ÿðøè-ìÿúèä îëìàäû.
Öçöíÿ, åé íóðè-ùÿã, ñÿúäÿ ãûëàí òà ÿáÿä,
Àäû ìÿëÿêäèð àíûí, äèâè-ïÿëèä îëìàäû.
Ñÿëòÿíÿòèí çþâãöíö àðèôÿ ñîð êèì áèëèð,
Èñìè ìÿëèê, ÿáäöêöì åøãÿ ÿáèä îëìàäû.
Êÿøôö êÿðàìÿòèíÿ ìÿíçÿëÿòè-þâëèéà,
Áóëìèéÿñÿð, ùÿð êèì îë åøãÿ ìöðèä îëìàäû.
Ùÿð ýåúÿñè, ùÿð ýöíö ãÿäð èëÿ áàéðàì îëóð,
Âÿñëèíÿ ùÿð êèì ãÿðèá îëäó, áÿèä îëìàäû.
Íÿùíö ãÿñÿìíàäà ùÿã ùÿð íÿ êè, ãèñì åéëÿäè,
Çÿððÿúÿ îë ãèñìèíÿ íÿãñö ìÿçèä îëìàäû.
Ýÿð÷è ñà÷ûí âÿñëèäèð çèëëè-ìÿäèä, åé ýöíÿø,
Çàùèäÿ øîë úÿííÿòèí çèëëè ìÿäèä îëìàäû.
Óüðàìàäû ùöñíöíöí àòÿøè øîë úàíà êèì,
Øîë ýöíÿøèí òàáûíà úèñìè ãÿäèä îëìàäû.
105
Èííÿ-ÿçàáèí-øÿäèä àéÿòè ùèúðàí èìèø,
Øèääÿòè-ùèúðàí ãà÷àí ñÿ’áö øÿäèä îëìàäû?
Ñÿí êè, ùÿãäÿí þçöíö àéðû ñàíûðñàí, ìÿýÿð
Ñÿíäÿ öñóë àéÿòè ùÿáëè-âÿðèä îëìàäû?
Êèì êè, Íÿñèìè êèìè âàùèäö ôÿðä îëìàäû,
Âàùèäè-ìöòëÿã äåýèë, çàòè-âÿùèä îëìàäû.
106
Òà êè, ýÿëäè åøãèí, îë ìÿíëèéè ìÿíäÿí ãàïäû,
Áó õÿðàáû ãûëäû ìÿ’ìóð, õîø èìàðÿò éàïäû.
Ìÿñêÿíÿò ñàëäû õÿéàëûí êþíëöìöí âèðàíûíà,
Òÿðúöìàí ãûëñà ýÿðÿêäèð ýÿíúè-ìÿõôè òàïäû.
Çàùèäà, èíêàðà äöøìÿ, îëàëûì èãðàðè-åøã,
×öí ÿçàçèë ìöíêèð îëäó, ÿýðè éîëà ñàïäû.
ßæäÿùàéû ýþðèúÿê Ìóñà ÿñàñûí äàøëàäû,
ßæäÿùà îëäó ÿñàñû, ÿæäàùàéû ãàïäû.
Çöëôöíöç ÷ÿêäè ÷ÿðè ýÿëäè Õÿòà, ×èí öñòöíÿ,
Õàëûíûç ãîïäó Ùÿáÿøäÿí Ðóì åëèíè ÷àïäû.
Ìóñòàôàíûí ìþ’úöçöíäÿí èêè øÿãã îëäó ãÿìÿð,
Ùåéáÿòèíäÿí Ùåéäÿðèí äàüëàð éåðèíäÿí ãîïäó.
Úàí ôÿäà ãûëäû Íÿñèìè ÿç äÿìè-Ôÿçëè-èëàù,
Áàøûíû òîï åéëÿäè, ÷þâêàíûí àëäû ÷àïäû.
107
Úàíäàí ÷ûõàðìàçàì ñÿíèí, åé úàí, õÿéàëûíû,
Úàí òÿíäÿ ãàëìàç àíäà êè, ýþðñÿì úàìàëûíû.
Åëìö ùÿäèñö àéÿòè-ôöðãàí ñîðàð çè ìÿí,
Àü öçöí öñòÿ ýþðìöøÿì îë õÿòòö õàëûíû.
Úÿùä åò ìàúàëûí ÿëäÿ èêÿí éàðà éàðà êèì,
Áèð ýÿç ÿúÿë èðÿð äÿõè âåðìÿç ìàúàëûíû.
Åé äöíéà, ìÿí éåíÿ ñÿíè áèëäèì, éàëàí÷ûñàí,
Àëäàíìàçàì ñÿíÿ äÿõè ÷öí áèëäèì ùàëûíû.
Âÿùäÿò äÿìèíäÿ äÿðâèøö ñóëòàí ÷ö áèð èìèø,
Ýÿë, õÿñòÿäèë Íÿñèìè, ãÿáóë åéëÿ øàëûíû.
108
Ëÿáëÿðèí øÿðáÿòèíÿ ÷åøìåéè-ùåéâàí ñóñàäû,
Ñóëó èíúèëÿðèíÿ òÿøíÿ êèìè úàí ñóñàäû.
Øÿêêÿðèí ïöñòåéè-äÿíäàíûíà êèì ñóñàìàéà?
Ñàíìà êèì, éàëãûç àíà ïöñòåéè-õÿíäàí ñóñàäû.
ßíáÿðèí ñöíáöëöíÿ áàäè-ñÿùÿðýàù ÿñèúÿê,
Âÿñëèíÿ ëàëåéè-ñèðàá èëÿ ðåéùàí ñóñàäû.
Ñþçöíöí äàäûíà øèðèí øÿêÿð îëäó òÿøíÿ,
Íÿ øÿêÿðäèð áó êèì, àíà øÿêÿðèñòàí ñóñàäû?
Úþâðö áèäàä èëÿ òþêäö úèýÿðèì ãàíûíû éàð,
Øþéëÿ áÿíçÿð êè, úèýÿð ãàíûíà úàíàí ñóñàäû.
Íåúÿ ãÿùð åéëÿéÿñÿí, àøèãèíÿ ðÿùì åéëÿ
Êè, ñÿíèí ðÿùìÿòèíÿ àøèãè-ùåéðàí ñóñàäû.
Ñàéðó îëäóì, êÿðÿì åò, àøèãèíè ñîðìàüà ýÿë
Êè, êþíöë âÿñëèíÿ, åé äÿðäèìÿ äÿðìàí, ñóñàäû.
Ñóñàäûì âÿñëèíè ýþðìÿêëèéÿ, åé úàíè-úàùàí,
Øþéëÿ êèì, Éóñèô ö÷öí Éÿ’ãóáè-Êÿí’àí ñóñàäû.
Ñàëëàíóá íàç èëÿ ýÿëýèë êè, ìÿíèì äèäÿëÿðèì
Àéàüûí òîçóíà, åé õîñðîâè-õóáàí, ñóñàäû.
Ýöë êèìè ýöëÿ-ýöëÿ ýÿë àðàäàí ïÿðäÿ ýþòöð
Êè, öçöí ýþðìÿýèíÿ äèäåéè-ýèðéàí ñóñàäû.
Äóð, Íÿñèìè, ñþçöíö òþùôÿ ö÷öí áÿùðÿ èëÿò
Êèì, àíûí äèããÿòèíÿ äöðð èëÿ ìÿðúàí ñóñàäû.
109
Úàìàëûí ôèòíÿñè òóòäó úàùàíû,
×ûõàðäûá ïÿðäÿäÿí ðàçè-íèùàíû.
Íåäÿð àøèã úàùàíö úàíû ñÿíñèç,
Êè, ñÿíñÿí àøèãèí úàíö úàùàíû.
Ëÿáèíäèð ÷åøìåéè-ùåéâàí, âÿëè øöêð
Êè, ùÿð ùåéâàíòÿáèÿò áèëìÿç àíû.
Ëÿáè-ëÿ’ëèí øÿðàáûí è÷ÿíÿ ñîð
Êè, êèìäèð è÷ÿí àáè-çèíäÿýàíû.
Ñóñàìûø ãàíûìà ëÿ’ëèí åøèòäèì,
Áó äþâëÿò àøèãè-ìèñêèíÿ ãàíû?
Ýþðöí êèì, ãÿìçÿñèëÿ éóõóñóíäàí
Îéàðäû ôèòíåéè-àõûðçàìàíû.
ßýÿð÷è áèíèøàíñàí, êèìñÿ ùÿðýèç
Íèøàíñûç áóëìàìûøäûð áèíèøàíû.
Âöñàëûíäûð, âöñàëûíäûð, âöñàëûí,
Íÿèìè-õöëäö þìðè-úàâèäàíè.
Íÿñèìèíèí ìÿêàíû ëàìÿêàíäûð,
Ìÿêàíñûç àøèãèí ùÿãäèð ìÿêàíû.
110
Úàìàëûíäûð ùÿããèí çàòö ñèôàòû,
Ìöÿíáÿðäèð áîéóí ãÿäðö áÿðàòû.
Êþíöë áèð íþãòÿäèð, åøãè éÿìèíäÿ
Áèòèðäè áÿùðè-åøãèí êàèíàòû.
Ñÿíèí øèðèí ñþçöí òà Ìèñðÿ äöøäö,
ßðèòäè øÿêêÿðö ãÿíäö íàáàòû.
Õóðàìàí ãàìÿòèíäÿí ñèäðÿ, åé äóñò,
ßéèëäè ÷ÿíáÿð îëäó øåø úàùàòû.
Êèìèí äÿðìàíè-äÿðäè ñÿí äåéèëñÿí,
Ùÿáàäûð, ùÿðçÿäèð çþùäö ñÿëàòû.
Íÿñèìè òà êè, îëäó ùÿããÿ âàñèë,
Õûçðíûí ÷åøìÿñè áîëìóø ùÿéàòû.
111
Ñÿíÿìà, öçöí ýöëöíäÿí ýöëÿ-ýöëÿ ýöë óòàíäû,
Õÿúèë åéëÿäè äîäàüûí øÿêÿðè, íàáàòû, ãÿíäè.
Ãàðà ãàøëàðûí éàéûíäàí ìàíà êèðïèê îõóí àòàð,
Àëà ýþçëÿðèí ìÿýÿð êèì, éåíÿ ãàíûìà ñóñàíäû.
Ñèòÿì åòìÿê èëÿ ùàøà êè, êþíöë óñàíà ñÿíäÿí,
Êèìÿ àéäàéûì êè, àíûí ñèòÿìèíäÿ úàí óñàíäû.
Ýþçöíö äöçöá ñöçÿðñÿí, äèëö úàíà ãÿñä åäÿðñÿí,
Áó íÿäèð êè, ñÿí ãûëûðñàí, ÷ÿëÿáèì, áÿýèì, ÿôÿíäè?
Íÿ áàùàéà ãèéìÿò åòñÿì ñÿíè, åé øèêàðè-äþâëÿò
Êè, úàùàí ìÿòàùè äÿéìÿç ãûëûíà ñà÷ûí êÿìÿíäè.
Äöíö ýöí èêè ýþçöìäÿí àõûäûð ÿíàð äàíÿ,
Úèýÿðèì ãàíèëÿ ýþð êèì, áó éöçöì íÿ õîø áîéàíäû.
Ãàðà ñöíáöëöí íèãàáû êè, ùèúàáû äöøìöø àéà,
Ýþòöð, åé ñÿíÿì, öçöíäÿí êè, Íÿñèìè îäà éàíäû.
112
Çöëôöí ýåúÿñè ãÿäðäöðöð, àë éàíàüûí àé,
Ìå’ðàú öçöí, ñèäðÿ áîéóí, ãàøûí èêè éàé.
Àëÿìäÿ ñÿíè ãûëäû êþíöë êÿíäèíÿ ìÿãñóä,
Ôèêðè íÿ óëó íÿñíÿ, çÿùè ÿãëö çÿùè ðàé.
ßíäèøÿ èëÿ ÿãëèì èêè àëÿìè ýÿçäè,
Ñÿíñèç íåòÿêèì èñòÿäèëÿð áóëìàäûëàð úàé.
Ùÿð êèì êè, ñà÷ûí êöôðöíÿ èìàí ýÿòèðìÿç,
Ìþ’ìèí äåýèë îë äèíèí èòèðìèø, îíà ÷îõ âàé.
Îë áàøû êè, áÿõò åéëÿìÿäè åøãèíÿ ãóðáàí,
Äÿéìÿç àéàüûí òîçóíà, åé ñÿðâè-äèëàðàé.
Ìöòðèá êèìè ùÿð ëÿùçÿ ÿíÿëùÿã äèëè ñþéëÿð,
Åé íàéÿ ýèðèôòàð îëàí, äóð éåíÿ ÷àë íàé.
Âÿñôèíäÿ Íÿñèìè äåéèë îë çàò êèì, àíûí
Ìèñëèí ýþðÿëÿð, éà áóëàëàð çàòûíà ùÿìòàé.
113
Éàíäûðäû åøãèí áàüðûìû, ñÿíäÿí ìàíà äÿðìàí ýÿðÿê,
Ýÿð÷è éîëóíäà àøèãèí úàíö äèëè ñóçàí ýÿðÿê.
Äöøäöì éåíÿ åøã îäóíà, áöðéàí éöðÿê, ýèðéàí ýþçöì,
Ùÿð êèì êè, äöøäö åøãèíÿ, áöðéàíö ùÿì ýèðéàí ýÿðÿê.
Ñóí ñàãèéà, êàñÿí ðÿùèã, ÷àë ìöòðèáà, åøã ÿçýöñöí
Êèì, ìÿñò îëàí áó áàäÿäÿí ãÿëòàíö ùÿì ùåéðàí ýÿðÿê.
Ãàëó áÿëàäÿ úàí ñàíà ãûëìûøäû èãðàð, åé ñÿíÿì,
Èìäè àðàìûçäà áèçèì øîë ÿùäö øîë ïåéìàí ýÿðÿê.
Øþâãÿí òÿðàíè ñèððèíè ìÿí ñþéëÿéÿéäèì, íåéëÿéèì,
Ìÿùðÿì áó Òóðèí ñèðèíÿ Ìóñà èáí Èìðàí ýÿðÿê.
Ùÿð êèì âöúóäó øÿùðèíè ýÿçäèâö ýþðäö øÿùíÿñèç,
Éàðüó àíûíäûð, åé ñÿíÿì, îë ñàùèáè-äèâàí ýÿðÿê.
Êþíëöì ãóøó ÿñôÿëäÿäèð, âÿãò îëäó ïÿðâàç åéëÿéÿ,
Ñèìóðüè-ãàôÿ ãöðá îëàí ÿðø öñòöíÿ úþâëàí ýÿðÿê.
Ìÿí ãóë îëàíûí ãóëóéàì, àëòóí îëàíûí ïóëóéàì,
Ùÿð êèì áó éîëäà ãóëäöðöð àëÿìäÿ îë ñóëòàí ýÿðÿê.
Ýþðñÿò öçöíö áèð êÿðÿ, òà êèì, Íÿñèìè úàí âåðÿ,
×öí åéäè-ÿêáÿðäèð öçö, éöç úàí îíà ãóðáàí ýÿðÿê.
114
Úàíà, öç èñòèâàñûíà øÿããöë-ãÿìÿð ýÿðÿê,
Îë ìþ’úöçöí áÿéàíûíà õåéðöë-áÿøÿð ýÿðÿê.
Ìóñàñèôÿò òÿúÿëëèéè-äèäàð ö÷öí ñàíà,
Ùöñí èëÿ ãàìÿòèí êèìè Òóðö øÿúÿð ýÿðÿê.
ßùéà ãûëûð ÿýÿð÷è äÿìèí þëö, åé ñÿíÿì,
Õÿëâÿòíèøèíÿ øàùèäö øÿì’ö øÿêÿð ýÿðÿê.
Áàøûìû òîï åäèá, øÿùà, ìåéäàíÿ ýèðìèøÿì,
Ìåéäàíÿ ýèðìÿýÿ éåíÿ ìÿðäàíÿ ÿð ýÿðÿê.
Ùÿð áèáÿñÿð ñÿíè íå÷ÿ éîë áóëà ýþðìÿéÿ,
Ó÷ìàãäà ðþ’éÿòÿ äÿõè ÿùëè-íÿçÿð ýÿðÿê.
Íàïàê îëàí ñÿíèí íÿ áèëèð ãÿäðö ãèéìÿòèí,
Çàòûíäà àäÿìèí äÿõè àðû ýþùÿð ýÿðÿê.
Ãèñìÿò, Íÿñèìè, îëìàéàúàã éàðà êèì èðÿð,
Éàðà èðèøìÿýÿ éåíÿ éàðäàí õÿáÿð ýÿðÿê.
115
Ùöñíöíÿ ùåéðàíäóðóð ùóðö ìÿëÿê,
Åøãèíÿ ñÿðýÿøòÿäèð äàèì ôÿëÿê.
Âöñëÿòèí ìàíà ìöéÿññÿð îëìàäû,
Íåòÿêèì éîëóíäà ÷ÿêäèì ÷îõ ÿìÿê.
Ìÿí ãóëà ðÿùì åò, øÿùà, ÷îõ ýÿç äåäèì,
Êå÷ìÿäè òàïûí ãàòûíäà áèð äèëÿê.
Ùÿñðÿòèíäÿí ãÿì éåðèñÿì ìÿí íîëà,
Àøèãèí äàèì èøèäèð ãÿì éåìÿê.
Øîë øÿêÿðäèëäÿí ðÿâàìûäûð, øÿùà,
Ìÿí ìöùöááÿ ñÿí àúû ñþç ñþéëÿìÿê.
Ýþçëÿðèìèí áÿùðèíÿ ãÿðã îëìóøàì,
Íåòÿêèì ñåéð åäÿðÿì ìèñëè-ñÿìÿê.
Åé Íÿñèìè, àãèáÿò âàðûð éåëÿ,
Áèâÿôà èëÿ éåéÿí íàíö íÿìÿê.
116
×ÿêÿëè ÿéíèìÿ áó ñèêêåéè-ìÿðäàí êÿïÿíÿê,
Áèëÿñÿí, ãûëäû ìÿíèì äÿðäèìÿ äÿðìàí êÿïÿíÿê.
Êÿïÿíÿê ýåéäèéèìÿ êèìñÿëÿð åéá åéëÿìÿñèí,
Êèì êè, ùàëûìà ìÿíèì ãûëìàäû íþãñàí êÿïÿíÿê.
Êÿïÿíÿê ýåéìèøÿì, ÿíäèøÿäÿí àçàä îëóáàì,
Öøöìÿê ìöøêöëöíö åéëÿäè àñàí êÿïÿíÿê.
Ìÿ’ðèôÿò ÿùëèíÿ ýÿëäè êÿïÿíÿê ÿòëÿñè-õàñ,
Íÿ ðÿâàäûð êè, ýåéÿ úàùèëö íàäàí êÿïÿíÿê.
Åé Íÿñèìè, éåðè ýåé, õèðãÿ ÿðÿíëÿð äîíóäóð,
Ýåéìÿäè ìöíêèð àíû, ñàíäû êè, çèíäàí êÿïÿíÿê.
117
Ôèðãÿòèíäÿí, äèëáÿðà, êþíëöì ïÿðèøàí îëäó, ýÿë!
Ãûë êèìè úèñìèì ìÿíèì ÿç äÿðäè-ùèúðàí îëäó, ýÿë!
Òà êè, ñÿí ýåòäèí, ìÿí îëäóì äÿðäèìÿíäè-ìöñòÿìÿíä,
Äÿðäèìÿ ýþðêëö úàìàëûí úàíà äÿðìàí îëäó, ýÿë!
Ãàëìàäû ÷åøìèìäÿ íÿì ÿçáÿñ êè, àüëàðìÿí ìöäàì,
Äèäÿìèí éàøû ãóðóìàç, áÿùðè-öììàí îëäó, ýÿë!
Éîëóíà áàø ãîéìóøàì çàðö íèçàðö õÿñòÿäèë,
Åé òÿáèáèì, ýÿë êè, úèñìèìäÿí úöäà úàí îëäó, ýÿë.
Ôèðãÿòèíäÿí óø Íÿñèìè äÿìáÿäÿì ãûëûð ôÿüàí,
Þëöðÿì ùèúðàí ãÿìèíäÿí, úèýÿðèì ãàí îëäó, ýÿë!
118
Ôèðãÿòèí éàíäûðäû áàüðûìû, éöðÿýèì ãàí îëäó, ýÿë!
Ýÿë êè, äèäàðûí áó ñàéðó úàíà äÿðìàí îëäó, ýÿë!
Äöíéàíûí íàçö íÿèìè, áàüö áóñòàíû ìàíà
Ñÿíñèç, åé ñóëòàíè-õóáàí, áÿíäö çèíäàí îëäó, ýÿë!
Èñòÿäè ëÿ’ëèí ôÿðàüû úàíûìû éàõìàã, âÿëè
Øþâãÿ éàíìûø úàíà âÿñëèí àáè-ùåéâàí îëäó, ýÿë!
Îë êþíöë êè, äàèìà èøè ñÿíèíëÿ âÿñë èäè,
Éàíäû øþâãöíäÿí, ÿñèðè-äÿðäö ùèúðàí îëäó, ýÿë!
Úàíûìûí úàíû âöñàëûíäûð, âöñàëûíäàí àíû
Òà êèì, àéûðäû ôÿëÿê, áè÷àðÿ áèúàí îëäó, ýÿë!
Àøèãèí áàüö ýöëöñòàíû öçöí ýöëçàðûäûð,
Ãàíüû ýöëçàðûí àäû ýöëñöç ýöëöñòàí îëäó, ýÿë!
Ìþ’úöçàòûíäàí éàíàüóí, ìþùêÿìàòûíäàí ñà÷ûí,
Õàðö õàøàêû úàùàíûí âÿðäö ðåéùàí îëäó, ýÿë!
Áÿùðè-áèïàéàíà øþâãöí úàíûìû ãÿðã åéëÿäè,
Ýþð íÿ áèäàä åéëÿäè ùèúðèí, íÿ òóôàí îëäó, ýÿë!
Úÿííÿòèí ñÿùíèíäÿ òóáà âàëåùö àøöôòÿùàë,
Ãàìÿòèí ùöñíèëÿ, åé ñÿðâèì, õóðàìàí îëäó, ýÿë!
Òà ìÿíè òÿãäèðè-éÿçäàí åéëÿäè ñÿíäÿí úöäà,
Êþíëöìöí ùàëû ïÿðèøàí, äèäÿ ýèðéàí îëäó, ýÿë!
×öí Íÿñèìè ñÿíäÿí àéðû áèëäè êèì, éîõäóð âöúóä,
Êöôðö èìàí, âÿñëö ùèúðàí úöìëÿ éåêñàí îëäó, ýÿë!
119
Ôèðãÿòèí äÿðäèíäÿí, åé úàí, éöðÿýèì ãàí îëäó, ýÿë!
Ýþçëÿðèì éàøû úàùàíû äóòäó, òóôàí îëäó, ýÿë!
Úàíûìûí âÿñëèíëÿ ùÿãäÿí èòòèñàëû âàð èêÿí,
Äþâëÿòè-âÿñëèíäÿí àéðó äöøäö, ùèúðàí îëäó, ýÿë!
×ÿêäè ìèøêèí çöëôöíö, àëäû ÿëèìäÿí ðóçèýàð,
Øîë ñÿáÿáäÿí êþíëöìöí ùàëû ïÿðèøàí îëäó, ýÿë!
Ýÿð÷è ìÿíäÿí ñóðÿòèí ãàèáäèð, åé ùóðèúàìàë,
Ñàíìà êèì, ýþçäÿí úàìàëûí íÿãøè ïöíùàí îëäó, ýÿë!
Ôèðãÿòèí øîë äÿðä èìèø úàíûìäà êèì, ùÿð êèìñÿ êèì,
Ôèêðèíÿ äöøäö áó äÿðäèí, ÿãëè ùåéðàí îëäó, ýÿë!
Ñÿíäÿí àéðû äöøäöýöì àüóëÿð è÷èðäè ìàíà,
Âöñëÿòèí òèðéàêû ãàíû, âÿãòè-åùñàí îëäó, ýÿë!
Õûçð ÿýÿð çöëìÿòäÿ èñòÿð ÷åøìåéè-ùåéâàíûíû,
Ñóñàìûø ìöøòàãÿ ëÿ’ëèí àáè-ùåéâàí îëäó, ýÿë!
Ýÿð÷è õÿíäàíäûð ôÿðÿùäÿí àüçû à÷ûëìûø ýöëöí,
ßíäÿëèáèí ýþçëÿðèí ýþð êèì, íÿ ýèðéàí îëäó, ýÿë!
Éàð úþâð åòìèø Íÿñèìèéÿ, ðÿâàäûð ýÿð àíà,
Þç íèýàðûíäàí úöäà çÿíúèðö çèíäàí îëäó, ýÿë!
120
Éàðûí úÿôàñû úöìëÿ âÿôàäûð, úÿôà äåýèë,
Éàðûì úÿôà ãûëóð äåéÿí ÿùëè-âÿôà äåýèë.
Ìÿ’øóãó ùÿð íÿ ãûëñà ðÿâàäûð ìöùèááèíÿ,
Èëëà ôÿðàã îäóíà éàõìàã ðÿâà äåýèë.
Ùÿð êèìñÿíèí êè, ãèáëÿñè, åé úàí, ñÿí îëìàäûí,
Èðàüÿ äöøäö Êÿ’áÿäÿí, ÿùëè-ñÿôà äåýèë.
Åøãèí ÿýÿð÷è àäûíû àãèë áÿëà ãîìóø,
Íÿ’ìöëáÿëàäûð ÿùëèíÿ, áÿ’ñöëáÿëà äåýèë.
Ãàíû úàùàíäà, åé êþíöë, îë âÿùäÿò ÿùëè êèì,
Éöç ìèí áÿëàâö ìþùíÿò èëÿ ìöáòÿëà äåýèë.
Ñÿáðèí øÿðàáè ýÿð÷è ìöôÿððèùäèð, åé ùÿêèì,
Àøèãëÿðèí äàâàñû áó àúû äÿâà äåýèë.
Åé ñåâìÿ ÿùëè-ùöñíö úàìàëû, äåéÿí ìàíà,
Ýþðìÿç ýþçöí áó ýþçö ÿúÿá, ýÿð ÿ’ìà äåýèë.
Ñóðÿòäÿ àäÿì îüëóâö ìÿ’íèäÿ äèâ îëàí
Îëäóð êè, ùÿããè òàíûìàìûø, àøèíà äåýèë.
Ñóðÿòäÿ ýÿð÷è áÿíçèøè ÷îõäóð Íÿñèìèíèí,
Ìÿ’íèäÿ àäû ùÿð ùÿúÿðèí êèìèéà äåýèë.
121
Öçöíö ìÿíäÿí íèùàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Ýþçëÿðèì éàøûí ðÿâàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Áÿðýè-íÿñðèí öçðÿ ìèøêèí çöëôöíö ñÿí äàüûäûá,
Àøèãè áèõàíèìàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Ãàøëàðûí ãþâñöíäÿ ìöæýàíûí õÿäÿíýèí ýèçëÿéèá,
Åé ýþçö ìÿñòàíÿ, ãàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Úàíûìû âÿñëèí øÿðàáûíäàí àéûðäûí, åé ýþçöì,
Åéíèìè ýþâùÿðôÿøàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Ãîéìóøàì åøãèíäÿ ìÿí êþâíö ìÿêàíûí âàðûíû,
Úàí íÿäèð êèì, ãÿñäè-úàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Áöðãÿè öçöíäÿí à÷àðñàí ìÿýÿð íàìÿùðÿìÿ,
Ýèçëè ÿñðàðû ÿéàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Éàíäûðûðñàí êþíëöìö åøãèíäÿ, ìÿ’ëóì îëäó êèì,
Àíû ðèñâàéè-úàùàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Äîüðóéàì åøãèíäÿ îõòÿê, êèðïèýèí òàíûãäóðóð,
Ãÿääèìè íåé÷öí êàìàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
×öíêè åøãèí ìÿñêÿíèäèð êþíëöìöí âèðàíÿñè,
Ùÿñðÿòÿ àíû ìÿêàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
×öí éÿãèí áèëäè Íÿñèìè àüçûíûí âàð îëäóüóí,
Îë éÿãèíè ñÿí ýöìàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
122
Çöëôöíö ÿíáÿðôÿøàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Ãàðÿòè-äèí, ãÿñäè-úàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Áöðãÿè òÿðù åéëÿìèøñÿí, åé ãÿìÿð, öçöíäÿí óø,
Ôèòíåéè-àõûðçàìàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Õÿòòö õàëûí “Ìÿíòèãöò-òåéðè”äèð ÿùëè-âÿùäÿòèí,
Ãóø äèëèí ñÿí òÿðúöìàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
×öí ÿíÿëùÿãäÿí ýþòöðäö ñóðÿòèí ìàùû íèãàá,
Ñÿí ùÿãè íå÷öí íèùàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Ñóðÿòèí ýÿíúè-õÿôèäèð, ýþñòÿðÿðñÿí ýöçýöäÿ,
Àëÿìè åéíè-ÿéàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Ãÿìçÿäÿí ìèñðè ãûëûíú âåðìèøñÿí ÿñðöê òöðêÿ êèì,
Ãàíáÿùàñûç íåúÿ ãàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Êèðïèýèíäÿí úàíøèêàð îõëàðû äöçìöøñÿí, ìÿýÿð
Ãàøëàðûí éàéûí êÿìàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Áàäÿ âåðìèøñÿí ïÿðèøàí çöëôöíö ñÿí äàüûäûá,
Úàíëàðû áèõàíèìàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Ëàòÿùÿððöê àéÿòè ýÿëäè áÿéàíûí øÿ’íèíÿ,
Îë áÿéàíû ñÿí áÿéàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
Åé Íÿñèìè, ùÿãäÿí èñòÿðñÿí ýþòöðìÿê ïÿðäÿéè,
Áöòïÿðÿñòè áèýöìàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë!
123
Ôèðãÿò è÷èíäÿ éàíûðàì, äÿðäèìÿ åéëÿ ÷àðÿ ýÿë,
Éàðàëó îëäó, öøòÿ ýþð, áàüðûì è÷èíäÿ éàðÿ ýÿë.
Ñÿáðèìè ãàðÿò åéëÿäè, ãàïäû ãÿðàðûìû ãÿìèí,
Íåúÿ úÿôàéû ýþð ãÿìèí ãûëäû áó áèãÿðàðà ýÿë.
Ãÿìäÿí ÿýÿð÷è ôèðãÿòèí ìèí ÷ÿðè ÷ÿêäè öñòöìÿ,
Ñÿí ìàíà áÿññÿí, åé ñÿíÿì, ãîðõìàâö éåêñöâàðÿ ýÿë.
Äöøäöýöì àéðó ñÿíäÿí óø éàíàð îä îëäó úàíûìà,
Åé ýþçöìöí ÷ûðàüû, ñÿí éàõìà ìÿíè áó íàðÿ ýÿë.
Çöëôö ðöõöí âöñàëûíà ñóñàìûø, åé ãÿìÿð, ýþçöì,
Åé ãÿìÿðèí ãàòûíäà éöç àé èëÿ ýöí, ñèòàðÿ ýÿë.
Ìþùíÿò è÷èíäÿ ãÿðãÿéÿì ôèðãÿòèíÿ óëàøàëû,
×ÿê, ñÿíÿìà, áó âÿðòÿäÿí çîâðÿãèìè êÿíàðÿ ýÿë.
Ìÿíäÿí àéûðìà âÿñëèíè íåúÿ êè, øàä îëóð ÿäó,
Éöðÿýèíè ÿäóëÿðèí éàðàëó åéëÿ, éàðÿ ýÿë.
Äöøìöøÿì àùö íàëÿéÿ ñÿíäÿí îëàëû àéðû ìÿí,
Ýþðìÿ ðÿâà áó ùàëûìû, ãîéìà áó ðÿñìö êàðÿ ýÿë.
Ìöíòÿçèð îëäó âÿñëèíÿ ùÿñðÿòö äÿðäè ÷îõ êþíöë,
Õîø äåýèë, àíû éàíäûðûá âÿ’äÿâö èíòèçàðÿ ýÿë.
Úàíûì è÷èíäÿ ýþçëÿðÿì ìåùðèíè îë ñà÷ûí êèìè,
Øþâãè-ðöõöíäÿí, åé ïÿðè, ïÿðäÿñè îëäó ïàðÿ ýÿë.
Úàíö òÿíè Íÿñèìèíèí ñÿíñÿíö ñÿíäÿí þçýÿ éîõ,
Âàð èñÿ ñÿíäÿí þçýÿ ýÿð, úàí èëÿ òÿíäÿ àðÿ ýÿë.
124
Íèýàðûì, äèëáÿðèì, éàðûì, ÿíèñèì, ìóíèñèì, úàíûì,
Ðÿôèãèì, ùÿìäÿìèì, þìðöì, ðÿâàíûì, äÿðäÿ äÿðìàíûì.
Øÿùèì, ìàùûì, äèëàðàìûì, ùÿéàòûì, äèðëèýèì, ðóùèì,
Ïÿíàùûì, ìÿãñÿäèì, ìåéëèì, ìóðàäûì, ñÿðâÿðèì, õàíûì.
Ãÿìÿð÷þùðÿì, ïÿðèðóéèì, çÿðèôèì, øóõóìö øÿíýèì,
Ñÿìÿíáóéèì, ýöëÿíäàìûì, ñÿùèñÿðâè-ýöëöñòàíûì.
Ëÿòèôèì, íàçèêèì, õóáèì, ùÿáèáèì, òöðôÿ ìÿçáóáèì,
Ùèúàçûì, Êÿ’áÿâö Òóðèì, áåùèøòèì, ùóðö ðèçâàíûì.
Ýöëöì, ðåéùàíûì, ÿøúàðûì, ÿáèðèì, ÿíáÿðèì, óäóì,
Äöðöì, ìèðâàðèäèì, êàíûì, ÿãèãèì, ëÿ’ëö ìÿðúàíûì.
Äèëÿôðóçóì, âÿôàäàðûì, úèýÿðñóçóì, úÿôàêàðûì,
Õóäàâÿíäèì, úàùàíäàðûì, ÿìèðèì, øàùö ñóëòàíûì.
×ûðàüûì, øÿì’èìö íóðèì, çèéàìö éûëäûçûì, øÿìñèì,
Ùÿçàðûì, áöëáöëöì, êÿáêèì, Íÿñèìèéè-õîøÿëùàíûì!
125
Ùÿáèáèì, èççÿòèì, úàíûì, úàùàíûì,
Ðÿôèãèì, ìóíèñèì, àðàìè-úàíûì.
Ñÿíóáÿðãÿäëè äèëäàðûì, òÿáèáèì,
Éåòèð äèäàðûíà ðóùè-ðÿâàíûì.
Êè, úàí ãóøó ó÷àð áèð ýöí ãÿôÿñäÿí,
Ãàëûð ôèðãÿò è÷èíäÿ ìåùðè-úàíûì.
Ôÿðàãûí äÿðäè ÷îõäóð, äåéÿ áèëìÿí,
ßýÿð äåðñÿì ãàëûð ùåéðàí úàâàíûì.
Ãàòûìäàí ýåòìÿç îëäó íàðè-ùèúðàí,
×ÿêÿ áèëìÿì, íåäèì àðàìè-úàíûì?
Õóìàðè-ìåùðèíèç ýþéäöðäö úàíû,
Éåòèð øÿðáÿò âöñàëûíäàí íÿùàíûì.
Íÿñèìè ÷ÿêäè ãÿì àíÿñòöíàðÿí,
Îäó èññè íÿ ãûëñûí íàòÿâàíûì?
126
Ñÿíäÿí èðàã, åé ñÿíÿì, øàìö ñÿùÿð éàíàðàì,
Âÿñëèíè àðçóëàðàì, äàõè áåòÿð éàíàðàì.
Åøã èëÿ øþâãöí îäó úàíûìà êàð åéëÿäè,
Ýþð íåúÿ òàáûíäàí, åé øÿìñö ãÿìÿð, éàíàðàì.
Ìÿíäÿí èðàü îëäóüóí áàüðûìû ãàí åéëÿäè,
Îëäó ýþçöìäÿí ðÿâàí õóíè-úèýÿð, éàíàðàì.
Øÿì’è-ðöõöí ñóðÿòè ãàðøûìà ýÿëìèøäöðöð,
Øÿ’øÿÿñèíäÿí ìàíà øþ’ëÿ äöøÿð, éàíàðàì.
Ñÿáð èëÿ àðàìûìû ãàïäû ÿëèìäÿí ãÿìèí,
Áàäè-ùÿâàäàí äåýèë, ãÿìäÿí ÿýÿð éàíàðàì.
×ûõäû è÷èìäÿí òöòöí, ÷ÿðõè áîéàäû áöòöí,
Ýþð êè, íÿ àòÿøäÿéÿì, ýþð íÿ ãÿäÿð éàíàðàì.
Éàíäûüûìûç éàð ö÷öí, ýèçëè äåýèë, ìÿí äÿõè
Ùÿð íÿ ãÿäÿð êèì, àíûí êþíëö äèëÿð, éàíàðàì.
Ìöääÿè éàíàð äåìèø ãÿìäÿ, Íÿñèìè ö÷öí,
Ãÿìäÿ éàíàí éàðû éàð ÷öíêè ñåâÿð, éàíàðàì.
127
Úàíûìà äöøäö ôèðãÿòèí, ýþð êè, íÿ íàð è÷èíäÿéÿì,
Ýöëäÿí èðàã ýöë êèìè ìþùíÿòè-õàð è÷èíäÿéÿì.
Úàíûìû âöñëÿòè-ëÿáèí ùèúðÿ ìöáÿääÿë åéëÿäè,
Ýþð íÿ ìåéö ïèéàëÿäÿí ðÿíúè-õóìàð è÷èíäÿéÿì.
Çöëôö ðöõöí øöìàðûíû øàìö ñÿùÿðäÿ ñàéàðàì,
Êèì áèëèð îë øöìàðè êèì, ìÿí íÿ øöìàð è÷èíäÿéÿì?
Ëÿ’ëö ÿãèãö èíúèéè ñà÷àðàì àëòóí öñòöíÿ,
Ýþð êè, ýþçöìäÿí óø íåúÿ áÿçëö íèñàð è÷èíäÿéÿì.
Åé ãàìó õóáëàðûí øàùû, ëöòôö èíàéÿò åéëÿýèë,
Äóò ÿëèìè êè, äöøìöøÿì ÿãðÿáö ìàð è÷èíäÿéÿì.
Çöëôö ðöõöí ùÿäèñèíè íåúÿ óíóäàì, åé ïÿðè,
×öí äöíö ýöí àíûíëà ìÿí ëåéëö íÿùàð è÷èíäÿéÿì.
Úàíûìû ÿíáÿðèí ñà÷ûí ñåéä åäÿëè êÿìÿíäèíÿ,
Ðóìö Õÿòàéè äóòìóøàì, ×èíö Òàòàð è÷èíäÿéÿì.
Íÿãøè-íèýàðûíû öçöí ìÿíäÿ ìöñÿââÿð åéëÿäè,
Ìÿí áó íèýàðè-íÿãø èëÿ íÿãøö íèýàð è÷èíäÿéÿì.
Ôÿçëè-èëàùÿ úàíûíû åéëÿ ôÿäà, Íÿñèìè, ñÿí
Îëìà ìÿëóë, àéûòìà êèì, áÿíäö ùàñàð è÷èíäÿéÿì.
128
Ýÿð÷è ôÿðàãÿ äöøìöøÿì, åéíè-âöñàë è÷èíäÿéÿì,
Ýÿë íÿçÿð åéëÿ ùàëûìà ýþð êè, íÿ ùàë è÷èíäÿéÿì.
Âÿñëè-ðöõöí çöëàëûíà ñóñàäûì, öøòÿ éàíûðàì,
Ýþçöìÿ áàõö ýþð íåúÿ àáè-çöëàë è÷èíäÿéÿì.
Íÿãøè-õÿéàëè-ñóðÿòèí ñàíìà êè, ìÿíäÿí àéðûäûð,
×öí áó õÿéàëö íÿãø èëÿ íÿãøö õÿéàë è÷èíäÿéÿì.
Õöððÿì åäÿð öìèä èëÿ âÿñëè-ðöõöí ìÿíè, âÿëè
Âÿñë èðèøèíúÿ úàíûìà, ùöçíö ìÿëàë è÷èíäÿéÿì.
Çöëô èëÿ ãàøö êèðïèýèí ÿáúÿäè-úèìö äàë èìèø,
Ìÿí áó ùöðóô øÿêëè÷öí úèì èëÿ äàë è÷èíäÿéÿì.
Òàëåâö áÿõò éûëäûçûì êþâêÿáè-íÿùñÿ óüðàäû,
Åé øÿðÿôèì, ñÿàäÿòèì, ýÿë êè, âÿáàë è÷èíäÿéÿì.
Âÿñëèíÿ èðìÿê èñòÿðÿì ýÿð÷è êè, åéíèéÿì àíûí,
Ìÿíäÿí àíû êèì àéûðà, ôèêðè-ìÿùàë è÷èíäÿéÿì.
Ñÿí ìÿíèì îëäóüóí, øÿùà, äöøìÿíÿ çàùèð îëìàìûø,
Ìöíêèð èëÿ áó ìÿ’íèäÿí ãèéë èëÿ ãàë è÷èíäÿéÿì.
Ñóðÿòö ãàøö àëíûíà âåðäè Íÿñèìè êþíëöíö,
Ìÿí áó ñÿáÿáäÿí, åé ýöíÿø, áÿäðö ùèëàë è÷èíäÿéÿì.
129
Áèð úÿôàêåø àøèãÿì, åé éàð, ñÿíäÿí äþíìÿçÿì,
Õÿíúÿð èëÿ éöðÿýèìè éàð, ñÿíäÿí äþíìÿçÿì.
Åé ñÿíÿì, åøãèí éîëóíäà ãàìÿòèíòÿê äîüðóéàì,
×ÿêñÿëÿð Ìÿíñóðëÿéèí áÿð-äàð, ñÿíäÿí äþíìÿçÿì.
Ìöñùÿôè-ùöñíöí ùÿãè÷öí, åé äèëàðàìûì ìÿíèì,
Àíúà êèì, áó òÿíäÿ úàíûì âàð, ñÿíäÿí äþíìÿçÿì.
Ýÿð Çÿêÿðéàòÿê ìÿíè áàøäàí àéàüà éàðàëàð,
Áàøûìà ÿððÿ ãîéà íÿúúàð, ñÿíäÿí äþíìÿçÿì.
Ëåéëèéè-øåéäà èäèì ñåéäèíÿ äöøäöì, åé íèýàð,
Éàíàðàì Ìÿúíóí êèìè ìÿí çàð, ñÿíäÿí äþíìÿçÿì.
Ðèíäè-ðöñâàéÿì, áàøûìäà âàðäûð ñåâäàéè-åøã,
Íàìö íÿíýè ãîéìóøàì, ùÿì àð, ñÿíäÿí äþíìÿçÿì.
Ùöñíöíÿ ìÿí àøèãÿì, åé äèëáÿð, ÿýÿð ñÿí ìàíà
Ãûëàñàí ìèí ýÿç úÿôà, äèëäàð, ñÿíäÿí äþíìÿçÿì.
Êÿ’áÿäÿ èñòÿð èäèì, áöòõàíÿäÿ áóëäóì ñÿíè,
Áàüëàäûì óø áåëèìÿ çöííàð, ñÿíäÿí äþíìÿçÿì.
Ìþùíÿòèíäÿí, åé ïÿðè, ùàøà êè, ìÿí öç äþíäÿðÿì,
Éàíàðàì ïÿðâàíÿòÿê áÿð-íàð, ñÿíäÿí äþíìÿçÿì.
Ùÿð ðÿãèáèí ýöíäÿ ìèí ýÿç òÿ’íÿñèí íóø åéëÿðÿì,
Ìÿí Íÿñèìè, ñÿí ïÿðè, çèíùàð ñÿíäÿí äþíìÿçÿì.
130
Òà öçöí ýþðäöì, íèýàðà, ãÿìäÿí àçàä îëìóøàì,
Ãóëëóüóíäà ïàäèøàùûì, ùöñíöíÿ øàä îëìóøàì.
Ýÿëìèøÿì äèäàðûíà òà úàíûìû ãóðáàí åäÿì,
Åé äîäàüû, úàíè-Øèðèí, ýþð íÿ Ôÿðùàä îëìóøàì.
Òà úàìàëûí ìöñùÿôèíäÿí îõóðàì ñÿá’öë-ìÿñàí,
Ñÿá’ÿõàíàì, ùàôèçÿì, òÿôñèðäÿ óñòàä îëìóøàì.
Ëàìÿêàíûí åéíè-ìÿ’ìóðóíäàí îëäóí, åé ùÿáèá,
Ëàìÿêàí ÿñàñûíà ýþð êèì, íÿ áöíéàä îëìóøàì.
Ãàìÿòèíäÿí òà èðàã åòäè ìÿíè äþâðè-ôÿëÿê,
Ùÿñðÿòèíäÿí ìÿí ãóëàìè-ñÿðâè-àçàä îëìóøàì.
×öí ñÿíè ýþðäö Íÿñèìè äåð áÿàâàçè-áöëÿíä:
Åøã èëÿ ìÿí àøèíàéÿì, ÿãë èëÿ éàä îëìóøàì.
131
Ìèøêèí ñà÷ûí ùÿð òàðÿñèí èêè úàùàíà âåðìÿçÿì,
Ëÿ’ëèí âöñàëûí áèð íÿôÿñ ìèí äàäëó úàíà âåðìÿçÿì.
Øÿùëà ýþçöí ñåâäàëàðû ÿùäö ÿìàíÿòäèð ìàíà,
Íóð-ÿë-éÿãèíèí ñèððèíè îëìàç ýöìàíà âåðìÿçÿì.
Àéäûð ìàíà, âåð, ìöääÿè, éàðû áó ýöí éàðûí ýöíÿ,
Áèð ñààò àíûí âÿñëèíè äÿùðö çàìàíà âåðìÿçÿì.
Çöëôöíäÿ úàí ãûëäû âÿòÿí, ùöááöëâÿòÿí øÿðòè èëÿí,
Ìÿí ìÿñêÿíöë-ÿðâàùûìû êþâíö ìÿêàíà âåðìÿçÿì.
Íàçö íÿèìè äöíéàíûí áèëõàòèìÿ ýÿð ñóä èñÿ,
Êöëëè çèéàíäûð àøèãÿ, ñóäó çèéàíà âåðìÿçÿì.
Îëäó êÿëàìûíäàí éÿãèí, ê’àíûí äÿùàíû âàð èìèø,
Åéíÿë-éÿãèíèí ðþ’éÿòèí ãåéáö ýöìàíà âåðìÿçÿì.
Åé áÿíçÿäÿí ãÿääèí àíûí ñÿðâö ÷èíàðö ÿð’ÿðÿ,
Ìÿí ñèäðÿâö òóáà àäûí ùÿð áèðÿâàíà âåðìÿçÿì!
Åé èíúèéè ìÿäù åéëÿéÿí, éàãóòóíó úþâùÿð áèëÿí,
Ìÿí áóëäóüóì äöðäàíÿéè éöç áÿùðö êàíà âåðìÿçÿì!
Åøãè-ìÿúàçè ñàëèêÿ çÿðãö ðèéàäÿí éåýäöðöð,
Ùÿã áèë áóíó êèì, êèìñÿéè ñóäö çèéàíà âåðìÿçÿì.
Éàðûí äîäàüû âÿñôèíè, åé çàùèä, ÿáñÿì, ñîðìà êèì,
Íèòãèí Ìÿñèùö Ìÿðéÿìèí ùÿð áèçÿáàíà âåðìÿçÿì.
×öíêè Ìÿñèùàíûí äÿìè íèòãè-Íÿñèìèäèð áó ýöí,
Àíû áàùàñûç ñàíìà êèì, úàí ðàéèýàíà âåðìÿçÿì.
132
Òà êèì, öçöíö ýþðìöøÿì, ùöñíöíäÿ ùåéðàí îëìóøàì,
Äöøäöì ñà÷ûí ñåâäàñûíà, ýþð íÿ ïÿðèøàí îëìóøàì.
Ýÿë ýþð ìÿíè áàòèíäÿ êèì, íÿ ýèçëè ýÿíúÿì ôàíèñèç,
Çàùèðäÿ ýþð áó ñóðÿòè, àëÿìäÿ âèðàí îëìóøàì.
Ëÿ’ëèí Ìÿñèùà ìþ’úöçöí àëÿìäÿ ÿùéà åéëÿäè,
Óø ìÿí âöñàëûíäàí àíûí ñÿð-òà-ãÿäÿì úàí îëìóøàì.
Ùÿããèí êÿëàìû ìÿíäÿäèð, ñàíìà ìÿíè ùÿãäÿí èðàã,
×öíêè êþíöëäöð ÿðøè-ùÿã, áÿñ ÿðøè-ðÿùìàí îëìóøàì.
Àíÿñòöíàðûí ñèððèíÿ Ìóñà êèìè èðñÿì äåéÿí,
Ýÿëñèí ìÿíè ýþðñöí êè, óø àëÿìäÿ äàñòàí îëìóøàì.
Ýÿíúè-íèùàíûí ñèððèéÿì, ùÿì êöíòÿ êÿíçèí ìÿçùÿðè,
Ùÿì úþâùÿðÿì, ùÿì úþâùÿðè, ùÿì úþâùÿðÿ êàí îëìóøàì.
Öøòÿ Íÿñèìèéÿì áó ýöí êÿíäè âöúóäóì øÿùðèíÿ,
Ôÿòù åéëÿäèì ùÿãäÿí áó ýöí, õàãàíö ñóëòàí îëìóøàì.
Àäûì Íÿñèìèäèð, áó ýöí îëäóì êÿëàìè-íàòèã óø,
Ùÿì àéèíÿ, ùÿì íóðè-ùÿã, ùÿì Ôÿçëè-éÿçäàí îëìóøàì.
133
Ùöñíöí òÿàëà øàíÿùö ñöí’èíäÿ ùåéðàí îëìóøàì,
Øèðèí ëÿáèíè éàä åäèá, ñÿð òà ãÿäÿì úàí îëìóøàì.
Áàäè-ñÿáàäàí ñöíáöëöí êèì, àéÿ äöøìöø ñàéÿñè,
Àøöôòÿ ýþðäöì, åé ñÿíÿì, àíäàí ïÿðèøàí îëìóøàì.
Àáè-ùÿéàòûí çþâãöíö ìÿí òà êè, ñîðäóì ëÿáëÿðèí,
È÷èðìèø îë ìåéäÿí ìàíà, ìÿí àáè-ùåéâàí îëìóøàì.
Ñèìèí ÿëèí äÿñòàí èëÿ òà êþíëöìö ñåéä åéëÿäè,
Ùÿð äèëÿ äöøìöøäöð àäûì, àëÿìäÿ äÿñòàí îëìóøàì.
×öí ÿùñÿíè-òÿãâèì èäè, ÿãëèì ìàíà èíñàí äåäè,
Îë úàíëàðûí ìÿùáóáó ýþð, áèë êèì, íÿ èíñàí îëìóøàì.
Êÿ’áÿ öçöíäöð úàíûìà, åøã èëÿ ìÿñúóäàì àíà,
Åé çöëôö êàôèð, ýþð íåúÿ ýåð÷ÿê ìöñÿëìàí îëìóøàì.
Áÿíäÿ Íÿñèìè ýþðÿëè íóðè-õóäà öçöíäÿ ìÿí
Èíäè øÿùàäÿò ÿùëèéÿì, ÷öí ÿùëè-èìàí îëìóøàì.
134
Àëëàùö ÿêáÿð, åé ñÿíÿì, ùöñíöíäÿ ùåéðàí îëìóøàì,
Ãþâñè-ãöçåùäèð ãàøëàðûí, éàéûíà ãóðáàí îëìóøàì.
Öçöíäöð îë úÿííÿò ýöëö, áîéóí ùÿãèãÿò ñÿðâèäèð,
Åøãèíäÿ ìÿí áöëáöë êèìè àëÿìäÿ äÿñòàí îëìóøàì.
Êþâíö ìÿêàíäàí êå÷ìèøÿì, ìÿ’íè øÿðàáûí è÷ìèøÿì,
Úàíàíà, öçöí ýþðìöøÿì, áàøäàí àéàã úàí îëìóøàì.
Äÿ’âè ìÿíÿì, ãàçè ìÿíÿì, ìöíêèð ìÿíÿì, ðàçè ìÿíÿì,
Äàüû ìÿíÿì, éàçû ìÿíÿì, ìÿí êöëëè-äþâðàí îëìóøàì.
Ñóôè ìÿíÿì, ñàôè ìÿíÿì, êàôè ìÿíÿì, øàôè ìÿíÿì,
ßðíè ìÿíÿì, ùåéðàí ìÿíÿì, äÿðä èëÿ äÿðìàí îëìóøàì.
Çàùèä ìÿíÿì, àáèä ìÿíÿì, àñè ìÿíÿì, ôàñèã ìÿíÿì,
Ìþ’ìèí ìÿíÿì, êàôèð ìÿíÿì, ìÿí êöëëè-èíñàí îëìóøàì.
Ó÷ìàã èëÿ ðèçâàí ìÿíÿì, äàìó èëÿ íèðàí ìÿíÿì,
Äàíà èëÿ íàäàí ìÿíÿì, ùÿì èíö ùÿì àí îëìóøàì.
Ýÿù ÷ûõìûøàì Èñà êèìè, ÷ÿðõ öñòöíÿ îòóðìóøàì,
Ýÿù âàðìûøàì Éóñèô êèìè, Ìèñèðäÿ ñóëòàí îëìóøàì.
Ñÿððàôè-áÿùðè-ãöäðÿòÿì, éàãóòè-êàíè-âÿùäÿòÿì,
Øèìäè Íÿñèìèéÿì, áó ýöí õàê èëÿ éåêñàí îëìóøàì.
135
Ýÿë, åé äèëáÿð êè, ìöøòàãàì, ñÿíè ýþðìÿê äèëÿð êþíëöì,
Ãÿìèíäÿí äöøäö çàð, èñòÿð âöñàëûíäàí øÿêÿð êþíëöì.
Ãàðà ãàøûí ùèëàëûíû ýþçöìäÿí òà áÿèä åòäèí,
Äóòóøäóì íàðÿ åøãèíäÿí, éàíàð, çàðè ãûëàð êþíëöì.
Ñÿãàùöì ðÿááöùöì ýÿëäè äîäàüûíäàí õÿáÿð úàíà,
Ñóñàìûøäûð, éåíÿ èñòÿð ëÿáèíäÿí ÷åøìÿëÿð êþíëöì.
Úàùàíäà úàí èëÿ êþíëöì âöñàëûí èõòèéàð åòìèø,
Çÿùè ýþðìöø ùÿãè úàíûì, çÿùè ñàùèáíÿçÿð êþíëöì!
Íÿ ýþâùÿðñÿí, ÿéà úàí êèì, úàùàíûí áÿùðö êàíûíäà
Ìöêÿððÿì ãÿäðö ãèéìÿòëö ñÿíè áèëäè ýöùÿð êþíëöì.
Ãÿìèí íàðûíäàí, åé äèëáÿð, êþíöë ãàéíàð, è÷èì éàíàð,
Áó ðÿíúö ìþùíÿòè ýþð êèì, ãÿì óúóíäàí ÷ÿêÿð êþíëöì.
Ñÿáèð ãûëìàã äÿâàäûð äåð ìöùöááöí äÿðäèíÿ íàñåù,
Âÿëè íàñåù äÿâàñûíäàí îëóð ùÿðäÿì áåòÿð êþíëöì.
Ýÿë, åé ëöòôö íÿùàéÿòñèç, ìÿíè âÿñëèíäÿí àéûðìà
Êè, øîë þìðöì êè, âÿñëèíëÿ êå÷ÿð, þìðÿ ñàéÿð êþíëöì.
Âöñàëûíäàí ìÿíè àéðó, êÿðÿì ãûë, ãûëìà, ëöòô åéëÿ
Êè, âÿñëèíëÿ ìöäàì îëìàã äèëÿð øàìö ñÿùÿð êþíëöì.
Ýÿë àðà êþíëöìöí è÷èí, ýþð, åé úàí êèì, ôÿðàãûíäàí,
Íÿ àúû ãöññÿëÿð éóäàð, íÿ àüóëàð è÷ÿð êþíëöì.
Èêè àëÿì ìàíà ñÿíñèç ýÿðÿêìÿç, îëìàñûí ùÿðýèç,
Úàùàíûí ùàñèëè ñÿíñÿí, àíû ñÿíñèç íåäÿð êþíëöì?
136
Ñà÷ûí çÿíúèðèíè ìÿíäÿí ôÿëÿê ÷öí ÷ÿêäè, àéûðäû,
Òÿíèì øÿùðèíäÿ ñåâäàäàí äÿëè îëìóø, ýÿçÿð êþíëöì.
Õÿéàëû ñåâäèýèì éàðûí ýþçöìäÿí ýÿð÷è àéðûëìàç,
Úàìàëûí ïÿðäÿñèç ýþðìÿê äèëÿð à÷ûãáÿñÿð êþíëöì.
ßçÿëäÿ ñóðÿòè-ðÿùìàí öçöí øÿ’íèíäÿ ýþðäöì ÷öí,
Èëàùè ñóðÿòèí äàèì áó ìÿ’íèäÿí ñåâÿð êþíëöì.
Íÿñèìè éàðûíû âåðìÿç úàùàíûí âàðûíà, àíäàí
Êå÷, åé äÿ’âà÷û íàäàí êèì, äåýèëäèð îë ãÿäÿð êþíëöì.
137
Åé íóðè-äèëö äèäÿ, äèäàðûíà ìöøòàãÿì,
Âåé éàðè-ïÿñÿíäèäÿ, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé ìàùè-ïÿðèïåéêÿð, âåé ùóðè-ìÿëÿêìÿíçÿð,
Âåé ëÿ’ëè-ëÿáè øÿêêÿð, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé ðÿùìÿòè-èëàùè, ñÿíñÿí éåðö ýþý ìàùû,
Âåé ãàìó õóáóí øàùû, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé øÿìñö ãÿìÿð öçëö, øèðèí äîäàüûí äóçëó,
Âåé øÿùäö øÿêÿð ñþçëö, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé úöìëÿ úàùàí úàíû, àøèãëÿðèí èìàíû,
Âåé ñèìö ýöùÿð êàíû, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé ñàùèáè-òÿõòö òàú, úàíëàð úàíûíà ìþùòàú,
Âåé ýþðêëö öçöí ìå’ðàú, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé íóðè-ñÿìàâàòè, âåé ìÿçùÿðè-àéàòè,
Âåé úàíö úàùàí çàòè, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé åøãè-äöðÿôøàíûì, âåé áöëáöëè-áóñòàíûì,
Âåé íÿðýèñè ìÿñòàíûì, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé áóéè-áàùàðûñòàí, âåé ùóðè-íèýàðûñòàí,
Âåé äèëáÿðè-ñÿðìÿñòàí, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé äÿðäèìÿ ñÿí äÿðìàí, òÿí ýþâäÿâö åøãèí úàí,
Âåé òàçÿ ýöëè-õÿíäàí, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé ÷åøìåéè-ùåéâàíûì, ñÿíñèç íåäÿðÿì, úàíûì,
Âåé øàùûìö ñóëòàíûì, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
138
Åé äèëáÿðè-ïöíùàíè, ñÿíñèç íåäÿðÿì úàíû,
Âåé Éóñèôè-Êÿí’àíè, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé ùöñíö áèäàéÿòñèç, âåé ëöòôö íÿùàéÿòñèç,
Âàëëàù êè, áÿüàéÿòñèç, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé äèëáÿðè-äèëäàðûì, ñÿíñÿí ÿáÿäè éàðûì,
Âåé éàðè-âÿôàäàðûì, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé ÷åøìÿéè-ùåéâàíûì, ñÿíñèç îëûìàç úàíûì,
Âåé áÿùðè-ýöùÿð êàíûì, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
Åé äèëáÿðè-ñèìèíòÿí, ñÿí úàíö Íÿñèìè òÿí,
Âåé ñÿðâö ýöëö ýöëøÿí, äèäàðûíà ìöøòàãÿì.
139
Öçöíäÿ ñóðÿòè-ðÿùìàíû ýþðäöì,
Ãàøûíäà ãàôó âÿë-Ãóð’àíû ýþðäöì.
Îõóäóì äÿðñè-ùöñíöí àéÿòèíè,
Éåääè ìöñùÿô êèìè Ôöðãàíû ýþðäöì.
Ìÿùÿììÿä öììÿòèíäÿí ñÿí äîüàëû,
Ñÿíè ýþçÿëëÿðèí ñóëòàíû ýþðäöì.
Áèçèì ìÿãñóäóìóç äèäàðûíûçäûð,
Îõóäóì äÿôòÿðè-äèâàíû ýþðäöì.
Ìÿìàò îëìàç êþíöë äàðöë-ôÿíàäà,
Ëÿáèíòÿê ÷åøìåéè-ùåéâàíû ýþðäöì.
Çöëåéõàòÿê áó ýöí äÿðäÿ ýèðèôòàð,
Ùÿçàðàí Éóñèôè-Êÿí’àíû ýþðäöì.
Íÿñèìèòÿê áó ýöí ùÿð êèì âåðÿð úàí,
Éÿãèíäèð, ýÿð äåñÿ úàíàíû ýþðäöì.
140
Ìèøêèí ñà÷ûí ñÿâàäûíà ìèøêè-Õÿòà äåðÿì,
Ìèøêè-Õÿòà íÿ íÿñíÿäèð, àíû õÿòà äåðÿì.
Îë ùÿããè òàíûéàí êè, öçöí Êÿ’áÿäèð äåìèø,
Ìÿ’íèäÿ ùàúû îëäóðóð, ÿùëè-ñÿôà äåðÿì.
Åøãèí áÿëàäóðóð äåéÿíÿ å’òèãàä èëÿ
Ùÿãäÿí ùÿìèøÿ áàøûíà ýÿëñèí áÿëà äåðÿì.
Ñÿíñèç ìöùèááè-ñàäèãÿ íàçö íÿèìè-õöëä,
Äÿðäö ÿçàáö ìþùíÿòö ðÿíúö ÿíà äåðÿì.
Úàìè-úàùàííöìà äåäèëÿð öçöíÿ, âÿëè
Ùÿãäÿí ìÿí àíû àéèíåéè-ùÿãíöìà äåðÿì.
Éîõäóð âÿôàñû çÿððÿúÿ êþíëöìäÿ äöíéàíûí,
Îë áèâÿôàéà àíûí ö÷öí áèâÿôà äåðÿì.
Êþíëöí ìÿíÿ íÿ äöðëö úÿôà êèì, äèëÿðñÿ ãûë,
Ñÿíäÿí ýÿëÿí úÿôàéà õà÷àí ìÿí úÿôà äåðÿì.
Äÿðäèí äÿâàñûí åòìÿýèë, åé ìöíêèð, ÿáñÿì îë,
Øîë ìÿ’íèäÿí êè, äÿðäèíÿ éîõäóð äÿâà äåðÿì.
Åé ðÿíúè-åøãÿ äöøìÿ äåéÿí, äîüðó àøèãÿ,
Îë ðÿíúÿ äöøìÿñèí êè, àíà ìÿí øÿôà äåðÿì?
Îë þìðö êè, âöñàëûí èëÿ êå÷ìÿäè ìöäàì,
Êå÷ìèø ùÿâàâö ùÿðçÿéÿ, áàäö ùÿâà äåðÿì.
Ùÿð êèì èðèøäè ùÿããÿ Íÿñèìè êèìè éÿãèí
Àíû úàùàíäà ìÿí éàð èëÿ àøèíà äåðÿì.
141
Äèëáÿðà, ìÿí ñÿíäÿí àéðó þìðö úàíû íåéëÿðÿì?
Òàúö òÿõòö ìöëêö ìàëö õàíèìàíû íåéëÿðÿì?
Èñòÿðÿì âÿñëè-úàìàëûí òà ãûëàì äÿðäÿ äÿâà,
Ìÿí ñÿíèí áèìàðûíàì, þçýÿ äÿâàíû íåéëÿðÿì?
Åé ìöñÿëìàíëàð, áèëèí êèì, éàð èëÿ õîøäóð úàùàí,
×öíêè éàðäàí àéðó äöøäöì, áó úàùàíû íåéëÿðÿì?
×îõ äóàëàð ãûëìûøàì ìÿí õàëèãèí äÿðýàùûíà,
×öí ìóðàäûì ùàñèë îëìàç, ìÿí äóàíû íåéëÿðÿì?
Äèëáÿð àéäûð, åé Íÿñèìè, ñàáèð îë, ãûëìà ôÿüàí,
Ìÿí áó ýöí ñÿáð åéëÿñÿì, äàíëà ôÿüàíû íåéëÿðÿì?
142
Ìÿíèì ðÿùáàíûìö äåéðèì, ñÿëèáèì, äèíèì, èìàíûì,
Ùÿáèáèì, ðàùÿòèì, ðóùèì, ðÿôèãèì, ìóíèñèì, úàíûì.
Íóðóìñàí, çöëìÿòèì, íàðûì, øÿáèìñÿí, ðþâøÿíèì, øÿì’èì,
Ìöíÿââÿð íóðóìö ùóðèì, íÿèìö õöëäö ðèçâàíûì.
Òÿáèáèì, øÿðáÿòèì, äöðäöì, íàáàòûì, øÿêêÿðèì, ãÿíäèì,
ßëàúûì, ìÿðùÿìèì, ÷àðÿì, Úàëóíèñ èëÿ Ëîüìàíûì.
Áÿíáþâøÿì, ñöíáöëöì, âÿðäèì, ðÿéàùèí, çàíáàüûì, ëàëÿì,
ßáèðèì, ÿíáÿðèì, óäóì, ýöëöì, ãþí÷ÿì, ýöëöñòàíûì.
Êèòàáûì, ìöñùÿôèì, äÿðñèì, ùÿäèñèì, ÿáúÿäèì, ëþâùöì,
Ñÿëàòûì, òàÿòèì, çþùäöì, ñàâàáûì, ùÿúúö ÿðêàíûì.
Ðÿìèìö ýîðóìö úèñìèì, äö åéíèì, ôèêðèìö ÿãëèì,
Àìàíûì, àäÿòèì, ôèòíÿì, òÿáèÿò öíñöðö ãàíûì.
Íÿñèìè ÷öí ñÿíè áóëäó, êÿñèëäè úöìëÿ âàðûíäàí,
Ùàìóäàí ñåâýèëèì ñÿíñÿí, ìÿíèì ñÿðâè-õóðàìàíûì.
143
Åé ýöëöì, åö ñöíáöëöì, åé ñóñÿíèì, âåé ÿíáÿðèì,
Åé ìÿíèì íöãëöì, ìåéèì, ùÿááèì, íàáàòûì, øÿêêÿðèì.
Åé ùÿáèáèì, åé òÿáèáèì, åé áöòöì, åé ùÿìäÿìèì,
Åé ðÿôèãèì, åé øÿôèãèì, åé ÿíèñèì, äèëáÿðèì.
Åé áàùàðûì, åé íèýàðûì, åé øèêàðûì, øàùèäèì,
Åé ùÿðèôèì, åé çÿðèôèì, åé øÿðèôèì, ñÿðâÿðèì.
Åé ýöëöñòàíûì, ýöëöì, ñÿðâè-ýöëÿíäàìûì ìÿíèì,
Ñàüÿðèì, øÿì’èì, øÿáèñòàíûì, ìÿëàéèêìÿíçÿðèì.
Åé ðèéàùèí ðàùÿòèì, ðóùè-ðÿâàíûì, ëöòô èëÿ,
Ñÿðôÿðàçèì, ñÿðêÿøèì, øóõö ñÿàäÿò ÿõòÿðèì.
Åé ìÿíèì õóðøèäö ìàùûì, åé ÷ûðàüûì, ôàíóñóì,
Øóõ ÷åøìèì, ëöòôè-øàùûì, åé ìöáàðÿê ïåéêÿðèì.
Åøãèí àëäû ÿãëö ùóøóì, êþíëöìö éÿüìàëàäû,
Ñþéëÿ àõÿð, åé Íÿñèìè, úàíè-äèëäÿí ÷àêÿðèì.
144
Öçöíäöð ìÿãñÿäèì, ãèáëÿì, ëÿáèíäèð àáè-ùåéâàíûì,
ßéà, ñÿðâè-ñÿðÿôðàçûì, ôÿäà îëñóí ñàíà úàíûì.
Êè, ñÿíñÿí äÿðäèìÿ äÿðìàí, öçöí Ôöðãàí, õÿòèí ðåéùàí,
Ôÿäà îëñóí ñàíà ìèí úàí êè, ñÿíñÿí øàùö ñóëòàíûì!
ßíèñèì, ðÿùáÿðèì, éàðûì, ýöëÿð öçëö ýöëÿíäàìûì,
ßáèðèì, ÿíáÿðö ìèøêèì, áîéó ñÿðâè-õóðàìàíûì.
ßçèçèì, ñÿðâÿðèì, þìðöì, ùÿäèñèì, òÿôñèðèì, åëìèì,
×ö ëÿ’ëö éàãóòóì, äöððöì, øèêàðûì, ýþâùÿðèì, êàíûì.
Êÿëàìûì, çèêðè-Ãóð’àíûì, êèòàáûì, ôèêðè-òþâùèäèì,
Íàìàçûì, ðàçûìö ñÿúäÿì, áÿêöëëè úöìëÿ ÿðêàíûì.
Ôàçèëèì, êàìèëèì, ìåéëèì, ìóðàäûì, ìÿãñÿäèì, êþíëöì,
Úàâàáûì, ìÿñÿëÿì, ñþçöì, äèëèìäÿ úöìëÿ äÿñòàíûì.
Ùÿéàòûì, ðàùÿòèì, ìåùðèì, íèúàòûì, öëôÿòèì, çàòûì,
Òÿáèáèì, øÿðáÿòèì, Õûçðûì, âöúóäóì, ñèùùÿòèì, úàíûì.
ßçÿëäÿíäèð ìÿíèì äÿðäèì, ñþçö ýåð÷ÿê, ãÿìÿð áÿäðèì,
Ìöùèááèì, ñåâäèéèì, ìåùðèì, ñèéàù çöëôö ïÿðèøàíûì.
Òÿðèãèì, ýÿíúèìö ìàëûì, Íÿñèìèì, àøèãèì, åøãèì,
Ùÿáèáèì, âåé ÿçèçèì, åé ÿçÿëäÿ êàìèë èíñàíûì.
145
Êþíëöìöí âèðàíÿñèíäÿ ýÿíúè-ïöíùàí áóëìóøàì,
Îëìóøàì øîë ìàùà ãóðáàí, éöç äèëö úàí áóëìóøàì.
Åøã äÿðäèíäÿí ãà÷àí êþíëöì óñàíà, ÷öíêè ìÿí
Äèëáÿðèí äÿðäèíäÿ ùÿð äÿì áóíúà äÿðìàí áóëìóøàì.
Êöôð ÿýÿð èìàí äåéèëñÿ ïÿñ íè÷öí äöøìöø êè, ìÿí
Êöôðè-çöëôöí ùÿëãÿñèíäÿ íóðè-èìàí áóëìóøàì?
Õûçð ÿýÿð çöëìàòà âàðäû, èñòÿäè àáè-ùÿéàò,
Ìÿí äîäàüûí ÷åøìÿñèíäÿ àáè-ùåéâàí áóëìóøàì.
Äèøëÿðèí ÿêñè, íèýàðà, êþíëöìÿ íÿãø îëàëû,
Ýþçëÿðèì áÿùðèíäÿ ùÿð äÿì äöððö ìÿðúàí áóëìóøàì.
Ðþâçåéè-ðèçâàíÿ äÿ’âÿò ãûëìà, åé çàùèä, ìÿíè,
×öí ìÿí îë äÿðýàùäàí ñÿùíè-ýöëöñòàí áóëìóøàì.
Åé Íÿñèìè, úàíûìû øîë ãàøà ãóðáàí åéëÿäèì,
Ýþð íÿ ýþý÷ÿê øîë ùèëàëè-éàéÿ ãóðáàí áóëìóøàì.
146
Öçöí ýöíöíäÿí, åé ãÿìÿð, ÿíâàðà äöøìöøÿì,
Àíÿñòöíàðÿí îëìóøàì, îë íàðà äöøìöøÿì.
Äàðöñ-ñÿëàìè-ùöñíöíÿ, åé úÿííÿòèí ýöëö,
Äöøäöì ÿçÿëäÿ, ýþð êè, íÿ ýöëçàðà äöøìöøÿì.
Äöøäöì õÿéàëè-çöëôöíÿ, åé ìöòòÿãè, ìÿíè
Òÿñáèùÿ äÿ’âÿò åòìÿ êè, çöííàðà äöøìöøÿì.
Ôèêðèìäÿäèð õÿéàëû ýþçöíëÿ ëÿáèí ìöäàì,
Éÿðÿá, íÿ ðÿñìÿ õÿìðÿâö õóììàðà äöøìöøÿì?
Úàíö úàùàíû âÿñëö úàìàëûí áàùàñûíà
Âåðäèì ÿçÿëäÿ, ýþð êè, íÿ áàçàðà äöøìöøÿì.
Øåéòàíäûð îë êè, ñóðÿòèíÿ ãûëìàäû ñöúóä,
Øåéòàíà ìöíêèð îëìóøàì, èíêàðà äöøìöøÿì.
Åé âÿùäÿòèí ìåéèíäÿí óøàëàí õóìàðûíà,
Ìÿñòè-ÿëÿñòÿ ñîð êè, íÿ ìåéõàðÿ äöøìöøÿì.
Ôàø åéëÿäèì úàùàíäà ÿíÿëùÿã ðöìóçóíó,
Äîüðó õÿáÿðäèð, àíûí ö÷öí äàðà äöøìöøÿì.
Êÿí’àíè Éóñèôèí ëÿáè-øèðèíè áóëäóì óø,
Ôèêð åéëÿ êèì, íÿ òöíýè-øÿêÿðáàðà äöøìöøÿì.
Åøãèí ãÿäèìö çöëôö ðöõöí äàèìöëÿáÿä,
Éàðÿá, íÿ èíúÿ èøö óçóí êàðà äöøìöøÿì.
Åé ñöáùäÿì éåëè, íÿ þýÿðñÿí òàòàðûíû,
Ìèøêèí ñà÷ûíäà ýþð êè, íÿ òàòàðà äöøìöøÿì.
Ùöñíöí ùöðóôóíó ìàíà âåðäè ñÿáÿã ðöõöí,
Äÿðñèì áó ÿáúÿä îëäóâö òÿêðàðà äöøìöøÿì.
Ýþðäö Íÿñèìè ìÿ’øóãóíóí öçöíö áó ýöí,
Ùÿããè áèëÿí áèëèð êè, íÿ äèëäàðà äöøìöøÿì.
147
Åé ùÿáèáèì, äèëáÿðèì, âåé ñåâýèëè éàðûì ìÿíèì,
Âåé äèëàðàìûì, íèýàðûì, áÿõòè-áèäàðûì ìÿíèì.
Åé ýöëÿíäàìûì, ýöëöì, âåé áöëáöëöì ýöëçàð èëÿí,
Èøðÿòèì, åéøèì, òÿðÿáèì, òöðôÿ ÿééàðûì ìÿíèì.
Ðàùÿòèì, ðóùóì, ðÿâàíûì, úàí è÷èíäÿ ñÿíìèñÿí,
Ãöââÿòèì, ïöøòöì, ïÿíàùûì, ñèððö ÿñðàðûì ìÿíèì.
Éóñèôèì, Ìèñðèì, ßçèçèì, äþâëÿòèì, áàøûì òàúû,
Øÿêêÿðö ãÿíäö íàáàòûì, òöðêö òàòàðûì ìÿíèì.
Ñÿáðèì, àðàìûì, ãÿðàðûì, ãèéìÿòèì, ãÿäðèì áèëÿí
Ôèêðèì, ÿíäèøÿì, õÿéàëûì, âàðëûüûì, âàðûì ìÿíèì.
Íàçèêèì, õóáóì, ëÿòèôèì, ìåùðèáàíûì, òàçÿ ýöë,
Ìóíèñèì, úàíûì, ðÿôèãèì, øîë âÿôàäàðûì ìÿíèì.
Ñÿðâÿðèì, øàùûì, ÿìèíèìñÿí, ùóìàéóí êþëýÿëèì,
Ùÿì éåíÿ ñÿíäÿí äöçöëìöø óøáó áàçàðûì ìÿíèì.
Úÿííÿòèì, ùóðèì, íÿèìèì, êþâñÿðè-ìàè ìöèí,
Ýþðê è÷èíäÿ ýöíäÿí àéðû ùöñíö äèëäàðûì ìÿíèì.
Êÿ’áÿìö ãèáëÿì, ñöúóäóì ãàøëàðûí ìåùðàáûäûð
Öçöìö äþíäÿðìÿçÿì ýÿð, àñàëàð, äàðûì ìÿíèì.
Ñåééèäèí ðàçö íèéàçû, ìÿùðÿìè ñÿíñÿí áó ýöí,
Ùÿì ñàíà ýÿëìèø ÿçÿëäÿí ñèäãö èãðàðûì ìÿíèì.
148
Úàíûìû éàíäûðäû øþâãöí, åé íèýàðûì, ãàíäàñàí?
Ýþçëÿðèì íóðó, èêè àëÿìäÿ âàðûì, ãàíäàñàí?
Áàüðûìû ãàí åéëÿäè àúû ôÿðàãûí, ýÿë èðèø,
Åé ëÿáè âöñëÿò øÿðàáè-õîøýöâàðûì, ãàíäàñàí?
Ôèðãÿòèí õàðû ìÿíè ýþð êèì, íÿ ìÿúðóù åéëÿäè,
Åé ýþçö íÿðýèñ, ùÿáèáè-ýöëöçàðûì, ãàíäàñàí?
Ñÿáðèìè éÿüìàëàäû øþâãöí, ãÿðàðûì ãàëìàäû,
Åé ìÿíèì àðàìûì, åé ñÿáðö ãÿðàðûì, ãàíäàñàí?
Åéëÿäè åøãèí ìÿíè ãàëõàí ìÿëàìÿò òèðèíÿ,
Åé ýþçö, ãàøû éåëÿêëè øÿùðèéàðûì, ãàíäàñàí?
Òà öçöí øÿì’èíäÿí èðàã äöøìöøÿì, ïÿðâàíÿòÿê
Éàíàðàì ëåéëö íÿùàð, åé íóðö íàðûì, ãàíäàñàí?
Ñÿíäÿí àéðó êþíëöìöí éîõäóð âÿôàëû éàðö äóñò,
Åé úÿôàñûç ùöñíè-êàìèë, éàðèüàðûì, ãàíäàñàí?
Äÿëäè ùèúðàíûí îõó åøãèíäÿ éàíàí áàüðûìû,
Ñóðÿòö ìÿ’íèäÿ, åé ÷àïöêñöâàðûì, ãàíäàñàí?
Çöëôöíÿ âåðìèø ÿìàíÿò ùÿã ÿçÿëäÿ ñèððèíè,
Åé ÿìàíÿòäàð, ÿìèíè-êèðäèýàðûì, ãàíäàñàí?
Ãàòû ìöøòàã îëìóøàì çöëôö öçàðûí áóéèíÿ,
Åé öçö ýöëøÿí, ñà÷û ìèøêè-òàòàðûì, ãàíäàñàí?
Áàäèëÿí ýþíäÿð ñà÷ûí áóéèí ìàíà ùÿð ñöáùäÿì,
Òà êè éàíäûì, êå÷äè ùÿääÿí èíòèçàðûì, ãàíäàñàí?
149
Àøèãèí úÿííàòè-ÿäíè øîë úàìàëûí âÿñëèäèð,
Åé øÿðàáè-êþâñÿðèì, ýåòìÿç õóìàðûì, ãàíäàñàí?
Éàð ö÷öí ùÿð ýóøÿäÿ ìèí äèâ îëóð äöøìÿí ìàíà,
Åé ñÿâàäè-ÿ’çÿìö ìþùêÿì ùÿñàðûì, ãàíäàñàí?
×öí Íÿñèìèäèð áó ýöí ÿééàìè-åøãèí õîñðîâó,
Åé øÿêÿðëÿá, éàðè-øèðèíðóçèýàðûì, ãàíäàñàí?
150
Éàíäûðäû øþâãöí úàíûìû, åé äÿðäÿ äÿðìàí, ãàíäàñàí?
Úàíûìäà úàí ñÿíñÿí, âÿëè, èñòÿð ñÿíè úàí, ãàíäàñàí?
Âÿñëèí øÿðàáûíäàí ìÿíè ñàëäû õóìàðûí ðÿíúèíÿ,
Éàíäû ùÿðàðÿòäÿí è÷èì, åé àáè-ùåéâàí, ãàíäàñàí?
Åé ëöòôè-ùöñíöí êèøâÿðè, éàíäûì, èðèøäèð âÿñëèíÿ,
×öí ñÿíäÿí àðòûã êèìñÿäÿ éîõäóð áó åùñàí, ãàíäàñàí?
Ãàïäû ÿëèìäÿí çöëôöíö úþâðö úÿôàñû ÷îõ ôÿëÿê,
Àøöôòÿéÿì, Ìÿúíóí êèìè çàðö ïÿðèøàí, ãàíäàñàí?
Ðÿ’íà áîéóí øþâãöíäÿí óø ùÿñðÿòäÿ éàíàð ýþçëÿðèì,
Ãàí àüëàøûðëàð ñÿíñèçèí ñÿðâè-õóðàìàí, ãàíäàñàí?
Åé ãþí÷ÿ àüûçëû, ìÿíè éàíäûðäû ùèúðèí òèêÿíè,
Ýÿëýèë êè, ñÿíñèç ãþí÷ÿòÿê äîëäó è÷èì ãàí, ãàíäàñàí?
Åéíèìäÿ ñÿíñÿí ðþâøÿíè, êþíëöì äèëÿð ýþðìÿê ñÿíè,
Åé ùóðèåéí Ðèçâàí èëÿ ùöñíöíäÿ ùåéðàí, ãàíäàñàí?
Úþâðè-úÿôàñû ÷îõ ôÿëÿê òóôàí ýÿòèðäè áàøûìà,
Àíäàí ìÿíè ãóðòàðìàüà, åé Ôÿçëè-ðÿùìàí, ãàíäàñàí?
Ìèøêèí ñà÷ûí çÿíúèðèíÿ âåðäè Íÿñèìè êþíëöíö,
Àéðóõ íÿ ùàúÿòäèð àíà çÿíúèðö çèíäàí, ãàíäàñàí?
151
Ùèëàëÿ äþíäö ãÿìÿð ãàøëàðûí ùèëàëûíäàí,
Áîéàíäû ãàíà ãûçûëýöë éàíàüûí àëûíäàí.
×ÿëÿá ñÿíè íåúÿ øèðèí äîäàãëû éàðàòìûø
Êè, ñÿëñÿáèë óòàíûð ëÿáëÿðèí çöëàëûíäàí.
Àéûí ùèëàëû ÿýÿð÷è ýöíÿøäÿí àëûð íóð,
Áö àéû ýþð êè, ýöíÿø íóð àëûð ùèëàëûíäàí.
Ãàðà áÿíèí íÿ ÿúÿá òöðôÿ ùàëà äöøìöøäöð,
Áó ùàëû áèëìÿéÿíèí ùè÷ ñîðìà ùàëûíäàí.
Òÿâèëäèð ñà÷ûíûí ãèññÿñèâö ñèððè äÿãèã,
ßýÿð èíàíìàç èñÿí ñîð áó íöêòÿ õàëûíäàí.
Íÿ ùöñí îëóð áó, íÿ ñóðÿò, ÿëåéêÿ åéíöëëàù
Êè, ìÿñò îëóð ýþðÿúÿê ÿãë àíûí êàìàëûíäàí.
Úÿôàäà éàíà-éàíà ýþð êè, ìÿí íÿëÿð ÷ÿêèðÿì,
Áó åéíè ôèòíÿëè éàðûí úÿôàëû äàëûíäàí.
Úÿôàëàðû íÿ ãÿäÿð àúû èñÿ, éåéðÿêäèð
Àíûí àúûñû ðÿãèáèí éàüèëÿ áàëûíäàí.
×ÿëÿá Íÿñèìèéÿ ÷öí ÿñêèê åéëÿìÿç áèð øàë,
Íÿ ÿòëÿñèíäÿí óìàð êèìñÿíèí, íÿ øàëûíäàí.
152
Åé öçöí úÿííàòè-ÿäíèí, âåé áîéóí òóáè-ðÿâàí,
Ôÿäõÿëóùà õàëèäóí îíäàí áèëèíäè úàâèäàí.
Çàùèð îëäó ñóðÿòèíäÿí ìÿ’íèéè-öììöë-êèòàá,
Àíäàí èçùàð îëäó ùÿãäÿí áóíúà àéàòö áÿéàí.
Ãàô âÿë-Ãóð’àí éàíàüûíäàí áèëèíäè ýþð áó ýöí,
Éåääè õÿò, ñÿá’öëìÿñàíè îëäó öçöíäÿí íèøàí.
Ñóðÿòèíäÿí çàùèð îëäó ìÿ’íèéè-çàòöë-ÿùÿä,
ßëëÿìÿë-ÿñìàâö òàùàäûð öçöí íóðè-äöõàí.
Ùÿã òÿàëà ÷öí òÿúÿëëè åéëÿäè Òóð öñòöíÿ,
Ìóñèéè-Èìðàí äÿëèëèäèð éÿãèí, ùöñíöí íèøàí.
Ñàÿòè-ëåéëö íÿùàðûí ýþð, áÿéàí ùÿããèíäÿäèð,
Áèëäèì àíû ùÿã áèëèð, ñÿíñÿí éÿãèí úàíö úàùàí.
Úöìëÿ ÿøéà çþâú èìèø ùÿãäÿí ÷ö éåêòà ëàéÿìóò,
Èñòèâà ÿðø öñòöíÿ çàùèð ñèðàò îëäó ÿéàí.
Çàùèð îëäó ñóðÿòèí ùÿã óø êÿëàìöëëàùû ýþð,
Òà áÿéàíè-íÿùíö âÿãðÿá áèëÿñÿí, åé çèíäÿ úàí.
Íàòèã îëäó úöìëÿ ÿøéà Ôÿçëè-ùÿãäÿí àøèêàð,
Ðÿááÿíà, ÿòìÿì ëÿíà íóðÿí òÿàëè ôèëúèíàí.
×öí Íÿñèìè çöëôö õàëûíäàí îõóð öììöë-êèòàá,
Êàøèôè-ÿñðàð îëóáäóð îë çè Ôÿçëè-ìöñòÿàí.
153
Ãèáëåéè-èìàí ýþðöíäö ñÿí áöòè-ÿééàðÿäÿí,
Àôÿðèí îëñóí, ñÿíè íÿ õîø éàðàòìûø éàðÿäÿí?
Ãàíüû áöðúöí éûëäûçûñàí, åé ìÿëÿê, áèëñÿì ñÿíè,
Ìÿíçèëèí ðÿô’ îëäó éöç ìèí êþâêÿáè-ñÿééàðÿäÿí.
Áàøûìà ÷ûõäû õóìàðû ëàéÿçàëè õÿìðèí óø,
Âÿùäÿòèí ïåéìàíÿñèí ÷öí è÷ìèøÿì õöììàðÿäÿí.
×öí áÿéàç èëÿ ñÿâàäûí âàùèä îëäó èëëÿòè,
Ëàøÿðèê îëìàã äèëÿðñÿí, êå÷ áó àüö ãàðÿäÿí.
Éàðÿá, îë ãÿìçÿí îõóí ìèí éåðäÿí àðòûã éåìèøÿì,
Àøèã îëäóð êè, ãàéûòìàéà éåäèýè éàðÿäÿí.
Éàíàüûí øÿì’èíÿ ùöñíö Éóñèôèí ïÿðâàíÿäèð,
×îõ êþíöëëÿð éÿüìàëàíäû ñÿí öçö ìåùïàðÿäÿí.
Èøâÿñèíäÿí ôèòíÿëÿð õÿòì îëäó øÿùëà ýþçëÿðèí,
Êèìñÿíÿ ùÿðôèí îõóìàç àéðóã îë ìÿêêàðÿäÿí.
Øÿì’èíÿ ÷öí éàíìàäû ïÿðâàíÿòÿê çàùèä ñÿíèí,
Ãîé àíû, áàüðû ãàòûäûð ÷öíêè ñÿíýè-õàðÿäÿí.
Ñóôèéè-ïÿøìèíÿïóøóí áàòèíè ñàôè äåýèë,
Îë ãà÷àí ãóðòàðÿñÿðäèð íÿôñèíè ÿììàðÿäÿí?
Âàãòûíà âàð, âàèçà, ãîéüûë ìÿíè þç ùàëûìà,
×àðÿíè ñÿí ñàíà åò, êå÷ ÷àðÿñèç áè÷àðÿäÿí.
Åøã ìèøêèí çöëôöíöí áàüëàäû ìÿíè áÿíäèíÿ,
Ùÿðçÿäèð éåë êèìè ýÿçìÿê, íÿ áèòÿð àâàðÿäÿí?
×ÿðõ ãà÷àí ÷àðïàðÿ ÷àëäû, ìÿí àíà ÷ÿðõ óðìàäûì,
ßëèìÿ ÷àðïàðÿ àëäûì, äþíìÿçÿì ÷àðïàðÿäÿí.
Ðöùè-ãöäñ îëäó Íÿñèìèíèí ùÿãèãÿò ñþçëÿðè,
Âàðëûüûí òÿðù åòäè ÷öíêèì, êÿíäè ÷ûõäû àðÿäÿí.
154
Íóðè-ùèêìÿò çàùèð îëäó ñÿí ïÿðè-ðöõñàðÿäÿí,
Øþ’ëÿ äöøäö àëÿìÿ øîë ïåéêÿðè-ìÿùïàðÿäÿí.
×öí ñÿáà ñåéð åòäè, åé äèëáÿð, öçöí ýöëçàðûíà,
ßíáÿðè-ñàðà òþêöëäö òöððåéè-òÿððàðÿäÿí.
Âÿëâÿëÿ äöøäö úàùàíà, çþùäö òÿãâà ÿùëèíÿ
Ôèòíåéè-äþâðè-ãÿìÿð îë íÿðýèçè-ÿééàðÿäÿí.
Øÿìñè-òàáàíäûð úàìàëûí, çàùèä èäðàê åéëÿìÿç,
Äèäåéè-õÿôôàøà íèñáÿò ýþçëÿðè íÿççàðÿäÿí.
Ñÿ’äè-ÿêáÿðäèð úàìàëûí, âÿñëÿ âàñèë úàí ãóøó,
Òÿë’ ÿòè-ôÿðõÿíäÿ øÿìñö êþâêÿáö ñÿééàðÿäÿí.
×öí Íÿñèìè àáè-ùåéâàí Õûçðè-çèíäÿ èñòÿäè,
Ñÿí äÿõè íóø åéëÿýèë øîë ëÿ’ëè-øÿêêÿðïàðÿäÿí.
155
Ñÿáà ùÿðäÿì ýÿëèð ìèøêèí ñà÷ûí ÷èíö òàòàðûíäàí,
Úàùàíû ÿíáÿðèí åéëÿð íÿñèìè-ìèøêáàðûíäàí.
Íÿ ýöíÿøäèð öçöí, éàðÿá êèì, àíûí óúà Òóðóíäàí
Òÿúÿëëè ýÿëäè éàíäûðäû Êÿëèìèí øÿì’è-íàðûíäàí.
ßýÿð íóðó ÿëà íóðÿí äåýèëñÿ çöëôö ðöõñàðûí,
Íÿ ìÿ’íèäÿí ýöíÿø äîüìóø ñà÷ûí ùÿð òèðÿ òàðûíäàí.
Ìöùèò îëäó âöñàëûí ÷öí ñÿðàñÿð éàáèñö ðÿòáÿ,
Êèìèí ÿãëè õÿáÿð âåðñèí áó äÿðéàíûí êÿíàðûíäàí.
Íÿ êèøâÿðäèð ñà÷ûí ÷èíè ìöáàðÿê ìÿíçèëè-òàëå
Êè, øÿìñè-ëÿìéÿçÿë äîüìóø àíóí ôÿððöõ äèéàðûíäàí.
Èðÿì ýöëçàðû, åé ùóðè, áó ìÿ’íèäÿí öçöíäèð êèì,
Ñÿêèç úÿííÿò ÿéàí îëäó öçöí áàüè-áàùàðûíäàí.
Èêè àëÿìäÿ ìÿãñóäóì âöñàëûíà èðèøìÿêäèð
Êè, âÿñëèíäèð áó äÿðâèøèí ìóðàäû øÿùðèéàðûíäàí.
Ñà÷ûíëà êþíëöìöí ÿùäè âÿôà îëäó âÿôà, ÷öíêèì,
Âÿôà áóéè ýÿëèð äàèì ñà÷ûí ÿùäè-ãÿðàðûíäàí.
ßíÿëùÿãäèð ìöíàúàòûì, ùÿã îëäó áèòäè ùàúàòûì,
Ýÿë, åé Ìÿíñóð îëàí, ãóðòàð áó äàðûí ýèðöäàðûíäàí.
Ãóëàüû àðèôèí òà êèì, Íÿñèìèíèí ñþçöí äèíëÿð,
Ñÿäÿôòÿê èíúèëÿð àüçû äîëàð äöð øàùèâàðûíäàí.
156
Åé éàíàüûíäàí õÿúèë ýöë ëàëåéè-ùÿìðà èëÿí,
Ãàíûìû òþêäö ýþçöí, ùÿð ëÿùçÿ áèð ñåâäà èëÿí.
Êþíëöìö àë èëÿí àëäû, øèìäè úàí èñòÿð ýþçöí,
Áóíúà øûëòàüû íÿäÿíäèð àøèãè-øåéäà èëÿí?
Äèøëÿðèí ÿêñè äöøÿëè ýþçëÿðèì ñåâäàñûíà,
Ëÿ’ë äöøìöøäöð ýþçöìäÿí ëþ’ëþè-ëàëà èëÿí.
Òà ÿáÿä ñåâäàéà âåðäè úàí èëÿ äöíéàâö äèí,
Ùÿð êè, áàçàð åéëÿäè øîë íÿðýèñè-øÿùëà èëÿí.
ßíáÿðè- çöëôöí íÿñèìè ôàø îëàëû àëÿìÿ,
Îäà äöøäö íàôåéè-×èí, ÿíáÿðè-ñàðà èëÿí.
×åøìåéè-ùåéâàí ñóéóíäàí îëìàäû úàíû äèðè
Ùÿð êè, âöñëÿò áóëìàäû øîë ëÿ’ëè-ðóùÿôçà èëÿí.
Ñÿðâ èëÿ øöìøàäö òóáà îëìàñóí øèìäÿí ýåðö,
×öí Íÿñèìè ãàíå îëäó øîë ãÿäè-áàëà èëÿí.
157
Ñÿí ìàíà, äèëáÿð, éåòÿðñÿí, þçýÿëÿð éàð îëìàñûí,
Áèð îëóð éàð èêè îëìàç, èêè çèíùàð îëìàñûí.
Áàüðûìû äîüðàð ôÿðàãûí õàðû, åé úÿííÿò ýöëö,
Íþâáàùàð îëñóí, ýöë îëñóí, àðàäà õàð îëìàñûí.
Äîüðóäóð éàðûí éîëó, äîüðó ãàéûðìà éàðÿäÿí,
Êèì êè, äîüðó éîë âåðÿð, àíûí éåðè äàð îëìàñûí.
Åé ñÿêèç úÿííàòè-ÿäíèí áàüö áîñòàíû öçöí,
Ýöëäÿí àíûí ýöëøÿíè áèáÿðýö áèáàð îëìàñûí!
Êèì êè, äèäàðûíäàí þçýÿ íÿñíÿ èñòÿð, éà äèëÿð,
Éåòìÿñèí ùÿãäÿí íÿñèáè, ÿùëè-äèäàð îëìàñûí!
Ôèðãÿòèí äÿðäè ìÿíè áèõàáö ýèðéàí åéëÿäè,
Äöøìÿíèí þìðö òöêÿíñèí, áÿõòè áèäàð îëìàñûí!
Òóòìóøàì åøãèíëÿ ïåéìàí, ãûëìûøàì ùöñíöíëÿ ÿùä,
Àíäàí þçýÿ ÿùäö ïåéìàí, ãþâëö èãðàð îëìàñûí.
Çöëôöíöí äÿðäèíäÿ, øàùà, àñûëàí Ìÿíñóð èäè,
Ùÿð êè, Ìÿíñóð îëìàäû, çöëôöíäÿ áÿð-äàð îëìàñûí.
Èìäè êè, åéíèíäÿí àéðó êèìñÿ õîø áèìàð èêÿí,
Éàðÿá, îë íÿðýèñäÿí þçýÿ êèìñÿ áèìàð îëìàñûí.
Åé Íÿñèìè, ãûëìà éàðûí ñèððèíè ÿüéàðà ôàø
Òà êè, éàð îëñóí áó ñèððÿ ìÿùðÿì, ÿüéàð îëìàñûí.
158
Ýÿë åé äèëáÿð êè, ãàí îëäó êþíöë åøãèí áÿëàñûíäàí,
Êÿðÿì ãûë, âÿñë èëÿ ãóðòàð ìÿíè ùèúðàí úÿôàñûíäàí.
Òÿàëàëëàù, íÿ äèëáÿðñÿí áó ùöñí èëÿ, áó ëöòô èëÿ
Êè, äèäàðûí íåúÿ ýþðñÿì ýþçöì äîéìàç ëèãàñûíäàí.
Ìÿíè åøã îäóíà àòàí êþíöëäöð, åé íèýàðà êèì,
Éàíàð áàüðûì, àõàð éàøûì ýþçöìöí ìàúÿðàñûíäàí.
Áó êþíëöì äÿðäèíÿ, éàðÿá, íÿ äÿðìàí åéëÿéèì ÷öíêèì,
Ãàòû ùåéðàíäóðóð ùÿð äÿì òÿáèá àíûí äÿâàñûíäàí.
Ëÿáè-ëÿ’ëèí ôÿðàãûíäàí, ìÿíèì ùàëûìû ñîð àíäàí,
Íÿçÿð ãûë öçöìÿ ýþð êèì, ÿéàíäûð êÿùðöáàñûíäàí.
Ìÿíÿ ñöðìÿ êèìè ýþçäÿ àéàüûí òîçó éàðàøûð
Êè, éåýðÿêäèð àíûí òîçó ùÿêèìèí òóòèéàñûíäàí.
Ñà÷ûí ñèíèíäÿ ×èí ìèøêè íåúÿ öçöíö þðòìöøäöð,
Ýþðÿíäÿ ÿíáÿðèí õÿòòèí ãÿëÿì ÷ÿêìèø õÿòàñûíäàí.
Úÿôàäàí ùÿð íÿ êèì êþíëöì ðèçàñûäûð, øÿùà, åéëÿ
Êè, àøèã úþâðèëÿ äþíìÿç äèëàðàìûí úÿôàñûíäàí.
Íÿñèìèíèí òÿíèí øîë ýöí êè, òîðïàã åéëÿéÿ åøãèí,
Ñèíèíäÿí êå÷, íèéàç åøèò ùÿçàðàí ìÿðùÿáàñûíäàí.
159
Øèêàéÿò åéëÿìÿíÿì äèëáÿðèí úÿôàñûíäàí,
Ê’îíóí úÿôàñû ìàíà éåýäöðöð âÿôàñûíäàí.
ßçÿëäÿ úàíûìû åøãèí éîëóíäà ÷öí ãîìóøàì,
Áÿëàñûíû ÷ÿêÿðÿì, äþíìÿçÿì áÿëàñûíäàí.
Íÿ äÿðä èìèø ÿúÿá, åé êþíëöìö àëàí, åøãèí
Êè, àúèç åéëÿäè õÿëãè àíûí äÿâàñûíäàí.
Ãÿìèíäÿí, åé ñÿíÿì, îëäó êþíöë ãàòû ñàéðó,
Ãàíû àíà øÿêÿðèí øÿðáÿòè-øÿôàñûíäàí.
Áÿùàíÿñèç ñàíà ÷öí îëìóøàì ãóë, åé äèëáÿð,
Áó áÿíäÿéè, êÿðÿì åò, ñàòìà, êå÷ áÿùàñûíäàí.
Ìöíÿââÿð åéëÿ âöñàëûíëà, åé ãÿìÿð, ýþçöìö
Êè, ôèðãÿòèí àíû àúûòäû òóòèéàñûíäàí.
Ãàðà áÿíèí êèìè äöøäöì îä öñòöíÿ, éàíàðàì,
Áó àòÿøè àíà ñîð êè, éàíàð ùàâàñûíäàí.
Êèìèí êè, êþíëö äîëàøäû ñà÷ûíëà ãàëóäà,
Àéûðìàç àíû ñà÷ûí çöëôè-äèëðöáàñûíäàí.
Íÿñèìèíèí ñèíèíÿ ýÿë, ãÿìèíäÿí þëÿúÿýèí,
Õîøàìÿäè åøèò, åé äîñò, ìÿðùÿáà – ñèíäÿí.
160
Íèýàðà, êöíòÿ êÿíèçèí ýþâùÿðèñÿí
ßëÿëÿðø-èñòèâàíûí ìÿçùÿðèñÿí.
Ùÿéàòè-úàâèäàí áóëäóã ëÿáèíäÿí,
Ìÿýÿð úÿííàòè-ÿäíèí êþâñÿðèñÿí.
Èêè àëÿì úàìàëûí àøèãèäèð,
Ìÿýÿð ñÿí êàèíàòûí äèëáÿðèñÿí?
Ñàíà äÿéìÿç ìÿòàè-âÿñëè-ìÿùáóá,
Ñÿí, åé ñóôè, ñÿôàñûç ìöøòÿðèñÿí.
Ìöäàì îëñóí ñàíà âÿñëè-äèëàðàì
Êè, ñÿí äèëáÿð éîëóíäà ñÿðñÿðèñÿí.
Ñÿêèç úÿííÿò öçöíäÿí çàùèð îëäó,
Ìÿýÿð ñÿí ÿùëè-öðôàí ðÿùáÿðèñÿí.
Íÿñèìèäèð áó ýöí ñÿððàôè-ìÿ’íè,
Þçöíö áèë êè, çèáà úþâùÿðèñÿí.
161
Ýÿë, åé êþíëöìäÿ úàí, úàíäà áÿäÿíñÿí,
Íÿ úàíäàñàí, ÿúÿá êèì, úàíö òÿíñÿí.
Ñÿíè äèë íåúÿ øÿðù åòñèí, à úàí, êèì,
Íÿ áèëñèíëÿð ñÿíè êèì, úàí, íÿäÿíñÿí?
Öçöí ÷öí ãóë-ùöâÿëëàùö ÿùÿääèð,
Ùÿãèãÿò ìþ’úöçö, ùÿãäÿí ýÿëÿíñÿí.
Âöúóäóí çàòè-ìöòëÿãäèð ìÿýÿð êèì,
Íÿéÿ êèì, áàõàð èñÿì àíäà ñÿíñÿí.
Íÿ éåðäÿíñÿí, ñÿíè ùå÷ êèìñÿ áèëìÿç,
Ìÿýÿð úÿííÿò òÿêè ùöááöëâÿòÿíñÿí?
ßëÿë-ÿðø èñòèâàäàí äÿì óðóðñàí,
Áó ìÿ’íèäÿí êè, ñÿíäÿí îëäó, ñÿíñÿí.
Íÿñèìè ÷öíêè áóëäó õîø ìÿëàùÿò,
Øèðèíäèð ùÿð ñþçö, øèðèíäÿùÿíñÿí.
162
Àëëàù-Àëëàù, íÿ úàí, íÿ äèëáÿðñÿí?!
Àëëàù-Àëëàù, íÿ áÿùðè-ýþâùÿðñÿí?!
Éåðö ýþý ðþâøÿí îëäó öçöíäÿí,
Åé óúà àé, íÿ øÿìñè-õàâÿðñÿí?!
Ñÿëñÿáèë ÿñðèìèø äîäàüûíäàí,
ßúÿá, åé úàí, íÿ àáè-êþâñÿðñÿí?!
Ìöøêö ÿíáÿð ñà÷ûíäàí óòàíäû,
Úàíôÿçà ìöøê, òàçÿ ÿíáÿðñÿí!
Ñóðÿòèí ùöñí è÷èíäÿ âàùèääèð,
Ñÿí áó òþâùèä ö÷öí ìöãÿððÿðñÿí!
Ýöíÿø åéëÿð öçöí ãàòûíäà ñöúóä,
Øîë ñÿáÿáäÿí êèì, àíäàí ÿíâÿðñÿí!
Ýöíö àéû ýÿòèðäè ÷ÿðõÿ ðöõóí
Åé îéóí÷ó ãÿìÿð, õîø îéíÿðñÿí!
Ãàìÿòèíäÿí ãèéàìÿò îëäó çöùóð,
Åé ùåñàáûí ýöíö, íÿ ìÿùøÿðñÿí?!
Íàèì îëäó ñÿíèíëÿ ëÿìéÿçÿëè,
Êèì êè áèëäè êè, ñÿí íÿ úþâùÿðñÿí!
Åé ñèéàì ÿùëèíÿ öçöí óëó åéä,
ßðøè-ðÿùìàíö åéäè-ÿêáÿðñÿí!
Ìöñùÿôèí àéÿòè îòóç èêèäèð,
Úàâèäàííàìÿ, ñÿí íÿ äÿôòÿðñÿí?!
Øÿêÿðèí äàäûíû ýåäèðäè ëÿáèí,
Àëëàù-Àëëàù, íÿ äàäëó øÿêêÿðñÿí?!
Åé Íÿñèìè, úàùàíû òóòäó ñþçöí,
Þâíÿêÿëëàù êè, øàùè-êèøâÿðñÿí!
163
Ñÿíäÿí ìÿíè êèìäèð àéûðàí, ñÿí
Çàùèðäÿ âö áàòèíèìäÿ ñÿíñÿí.
Ùÿã âàùèäè-ëà-øÿðèêö ëÿùäèð,
Ñÿíëèê àðàäàí ýþòöð êè, ìÿíñÿí.
Åé àøèãè-ñàäèã, åéëÿ áèë êè,
Ìÿ’øóãÿ ðÿâàíö ñÿí áÿäÿíñÿí.
×öí çàùèðö áàòèí îëäó âàùèä,
Ùÿì úþâùÿðè-úàíö åéíè-òÿíñÿí.
Áèë ýþâùÿðèíèâö úþâùÿðè îë,
Ýÿð íÿ ùÿúÿðè-ýöùÿðøèêÿíñÿí.
Éàðûí ÿòÿéèí ãà÷ûðäûí ÿëäÿí,
Äöøäöí áó úÿçàéÿ ýþð íÿäÿí ñÿí?
Ôÿðùàä èëÿ Õîñðîâà, Íÿñèìè,
Øèðèí ýÿëèúè øÿêÿðäÿùÿíñÿí.
164
Øîë ïÿðèäÿí âÿñë óìàðñàí, åé êþíöë, äèâàíÿñÿí.
Øÿì’ÿ éàõûëìàã äèëÿðñÿí, íÿ ÿúÿá ïÿðâàíÿñÿí.
Êöíòÿ êÿíçèí ýþâùÿðèíäÿí õÿðú åäÿðñÿí àðèôÿ,
Åé áó ýÿíúèí íÿãäè, ùåé-ùåé áöëÿúÿá âèðàíÿñÿí.
Çöëô ÷þâêàí éàð èëÿ äöøìÿç íèùàí åøã îéíàìàã,
Áàøûíû òîï åéëÿýèë, ìåéäàíà ýèð ìÿðäàíÿ ñÿí.
Ýÿð Õÿëèë îëìàã äèëÿðñÿí éàð èëÿ ýåð÷ÿêëÿéèí,
Äèëáÿðèí éîëóíäà øÿðò ÿââÿë áóäóð êèì, éàíÿñÿí.
Àøèíàéû áèëìÿìèø ñÿí, åé áèëèøäÿí éàä îëàí,
Ìÿ’ðèôÿòäÿí äÿì óðàðñàí, íåéëÿéèì áèýàíÿñÿí.
Úàíëàðûí úàíàíû ñÿíñÿí, åé úàùàíûí ñÿðâÿðè,
Äîüðóñó ïàêèçÿ úþâùÿð, íàçÿíèí úàíàíÿñÿí.
Ãÿìçÿñèíäÿí ôèòíÿëÿð äóðäó, îéàíäû óéõóäàí,
Ñÿí áó óéõóäàí ãà÷àí, åé áèõÿáÿð, îéàíÿñÿí?
Åé Ñöëåéìàí ìÿíòèãèíäÿí ãóø äèëèí þýðÿíìÿéÿí,
Äèâÿ óéìóøñàí, àíóí÷öí òàáåéè-ÿôñàíÿñÿí.
Ýÿë ÿíÿëùÿã ñèððèíè ìåéõàíÿâö ìåéäÿí åøèò,
Åé äöøÿí èíêàðÿ, íè÷öí ìöíêèðè-ìåéõàíÿñÿí?
Åé Íÿñèìè, øîë õóìàðè ýþçëÿðè ôÿòòàí êèìè,
Äàèì ÿñðöêñÿí, ìÿýÿð êèì, íÿðýèñè-ìÿñòàíÿñÿí?
165
Êöëëè ìÿêàíûí ýþâùÿðè, ýþâùÿðè-êàíìûñàí, íÿñÿí?
Óøáó ñöôàòè-ùöñíèëÿ úàíè-úàùàíìûñàí, íÿñÿí?
ßðøèëÿ ôÿðøö êàôö íóí ñÿíäÿäèð, åé ìÿëÿê, áó ýöí,
Êèìñÿ áó ñèððÿ èðìÿäè, øÿðùö áÿéàíìûñàí, íÿñÿí?
Êþâíö ìÿêàíà áàõìàçàì, ÷öí ñÿíè áóëäóì, åé ñÿíÿì,
Èêè úàùàí è÷èíäÿ ñÿí êþâíö ìÿêàíìûñàí, íÿñÿí?
Ìóñà êèìè äèäàðûíû ýþðäö ÿçÿëäÿ ýþçëÿðèì,
Éàõìà ìÿíè áó íàðÿ ýÿë, øÿì’è-çÿáàíìûñàí, íÿñÿí?
Äÿùðè-çàìàí è÷èíäÿ ùå÷ áóëìàäû êèìñÿ áèð äÿõè
Ñÿíúèëÿéèí, áó ëöòô èëÿ äÿùðè-çàìàíìûñàí, íÿñÿí?
Ñÿíäÿ áóëóíäó, ýþâùÿðèí ìÿ’äÿíè ñÿíñÿí, åé ñÿíÿì,
Óøáó úàùàí è÷èíäÿ ñÿí ýÿíúè-íèùàíìûñàí, íÿñÿí?
Ãàøëàðûí èëÿ êèðïèýèí ãÿñä åäÿð öøòÿ úàíûìà,
Áàüðûìû äÿëäè íàâÿêèí, òèðö êàìàíìûñàí, íÿñÿí?
Áîéóíó òóáàéà ñÿíèí íèñáÿò åäÿí íÿ äèë îëà,
Óøáó ãÿðàð èëÿ ÿúÿá, ñÿðâè-ðÿâàíìûñàí, íÿñÿí?
Äöøäö Íÿñèìè åøãèíÿ, ñàéðóâö õÿñòÿ íåéëÿñèí,
Êÿíäè ùÿéàòû êÿíäèäÿí úèñìè-ðÿâàíìûñàí, íÿñÿí?
166
Åé êþíöë, øàä îë êèì, îë ìÿùáóáè-çèáàäûð ýÿëÿí,
Ìåùð èëÿ úàí âåðäèýèí ìàùè-äèëàðàäûð ýÿëÿí.
Äîëäó êþíëöì Êÿ’áÿñè íóðè-ñÿôà èëÿ, éÿãèí
Ùöñíö Éóñèô, õöëãö ßùìÿä, íèòãè Èñàäûð ýÿëÿí.
Íåúÿ ýåòìÿñèí áàøûìäàí ÿãë, êþíëöìäÿí ãÿðàð,
Ýþçëÿðè íÿðýèñ, ëÿáè ëÿ’ëè-ìöñÿôôàäûð ýÿëÿí.
Åëëÿð óéóð ýåúÿëÿð, ìÿí ñöáùÿäÿê àù åéëÿðÿì,
Ùÿìäöëèëëàù êèì, áó ýöí øîë ìàùñèìàäûð ýÿëÿí.
Ýöë éàíàüûí öçðÿ î ñÿá’öëìÿñàíè çöëôäÿí,
Áèëìÿçÿì áàøûìà îë äÿìäÿí íÿ ñåâäàäûð ýÿëÿí.
Äåð Íÿñèìèíè ýþðÿíëÿð éîëëàðûíà ïàéèìàë:
Éåíÿ îë øóðèäÿâö ñÿðìÿñòö øåéäàäûð ýÿëÿí?
167
Äöíéà ÷öí ìöðäàðäûð, èýðÿí êþíöë, ìöðäàðäàí!
Ýöë äåýèë äöíéà, òèêàíäèð, íÿ óìàðñàí õàðäàí?
Äöíéàäà áèð éàð âÿôàëû êèìñÿíÿ ýþðìöø äåýèë,
Ôàðèü îë áàðû, íÿ ùàñèë øîë âÿôàñûç éàðäàí?
Àõèðÿò äàðûíäàí èñòÿ ùÿð íÿ ìÿãñóäóí êè, âàð,
Äöíéàíûí ìèãäàðû éîõäóð, êå÷ áó áèìèãäàðäàí!
Ìöääÿè úþâðö úÿôàñûí ùÿääÿí àøûðäû, âÿëè
Éàð ÿýÿð éàðè ãûëàðñà, ãÿì äåýèë, ÿüéàðäàí.
×öí Íÿñèìè çàùèäèí ùàëûíû áèëäè êèì, íÿäèð,
Ìåéäÿí èêðàù åéëÿìÿç, ãàôèë äåýèë õóììàðäàí.
168
Ãàíû îë ýöíëÿð êè, êå÷äè äèëáÿðè-ÿééàð èëÿí,
Äèëáÿðè-êàôèðíÿùàäö ýþçëÿðè õóíõàð èëÿí?
Ëþâùÿøÿëëàù øîë çàìàí éàðûì ÷ûõà áèìöääÿè,
Ùÿð çàìàí êþíëöìö àëà øÿêêÿðèí ýþôòàð èëÿí.
Òà ìÿíè òÿãäèðè-éÿçäàí åéëÿäè ñÿíäÿí úöäà,
Äèäÿ ýèðéàí, ñèíÿ áöðéàí, ìÿí áó àùö çàð èëÿí.
Áàðû ùÿããà, áèð äÿõè ýþñòÿð ìÿíÿ äèäàðûíû,
Éîõñà êàôèð îëóáàí áåë áàüëàðàì çöííàð èëÿí.
Éàð éîëóíäà ýÿð þëöðñÿì, ùÿã áèëèð, ãàéûòìàçàì,
Ãîðõóðàì ìÿíäÿí äþíöáÿí éàð îëà ÿüéàð èëÿí.
Åé ïÿðèïåéêÿð, ñÿíèí åøãèí ìàíà îëñóí ùàðàì,
Ýÿð äÿõè ñþùáÿò äóòàðñàì ñÿíñèçèí äÿééàð èëÿí.
Åé Íÿñèìè, ñÿí ôÿëÿêèí ýÿðäèøèíäÿí ãÿì éåìÿ,
Øàäëûã ÿíäóùèëÿíäèð, ùÿì ãûçûëýöë õàð èëÿí.
169
Äöøìöøÿì áèéàð, èëàùè, êèìñÿ áèéàð îëìàñûí!
Êèìñÿíèí ùàëû áó ðÿñìÿ ìöøêöëè-çàð îëìàñûí!
Úÿííÿòèí íàçö íÿèìè äèëáÿðèí äèäàðûäûð,
Ùóðö ðèçâàíû ìàíà áèâÿñëè-äèëäàð îëìàñûí!
Òàìó îäóíäàí àúûäûð íàðè-ùèúðèí àøèãÿ,
Êèìñÿíèí úàíûíäà ñÿíäÿí, éàðÿá, îë íàð îëìàñûí!
Ùÿð êèìèí ìÿãñóäó ñÿíäÿí ãåéðè äèäàð îëìàäû,
Òà ÿáÿä ùÿãäÿí íÿñèáè ãåéðè äèäàð îëìàñûí!
Àøèãèí áàüû, ýöëö, ýöëçàðû éàðûí öçöäöð,
Âàðèêÿí éàðûí úÿìàëû, þçýÿ ýöëçàð îëìàñûí!
Îëìóøàì øîë ÷åøìè-áèìàðûí ôÿðàãûíäàí ñÿãèì,
Êèìñÿ øîë áèìàðà ìÿíäÿí þçýÿ áèìàð îëìàñûí!
Àøèãèí ìèøêè-òàòàðû çöëôè-éàðûí áóéèäèð,
Îäà éàíñûí íàôåéè-×èí ìèøêè-òàòàð îëìàñûí!
Êèì êè, áàçàð åòìÿäè çöëôöíäÿ éöç ìèí úàí èëÿ,
Òà ÿáÿä âÿñëèíëÿ àíûí ùè÷ áàçàð îëìàñûí!
Êÿøôè-ÿñðàðûíäàí àíûí éàíàðàì, ñÿáð åéëÿðÿì,
Äåìÿçÿì ÿüéàðà òà êèì, êÿøôè-ÿñðàð îëìàñûí!
Áàüðûìû éàíäûðäû ùèúðèí õàðû, åé úÿííÿò ýöëö,
Áöëáöëöí áàüðûíäà ýöëäÿí ùÿðýèç îë õàð îëìàñûí!
Êèì êè, áèäàð îëìàäû åøãèíäÿ ùÿð øÿá òà ñÿùÿð,
Îë éàëàí÷û ìöääÿèíèí áÿõòè áèäàð îëìàñûí!
170
Úàíôÿçà ëÿ’ëèí ìåéèíäÿí ôèðãÿò àéûðäû ìÿíè,
Éàðÿá, îë ïàêèçÿ ìåéäÿí êèìñÿ ùóøéàð îëìàñûí!
Òóòìóøàì ìåùðèíäÿ ïåéìàí, ãûëìûøàì ùöñíöíäÿ ÿùä,
Ìåùðè-åøãèí ëÿìéÿçÿë áèÿùäö èãðàð îëìàñûí!
Åé Íÿñèìè, êèì êè, ñàô îëìàç çÿðè-õàëèñ êèìè,
Äèëáÿðèí åøãèíäÿ ñàôè ùÿì÷ö äèíàð îëìàñûí!
171
Øÿùà, êþíëöí ùÿìèøÿ áèãÿì îëñóí,
ßëèíäÿ äàèìà úàìè-Úÿì îëñóí.
Ýöëö ëàëÿ úàìàëûíäàí õÿúèëäèð,
Éöçöí éàçû ùÿìèøÿ õöððÿì îëñóí.
Ñàíà åéøö íèøàòö êàìèðàíè,
Ùÿñóäóí äÿðäè ÷îõ, þìðö êÿì îëñóí.
Äÿôö ÷ÿíýö úèüàíÿ, íàéö òÿíáóð
Äöçöëñöí äàèìà çèëö áÿì îëñóí.
Ñÿíè ñåâÿíëÿðÿ åéøö òàìàøà,
Ñÿíè ñåâìÿéÿí ãÿì ùÿìäÿì îëñóí.
Ìÿíè ýÿð úþâðè-ùöñíöí þëäöðöðñÿ,
Ñÿíèí þìðöí òÿíàáû ìþùêÿì îëñóí.
Ðÿãèá ìÿíäÿí ñîðàð: íÿíäèð ñÿíèí éàð?
– ßçèçèìäèð, öìèäèìäèð, íÿì îëñóí?
Ýÿòèð îë áàäÿíè, ÷öí ùÿìäÿì îëäóã,
È÷ÿëèì òà êèì, îë ñöáùè-äÿì îëñóí.
Íÿñèìè õÿñòÿäèë ùèúðèíäÿí þëäö,
Ãîé îë áè÷àðÿíè òà ìÿùðÿì îëñóí.
172
Àëèíÿ âåðìèøÿì êþíöë, àëè ÷îõ àëÿ äöøìÿñèí,
Éàíàüûíûí ãûçûëýöëö öñòöíÿ æàëÿ äöøìÿñèí.
Çöëôö óçóí ãÿñèäÿäèð, êèìñÿ èðÿìÿç óúóíà,
Ôèêðè õÿòà, äèëè ãûñà ãèéë èëÿ ãàëÿ äöøìÿñèí.
Êèðïèýèíèí ÿñèðèéÿì øîë àëà ýþçëö ôèòíÿíèí,
Êèìñÿ àíûí õÿéàëûíûí àëûíà àëÿ äöøìÿñèí.
Ñà÷û ãàðàñûíûí ãÿìèí îë íÿ áèëèð êè, ÷ÿêìÿäè,
Ñèð áèëÿíÿ éåòÿð áó ñþç, àíúà ñóàëÿ äöøìÿñèí.
Ìöíêèðèí ÿýðè ýþçëÿðè öçöíÿ áàõìàñûí àíûí,
Êÿìíÿçÿðèí éàâóç ýþçö ùöñíè-úÿìàëÿ äöøìÿñèí.
Åøãèëÿ ÷öíêè ýÿëìèøÿì àëÿìÿ, ãîéìàçàì àíû,
Òÿðêèíè óð äåéÿí ìàíà úöðìö âÿáàëÿ äöøìÿñèí.
Õÿëâÿòè-ÿðáÿèí èëÿ êèìñÿ èðèøìÿäè ùÿãÿ,
Çþùäö ñÿëàùÿ ìåéë åäÿí ôèêðè-ìÿùàëÿ äöøìÿñèí.
Ùöñíäÿ ùÿãã àíûí êèìè áèð äÿõè úàí éàðàòìàäû,
Ùóðèéÿ áÿíçÿäÿí àíû âÿùìö õÿéàëÿ äöøìÿñèí.
Äöøäö êÿìÿíäè-çöëôöíÿ êþíëö Íÿñèìèíèí, íåúÿ
Úàíû áó ðÿñìÿ éàíìàñûí? Êèìñÿ áó ùàëÿ äöøìÿñèí!
173
Êèì äèëÿðñÿ ýþðìÿéÿ òÿùãèã ðÿùìàí ñóðÿòèí,
Ýÿëñèí îë ýþðñöí éÿãèí úàíàí èëÿ úàí ñóðÿòèí.
Ìöíêèð îëìà áó ñþçÿ, âàðóá êÿëàìöëëàùäà ýþð,
ßùñÿíè-òÿãâèì èëÿ ýþñòÿðäè ðÿùìàí ñóðÿòèí.
Ìÿí-ÿðÿôíà ùþêìèëÿ þç íÿôñèíè ýÿð áèëìÿñÿí,
Ùÿã áèëèð ñÿíäÿí àéûðìàç êèìñÿ ùåéâàí ñóðÿòèí.
Êöíòÿ êÿíç ÿñðàðû ìÿõôè ãàëìàñûí äåéèá ôÿãèù,
Âåðäè óø àäÿì ëèáàñûíäà ñàíà úàí ñóðÿòèí.
Òà êè, ÿìðóëëàù ãûëûíúû áîéíóíà äöøìÿê ö÷öí,
Çàùèäè ýþð êèì, þðöíìöøäöð ìöñÿëìàí ñóðÿòèí.
Äàèìà ÷öíêè Íÿñèìè ùÿã ýþðöð ëàðåéáÿ ôèù,
Äèëáÿðè öçöíäÿ, áèëëàù, ýþðäö ðÿùìàí ñóðÿòèí.
174
Ñóðÿòèí íÿãøèíè éàçäû, äåäè ðÿááöë-àëÿìèí:
Ùàçèùè úÿííàòè ÿäíè ôÿäõóëóùà õàëèäèí.
Ýþçöíÿ âÿííÿúìó éàçäû, ãàøûíà âÿííàçèàò,
Àëíûíà íÿñðöí ìèíàëëàù, ýþðöíöð åéíöë-éÿãèí.
Ñèäðåéè-òóáà áîéóíäóð, ñÿðâè-ùÿããèí ùÿããèíÿ,
Öçöíÿ âÿøøÿìñ ýÿëäè, ñà÷ûíà ùÿáëöëìÿòèí.
Øÿ’íèíÿ ÿëùÿìäöëèëëàù ýÿëäè ùÿãäÿí áÿééèíàò,
Ëÿáëÿðèí éàäûíà ìöíçèë îëäó ìèí ìàè-ìÿèí.
Êàôö íóíóí ùÿð íÿ êèì, ýÿëäè âöúóäà çöáäÿñè,
Ñàáèò îëäó êèì, ëÿáèíäèð ìöùáèòö ðóùèë-ÿìèí.
Ëàøÿê îëäó ÷öí ñÿí îëäóí ãèáëÿýàùè-àøèãàí,
Âÿñúóäó ÿìðèíè ùÿãäÿí áèëìÿéÿíëÿð áÿñ ëÿèí.
Åé Íÿñèìè, ÷öí åøèòäè áó Öòàðèä íÿçìèíè,
Úàìÿñèí ÷àê åòäè îë äÿì îäà ñàëäû äÿôòÿðèí.
175
Ýÿëýèë êè, íóðè-äèäÿ úÿìàëûíäàäûð ñÿíèí,
Äþâðè-ãÿìÿðäÿ ôèòíÿ ùèëàëûíäàäûð ñÿíèí.
Àüçûí ÷ö ìèì, çöëôö ãàøûí íóíö äàë èìèø,
Êþíëöì ùÿìèøÿ ìèì èëÿ äàëûíäàäûð ñÿíèí.
Çöëìÿò è÷èíäÿ ÷åøìåéè-ùåéâàí èìèø ëÿáèí,
Õûçðûí ùÿéàòû àáè-çöëàëûíäàäûð ñÿíèí.
Àôàãû äóòäó èøâåéè-ùöñíöí ìÿëàùÿòè,
Øîë ôèòíÿäÿí êè, ìÿðäöìè-àëûíäàäûð ñÿíèí.
Òà ðóçè-ùÿøð íóðè-ùèäàéÿòäèð, åé ñÿíÿì,
Ìöñùÿôè-ëÿìéÿçÿë êè, úàìàëûíäàäûð ñÿíèí.
Õÿòòèí ùåñàáûíû áèëÿí ÿùëè-êÿëàìà ñîð
Øîë àéÿòèí êè, íþãòåéè-õàëûíäàäûð ñÿíèí.
Èñòÿð Íÿñèìè âÿñëèíè ùÿãäÿí êþíöë èëÿ,
Îíóí ìóðàäö êàìû âöñàëûíäàäûð ñÿíèí.
176
Äþíìöøÿì ãÿìäÿí ùèëàëà øîë ìÿùè-òàáàí ö÷öí,
Ãûëìûøàì ãóðáàí áó úàíû øîë øÿùè-õóáàí ö÷öí.
Çöëô äàüûòìûø ðöõ öçðÿ, þðòÿð èìàíû, ìÿýÿð
Ðóìà ýÿëìèø êàôèðè-×èí ãàðÿòè-èìàí ö÷öí?
Ýÿð÷è åùñàíû úÿôàäûð éàðûíà éàðûí ìöäàì,
Äàèìà øöêð åéëÿðÿì øîë äàèìöë-åùñàí ö÷öí.
Ýþâùÿðè êàíûíäà áóëäó, ùÿð êè, áóëäó úþâùÿðè,
Úþâùÿðè îë, úþâùÿðè áóë, úþâùÿðè ùÿð êàí ö÷öí.
Äöø ìöùèòè-åøãÿ, èñòÿ ëþ’ëþè-øÿùâàðûíû,
Úàíûíû äÿðéàéà àòìà ýþâùÿðè-öììàí ö÷öí.
Åøã ìåéäàíûíäà ùÿð êèì îëìàäû Èñôÿíäèéàð,
Áÿëêÿ Ñþùðàá îëìàäû øîë Ðöñòÿìè-äÿñòàí ö÷öí.
×öí ëÿáèí àáè-ùÿéàòû ùàñèë îëäó Õûçðà òÿê,
Çöëì îëà çöëìàòà âàðìàã ÷åøìåéè-ùåéâàí ö÷öí.
Ýÿð÷è òþêäö èøâÿñè øèðèí äîäàüûí ãàíûìû,
Øÿð’èëÿ êèìäèð ñîðàí éàðüóéó éöç ìèí ãàí ö÷öí.
Åé Íÿñèìè, Ôÿçëè-ùÿãäÿí ÷öí ãÿíèñÿí, ôàðèü îë,
Ýþð áó äþâðàíû, ãàéûðìà ýÿðäèøè-äþâðàí ö÷öí.
177
Íóíè-åéíèí âÿùéèíÿ ùÿãäÿí èøàðÿòäèð áó ýöí,
Ëåéëÿòöë-ìå’ðàúà çöëôöíäÿí èøàðÿòäèð áó ýöí.
Ñÿëñÿáèëèíäÿí ýÿë, åé ñàãè, è÷èð àðèôëÿðÿ,
×öíêè áàéðàì îëäóâö ùÿúúè-çèéàðÿòäèð áó ýöí.
Õóáëàðûí èãëèìèíè äóòäó úàìàëûí ùöñí èëÿ,
Åé ÿìèðè õóáëàðûí, äþâðè-ÿìàðÿòäèð áó ýöí.
Åé ôÿãèù, åíäè ñÿìàäàí àðèôÿ ìàè-òÿùóð,
Øöáùÿäÿí àðûí êè, ÿééàìè-òÿùàðÿòäèð áó ýöí.
Åé âåðÿí éàðûí âöñàëûí êöíôÿêàíûí âàðûíà,
Ýþð êè, áåé’èíäÿí íåúÿ êöëëè õÿñàðÿòäèð áó ýöí.
Âåðìèøÿì êþâíö ìÿêàíû äèëáÿðèí äèäàðûíà,
Øîë òèúàðÿòäÿí óëó ãàíãû òèúàðÿòäèð áó ýöí.
Êèì êè, ùÿããèí ñóðÿòèí öçöíäÿ çàùèð ýþðìÿäè,
Àäû éàð þíöíäÿ ýþçñöç, áèáÿñàðÿòäèð áó ýöí.
Çÿðãö òÿçâèðèí ÿñàñû îëäó, åé çàùèä, õàðàá,
Åøãÿ ìå’ìàð îë êè, ìÿ’ìóð îë èìàðÿòäèð áó ýöí.
Ùÿøðö íÿøðèí ñàÿòè ýÿëäèâö ùÿì éþâìöëùåñàá,
Óéãóäàí îéàí êèì, îë ýöíäÿí èáàðÿòäèð áó ýöí.
Éóúà éåðäÿí äÿì óðàí øåéõö ôÿãèùÿ ýÿë äå êèì,
Ìöääÿèíèí ùþðìÿòè ùÿãäÿí ùÿãàðÿòäèð áó ýöí.
Äàìóíóí’ íàðûíäà, øÿêñèç éàíÿñÿðäèð òà ÿáÿä,
Êèì êè, åøãèí àòÿøèíäÿí áèùÿðàðÿòäèð áó ýöí.
Åé Íÿñèìè, ùÿã Ñöëåéìàí ìöëêöíö âåðäè ñàíà,
Ùÿð ñþçöí ìèí Àñÿôè-ñàùèáâÿçàðÿòäèð áó ýöí.
178
Àëÿìè ãûëäû ìöíÿââÿð, øîë öçö ìàùû ýþðöí,
Ãöäðÿòöëëàùäûð úàìàëû, ãöäðÿòöëëàùû ýþðöí!
Õóáëàðûí øàùû ÿçÿëäÿí øîë ñÿíÿìäèð òà ÿáÿä,
Äþâëÿòè-ùöñíö ìöõÿëëÿä õóáëàðà øàùû ýþðöí!
“Ìþ’ìèíèí ìèð’àòû ìþ’ìèíäèð”, äåäè Õåéðöëáÿøÿð,
Ýöçýöéè-ñàôè äóòóí, ýöçýöäÿ Àëëàùû ýþðöí!
Çàùèäèí ìÿòëóáó úÿííÿò, àøèãèí ìÿãñóäó éàð,
Ðàùû àíûí ùÿãìèäèð, éà àøèãèí ðàùû, ýþðöí?
Ðàçûìû ôàø åòäè àùûì, àëÿìÿ ÷àõäû ìÿíè,
Àøèãè ðèñâà ãûëàí øîë ïÿðäÿäÿð àùû ýþðöí!
Õàêè-äÿðýàùûíäàí îëäó ùÿð áÿñèðÿòëö áÿñèð,
Åé íÿçÿð ÿùëè, ýÿëèí øîë õàêè-äÿðýàùû ýþðöí!
Çöëô èëÿ ðöõñàðûíû ùÿð êèìñÿ êèì, ýþðäö, äåäè:
Øàì èëÿ áèð éåðäÿ úÿì îëìóø ñÿùÿðýàùû ýþðöí!
Ïèðè-Êÿí’àíûí ÿçèçè, Ìèñðè-ùöñíöí Éóñèôè,
Öçöíÿ áàõûí, çÿíÿõäàäûíäàêû ÷àùû ýþðöí!
Ýþçëÿðè, ãàøû, ðöõö, çöëôö ÷ÿðèäèð ùöñíöíÿ,
Ëÿøêÿðè éÿüìà÷û øîë ôÿòòàí øÿùÿíøàùû ýþðöí!
ßíáÿðÿôøàí úÿ’äè-çöëôöí àðçóëàð êþíëöì àíûí,
Øîë óçóí ÿíäèøÿéÿ áó äÿñòè-êóòàùû ýþðöí!
Äèëáÿðèí éîëóíäà õàê îëäó Íÿñèìèíèí àäû,
Ùÿããÿ ìèííÿò, øîë ôÿãèðèí ùÿøìÿòö úàùû ýþðöí!
179
Úàí ùÿìèøÿ îë ýöíÿø ðöõñàðà äþíäÿðìèø öçöí,
Øåø úÿùÿòäÿí øîë áöòè-ÿééàðà äþíäÿðìèø öçöí.
Êÿ’áÿäÿí äþíäÿðäè öçöí êèì êè, ýþðäö öçöíö,
Ýþð íÿ ýþé÷ÿê ãèáëåéö äèâàðà äþíäÿðìèø öçöí.
Áà âöúóä îë êèì, òþêÿð ãàíûìíû ÷åøìè-ìÿñò èëÿ,
Ýåúÿ-ýöíäöç íÿðýèñè-õóíõàðà äþíäÿðìèø öçöí.
Àøèãèí öçö ùÿìèøÿ äèëáÿðÿ ãàðøû äþíÿð,
Àáèäè ýþð êèì, íåúÿ äèâàðà äþíäÿðìèø öçöí.
Èíúÿ çöëôöí áÿíäèíÿ êþíëöì äîëàøìûøäûð, âÿëè
Ýàùè-ýàù øîë òöððåéè-òÿððàðà äþíäÿðìèø öçöí.
Úàí ãóøóíó ó÷óðàíäà áóëäó èìàí ùÿð êèì îë,
Úàíö äèëäÿí îë ïÿðèðöõàñàðà äþíäÿðìèø öçöí.
Åé Íÿñèìè, êàèíàòûí ùàëûíà ñÿí áàõìà êèì,
×öíêè úàíàí äàèìà äèëäàðà äþíäÿðìèø öçöí.
180
Åé ëÿáèí àáè-÷åøìåéè-ùåéâàí,
Òÿë’ÿòèíäÿí õÿúèë ìÿùè-òàáàí!
Ãàìÿòèíäÿí ãèéàìÿò îëäó çöùóð,
Åééöùÿííàñ, ÿëëÿìÿë-Ãóð’àí.
Ùÿã êÿëàìû öçöí áÿéàíûäûð,
ßíçÿðóíà áèñóðÿòèð-ðÿùìàí!
Àëèìöë-åëì úöìëÿ ÿøéàñàí,
Ìà ëÿíà ãåéðÿêöì âÿëà äÿééàí.
Çàùèðö áàòèí, ÿââÿëö àõûð
Ñÿíäÿí þòðö çöùóðè-øÿðùö áÿéàí.
Çàòè-ìöòëÿãñÿí, åé õöúÿñòÿëèãà,
Êöíòö êÿíçèí áÿéàíû îëäó ÿéàí.
Êöôðö èìàí ñöôàòû çöëôö ðöõöí,
Áèëìÿéÿí êöôðö áèëìÿäè èìàí.
Ñèððè-òþâùèäÿ èðìÿäè ìöíêèð,
Àäÿìÿ ñÿúäÿ ãûëìàäû øåéòàí.
Ùÿããè áèëäè, Íÿñèìè, ùÿãã èëÿäèð,
Ùÿã áèëÿíÿ íÿäèð áó ìöëêè-úàùàí?
181
Ëÿ’ëèíäÿí àõûð, åé úàí, ÷åøìÿéè-àáè-ùåéâàí,
Ýÿë Õûçðà ñîð êèì, è÷äè îëäóâö ìÿñòö ùåéðàí.
Ñÿíè áó ùöñí èëÿ åé, êèì ýþðäö éåðäÿ, ýþéäÿ,
Áó ëöòô èëÿ ñÿíÿ úàí ùÿãäÿí èðèøäè áöðùàí.
Âÿñëèí ùÿéàòû ýÿëäè, ÿééàìè-âÿñë èðèøäè,
Ôèðãÿò âöñàëà äþíäö, ýåòäè áó àúû ùèúðàí.
Ùöñíöí òÿúÿëëèñèíäÿí äöøäö úàùàíà øþ’ëÿ,
Åé ïÿðòþâè-õóäàéè, ñÿíñÿí ÷ö íóðè èìàí.
Äîüäó ýöíÿø úàìàëûí íóðó úàùàí è÷èíäÿ,
Àëÿìäÿ øÿê äåéèë êè, ñÿíñÿí ÷ö ìàùè-òàáàí.
Äöíéàâö öãáà, åé úàí, ùöñíöíÿ âàëåù îëäó,
Ìÿ’øóãÿäÿí ÷ö èðäè ùÿì ëöòô èëÿ, ùÿì åùñàí.
Ñÿá’öëìÿñàíè îõóð ùÿð äÿì öçöí ýöíöíäÿ,
Ùöñíöíäÿ þéëÿ áèë êè, àøêàðà îëäó Ãóð’àí.
×öí õóáëàðûí ÿìèðè ñÿíñÿí, Íÿñèìè, èìäè
Ñÿíñÿí úàùàí è÷èíäÿ áó ýöí ÿìèðè-õóáàí.
182
Áó úàí ïÿðâàíÿäèð, éàíûð úàìàëûí øÿì’è òàáûíäàí,
Êþíöë äàðöëãÿðàð îëäó ïÿðèøàí çöëôö òàáûíäàí.
Ùÿéàòû Õûçð èëÿ Èñà áèëèð, àðèô íåúÿ áóëäó,
Ðöìóçè-åøã èëÿ èðäè äîäàüûí åéíè-àáûíäàí.
ßúÿá úèìè, ñÿàäÿòäèð êèìÿ êèì, ïÿðäÿ ðÿô îëäó,
Äö àëÿì äîëäó øþâãöíäÿí, ýöíÿø ÷ûõäû ùèúàáûíäàí.
Ìöíÿúúèì, çàùèä èíàíìàç êè, ñÿíñÿí ÿùñÿíè-òÿãâèì,
ßçÿëäÿí òà ÿáÿä îëäó ÿéàí ùöñíöí êèòàáûíäàí.
Öçöí íóðó øîë àòÿøäèð êèì, àíû áèëìÿäè çàùèä,
Øÿúÿðäÿí Ìóñàéà èííè-èíÿëëàùäûð õèòàáûíäàí.
Ñóñóç, ùÿì àú, éóõóñóç áÿðèééÿ ÷ÿêäèðèð ùöñíöí,
Ýèðÿì Áåéòöë-ùÿðàì è÷ðÿ, ãûëàì òà ñÿúäÿ áàáûíäàí.
Ìÿíè øîë ìöääÿè ñàíûð èðàüàì éÿ’íè òàïóíäàí,
Çÿùè úàùèë êè, ãÿôëÿòäÿí îéàíìàç ãàëäû õàáûíäàí.
Íÿñèìè íåúÿ âÿñô åòñèí êè, ùöñíöí áèíÿùàéÿòäèð,
Òóòóëäó äèëè ÿôëàêûí, ñóàë åòäèì, úàâàáûíäàí.
183
Äÿìè-Èñà ýÿëèð äîäàüûíäàí,
Àé êèìè íóð àõàð éàíàüûíäàí.
Çöëôöíöí òåéëÿñàíû øîë ýåúÿäèð
Êè, ýöíÿø íóð àëûð ÷ûðàüûíäàí.
Éàíÿñÿðäèð áó äàüö ùÿñðÿò èëÿ
Êèì êè, éàíìàç áó åøã äàüûíäàí.
Ãàìÿòè øîë øÿúÿð äåýèë êè, éàíà
Ùÿð êèøèíèí ÷ûðàüû éàüûíäàí.
Åøã ÿëèíäÿí äîëó ÿéàã è÷ÿðÿì,
Ùÿì áóäóð óìäóüóì ÿéàüûíäàí.
Ñàüà äÿéøèðäè ñîëóíó, ùÿããà,
Ñîëóíó êèì êè, áèëäè ñàüûíäàí.
Ýÿëäè Ìóñàéÿ ëÿíòÿðàíè úàâàá,
ßðèíè âÿõòè Òóð äàüûíäàí.
Úàí íÿ ãóøäóð êè, ãóðòóëà äåéÿñÿí
ßíáÿðèí çöëôöíöí äóçàüûíäàí.
Ýþçëÿðèíèí ãàðàñû, ùÿì àüû,
Ôÿðã åäèëìÿç ãàðàñû àüûíäàí.
Çöëôöíöí õîøíÿôÿñ Íÿñèìè êèìè
Ýÿëìÿäè áèð ãóáàð àéàüûíäàí.
184
Áó òöðôÿ øÿì’è ýþð êè, àõàð øÿêÿð äîäàüûíäàí,
ßúÿá êè, ìöíôÿèë îëìàç ãÿìÿð éàíàüûíäàí!
Áÿíþâøÿ çöëôöíÿ áàòèë òÿøÿááöù åòäè þçöí,
Ñÿáà, ÷ûõàð áó õÿéàëû àíûí äÿìàüûíäàí.
Ùÿìèøÿ ñÿðâè-ñÿùèíèí áóäàüû áèáÿð îëóð,
Ýþðöí áó ñÿðâè êè, ñóñÿí áèòÿð áóäàüûíäàí.
Çÿìàíÿ çöëôö ðöõöíäÿí áÿëàéÿ ñàëäû ìÿíè,
Ùÿì îë çàìàí êè, ñå÷èëäè ãàðàñû àüûíäàí.
Ãÿðèüè-áÿùðè-ãÿì åòäè ìÿíè áó øèâÿ èëÿ,
Ýÿëèð òÿôÿððöú åäÿð ùÿð çàìàí ãûðàüûíäàí.
ßýÿð àéàüûíà äöøìÿê ìàúàëûì îëñàéäû,
Äÿõè ýþòöðìÿç èäèì áàø àíûí àéàüûíäàí.
Çÿìàíÿ ÷åøìè-÷ûðàüû, Íÿñèìè, éàðûíäûð,
Ýÿòöð ÷ûðàüûíû éàíäûð àíûí ÷ûðàüûíäàí.
185
Òÿúÿëëè äóòäó àôàãû úàìàëûí øÿì’è-òàáûíäàí,
Ìÿýÿð êèì, òÿë’ÿòèí àéû ÿéàí îëäó íèãàáûíäàí.
Íÿ ùóðè÷þùðÿñÿí, ñàãè, ìöòÿùùÿð úèñìè-ðóùàíè
Êè, úàí ñÿðìÿñòö äÿíý îëäó ëÿáè-ëÿ’ëèí øÿðàáûíäàí.
Ìÿýÿð ÿøðàòè-ñàÿòäèð ãàøûíëà êèðïèýèí, çöëôöí
Êè, ùåéðàí îëäó ùàñèáëÿð áó Ãóð’àíûí ùåñàáûíäàí.
Èòàáû øþéëÿ øèðèíäèð äîäàüûí èøâÿ âÿãòèíäÿ
Êè, àøèã úàí éàüàð ñàíóð àíûí íàçö èòàáûíäàí.
Úàìàëûí ìöñùÿôè, éàðÿá, íÿ ýþéäÿí ìöíçèë îëäó êèì,
Èêè ùÿðô îëäó êàôö íóí îíóí ùöñíö êèòàáûíäàí.
Ýþçöí äþâðàíè-àëÿìäÿí ýþòöðäö çþùäö òÿãâàéû,
Ìÿýÿð àõûðçàìàí îëäó, îéàíäû ôèòíÿ õàáûíäàí?
Ùöâÿëëàùöñ-ñÿìÿä ñþéëÿð õÿòèí, ÿëùÿìäöëèëëàù êèì,
Öçöíäÿí ïÿðäÿ ðÿô îëäó, ýöíÿø ÷ûõäû ùèúàáûíäàí.
Úÿÿëíà ñàáèò îëäó êèì, äîäàüûí âÿñôèíè ñþéëÿð
Êèì, îëäó êöëëè-øåé’öí ùÿéé äîäàüûí åéíè-àáûíäàí.
À÷ûëäû çöëôö õàëûíäàí ìàíà èìàí-äèí áàáû,
Áó ùÿðôö íþãòÿéè ýþð êèì, íÿëÿð ôÿòù îëäó áàáûíäàí.
ßýÿð÷è çèêðè-òÿñáèùèí ñàâàáû ÷îõäóð, åé çàùèä,
Ìÿí îíó åøãÿ äÿýøèðäèì, àíûí êå÷äèì ñàâàáûíäàí.
Íÿñèìè ÷öí âöñàëûíäàí èðèøäè úÿííÿòö ùóðà,
Íÿ ìÿùøÿðäÿí ùåñàá åéëÿð, íÿ äàìóíóí ÿçàáûíäàí.
186
Úàíè-àëÿìñÿí, ÿéà ñèìèíçÿíÿõ, ÿáðóêàìàí
Êèì, úàìàëûí ìöñùÿôèíäÿí êþíöë îëäó ñÿá’ÿõàí.
Íóðè-÷åøìè-ÿùëè-äèëñÿí, éà ùÿéàòè-úàâèäàí,
Éà êÿëàìè-íàòèã, åé øàùè-úàùàíè-ëàìÿêàí.
Ñóðÿòèí úÿííÿò, ëÿáèí êþâñÿð, ñþçöí àáè-ùÿéàò,
Ùÿð êèì è÷äè îë øÿðàáû, îëäó ùÿééè-úàâèäàí.
Ñóðÿòèí àéèíÿñèíäÿ ùÿããè çàùèð ýþðìÿéÿí,
Úàùèëè-áÿëùöì-ÿçÿëäèð îë ëÿèíè-áèçÿáàí.
ßùñÿíè-ñóðÿòìèñÿí éà, ìÿçùÿðè-ôÿçëè-èëàù
Êèì, úàìàëè-ùöñíöíÿ ïèðö úàâàíäûð úàíôÿøàí.
Âàñèë îëàí îë ùÿáèáÿ áóëäó âÿñëè-äàèìóí,
Àøèãö ìÿ’øóã áèðäöð, ýþð êÿìàëè-àøèãàí.
Òà úàìàëûí ìöñùÿôèí ýþðäö Íÿñèìè, åé íèýàð,
Õàëö õÿòòöí ñèððèíè ÿç Ôÿçëè-ùÿã ãûëäû ÿéàí.
187
Íÿ ùöñí îëóð êè, éàéûëìûø áóíúà ùöñíèéàò àíäàí,
Íÿ ñóðÿòäèð êè, îõóðëàð áó èñìè åéíè-çàò àíäàí.
Çÿùè ïàêèçÿ ýþâùÿð êèì, íÿ ùöñíö õÿòòö õàë îëìóø,
Ñÿêèç úÿííÿò ÿéàí îëäó áó ñÿá’è-ñöíáöëàò àíäàí.
Ãàøóí íóí âÿë-ãÿëÿì, ãÿääèí òÿáàðÿê ÿùñÿí, åé äèëáÿð,
Ìöáàðÿê íöñõÿäèð âÿúùèí îõóð âÿííàçèàò àíäàí.
Öçöí åéäèíÿ òà èðäèì, ñÿéàìè-ùèúð ìÿùâ îëäó,
Éåíÿ ÿééàìè-âÿñë îëäó, òöêÿíäè ùèúðèéàò àíäàí.
Úàìàëûí õóáëóüó ãÿñðè-ôÿëÿêäÿí þéëÿ ÿ’ëàäûð,
ßýÿð áèð ýöí ýöçàð åòñÿ, ìÿëÿê òþêÿð ãàíàò àíäàí.
Ùÿð îë ñóôè êè, áó ùöñíÿ èáàäÿò ãûëìàäû úàíäàí,
Þçöíö ëÿ’íÿòÿ áàíäûð, íàìàçûí îäà àò àíäàí.
Íÿñèìè, ýÿë ñöúóä åéëÿ áÿ-âÿúùöëëàùÿ êè, ùÿãäèð,
Àíûí øÿ’íèíäÿ ýÿëìèøäèð áó ìóíúà âÿñúöäàò àíäàí.
188
Îë ïÿðèïåéêÿð êè, òàúè-ñÿëòÿíÿò áàøûíäàäûð,
×èíö Ìà÷èíè ìöñÿõõÿð åéëÿìÿê áàøûíäàäûð.
Òóòèéàéè-÷åøìè-áèíàäûð àéàüû òîðïàüû,
Ñÿúäÿýàùè-àðèôàí îë ãþâñöíöí ãàøûíäàäûð.
Áó ãÿìÿð äþâðöíäÿ ùÿðýèç ýþðìÿñèí øàùèì çàâàë,
Ö÷ îòóç îí éàøû îëñóí, îí èêè éàøûíäàäûð.
Ñåùð èëÿ åéëÿð èìàìÿò ýþçëÿðè àøèãëÿðÿ,
Ãèáëåéè-àçàäÿëÿð ùÿì ÷åøì, ùÿì ãàøûíäàäûð.
Øÿðáÿòè-àáû øÿðàáö àùö äÿðäö õóíè-äèë,
Åé Íÿñèìè, áèë ùÿãèãÿò, àøèãèí àøûíäàäûð.
189
Òà êèì, îë ìÿùáóáè-äèëèí ëÿ’ëè úàìè-áàäÿäèð,
Ðÿùíè-ìåéõàíÿ ùÿçàðàí õèðãÿâö ñÿúúàäÿäèð.
ßçìè-áóñòàí åéëÿäè îë ãàìÿòè øöìøàä øàä,
Ñÿðâè-àçÿäÿéè ýþð êèì, ãàéüóäàí àçàäÿäèð.
Àäûíû ýþðäöì éàçûëìûø øîë òÿùÿééöðíàìÿäÿ,
Äèäÿ ùåéðàí øîë ùöìàéóí õÿòòè-ùöñíè-àäÿäèð.
Êèì îëà õóðøèäè-òàáàí, äÿ’âèéè-ùöñí åéëÿéÿ,
Çÿððÿäÿí êÿìòÿð éîëóíäà ñöáùö øàì öôòàäÿäèð.
Ùÿð çàìàí áàüëàð õÿéàëûí ñèáè-ãÿáãÿá íÿãøèíè,
Ãåéðè-íÿãøè-ùöñíè-äèëáÿð ëþâùè-õàòèð ñàäÿäèð.
Èñòÿðÿì ëÿ’ëè-ëÿáèíäÿí øÿðáÿòè ìÿí õÿñòÿäèë,
Äàäûìû ùÿð êèì åøèòñÿ, äåéÿ êèì, äèëäàäÿäèð?
Âÿñëèíè ãûëäû Íÿñèìè àðçó, áó ÿãëè ýþð,
Ñÿí ýÿäàéè-áèíÿâàñàí, îë øÿùö øÿùçàäÿäèð.
190
Éàðö äèëáÿð ñÿíäÿí àéðû êèì äåäè àëÿìäÿ âàð?
Ãàíû ñÿíäÿí þçýÿ äèëáÿð, ãàíû ñÿíäÿí þçýÿ éàð?
Åé ýöëÿð ýöëýöí éàíàüûí úÿííÿòèí õÿíäàí ýöëö,
Ýÿë êè, àíûí ôèðãÿòèíäÿí áàüðûìû éàíäûðäû õàð!
×ûõäû ìÿüðèáäÿí ýöíÿø, êÿøô åòäè åøãèí ðÿìçèíè,
Ïÿðäÿñè à÷ûëäû, ùöñíè-äèëáÿð îëäó àøèêàð.
×öí ìàíà åøãèí òÿðèãèäèð ñèðàòè-ìöñòÿãèì,
Äîüðóäóð ùÿãäÿí òÿðèãèì, íåéëÿð ÿüéàð îíäà éàð?
Çàü èëÿ áèð éåðäÿ òóòè ýÿð÷è áàðûøìàç, âÿëè
Àëàìàç òÿãäèð ÿëèíäÿí êèìñÿ, åé éàð, èõòèéàð.
Äèí èëÿ èìàíûäûð ÿùäÿ ÿìàíÿò àøèãèí,
Êèìäÿ êèì, éîõäóð ÿìàíÿò, áèë êèì, îëäó ÿùëè-íàð.
Àøèãèí ìå’ìàðû ùÿãäèð, éàïàð àíûí áàòèíèí,
Åé åâèí ùÿãäÿí éàïûëìûø, ñÿíñÿí ÿùëè-å’òèáàð!
Äþâëÿòè-äèäàðà áèäàð óüðàð, åé ýåð÷ÿê ìöùèá,
Ýþçëÿðè à÷ûã ýÿðÿêäèð àøèãèí ëåéëö íÿùàð.
Ýÿð÷è àüóäóð ôÿðàãûí øÿðáÿòè àøèãëÿðÿ,
Åéëÿìÿç âÿñëèí øÿðàáû è÷ÿíÿ îë àüó êàð.
Ìÿ’ðèôÿò êÿñá åéëÿ, ëÿùâö ëÿ’áÿ ìÿøüóë îëìà êèì,
Ýþð íÿ ñóðÿò ýþñòÿðèð ùÿð äÿì îéóí÷ó ðóçèýàð.
×öí áÿãàñûäûð úàùàíûí ìàëö ìöëêö íå’ìÿòè,
Äþâëÿòè-Ìÿíñóðà éàïûø, èñòÿ þìðè-ïàéèäàð.
191
Åøã ÿëèíäÿí ýÿë øÿðàáè-ñÿëñÿáèëö êþâñÿð è÷,
Êå÷ áó ìåéäÿí êèì, ÷ÿêÿðñÿí åðòÿ ðÿíúèíäÿí õóìàð.
Ýöë ôÿðàãûíäàí ýÿë, åé áöëáöë, ñÿáóð îë, àüëàìà,
Ãûø êå÷ÿð, õÿíäàí îëàð ýöëøÿí, ýÿëÿð ôÿñëè-áàùàð.
Äîüðó ñþç äîüðàð ùÿñóäóí áàüðûíû øîë ìÿ’íèäÿí,
Ìöíêèðÿ îëäó Íÿñèìèíèí êÿëàìû çöëôèãàð.
192
Àëÿìäÿ áó ýóí ñÿíúèëÿéèí éàð êèìèí âàð?
Ýÿð âàð äåñÿí, éîõ äåìÿçÿì, âàð, êèìèí âàð?
Äèëäàðè-ìÿúàçè áóëóíóð àøèãÿ éöç ìèí,
Áÿíçÿð ñàíà òÿùãèãäÿ äèëäàð êèìèí âàð?
Òàòàðà ñà÷ûí òîçóíó òöúúàð èëÿ ýþíäÿð,
Òà êèì, áèëÿëÿð íàôåéè-òàòàð êèìèí âàð.
Åé áóíúóüó äöðäàíÿ ñàíàí, ýþâùÿðèíè áèë,
Òà êèì áèëÿñÿí ëþ’ëþè-øÿùâàð êèìèí âàð?
ßééàð êèìè òöððÿñè ìÿíäÿí êþíöë àëäû,
Øîë òöððÿ êèìè äèëáÿðè-ÿééàð êèìèí âàð?
Ìÿùáóá ãÿìÿð öçëö, áîéó ñèäðÿ þýöøäöð,
Éàíàãëàðû ýöë, ëÿ’ëè øÿêÿðáàð, êèìèí âàð?
Åøãèí ãÿìèíÿ åéëÿìèøÿì êþíëöìö ìÿõçÿí,
Áèð ìÿíúèëÿéèí ìÿõçÿíè-ÿñðàð êèìèí âàð?
Ýÿð÷è ýåúÿñè ìÿòëÿöë-ÿíâàðäûð àíûí,
Çöëôö êèìè áèð ìÿòëÿöë-ÿíâàð êèìèí âàð?
Åé íèñáÿò åäÿí öçöíö ýöëçàð èëÿ áàüà,
Öçöòÿê àíûí ýöëøÿíö ýöëçàð êèìèí âàð?
Èñáàò åäÿðÿì äàèì ÿíÿëùÿããèìè ùÿãäÿí,
Áèð ìÿíúèëÿéèí àøèãè-áÿðäàð êèìèí âàð?
Úàí èëÿ úàùàí éàðà ôÿäà ãûëäû Íÿñèìè,
Àíûí êèìè áèð éàðè-âÿôàäàð êèìèí âàð?
193
Úàìàëûí ïÿðòþâè-íóðè-õóäàäûð,
Éîëóíäà àøèãèí úàíû ôÿäàäûð.
Ëÿáè-ëÿ’ëèí ìöñÿôôà øÿðáÿòèíäÿí
Áó ìÿúðóù êþíëöìÿ, úàíà, äÿâàäûð.
Éàõûëäûì åøãèíÿ ìàíÿíäè-Ìÿúíóí,
Õÿéàëûí åéíèìÿ Ëåéëèíöìàäûð.
Íåúÿ Ôÿðùàäâÿø êþíëöì àëûáñàí
Êè, Øèðèíòÿê úàìàëûí äèëðöáàäûð.
Íÿñèìè úàí ôÿäà ãûëäû íèýàðÿ,
Äÿìàäÿì åøã èëÿ èøè ñÿôàäûð.
194
Óéóìàç ôÿðàãèíäÿí ýþçöì éàø òþêÿðö ãàí àõûäàð,
Ëÿ’ëèí ãÿìèíäÿí äÿìáÿäÿì éàãóòö ìÿðúàí àõûäàð.
Éàíäûðäû øþâãöí úàíûìû, äÿëäè ôÿðàãûí áàüðûìû,
Åøãèí áÿëàñû áàøûìà ýþð êèì, íÿ òóôàí àõûäàð.
Íèòãèíäÿí îëäóì ÷öí äèðè, åéíÿë-éÿãèí îëäó áó êèì,
Ëÿ’ëèíäöðöð îë Èñà êèì, àüçûí à÷àð úàí àõûäàð.
Ýÿëýèë óíóòìà éàðûíû, ùàëûí ýþð àíûí, ñîð àíû,
Øþâãöíäÿí, åé äöðäàíÿ, ýþð ýþçäÿí íÿ öììàí àõûäàð.
Øîë èíúö ñóðÿòëè äèøèí ýÿëìèø õÿéàëû åéíèìÿ,
Àüçûìäàí ÿñäàôû àíûí ëþ’ëþè-ãÿëòàí àõûäàð.
Äöðäöíäÿí, åé ùóðèëèãà, ìÿñòàíÿ ñóí ñàôè-øÿôà,
Êèì, øÿðáÿòèíäÿí ùÿð íÿôÿñ ìèí äÿðäÿ äÿðìàí àõûäàð.
Íóùóí ýÿìèñèí èñòÿ êèì, éåòèøäè òóôàí ãîïìàüà,
Ñåéëàáè-øþâãö øþéëÿ êèì, áó ÷åøìè-ýèðéàí àõûäàð.
Ìèøêèí ñà÷ûí ÷þâêàíûíà ÷öí áàøûìû òîï åòìèøÿì,
Åøãèí áÿëàñûíäàí éåíÿ îë òîïó ÷þâêàí àõûäàð.
Ëÿ’ëè-ëÿáèí òÿôñèðèíè ñþéëÿð Íÿñèìè úàíëàðà,
Øîë ðÿñì èëÿí êèì, ñàíàñàí Õûçð àáè-ùåéâàí àõûäàð.
195
Àôèòàáûí òÿë’ÿòèíäÿí ìàùè-òàáàí ðó òóòàð,
×èíè-çöëôöíäÿí Õÿòàäà íàôåéè-àùó òóòàð.
Áèëìÿíÿì ùóðèìèñÿí, éîõñà ìÿëàèê, éà ïÿðè,
Êèì êè, ýþðäö àé öçöí øÿðìÿíäÿ îëäó, õó òóòàð.
Áÿð-êÿíàðè-÷åøìèìÿ áàñüûë ãÿäÿì, åé ñÿðâèíàç,
Ñÿðâÿ àäÿòäèð êè, ìÿñêÿí áÿð-êÿíàðè-úó òóòàð.
Ýþðìöøÿì, ùÿì ãàíäà êèì, àñëàí ãûëûð àùó øèêàð,
Ìÿí ÿúàèá ãàëìûøàì, àñëàíëàðû àùó òóòàð.
×åøìèìÿ äåäèì ôÿðàüûíäàí àíûí ÷îõ àüëàìà,
Íàýÿùàí òóôàí ãîïàð, ìöëêè-úàùàíû ñó òóòàð.
Ìÿðý àìàí âåðñÿ, ÿëèíäÿí ãîéìà äèëáÿð äàìÿíèí,
Òóòìàñàí, áèëýèë, ÿúÿë îë õóä ñÿíè íèêó òóòàð.
Ãåéðÿò èëòöðìÿí êè, ùèíäó áÿðýè-íÿñðèí éàñòàíóð,
Õóáëàðà àäÿò íÿäÿí, ëÿëÿ ìöäàì ùèíäó òóòàð.
Ìöñùÿô à÷äûì, ôàëûìà ýÿëäè úàìàëûí àéÿòè,
ßùëè-òþâùèäèí êÿëàìû ôàëûìû íèêó òóòàð.
Ëÿáëÿðèíèí øÿðáÿòèíäÿí áèð ãÿäÿù ñóí, ñàãèéà,
Ëÿ’ëèíè è÷äè Íÿñèìè, ùÿð çàìàí áèð êó òóòàð.
196
Ñÿùÿðäÿ ýöë öçöí øàùà, ÷ö ýöëøÿíäÿ ýöëàá îéíàð,
Àíû ýþðöá ñÿôàñûíäàí ôÿëÿêäÿ àôèòàá îéíàð.
ßúÿá çàòè-ìöòÿùùÿðñÿí, íÿçèðèí éîõäóð, åé äèëáÿð,
Âöúóäóí íóðó áÿðãèíäÿí úàìàëûíäà èíãàá îéíàð.
×ö ýþðäö ãÿáãÿáèí åéíèì, äåäè ýþðöí òàìàøàéû
Êè, ëÿ’ëèí ùþããÿ àëòûíäà ìöÿëëÿã äóðìóø àá îéíàð.
Ãóðóëìóø ìÿúëèñè-øàùè, ÷àëûíûð ÷ÿíýö íåé, ãàíóí,
Òÿðÿííöìëÿð ãûëûð ìöòðöá, àðà éåðäÿ øÿðàá îéíàð.
Ôÿëÿê òÿðñèíÿ äþâð åéëÿð, ìÿýÿð àõûð çàìàí îëäó,
Ãÿôÿñäÿ òóòèéö ãóìðó, ÷ÿìÿíëÿðäÿ ãöðàá îéíàð.
Ôÿðÿùäÿí úöìëÿ öøàããûí ôÿüàíû ýþéëÿðÿ àüäû,
Ùÿñÿääÿí çàùèäè-õöøêöí ãàáàüûíäà õóíàá îéíàð.
Íÿñèìè, óøáó ÿíâàðûí øöàñûíäàí ìöíÿââÿðäèð,
Êèòàáö íÿðäö øÿòðÿíúö îäö éåë, ñó, òöðàá îéíàð.
197
Øÿùà, êþíëöìäÿ äàèì áèð ùÿâÿñ âàð,
Ñîðàì øÿêÿð äîäàüûíäàí ìÿýÿñâàð.
Ñÿíèí ýöëýöí éàíàüûí ùÿñðÿòèíäÿí,
Àõàð ÷åøìèì éàøû ùÿì ÷öí ßðÿñâàð.*
Ýÿë åé þìðè-ÿçèçèìäÿí ÿçèçèì
Êè, ñÿíñèç êå÷ÿäöð þìðöì ÿáÿñâàð.
Ãÿíèì îëñóí ìàíà Ôöðãàíö Èíúèë,
ßýÿð êþíëöìäÿ ñÿíäÿí þçýÿ êÿñ âàð.
Ãóëàüûìà ýÿëèð ùÿð ýåúÿ òà ñöáù
Ðÿãèáëÿðèí öíö ùÿì ÷öí úÿðÿñâàð.
Ñÿíèí òÿðêèíè ãûëìàç áó Íÿñèìè,
Íåúÿ êè, áó ãÿôÿñäÿ áèð íÿôÿñ âàð.
____________
*
Àðàç ÷àéû êèìè.
198
Öçöí ýöëäöð, ëÿáèí ëÿ’ëè-øÿêÿðáàð,
Ýþçöí úàäó, ñà÷ûíäûð ìèøêè-òàòàð.
Ìÿí àøèã îëìóøàì øîë õÿòòö õàëà,
ßýÿð ãàíûì òþêÿðñÿí, ÿëëÿðèí âàð!
Ìÿíÿì éàðäàí úöäà, îë éàð ìÿíäÿí,
Èëàùè, îëìàñûí ùè÷ êèìñÿ áèéàð!
Àéàüûí òîðïàüûíäàí òóòèéàòÿê,
Ùÿçàðàí ìöøòÿðè âàðäûð õÿðèäàð.
Íÿñèìè ùàëûíû ñîðýèë, íèýàðà,
Êÿìÿíäè-åøãèíÿ îëìóø ýèðèôòàð.
199
Áèð äÿõè ýþðìÿê úàìàëûí êþíëöì, åé úàí, àðçóëàð,
Õÿñòåéè-äÿðäè-ôÿðàãûí äÿðäÿ äÿðìàí àðçóëàð.
Åé öçöí úÿííÿò, áîéóí òóáà, ñþçöí àáè-ùÿéàò,
Ãóëëóã åòìÿêëèê òàïóíäà ùóðö ãûëìàí àðçóëàð.
Ýÿð ñÿíè àðçóëàðàì, åé úàíö úàíàíûì, íîëà,
Òÿøíåéè-âÿñëèí, íèýàðà, àáè-ùåéâàí àðçóëàð.
Òà ýöëöñòàíè-Èðÿì ðöõñàðûíû ýþðäö ýþçöì,
Áöëáöëè-øåéäà êèìè ùÿð äÿì ýöëöñòàí àðçóëàð.
Ýþðäö òóïè-ãÿáãÿáè-ñèìèí, ÷þâêàí çöëôöíö,
Òèôëè-ðóùóì íåéëÿñèí, îë òóïö ÷þâêàí àðçóëàð.
Êþíëöìöç àðçóëàäû ýÿð âÿñëè-úàíàíû, íîëà
Êèì, éÿãèíäèð àðçóëàð äÿðâèø, ñóëòàí àðçóëàð.
Áàõ àõûð õÿñòÿ Íÿñèìèíèí õÿéàëè-õàìûíà,
Õàòèðè äÿðáÿíäè-çèíäàí, ùóðö ãûëìàí àðçóëàð.
200
Äèëäàðÿ ìöøòàã îëäó úàí, àíûí úàìàëûí àðçóëàð,
Ùèúðèíÿ ãàòëàíìàç êþíöë, éàðûí âöñàëûí àðçóëàð.
Éàíäûðäû øþâãöí áàüðûìû, ýþð òàáèøèíäÿí êèì, íåúÿ
Úàíûì ñóñàìûøäûð, ëÿáèí àáè-çöëàëûí àðçóëàð.
Éàõìàã ýÿðÿêñÿí éàø èëÿ ùÿð äÿì ýþçöí ìÿñáàùèíè,
Ýÿð ýþçëÿðèí ýåð÷ÿêëÿéèí àíûí õÿéàëûí àðçóëàð.
×ÿðõèí ùèëàëö áÿäðèíÿ êþíëöì ãà÷àí áàõìàã äèëÿð,
Íå÷öí êè, öçöí áÿäðèâö ãàøûí ùèëàëûí àðçóëàð.
Àøèãëÿðèí àçàðûíà ýþð êèì íåúÿ áåë áàüëàìûø,
Øîë áèâÿôà àøèãëÿðèí íå÷öí âÿáàëûí àðçóëàð.
×èí íàôÿñèíäÿí áåçäè úàí, ÿíáÿðäÿí óñàíäû êþíöë,
Ùÿð ñöáùäÿí øîë äèëáÿðèí çöëô èëÿ õàëûí àðçóëàð.
Éàðÿá, íÿ ùóðè-÷þùðÿäèð øîë ìàùè-òàáàí öçëö êèì,
Ýþðäöêúÿ àíûí öçöíö, ýöíÿø çÿâàëûí àðçóëàð.
Øÿùäèí ùÿäèñè ùÿì øÿêÿð õîø ýÿëìÿç îë ìöøòàãÿ êèì,
Øîë ðóùè-ãöäñöí ìÿíòèãè øèðèí ìÿãàëûí àðçóëàð.
Åøãèíäÿ ãóðáàí îëäóüóí èñòÿð Íÿñèìè, ñîð íÿäÿí,
Øîë ìÿ’íèäÿí êèì, äöíéàäà ùÿð øåé êàìàëûí àðçóëàð.
201
Íåéëÿðÿì ìÿí áóíäà äóðóá, ÷öíêè äèëäàð àíäàäûð,
Ñàíìà êèì, àíäà äåäèýèì Áóðñà éà Ëàðàíäàäûð.
Íåéëÿðÿì ýöëçàðà áàõìàã, ÷öí áó éàíìûø êþíëöìöí,
Øîë áîéó ñÿðâè-õóðàìàí, öçö ýöëçàð àíäàäûð.
Ôèðãÿòèí äÿðäè ìÿíè òîðïàã åäÿðñÿ, åé ñÿáà,
Éàðû ãûë, òîðïàüûì, èëÿò àíäà êèì, éàð àíäàäûð.
Úàí éàíàüûí ùÿñðÿòèíäÿí äÿýìÿíèç, îëìàç úöäà,
Ãàíäà êèì ýþðñÿ ýöëè-òÿð, áöëáöëè-çàð àíäàäûð.
Øîë ìîüîë÷èí ýþçëÿðèíëÿ ÷öíêè ãàïäûí êþíëöìö,
×öí áèëèðñÿí êèì, íÿ ýèçëè äöðëö ÿñðàð àíäàäûð.
Äÿðäèìè àðòûðìà, ëöòô åò, øÿðáÿòèíëÿ, åé ùÿêèì,
×öí ìÿíè ñàéðó ãûëàí øîë ÷åøìè-áèìàð àíäàäûð.
Äèøëÿðèí ÿêñè Íÿñèìèíèí ýþçöíÿ äöøÿëè,
Áÿùðè-áÿùðåéí îëäóâö ëþ’ëþè-øÿùâàð àíäàäûð.
202
Íÿ ñöí’è-ïàêè-éÿçäàíñàí, à äèëáÿð?
Ìöñÿââÿðñÿí, ìöÿíáÿðñÿí, ìöíÿââÿð!
Ñà÷ûíäûð çöëìÿòè-éÿëäà, øÿáè-ãÿäð,
Öçöí íîâðóçö åéäö ìàùè-ÿíâÿð.
Òÿúÿëëèäÿí êè, òà à÷äûí íèãàáû,
Ùÿáèáèí òÿë’ÿòèäèð ìàùè-õàâÿð.
Áó, õàëö ðöõìöäöð, éà ìöðüè-ñåâäà
Êè, ãîíìóøäóð ìèéàíè-âÿðäè-ÿùìÿð.
Âöñàëûí äèëÿðÿì øèðèí ëÿáèíäÿí,
Úàâàáûì âåð êè, ãÿíä îëñóí ìöêÿððÿð.
×ö úÿííÿò òóáèñèäèð ãàìÿòèí êèì,
Êè, ãîéìóø ñóðÿòè-ðÿùìàíè áÿðñÿð.
Øó úþâùÿðäèð áó ýöí ùåéðàíè-ùöñíöí
Êè, ñåéðàíýàùûäûð ÷ÿðõè-ìöäÿââÿð.
Äåýèë, àéäûð áó ñþç ùÿääèí, Íÿñèìè,
Êÿëàìöëëàùû ýþð, áó âÿñôè ñþéëÿð.
203
Ýþðöí êè, áÿùðè-ìÿàíè íÿ ãÿñäè-úàí åéëÿð,
Ñèôàòè-ñóðÿòè-ðÿùìàíè õîø áÿéàí åéëÿð.
Ãàøûí, ýþçöí íÿçÿðè, áèë éÿãèí êè, ùÿãäÿíäèð,
Ùÿãèí íÿçÿðýÿùè áèëýèë íÿ òÿðúöìàí åéëÿð.
Òÿðèãÿò ÿð äèëÿð èñÿí ùÿãèãÿòÿ áàøëà,
Ùÿãÿ êþíöë âåðèúÿê åøã îíà íèøàí åéëÿð.
Áó ýÿíúè-âÿùäÿòÿ ýèð ýþð ñèôàòè-ëÿìéÿçÿëè
Êè, êàôö íóíà èðèøÿí þçöí ÿéàí åéëÿð.
ßéàí ýþçöí à÷à ýþð, éàðû áèýöìàí ýþðýèë,
Êè, éàðû ýþðöúöýÿç ÷îõ ñÿíà áÿéàí åéëÿð.
Ùÿäèñè-åøãö ìÿùÿááÿò âöúóä è÷èíäÿ ýÿëèð
Êè, íóíö âÿë-ãÿëÿìèí ñèððèíè ÿéàí åéëÿð.
Ýÿë, åé Íÿñèìèéè-ñÿðýÿøòÿ, úàíû òÿðê åéëÿ
Êè, úàí ãÿôÿñäÿí ó÷àð, ÿçìè-úàâèäàí åéëÿð.
204
Ýþòöð íèãàáûíû õÿëãÿ ýþðöí, åé øÿìñö ãÿìÿð,
Ýþðöá óòàíà ëÿáèíäÿí íàáàòö øÿùäö øÿêÿð.
Ýþçöíö íÿðýèñÿ êèìäèð êè, áÿíçÿäèð, éàðÿá,
Î ãàôèë áèõÿáÿð ýþð êèì, íåúÿ ãûëäû íÿçÿð.
ßáèðö ÿíáÿð óòàíäû úàìàëûíû ýþðäö,
Ñà÷ûí õÿéàëûíà èðìÿç ìÿøàìè-áàäè-ñÿùÿð.
ßçÿë ýöíöíäÿ îõóäóì öçöíäÿ óø òàùà,
Áó ðÿìçè êèì, àíû ùå÷ êèìñÿ âåðìÿìèøäè õÿáÿð.
Ñÿíè áó ëöòô èëÿ êèìäèð äåéÿí êè, åé äèëáÿð,
Áó ñóðÿò èëÿ ñàíà êèì äåäè êè, öøòÿ áÿøÿð?
ßçÿëäÿ äöøäö úàìàëûí òÿúÿëëèñè Òóðà,
Éà Ìóñà, àíû ìàíà ñîð êè, éàíäû íàðà øÿúÿð.
Ùÿãè áó ðÿñì èëÿ òàíû, äÿõè ùÿãèãÿò áèë
Êè, ùÿã èëÿ éåðö ýþé äîïäîëóäóð áÿùð èëÿ áÿð.
Ùóð èëÿ èíñö ìÿëÿê áÿíäÿ îëäó úöìëÿ ñàíà,
Áó ùöñíÿ àøèã îëìàéàíûí àäû îëäó ùÿúÿð.
Ãÿëÿíäÿð èëÿ òÿúðèä, ôÿíà – ö÷ö áèðäèð,
Íÿ ãÿì, áó ö÷öíÿ àëÿì îëóðñà çèðö çÿáÿð.
Èðèøäè ìþ’úöçö ùÿããèí Íÿñèìèéÿ ÷öíêèì,
Àíûí ö÷öí êè, àíà ùÿã äåäèëÿð ÿùëè-íÿçÿð.
205
Áîéóíäóð ñèäðÿâö òóáà, äîäàüûí àáè-ùåéâàíäûð,
Àíûí ìàùèééÿòè-çþâãöí íÿ áèëñèí îë êè, ùåéâàíäûð.
Öçöí èííà-ôÿòÿùíàäûð, òÿáàðÿê øÿ’íèíÿ ìöíçÿë,
Áó âÿúùè ÿùñÿíè-ñóðÿò áèëÿíëÿð ÿùëè-èðôàíäûð.
Õÿòèí öììöë-êèòàáûäûð áÿéàíû ÿùëè-òþâùèäèí,
Ùöðóôó ëþâùè-ìÿùôóçóí ìöñÿââÿð øÿðùè-Ôöðãàíäûð.
Ðöõöí ýöëçàðûíà ãàðøû ãûçàðäû ìÿüðèáèí ðÿíýè,
Òöëóéè ìÿøðèãèí ðÿíýè íÿñèìè-ÿíáÿðÿôøàíäûð.
Ùÿäèñè ýþâùÿðÿôøàíûí ùÿãèãÿòäèð íÿùàéÿòñèç,
Öãóëó ÿùëè-èðôàíûí îíóí ùÿðôèíäÿ ùåéðàíäûð.
Íÿñèìè ÷öí ñÿíè ýþðäö ìöíÿççåù îëäó àëÿìäÿí,
Ýþçöíäÿ ñóðÿòè-ðÿùìàí, äèëèíäÿ çèêðè-ñöáùàíäûð.
206
Ìÿíèì éàðè-âÿôàäàðûì, ýÿë àõûð,
Ìÿëÿê ñóðÿòëè äèëäàðûì, ýÿë àõûð.
Ôÿðàãûí úàíûìû éàõäû áÿüàéÿò,
Ùÿáèáèì, ìóíèñèì, éàðûì, ýÿë àõûð.
Ìÿíÿì áöëáöë êèìè íàëàíö ýèðéàí,
Äîäàüû ãþí÷ÿ ýöëçàðûì, ýÿë àõûð.
Ãàøûí ãàðøûñûíà úàíûì áÿðàáÿð,
Ìÿíèì òèðö êàìàíäàðûì, ýÿë àõûð.
Ôÿðàãûíäàí ãàòû äèâàíÿ îëäóì,
Êÿðÿì ãûë, çöëôö çöííàðûì, ýÿë àõûð.
Ñÿíèíòÿê ýþðìÿäèì áèð ýöë úàùàíäà,
Áÿíþâøÿ, òàçÿ ðóçýàðûì, ýÿë àõûð.
Ãÿðàðûì ãàëìàäû, ñÿáðèì òöêÿíäè,
Ëÿáè ëÿ’ëè-øÿêÿðáàðûì, ýÿë àõûð.
Íÿñèìè íàòÿâàíäûð ÷öí ãÿìèíäÿí,
Ýÿë åé úàíûì, ýÿë åé éàðûì, ýÿë àõûð.
207
Ýÿòèð, ýÿòèð, ýÿòèð îë êàñåéè-ðÿâàíïÿðâÿð,
Ýÿòèð, ýÿòèð, ýÿòèð îë ÷ÿíýè, áèð íÿâà ýþñòÿð.
Âåðèì, âåðèì, âåðèì þç úàíûìû ìÿí îë éàðà,
Þïöì, þïöì, þïöì îë ëÿ’ëè øÿùäèëÿ øÿêêÿð.
Ëÿáèí, ëÿáèí, ëÿáèíèçäÿí ÿãèã îëäó õÿúèë,
Äèøèí, äèøèí, äèøèíèçäÿí áÿùàíÿñèç ýþâùÿð.
Ñþçöí, ñþçöí, ñþçöíöçäÿí ÿðèäè ãÿíäö íàáàò,
Ãàøûí, ãàøûí, ãàøûíûçäàí äö êèðïèýèíëÿ – úèýÿð.
Ìÿíè, ìÿíè, ìÿíè ãÿìçÿí îõó áèëÿ óðäó
Ñÿíèí, ñÿíèí, ñÿíèí îë úàäó ýþçëÿðèí éåêñÿð.
Ñà÷ûí, ñà÷ûí, ñà÷ûíûçäàí õÿòàéè-ìèøê õÿúèë,
Öçöí, öçöí, öçöíöçäÿí òóòóëäó øÿìñö ãÿìÿð.
Éÿãèí, éÿãèí êè, éÿãèíäèð Íÿñèìèéÿ, øÿêñèç,
Ùÿáèá, ùÿáèá, ùÿáèáäèð äèëèíäÿ êèì, ñþéëÿð.
208
Ñÿíèí åøãèíäèð, åé äèëáÿð, ìàíà ùÿì ìöðøèäö ùÿì ïèð,
Ãÿôèë ìÿí åøãèíÿ äöøäöì, íÿäèð ÷àðÿ, íÿäèð òÿäáèð?
Éàòûðêÿí äöí ýåúÿ ýþðäöì ñèéàù çöëôöíö áîéíóìäà,
Îéàíäûì äåäèì, åé äèëáÿð, íÿäèð áó ðÿìçèìÿ òÿ’áèð?
Äèâàíÿ îëäó äÿëè êþíöë, ñà÷ûí çÿíúèðèíÿ áàüëà,
Ìÿíèì êþíëöì äÿëèñèíÿ ñÿíèí çöëôöí òåëè çÿíúèð.
Âöúóäóì ïàäèøàùèñÿí, êþíöë âåðäèì, ñÿíè ñåâäèì,
Ñÿíÿ êþíöë âåðÿí àøèã ãà÷àí úàí åéëÿéÿ òÿãñèð?
Íÿñèìè, íàìóñö àðû ÿýÿð àøèã èñÿí òÿðê åò,
Àøèãëÿð áîéíóíà áè÷ìèø ìÿëàìÿò äîíóíó òÿãäèð.
209
Öçöíö ñóðÿòè-ðÿùìàí îõóðëàð,
Õÿòèíè ñöíáöëè-ðåéùàí îõóðëàð.
ßëèôòÿê úþâùÿðè-éåêòà áîéóíäóð,
Äîäàüûí ÷åøìåéè-ùåéâàí îõóðëàð.
Áîéóí Òóáà äåäèëÿð ÿùëè-ìÿ’íè,
Áåëèí èíúÿ, ëÿáèí ìÿðúàí îõóðëàð.
ßçÿëäÿí ÷öí öçöíäöð Ìèñðè-úàìå,
Öçöíö ñÿðáÿñÿð Ãóð’àí îõóðëàð.
Öçöí áàüûíäà áöëáöë, òóòè, ãóìðó
Ùÿçàðàí ñóç èëÿ äàñòàí îõóðëàð.
Öçöí íóðóíà ùÿð êèì îëäó ìöíêèð,
Àíà ëÿ’íÿò, àäûí øåéòàí îõóðëàð.
Áó ýöí ÷öí ùöñíöíöçö éàä åäÿíëÿð,
Öçöí øÿìñö ìÿùè-òàáàí îõóðëàð.
Íÿ ùèêìÿòäèð, ÿéà, åé ùöñíö çèáà,
Ñÿíè àëÿìëÿðÿ ñóëòàí îõóðëàð?
Ôÿäà ãûë úàíûíû ñÿí, åé Íÿñèìè
Êè, úàíû éàð ö÷öí ãóðáàí îõóðëàð.
210
Òóòäó ýöëçàðè-úàùàíû ÿáðè-ýþâùÿðáàð áàð,
Áàð äàðÿä ÿáðè-íåéñàí éöç øÿãàéèãâàð âàð.
Âàð, íÿçÿð ãûë, ýþð íÿäèð ÿç ãöäðÿòè-ñÿááàü áàü,
Áàü è÷èíäÿ éàíàäûð ùÿð ýóøÿäÿ ýöëíàð íàð.
.
Íàðè-ýöë éàíäûðäû áöëáöëíö êè, ãÿìïÿðâÿðä âÿðä,
Âÿðä ö÷öí äàèì äîëàíûð ýóøåéè-ýöëçàð çàð.
Ç’àðçóéè-ëàëÿ ñÿðâ àçàä îëóð ïèðóç ðóç,
Ðóçö øÿá ýöëøÿíäÿ äóòìàç úöç ýöë ÿç äÿééàð éàð.
Éàð ÿýÿð çöëôöí ÷ÿêÿðñÿ ýÿð äÿðö áàäàì äàì
Äàìÿ äöøýö ñöíáöë îëüó íàôåéè-òàòàð òàð.
Òàðûíû ÷åøìè-øÿãàéèãýèðö òÿðôè-úóé úóé
Úóéè-úàí ïöðàáè-åéø åò ÷öí ìàúàëûí áàð áàð.
Áàðùà àéûòäûì, Íÿñèìè, ãûëìà ÿç áèäàä äàä
Äàä èëÿ êþíöë äîëà ÷öí ëÿ’ëè-ýþâùÿðáàð áàð.
211
Îëìàéà ìÿñòàíÿ åéíèíòÿê, øÿùà, ìÿêêàð êàð,
Êàðûìà ãîéìàç ìÿíè ùÿð áàá èëÿ ÿüéàð éàð.
Éàðû ÿùäèíäÿ âÿôàëû èñòÿýèë, åé äóñò, äóñò,
Äóñò îëàíëàð åéëÿñèí àøèãèíÿ íà÷àð ÷àð.
×àðÿ èñòÿðñÿí ÿýÿð, ñÿí äàìÿíè-äèëýèð ýèð,
Ýèðö äÿñòÿì úàíà ñàëìà, åé öçö ÿíâàð âàð.
Âàðìûäûð íèñáÿò ñàíà áèð òöðê äÿð Ìà÷èíö ×èí
×èíè-çöëôöíöç éåíÿ ÿç íàôåéè-òàòàð òàð.
Òàðè-çöëôöí àøèãèí ðóçóí ãûëûð øÿáðÿíý ðÿíý,
Ðÿíýè-àëè çÿðä îëóð ùÿì, åé öçö ýöëçàð çàð.
Çàðäûð ùöñíöíäÿí þòðö áà ëÿáè-ýöëýöí ýöí,
Ýöí þòÿð õöððÿì äóòàð êè, íÿðýèñè-õóíõàð õàð.
Õàðâÿø áà ùÿð êÿñè ñÿí ýöëäÿí þòðö òèçè òèç,
Òèç Íÿñèìè úèñìèíèí ñÿí éàðüóñóíó éàð, éàð.
212
Ôèðãÿò è÷èíäÿ éöðÿýèì ýþð êè, íÿ ïàðÿ-ïàðÿäèð,
Áàüðûìû ýþð áó ãöññÿäÿí êèì, íåúÿ éàðÿ-éàðÿäèð.
Ãÿìäÿ éàíàí áó àøèãÿ ëöòôö èíàéÿò åéëÿýèë,
Åé áöò, ÿýÿð÷è éöðÿýèí ìÿðìÿðö ñÿíýè-õàðÿäèð.
Ëÿ’ëè-ëÿáèí ùÿäèñèíè åøèäÿëèäÿí, åé ñÿíÿì,
Ñÿúäÿ åäÿð ìÿëÿê êèìè, ñÿúäÿñè ãöäñè-íàðÿäèð.
Ìÿí áó òÿðèãö âÿúù èëÿ úþâðö úÿôàäàí óñàíäûì,
×öíêè ùÿìèøÿ éàðûìûí úþâðö úÿôàñû éàðÿäèð.
Éàðàëû åéëÿäè ìÿíè úöð’ÿñè àüóëó ãÿìèí,
Éàðàëû ãîéìà éàðûíû, äÿðäèíÿ ýþð íÿ ÷àðÿäèð?
Íàçö èòàáö èøâÿñè éàõäû ìÿíè ôÿðàãèëÿ,
Äàèì îíóíëà àøèãèí èøè áó ðÿñìö êàðÿäèð.
Àéö ýöíö íÿ âÿúù èëÿ öçöíÿ íèñáÿò åéëÿéèì,
Ùöñíè-ðöõöí ãàòûíäà ÷öí àé èëÿ ýöí ñèòàðÿäèð.
Çÿðãö ðèéàâö ñóôèëèê çÿððÿúÿ àññè åéëÿìÿç,
Øîë êèøèéÿ êè, ðÿüáÿòè îë ìåéè-áèõóìàðÿäèð.
Ùöñíöíÿ àøèã åéëÿäè, úàíûìû éàíäûðàð ãÿìèí,
Ýþð êè, íÿ ôòèòíÿëÿð ãûëóð îë êè, áó ùöñíè-éàðÿäèð.
Çþâðÿãèíèí ìÿùÿááÿòèí äÿíèçèíÿ áóðàõìûøàì,
Ýÿë ÷ÿê àíû êÿíàðà êèì, ìåéëè àíûí êÿíàðÿäèð.
Çöëôö òîçóíäàí îëäó ÷öí úàíö òÿíè Íÿñèìèíèí,
ßñëèíÿ ãàðóøóð éåíÿ, ðèú’ÿòè øîë ãóáàðÿäèð.
213
Òÿàëàëëàù êè, ñöí’èäÿí ñÿíèíòÿê õîø úàìàë åéëÿð,
Éåíÿ áÿäð àéûí öñòöíäÿ ãàðà ãàøëàð ùèëàë åéëÿð.
Çÿùè-íÿããàøè-ñóðÿòýÿð êè, áèð ãÿòðÿ ìÿíè ñóäàí
Íÿ ýþé÷ÿê ùöñíè-úàíïÿðâÿð, íÿ çèáà õÿòòö õàë åéëÿð.
Öçö åéíè-èíàéÿòäèð øÿùèìèí ñÿì’èíÿ äåýèë:
Êè, íå÷èí çöëôöíöí úèìè ÿëèô ãÿääèìè äàë åéëÿð?
Õÿëàéèãëÿð õÿéàë åéëÿð êè, ùöñíöí Éóñèôÿ áÿíçÿð,
ßçèçèì éåéäöðöð, áèëëàù, áó åë éàíëûø õÿéàë åéëÿð.
Ìÿëàëÿò ÷ÿêìÿçÿì ùÿðýèç êè, ùèúðàí áÿðêàìàë îëñà,
Ùÿð àí íÿñíÿ êàìàë îëñà, ôÿëÿê àíû çàâàë åéëÿð.
Éàð èëÿ õÿñòÿ êþíëöìöí ÿúàèá ùàëÿòè âàðäûð,
Âÿëåéêÿí ìöääÿè áèëìÿç, áèçèìëÿ ãèëö ãàë åéëÿð.
Íÿñèìè éàð ùèúðèíäÿ öìèä öçìÿç âöñàëûíäàí
Êè, Òàíðû àãèáÿò áè ýöí áó ùèúðàíû âöñàë åéëÿð.
214
Úàìàëûí ÿêñè, åé äèëáÿð, íÿéÿ êèì äöøäö àë åéëÿð,
Àíûí ãþâñè-ãöçåù ãàøû áó áÿäð àéû ùèëàë åéëÿð.
Ñÿíèí îë úàäó ýþçöíäÿí ùÿçÿð êèì ãûëìàñûí, øàùà
Êè, ùÿð áèð áàõûøû éöç ìèí ôöñóíö ìÿêðö àë åéëÿð.
Õÿéàëûí ùÿð ýåúÿ òà ñöáù ýÿòèðìÿç ýþçöìÿ óéãó,
Ôÿðàãûí áàüðûìû ãÿìäÿí ÿðèòäè, ÷öí çöëàë åéëÿð.
×öí îë êèðïèêëÿðèí çÿõìè áàø åäÿð áàüðûìû ùÿð äÿì
Êè, áàüðûì ãàíû ùÿð ñàÿò ýþçöìíö ìàëàìàë åéëÿð.
Áó úþâðö êèì, åäÿðñÿí ñÿí Íÿñèìèéÿ, áó ýöí, úàíà,
Ñÿíè òÿðê åéëÿìÿç íåé÷öí, úÿôàëàð èòòèñàë åéëÿð.
215
Ñÿôàâö çþâãè-äöíéàéà, êþíöë, àëäàíìà, àë åéëÿð,
Ñÿíè ñàëàð áó ñåâäàéà, þçö ãåéðè õÿéàë åéëÿð.
ßýÿð áåø ýöíäÿ áó äþâðàí ñÿíÿ ÿë âåðñÿ, åé àãèë,
Êè, øàäëûã ýþñòÿðÿð áèð äÿì, äþíÿð éöç ìèí ìÿëàë åéëÿð.
Éûüûíúà ìóíúà ÿñáàáû éåðè, ñÿí áèð êàìàë èñòÿ,
ßúÿë éåëè ÿñÿð áèð ýöí àíà ÷îõ-÷îõ çàâàë åéëÿð.
ßýÿð àøèã èñÿí òÿðê åò, íåäÿðñÿí ìóíúà ÿñáàáû,
Îëàð êè, åøãÿ ãÿðã îëäó, ãà÷àí ñåâäàéè-ìàë åéëÿð.
Ýöíÿø äóòóëäó äåäèëÿð íÿçÿð ãûëäûì úàìàëûíà,
Öçöíÿ çöëôöäöð äöøìöø, áó åë éàíëûø õÿéàë åéëÿð.
Éûüûá éåäèðìÿéÿí êèøè ñèíèíäÿ ìàð îëóð ìàëû,
Ñàüû ñþçäöð êè, àññè âàðñà áîéíóíäà âÿáàë åéëÿð.
Íÿñèìè õÿñòÿéÿ ñÿíñèç Ñöëåéìàí ìöëêöíö âåðñÿí,
Îë àíû áèð ÷þïÿ ñàéìàç, òÿìÿííàéè-âöñàë åéëÿð.
216
Øàùèäè-ëàøÿðèêÿ ëÿù øîë ñÿíÿìèí úàìàëûäûð,
Ëåéñÿ êÿìèñëèùè àíûí íóí èëÿ ìèìö äàëûäûð.
×þùðÿñè ýÿð÷è íóð èëÿ êÿøôè-ùèúàáè-âÿúù åäÿð,
Âÿúùÿ èøàðÿò åéëÿéÿí îë ãÿìÿðèí ùèëàëûäûð.
Ýÿð÷è ùÿð àéäà áèð ýåúÿ àéà êàìàë èðèð, âÿëè
Éöç ãÿìÿð èðìÿç àíäà êèì, îë ãÿìÿðèí êàìàëûäûð.
Ñóðÿòè ýÿð÷è ùöñí èëÿ úóøà ýÿòèðäè àëÿìè,
Ôèòíÿéè ãîïàðàí àíûí ãàø èëÿ çöëôö õàëûäûð.
Àõèðÿòèí íÿèìèíÿ îëìà ùÿðèñö áàõìà êèì,
Ùóð èëÿ úÿííÿòö ëèãà úöìëÿ àíûí âöñàëûäûð.
Ìåùðè-ðöõöí íÿ âÿúù èëÿ ãàáèë îëà çàâàëà êèì,
Âÿñôè-úàìàëûí, åé ýöíÿø, àéÿòè-áèçÿâàëèäèð.
Øöáùåéè-ëàøÿðèêÿ ëÿù òà áèëÿñÿí êè, ìÿíäÿ éîõ,
Ýöçýöéÿ áàõö ýöçýöäÿ ýþð êè, íÿéèí ìèñàëûäûð.
Âÿñëÿ ãÿíàÿò åòìèøÿì, äöíéàâö àõèðÿò ñàíà,
Àøèãÿ øîë ìöøàùèäÿ íå’ìÿòè-ëàéÿçàëèäèð.
Øöêð åäÿðÿì èëàùèìÿ ùÿð íÿôÿñ, åé Íÿñèìè êèì,
ßùëè-êàìàëà ìÿíòèãèí ðÿùìÿòè-çöëúÿëàëèäèð.
217
Ìÿòëÿè-ùöñíöí, åé ñÿíÿì, ìÿçùÿðè-ëàéÿçàëèäèð,
Úöìëåéè-êàèíàò îíóí ïÿðòþâöíöí çöëàëûäûð.
Áàõäû úàùàíà áèð íÿçÿð øàùèäè-ëàøÿðèêÿ-ëÿù,
×þùðÿéè ãûëäû âàñèòÿ, ìöòëÿã îíóí âöñàëûäûð.
Ñóðÿòÿ äöçäö ìÿ’íèéè-ëåéñÿ êÿìèñëèùè, äåäè:
Ñóðÿòè ìÿ’íè åéëÿéÿí ãöäðÿòè-ïöðêàìàëûäûð.
Úèëâÿ ãûëûá úàìàëûíû, õóáëàðà ùþúúÿò åéëÿäè,
Ñöí’öíÿ ãûë ìöøàùèäÿ, ýþð íÿ ÿéàí úàìàëûäûð.
Áàõñà îëóð ìöàéèíÿ éöçöíÿ áèùèúàá, àíûí
×þùðÿñèíèí òÿôÿððöúö íå’ìÿòè-ëàéÿçàëèäèð.
Àõèðÿòèí ìÿòàèíÿ ìöøòÿðè îëìà, èñòÿìÿ
Ùÿð íÿ êè, àíäà âàð èñÿ, úöìëÿ áóíóí ìèñàëûäûð.
Øöêð èëàùà åéëÿðÿì äÿìáÿäÿì, åé Íÿñèìè, êèì,
Ýþð áó úàìàëû ëà òöùÿá, ðÿùìÿòè-çöëúÿëàëèäèð.
218
Êþíëöìäÿ ìÿíèì åøãè-úàìàëûí ÿçÿëèäèð,
Øîë íÿñíÿ êèì, îëäó ÿçÿëè, ëÿìéÿçÿëèäèð.
Íÿôñèíè áèëÿíäèð êè, éÿãèí ðÿááèíè áèëäè,
Ùÿãäÿí áó ìÿãàìàòà èðÿí áèë êè, âÿëèäèð.
Íÿôñèíè áèëÿí áèë êè, ùÿãè áèëäè ùÿãèãÿò,
Èíêàðûíà áåë áàüëàìà êèì, ãþâëè-ßëèäèð.
Åé öçö òóðóø õÿë êèìè çàùèä, ìåéÿ ñóí êèì,
Ñàôè ëÿáèíèí äàäëó øÿðàáû ÿñÿëèäèð.
Åé éàðûíû äöíéàéàâö öãáàéà âåðÿí, ýÿë,
Áóë íÿñíÿéè äöíéàäà êè, éàðûí áÿäÿëèäèð.
Åíäèðìÿäè áàø ÿùñÿíè-òÿãâèìÿ ÿçàçèë,
Àíû áóðàõàí ëÿ’íÿòÿ, àíûí úÿäÿëèäèð.
Èäðàê åäÿìÿç ñóðÿòèíè ýþðìÿéÿí ÿ’ìà,
Øîë ìÿ’íèéè êèì, ùöñíè-úàìàëûíäà úÿëèäèð.
Ñàô îëìàéàí àëòóí êèìè ìåùðèíëÿ úàùàíäà,
Øîë öçöãàðà ãÿëá èìèø, àäû çÿüÿëèäèð.
Åé éàðà ôÿäà åéëÿìéÿí úàíûíû àøèã,
Ìÿ’øóãäàí óé âåðìÿ êè, åøãèí ÿìÿëèäèð.
Àøèãëÿðèíèí ãàíûíà áàíäûðäû ÿëèí äîñò,
Øîë ãàíà ýèðÿí äàèì àíûí ñèìèí ÿëèäèð.
×öí áóëäó Íÿñèìè ÿáÿäè þìð ñà÷ûíäàí,
Øîë äèðëèéè íåéëÿð êè, çàìàíè-ÿúÿëèäèð.
219
Ùöñíöí, òÿáàðÿêàëëàù, ÿíâàðè-ëÿìéÿçÿëäèð,
Öçöí úàùàí è÷èíäÿ áèìèñëö áèáÿäÿëäèð.
Åøãèí ÿñàñû, åé úàí, ãàáèë äåýèë çàâàëà,
Íå÷èí êè, ìöëêè-ùöñíöí ìöëêè-áèëàõÿëÿëäèð.
Åé ùèêìÿòèí ðÿèñè, ìÿ’ëóëö èëëÿòè ãîé,
ßââÿë áó úþâùÿðè áèë êèì, ìÿáäÿè-èëÿëäèð.
Úÿííÿòäÿ ýÿð÷è ùÿãäÿí áàëö ìåé îëäó âÿ’äÿ,
Ëÿ’ëèí ýÿðÿê ìàíà êèì, ùÿì ìåéö ùÿì ÿñÿëäèð.
Åé áàäåéè-ñÿãàùöì ëÿ’ëè-ëÿáèí øÿðàáû,
Èêðàù åäÿí áó ìåéäÿí è÷äèýè ÿêøè õÿëäèð.
Ìåùðèí îäóíäà øîë êèì, ïàê îëìàäûâö õàëèñ,
Ãÿëáè ãÿøèäèð àíûí, öçö ãàðà çÿüÿëäèð.
Åé ñÿíäÿí àéðû êþíëöì, âÿùøè èêè úàùàíäà,
Åéíèí ÿúÿá ãÿçàëÿ, ùöñíöí ÿúÿá ãÿçÿëäèð.
Úàí èëÿ ùÿì úàùàíû òÿðù åòìÿéÿí áó éîëäà,
Äöíéàâö àõèðÿòäÿ áèåëìö áèÿìÿëäèð.
Ñÿí úàíö úöìëÿ àëÿì èøáàù èìèø ìÿñÿëäÿ:
Úàíñûç áÿäÿí äèðèëìÿç, ýþð êèì, áó íÿ ìÿñÿëäèð.
ßíáÿðôÿøàí ñà÷ûíëà øîë ýöíö áóëìóøàì êè,
Àëÿìäÿ àäû àíûí ëà-èáòèäà ÿçÿëäèð.
×öí àëÿìèí Íÿñèìè ãóðòóëäó êÿñðÿòèíäÿí,
Âÿùäÿò êèìè áÿãàñû áèìöääÿòè-ÿúÿëäèð.
220
Öçöí áÿäðè úàùàíûí äàíÿñèäèð,
Éåðö ýþé, àéö ýöí ïÿðâàíÿñèäèð.
Úàùàíö äèíö äèë çöëôöíÿ, úàíûì,
ßýÿð ëàéèã äöøÿð, øöêðàíÿñèäèð.
Öçöíäöð àéÿòÿëêöðñè àíûí÷öí,
Êÿëàìöëëàù ìÿùðÿìõàíÿñèäèð.
Ñà÷ûí çÿíúèðèíÿ äöøäö áó êþíëöì,
Ìöñÿëñÿë çöëôöíöí äèâàíÿñèäèð.
Ãàøûíëà êèðïèýèí, çöëôöíëÿ õàëûí,
Ùÿðàìè ýþçëÿðèí ìÿñòàíÿñèäèð.
Òóòóøìóø åøã îäó úàí èëÿ úèñìÿ,
Áó äÿðäè êèìñÿ áèëìÿç éàíÿñèäèð.
Öçöíäÿ àáèä îëìóøäóð Íÿñèìè,
Íÿñèìèíèí áó ýöí úàíà íÿñèäèð?
221
Ìåùðè-ðöõöí òàáûíà äöøäö êþíöë éàíÿäèð,
Øÿì’ÿ äöøÿí íàðûíà éàíñà ýÿðÿê, éà íÿäèð?
Åé ìÿùè-áÿäðèí öçö ìåùðè-ðöõöíäÿí õÿúèë,
Øÿì’èíÿ ýþð úàíûìû êèì, íåúÿ ïÿðâàíÿäèð?
Çöëôö ðöõöí ñèððèíè áèëìÿéÿíÿ àéäûðàì:
Êöôð èëÿ èìàíûìûç, Êÿ’áÿâö áöòõàíÿäèð.
Íÿãøè-õÿéàëûí ìÿíè íÿãøö õÿéàë åéëÿäè,
Ìöíêèðè-åøãèí ýþçö èêèëèýÿ éàíÿäèð.
Úàìè-ñÿãàùöì è÷ÿð äèëáÿð ÿëèíäÿí ìöäàì,
Êèì êè, àíûí ñàãèñè íÿðýèñè-ìÿñòàíÿäèð.
×öíêè âöñàëûíëàéàì ëåéëö íàùàð, åé ñÿíÿì,
Úàìè-Úÿì óø ìÿíäÿäèð, ìöëêè-Ñöëåéìàí íÿäèð?
Ëÿ’ëè-ëÿáèíëÿ ýþçöí ìåé è÷èðÿðëÿð ìàíà,
Ìÿí íåúÿ ìÿñò îëìàéàì, ÷öí èêè ïåéìàíÿäèð?
Äöíéàâö öãáàéû ìÿí âÿñëèíÿ äÿéèøìèøÿì,
Àññèñèíÿ ìèí áàøûì úàí èëÿ øöêðàíÿäèð.
Åøãè-ðöõöí ìÿñêÿíè õÿëâÿòèäèð êþíëöìöí,
Ýÿíúè-ùÿéàòûí éåðè ýþð êè, íÿ âèðàíÿäèð.
Äöøäö Íÿñèìè ñà÷ûí ùÿëãåéè-çÿíúèðèíÿ,
Äöøìÿéÿí îë ùÿëãÿéÿ, ýþð êè, íÿ äèâàíÿäèð.
222
Öììàíà ýèðÿí åøã èëÿ, äöðäàíÿéÿ óüðàð,
Øöêðàíà âåðÿí úàíûíû, úàíàíÿéÿ óüðàð.
Éàíìàãäàí ÿýÿð ãîðõóð èñÿí øÿì’ÿ éàïûøìà,
Øîë àòÿøè ýþð êèì, íåúÿ ïÿðâàíÿéÿ óüðàð.
Ìÿíñóð êèìè úóøà ýÿëÿð, ñþéëÿð ÿíÿëùÿã,
Ùÿð àøèãè-ñàäèã êè, áó ìåéõàíÿéÿ óüðàð.
Ýåòìÿç äöíö ýöí úàìè-øÿðàáû íÿçÿðèíäÿí,
Ùÿð êèìñÿ êè, øîë íÿðýèñè-ìÿñòàíÿéÿ óüðàð.
Òÿñáèù èëÿ ñÿúúàäÿéè áèð úöð’ÿéÿ ñàòàð,
Øîë ñóôèéè-ñàôè êè, áó ïåéìàíÿéÿ óüðàð.
ßôñàíÿ ñàòàð àøèãÿ ÿôñóí èëÿ âàèç,
Àøèã ãà÷àí îë ãèññÿâö ÿôñàíÿéÿ óüðàð?
Çÿíúèð ñà÷ûí øþéëÿ äÿëè ãûëäû ìÿíè êèì,
ßãëèí èòèðÿð êèì êè, áó äèâàíÿéÿ óüðàð.
Ýèðäè ùÿðÿìè-Êÿ’áåéè-òÿùãèãÿ Íÿñèìè,
Ùÿííàíÿ òÿâàô åéëÿðö ìÿííàíÿéÿ óüðàð.
223
Ñÿðâèí ãàòûíäà ñèäðÿâö Òóáà ðÿâàí îëóð,
Ëÿ’ëèí øÿðàáè-êþâñÿðèí è÷ÿí ðÿâàí îëóð.
Èñà ëÿáèí âöñàëûíà èðäèâö áóëäó úàí,
Ùÿð êèì êè, áèëäè ëÿìéÿçÿëè, úàâèäàí îëóð.
Åé ùöðèåéíÿ áÿíçÿäÿí îë Èñÿâè äÿìè,
Ùóðè ãà÷àí áó ëöòô èëÿ øèðèíçÿáàí îëóð?
Åøãèí ùÿäèñèíè íÿ ãÿäÿð úàíäà ýèçëÿäèì,
Ñèðð ñàõëàìàç êþíöë, áó ñÿáÿáäÿí ÿéàí îëóð.
Ùöñíöí ðöìóçóíó íÿ ìÿëÿê áèëäè, íÿ áÿøÿð,
Ùÿð äÿýìÿ úàíÿâÿðäÿ ãà÷àí áó áÿéàí îëóð?
Íèòãèí óòàíäûðûð ìÿëÿêè øîë çàìàíäà êèì,
Ëÿ’ëèí ùÿäèñÿ áàøëàðö ýþâùÿðôÿøàí îëóð.
Ìèøêèí ñà÷ûíëà úàí èëÿ ñåâäàéà äöøìÿéÿí,
Ñÿðìàéÿñè õÿñàðÿòö ñóäó çèéàí îëóð.
Éàøûí íèãàá è÷èíäÿ êè, ùöñíöíäÿí åé ïÿðè,
Ãîïàð ôÿüàíö ôèòíåéè-àõûðçàìàí îëóð.
Öçöíäÿ ýÿð÷è àéÿòè îëäó îòóç èêè,
Ùÿð áèðèñè ìöâÿùùèäÿ éöç ìèí íèøàí îëóð.
Ùÿð êèì êè, ùÿããè ÿùñÿíè-ñóðÿòäÿ ýþðìÿäè,
Ùÿã òà ÿáÿä àíûí íÿçÿðèíäÿí íèùàí îëóð.
Âÿñëèíäÿ çèíäÿ îëäó Íÿñèìè èëÿë-ÿáÿä,
Àáè-ùÿéàòà âàñèë îëàí úàâèäàí îëóð.
224
Ñóðÿòèí íÿãøèíäÿ êþíëöì, åé ñÿíÿì, ùåéðàí îëóð,
Áèð íÿçÿð ýþðñÿì, úàìàëûí äÿðäèìÿ äÿðìàí îëóð.
Êÿíçè-ìÿõôèäèð ñÿíèí åøãèí, éåðè âèðàí êþíöë,
Øîë úÿùÿòäÿíäèð, øÿùà, ýÿíúèí éåðè âèðàí îëóð.
Ëåéëÿòöë-ãÿäð öøòÿ çöëôöí, ùÿã êèòàáûäûð öçöí,
Ãèáëÿñè àøèãëÿðèí áèë, ñóðÿòè-ðÿùìàí îëóð.
Úþâðöíö ùÿð êèìñÿ ÷ÿêäè, ëöòô àíûíäûð áèýöìàí,
Äèëáÿðèí úþâðö úÿôàñû àøèãÿ åùñàí îëóð.
Ìàù-ðöõñàðûí ãàòûíäà êèì êè, ñÿúäÿ ãûëìàäû,
Äèâè-ìÿë’óíäóð éÿãèí, àíûí àäû øåéòàí îëóð.
Íÿôñèíè ùÿð êèìñÿ áèëäè, ùÿããè áèëäè áèýöìàí,
Çÿðõÿðèäÿ ãóë èñÿ, àëÿìëÿðÿ ñóëòàí îëóð.
Éàð èëÿ áèð îë, Íÿñèìèòÿê, úàùàíäà ôàðèü îë,
Êèì êè, àëäàíìàç úàùàíäà, ìöøêöëö àñàí îëóð.
225
Äèë ñÿíèí øèðèí êÿëàìûíòÿê êÿëèì îëìóøäóðóð,
Úàí ñàíà áèð áÿíäåéè, ÿëáÿò ãÿäèì îëìóøäóðóð.
Ìöñùÿôè-ùöñíöíäÿ øîë ùÿðôö õÿòö õàëûí ñÿíèí,
Ñÿòðè-áèñìèëëàùèð-ðÿùìàíèð-ðÿùèì îëìóøäóðóð.
Èñòèâàäàí çöëôöíöç úÿííÿòäÿ åé ùóðèëèãà,
ßùëè-èìàíà ñèðàòöë-ìöñòÿãèì îëìóøäóðóð.
Íÿìäöðöð åéíèì áó ñåâäàäàí ùÿìèøÿ êèì, íÿäÿí;
Ãàøëàðûí íóíö äÿùàíûí ùÿðôè-ìèì îëìóøäóðóð.
Íàøöêöôòÿ çàíáàüàì, ÿíýöøòè-õàòÿìäèð ìÿýÿð
Êèì, ôÿëÿêäÿ ìàùè-áÿäð àíäàí äö íèì îëìóøäóðóð.
Ñåééèä àíäàí áÿëëè êèì, øàùà, ãàïûíà éàñòàíûð,
Ôàðèü ÿç ðèçâàíö áàü, åéøè-íÿèì îëìóøäóðóð.
226
Úàùàí öçöí ýöíÿøèíäÿí ìöíÿââÿð îëìóøäóð,
Ñÿáà ñà÷ûí ãîõóñóíäàí ìöÿòòÿð îëìóøäóð.
Ëÿáèí ãàòûíäà êè, àíäàí óòàíäû àáè-ùÿéàò,
Øÿêÿð ñþçöí íÿ äåéèì, ÷öí ìöêÿððÿð îëìóøäóð.
Äóà èëÿí íÿ äèëÿéèì ñÿíèí÷öí ùÿãäÿí êèì,
Èêè úàùàí ñàíà ùÿãäÿí ìöéÿññÿð îëìóøäóð.
Êèìèí êè, êþíëö äèëÿäè àéàüûíû þïìÿê,
Áàøûíû îéíàìàã àíà ìöãÿððÿð îëìóøäóð.
Íÿñèáèìè íåúÿ ñÿ’é èëÿ àðòûðûì, ÷öíêèì,
ßçÿëäÿ íÿùíö ãÿñÿìíà ìöãÿääÿð îëìóøäóð.
Ñÿùÿð éåëè ÿñÿëè ñöíáöëöí äèéàðûíäàí,
Ìÿøàìè-ÿùëè-ìÿùÿááÿò ìöÿòòÿð îëìóøäóð.
Íÿñèìè, åé øÿùè-õóáàí, úàìàëûíû ýþðÿëè,
Ýþçöíäÿ ñóðÿòè-ðÿùìàí ìöñÿââÿð îëìóøäóð.
227
Åé öçöí íóðè-òÿúÿëëè, ìÿ’íèéè-èìàí áóäóð,
Ùÿð êèì èãðàð åéëÿìÿç, èíñàí äåýèë, ùåéâàí áóäóð.
Ñöí’ö áè÷óí åéëÿäè çàùèð öçöí, éöç àôÿðèí,
Éîõäóð àíäà ñèððè-ïåéäà, íöêòåéè-ïöíùàí áóäóð.
Ýþðìöøÿì çèáà öçöíö, ñóðÿòè-ðÿùìàíäóðóð,
Ñîðìóøàì ëÿ’ëè-ëÿáèíè, äÿðäèìÿ äÿðìàí áóäóð.
Ëåéëÿòöë-ìå’ðàú çöëôöí, ãàáÿ ãþâñåéíäèð ãàøûí,
Ùÿð êèøè êèì, îëäó ëàéèã, åéäèíÿ ãóðáàí áóäóð.
Ñóðÿòèí ëþâùöíäÿ éàçìûø íÿãøáÿíäè-êàôö íóí,
Àéÿòè-Àëëàùó íóðÿí, ùþúúÿòö áöðùàí áóäóð.
Ñóðÿòèí âÿúùèíäÿ áóëäó, áèëäè àðèô ñèððèíè,
Áèëìÿäè ãàôèë áó ñèððè, úàùèëö íàäàí áóäóð.
Ñþéëÿäè çàùèð Íÿñèìè øå’ðèíè, âåðäèì úàâàá:
Ðóùè-ãöäñö ãûëäû òÿùñèí, äåäè êèì, Ñàëìàí áóäóð.
228
Ýþðäöì úàìàëûí øÿì’èíè ðþâøÿí, ìÿùè-òàáàí áóäóð,
Ùöñíöí òÿàëÿëëàù äåäèì, ùÿãäÿí ýÿëÿí áöðùàí áóäóð.
Õûçðûí ùÿéàòû ýþð íåúÿ çöëìÿòäÿ çàùèð îëäó êèì,
Êþâñÿð ëÿáèíäèð àøèãÿ, úàí èëÿ ùÿì úàíàí áóäóð.
Ñÿúäÿ åäÿð øÿìñö ãÿìÿð, Çþùðÿâö Ìàùö Ìöøòÿðè,
Ùöñíè-úàìàëûí ýþðìÿýÿ, ùóðö ìÿëÿê, èíñàí áóäóð.
Àøèãëÿðèí ðèçâàíû ÷öí ùöñíè-ðöõöíäöð, åé ñÿíÿì,
Îë àøèãè ýþðìÿ ÿúÿá êèì, ðþâçåéè-ðèçâàí áóäóð.
Çÿðã ÿùëèäèð, éàðÿá, øÿãè êèì, òóòìàìûø ùÿã ñþçöíö,
Ãûëìàäû ñÿúäÿ àäÿìÿ, ýþð êèì, áó ýöí øåéòàí áóäóð.
Ñÿá’öëìÿñàíèäèð öçöí, èííà ôÿòÿùíàäûð õÿòèí,
ßëùÿìäöëèëëàù, äöð äèøèí, ýþð ìÿ’äÿíè-ùÿð êàí áóäóð.
Ýöëáÿðýè ÿêäèì çöëôöíÿ, äàüûëäû öçöí öñòöíÿ,
Ýöë áÿðýèäèð áó éàñÿìÿí, õàëûí ýöëè-ðåéùàí, áóäóð.
Ãûëäû Íÿñèìè ãèáëÿñèí øîë ãàøëàðû ìåùðàáûíà,
Ãþâëè-Íÿñèìèäèð éÿãèí, îë ùÿã äåéÿí ôÿðìàí áóäóð.
229
Ìÿíäÿí öçöí éàøûðìà êèì, ñÿúäÿýàùûì îëäóð,
Ñåéð åäÿðÿì áó ÷ÿðõè, õóðøèäö ìàùûì îëäóð.
Ùöñíöí ÷ûðàüûí, åé úàí, ïÿðâàíÿ êèìè êå÷äèì,
Òàðèê è÷èíäÿ ðþâøÿí ýþðöíäö, ðàùûì îëäóð.
Ïÿðùèç åäÿðìè àøèã, åé åøãÿ ìöíêèð îëàí,
Äåðñÿì êè, òÿðêèíè óð, ìÿíèì ÷ö øàùûì îëäóð.
Êèðïèêëÿðèíëÿ ãàøûí îëìóøäóð èñìè-ÿ’çÿì,
Äèâäÿí äÿõè íÿ ãîðõó, ÷öíêèì, ïÿíàùûì îëäóð.
Ùÿã äÿ’âèäÿí øÿùàäÿò èñòÿðëÿð èñÿ ìÿíäÿí,
Ìÿí îíó áóëìóøàì êèì, éåíÿ ýöâàùûì îëäóð.
Åé äöíéàíûí ðÿèñè, ìÿíÿ ùÿãèð áàõìà,
Ìÿí íåúÿ ìöôëèñ îëóì, ÷öí èççö úàùûì îëäóð.
Ñÿí ìÿíäÿí îëìà ãàôèë, èñòÿ êè, òà áèëÿñÿí,
Àíû êè, òàíûìûøñàí, ôÿçëè-èëàùûì îëäóð.
Íÿñèìèéÿì êè, äöøäöì öçöí ýöëöíäÿí àéðû,
Áöëáöë êèìè ÷ÿìÿíäÿ ôÿðéàäö àùûì îëäóð.
230
Åéøö òÿðÿá éàðè ýöë, öçàð èëÿ õîøäóð,
Úàíö úàùàí åëÿ áèë êè, éàð èëÿ õîøäóð.
Ãàíûìà ýÿë áàíäûð ÿëèí, åé íèýàð, ýþð
Êèì, íåúÿ ñèìèí ÿëèí íèýàð èëÿ õîøäóð.
Ýÿëäè ýöë, à÷ûëäû ëàëÿ, ýÿë áÿðè ñóí úàì,
Ëàëÿâö ýöë ôÿñëè-íþâáàùàð èëÿ õîøäóð.
ßùëè-íÿçÿðäÿí éàøûðìà, à÷ öçöíö ýÿë,
Ýöë ýÿëèúÿê ÿíäÿëèá çàð èëÿ õîøäóð.
Äàðà ÷ûõ, åé àøèã, ñþéëÿ àíäà ÿíÿëùÿã,
Àøèã îëàíûí ùÿããÿ áàøû äàð èëÿ õîøäóð.
Àøèãÿ îë ôÿõð éåòÿð êè, îëìàäû ñóôè,
Äþâëÿò àíà êèì, áó èôòèõàð èëÿ õîøäóð.
Òà êè, ýöëöíöí âÿñëèíÿ èðèøìÿéÿ ùÿð ÿë,
×åâðÿñè àíûí ùÿìèøÿ õàð èëÿ õîøäóð.
Ýÿð÷è õîø îëìàç õóìàðû ùÿð ñèôÿòÿ,
Ãÿìçåéè-ìÿñòàíÿñè õóìàð èëÿ õîøäóð.
Àëÿìè òþâùèäÿ ÷öí èðèøäè Íÿñèìè,
Íàð èëÿ íóð îëäóâö íóð íàð èëÿ õîøäóð.
231
Åé äèðèüà êèì, úàùàíäà éàðö ùÿìäÿì êÿìäöðöð,
Õóáëàðûí úþâðöíäÿí þçýÿ êèì ìÿíÿ ùÿìäÿìäöðöð?
Åé ýöíÿø öçëö ùÿáèáèì, øàä ãûëüûë ñÿí ìÿíè
Êèì, ôÿðàüûíäàí áó úàíö äèë ãÿðèüè-ãÿìäöðöð.
Ýÿð èíàíìàçñàí êè, ãÿìçÿí éûõäû êþíëöì øÿùðèíè,
Áÿñ áó ôÿðéàäûì íÿäÿíäèð, äèäÿ ãàíäàí íÿìäöðöð?
Âÿ’äåéè ãîé, åé êþíöë, ýÿë áó äÿìè õîø ýþðÿëèì,
Äöí êè, êå÷äè, äàíëà ãàèá, áÿñ áó äÿì õîø äÿìäöðöð.
Ýÿð äåñÿì âàðäûð úàùàíäà, ñÿíñÿí, åé êþíëöì àëàí,
Äèë ñÿíèíäèð, úàí ñÿíèíäèð, ìÿí ìÿíèì áÿñ íÿìäöðöð?
Çàùèäèí ìåùðàá è÷èíäÿ çèêðö òàÿòäèð èøè,
Àøèãèí ìÿùáóá þíöíäÿ ÷ÿíýè çèëö áÿìäöðöð.
Áèð íÿçÿð ãûëüûë Íÿñèìè ùàëûíà, ýþð êèì, íåúÿ
Ñþçëÿðè ôÿðéàäö íàëèø, ýþçëÿðè Çÿìçÿìäöðöð.
232
Ýöëè-òÿðäÿí ýöëèúÿê, àðèçèíÿ ìà’ òþêöëöð,
Áàüà ýèð, ýþð êè, íåúÿ ëàëåéè-ùÿìðà òþêöëöð.
ßíáÿðèí ñöíáöëöíÿ áàäè-ñÿáà êèì, èðèúÿê,
Ãîéìàüûë òèòðÿìÿýÿ, ÿíáÿðè-ñàðà òþêöëöð.
Ãàðà ñà÷ûí óúóíó ñàëìà àéàüûíà, ýþòöð,
Ùåéô îëóð íàôåéè-òàòàðà êè, ùÿð úà òþêöëöð.
Ëÿáëÿðèíäÿí âàðàëû Ìèñðÿ õÿáÿð, ÿòòàðûí,
Ãóòóñóíäàí äöíö ýöí ãÿíä èëÿ ùàëâà òþêöëöð.
Àëÿìèí áàøûíà òàáÿíäÿ öçöí øÿì’èíäÿí,
Õàëèãèí ðÿùìÿòèäèð, íóðè-òÿúÿëëà òþêöëöð.
Íåúÿ íþìèä îëàéûì, ÷öí ýþçöìöí ÿáðèíäÿí,
Ãÿòðÿ-ãÿòðÿ öçöìÿ ùÿð éàíà äÿðéà òþêöëöð.
Ñÿäÿôèí ýÿð÷è äÿùàíû äîëóäóð èíúè èëÿ,
À÷ûúàã ëÿáëÿðèíè, ëþ’ëþè-ëàëà òþêöëöð.
Ùöñíöíöí âÿñôèíè òà éàçìàüà ÿçì åéëÿìèøÿì,
Ãÿëÿìèí äèëè óúóíäàí ãàìó ñåâäà òþêöëöð.
Òà úöäà äöøäö Íÿñèìè ëÿáè-ëÿ’ëèíäÿí àíûí,
Ýþçëÿðèíäÿí äöíö ýöí ëÿ’ëè-ìöñÿôôà òþêöëöð.
233
Åé íÿñèìè-ñöáùäÿì, áèëëàù, øó éàðûì õîøìóäóð?
Øîë ùÿáèáèì, äèëáÿðèì, àëÿìäÿ âàðûì õîøìóäóð?
Øîë ìöòÿððà ìèøêè-çöëôöíäÿí, ñÿáà, âåðýèë õÿáÿð,
Øîë öçö ýöë, ãàìÿòè ñÿðâö ÷èíàðûì õîøìóäóð?
Øîë ëÿáè ëÿ’ëö ýþçö àùóéè-øÿùð ëà äèëôèðèá,
Øîë ñà÷û çöëìÿò, áÿíè ìèøêè-òàòàðûì õîøìóäóð?
Ãþíú è÷èíäÿ ãþí÷ÿ îëóá äöðú îëóð äöððè-ÿäÿí,
Øîë ÷ÿìÿí ñÿùíèíäÿ à÷ûëìûø áàùàðûì õîøìóäóð?
Éåë ÿëèìäÿ, ñó ýþçöìäÿ, îä è÷èìäÿ õàê îëóð,
Äàèì àíäà ùÿøð îëûúàã ñÿáçÿçàðûì õîøìóäóð?
×öí Íÿñèìè ñàëäû þçöí åøãèíÿ ïÿðâàíÿòÿê,
Åé öçö ýöëøÿí, ñàíà áó àùö çàðûì õîøìóäóð?
234
Ñÿíìèñÿí, åé ìàùñóðÿò, úÿííÿòèí åéíèíäÿ ùóð,
Ýþçëÿðèí åéíè-áÿëàäûð, âÿúùèíèí àëíûíäà íóð?
Àéÿòè-ÿðøè-ñÿìàäàíäûð ëÿòàôÿò ñþçëÿðèí,
Äÿð ìÿàíè úÿì’ ãûëäû äöððè-ìÿêíóí çöùóð.
×åøìåéè-Çÿìçÿì ëÿáèí, ñèððè-ÿëÿñòäèð ýþçëÿðèí,
Êèì îëà îë êèì, ãûëà ìåùð èëÿ âÿñëèíÿ ñÿáóð.
Øöáùÿäÿí àðûíäû îë êèì, ãûëäû èãðàðè-ñÿëàò,
Òà ÿáÿä ìÿñò îëäó, è÷äè úöð’åéè-ìàè òÿùóð.
Êèì êè, ìÿùáóáóí ëèãàñûí ýþðäö îë åéíÿë-éÿãèí,
Âÿúùèíè ñöðäö òóðàáà, ðÿááèíÿ ãûëäû øÿêóð.
Êÿìòÿðèí îëäó Íÿñèìè ôÿçëè-ùÿããèí ÷àêÿðè,
×öíêè âÿñëÿ âàñèë îëäó, åøã èëÿ áóëäó ùöçóð.
235
Åé öçöí øÿ’íèíäÿ ìöíçÿë àéÿòè-Àëëàùó íóð,
Ëÿáëÿðèí ùÿããèíÿ ýÿëäè íöêòåéè-ìàÿí-òÿùóð.
ßââÿëö àõûð ÷ö ñÿíñÿí, áàòèíö çàùèð ÷ö ñÿí,
Ìÿãñÿäè-ÿãñà úàìàëûíäûð, ýþçöìäÿí ýåòìÿ äóð.
Ñþéëÿéÿí ùÿð íàòèãèí äèëèíäÿ ñÿíäÿí þçýÿ éîõ,
Èøëÿéÿí ùÿð ôàèëèí ôå’ëèíäÿ ñÿíñÿí áèãöñóð.
Ñÿíäÿí þçýÿ àðàäûì, äÿééàð éîõäóð äöíéàäà,
Úöìëÿ ÿøéàäà êÿìàùó åéëÿéÿí ñÿíñÿí çöùóð.
Çàùèäà, ýÿë çþùäö ìÿ’áóä åòìÿ, îëìà áöòïÿðÿñò,
Ùÿãïÿðÿñò îë, ùÿããè òàíû, ùÿã-ìèíÿëëàùöë-üÿéóð.
Àøèãèí ìÿãñóäó äèäàðûíäûð, åé àðàìè-úàí,
Ãåéðè-äèäàðûí ýþðöíìÿç ýþçöìÿ úÿííàòö ùóð.
Âàãèô îëìàç ñèððè-ëþâùèäÿ îë èìàí ÿùëè êèì,
Åäÿ áèëìÿç íÿôñèíè äöíéà ùÿâàñûíäàí öáóð.
Àëÿìè-ÿðâàùà, åé äèë ìöðüö, ïÿðâàç åéëÿ êèì,
Ãàëìàäû áó àëÿìè-öíñöðäÿ áèð ñàÿò ùöçóð.
Åé Íÿñèìè, ñóðö å’úàçè-Ìÿñèùàäûð ñþçöí,
Èñòèìàûíäàí íîëà ùÿéé îëàëàð ìèí-ôè-ãöáóð.
236
Ãàðà ñà÷ûí êè, çöëìàòûíäàäóð íóð,
Àíûí àäûäóðóð íóðÿí-ÿ’ëàíóð.
Éàíàüûíäàí ÿéàí îëäó ÿíÿëùÿã,
Ãà÷àí ñóðÿò îëàð ýöçýöäÿ ìÿñòóð.
Íÿçèðèí éîõäóð, åé äèëáÿð, íÿçèðèí,
Çÿùè ñàùèáíÿçÿð ïàêèçÿìÿíçóð.
Ìàíà ìÿãñóä èêè àëÿìäÿ ñÿíñÿí
Êè, ñÿíñÿí úÿííÿòö úÿííÿòäÿêè ùóð.
Íÿ ìåéäÿí ÿñðèìèø íÿðýèñëÿðèí êèì,
Ìÿíè ÿíäèøÿñèíäÿí ãûëäû ìÿõìóð.
Íÿ ìöñùÿôäöð êè, ùöñíöí àéÿòèíè
Áÿéàí åòäèêúÿ ÿãë àíäàí äöøÿð äóð?
Âöñàëûí úàâèäàíè ñÿëòÿíÿòäèð,
Áó äþâëÿò îëìàäû ùÿð øàùà ìÿãäóð.
Ýÿë, åé ñóëòàíè-àëÿì, àðèô îë êèì,
Ìÿëèê ìÿ’íèäÿ àðèôäèð, íÿ ôÿüôóð.
ßýÿð íóø èñòÿð èñÿí íèøÿ ãàòëàí
Êè, íóøó íèøñèç âåðìÿç áó çÿíáóð.
Íÿ ãåéðÿòëè ÿíÿëùÿãäèð áó, éàðÿá,
Êè, Ìÿíñóðó àñàð äàðûíà ìÿíñóð.
237
×ûõàð ïÿíáÿ ãóëàüûíäàí, ýþçöí à÷
Êè, ùÿøð îëäóâö ÷àëûíäû áó ýöí ñóð.
Ëÿáèí ëÿ’ëè-Áÿäÿõøàí åéëÿäè ìàò,
Ùÿáÿø ìöëêöíäÿ õàëûí àñäû ìÿíøóð.
Íÿñèìè ÷öíêè ùÿããÿ âàñèë îëäó,
Ýÿðÿê ìàòÿì òóò, åé ìöíêèð, ýÿðÿê ñóð.
238
Íèãàáû öçöíäÿí ýþòöðäö ãÿìÿð,
Óòàíäû ëÿáèíäÿí íàáàòö øÿêÿð.
Òÿáàðÿêòÿ, åé ùÿã ñèôÿòëè íèýàð,
Òÿàëåéòÿ, åé ùÿã ñèôÿòëè áÿøÿð.
Ñà÷ûí øÿðùèíè åéëÿðÿì ùÿð ýåúÿ,
Öçöí âÿñôèíè ñþéëÿðÿì ùÿð ñÿùÿð.
ßñèð îëìàéàí ùöñíöíÿ àäÿìè,
Ùÿúÿðäèð, ùÿúÿðäèð, ùÿúÿðäèð, ùÿúÿð.
Ýÿë, åé òàúèð, óø Éóñèôè ñàòûí àë
Êè, êàíûíäà ãèéìÿòñèç îëóð ýþùÿð.
Ãûëûíäàí áåëèí èíúÿ ýþðäöì òàìàì,
Âÿëè èíúÿäÿí èíúÿäèð áó õÿáÿð.
Áîéóí ÿíáÿòÿëëàù, çÿùè å’òèäàë,
Ýþçöí åéíÿêÿëëàù, çÿùè õîø íÿçÿð.
Ñþçöí àáè-ùåéâàíäûð, àüçûí ðÿùèã,
Áó âÿñôè-ÿçèì, åéëÿðÿì ìöõòÿñÿð.
Ýÿë, åé ñèäðÿòöë-ìöíòÿùà êèì, áîéóí
Ìöáàðÿê øÿúÿðäèð, ìöáàðÿê øÿúÿð.
×ö ÿ’ëàâö ÿñôÿëäÿ ýþðäöì ñÿíè,
Íÿ ãÿì, ýÿð úàùàí îëñà çèðö çÿáÿð.
Ùÿããè ýþð, ùÿããè áèë, ùÿããè òàíû êèì
Êè, ùÿãäÿí äîëóäóð éåäè áÿùðö áÿð.
239
Çöùóð åéëÿäè úöìëÿ ÿøéàäà ùÿã,
Ãàíû áèð áÿñèðÿòëè, à÷ûãíÿçÿð.
Íÿñèìè êèìè âàùèä îë éàðèëÿí,
Èêèëèê ñèôÿòäÿí èêèëèê áèòÿð.
Èêèëèêäÿ ãàëàí ÿçàçèë îëóð,
Ìÿëÿêñèéðÿò èíñàí îë àíû ýèäÿð.
240
Ñöíáöëöí ÿáðèíäÿ ýþðäöì óø ìÿùè-òàáàí ýÿëèð,
Ñà÷ëàðûí ùÿð òàðÿñèíäÿí øþ’ëåéè-èìàí ýÿëèð.
Ñóðÿòèí ÿøêàëûäûð èííà ôÿòÿùíà, åé íèýàð
Êèì, áó åøãèí àéÿòèíäÿ ùÿããÿ óø áöðùàí ýÿëèð.
Çöëìÿòèí äþâðàíû êå÷äè, îëäó îë Õûçð àøèêàð,
Øèìäè ñîðäóì, ëÿáëÿðèíäÿí ÷åøìåéè-ùåéâàí ýÿëèð.
Ýÿð÷è åùñàí åòäèéèí äàèì âÿôàäûð àøèãÿ,
Ñÿí âÿôàëûñàí, âÿôà ãûë êèì, úÿôà ÷ÿíäàí ýÿëèð.
Ðàçûìû ôàø åòäè àùûì, øîë ñÿáÿáäÿí, åé íèýàð,
Âÿñëèíÿ âÿñë îëìàüà ÷öí äÿüìÿ ùÿð íàäàí ýÿëèð.
Ëþâùè-ìÿùôóç îëäó ãàøûí, êèðïèýèí åøã ÿùëèíÿ,
Ñóðÿòèí ëþâùöíäÿ, åé úàí, ùÿã äåäè Ôöðãàí ýÿëèð.
Ýöë éàíàüûí ùÿñðÿòèíäÿí áöëáöë, åé úàí àøèãè,
Àù åäÿð ýöë ùÿñðÿòèíäÿí, áèëÿìÿç õÿíäàí ýÿëèð.
ßùñÿíè-òÿãâèìÿ ÷öí ñÿúäÿ ãûëûð ùóðö ìÿëÿê,
Ñóðÿòèí ýþðäö ìÿýÿð êèì, ñÿúäÿéÿ øåéòàí ýÿëèð.
×öí ìÿãàìè-äèëáÿð îëäó, åé Íÿñèìè, àøèêàð,
Øîë ùÿéàòè-úàâèäàí áóëäó, éåðè úèíàí ýÿëèð.
241
Äîäàüûí ãÿíä èìèø, áàë àíäà íåéëÿð?
Íÿ íàçèê õÿòò èìèø, õàë àíäà íåéëÿð?
Éåäè ùÿðô îëäó ÷öí ùÿð áèð âÿðÿãäÿ,
ßëèô éà ëàì ÿëèô äàë àíäà íåéëÿð?
Ñóôè ÿòëÿñ ýåéÿð, çàùèä ñÿãÿðëàò,
Ôÿãèðèí ýåéäèéè øàë àíäà íåéëÿð?
Êèìèí êè éîõäóðóð ýÿíúè-íèùàíû,
Éà àíúà ìöëê èëÿ ìàë àíäà íåéëÿð?
Íÿñèìè íàðà äöøäö éàð ÿëèíäÿí,
Áó þçýÿ ùàë èìèø, ãàë àíäà íåéëÿð?
242
Ðöõöí áÿäðèäöðöð øÿì’è-ìöíÿââÿð,
Òÿàëÿëëàù, çÿùè ïàêèçÿ úþâùÿð!
Ñÿêèç ãàïûñûäûð úÿííàòè-ÿäíèí,
Ãàøûíëà êèðïèéèí, çöëôöí ìöÿíáÿð.
ßëÿì íÿøðÿù ñà÷ûí, âÿø-øÿìñ àëíûí,
Áîéóí Òóáà, ëÿáèíäèð àáè-êþâñÿð.
ßéàí îëäó ëÿáèí åéíèíäÿ øîë ñó
Êè, ãÿðã îëäó úàùàí áÿùðèíäÿ éåêñÿð.
Òÿíèí òèíèíäÿí îëäó õÿëã ÿðâàù,
Òÿàëÿëëàù, çÿùè ïàêèçÿ ýþâùÿð.
Ñöúóä åéëÿð ðöõö çöëôöí ãàòûíäà,
Ìÿù èëÿ ÿíúöìö õóðøèäè-õàâÿð.
Ðöìóçóí áèëìÿéÿí Áåéòöë-ùÿðàìûí,
Íÿ áèëñèí êè, íÿäèð ìåùðàáö ìèíáÿð.
Ôÿëÿê ùöñíöíäÿ ùåéðàíäûð, ìÿëÿê ìàò,
Íÿ äÿðéàñàí, íÿ ìÿ’äÿíñÿí, íÿ ýþâùÿð?
Ñÿðàñÿð íóðè-ìöòëÿãäèð âöúóäóí,
Íÿ ìàùèééÿòñÿí, åé çàòè-ìöòÿùùÿð?
Ìÿýÿð øÿì’è-òÿúÿëëèäèð úàìàëûí
Êè, íóðóíäàí úàùàí îëäó ìöíÿââÿð?
Íÿñèìèíèí ñþçö ùÿãäèð, ùÿãè áèë
Êè, ùÿãäèð ùÿð íÿ êèì, äèëèíäÿ ñþéëÿð.
243
Äèëáÿðà, åøãèíäÿ àëÿì ñÿðáÿñÿð ãîâüà ÷ÿêÿð,
Ñàíìà êè, åøãèí áÿëàñûí ìÿí ãóëóí òÿíùà ÷ÿêÿð.
Ýÿð ñàíà òÿãðèð åäÿì øÿðùè-äÿðóíóì øÿììÿñèí,
Áàçóéè-ùèììÿò ãÿëÿì áÿð-êóùö áà-ñÿùðà ÷ÿêÿð.
Àøèãè-ùÿãáèí ãûëûð éàðûí òàìàøàñûí áó ýöí,
Çàùèäè-õóäáèí äóðóáäóð ãöññåéè-ôÿðäà ÷ÿêÿð.
Ñöáùè-âÿñëèíäÿí úàìàëûí àôèòàáûí ýþðìÿéÿ,
Ýþçëÿðèì òà ñöáùäÿì áèäàðèéè-øÿáùà ÷ÿêÿð.
Åé Íÿñèìè, éàðûí ÿñìàñûí äèëèíäÿí ãîéìàýèë
Êèì, ìöñÿììàéà ñÿíè õàñèééÿòè-ÿñìà ÷ÿêÿð.
244
Áó ýöí îë øàùèäèí øÿêëè ãàìóíäàí èõòèéàðûìäûð,
Öìèäèìäèð, öìèäýàùûì, âÿôàëû, äîüðó éàðûìäûð.
Ùÿáèáèìäèð, òÿáèáèìäèð, ýöëöìäöð, ÿíäÿëèáèìäèð,
Ðÿôèãèìäèð, øÿôèãèìäèð, ãÿìèìäèð, ãÿìýöñàðûìäûð.
Âöúóäóìäóð, ðÿâàíûìäûð, äàìàðûìäàêû ãàíûìäûð,
Áó ýöí øàùè-úàùàíûìäûð, ëÿòàôÿòëè íèýàðûìäûð.
ßçèçèì, íóðè-äèäÿìäèð, äö àëÿìäÿ ýöçèäÿìäèð,
Ñà÷û áÿõòè-ðÿìèäÿìäèð, éàíàãëàðû ÿíàðûìäûð.
Ýöëö ðåéùàíö ëàëÿìäèð, ìåéö ñàüÿð, ïèéàëÿìäèð,
Ýöëöñòàíö êÿëàëÿìäèð, ìöçÿééÿí íþâáàùàðûìäûð.
Êþíöë éÿüìà ãûëàíûìäûð, ìÿíè äÿðäÿ ñàëàíûìäûð,
Ýåíÿ äÿðìàí ãûëàíûìäûð, ÿâàí òöëêè-òàòàðûìäûð.
Ñÿðÿôðàçûì, ùÿáèáèìäèð, áó äÿðäèìÿ òÿáèáèìäèð,
Áó ýöí éàðè-ãÿäèìèìäèð, úàùàíäà èôòèõàðûìäûð.
Öçö íóðè-èëàùûìäûð, ìöíÿââÿð øÿìñö ìàùûìäûð,
Êþíöë òÿõòèíäÿ øàùûìäûð êè, çèðÿê øÿùðèéàðûìäûð.
Áîéó ñÿðâè-÷èíàðûìäûð, ñà÷û ìèøêè-òàòàðûìäûð,
ßúÿá øèðèí íèýàðûìäûð, ýöëöñòàíè-áàùàðûìäûð.
Øÿðàáûìäûðö øÿùäèìäèð, áó ýöí íîâðóçè-åéäèìäèð,
Ìÿíèì áÿõòè-ñÿèäèìäèð, áåùèøòè-ýöëöçàðûìäûð.
245
Õÿéàëûìäûð êè, ôèêðèìäèð, íàìàçûìäûð êè, çèêðèìäèð,
Äîäàüû ãÿíäè-Ìèñðèìäèð, ìöêÿððÿð øÿùäö áàðûìäûð.
Úèìèì, ìèìèì, ùöðóôóìäóð, õóáÿõëàãö ëÿòèôèìäèð,
Ýöëÿíäàìûì, çÿðèôèìäèð, ýöëöìäöð, ýöëöçàðûìäûð.
Íÿñèìèíè áó ýöí, éàðÿá, ÿúÿá éàä åéëÿìèø äèëáÿð:
Ùÿãèðèìäèð, ôÿãèðèìäèð, ãÿðèáö äèëôèêàðûìäûð.
246
Åé ìöñÿëìàíëàð, ìÿäÿä, îë éàð ïöíùàí àéðûëûð,
Àüëàìàéûì íåéëÿéèì, ÷öí ýþâäÿäÿí úàí àéðûëûð.
Åé ñÿíÿì, ùèúðàí ÿëèíäÿ íàëåéè-çàð åéëÿðÿì,
Ýþçëÿðèìäÿí ñàíàñàí äÿðéàéè-öììàí àéðûëûð.
Îë ñÿáÿáäÿíäèð êè, ìÿí áèìàðö ðÿíúóð îëìóøàì,
Õÿñòÿ êþíëöì ìÿðùÿìè, øîë äÿðäÿ äÿðìàí àéðûëûð.
Ðÿíýè-÷þùðÿì çÿðä îëóáäóð, ãàìÿòèì ùÿì ÷öí ùèëàë,
Îë ýöíÿø öçëö ùÿáèáèì, ëÿ’ëè-õÿíäàí àéðûëûð.
Òàãÿòèì, ñÿáðèì òöêÿíäè, éàðñûç ìÿí íåéëÿðÿì?
ßãëèìè øåéäà ãûëàí îë ÷åøìè ôÿòòàí àéðûëûð.
Ìÿùøÿðè-éþâìöë-ùåñàá, ãîïäó ãèéàìÿò áàøûìà,
Åé Éóñóô ñóðÿòëè, ìÿíäÿí ïèðè-Êÿí’àí àéðûëûð.
Åé úèýÿðñóç íàðè-ôèðãÿòäÿí Íÿñèìè ÷àðÿ íÿ?
Ùÿð êèìÿ íÿùíö ãÿñÿìíà ÷öí ÿçÿëäÿí àéðûëûð.
247
Úàìàëûí òÿë’ÿòè ýöëçàðà áÿíçÿð,
Äîäàüûí øÿðáÿòè õóíõàðà áÿíçÿð.
Íÿèìèí áàüûäûð ýöëçàðè-âÿåùèí,
ßýÿð îäëó öçöí ýöëíàðà áÿíçÿð.
Òàìàøàéè-úàìàëûí ãóëùöâÿëëàù,
Öçöíäÿí ãûëìàéàí ùöúúàðà áÿíçÿð.
Éàíàüûí úÿííÿòèí õÿíäàí ýöëöäöð,
Âÿëè íÿðýèñëÿðèí ÿééàðà áÿíçÿð.
Âöúóäóí Ìèñðè-úàìå’äèð, ñà÷ûí Øàì,
Õîðàñàíö ßúÿì, Áóëãàðà áÿíçÿð.
Ìÿíÿì ÿõòÿð áó Ìèñðö Øàì è÷èíäÿ,
Êÿâàêèá òöððÿñè òèìàðà áÿíçÿð.
Íÿñèìèíèí âöúóäó, éà Ìÿùÿììÿä,
Àíàäûð äàèìà èãðàðà áÿíçÿð.
248
Øÿùà, ÷öí ñóðÿòèí Ôöðãàíûìûçäûð,
Îë îí äþðä õÿò áèçèì Ãóð’àíûìûçäûð.
Ãàøûíëà êèðïèýèí, çöëôöí ñÿâàäû,
Äÿëèëö ùþúúÿòö áöðùàíûìûçäûð.
Ñèôàòèíäà ìöÿíáÿð êöôðè-çöëôöí,
Áÿéàçè-âÿúù èëÿ èìàíûìûçäûð.
Ðöõöí ëþâùöíäÿêè îí àëòû õÿòòèí
ßëÿë-ÿðø öñòöâà ðÿùìàíûìûçäûð.
Íåúÿ òÿðêèíè ãûëñûí úàí ñÿíèí êèì,
ßçÿëäÿí ÷öí êè, úàíûí úàíûìûçäûð.
Ýÿë, åé äÿðâèø îëàí äþâðè-ãÿìÿðäÿ
Ñöðÿê äþâðàí êè, õîø äþâðàíûìûçäûð.
Áó ýöí ÷öí åéäè-ÿêáÿðäèð úàìàëûí,
Íÿñèìèíèí úàíû ãóðáàíûìûçäûð.
249
Öçöíäöð Òóðè-Ñèíà, ðÿããè-ìÿíøóð,
Áèëèíäè öøòÿ ýþð íóðè-ÿëà-íóð.
Ãàøûíäûð ãàáÿ ãþâñåéí, ñèäðÿ áîéóí,
Ãàòûíäà úÿííÿòö ðèçâàí, ùÿì ùóð.
Öçöí äàðöññÿëàì îëäó, ñÿëàìûí
Éåðèäèð Êÿ’áÿâö ùÿì áåéòè-ìÿ’ìóð.
Àíûí øÿ’íèíäÿäèð ôÿòùè-ãÿðèá ùÿì,
Êÿëàì è÷èíäÿ ýþð áó ñÿòðè ìÿñòóð.
Ãàðà ÷åøìèíäÿäèð äþâðàíè-àëÿì
Êè, îëäóð úöìëÿ ÿøéà öñòÿ ìÿíçóð.
Ãèéàìÿò ãàìÿòèíäÿí îëäó çàùèð,
Éÿãèí áó, ãÿääèí ö÷öí îëäó ìÿãäóð.
Ãàìó ÿøéàäà ñÿíñÿí ãàäèðö øàù,
Ãóëóíäóð ãåéñÿðö õàãàíö ôÿüôóð.
Ñÿíèí íèòãèíäÿí îëäó çèíäÿ ÿøéà,
Áèëèíäè ùÿøðö íÿøðö íÿôõåéè-ñóð.
×ö íàòèãäèð êÿëàìè-ùÿã öçöíäÿí,
Ýþðöí áó ñèððè-ïöíùàí îëäó ìÿøùóð.
Íÿñèìèäèð ÿçÿë úàíàí ÿëèíäÿí
Øÿðàáè-êþâñÿð è÷äè ÿç ëÿáè-ùóð.
250
Àïàðäû êþíëöìö áèð ÷åøìè-ìÿõìóð,
Êèì îëà èñòÿìÿç îë ùöñíÿ ìÿüðóð.
Øÿðàáè-ëÿ’ëèíèçäÿí úöð’ÿ è÷äè,
ßíÿëùÿã ÷àüûðûð åøãèíäÿ Ìÿíñóð.
Ùÿãèí ÿñðàðûíû ìÿí àíäà ýþðäöì
Êè, Ìóñà ñþéëÿð èäè áÿð-ñÿðè-Òóð.
Ñÿíèí åøãèíäÿ, åé Ëåéëèñèôÿòëè
Êè, Ìÿúíóí îëìóøàì àëÿìäÿ ìÿøùóð.
×ö Èñà íþù ôÿëÿê ÷ÿðõèíÿ ÷ûõäûì,
Úàùàíû ñÿðòàñÿð ýþðäöì ïöð ÿç íóð.
Íÿñèìèíèí úàùàíäà éàðû ñÿíñÿí
Êè, ñÿíñÿí úÿííÿòö úÿííÿòäÿêè ùóð.
251
Êèì àéäûð êèì, öçöí ýöëíàðà áÿíçÿð?
Êè, öçöí íóðÿâö ýöë íàðà áÿíçÿð.
Éàíàüûí úÿííÿòèí õÿíäàí ýöëöäöð,
Âÿëè àíûí ôÿðàãû õàðà áÿíçÿð.
Ñöçöëìöø ýþçëÿðèí ñàüö ñÿëàìÿò,
Âÿëåéêèí áàõûøû áèìàðà áÿíçÿð.
Ñà÷ûí áóéó Ìÿñèùàíûí äÿìèäèð,
Êèì àéäûð íàôåéè-òàòàðà áÿíçÿð?
Íÿ ýöíäöð, éàðÿá, åé äèëáÿð, úàìàëûí
Êè, àõøàìû àíûí ÿíâàðà áÿíçÿð.
Ñàíà áÿíçÿð úàùàíäà êèìñÿ éîõäóð,
Ìÿýÿð ùóðè êèì, îë áèð ïàðà áÿíçÿð.
Ñà÷ûí ÿñðàðûíû çàùèä íÿ áèëñèí
Êè, òÿñáèùè àíûí çöííàðà áÿíçÿð.
ßýÿð÷è ãàøëàðûíäûð ôèòíÿ áàøû,
Ùÿðàìè ýþçëÿðèí ÿééàðà áÿíçÿð.
Ôÿãèù àäÿìäÿí öðêÿð, ñÿúäÿ ãûëìàç,
Áó äèâèí õèëãÿòè ÿììàðà áÿíçÿð.
Ýÿë åé ñóôè âö òÿðê åéëÿ áó ñåùðè
Êè, Ìóñàíûí ÿñàñû ìàðà áÿíçÿð.
Ýöíÿø áÿíçÿð äåäèì, øîë àéà, ùåéùàò,
Ãà÷àí øîë ìàùà ùÿð ñÿééàðÿ áÿíçÿð?
252
Ìÿùÿááÿò ìþùêÿì èøäèð, ãàôèë îëìà,
Áó êàðû ñàíìà êè, ùÿð êàðà áÿíçÿð.
Ñÿôàñûç ñóôè äàèì ãàéüóëóäóð,
Áó ìÿ’íèäÿí êè, áóòèìàðà áÿíçÿð.
Íÿñèìè êöíòÿ êÿíçèí ýþâùÿðèäèð,
Ùÿäèñè ëþ’ëþè-øÿùâàðà áÿíçÿð.
253
Öçöí íóðè-òÿúÿëëè ìÿçùÿðèäèð,
Ñþçöí äàäëûñû àáè-êþâñÿðèäèð.
Ðöõöí øÿì’è øöàñûíäàí íöíÿââÿð,
Ôÿëÿêäÿ ìàùö ìåùðö Ìöøòÿðèäèð.
Ýþçöí ñåùðèíäÿí îë Ùàðóòö Ìàðóò,
Àñûëìûø ×àùè-Áàáèëäÿ, éåðèäèð.
Ôÿëÿêëÿð öç ñöðÿðëÿð àéàüûíà,
Ìÿëÿêëÿð õèäìÿòèíäÿ ÷àêÿðèäèð.
ßçàçèë ãà÷äû âÿñëèí ãöðáÿòèíäÿí,
Àíûí÷öí òþâãè-ëÿ’íÿò çèâÿðèäèð.
Ñÿäÿôäèð úöìëÿ ìÿõëóãóí âöúóäó,
Âöúóäóí îë ñÿäÿôëÿð ýþâùÿðèäèð.
Äÿìè-Èñà þëö äèðèëäÿð, àììà
Äÿìèíäÿí Õûçð èëÿ Èñà äèðèäèð.
Úàìàëûí ìþ’ìèíè ìþ’ìèíÿ ìèð’àò
Êè, äàèì ìþ’ìèíèí îë ìÿíçÿðèäèð.
Íÿñèìè ýþâùÿðèäèð áÿùðè-åøãèí,
Áó áÿùðÿ äàëìàéàí äèâö ïÿðèäèð.
254
Øÿì’è-ôÿëÿê ùöñíöíÿ ïÿðâàíÿäèð,
Úàíö úàùàí âÿñëèíÿ øöêðàíÿäèð.
×ÿêäè ñà÷ûí êþíëöìö çÿíúèðèíÿ,
Øîë äÿëèéè ýþð êè, íÿ äèâàíÿäèð.
Íÿðýèñè-ìÿñòèí îëàëû ìåéôöðóø,
Ýóøÿíèøèíèí éåðè ìåéõàíÿäèð.
Ëÿ’ëè-ëÿáèí ðèùè-ìöñÿôôàñûíà,
Ðóùè-ìöãÿääÿñ êè÷è ïåéìàíÿäèð.
Òöððÿëÿðèí ôèêðèíÿ äöøäö êþíöë,
Ôèêðèíè ýþð êèì, íÿ ïÿðèøàíÿäèð?
Áàòèíè ìÿ’ìóð îëàíûí áàòèíè
Åøãè-ðöõöí ýÿíúèíÿ âèðàíÿäèð.
Åé ëÿáö äÿíäàíûíà îëìóø òöôåéë,
Ãàíäàêû áèð ëÿ’ë èëÿ äöðäàíÿäèð?
Øÿì’ÿ äåéÿí ðàçûíû ïÿðâàíÿíèí,
×àðÿñè éàíìàãäûð àíûí, éà íÿäèð?
×ÿêäè ñà÷ûí äàìà ìÿíè õàë èëÿ,
Õàëûíû ýþð êèì, íÿ áÿëà äàíÿäèð.
Êèì êè, úàìàëûí ñèôÿòèí ñþéëÿìÿç,
Ñþéëÿäèéè ãèññÿâö ÿôñàíÿäèð.
Åøãÿ Íÿñèìè âåðÿëè úàíûíû,
Ùÿã áèëèð àíû êè, íÿ úàíàíÿäèð.
255
Ìöÿíáÿð ñöíáöëöí, øàùà, ýöëè-ñèðàáà ïöð÷èíäèð,
Ìÿàçàëëàù, õÿòà ãûëäûì, íÿ ïöð÷èí, íàôåéè-×èíäèð.
Õÿòàäûð ×èíÿ ùÿìë åòìÿê ìöÿíáÿð çöëôöíö, áèëëàù
Êè, ùÿð áèð ãûëû ñà÷ûíûí ùÿçàðàí ×èíö Ìà÷èíäèð.
Äÿùàíûíäàí õÿáÿð âåðäè ðÿâàíïÿðâÿð ñþçöí, àììà
Áèëèíìÿç íÿñíÿäÿí êèìñÿ èíàíìàç êèì, õÿáÿð ÷èíäèð.
Ñÿí îë ñóëòàíè-õóáàíñàí áó ýöí àëÿìäÿ, åé äèëáÿð
Êè, ãóëòÿê úöìëÿ ñóëòàíëàð ñàíà øàùèíö ëà÷èíäèð.
Ìöäÿââÿð íþãòåéè-õàëûí ýþçöìäÿí áèð íÿôÿñ ýåòìÿç,
Ìÿýÿð êèì, øîë ãàðà áÿíëÿð ýþçöìäÿ íÿãøè-ïöð÷èíäèð.
Ðöõöí öçðÿ áÿíèí øàùàíÿ ùèíäóäóð, ÿúÿá, éàðÿá,
Éàëàí÷û îüðóìó, éàõóä Èðÿì áàüûíäà ýöë÷èíäèð?
Ýþéÿð÷èíòÿê øèêàð åòäè ìÿíè îë íÿðýèñè-ôÿòòàí,
Éàâóç ýþçäÿí èðàã îëñóí êè, õîø òöðêàíÿ ëà÷èíäèð.
Ìÿùè-òàáàíà, éà ìåùðÿ ñÿíè áÿíçÿòìÿñÿì, íåé÷öí
Êè, ùöñíöí õèðìÿíèíäÿ ýöí ìÿù èëÿ ñöíáöëÿ÷èíäèð.
Ýþçöìäÿí ýÿð÷è äèëêÿøäèð ñà÷ûíûí øèâÿñè, àììà
Íÿñèìèéè áó ñåâäàéà áóðàõàí øîë ìîüîë÷èíäèð.
256
Ýþçöìäÿí äÿìáÿäÿì àõàí ãÿìèíäÿí ñó äåýèë, ãàíäûð,
Ëÿáèí ãÿíäèíäÿí, åé úàí, ýÿë ñóñàìûø úàíûìû ãàíäûð.
Âöúóäóì øÿùðèíè ãûëäû ìöñÿõõÿð ëÿìéÿçÿë åøãèí,
Áó øÿùðèñòàíäà åøã îëñóí ìÿëèê äàèì êè, õàãàíäûð.
Ãàøûíëà êèðïèýèí âÿùéè ìàíà ýÿëäèâö áèëäèðäè
Êè, ñÿíñÿí ÿðø èëÿ êöðñö, öçöí éàçûñû Ãóð’àíäûð.
Ýÿë, åé ùóðèñèôÿò äèëáÿð êè, ãÿìäÿí áàüðûìûí è÷è
Ñÿáà îë ãþí÷ÿéÿ áÿíçÿð êèì, àüçû äîïäóëó ãàíäûð.
ßíÿëëàùûí îäóíäàí êèì, éàíàüûí øÿì’è éàíäûðäû,
Ëÿáè-ëÿ’ëèíäÿí àôàãû ùÿéàòûí àáûíà ãàíäûð.
Ðöõöí øÿì’è ôÿðàãûíäàí êþíöë ïÿðâàíÿòÿê éàíäû,
Óëàøäûð âÿñëÿ ùèúðàíû, ùÿñóäóí áàüðûíû éàíäûð.
Ñàíà ùóðè ÿýÿð áèð ýÿç ãûëûðñà ùöñíöíö ÿðçÿ,
Ðöõöí áÿäðèí ÿéàí åéëÿ, öçöíäÿí àíû óòàíäûð.
Úàìàëûí âÿñëèíÿ úàíûì ñóñàäû, éöðÿýèì éàíäû,
Êþíöë ùèúðèíäÿí óñàíäû, ìÿíè ùèúðèíäÿí óñàíäûð.
Õÿéàëûí ýÿð÷è øàä åéëÿð ìÿíè ùÿð ýàù, ýàù àììà,
Ôÿðàãûí ãöññÿñèí ýþð êèì, íåúÿ áèùÿääö ïàéàíäûð.
Ôÿðàüûíäàí àõàí éàøûì ìÿíè ãÿðã åéëÿäè ñóéà,
Ýþçöìäÿí éàøûìû ýþð êèì, íÿ ñåéë àõûð, íÿ òóôàíäûð.
Íÿñèìèäÿí úöäà éàðû ãûëàí ùÿãäÿí úöäà îëñóí
Êè, éàðûíäàí úöäà éàðû ãûëàí áèäèíö èìàíäûð.
257
Ñÿíñèç íÿ éåñÿì, ãöññÿâö ãÿì, äÿðä èëÿ ãàíäûð,
Ýÿëýèë, äîäàüûí øÿðáÿòèíÿ úàíûìû ãàíäûð.
Âÿñëèíäÿí èðàã åéëÿéÿëè úàíûìû òÿãäèð,
Èøèì äöíö ýöí àù èëÿ ôÿðéàäö ôÿüàíäûð.
Åé ñÿðâè-ðÿâàí, áàøûìà ëöòô åéëÿ, ãÿäÿì áàñ,
Ýþð êèì íåúÿ åéíèíäÿí èêè ÷åøìÿ ðÿâàíäûð.
Âÿñëèí äèëÿðÿì, úàíö úàùàí îëìàñà ãÿì éîõ!
Àøèãëÿðèíÿ âÿñëè-ðöõöí úàíö úàùàíäûð.
Áöðãÿ ýþòöð, åé øÿìñö ãÿìÿð÷þùðÿëè, õÿëãè
Ïÿðâàíÿ êèìè øÿì’è-ðöõöí íöðóíà éàíäûð.
Åé õèðãÿ ýåéÿí éîë óðóúó çàùèäè-ñàëóñ,
Øèðêèíäÿí àðûí, õèðãÿíè ýÿë âÿùäÿòÿ áàíäûð.
Çöëôöíëÿ ðöõöí, ùÿð íåúÿ êèì, ìöñùÿôÿ áàõäûì,
Ýþðäöì êè, àíûí ñóðÿëÿðè íóðö äóõàíäûð.
Òÿùãèãÿ èðÿí òàèôÿéÿ ùÿðýèç óëàøìàç,
Òÿøêèêëÿ ãàëàíûí èøè òÿãëèäö ýöìàíäûð.
Éàëàí÷û ìöíàôèãäèð, àíûí éîõäóð èìàíû,
Åé ãàôèë, îéàí, êþíëöíö ãÿôëÿòäÿí îéàíäûð!
Åé àøèãÿ êàôèð äåéÿí, èìàíà ýÿë, óòàí,
Êàôèð äåìÿ àøèãëÿðÿ íè÷öí êè, éàëàíäûð.
Åøãèíäÿ Íÿñèìè îëàëû õàëãà ìÿëàìÿò,
Ìÿøùóðè-úàùàí îëäóüó àëÿìäÿ ÿéàíäûð.
258
Åé ëÿáèí åéíè-àáè-ùåéâàíäûð,
Õûçðà ñîð àíû ýþð êè, íÿ úàíäûð.
Íÿ øèðèíäèð äîäàüûíûí çþâãö,
Îë ñÿáÿáäÿí êè, ëÿ’ëö ìÿðúàíäûð.
Ùÿã ÿéàí åéëÿäè öçöíäÿ áó ýöí
Øó ùöðóôó êè, ùÿðôè-áöðùàíäûð.
Ñÿíè êèìäèð êè, ôÿðã åäÿð ùÿãäÿí,
Ìÿýÿð îë ëàøÿéè êè, íàäàíäûð.
Øÿì’è-ðöõñàðûíûí òÿúÿëëèñè
Éåíÿ äîüäó êè, ìàùè-òàáàíäûð.
Ùöñíöíÿ ñÿúäÿ ãûëìàéàíà ñÿíèí,
Ùÿã äåäè àäûíû êè, øåéòàíäûð.
ßééóùÿííàñ ÿëëÿìÿë-Ãóð’àí,
Öçö òÿôñèðäèð, áó, Ãóð’àíäûð.
Êöíòÿ êÿíçè áèçÿ áÿéàí åëéÿð,
Áèëèðÿì êèì, íÿ ýÿíúè-ïöíùàíäûð.
Åéäè-ÿêáÿðäöðöð, Íÿñèìè, ýÿë
Ãûë ôÿäà úàíûíû êè, ãóðáàíäûð.
259
Åé ðöõöí ýöëçàðè-úÿííÿò, ñà÷ëàðûí ðåéùàíûäûð,
Åé äîäàüûí àáè-ùåéâàí úàí àíûí ùåéðàíûäûð.
Ñóðÿòèí ëþâùöíäÿ ùÿã ÷ÿêìèø êÿìàëè-ãöäðÿòèí,
ßùñÿí, åé ñóðÿò, êÿìàùû ãöäðÿòè-ðÿùìàíèäèð.
Ýÿë êè, éàíäûðäû ìÿíè ùèúðèíäÿ åøãèí àòÿøè,
Øÿðáÿòè-âÿñëèí áó äÿðäëè õÿñòÿíèí äÿðìàíûäûð.
Ìþ’ìèíèí ãÿëáèíäÿäèð ÿùëè-éÿãèíèí ðþâçÿñè,
Àðèôè-ÿñðàðè-ùÿã øîë ðþâçÿíèí ðèçâàíûäûð.
Åé êè, ùöñíöíäöð êÿìàëè-ãöäðÿòè-ðÿùìàíûìûç,
Ãöäðÿòè-ðÿùìàíà ùåéðàí îëìàéàí øåéòàíèäèð.
Äèëáÿðèí éîëóíäà ñÿí ýÿð ÿùë îëóðñàí, úàí ôÿäà
Òÿðêè-úàí åòìÿê éîëóíäà þìðè-úàâèäàíèäèð.
Åé Íÿñèìè, ùÿã ñÿíÿ îëäó ÷ö Ôÿçëè-ìöñòÿàí,
Øöêðè-ÿééàìè-âöñàëö ðÿùìÿòè-ðÿùìàíèäèð.
260
Úàíûìûí, úàíà, âöñàëûí úàí è÷èíäÿ úàíûäûð,
Úàíà úàíö úàíà úàíö úàíö ùÿì úàíàíûäûð.
Éàðÿá, åé ñÿðâè-ðÿâàí, ùöñíöí íÿ ýöëøÿíäèð êèì, îë
Áöëáöëè-ðóùöë-ÿìèíèí áàüû ùÿì áîñòàíûäûð.
Ãàìÿòèí, éàðÿá, íÿ òóáàäûð, íÿ úÿííÿòäèð öçöí
Êèì, éÿãèí ÿùëè-áåùèøòèí ðþâçåéè-ðèçâàíûäûð.
Áÿõòèëè Õûçð èìèø, îë äþâëÿòëèýöí, ôÿðõÿíäÿôàë
Êèì, äîäàüûí ñÿëñÿáèëè ÷åøìåéè-ùåéâàíûäûð.
Ýþçëÿðèí äþâðöíäÿ äöøäö ãöëãöëÿ àëÿìäÿ ÷öí,
Ñöðñöí îë äþâðàíû êèì, äþâðàí àíûí äþâðàíûäûð.
Áÿùðè-åøãèíäÿ Íÿñèìè ýþð íåúÿ ãÿââàñäûð,
Ýþâùÿðè-éåêäàíÿ áóëäó, áÿùðè-áèïàéàíûäûð.
261
Ëÿáèíÿ ÿùëè-íÿçÿð ÷åøìåéè-ùåéâàí äåäèëÿð,
Ýÿð÷è ó÷ìàã ùóðóñó úöìëÿ àíà úàí äåäèëÿð.
Ñÿíè áó ùöñíè-úàìàë èëÿ, áó ëöòô èëÿ ýþðÿí,
Ãîðõäóëàð ùÿã äåìÿýÿ, äþíäöëÿð èíñàí äåäèëÿð.
Ñóðÿòèí âÿñôèíè ñîðäóì èñÿ ùÿð òàèôÿäÿí,
Ìÿ’íèíèí ýöçýöñöíö ñóðÿòè-ðÿùìàí äåäèëÿð.
Ñóíáöëöí ùàëû ïÿðèøàí, äåäèëÿð, ùàë ÿùëè,
Àëëàù-Àëëàù, íÿ ö÷öí, ìèøêÿ ïÿðèøàí äåäèëÿð?
Áèð ãûëûí ãèéìÿòèíè ùÿð êèìÿ ñîðäóìñà, àíà
Ýÿíúè-Ãàðóí èëÿ ìèí ìöëêè-Ñöëåéìàí äåäèëÿð.
Äöøìÿíèí àäûíû àøèãëÿðÿ ñîðäóì êè, íÿäèð,
Åøèäÿí úöìëÿ íÿ êàôÿð, íÿ ìöñÿëìàí äåäèëÿð.
Øÿê äåýèë êèì, öçöíö ýþðìÿìèø àíëàð êè, ñÿíè
Ùóðèéÿ áÿíçÿäöáÿí Éóñèôè-Êÿí’àí äåäèëÿð.
Ëÿáëÿðèí âÿñëèíÿ èðìÿê ìàíà ìöøêöë ýþðöíöð,
Ýÿð÷è ñîðäóëàð àíû, äèë èëÿ àñàí äåäèëÿð.
Àüçûí ÿñðàðûíà ÿíäèøÿ ãà÷àí âàãèô îëà
Êè, öãóë ÿùëè àíà íöêòåéè-ïöíùàí äåäèëÿð.
Åé Íÿñèìè, äÿìè-Èñà äåýèë èñÿ íÿôÿñèí,
Íÿôÿñè äîüðóëàð àíà íÿ ö÷öí úàí äåäèëÿð?
262
Äèøëÿðèí íÿçìèíÿ äöðäàíåéè-ýþâùÿð äåäèëÿð,
Ýþðèúÿê öçöíö õàëã, àéÿòè-ÿêáÿð äåäèëÿð.
Éàçûúàã ñóðÿòèíè ìöõòÿðåéè-íÿãøè-âöúóä,
Éåðö ýþý õàëãû àíà ðóùè-ìöñÿââÿð äåäèëÿð.
Êèðïèýèíäÿí äèëÿäèì êþíëöìö, ãàøûíëà ýþçöí
Ãîéìàäû áèçäÿ àíû çöëôè-ìöÿíáÿð, äåäèëÿð.
Ñîðäóì ÿðâàùà öçöí âÿñôèíè ùÿðôÿí-ùÿðôà,
Êèìñÿíèí øÿðùèíÿ ýÿëìÿç áó ýöëè-òÿð äåäèëÿð.
Ëÿáèíè úàíëàðà ñîðäóì êè, íÿäÿíäèð ÿñëè,
Ðóùè-ãöäñè äÿì èëÿ, íóðè-ìöòÿùùÿð äåäèëÿð.
Ýÿð÷è ñÿðôèòíÿ ñà÷ûíäûð ãÿìÿðèí äþâðöíäÿ,
Ôèòíÿíèí ìÿðêÿçè øîë õàëè-ìöäÿââÿð äåäèëÿð.
Ýÿð äåñÿì çöëôöíÿ ìöðñÿë, íÿ ÿúÿá, éà ùàäè,
Ìþ’úöçàò ÿùëèíÿ ùàäèéö ïåéÿìáÿð äåäèëÿð.
Ýÿð÷è çöëìàòà ñà÷ûí äàëûäûð, åé ôèòíÿ, äÿëèë;
Àøèãÿ øÿì’è-ðöõöí íóðóíó ðÿùáÿð äåäèëÿð.
Ðþâøÿí îëäó éåðö ýþý ìåùðè-ðöõöí íóðóíäàí,
Áó úÿùÿòäÿí öçöíÿ ìåùðè-ìöíÿââÿð äåäèëÿð.
Ýöëÿ ÿë ñóíìàñûí îë êèì, òèêÿíèíäÿí öøÿíöð
Êèì, áó ùÿìðà ýöëöíöí õàðûíà õÿíúÿð äåäèëÿð.
Äåäèëÿð ãÿíäö øÿêÿð ëÿ’ëèíÿ, éàðÿá, íÿ ö÷öí
Êþâñÿðèí øÿðáÿòèíÿ ãÿíä èëÿ øÿêêÿð äåäèëÿð.
263
Úÿííÿòèí õÿìðè ëÿáèí ðàùûäûð, îë ìÿ’íèäÿí
Ñÿëñÿáèë îëäó ëÿáèí, àäûíà êþâñÿð äåäèëÿð.
Ñàíà ýöíÿø êèìè, åé ôèòíÿ, ñöúóä åéëÿéÿíèí,
ßõòÿðö òàëåéè ìÿñ’óäö ìöçÿôôÿð äåäèëÿð.
Åé Íÿñèìè, íÿäèð àéðóõ äèëÿéèí ùÿãäÿí êèì,
Íÿ êè ùÿãäÿí äèëÿäèí, îëäó ìöéÿññÿð, äåäèëÿð.
264
Äîäàüûí ãÿíäèíÿ øÿêÿð äåäèëÿð,
Úàíè-øèðèíÿ ýþð íÿëÿð äåäèëÿð?
Äåäèëÿð êèì, äÿùàíû éîõäóð àíûí,
Áèõÿáÿðëÿð ÿúÿá õÿáÿð äåäèëÿð.
Úàí äåìèøëÿð äîäàüûíà, ùåé-ùåé,
Áó ñþçö ýþð íÿ ìöõòÿñÿð äåäèëÿð.
Øàìà áÿíçÿòäèëÿð ãàðà ñà÷ûíû,
Àðèçèí íóðóíà ñÿùÿð äåäèëÿð.
ßùëè-ìÿ’íè õöúÿñòÿ ñóðÿòèíÿ
Ìÿ’íèéè-âàùèäöññöâÿð äåäèëÿð.
ßíáÿðÿôøàí ñà÷ûíëà àðèçèíÿ
Éàñÿìèí öçðÿ ìöøêè-òÿð äåäèëÿð.
Øÿáè-éåëäàäóðóð ñà÷ûí ýåúÿñè,
Ñóðÿòèí áÿäðèíÿ ãÿìÿð äåäèëÿð.
Êèðïèýèí îõóíà, ãàøûí éàéûíà
Àøèãèí ñèíÿñèí ñèïÿð äåäèëÿð.
Áàõ àíûí öçöíÿ, Àëëàùûíû ýþð,
ßùëè-ìÿ’íè áóäóð íÿçÿð äåäèëÿð.
Ùÿãäÿí îëìóø èðàü àíëàð êèì,
Ñÿíè, åé íóðè-ùÿã, áÿøÿð äåäèëÿð.
Åé Íÿñèìè, ìöùèòè-ÿ’çÿìñÿí,
Ýÿð÷è ÿëôàçûíà ýþùÿð äåäèëÿð.
265
Ñà÷ûíûí øÿáèíäÿ öçö èêè ùÿôòÿëèê ãÿìÿðäèð,
Áó ñþçö áèëÿí áèëöð êèì, áó íÿçÿð íåúÿ íÿçÿðäèð.
Ãàðà çöëôöíö ðöõ öçðÿ ýþðÿëè ýþçöì íèýàðûí,
Äöí èëÿ ýöíöí ùÿìèøÿ ãàìó øàì èëÿ ñÿùÿðäèð.
Ëÿáèíèí êè, úàí øÿðàáû óòàíûð ùÿëàâÿòèíäÿí,
Øÿêêÿðÿ ãûëàí ìöøàáåù, ýþçö áàüëû áèáÿñÿðäèð.
Èêè àëÿìèí âöúóäó àéàüûí òîçóíà äÿýìÿç,
Áó ñÿäÿôäÿ êèì áèëèð êèì, áó íÿ ãèéìÿòè ýþùÿðäèð?
Áó úàìàëö ùöñíö ýþð êèì, óðàð àéà òÿ’íÿ, éàðÿá,
Áó íÿ ùÿã ñóðÿòëè àäÿì, áó íÿ ìÿ’íèëö áÿøÿðäèð?
Ýþçÿëèí öçöíÿ áàõìàã äèëÿìÿç ôÿãèùö ñóôè,
Ýþçö ýþðìÿçèí íÿñèáè áó ýöíÿøäÿí îë ãÿäÿðäèð.
Ýöë ÿýÿð÷è õóáö òàçÿ ýþðöíöð íÿçÿðäÿ, ëàêèí
Ýÿë àíûí éàíàüû ýþð êèì, ÿáÿäè ëÿòèôö òÿðäèð.
Äîäàüû, ýþçöäöð àíûí ÿáÿäè øÿðàáö íîüëóì,
Áó íÿ áàäåéè-ñÿãàùöì, áó íÿ ãÿíäö ýöëøÿêÿðäèð?
Éàíàüû, ëÿáè ãÿìèíäÿí íåúÿ ñàéðó îëìàéûì ìÿí,
Äÿýèðÿí ìàíà øÿôàéû, áó ýöë èëÿ îë øÿêÿðäèð.
Èðÿìèí ýöëö ãóðóòäó ãàíûíû òÿíèíäÿ ùöñíöí,
Áó ñèìèíáÿðèí öçöí ýþð êè, íåúÿ ëÿòèôö òÿðäèð.
266
Ýöíÿøèíäÿí óø éàíàüûí úèýÿðèì òóòóøäó éàíàð,
Íÿ áèëèð áó ùàëû øîë êèì, ãàðàýöíëö áèúèýÿðäèð.
Õÿáÿðè áèëÿí õÿáèðèí õÿáÿðè þçöíäÿí îëìàç,
Íÿ äåðÿì ñàíà åøèò êèì, áó õÿáÿð ÿúÿá õÿáÿðäèð.
ßíÿ ðÿááèêöì îäóíà íåúÿ éàíìàñûí Íÿñèìè,
Áó ÿíÿëùÿãèí ÷ûðàüû ÿáÿäè ÷ö éàíÿñÿðäèð.
267
Òàáÿíäÿ öçöí òÿë’ÿòè õóðøèäè-òàáàí ýþñòÿðèð,
Øîë ñèäðåéè-ÿ’ëàéû ýþð, ñÿðâè-õóðàìàí ýþñòÿðèð.
Öçöí ðöìóçó øÿðù åäÿð èííà ôÿòÿùíà, åé íèýàð,
Êèì, âÿùéè-ìöòëÿã ñèððèíè àëÿìäÿ ïöíùàí ýþñòÿðèð.
Úàìè-ÿëÿë-ÿðø èñòèâà ðÿùìàíû ùÿãäÿí áóëäóì óø,
Îë ìÿ’íèíäÿí ùÿã äàèìà ìþ’úöçö áöðùàí ýþñòÿðèð.
Éàõäû ôÿðàãûí óø ìÿíè ñÿð òà ãÿäÿì Ìóñà êèìè,
Ôèðãÿòäÿ éàíàí àøèãÿ ýþð êèì, íÿ ùèúðàí ýþñòÿðèð.
Ëþ’ëþè-íàáûí âÿñôèíè àõûòäû ãÿìäÿí ýþçëÿðèì,
Ýþð êèì, íåúÿ ùÿð ãÿòðÿñè äÿðéàéè-öììàí ýþñòÿðèð.
Ðöõñàðûí öçðÿ çöëôöíö äàüûòìà íÿñðèí öçðÿ êèì,
Çöëôè-ñèéàùûí ýþð íåúÿ êöôð èëÿ èìàí ýþñòÿðèð.
Ýÿð÷è äîäàüûí âÿñôèíè ñîðäóì ìÿí àíû àðèôÿ,
Ëÿ’ëèí øÿðàáû Õûçðà ýþð íÿ àáè-ùåéâàí ýþñòÿðèð.
Îëäó õÿéàëûíäàí çÿèô úèñìè Íÿñèìèíèí, éåíÿ
Äÿðìàíû ñÿíäÿäèð, øÿùà, êèìäèð êè, äÿðìàí ýþñòÿðèð?
268
Ñöíáöëöí ÿáðèíäÿ öçöí ìàùè-òàáàí ýþñòÿðèð,
Êàôèðè èñëàìà ÷ÿêìèø êöôðÿ èìàí ýþñòÿðèð.
Ñóðÿòèíäÿí êÿøô îëóð ÷öí ñóðåéè-öììöë-êèòàá,
Âÿùéè-ìöòëÿã ñèððèíè àëÿìäÿ ïöíùàí ýþñòÿðèð.
Ôèðãÿòèí äþâðàíû êå÷äè, ýåòäè çöëìÿò àðàäàí,
×öí ÿéàí îëäó ëÿáèíäÿí ê’àáè-ùåéâàí ýþñòÿðèð.
Ýþçëÿðèì éàðûí ãÿìèíäÿí àõûäàð äöðäàíÿéè,
Øîë ñÿáÿáäÿí ëÿáëÿðèíäÿ ëÿ’ëö ìÿðúàí ýþñòÿðèð.
Ýÿð ÿíÿëùÿã ñèððèíè ôàø åéëÿéèì ùÿãäÿí áó ýöí
Êèì, ìÿíè øþâãöíäÿ éàõàð äÿõè ùèúðàí ýþñòÿðèð.
Äÿðäèìèí äÿðìàíû ñÿíñÿí, áèëìÿäèì, ñîðäóì òÿáèá,
×öí éÿãèí ñÿíñÿí äÿâàñû, äÿðäÿ äÿðìàí ýþñòÿðèð.
Çöëôö ðöõñàðûí Íÿñèìè ñèððèíè ôàø åéëÿäè
Êèì, áó ÿñðàðûí áÿéàíû ÿðøè-ðÿùìàí ýþñòÿðèð.
269
Çöëôè-äöòàñû øàùûìûí ùÿëãÿñè ìàù è÷èíäÿäèð,
Øîë ãÿìÿðèí ìÿíàçèëè ÿáðè-ñèéàù è÷èíäÿäèð.
Äöøäö êÿìÿíäè-çöëôöíÿ ÿãëö ðÿâàí ãóøó, âÿëè
Çèëëè-èëàùà éàïûøàí çèëëè-èëàù è÷èíäÿäèð.
Êÿ’áåéè-åøãÿ âàðàíûí ñèäãè íèéàç îëóð, âÿëè
Ìÿíçèëÿ àãèáÿò èðÿð, êèì êè, áó ðàù è÷èíäÿäèð.
Úàíûìû áèð íèýàù èëÿí àëäû ùÿðàìè ýþçëÿðèí,
Ýþð êè, íÿ äöðëö ôèòíÿëÿð óøáó íèýàù è÷èíäÿäèð.
Àëÿì è÷èíäÿ áèýöìàí, ñÿíñÿí ÿìèðè-äèëáÿðàí,
Ýþð êè, áó ðÿñìÿ ïàäèøàù ãàíüû ñèïàù è÷èíäÿäèð?
Ñÿðâè ãÿáàäà éà ìÿùè êèìñÿ êöëàùäà ýþðìÿäè,
Øîë áîéó ñÿðâè ýþð íåúÿ ìàùû êöëàù è÷èíäÿäèð.
Ñóðÿòè-õóáà ìöääÿè, áàõìà äåìèø Íÿñèìèéÿ,
Öçö ãàðàéû ýþð íåúÿ êöôðö ýöíàù è÷èíäÿäèð.
270
Äÿðäö ôÿðàãÿ äöøäö úàí, àùö ôÿüàí è÷èíäÿäèð,
Ñÿí áó ÿçàáö àòÿøè ýþð êè, áó úàí è÷èíäÿäèð.
Øþâãÿ áóðàõìà êþíëöìö, ÷öí ñàíà ðþâøÿí îëäó êèì,
Íåúÿ ãÿì èëÿ, ùöçíèëÿ äÿðäè-íèùàí è÷èíäÿäèð.
Âÿñëè-ðöõöíäÿí þçýÿ ìÿí êþâíö ìÿêàíà áàõìàçàì,
Ýÿð÷è õöúÿñòÿ âöñëÿòèí êþâíö ìÿêàí è÷èíäÿäèð.
Åéíèì è÷èíäÿ ãàìÿòèí ñèäðÿñè ìÿñêÿí åéëÿäè,
Ñèäðÿ ùÿì àíäà éàðàøûð ê’àáè-ðÿâàí è÷èíäÿäèð.
×ÿðõÿ ÷ûõàðäû àùûìû, úàíûìû éàíäûðûð ãÿìèí,
Ýþð íåúÿ íàð èìèø ãÿìèí êèì, áó äöõàí è÷èíäÿäèð.
Éàðûìû ìÿíäÿí àéûðàí ùàúÿòè ùàñèë îëìàñûí,
Àññû ñàíàí áó èøè ýþð êèì, íÿ çèéàí è÷èíäÿäèð.
Ñÿíäÿí ÿýÿð÷è äöøìöøÿì àéðó, ñÿíèíëÿéÿì éÿãèí,
Îë íÿ áèëèð áó ðÿìçè êèì, çÿííö ýöìàí è÷èíäÿäèð.
Ùàëûìû ñÿíñèç, åé ñÿíÿì, áèëìÿç èñÿí, ýÿë öøòÿ ýþð,
Êþíëöìÿ áàõö áàüðûìû ýþð êè, íÿ ãàí è÷èíäÿäèð.
Âÿñëè-ðöõöí áàùàñûíà âåðñÿì ÿýÿð óúóç îëà!
Úàíö úàùàíö ùÿð íÿ êèì, èêè úàùàí è÷èíäÿäèð.
Ñèëñèëÿñèíäÿ çöëôöíöí úàí âÿòÿí åéëÿäè íå÷öí,
Éÿ’íè êè, úàíûìûí éåðè ñÿùíè-úèíàí è÷èíäÿäèð.
Îëäó Íÿñèìè, åé ãÿìÿð, ùöñíöíÿ ôèòíÿ, íåéëÿñèí
Ôèòíåéè-àõèðÿççàìàí ÷öí áó çàìàí è÷èíäÿäèð.
271
Âÿñëèíÿ êèì êè èðìÿäè, äÿðäö ÿçàá è÷èíäÿäèð,
Ëÿ’ëèíè êèì êè ñîðìàäû, òÿøíÿ ñÿðàá è÷èíäÿäèð.
Êþíëöì è÷èíäÿ ñóðÿòèí úàí êèìè ãûëìûøàì éåðèí,
Ýþâùÿðè-êöíòö-êÿíçè ýþð êèì, íÿ õÿðàá è÷èíäÿäèð.
Øÿì’è-ðöõöí ùÿðàðÿòè úóøÿ ýÿòèðäè àëÿìè,
Ýþð íåúÿ éàíàð îä èìèø êèì, áó êàáàá è÷èíäÿäèð.
Ãÿíäö íàáàòö øÿêêÿðèí ëÿççÿòèíè óíóòìóøàì,
Òà êè, áÿíèìëÿ ëÿáëÿðèí íàçö èòàá è÷èíäÿäèð.
Êèì êè ãàøûíëà îëìàäû ñöáùè-ÿçÿëäÿ àøèíà,
Òà ÿáÿä îë ãàðàýöíöí áÿõòè ñÿùàá è÷èíäÿäèð.
Ñèððè-ñÿãàùöì ðÿááèùöì çàùèäÿ ñîðìà êèì, àíû
Àðèôè-ðÿááèùöì áèëèð êèì, áó øÿðàá è÷èíäÿäèð.
Çþùäÿ äÿëàëÿò åéëÿðÿì, åøãÿ ùÿðèñ îëóð êþíöë,
Ìÿí íÿ øöìàðà äöøìöøÿì, îë íÿ ùåñàá è÷èíäÿäèð.
Äöøäö úàùàíà ãöëãöëÿ ôèòíÿëè íÿðýèñèíäÿí óø,
Ôèòíÿëÿðèí ýþð, àíû ñÿí ñàíìà êè, õàá è÷èíäÿäèð.
Øÿìñö ãÿìÿð ÿýÿð öçöí òàáûíà äöøìÿäè, íÿäÿí
Åøãÿ ÿñèð îëàí êèøè àòÿøö àá è÷èíäÿäèð.
Ñóðÿòèíèí ñèôàòûíà âàëåùö ùåéðàí îëìóøàì,
Ýþçäÿí ÿýÿð÷è ñóðÿòèí òÿðôè-íèãàá è÷èíäÿäèð.
Çöëôö ãàøûí Íÿñèìèéÿ âÿúùè-ùÿñÿíäèð, åé ñÿíÿì,
Úèì èëÿ íóí áó ùöñí èëÿ ãàíñû êèòàá è÷èíäÿäèð?
272
Ùÿð êèì èðÿð âöñàëûíà, åéøè-íÿèì è÷èíäÿäèð,
Âÿñëèíÿ èðìÿéÿí êèøè áèë êè, úÿùèì è÷èíäÿäèð.
Çöëìÿòè-ùèúðö ôèðãÿòèí ìèñëè-úÿùÿííÿì àòÿøè,
Ìöíòÿçèð àëè âÿñëèíÿ íóðè-ÿçèì è÷èíäÿäèð.
Àáè-ùÿéàòà èðèøÿí áóëäó ùÿéàòè-úàâèäàí,
Çöëìÿò è÷èíäÿ ãàëàíû ÿçìè-ðÿìèì è÷èíäÿäèð.
×öí ýåäÿ îðòàäàí ùèúàá, åéíÿ ìöáÿääÿë îëà åëì,
Áèëèíÿ àíäà êèì, êèìèí ãÿëáè ñÿëèì è÷èíäÿäèð.
Áóëäó ñÿëàìÿò îë êèøè êèì, òÿëÿáè âöñàë èäè,
Èñòÿìÿéÿí ñÿëàìÿòè ðÿíúö ÿëèì è÷èíäÿäèð.
Ñóðÿòè-õóáà ìöääÿè áàõìà äåéèá ùàðàì åäÿð,
Öçöãàðà éÿùóäó ýþð, êöôðè-ñÿãèì è÷èíäÿäèð.
Áóëäó áó ýöí âöñàëûíû åøã èëÿ óø Íÿñèìè êèì,
Âÿñëèíÿ âàñèë îëàíûí åéøè ìöãèì è÷èíäÿäèð.
273
Ëåéëÿòöë-ãÿäðèí ñÿâàäû çöëôè-ïöðòàáûíäàäûð,
Âÿççöùàíûí àôèòàáû öçö ìÿùòàáûíäàäûð.
Åé õóìàðëû ýþçëÿðèíäÿ ôèòíÿéè óéóð ñàíàí,
Ýþçëÿðè øîë ôèòíÿäèð êèì, ôèòíÿñè õàáûíäàäûð.
Çöëùÿéàò îëäó ëÿáèíäÿí Õûçðö Èñà ëàéÿìóò,
Ýþð áó ãöäðÿò ìþ’úöçö êèì, ëÿ’ëè ñèðàáûíäàäûð.
Ñóðÿòè, éàðÿá, íÿ ìöñùÿôäèð áó ùöñíöí ñóðÿñè
Êèì, ìÿëàùÿòäÿí íÿ êèì, äåðñÿì àíûí áàáûíäàäûð.
Ýÿð÷è ðÿíúóð îëäó øèðèí ëÿáëÿðèí åøãèíäÿ úàí,
Ùÿì øÿôàñû øîë äîäàüûí ãÿíäö èííàáûíäàäûð.
Ýþçëÿðè ìåéõàíÿäèð àíóí, öçö Áåéòöëùÿðàì,
Ýþð áó áåéòóëëàùû êèì, ìåéõàíÿ ìåùðàáûíäàäûð.
Àáè-ùåéâàíûí ìèçàúû êþâñÿðèí õàñèééÿòè,
Ñÿëñÿáèëèí çþâãö éàðûí ëÿ’ëè-úöëëàáûíäàäûð.
Åé ñîðàí ìÿ’øóãóíóí ÿñðàðûíû íàìÿùðÿìÿ,
Ýÿð áó ðàçûí ìÿùðÿìèñÿí, öøòÿ ÿùáàáûíäàäûð.
Áÿùðè-åøãèí ñèððèíè àðèô áèëèð, ñîð àðèôÿ
Êèì, áó ñèððè îë áèëèð êèì, úàíû ãÿðãàáûíäàäûð.
Òöððÿñèíäÿ çöëôöíöí àøöôòÿ êþíëöì ÷ÿêäèýèí,
Øîë ïÿðèøàíùàëà ñîð êèì, êþíëö ãöëëàáûíäàäûð.
Ýöëøÿêÿð áàçàðÿ ýÿëìÿç, áàë óòàíûð, ãÿíä ÿðèð,
Øîë ùÿëàâÿòäÿí êè, éàðûí øÿêêÿðè-íàáûíäàäûð.
×öí Íÿñèìèíèí ßáöëôÿçë îëäó ùÿãäÿí êöíéÿñè,
Úöìëÿ ÿñìàíûí ùöðóôó åéíè-ÿëãàáûíäàäûð.
274
Úàíûí âöúóäó ñÿíñèç ëàøåé êèìè ÿäÿìäèð,
Ñÿíäÿí úóäà äèðèëìÿê, ìöøòàãûíà ÿëÿìäèð!
Ðóùöëãöäöñ äÿìèíäÿí Èñÿáíè-Ìÿðéÿì îëäó,
Åé áèõÿáÿð áó äÿìäÿí, ýÿëýèë êè, äÿì áó äÿìäèð!
Ñà÷ûí ãàðàíãóñóíäàí öçöí íóðó ýþðöíäö,
Ùÿð ãàíäà øàì îëóðñà, àðäûíúà ñöáù äÿìäèð.
Âàð, åé ãûëàí ÿçèìÿò Áåéòöëùÿðàìà, áèë êèì,
Ìÿ’øóãÿíèí úàìàëû ùÿì Êÿ’áÿ, ùÿì ùÿðÿìäèð.
Åøãèí ìÿíè áÿëàñûç áèð äÿì ãîìàç ÿëèíäÿí,
Àøèã îëàíà äàèì åøãèí èøè êÿðÿìäèð.
Éàðûí ãÿìèíè êþíëöì êþâíö ìÿêàíà âåðìÿç,
Íå÷öí êè, îë áèëöð êèì, éàðûí ãÿìè íÿ ãÿìäèð!
Çÿðãö ðèéàäàí îëäó éîõñóë ÿýÿð Íÿñèìè,
Éàðûí ìÿùÿááÿòèíäÿí ýþð êèì, íÿ ìþùòÿøÿìäèð!
275
Ñÿãàùöì ðÿááèùöì õÿìðè äîäàüûí êþâñÿðèíäÿíäèð,
Áó ìåéäÿí è÷ÿíèí íîüëó ùÿäèñèí øÿêêÿðèíäÿíäèð.
Ñÿáà ìèøêèí äÿìèíäÿí êèì, ìöÿòòÿð ãûëìûø àôàãû,
Ìöÿíáÿð çöëôè-ïöð÷èíèí ÿáèðö ÿíáÿðèíäÿíäèð.
ßýÿð÷è ÿùëè-òþâùèäÿ ñà÷ûí ùÿáëöëìÿòèí îëäó,
Ñÿâàäöëâÿúùè-ôèääàðåéí àíûí ñåâäàëÿðèíäÿíäèð.
Äÿìè-Èñà êèìè íèòãèí äèðèëäèð úàíñûç ÿøéàíû,
Áó ìþ’úöç úàíôÿçà ëÿ’ëèí ìöôÿððÿù ýþâùÿðèíäÿíäèð.
Ãèéàìÿò ãîïäó ùöñíöíäÿí, ÷àëûíäû ñóð, ùÿøð îëäó,
Áó ãîâüàëàð êè, éàéûëìûø, àíûí øóðè-øÿðèíäÿíäèð.
Áåùèøòèí ÿñâÿäöë-åéíè êè, ùóðöë-åéíäöðöð àäû,
Éàçûëìûø õÿëãÿ áèð àéÿò úàìàëûí äÿôòÿðèíäÿíäèð.
Ôÿãèù, åé ÿùñÿíè-ñóðÿò, ñÿíè ìÿñúóä ÿýÿð áèëìÿç,
Áó àñè äèâè-ìÿë’óíóí õÿòàñû ðÿùáÿðèíäÿíäèð.
Öçöíäöð ãóëùöâÿððÿùìàí, ñà÷ûíäûð ÿëëÿìÿë-Ãóð’àí,
ßúÿá, øîë úàíëàðûí úàíû íÿ êàìûí ýþâùÿðèíäÿíäèð?
Íèýàðàí íÿðýèñè-ìÿñòè íÿ ôÿòòàí åéí èìèø ýþð êèì,
Íåúÿ ðóùöë-ÿìèí ÿñðöê õóìàðûí ÿáùÿðèíäÿíäèð.
Ýÿë, åé úàí, åéäÿ ãóðáàí îë êè, ãóðáàí îëìàéàí åéäÿ,
Íÿ îëäó ôèòðÿ åéäèíäÿí, íÿ àíûí ÿêáÿðèíäÿíäèð.
Úàùàíûí ìþùíÿòè ÷îõäóð, àíûí äÿðäè-ñÿðèíäÿí êå÷
Êèì, èðàü îëäóüó ùÿãäÿí àíûí äÿðäè-ñÿðèíäÿíäèð.
Íÿñèìè ìàñèâÿëëàùäàí êÿñèëäè, äèëáÿðè áóëäó,
Íÿñèìè íåéëÿñèí, ÷öíêèì èíàéÿò äèëáÿðèíäÿíäèð.
276
Ëÿ’ëèí øÿðàáû øÿðáÿòè-êþâñÿð äåýèëìèäèð?
Öçöí ÷ûðàüû ìåùðè-ìöíÿââÿð äåýèëìèäèð?
Íóðè-ÿëà êè, ùÿã äåäè íóðè-ÿëÿë-éÿãèí,
Ðöõñàðûí öçðÿ çöëôè-ìöÿíáÿð äåýèëìèäèð?
Åé äàøàâö òöðàáà äåéÿí ãèéìÿòè-ýþùÿð,
Èíñàí áó ùöñíè-ëöòô èëÿ ýþâùÿð äåýèëìèäèð?
Åé ùÿñðÿòèí çÿðèëÿ ýþùÿð, èñòÿ ìÿ’ðèôÿò,
Èíñàíäà ìÿ’ðèôÿò ýþùÿðö çÿð äåýèëìèäèð?
Ñóðÿòäÿ åé äåéÿí êè, ìöíÿççÿùäöðöð, èëàù,
Ýÿë ùÿããÿ áàõö ýþð êè, ìöñÿââÿð äåýèëìèäèð?
Òà ýþðìöøÿì úàìàëûíû, ìÿíçóðóì îëäó ùÿã,
Ùÿããè ýþðÿí íÿçÿð óëó ìÿíçÿð äåýèëìèäèð?
Ìÿí íàçèðÿì íèýàðÿâö àðèô ãàòûíäà áó,
Áèëëàù êè, õóá íàçèðö ìöíçÿð äåýèëìèäèð?
Øèðèí ëÿáèí êè, ùÿã àíà ðóùöëãöäöñ äåäè,
Úÿííÿòäÿêè øÿðàá èëÿ êþâñÿð äåýèëìèäèð?
Àéäûð ìàíà êè, íÿãäèíè âåð íèñéÿéÿ ôÿãèù,
Ùåéâàíäàí îë öëàèêÿ êÿìòÿð äåýèëìèäèð?
Äþâðè-ãÿìÿðäÿ ìÿðêÿçè àøóáö ôèòíÿíèí,
Ìèøêèí ñà÷ûíëà õàëè-ìöäÿââÿð äåýèëìèäèð?
Ëÿ’ëèí êèìè Ìÿñèù äÿìè ìþ’òÿäèë ìèçàú,
Ùÿðýèç âöúóäà ýÿëìÿäè, úþâùÿð äåýèëìèäèð?
Ñóðÿòäÿ ýÿð÷è àäû áÿøÿðäèð Íÿñèìèíèí,
Ìÿ’íèäÿ ýþð êè, çàòè-ìöòÿùùÿð äåýèëìèäèð?
277
Éàðÿá, îë öçöí ÷ûðàüû øÿì’è-õàâÿðäÿíìèäèð?
Éàðÿá, îë ñÿðâèí éàíàüû âÿðäè-ÿùìÿðäÿíìèäèð?
Éàðÿá, îë ìèøêèí ñÿëàñèë êèì, íèãàá îëìóø ýöëÿ,
Ìèøêè-òàòàðè äåéèì, éà ñöíáöëè-òÿðäÿíìèäèð?
Øîë äîäàüûí úöð’ÿñèíäÿí ÿñðèìèø ðóùöëãöäöñ,
Éàðÿá, îë úàìûí øÿðàáû àáè-êþâñÿðäÿíìèäèð?
Åé øÿêÿðäÿíäèð äåéÿí øîë úàíè-øèðèíèí ëÿáè,
Áèëëàù àíè áàõøûäàí ñîð, ýþð êè, øÿêêÿðäÿíìèäèð?
Ëÿ’ëèíè êèì éàä åäÿðñÿ íóø îëóð àüó àíà,
Øîë ëÿáèí çèêðè, ÿúÿá òèðéàêè-ÿêáÿðäÿíìèäèð?
Åé ñÿáà, Èñàíÿôÿñäèð úàíôÿçà áóéóí ìÿýÿð,
Óüðàäû ÿðâàùà, éà øîë çöëôè-ÿíáÿðäÿíìèäèð?
Áÿðýè-íÿñðèí öçðÿ, éàðÿá, øîë äöçöëìöø èíúèëÿð
Ñöáùäÿì âàõòûíäà äöøìöø ÷åéìè, éà òÿðäÿíìèäèð?
Çàùèä àéäûð, ñåâìÿ õóáó, áàõìà àíûí öçöíÿ,
Øîë ùÿúÿð éöðÿêëö àùÿí, éîõñà ìÿðìÿðäÿíìèäèð?
Äèëáÿðèí úþâðö òöêÿíìÿç, àøèãèí áÿõòè óéóð,
Áÿõò åäÿð, éàðÿá, áó úþâðö éîõñà äèëáÿðäÿíìèäèð?
Øîë ñÿàäÿòëè êÿìÿð êèì, ãóúàð àíûí áåëèíè,
Òàëåéè ìÿñ’óä èìèø, éà ãöââÿòè-çÿðäÿíìèäèð?
Àäû ìÿùâ îëäó Íÿñèìèíèí, ãÿëÿì ÷ÿê ùÿðôèíÿ,
Åé áó äÿôòÿðäÿí õÿáÿðñèç, îë áó äÿôòÿðäÿíìèäèð?
278
Ëÿ’ëè-íàáûí ÷åøìÿñèíäÿ àáè-ùåéâàí ýèçëèäèð,
Äöðúè-éàãóòóíäà, åé úàí, äöððö ìÿðúàí ýèçëèäèð.
Ëÿáëÿðèí øèðèí äÿùàíûí ýÿð÷è ÿââÿë ðÿìç èëÿ
À÷àð ÿñðàðûí âÿëàêèí, ñèððè-ïöíùàí ýèçëèäèð.
Úàíûìûí úàíû ãÿìèíäèð, øîë ñÿáÿáäÿí, åé íèýàð,
Øàä îëóð úàíûì êè, úàíäà äàèì îë úàí ýèçëèäèð.
Øîë õÿäÿíýè-ãÿìçÿíè êèì, úàíûìà óðäó ýþçöí,
Ãàí ýåäÿð éöðÿêäÿí, àììà çÿõìè-ïåéêàí ýèçëèäèð.
ßíáÿðèí çöëôöíäÿ öçöí ýèçëÿíèðñÿ, íÿ ÿúÿá,
Øÿá íèãàáûíäà ùÿìèøÿ ìàùè-òàáàí ýèçëèäèð.
Åé òÿáèáè-àìè, ÿë ÷ÿê ÷àðÿ ãûëìàãäàí ìàíà,
Àøèãèí úàíûíäà äàèì äÿðäè-úàíàí ýèçëèäèð.
Ãàíå îëäó äÿðäèëÿ ñÿíäÿí Íÿñèìè, åé íèýàð,
Øîë ñÿáÿáäÿí êèì, ñÿíèí äÿðäèíäÿ äÿðìàí ýèçëèäèð.
279
Äèëáÿðà, çöëôöí øÿáèíäÿ ìàùè-òàáàí ýèçëèäèð!
ßíáÿðèí çöëôöíäÿ äàèì ÿíáÿðÿôøàí ýèçëèäèð.
Éàçûëûäûð ñÿôùÿñèíäÿ ñóðÿòèí èííà ôÿòÿù,
Ùÿðô-ùÿðô àíûí öçöíäÿ õÿòìè-Ãóð’àí ýèçëèäèð.
Ëÿáëÿðèíäÿí äàèìà àõàð ùÿéàòè-úàâèäàí,
Øîë ñÿáÿáäÿí äèëáÿðèí àáûíäà ùåéâàí ýèçëèäèð.
Äîüðàäû ãÿìçÿí õÿäÿíýè, áàüðûìû ãàí åéëÿäè,
Øîë ñÿùàìûí ãÿìçÿñèíäÿ çÿõìè-ïåéêàí ýèçëèäèð.
Ýþçö êîðäóð, ýþðìÿäè öçöíäÿ èìàí íóðóíó,
Ýöë éàíàüûí ÷þùðÿñèíäÿ íóðè-èìàí ýèçëèäèð.
Äÿðäèìèí ÷öíêèì äÿâàñûí áèëìÿäè, ñîðäóì òÿáèá,
Øîë ñÿáÿáäÿí êèì, ñÿíèí äÿðäèíäÿ äÿðìàí ýèçëèäèð.
ßùäö ïåéìàí èñòÿäè ñÿíäÿí Íÿñèìè, åé íèýàð,
ßùäö ïåéìàíûíäà àíûí ÿùäö ïåéìàí ýèçëèäèð.
280
Ñöáùäÿì äèëäàðûìû ýþðäöì, îòàüûíäàí ýÿëèð,
Åéëÿ ñàíäûì ùóðèäèð, ôèðäþâñ áàüûíäàí ýÿëèð.
Éà ìÿýÿð íóðè-òÿúÿëëèäèð ÿéàí îëäó éÿãèí,
Àé èëÿ ýöí òÿë’ÿòè ýöëýöí éàíàüûíäàí ýÿëèð.
×åøìåéè-ùåéâàí õÿúèëäèð ëÿáëÿðèíäÿí äàèìà,
Àáè-êþâñÿð øÿðáÿòè øèðèí äîäàüûíäàí ýÿëèð.
Çöëôöíöí ÷èíèëÿ ÷öí êèì, äÿì óðàð ìèøêè-òàòàð,
Ðóñèéÿù áèëìÿç, õÿòà ùÿðäÿì äÿìàüûíäàí ýÿëèð.
Øàùà, ãÿääö ãàìÿòèí ùÿð ñÿðâ ýþðñÿ äÿð-÷ÿìÿí,
ßýèëÿð, ñÿúäÿ åäÿð, òèòðÿð, áóäàüûíäàí ýÿëèð.
Äèëáÿðà, ñÿí ùöñíöíÿ ìÿí’ åéëÿìÿ ìÿí àøèãè,
Ãàíäà êèì, áèð ýöë áèòÿð, áöëáöë ãûðàüûíäàí ýÿëèð.
Åé Íÿñèìè, ðóùïÿðâÿð ýÿëäè éàðûíäàí íÿñèì,
Èñàíûí ÿíôàñûäûð, éàðûí áóõàüûíäàí ýÿëèð.
281
Òöððåéè-ÿíáÿðôÿøàí þìðöì øÿáè-éåëäàñûäûð,
Ùöëãöìöçäÿ ùÿëãÿòÿê îë êàôèðèí ñåâäàñûäûð.
Ëÿ’ëö éàãóòó àíûí ãóòè-ðÿâàíûìäûð ìÿíèì,
Çèêðö ôèêðèì øîë ùÿáèáèí ëÿ’ëè-ðóùÿôçàñûäûð.
Äèëäÿ áó øèðèí êÿëàìûí ëÿ’ëè-øÿêêÿðáàðûäûð,
Ýþçäÿ ùÿð áèíà êè, âàð øîë àðèçèí øÿùëàñûäûð.
Äóøäà ýþðäöì ñèäðÿãÿä, äåäèì áÿùÿääè-ìöíòÿùà,
Áèëìÿçÿì, þìðöììöäöð, éà ãàìÿòèí áàëàñûäûð.
Ãîé ìÿíè ãóðáàí îëóì øîë ÷åøìè-êàôèðêöøÿ êèì,
Ìÿí òÿêè ùÿð ýöøÿäÿ éöç àøèãè-øåéäàñûäûð.
×åøìè-ìÿñòèí, õàëö çöëôöí ôèòíÿ ñàëäû àëÿìÿ,
Îë ýþçÿëëÿð øàùûíûí áà-ùÿð òÿðÿô ãîâüàñûäûð.
Åé Íÿñèìè, ñÿúäÿ ãûë øîë ùöñíö áèùÿìòàéà êèì,
Àëÿìèí ÷åøìè-÷èðàüû, ñóðÿòè-çèáàñûäûð.
282
Ýöëýóí ðöõöí ýöëö, ñÿìÿíè øÿðìèñàð åäÿð,
Öçöí õÿéàëû ýþçëÿðèìè ëàëÿçàð åäÿð.
Ìàù öçðÿ çöëôöíö ýåúÿ äàüûòìà êèì, ìÿíè
Àøöôòÿ ðóçèýàðö ïÿðèøàíö çàð åäÿð.
ßüéàð ÿëèíäÿí àù åäÿðÿì ùÿð íÿôÿñ, âÿëè
Úþâðö ùÿìèøÿ àøèãè-ìèñêèíÿ éàð åäÿð.
Çöëôöí íÿ äàìö ãÿìçÿ, íÿ îõäóð êè, ýþçëÿðèí
Àøèãëÿðè ùÿìèøÿ àíûíëà øèêàð åäÿð.
Çöëôöíäÿ êèì êè, ýþðìÿäè ùöñíöí ãèéàìÿòèí,
Áèëìÿç ñà÷ûí ùåñàáûíû, àéðóã øöìàð åäÿð.
Ìÿ’íèäÿ ýÿð÷è úàí ëÿáè-ëÿ’ëèí ìåéèí è÷ÿð,
Ùöñíöí øÿðàáûäûð êè, ìÿíè áèãÿðàð åäÿð.
Ýÿëýèë êè, øÿì’ÿ íàðè-ôÿðàãûí ùÿðàðÿòè
Êàð åéëÿìÿç áó ðÿñìÿ êè, úàíûìäà êàð åäÿð.
Åé ×èí íèýàðö íÿãøèíÿ ùåéðàíö ìÿñò îëàí,
Ýÿë øîë íèýàðû ýþð êè, íÿ íÿãøö íèýàð åäÿð.
Åé àøèãèí ùÿéàòûâö þìðö ñà÷û àíûí,
Úàíñûçäûð îë êè, àäûíû ìèøêè-òàòàð åäÿð.
Åé äöíéàíûí ìåéèíäÿí óëàøàí õóìàðûíà,
Åøãèí øÿðàáûí èñòÿ êè, äÿô’è-õóìàð åäÿð.
Âÿñôèíäÿ ùÿð ãà÷àí êè, Íÿñèìè à÷àð àüûç,
Úþâùÿð ëÿáèíäÿí àõàðö ýþâùÿð íèñàð åäÿð.
283
Äþâðè-ãÿìÿð ìÿëàùÿòèí ùöñíöíÿ èõòèìàì åäÿð,
Öçöíÿ âàùèáöñ-ñöâÿð õóáëóüó ìöñòÿäàì åäÿð.
Ëÿ’ëè-ëÿáèí âöñàëûíû úàí èëÿ èñòÿäè êþíöë,
Ôèêðè-ìÿùàëÿ ýþð íåúÿ äöøäö, õÿéàëè-õàì åäÿð.
Àøèãè-ñàäèãèí ãàíû ÷öí ëÿáèíÿ ùàëàë èìèø,
Àøèãÿ âÿñëèíè íÿäÿí ëÿ’ëè-ëÿáèí ùàðàì åäÿð.
Êèìñÿ úàùàíäà ýþðìÿäè ñöáù èëÿ øàìû ìöúòÿìå’,
Ýþð íåúÿ çöëôö àðèçèí âÿñëÿòè-ñöáùö øàì åäÿð.
Ìåùð èëÿ Ìàùö Ìöøòÿðè ùöñíöíÿ áÿíäÿäèð, âÿëè
Ñÿðâ èëÿ ñèäðÿ þçöíö ãàìÿòèíÿ ãóëàì åäÿð.
Ôèòíÿ ýþçöí õóìàðûíû çàùèð ÿýÿð ãûëàð èñÿí,
Àüçûíà êèì àëûð ìåéè, êèì äÿõè ôèêðè-úàì åäÿð.
Øÿðùè-äÿùàíè-éàðûìû êèì êè, ñîðàð Íÿñèìèéÿ,
Áèð ñþç èëÿ ùåêàéÿòèí ìöõòÿñÿðö òàìàì åäÿð.
284
Ñöíáöëöí ÿáðèíäÿ öçöí ìàùûíû ïöíùàí åäÿð,
Êàôÿðè èñëàìà ÷ÿêìèø, ãàðÿòè-èìàí åäÿð.
Åé ýþçöì íóðó, ýþçöìäÿí ýåòìÿ, èðàã îëìà êèì,
Úàíûìû éàãäû ôÿðàãûí, ýþçöìö ýèðéàí åäÿð.
ßíáÿðÿôøàí çöëôöíö äàüûòìà íÿñðèí öçðÿ êèì,
Àøèãèí êþíëöí ïÿðèøàí, ùàëû ñÿðýÿðäàí åäÿð.
Ýÿð÷è ëÿ’ëèí úàí âåðèð àøèãëÿðÿ Èñà êèìè,
Ýþçëÿðèí ñåâäà ìåéèíäÿí ÿñðèìèøäèð, ãàí åäÿð.
Ýÿð÷è ýöíÿøäÿíäöðöð òàáÿíäÿ ìàùûí òÿë’ÿòè,
Åé ãÿìÿð, õóðøèäö ìàùû òÿë’ÿòèí òàáàí åäÿð.
Ýÿë ìÿíè ãóðòàð ôÿðàüûíäàí êè, êàôÿð úàíûíà
Äàìó åòìÿç øîë ÿçàáû êèì, ìàíà ùèúðàí åäÿð.
Úàí èëÿ èêè úàùàíûí âåð, íèýàðûí âÿñëèí àë,
Êèì áó áåé’è ãûëìàäû, ñÿðìàéÿñè õöñðàí åäÿð.
Ëÿ’ëö ìÿðúàíûí ýþçöíäÿí àõûäàð äöðäàíÿëÿð,
Ýþð áó ÿí’àìû ìàíà êèì, ëÿ’ë èëÿ ìÿðúàí åäÿð.
Ýöë éàíàüûí ùÿñðÿòèíäÿí àüëàñàì, åéá åòìÿ êèì,
Áöëáöëö øþâãöíäÿ ýèðéàí øîë ýöëè-õÿíäàí åäÿð.
Ñîðìà åøãèí äÿðäèíè äÿðìàí òÿáèáè-àìÿ êèì,
Éàðÿ ñîð àíû êè, àøèã äÿðäèíÿ äÿðìàí åäÿð.
Çöëôö õàëûíäàí Íÿñèìè ÿáúÿäè ãûëäû òàìàì,
Øèìäè öçöíäÿí áÿéàíè-ñóðÿòè-ðÿùìàí åäÿð.
285
Òàáÿíäÿ öçöí òàáèøè áÿäðè-äöúàéà òÿ’í åäÿð,
Ôÿðõÿíäÿ çöëôöí ñàéÿñè çèëëè-ùöìàéà òÿ’í åäÿð.
Õóðøèäè-òàáàíà öçöí ýÿð òÿ’í åäÿðñÿ, íÿ ÿúÿá!
Àëÿìäÿ ðþâøÿíäèð áó êèì, ñóëòàí ýÿäàéà òÿ’í åäÿð.
Áàäè-ñÿáà Èñà êèìè ýÿð÷è äèðèëäèð þëöéö,
ßíáÿðôÿøàí çöëôöí äÿìè áàäè-ñÿáàéà òÿ’í åäÿð.
Åé ùöñíöíÿ ùåéðàí ãÿìÿð, éàðÿá, íÿ úàíñàí êèì, öçöí
Áÿäð îëìóø àéà äÿã òóòàð, øÿìñöç-çöùàéà òÿ’í åäÿð.
Åøãèíëÿ, åé àðàìè-úàí, ýÿð÷è áó úàíûì ñàéðóäóð,
Áèð ðÿíú èìèø åøãèí êèì, îë éöç ìèí øÿôàéà òÿ’í åäÿð.
Ìÿ’øóãóíóí úþâð åòäèéè éåéäöð âÿôàäàí àøèãÿ,
Áèëìÿç âÿôàíûí ãèéìÿòèí, ùÿð êèì úÿôàéà òÿ’í åäÿð.
Áÿíçÿòìÿç àíûí öçöíö àéà Íÿñèìè, ñîð íÿäÿí,
Øîë ìÿ’íèäÿí, ùÿð êèì öçöí ýþðìöøäöð, àéà òÿ’í åäÿð.
286
Ãàìÿòèíÿ ÿëèô äåéÿí ýþð íÿ óçóí õÿéàë åäÿð,
Ùÿð êè, äèëÿð âöñàëûíû, àðèçóéè-ìÿùàë åäÿð.
Øîë àëà ýþçäÿí, åé êþíöë, ñàíà äåðÿì êè, óø ñàãûí,
Óéõóäà ñàíìà àíè, êèì, óéõóñó éîõäóð, àë åäÿð.
Çöëôöíö õàêè-ðÿù êèìè ñàëäû àéàüû àëòûíà,
Ýþð íåúÿ õÿëãè-àëÿìèí þìðöíö ïàéèìàë åäÿð.
Öçöíö ýþñòÿð, åé ñÿíÿì, õÿëãè-úàùàíà ïÿðäÿñèç,
Òà ýþðÿëÿð êè, ùÿð íåúÿ ñöí’èíè áÿðêÿìàë åäÿð.
Ìöëê èëÿ ìàëö ñÿëòÿíÿò áèð ÷þïÿ ñàéìàç, åé êþíöë,
Êèì êè, äèëÿð âöñàëûíû, éà òÿëÿáè-úàìàë åäÿð.
Öçöíÿ, ãàøûíà àíûí þçöìö áÿíçÿäÿì äåéèá,
Ýàù äþíÿð àé áÿäð îëóð, ýàù þçöíö ùèëàë åäÿð.
Øÿðùè-ãÿìè Íÿñèìèíèí øîë ýþçö ãàøö ñà÷à ñîð,
Ýþð íåúÿ ùÿð áèðè ñàíà øÿðùö áÿéàíè-ùàë åäÿð.
287
Âöñàëûíû äèëÿéÿí úàíû ùÿì úàùàíû íåäÿð?
Øîë àáè-êþâñÿðè è÷ÿí íåäÿð, áó úàíû íåäÿð?
Ìÿùÿááÿò ÿùëèíÿ åøãèí éåòÿð, íåäÿð çþùäö,
Øîë àñèééÿ áó çèéàíû áèëÿí, çèéàíû íåäÿð?
Úàìàëûíû ýþðÿí, åé ðþâçÿíèí ýöëöñòàíû,
Èðÿì ñàðàéûíû, éà ñÿùíè-ýöëñöòàíû íåäÿð?
Áÿãàéè-åøãèí èëÿ úàíû úàâèäàí îëàíûí,
Áó úèñìè-ôàíèéÿ àéðóã íÿ ùàúÿò, àíû íåäÿð?
Ãàøûí ùèëàëûíà áàõûá ýþðÿí öçöí àéûíû,
Çàâàëëû ýöíÿøè, éà ìàùè-àñèìàíû íåäÿð?
Ñÿíè áÿøÿðäÿ áèëÿí êèì, íÿ ýèçëè ýþâùÿðñÿí,
Áó êàèíàòà íÿ ãûëñûí, éà áÿùðö êàíû íåäÿð?
Áîéóí ÷èíàðûíû àðçóëàéàí óëó ùèììÿò
×ÿìÿíäÿ ùÿðçÿ áèòÿí ñÿðâè-áóñèòàíû íåäÿð?
Ùÿãèãÿò ÿùëèíÿ åéíÿë-éÿãèí éÿãèí îëäó,
Éÿãèíÿ óüðàéàí àéðóã õÿòà ýöìàíû íåäÿð?
Ìÿêàíñûç îëäó Íÿñèìè, ìÿêàíû éîõäóð àíûí,
Ìÿêàíà ñûüìàéàí îë áèìÿêàí, ìÿêàíû íåäÿð?
288
Ãà÷àí êè, ñöíáöëè-çöëôöí íèãàáû àéà äöøÿð,
Ãÿìÿð ñÿùàáà ýèðÿð, àôèòàáà ñàéÿ äöøÿð.
Äöøöðìöø àéà ñà÷ûí çèëëèíèâö êþëýÿñèíÿ,
Äöøöðìÿê àíúûëàéûí ñàéÿ øîë ùöìàéà äöøÿð.
Ãàøûíäà ýþð êè, íÿ åéíÿë-éÿãèí èìèø ýèçëè,
Êè, áèýöìàí ãàëûð îë êèì, ýþçö áó éàéà äöøÿð.
Ñÿáà ñà÷ûíäàí óòàíäû êè, íàôåéè-×èíäèð,
Ìÿýÿð êè, ñèëñèëÿñèíäÿí ñÿáà Õÿòàéà äöøÿð.
Õÿòàäûð ÿùñÿíè-òÿãâèìè ñåâìÿê, àéäûð äèâ,
Áó ùþããÿ àñèéè ýþð êèì, íåúÿ õÿòàéà äöøÿð.
ßýÿð÷è çöëôöíÿ äàìè-áÿëà äåìèø àãèë,
Áó äàìà êèì êè, ýÿëèá äöøìÿäè, áÿëàéà äöøÿð.
Úàùàí ìöÿòòÿð îëóð ùÿð ñÿùÿð êè, áàäè-ñÿáà
Ýÿëèð áó ùÿëãåéè-çöëôè-ÿáèðñàéà äöøÿð.
Ýÿäà ãàòûíäà âöñàëûí ñÿàäÿòè äöøìÿç,
Âÿ ýÿð äöøÿðñÿ, ìÿíèì òÿê ãÿíè ýÿäàéà äöøÿð.
ßúÿá øÿðàáìûø, åé ñàãèéè-ÿçÿë, åøãèí
Êè, úóø åäÿð è÷ÿí àíû íÿ ùóéö ùàéà äöøÿð.
Íÿñèìè éàðà óëàøäû, íÿ äöøäö ìöíêèðÿ êèì,
Òóòóøäó éöðÿéè éàíäû, éàâóç ãÿçàéà äöøÿð.
289
Öçöí áÿðýè-ýöëè-òÿðäèð, ýöëè-òÿð,
Áîéóí ñÿðâè-ñÿíóáÿðäèð, ñÿíóáÿð.
Õóðàìàí ãàìÿòèí áÿð ÷åøìåéè-÷åøì,
Ñÿìÿíáÿðäèð, ñÿìÿíáÿðäèð, ñÿìÿíáÿð.
Ñÿíèí øÿì’è-úàìàëûíäàí âöúóäóì
Ìöíÿââÿðäèð, ìöíÿââÿðäèð, ìöíÿââÿð.
Áÿíèíëÿ çöëôö ðöõñàðûí ùÿìèøÿ
Ìöÿíáÿðäèð, ìöÿíáÿðäèð, ìöÿíáÿð.
Ìàíà ïåéâÿñòÿ øîë ìåùðàáè-ÿáðó
Áÿðàáÿðäèð, áÿðàáÿðäèð, áÿðàáÿð.
Çÿùè äþâëÿò êè, âÿñëèí ýàù-ýàùû
Ìöéÿññÿðäèð, ìöéÿññÿðäèð, ìöéÿññÿð.
Äèìàüûì áóéè-çöëôöíäÿí äÿìàäÿì
Ìöÿòòÿðäèð, ìöÿòòÿðäèð, ìöÿòòÿð.
Ñÿíèí íÿãøè-õÿéàëûí úàí è÷èíäÿ
Ìöñÿââÿðäèð, ìöñÿââÿðäèð, ìöñÿââÿð.
Ñÿíàéåäÿí íÿ ñÿí’ÿòäèð, Íÿñèìè
Ìöêÿððÿðäèð, ìöêÿððÿðäèð, ìöêÿððÿð.
290
Éàðûìû àéûðäûí ìÿíäÿí, ÷ÿðõè-ãÿääàð, öøòÿ ýþð!
Éöðÿêèì áàø îëäó ãÿìäÿí, ýÿë è÷èì éàð, öøòÿ ýþð!
Éàõäû, éàíäûðäû ìÿíè éàðûí ôÿðàãû, íåéëÿéèì,
Òàãÿòèì, ñÿáðèì òöêÿíäè, éàíûðàì çàð, öøòÿ ýþð!
Úàíûìû àíÿñòöíàðÿí øþâãöíÿ éàíäûðìà êèì,
Îëìóøàì Ìóñà êèìè ìöøòàãè-äèäàð, öøòÿ ýþð!
Äÿðäèìèí äÿðìàíû ñÿíñÿí, ÷àðÿ êèìäÿí èñòÿéèì,
×àðÿñè ñÿíäÿíäèð àíûí, ÷àðö íà÷àð, öøòÿ ýþð!
Àøèãèí èìàíû öçöíäöð, ñà÷ûí ùÿáëöë-ìÿòèí,
Ìÿí áó äèíè òóòìóøàì áåëèìäÿ çöííàð, öøòÿ ýþð!
Àðèçèí âÿðäè-úèíàíäûð, áöëáöëö-ðóùöëãöäöñ,
Åé áó âÿðäèí àøèãè, à÷ûëäû ýöëçàð, öøòÿ ýþð!
Äîüðàäû ãÿìäÿí ôÿðàãûí áàüðûìû, øîë éàðàäàí,
Öðÿýèì ãàíû ýþçöìäÿí àõàð, åé éàð, öøòÿ ýþð!
Åé ýöëè-õÿíäàíûì, àõûð ïÿðäÿäÿí ÷ûõ, ãþí÷ÿòÿê
Êèì, ìÿíè øþâãöíäÿ ìÿúðóù åéëÿäè õàð, öøòÿ ýþð.
Òà öçöí ýöëçàðû òÿãäèð åéëÿäè ìÿíäÿí úöäà,
Éàíäûðûð øþâãöí ìÿíè, åé öçö ýöëíàð, öøòÿ ýþð!
Ýÿð ÿíÿëùÿã ñþéëÿìÿêäÿí äàðà àñûëñàì íÿ ãÿì,
Áóíúà Ìÿíñóðóí àñûëìûø áàøû áÿð-äàð, öøòÿ ýþð!
Òà Íÿñèìèíèí âöúóäóí íóðóíà éàíäûðäû éàð,
Íàðà äöøìöøäöð ùÿñÿääÿí íåúÿ ÿüéàð, öøòÿ ýþð!
291
Íóøèí ëÿáèíèí ëÿ’ëè, ëÿ’ëè-ëÿáèíèí íóøèí,
Øèðèí ýþðöðÿì úàíäàí, úàíäàí ýþðöðÿì øèðèí.
Úàíà, öçöíöç àéû, àéû öçöíöç, úàíà,
Ðÿíýèí ÷ö ýöëè-ÿùìÿð, ÿùìÿð ÷ö ýöëè-ðÿíýèí.
Ùÿð êèìñÿ ñÿíè ýþðìÿç, ýþðìÿç ñÿíè ùÿð êèìñÿ,
Êÿíäèí ÷ÿêÿäèð ùèúðàí, ùèúðàí ÷ÿêÿäèð êÿíäèí.
Ùÿð êèì ñþçöí åøèòäè, åøèòäè ñþçöí ùÿð êèì,
Òÿùñèí ãûëàäûð ÿç úàí, ÿç úàí ãûëàäûð òÿùñèí.
Úàíà, Íÿñèìèíè ýþð, ýþð Íÿñèìèíè úàíà,
Öñòöí ãàìûäàí ñþçö, ñþçö ãàìûäàí öñòöí.
292
Ýþçëÿðèí ðÿìçè ìöÿééÿí ýþñòÿðèð âÿí-íàçèàò,
Ãàøëàðûí ìÿãùóð åäèáäèð ëÿøêÿðè-âÿë-àäèéàò.
Òÿë’ÿòèí ãèáëÿñèíÿ òà ãûëäûëàð úàíäàí ñöúóä,
Ìöñëöìàòö ìþ’ìèíàòö òÿééèáàòö àáèäàò.
ßùëè-öëâè, ãþâìè-ñöôëè, ÿãëè-êöëëè äåäèëÿð,
Öçöíÿ øÿìñöç çöùàâö ñà÷ûíà âÿë-ìöðñÿëàò.
Ìöøòÿðè, Áÿùðàìö Êåéâàí, Òèðö Çþùðÿ, Ìåùðö Ìàù
Ùöñíöíÿ òÿùñèí îõóðëàð ðöá’è-ìÿñêóí, øåø úÿùàò.
Ýÿð òÿôÿùùöñ ãûëñà êèìñÿ øÿðãö ãÿðáö òóëö ÿðç,
Áóëìàéàíëàð ñÿíÿ áÿíçÿð ìÿôõÿðè-ìþâúóä çàò.
ßðç ãûëñàì ãàìÿòèíäÿí, ùÿøð îëóð éþâìöë-ãèéàì,
Ñþéëÿñÿì êþâñÿð ëÿáèíäÿí, ìÿùâ îëóð àáè-ùÿéàò.
Ñÿíè êþíöëäÿí Íÿñèìè ñåâäè, åé àðàìè-úàí,
Úàíè-úàíàíñàí, ùÿãèãÿò, ùöñíöíÿ úàíëàð çÿêàò.
293
Åé êþíëöì àëàí ãàøëàðû éàé, ýþçëÿðè úàäó,
Åé íÿðýèñè-ìÿñòö öçö ýöë, áÿíëÿðè ùèíäó.
Òà øþâãè-úÿìàëûí ýÿëÿëè åéíèìÿ ãàðøó,
Ùÿð ëÿùçÿ ãûëûð ùÿñðÿò èëÿ áÿíçèìè ñàéðó.
Ýÿë ôèðãÿòè-ùèúðèí íÿ ãûëûð úàíûìà ýþð êèì,
Íîëà ãûëàñàí ëöòô èëÿ áèð äÿðäèìÿ äàðó?
Íþù ÷ÿðõè-ôÿëÿêíè ãûëûðàì àù èëÿ ÿçðÿã,
Îë äÿì êè, åäÿì âÿñëèí ö÷öí äÿðä èëÿ éàùó.
Îë çöëôè-ìöñÿëñÿëíè ìÿíèì áîéíóìà ñàëýèë,
Òà áÿíäè-ñÿëàñèë äöøÿ ÿç ýÿðäÿíè-àùó.
Òÿðê åòäè Íÿñèìè éîëóíà úàíö úàùàíû,
Åé ãàøëàðû éàé, êèðïèýè îõ, ýþçëÿðè úàäó.
294
Õÿéàëè-ëÿ’ëèäèð éàðûí ýþçöíäÿí àõûäàí ëþ’ëó,
Ùÿâàéè-çöëôè-øÿáðÿíýèí ñàëûáäûð êþíëöìÿ ãàéüó.
Áÿëàéè-íÿðýèñè-ìÿñòèí, úÿâàéè-òèðêÿøè-ùèúðèí
Äÿëèáäèð áàüðûìû, úàíà, öçöáäöð øîë êàìàí ÿáðó.
Ìÿíèì áó ÿãëö áó ôèêðèì úÿìèñè òàðèìàð îëäó
Êè, ùöñíöí ëÿøêÿðè ñÿô-ñÿô éåðèäè êþíëöìÿ ãàðøó.
Èòàáûí ÷ÿêäèéèì îëäóð ñÿáÿá êèì, äöíéàäà éîõäóð
Ñàíà áÿíçÿð ëÿáè õÿíäàí, ïÿðèøàíçöëô, õöððÿìðó.
Íÿ ÿíáÿð äàíÿëÿð ñà÷ìûø, íÿ ìèøêèí äàìëàð ãóðìóø,
Êþíöë ìöðüèíè ñåéä åòìèø äö çöëôö õàë èëÿ ÿáðó.
Ìÿëÿê öçëö, êåéèê ýþçëö, íÿìÿê äóçëó, øèðèí ñþçëö,
Òÿíè íÿñðèí, áÿíè ìèøêèí ïÿðèâÿø, ÿíáÿðèí ýåéñó.
Íÿñèìè áàüðûíû ùèúðèí ãàðàðòäû øþéëÿ êèì, ùÿðýèç
Àüàðìàç éöç ýÿçèí éóñàì ÿç èí áÿñ ðóéó ÷öí ùèíäó.
295
Ýþðêëö öçöí íóðóíäàí àëÿì ìöíÿââÿð îëäó,
Øèðèí ñþçöí ãàòûíäà øÿêêÿð ìöêÿððÿð îëäó.
Äîäàãëàðûí ñèôàòûí ùÿð êèì ýÿòèðäè äèëÿ,
Øîë ñàÿò îë øèðèí ñþç àüçûíäà øÿêêÿð îëäó.
Ìèøêèí ñà÷ûí ãóáàðû éîëäàø îëàëû éåëÿ,
Úÿííÿò êèìè úàùàíûí òîðïàüû ÿíáÿð îëäó.
Çöëôöí ãàðàíüóñûíà éîë èñòÿð èäè êþíëöì,
Öçöí ÷ûðàüû àíà ëöòô èëÿ ðÿùáÿð îëäó.
Øîë óéõóëó ýþçöíäÿí ãîïäó ìÿýÿð ãèéàìÿò,
Ê’àôàã* ôèòíÿñèíäÿí ïöðøóðö ïöðøÿð îëäó.
Éàëàí÷û ìöääÿèíèí àò ãÿëáèíè îúàüà,
Àøèãäèð îë êèøè êèì, êàìèëìÿùÿê çÿð îëäó.
Òîðïàã îëàíû ñàíìà êèì, äöøÿ ãèéìÿòèíäÿí,
Òîðïàã îëàí Íÿñèìè ýþð êèì, íÿ úþâùÿð îëäó.
____________
*
Êè àôàã
296
Ìÿýÿð ìèøêèí ñà÷ûí áóéó íÿñèìè-ñöáùÿ éàð îëäó
Êè, úàíïÿðâÿð äÿìè àíûí ñà÷ûíòÿê ìèøêáàð îëäó.
Öçöí äþâðöíäÿ, åé ùóðè, úàìàëö ùöñí èëÿ ùÿð êèì
Ãÿìÿðòÿê äÿ’âèéÿ äöøäö, öçöíäÿí øÿðìñàð îëäó.
Ùèëàëûí ãàáÿ ãþâñåéíè íÿ ãöäðÿò ãþâñèìèø, éàðÿá,
Êè, ãóðáàí îëäó îë éàéà úàùàíö úàí øèêàð îëäó.
Öçöíäÿí êèì êè, øåéòàíòÿê ùèäàéÿò áóëìàäû íóðà,
ßçÿëäÿí òà ÿáÿä øÿêñèç, ëÿèíö ÿùëè-íàð îëäó.
ßýÿð÷è ôèðãÿòèí ãûøäûð êè, ÿë áÿðäö ÿäöââèä-äèí,
Ùÿãÿ ìèííÿò êè, âÿñëèíäÿí ýöë à÷ûëäû, áàùàð îëäó.
Íÿ òóáàäûð áîéóí, éàðÿá êè, ñÿðâ àíà ñöúóä åéëÿð,
Íÿ êþâñÿðäèð ÿúÿá ëÿ’ëèí êè, õÿìðè áèõóìàð îëäó.
Ñóëó èíúóëÿðèí äöðúö ãîäó ÿíäèøÿ ùÿì àäûí,
Ìÿýÿð ÿíäèøÿíèí åéíè ëÿáèí äþâðöíäÿ âàð îëäó.
Ñÿéàìûí àéûäûð öçöí, ñà÷ûí ãÿäð, öøòÿ ùÿã òàíóã,
Ýÿë, åé âÿùéè áèëÿí àðèô êè, Ãóð’àí àøèêàð îëäó.
Ñà÷ûí ãàëóáÿëà ðÿìçèí íÿäÿí ôàø åéëÿäè õÿëãÿ,
Ìÿýÿð ãþâëö ãÿðàðûíäàí ãÿðàðû áèãÿðàð îëäó?
Ðöìóçè-ëåéëÿòöë-ÿñðà, ýÿë, åé çàùèä, åøèò ìÿíäÿí
Êè, îë áèëäè áó ñèððè êèì, ÿìèíè êèðäèýàð îëäó.
Ùåñàáûí ñàÿòè ýÿëäè íÿ ñàéûðñàí, íÿ ñàíûðñàí?
Øöìàðûí ñàüèøèí áèë êèì, ùåñàáûí áèøöìàð îëäó.
297
Âöúóäóí øÿùðèíè ôÿòù åò, ÿìèðö øÿùðèéàð îë êèì,
Áó øÿùðè êèì êè, ôÿòù åòäè, ÿìèðö øÿùðèéàð îëäó.
Ìÿí îë Ìÿíñóðàì, åé àðèô êè, ùÿãäÿí áóëìóøàì íöñðÿò,
ßíÿëùÿã ñþéëÿðÿì äàèì êè, þìðöì ïàéèäàð îëäó.
Ùöâÿë ÿââÿë, ùöâÿë àõèð ýåäÿð ñÿíäÿí èêèëèê êèì,
Íÿñèìè éàð èëÿ ÷öí êèì óëàøäû, êöëëè-éàð îëäó.
298
Òà ýþðäö ýöíÿø àé öçöíö, äÿðáÿäÿð îëäó,
Áÿäð àéà çàâàë èðäèâö äþâðè-ãÿìÿð îëäó.
Øöìøàä ãÿäèí ãûëäû èðÿì áàüûíû úþâëàí,
Ñÿðâ àíà ÿñèð îëäó äà ìÿíäÿí áåòÿð îëäó.
Îë æàëÿ êè, äöøäö ýöëè-ðöõñàðûíûç öñòÿ,
Áèð ãÿòðÿ éàüûø äàìäûìû, ìèí ëàëÿ òÿð îëäó.
Àðèô è÷èëÿí úöð’ÿéè, åé õîñðîâè-õóáàí,
Àëèì äèëèíÿ äöøäöâö ñàùèáíÿçÿð îëäó.
×öí ýþðäö Íÿñèìè öçöíö çöëôÿ äîëàøìûø,
Áèëäè, øÿáè-ùèúð þòäöâö âÿãòè-ñÿùÿð îëäó.
299
Õîøà îë êèìñÿ êèì, âàðäûð ùÿáèáè ñÿí êèìè ìÿùðó,
Øÿêÿðýþôòàðö ýöëðöõñàðö ìèøêèíõàëö ÿíáÿðáó.
Úàùàíÿ ýÿëìÿéÿ ùÿðýèç þçöíòÿê áèð äàõè äèëáÿð,
Ñÿèäÿõòÿð, ñÿíÿììÿíçÿð, ïÿðèïåéêÿð, ôèðèøòÿõó.
Çÿùè ñàíå’ êè, ñöí’öíäÿí éàðàòìûø êÿíäó ëöòôöíäÿí,
Áåëè èíúÿ, ëÿáè ãþí÷ÿ, õÿòè ðÿ’íà, ðöõö íèêó.
Ýÿë, åé ñÿððàôè-ãèéìÿòýèð, íÿçÿð ãûë ìÿ’äÿíè-úþâùÿð,
Çöìöððöäõÿòòö ñèìèíáÿð, ëÿáè ëÿ’ëö äèøè èíúó.
Ãàøûíëà êèðïèýèí, çöëôöí, öçöíäÿ áÿíëÿðèí äàõè,
Áèðè ÿééàð, áèðè òÿððàð, áèðè ìÿêêàð, áèðè úàäó.
Ñÿíè ñåâÿíëÿðèí ùàëû áó äþðä èøäÿí äåýèë õàëè:
Ýÿùè ãîâüà, ýÿùè ñåâäà, ýÿùè äèâàí, ýÿùè éàðüó.
ßýÿð÷è ãóëëàðûí ÷îõäóð, Íÿñèìè ùàìûäàí êÿìòÿð,
Áÿñà òöðêö áÿñà çÿíýè, áÿñà ãûá÷àã, áÿñà ùèíäó.
300
Ýåð÷ÿê õÿáÿð èìèø áó êè, õóáóí âÿôàñû éîõ,
Êèì ñåâäè õóáó êèì, äåäè õóáóí úÿôàñû éîõ?
Åøãèí áÿëàñû éîõ äåéöáÿí åøãÿ äöøìÿ, âàð,
Êèì àøèã îëäó êèì, äåäè åøãèí áÿëàñû éîõ?
Àíûí êè, ùÿúúè-ÿêáÿðè, åé úàí, ñÿí îëìàäûí,
Áåéòöë-ùÿðàìà âàðìàìûø, àíûí ñÿôàñû éîõ.
Øåéòàíäûð îë êè, ñóðÿòèíÿ ãûëìàäû ñöúóä,
Äöøäö áèð èíúÿ äÿðäÿ êèì, àíûí äÿâàñû éîõ.
Øîë úàí êè, ñÿíäÿí þçýÿ òÿëÿá åòìÿäè ìóðàä,
Ùèúðèíäÿ éàõìàüûí àíû ùÿðýèç ðÿâàñû éîõ.
Éàðÿá, íÿ øÿì’ èìèø áó ìÿùèí öçö êèì, àíûí
Öçö ãàòûíäà øÿìñè-çöùàíûí çèéàñû éîõ.
Áèìàðà úàí âåðÿð ñÿíèí, åé úàí, ëÿáèí, âÿëè
Ìöíêèð ñàíûð êèì, îë øÿôÿòåéíèí øÿôàñû éîõ.
Ýÿëýèë êè, ãàìó ñîâìö ñÿëàòûí ãÿçàñû âàð,
Ñÿíñèç êå÷ÿí çàìàíö ùÿéàòûí ãÿçàñû éîõ.
Åéíèí õÿòàñûç, åé áöòè-×èí, òþêäö ãàíûìû,
Òöðêè-Õÿòàäûð, ÿñëèíÿ âàðàð, õÿòàñû éîõ.
Ôàíè úàùàíà áàõìà, êå÷ÿð þìðö ñåâìÿ êèì,
Þìðöí çàâàëû âàðö úàùàíûí áÿãàñû éîõ.
Éàðûí ýÿëèð ùÿìèøÿ úÿôàñû Íÿñèìèéÿ,
Ñÿí ñàíìà êèì, Íÿñèìèéÿ éàðûí ÿòàñû éîõ.
301
Ìöñùÿôäèð àíûí öçö, åéèâàëëàù,
Íóí, åéíö ìèì, ãöëùöâÿëëàù.
Ìÿ’øóã èëÿ àøèã îëäó âàùèä,
Ãàôâÿë-ãÿëÿì îëäó, ãèññÿ êóòàù.
Ñóôè íÿ áèëèð òÿðèãè-âÿùäÿò,
Ìåéõàíÿéÿ ÷öíêè áóëìàäû ðàù.
Ìèí Éóñèôè ÷àùûíà äöøöðìèø,
Øèðèí ëÿáè øîë þéöíäöéö ÷àù.
Ãàíñû ôÿëÿêèí ñèòàðÿñèñÿí
Êèì, ñóðÿòèíÿ ÿñèð îëóð ìàù?
Ñÿíñÿí áó ýöí, åé ÿìèðè-õóáàí,
Øèðèíëÿðÿ Õîñðîâó øÿùÿíùàø.
ßùéàéè-èçàì åäÿð Íÿñèìè,
Çöëôöí ãîõóñóéëà ùÿð ñÿùÿðýàù.
302
Öçöíäÿ íóðóíó ýþðäö ÿçÿë ýöíöíäÿ èëàù,
Äåäè êè: ÿøùÿäö-ÿí-ëà-èëàùÿ-èëëÿëëàù.
Áó ùöñíö ëöòô èëÿ êèì ýþðäö ýþýäÿ éà éåðäÿ
Ìÿëÿê ñóðÿòëö áÿøÿð, éà ýöíÿø ñèôÿòëö ìàù?
Ýÿð ýöíàù èñÿ ãûëìàã öçöí ãàòûíäà ñöúóä,
Ìÿí åéëÿðÿì áó ýöíàùû êè, ôÿðç èìèø áó ýöíàù.
Ýþòöð íèãàáûâö õÿëãè ãóë åéëÿ ùöñíöíÿ êèì,
Ìÿëàùÿò ÿùëèíÿ ñÿíñÿí ÿìèðö ñÿíñÿí øàù!
Ùèäàéÿò åéëÿäè ãàëó áÿëàäà íóðà ìÿíè
Ãàðà ýþçöí, ãàðà ãàøûí, áÿíèíëÿ çöëôè-ñèéàù.
Ãóë îëäó ùöñíöíÿ ùóðö ìÿëÿê, íÿ ñóðÿòñÿí,
Çÿùè èíàéÿòö èççÿò, çÿùè ìÿðàòèáö úàù!
Íÿ ùöñí èìèø áó êè, âÿñôèíäÿ ðóùè-íàòèãÿíèí
Äèëè òóòóëäóâö ãûëäû ùÿäèñèíè êóòàù.
Èêè ýþçöí ÿýÿð ÿýðè äåýèëñÿ, áàõìà èêè
Êè, âÿùäÿò ÿùëèíÿ ùÿãäÿí áèëèíäè äîüðó ðàù.
Úàùàíäà õàëö õÿòèíäÿí ðöõöí ÷ÿðè ÷ÿêìèø,
Çÿùè øÿùÿíøÿùè-ÿ’çÿì, çÿùè óüóðëó ñèïàù!
Êÿðàùÿò åéëÿìÿ àøèãäÿí, ÿáñÿì îë, çàùèä,
Êè, éîõäóð ÿùëè-áÿñèðÿò ãàòûíäà ùè÷ èêðàù.
Úàìàëö-ñóðÿòèíÿ êèì êè, îëìàäû ãóðáàí,
Èêè úàùàíäà íÿñèáè íÿäàìÿò îëäóâö àù.
Úàùàí è÷èíäÿ Íÿñèìè ÿëèôòÿê îëäóâö ôÿðä,
ßýÿð èíàíìàç èñÿí öøòÿ øÿð’, öøòÿ ýöâàù!
303
Ýþðäöì öçöíö, åé ñÿíÿì, ÿëìèííÿòöëèëëàù,
Ôÿðç îëäó ìàíà êèì, äåéÿì ÿëìèííÿòöëèëëàù.
Òÿãäèðè-ÿçÿë áÿõòëÿ éàð îëäóâö ýÿëäè,
Òÿäáèðè-ìöõàëèô ÿäÿì, ÿëìèííÿòöëèëëàù.
Ìÿùáóá èëÿ ÷öí äþâëÿòè-âÿñë îëäó ìöéÿññÿð,
Úÿìøèäè-çàìàí óø ìÿíÿì ÿëìèííÿòöëèëëàù.
Áèðèêäè çÿôÿð ôÿòù èëÿ, ÷àëûíäû áÿøàðÿò,
Ýÿëäè ôÿðÿù, óø ýåòäè ãÿì ÿëìèííÿòöëèëëàù.
Áÿõòèì ýöíÿøè äîüäóâö èãáàë èëÿ ýÿëäè
Øîë øàùè-ñÿàäÿòÿëÿì ÿëìèííÿòöëèëëàù.
Çöëìÿòäÿ áó ýöí ÷åøìåéè-ùåéâàíà èðèøäè
Øîë Õûçðè-Ñêÿíäÿðùÿøÿì ÿëìèííÿòöëèëëàù.
Çöëôöí õÿáÿðèí âàðäû, ñÿáà ýþð íÿ ýÿòèðäè,
Øîë ãàñèäè-ôÿððóõãÿäÿì ÿëìèííÿòöëèëëàù.
Ãûëäû éåíÿ àøèãëÿðèíÿ ëöòôö èíàéÿò,
Øîë àäÿòè äàèì êÿðÿì, ÿëìèííÿòöëèëëàù.
Øîë Êÿ’áÿ, úÿíàáûí ãàïûñû äþâëÿòö áÿõòÿ,
Ýþð êèì, íåúÿ îëäó ùÿðÿì ÿëìèííÿòöëèëëàù.
Åé øàäèéÿ ìþùòàú îëàí, åé ðàùÿòÿ ìöøòàã,
Ýÿëýèë êè, òöêÿíäè ÿëÿì ÿëìèííÿòöëèëëàù.
Ðóùöëãöäöñöí íÿôõÿñèäèð íèòãè-Íÿñèìè,
Ùÿã äåð êè, éåíÿ äÿìáÿäÿì ÿëìèííÿòöëèëëàù.
304
Öçöí ýþðäöì, äåäèì ÿëùÿìäöëèëëàù,
Áîéóí ýþðäöì, îõóäóì ãöëùöâÿëëàù.
Ìöñÿëñÿë çöëôöíö ýþðäöì ìöÿíáÿð,
Ìöãÿââÿñ ãàøëàðûí íÿñðöí-ìèíÿëëàù.
Ãàðàã÷û ýþçëÿðè éÿüìàëàðûíäàí
Øÿùà, äþíöá äåìÿç ÿñòÿüôöðèëëàù.
Äîäàüûí øÿðáÿòè åéíè-øÿôàäûð,
Ñÿãàùöì ðÿááèùöì ìèí ðÿùìÿòöëëàù.
Úàìàëûí ýþðìöøÿì, àéðûëìàüûì éîõ,
ßýÿð èíàíìàñàí, âàëëàùö áèëëàù.
Ìÿíèì êþíëöì ñàíà ùåéðàí îëóáäóð,
Íÿ êèì, úàááàð ãûëûð ÿëùþêìèëèëëàù.
Îòóç èêè ùöðóô îëäó âöñàëûí,
Âöñàëûíäûð, âöñàëûí, åéèâàëëàù!
Íÿñóù ýÿð ãûëäûñà áèð ãàòëà òþâáÿ,
Íÿñèìè òþâáÿñè òóáó èëÿëëàù.
305
Ýÿë åé äèëáÿð êè, ùöñíöí àéà äöøìöø,
Öçöí ýþðìöø ýöíÿø ñåâäàéà äöøìöø.
×ö çöëôöí ãîõóñó àôàãû äóòäó,
Ìÿýÿð ÿíáÿð ñà÷ûí ñÿùðàéà äöøìöø.
Ìÿí îë çàùèä ñþçöíäÿí ãîðõìàçàì, ÷öí
Êè, èìðóçó ãîéóá ôÿðäàéà äöøìöø.
Ýþçöíäÿí ôèòíÿ éàéûëìûø úàùàíà,
Àíûí÷öí áó úàùàí ãîâüàéà äöøìöø.
Íÿ ìþâçóí íþãòÿäèð øèðèí äÿùàíûí,
Õÿáÿð âåð êèì, íÿäÿí ÿôâàéà äöøìöø?
Íÿ éÿüìà÷û ìîüîë÷èíäèð áó, éàðÿá,
Ýþçöí ñåâäàëàðû éÿüìàéà äöøìöø.
Íÿäÿí äöøìöø ñà÷ûí ùèíäóñèôÿò êèì,
Éàíàüûí ëàëåéè-ùÿìðàéà äöøìöø.
Íÿñèìèíèí ýþçö éàðûí ãÿìèíäÿí
Äîëóá, ùÿð ãÿòðÿñè äÿðéàéà äöøìöø.
306
Åé úàìàëûí ñÿùôÿñèíäÿ õÿòìè-Ãóð’àí áóëäóì óø,
Ñà÷ûíûí ùÿð òàðÿñèíäÿ êöôðö èìàí áóëäóì óø.
×öí ùèäàéÿò åéëÿìèø ùÿã öçöíÿ íóðè-ÿçÿë,
Øîë ñÿáÿáäÿí êèì, öçöíäÿ íóðè-áöðùàí áóëäóì óø.
Ñóðÿòèí ìöñùÿôäèð, åé äèëáÿð, öçöí áÿäðè-ìöíèð,
Òÿë’ÿòèí øÿìñöç-çöùàäûð, ìàùè-òàáàí áóëäóì óø.
Åé ñÿêèç úÿííàòè-ÿäíè ÿðç åäÿí çàùèä ìàíà,
Ìÿí áó ýöí éàðûí úàìàëûíäà ýöëöñòàí áóëäóì óø.
Úþâðöíÿ ãûëäûì òÿùÿììöë, ñÿáð åäèá, éàðûí ìöäàì,
Äÿðäÿ äÿðìàí àíäàí îëäó, äÿðäÿ äÿðìàí áóëäóì óø.
Åé Íÿñèìè, âÿúùè-Àëëàùûí êÿëàìûäûð öçöí
Êèì, áó âÿúùèëëàù è÷èíäÿ Ôÿçëè-ðÿùìàí áóëäóì óø.
307
Äþâëÿòèí äþâðàíû ýÿëäè, äÿðäÿ äÿðìàí áóëäóì óø,
Øþâãÿ éàíìûø úàíà ùÿãäÿí àáè-ùåéâàí áóëäóì óø.
Êöôðöì îë ìàùûí ãàðà ñà÷ûäûð, èìàíûì öçö,
Åé áèëÿí öìàíö êöôðö, êöôðö èìàí áóëäóì óø.
Åéëÿäè êþíëöìäÿ ìÿ’âà øîë úÿìàëûí ýÿíúè êèì,
Êÿ’áÿíèí ýÿíúè áóäóð, øîë ýÿíúÿ âèðàí áóëäóì óø.
Åé ìÿíè äÿ’âÿò ãûëàí éàðûí ýöíöí úÿííàòûíà,
Ìÿí áó ýöí øîë õàêè-äÿðýàùû ýöëöñòàí áóëäóì óø.
Åé áåùèøòèí ùöðèñèí àðçóëàéàí, ýþð øîë ìÿùè
Êèì, ìÿëÿê èíñàí èëÿ ùöñíöíäÿ ùåéðàí áóëäóì óø.
Çöëôöíöí øàìûíäà, éÿ’íè ëåéëÿòöë-ãÿäðö áÿðàò
Òÿë’ÿòè-øÿìñöççöùàíûí ìàùè-òàáàí áóëäóì óø.
Êèðïèýè, ãàøû, ñà÷û Ãóð’àíäûð àíûí, öçö ëþâù,
Ìöñùÿôè èòèðìÿ, åé ùàôèç êè, Ãóð’àí áóëäóì óø.
Ýÿð èíàíìàçñàí êè, àäÿì ìÿçùÿðèäèð òàíðûíûí,
Ùÿã-òÿàëàíûí ñþçöíäÿí íåúÿ áöðùàí áóëäóì óø.
Åé ãàøûí ìåùðàáö, öçöí ãèáëÿ èìàí ÿùëèíÿ,
Ìÿí àíûí ãóðáàíû îëäóì, åéäÿ ãóðáàí áóëäóì óø.
Çöëôöäöð àøèãëÿðèí ùàëûí ïÿðèøàí åéëÿéÿí,
Øîë ñÿáÿáäÿí äèëáÿðèí çöëôöí ïÿðèøàí áóëäóì óø.
Ñóðÿòèí ÿñðàðûíà âÿãô åéëÿäèì êþíëöì, âÿëè
Êÿ’áÿíèí ýÿíúèäèð îë êèì, ýÿíúÿ âèðàí áóëäóì óø.
Åé Íÿñèìè, äèëáÿðèí âÿúùè êÿëàìóëëàù èìèø,
Ìÿí îíóí âÿúùèíäÿ áèñìèëëàùèð-ðÿùìàí áóëäóì óø.
308
Äÿëäè îë ãÿìçÿí ñÿùàìû, áàüðûìà êàð åòäè óø,
Áóíúà ôèðãÿò êèì, ìÿíÿ îë ÷åøìè ìÿêêàð åòäè óø.
Òà êè, øîë ìÿñòàíÿ åéíèí ñàüÿðèíäÿí è÷ÿëè,
Áàøûìà ÷ûõäû õóìàðû, ýþð íÿ õóììàð åòäè óø.
Ñþéëÿðÿì äàèì ÿíÿëùÿã, çöëôöíÿ úàí äöøÿëè,
Òà ìÿíè Ìÿíñóðòÿê çöëôöíäÿ áÿðäàð åòäè óø.
Äöøäö ÷öí àíÿñòöíàðûí øþ’ëÿñè ñÿðòàãÿäÿì,
Ìóñàéà îë àòÿøè ýþð êèì, íÿ ÿíâàð åòäè óø.
Òþêäö ÷öí éàðûí ãÿìèíäÿí áÿùðè-áÿùðåéí ýþçëÿðèí,
Äèøëÿðèí ÿêñè ýþðöíäö, äöððè-øÿùâàð åòäè óø.
Ùöñíöíÿ áàõäûãúà äàèì, îõóðàì èííà-ôÿòÿù,
Ëþâùè-ìÿùôóçóí ùöðóôóí ùÿã ÷ö èçùàð åòäè óø.
Ñèððèíè ôàø åòìÿ éàðûí, åé Íÿñèìè, ÿáñÿì îë,
Íå÷öí îë ÿñðàðû ùÿã àëÿìäÿ ÿñðàð åòäè óø.
309
Ùÿðàìè ýþçëÿðèí éÿüìàéà äöøìöø,
Çÿùè-úàäó, íÿ õîø ñåâäàéà äöøìöø?
Íÿäÿí äöøìöø ìöÿíáÿð çöëôöíÿ òàá,
Ìÿýÿð øîë âÿúù èëÿ êèì, àéà äöøìöø?
Ýþðöí áó ñöíáöëö ùèíäóñèôÿò êèì,
Íåúÿ õóðøèä èëÿ ùÿìñàéÿ äöøìöø.
ßéàüûíäàí ñà÷ûí áàøûí ýþòöðìÿç,
Úèíàíû ýþð íÿ àëè ïàéà äöøìöø.
×ÿìÿí ñÿðâèíè àíìà, òóáèäÿí êå÷
Êè, êþíëöì øîë ãÿäè-áàëàéà äöøìöø.
Ìåéö øàùèä áó ýöí, øÿêñèç, ùàðàìäûð
Àíà êèì, ãöññåéè-ôÿðäàéà äöøìöø.
Ýþçöìäÿ èíúè äèøëÿðèí õÿéàëûí
Ýþðÿí àéäûð, ýþùÿð äÿðéàéà äöøìöø.
Íÿ ôÿòòàíñàí êè, úöìëÿ ñÿíäÿí þòðö
Úàùàí óúäàí-óúà ãîâüàéà äöøìöø.
ßíÿëùÿã ÷àüûðûð ÷ÿíýö äÿôö íåé,
Éàëàí÷û ëàèëà-èëëàéà äöøìöø.
Ãÿðàð åòìÿç êþíöë çöëôöíäÿí àéðû,
Áó ñÿðýÿðäàí óçóí ñåâäàéà äöøìöø.
310
Éàíàã öçðÿ ñà÷ûí òàâóñà áÿíçÿð
Êè, ñåéðè úÿííÿòöë-ìÿ’âàéà äöøìöø.
Íÿ øèðèí íþãòÿäèð êèì, îë ãÿëÿìäÿí,
Äàìóá øîë ëÿ’ëè-ðóùÿôçàéà äöøìöø.
Íÿñèìè îëäó ãóðáàí ãàøûí ö÷öí,
Çÿùè ãóðáàí, ãàøûíòÿê éàéà äöøìöø.
311
Úÿ’äè-çöëôöí ÿíáÿðÿøôàí åéëÿìèø,
Íàôåéè-×èíè ïÿðèøàí åéëÿìèø.
Úàíö äèë ùÿð äÿì íåúÿ òîï îëìàñûí,
×öí íèýàðûì çöëôö ÷þâêàí åéëÿìèø.
Çöëôö äàüûòìûø ðöõ öçðÿ îë ñÿíÿì,
Êàôèðè-×èí ãÿñäè-èìàí åéëÿìèø.
Àøèãèí ãàíûíà áàíäûðìûø ÿëèí,
Ýþð áó ÷îõ äÿñòàí íÿ äÿñòàí åéëÿìèø?
Ýþçëÿðè, ãàøû ÿíÿëùÿã ÷àüûðûð,
Ýþð áó ñèððè êèìäÿ ïöíùàí åéëÿìèø.
Ùöñí è÷èíäÿ ýþðìÿìèø ìèñëèí ôÿëÿê,
Áóíúà äþâðàíû êè, äþâðàí åéëÿìèø.
Åéäè-ÿêáÿðäèð Íÿñèìèéÿ áó ýöí,
Úàíûíû øîë ìàùà ãóðáàí åéëÿìèø.
312
Ëÿáèíÿ ÿùëè-íÿçÿð úàí äåäèëÿð, ýåð÷ÿê èìèø
Àüçûíà íþãòåéè-ïöíùàí äåäèëÿð, ýåð÷ÿê èìèø.
Ëÿ’ëèíè õÿòòèí èëÿ ñîðìóøàì ÿðâàùà, àíû
Õûçðèëÿ ÷åøìÿéè-ùåéâàí äåäèëÿð, ýåð÷ÿê èìèø.
Àäÿìèí ñóðÿòèíÿ âÿúäÿ ãûëàíëàð êè, ñÿíè
Ýþðäöëÿð, ñóðÿòè-ðÿùìàí äåäèëÿð, ýåð÷ÿê èìèø.
Äåäèëÿð ãàìÿòèíÿ ñèäðÿ êàìàë ÿùëè, âÿëè
Õàëã àíû ñàíäû êè, éàëàí äåäèëÿð, ýåð÷ÿê èìèø.
Ñóðÿòèí ìöíêèðèíÿ åëìëÿ èìàí ÿùëè,
Àíà êèì, äèâ èëÿ øåéòàí äåäèëÿð, ýåð÷ÿê èìèø.
Úÿííÿò ÿùëè êè, öçöí áàüûíà, åé úÿííÿòö ùóð,
Ðþâçåéè-õöëä èëÿ ðèçâàí äåäèëÿð, ýåð÷ÿê èìèø.
Ãÿëÿìèí ñèððèíè ùÿãäÿí áèëÿí îë òàéèôÿ êèì,
ßíáÿðèí çöëôöíÿ ùåéðàí äåäèëÿð, ýåð÷ÿê èìèø.
Ìþ’úöçàò ÿùëè êè, éàçûí ýþðöúÿê ñóðÿòèíÿ
Ëþâùè-ìÿùôóç èëÿ Ãóð’àí äåäèëÿð, ýåð÷ÿê èìèø.
Åé Íÿñèìè êè, íÿçÿð ÿùëè âöúóäóí åâèíÿ
Ëàìÿêàí ýÿíúèíÿ âèðàí äåäèëÿð, ýåð÷ÿê èìèø.
313
Åé úÿííÿòèí õÿíäàí ýöëö, àúû ôÿðàüûí õàð èìèø,
Ìöøòàãÿ äèðëèê ñÿíñèçèí, âàëëàù êè, ÷îõ äöøâàð èìèø.
Ñÿíñèç ýÿðÿêìÿç êöíôÿêàí, åé ñóðÿòè-ðÿùìàí ìàíà,
Åøã ÿùëèíèí ìÿãñóäó ÷öí êþâíö ìÿêàíäàí éàð èìèø.
Ìóñà òÿúÿëëè íóðóíó ýþðìÿê òÿìÿííà åéëÿäè,
Ìÿãñóäó ìÿ’ëóì îëó êèì, ùÿãäÿí àíûí äèäàð èìèø.
Íÿôñèíëÿ éàð îë, éàðû áèë, éàä îëìà ùÿãäÿí, àðèô îë,
Øîë ìöääÿè êèì, ùÿããèëÿ éàð îëìàäû, ÿüéàð èìèø.
Ýÿð òàíûìûøñàí íÿôñèíè, ýåð÷ÿê áèëèðñÿí ùÿããèíè,
Ùÿãäèð ñÿíèíëÿ, ãÿì éåìÿ, íå÷öí êè, ùÿããèí éàð èìèø.
Ìÿíñóð ÿíÿëùÿã ñþéëÿäè, ùÿãäèð ñþçö, ùÿã ñþéëÿäè,
Àíûí úÿçàñû ãÿì äåýèë, áèýàíÿäÿí ýÿð äàð èìèø.
Ãàëó áÿëàíûí ÿùäèíè óíóòìàçàì, óíóòìà êèì,
Èìàíû òþâùèä ÿùëèíèí øîë ÿùäö øîë èãðàð èìèø.
Ìöíêèð èíàíìàç ùÿããÿ, ýÿë åéá åòìÿ àíû, ôàðèü îë,
Øîë ìÿ’íèäÿí êèì, ìöíêèðèí äàèì èøè èíêàð èìèø.
Òþâùèäÿ ýÿëìÿç ìöøðèêèí ãÿëáèâö åéíè ÿùâÿëèí,
Ñÿí îë ìöâÿùùèäëÿðäÿí îë, ê’àíëàð öëöë-ÿáñàð èìèø.
Ýöëýöí éàíàüûíäàí ìàíà êÿøô îëäó, åé áÿäðè-äöúà,
Ê’ÿùëè âÿôàíûí úÿííÿòè øîë áàüö øîë ýöëçàð èìèø.
Ùÿð çàùèäèí êèì, òÿñáèùè øîë çöëôè-ïöð÷èí îëìàäû,
Çèêðè ùÿáàâö ùÿðçÿäèð, ñÿúúàäÿñè çöííàð èìèø.
314
Ùÿã ñóðÿòèíäÿí ýþç éóìàð çàùèä, íÿäÿíäèð, áèëìÿçÿì,
Øîë ìÿêðè ÷îõ øåéòàí êèìè ùàãäàí ìÿýÿð áèçàð èìèø.
Àðèô ãàòûíäà äöíéàíûí ìèãäàðû éîõäóð çÿððÿúÿ,
Ìèçàíà ÷ÿê ìèãäàðûíû, ýþð êèì, íÿ áèìèãäàð èìèø.
Íÿçìè Íÿñèìèíèí éÿãèí Àëëàùö íóðóí øÿðùèäèð,
Îë íóðó ùÿð êèì áèëìÿäè, ùÿãäÿí íÿñèáè íàð èìèø.
315
Åé úàìàëûí íóðè-ñöáùàíÿëëÿçè ÿñðà èìèø,
ßáäÿùó ëåéëà òàïóíäóð, ìÿñúèäè-ßãñà èìèø.
Ñþçëÿðèíèí ùÿð áèðèñè íÿôõåéè-ðóùöë-ãöäöñ,
Ëÿáëÿðèí ìÿ’íà èëÿ éþùéöë-èëÿë ìþâòà èìèø.
Éàçäû àëíûíäà õóäà èííà ôÿòÿùíà ñóðÿñèí,
Ãàô âÿë-Ãóð’àí öçöíäöð, ñèäðåéè-ÿ’ëà èìèø.
Àðèçèíëÿ èêè çöëôöí ëàéÿçàëè ýþðöíöð,
Ìÿ’íèéè-ñÿá’öëìÿñàíè ÿëëÿìÿë-ÿñìà èìèø.
Åøèýèí àøèãëÿðÿ Áåéòöëùÿðàìûí Ìÿðâÿñè,
Êÿ’áÿ öçöí îëäó, çöëôöí öðâÿòöë-âöñãà èìèø.
Òÿë’ÿòèí íóðè-òÿúÿëëè, âÿççöùàíûí ìÿçùÿðè,
Ãàáÿ ãþâñåéí îëäó ãàøûí, çöëôöí þâ-ÿäíà èìèø.
Åé Íÿñèìè, ÷öíêè êþíëöí âÿùäÿòèí äÿðéàñûäûð,
Éåääè äÿíèç ãöááÿñèíÿ ìþâú óðàí äÿðéà èìèø.
316
Àõûð-çàìàíûí ôèòíÿñè øîë ýþçëÿðè øÿùëà èìèø,
Ýÿë äöø àíûí ñåâäàñûíà, ýþð êèì, íÿ õîø ñåâäà èìèø.
Åøãèíäÿ ìÿùâ îëäó úàùàí, ùöñíöíäÿ ùåéðàí îëäó úàí,
Åé êöíòÿ-êÿíçèí ýþâùÿðè, åøãèí ÿúÿá äÿðéà èìèø.
Äöøäö ñà÷ûí çÿíúèðèíÿ àøöôòÿ êþíëöì, íåéëÿñèí,
Çÿíúèðÿ äöøìÿêäèð èøè ùÿð ãàíäà áèð øåéäà èìèø.
Åé òóáèéè àðçóëàéàí ùèììÿòè àë÷àãëàð êèáè,
Ãÿääèíè éàðûí àðçóëà êèì, òóáóíäÿí ÿ’ëà èìèø.
Åøãèíäÿ, åé úàí íöñõÿñè, ãîâüàäàäûð àëÿì áó ýöí,
Àëÿìäÿ äàèì ùöñí èëÿ åøãèí èøè ãîâüà èìèø.
Òÿñáèù èëÿ ñÿúúàäÿéè ÿðç åòìÿ ÿùëè-ùàëà êèì,
Ùÿáëöëìÿòèíè àøèãèí øîë çöëôè-ÿíáÿðñà èìèø.
Øîë àëû ÷îõ àëà ýþçöí êþíëöì åâèí éÿüìàëàäû,
Éÿüìà÷û òöðêöí àäÿòè ùÿð ãàíäàñà éÿüìà èìèø.
Äöíéàäàâö öãáàäà ÷öí ùÿìòà áóëóíìàç ùöñíöíÿ,
Øîë âàùèäè ýþð êèì íåúÿ áèìèñëö áèùÿìòà èìèø.
Ýÿçäèì âöúóäóì øÿùðèíè, äîëó-äîëó ýþðäöì àíû,
Ùÿð éåðäÿ ÷öí ñÿíñÿí, ÿúÿá, àäûí íÿäÿí áèúà èìèø?
×ûõäû Íÿñèìèíèí ñþçö ìå’ðàúà, åé õöëãö ùÿñÿí,
Ýÿëýèë êè, ñöáùàíÿëëÿçè ÿñðàéà õîø ÿñðà èìèø.
317
ËÖÜßÒ
À
Àá – Ñó
Àáà – Àòàëàð
Àáèäè-ÿñíàì – Áöòïÿðÿñò
Àôèòàá – Ýöíÿø
Àùÿí – Äÿìèð
Àë – 1. Ãûðìûçû, 2. Íÿñèë, 3. Ùèéëÿ
Àì – Úÿìèééÿò
Àìàú – Ùÿäÿô
Àðèç – Öç
Àññè – Õåéèð
Àøèíà – Òàíûø, äîñò
Àøöôòÿ – Äàüûíûã, ùÿéÿúàíëû
Àéûòìàã – Äåìÿê, ñþéëÿìÿê
Àéðóã – Àéðû
Á
Áàá – Ãàïû
Áàä – Êöëÿê
Áàê – Ãîðõó
Áàëà – Ùöíäöð, óúà
Áàøÿä – Îëñóí êè…
Áåéòöë-ùÿðàì – Ùÿðÿì åâè – Êÿáÿ
ìÿíàñûíäà
Áåñéàð – ×îõ
Áåéçà – Àü, áÿéàç
Áÿ’ä – Ñîíðà
Áÿäõó – Ïèñ õàñèééÿòëè
Áÿäðè-ìöÿììÿì – ßììàìÿëè àé
Áÿüàéÿò – ×îõ
Áÿùð – Äÿíèç
Áÿõèë – Ïàõûë, õÿñèñ
Áÿèä – Óçàã
Áÿãà – Áàãèëèê
Áÿí – Õàë
Áÿðý – Éàðïàã
Áÿðýöçèäÿ – Ñå÷èëìèø
Áÿðã – Èëäûðûì, ïàðûëòû
Áÿñòÿ – Áàüëû
Áÿééèíàò – Ñöáóòëàð
Áÿçì – Ìÿúëèñÿ
Áèáÿäÿë – ßâÿçñèç
Áèáÿð – Áàðñûç
Áèäàä – Çöëì
Áèìàð – Õÿñòÿ
Áèíà – Ýþçëö
Áèñòö-ùÿøò – Èéèðìè ñÿêêèç
Áèøöìàð – Ñàéñûç-ùåñàáñûç
Áóëìàã – 1. Îëìàã. 2. Òàïìàã
Áöëÿíä – Óúà
Áöðùàí – Äÿëèë, ñöáóò
Áöðãÿ – Íèãàá, þðòöê
Áöðéàí – Éàíìûø
Ú
Úà – Éåð
Úàìÿ – Ïàëòàð
Úàìè-ìöñÿôôà – Ñàô øÿðàá
Úàíÿâÿð – Ùåéâàí
Úàâèä – ßáÿäè
Úÿ’ä – Ãûâðûì (ñà÷äà)
Úÿùë – Úàùèëëèê
Úÿìèë – Ýþçÿë
Úÿðÿñ – Çûíãûðîâ
Úèôåéè-ìóðäàð – Ìóðäàð ëåø
Úèçýèíìÿê – Ôûðëàíìàã, äîëàíìàã
Úþâøÿí – Çèðåù
Úóä – Ñÿõàâÿò
Úóéÿíäÿ – Àõòàðàí
318
Úöäà – Àéðû
Úöëëàá – Øÿðáÿò
×
×àù – Ãóéó
×àêÿð – Íþêÿð
×àð ÿíàñèð – Äþðä öíñöð (òîðïàã,
ùàâà, ñó, îä)
×åøì – Ýþç
×åøìÿéè-ùåéâàí – Äèðèëèê áóëàüû
×ÿëÿá – Òàíðû
×ÿíäàí – Î ãÿäÿð
×ÿðè – Ãîøóí
Ä
Äàì – Òÿëÿ
Äàìÿí – ßòÿê
Äàìó – Úÿùÿííÿì
Äàíà – Áèëèúè
Äàíëà – Ñàáàù
Äàïó – Õèäìÿò, ãóëëóã
Äàð – Åâ
Äàðó – Äÿðìàí
Äàðöë-ãöðóð – Ãöðóð åâè –
Áó äöíéà ìÿíàñûíäà
Äàñ – Îðàã
Äåéð – Ìîíàñòûð, ùöúðÿ
Äÿýìÿ – Íàäàí
Äÿüÿë – Ôûðûëäàã
Äÿùàí – Àüûç
Äÿíäàí – Äèø
Äÿíè – Àë÷àã
Äÿðáàí – Ãàïû÷û
Äÿééàð – Ñàêèí
Äûøðÿ – ×þëÿ, õàðèúÿ
Äèäàð – Ýþðöø
Äèäÿ – Ýþç
Äèë – Öðÿê
Äèëôèðèá – Öðÿêàëäàäàí
Äèëòÿøíÿ – Öðÿéèéàíàí
Äèìàü – Êÿëëÿ, áåéèí
Äèðàç – Óçóí
Äèðèü – Ùåéèô, ÿôñóñ
Äóä – Òöñòö
Äóõàí – Òöñòö
Äóí – Àë÷àã
Äóð – Óçàã
Äóø – Éóõó
Äóçÿõ – Úÿùÿííÿì
Äöðú – Ìöúðö
Äöøâàð – ×ÿòèí
Å
Åéä – Áàéðàì
Åéí – Ýþç
Åéíÿë-éÿãèí – Éÿãèí åòìÿíèí
2-úè (ýþðìÿ) ìÿðùÿëÿñè
Åéö – Éàõøû
ß
ßáä – Ãóë
ßáùÿð – Øàù äàìàð
ßáð – Áóëóä
ßáðó – Ãàø
ßáñÿì – Ëàë
ßäó – Äöøìÿí
ßäâàð – Äþâðëÿð
ßùâÿë – ×ÿïýþç, ÿéðèýþç
ßùéà ãûëìàã – Äèðèëòìÿê
ßùìÿð – Ãûðìûçû
ßõòÿð – Óëäóç
ßêñè – Íþãñàí
ßãôàñ – Ãÿôÿñëÿð
ßëôàç – Ñþçëÿð
319
ß’ìà – Êîðëóã
ßìâàú – Äàëüàëàð
ßììàðÿ – ßìð åäÿí
ßíàíèééÿò – Åãîèçì, ìÿíÿììÿíÿìëèê
ßíàð – Íàð
ßíáÿðÿôøàí – ßíáÿð ñà÷àí
ßíáèéà – Ïåéüÿìáÿðëÿð
ßíúöì – Óëäóçëàð
ßíäÿê – Àç
ßíäÿð – È÷èíäÿ
ßíäèøÿ – Ôèêèð
ßíäóù – Ãöññÿ
ßíýóð – Öçöì
ßíýöøò – Áàðìàã
ßíèñ – Äîñò
ßíêÿðÿë-ÿñâàò – Ãóëàãáàòûðàí,
ÿòöðïÿðäÿí (ñÿñ)
ßíâàð – Íóðëàð
ßð – ßýÿð
ßðÿ – Ìèøàð
ßðüÿâàí – ßðüÿâàí (àë ãûðìûçû
ðÿíýëè ýöë)
ßðâàù – Ðóùëàð
ßðç – Éåð
ßñáàá – Ñÿáÿáëÿð
ßñÿë – Áàë
ßñìà – Àäëàð
ßñðàð – Ñèðëÿð
ßñðöê – Ñÿðõîø
ßøúàð – Àüàúëàð
ßøê – Ýþç éàøû
ßøêàë – ×ÿòèí
ßéàü – Áàäÿ
ßééàð – Çèðÿê, ùèéëÿýÿð
ßçèìÿò – Ñÿôÿð
Ô
Ôàíóñ – Ôÿíÿð
Ôàðèü – Áîø, ãàéüûñûç
Ôÿãèð – Éîõñóë
Ôÿðäà – Ñàáàù
Ôÿðõÿíäÿ – Õîøáÿõò
Ôèðäþâñ – Úÿííÿò
Ôèðèøòÿ – Ìÿëÿê
Ôèç-çöëìÿòèë-ìÿìàò – Þëöì
ãàðàíëûüûíäà
Ý
Ýåéñó – Ñà÷
Ýÿíú – Õÿçèíÿ
Ýÿðì – Èñòè
Ýÿç – Óçóíëóã þë÷öñö; Äÿôÿ
Ýèðåù – Äöéöí
Ýèðéàí – Àüëàð
Ýèòè – Äöíéà
Ýèéàù – Îò
Ýóíÿ – Áó úöð
Ýóø ãûëìàã – Åøèòìÿê
Ýóøèìàë – Ãóëàã áóðìàñû
Ýöôòàð – Äàíûøûã
Ýöëçàðè-úèíàí – Úÿííÿò ýöëçàðû
Ýöì åòìÿê – Èòèðìÿê
Ýöìðàù – Éîëóíó àçìûø
Ýöâàù – Øàùèä
Ýöçèäÿ – Ñå÷èëìèø
Ü
Üÿáüÿá – Áóõàã
Üÿíè – Âàðëû, çÿíýèí
Üÿðèá – Éàõûí
Ù
Ùàäè – Äöç éîëëà àïàðàí
Ùàçèã – Áèëèúè, òÿúðöáÿëè
320
Ùÿáèá – Äîñò, ñåâýèëè
Ùÿúúè-ÿêáÿð – Áþéöê ùÿúú
Ùÿúÿð – Äàø
Ùÿãáèí – Ùÿãèãÿò ýþðÿí
Ùÿìóë – Êÿúàâÿ
Ùÿðýèç – Ùÿëÿ
Ùÿñóä – Ùÿñÿä åäÿí
Ùÿçàðàí – Éöçëÿðëÿ
Ùèäàéÿò – Äîüðó éîëäà ðÿùáÿðëèê
Ùèðìàí – Ãàäàüàí, ðÿää úàâàáû
Ùöááöëâÿòÿí – Âÿòÿí ñåâýèñè
Ùöäùöä – Øàíàïèïèê
Õ
Õàá – Éóõó
Õàê – Òîðïàã
Õàð – Òèêàí
Õàñèð – Óäóçàí, çÿðÿð ÷ÿêÿí
Õàòÿì – Ìþùöð, ìþùöðëö öçöê; Ñîí
Õåéðöë-áÿøÿð – ßí éàõøû èíñàí
(Ìÿùÿììÿä ïåéüÿìáÿð)
Õÿìð – Øÿðàá
Õÿð – Óçóíãóëàã
Õèðãÿ – Çàùèäëÿðèí ýåéäèéè ãàáà
ïàëòàð
Õîøíóä – Ðàçû, øÿí
Õóá – Éàõøû
Õóí – Ãàí
Õóðøèä – Ýöíÿø
Õöúÿñòÿ – Éåòêèí, àüûëëû
Õöëä – ßáÿäèééÿò, þëìÿçëèê
Õöñðàí – Çèéàí, þëöì
È
Èõëàñ – Ñÿìèìèëèê
Èõòèòàì – Òàìàìëàíìà, éåêóí
Èëëÿò – Ñÿáÿá, õÿñòÿëèê
Èìðóç – Áó ýöí
Èðèøìÿê – ×àòìàã
Èñòèôùàì – Ñóàë, õàùèø
Èñòèâà – Åêâàòîð õÿòòè
Èøáàù – Îõøàðëàð
Èøòèéàã – Ùÿâÿñ
Èòòèñàë – Áèðëÿøìÿ, ãîâóøìà
Ê
Êàù – Ñàìàí
Êàð – Èø
Êÿáÿíÿê – Éàïûíúû
Êÿëàìöëëàù – Àëëàù ñþçö
Êÿëá – Èò
Êÿì – Àç
Êÿíäó – Þçö
Êÿíç – Õÿçèíÿ
Êÿççàá – Éàëàí÷û
Êèáð – Ëîâüàëûã, òÿêÿááöð
Êèáðèéà – Áþéöêëöê, ÿçÿìÿò
Êèëàá – Èòëÿð
Êèëê – Ãÿëÿì
Êèñâÿò – Ïàëòàð
Êèøâÿð – Þëêÿ
Êþâêÿá – Óëäóç
Êóù – Äàü
Êóøèø – Ñÿé, ÷àëûøìàã
Êöëàù – Ïàïàã
Êöíôÿêàí – Êàèíàò
Êöíéÿ – Ëÿãÿá
Êöñòàã – Ñûðòûã, úÿñàðÿòëè
Ã
Ãàèì – Ìþùêÿì
Ãàíüû – Ùàíñû
Ãàñèð – Ñàéüûñûç, çÿèô
Ãàòå’ – Ãÿòè, ìöáàùèñÿåäèëìÿç
321
Ãåéä – Ìÿùäóäèééÿò, ìàíåÿ
Ãÿùð – Ãÿçÿá
Ãÿëëàø – Ôûðûëäàã÷û
Ãÿìÿð – Àé
Ãÿíúÿðö – Íåúÿ
Ãÿò’ åòìÿê – Êÿñìÿê
Ãÿçà – Éåìÿê
Ãèññÿ – Ùåêàéÿò, íàüûë
Ãèéàñ – Ìöãàéèñÿ, áÿíçÿðëèê
Ãèéìÿòè-ÿðçàí – Áàùà ãèéìÿò
Ãî – Ãîé
Ãþâë – Ãîùóì
Ãóáàð – Òîç
Ãóòëó – Õîøáÿõò
Ãöðñ – Äèñê, äàèðÿ
Ë
Ëà – Éîõ
Ëàúÿðÿì – Èñòÿð-èñòÿìÿç;
ßëáÿòòÿ; Áóíà ýþðÿ
Ëàô – Úÿôÿíýèééàò
Ëàìÿêàí – Ìÿêàíñûç
Ëàøÿ – Ëåø
Ëàöáàëè – Ãàéüûñûç
Ëàéÿìóò – Þëìÿç
Ëàéÿçàë – Þëìÿç, ÿáÿäè
Ëåéë – Ýåúÿ
Ëÿá – Äîäàã
Ëÿáÿí – Ñöä
Ëÿùâö ëÿ’á – Ïîçüóíëóã
Ëÿìéÿçÿë – ßáÿäè, þëìÿç
Ëÿøêÿð – Ãîøóí
Ëèñàí – Äèë
Ëþ’ëþè-øÿùâàð – Øàùà ëàéèã èíúè
Ì
Ìà – Ñó
Ìàùè – Áàëûã
Ìàíÿíäè-úÿëëàä – Úÿëëàä êèìè
Ìàð – Èëàí
Ìàçè – Êå÷ìèø
Ìåéôöðóø – Ìåéñàòàí
Ìÿàíè – Ìÿ’íàëàð
Ìÿáäÿ’ – Áàøëàíüûú
Ìÿúðóù – Éàðàëû
Ìÿýÿñ – Ìèë÷ÿê; Àðû
Ìÿùúóá – Óòàíúàã, òÿâàçþêàð
Ìÿùúóð – Àéðûëìûø, òÿðê åäèëìèø
Ìÿõìóð – Ñÿðõîø, õóìàð
Ìÿõçÿí – Õÿçèíÿëÿð
Ìÿêêàðÿ – Ìÿêðëè ãàäûí
Ìÿãäóð – Ãöââÿ÷àòàí, ãà÷ûëìàç
Ìÿãùóð – Ãÿùð åäèëìèø
Ìÿëàìÿò – Äàíëàã
Ìÿëèê – Ïàäøàù
Ìÿìàò – Þëöì
Ìÿ’ìóð – Äöçÿëäèëìèø,
òÿìèð åäèëìèø
Ìÿí’ åòìÿê – ×ÿêèíäèðìÿê
Ìÿðäöì – Õàëã
Ìÿðÿç – Õÿñòÿëèê
Ìÿðý – Þëöì
Ìÿðêÿá – Ìèíèê ùåéâàíû
Ìÿñðóð – Øàä
Ìÿñòóð – Ýèçëè
Ìÿòëÿ’ – Ýöíÿøèí äîüäóüó éåð;
Áàøëàíüûú
Ìÿ’âà – Ìÿñêÿí, ñûüûíàúàã
Ìèäàä – Ãÿëÿì
Ìèôòàù – À÷àð
Ìèð – Àüà
Ìèð’àò – Ýöçýö
Ìèñáàù – ×ûðàã, øàìäàí
Ìèéàí – Îðòà, àðà
Ìþùòÿìèë – Åùòèìàë åäèëÿí
322
Ìþùòÿñèá – Ìþùòÿñèá (øÿðèÿò
èøëÿðèíÿ áàõàí ìÿìóð)
Ìþâú – Äàëüà
Ìó – Ñà÷, òöê
Ìóíèñ – Éàõûí äîñò
Ìóð÷ÿ – Ãàðûøãà
Ìöáÿññèð – Óçàãýþðÿí
Ìöúòÿìå – Áèðëÿøìèø
Ìöäáÿð – Áÿäáÿõò, óüóðñóç
Ìöÿëëà – Éöêñÿê, óúà
Ìöÿëëÿã – Àñûëìûø
Ìöôÿððèù – Øÿíëÿíäèðÿí
Ìöüëÿã – Àéäûí îëìàéàí
Ìöõàëèô – Äöøìÿí
Ìöõòÿðÿ – Éàðàäûëìûø, èõòèðà åäèëìèø
Ìöèí – Êþìÿê÷è
Ìöãÿééÿä – Áàüëàíìûø, ãàéüûêåø
Ìöãèì – Ñàêèí
Ìöëàçèìÿò – Ãóëëóã
Ìöëÿââÿñ – Ëÿêÿëÿíìèø;
ìóðäàðëàíìûø
Ìöíàäè – Úàð÷û
Ìöíàôèã – Éàëòàã, ãåéðè-ñÿìèìè;
Íèôàã ñàëàí
Ìöíÿââÿð – Íóðëó
Ìöíÿççÿù – Ýöíàùñûç, òÿìèç
Ìöíôÿèë – Ïÿðò îëìóø, óòàíìûø
Ìöíêèð – Èíêàð åäÿí
Ìöíçÿë – Íàçèë îëìóø, ýþíäÿðèëìèø
Ìöðäÿ – Þëö
Ìöðü – Ãóø
Ìöðñÿë – Ïåéüÿìáÿð
Ìöðøèä – Ðóùàíè ðÿùáÿð
Ìöñÿõõÿð – Ôàòåù
Ìöñÿëëÿì – Ìöáàùèñÿåäèëìÿç
Ìöñÿââÿð – Òÿñâèð åäèëìèø
Ìöñùÿô – Êèòàá
Ìöñòÿäàì – Óçóí, ÿáÿäè
Ìöñòÿüíè – Âàðëû, çÿíýèí
Ìöñòÿùëèê – Þäÿíèëìèø;
Ìÿùâ åäèëìèø
Ìöñòÿãáÿë – Ýÿëÿúÿê
Ìöøðèê – Áöòïÿðÿñò
Ìöøòàã – Ùÿâÿñêàð
Ìöòàáèÿò – Òàáåëèê
Ìöòÿùùèð – Òÿìèçëÿéÿí
Ìöòòÿëå’ – Õÿáÿðäàð
Ìöçÿééÿí – Áÿçÿíìèø
Í
Íàáàëèü – Éàðûì÷ûã, éåòêèíëèéÿ
÷àòìàìûø
Íàúè – Ãóðòóëìóø
Íàãèñöãóë – Êÿìàüûë
Íàì – Àä
Íàí – ×þðÿê
Íàð – Îä
Íàñåù – Íÿñèùÿò âåðÿí
Íàøöêöôòÿ – À÷ûëìàìûø
Íàâÿê – Îõ óúó
Íåòÿêèì – Íåúÿ êè
Íÿáàò – Áèòêè
Íÿôõÿ – Íÿôÿñ, ìåù
Íÿôñè-øóì – Óüóðñóç íÿôñ
Íÿ’èì – Õîøáÿõò ùÿéàò
Íÿìÿä – Êå÷ÿ
Íÿìÿê – Äóç
Íÿíý – Ùÿéà
Íÿñíÿ – Áèð øåé
Íèýàù – Áàõûø
Íèêó – Éàõøû
Íèì – Éàðû
Íèñô – Éàðû
Íèø – Íåøòÿð (àðûäà)
323
Íèøàò – Øàäëûã
Íèéçÿ – Íÿ ö÷öí
Íóð – Èøûã
Íöêòÿ – Èíúÿ ñþç, ôèêèð.
Þ
Þâðàã – Âÿðÿãëÿð
Ï
Ïàéàí – Ñîí
Ïàéÿíäÿ – Ìþùêÿì, äàèìè
Ïåéüàì – Ìÿêòóá
Ïåéêÿð – Ýþçÿë; Áÿäÿí; Óëäóç
Ïÿíáÿ – Ïàìáûã
Ïÿíä – Íÿñèùÿò
Ïÿð÷ÿì – Áàéðàã
Ïÿðùèç åòìÿê – ×ÿêèíìÿê
Ïÿðòþâ – Èøûã, ïàðûëòû
Ïÿðâà – Ãîðõó
Ïÿøìèíÿ – Éóíäàí òîõóíìóø
Ïöõòÿ – Áèøìèø
Ïöðáÿëà – Áÿëàëû
Ïöðõàá – Éóõóëó
Ïöðòàá – Ãûâðûì
Ïöøò – Àðõà
Ð
Ðàç – Ñèðð
Ðÿùèã – Òÿìèç øÿðàá
Ðÿùíöìà – Éîëýþñòÿðÿí
Ðÿíú – ßçèééÿò
Ðÿççàã – Ðóçè âåðÿí (Àëëàù)
Ðèíä – Ãàéüûñûç, øÿí ùÿéàò
ñöðÿí àäàì
Ðèøòÿ – Èï, ñàï
Ðèçâàí – Úÿííÿò
Ðþâøÿí – Èøûãëû
Ðþâçÿ – Áàü
Ðó, ðóé – Öç
Ðóùóëãöäöñ – Ìöãÿääÿñ ðóù,
Úÿáðàéûë
Ðóç – Ýöí
Ðöõ – Öç
Ðöììàí – Íàð
Ðöìóç – Ðÿìçëÿð
Ñ
Ñàüÿð – Áàäÿ
Ñàëèê – Äöç éîëëà ýåäÿí
Ñàíè – Èêèíúè
Ñàéÿ – Êþëýÿ
Ñàéðó – Õÿñòÿ
Ñåâäà – 1. Þä. 2. Ìÿùÿááÿò
Ñåéä – Îâ
Ñÿáàù – Áóëóä
Ñÿáóð – Ñÿáèðëè
Ñÿáöêáàð – Éöêö éöíýöë
Ñÿääÿãíà – Ñèäã åòäèê; Èíàíäûã
Ñÿùë – ×ÿòèí
Ñÿõè – Ñÿõàâÿòëè
Ñÿèä – Õîøáÿõò
Ñÿèäÿõòÿð – Õîø òàëåëè
Ñÿãèì – Õÿñòÿ, ýöúñöç
Ñÿããà – Ñóäàøûéàí
Ñÿëàñèë – Çÿíúèðëÿð
Ñÿëàò – Áèðëÿøìÿ, ÿëàãÿ; Äóà
Ñÿëèá – Õà÷
Ñÿì’ – Ãóëàã
Ñÿìÿê – Áàëûã
Ñÿíý – Äàø
Ñÿð – Áàø
Ñÿðàá – Èëüûì
Ñÿðýÿøòÿ – Àâàðà, áàøûïîçóã
Ñÿðèð – Òàõò, éàòàã
324
Ñÿðíèýóí – ×åâðèëìèø, áàøûàøàüû
Ñÿðçÿíèø – Äàíëàã
Ñÿééèàò – Ýöíàùëàð
Ñèá – Àëìà
Ñèáàò – Îðäó
Ñèäðÿ – Ëîòîñ
Ñèì – Ýöìöø
Ñèíÿê – Ìèë÷ÿê
Ñèòàðÿ – Óëäóç
Ñèâö äö – Îòóç èêè
Ñèéàì – Îðóúëóã
Ñþâãÿíä – Àíä
Ñóä – Ôàéäà
Ñóô – Éóí, ãàáà éóí ïàð÷à
Ñóíìàã – Òÿãäèì åòìÿê
Ñöôë – Àøàüû, áöíþâðÿ
Ñöðÿééà – Óëäóç áöðúëÿðè
Ñöðõ – Ãûðìûçû
Ø
Øàùèä – Ýþçÿë, ñåâèìëè
Øàéÿä – Áÿëêÿ, éÿãèí
Øÿá – Ýåúÿ
Øÿúÿð – Àüàú
Øÿùä – Áàë
Øÿùíÿ – Äàðüà
Øÿãè – Áÿäáÿõò
Øÿãã åòìÿê – Øàããàëàìàã, áþëìÿê
Øÿìèì – Õîø ÿòèðëè
Øÿììÿ – Áèð àç, íÿñÿ
Øÿìñöççöùà – Ñÿùÿð ýöíÿøè;
ïàðëàã ýöíÿø
Øÿìøèð – Ãûëûíú
Øÿðàáè-íàá – Ñàô øÿðàá
Øÿðìÿíäÿ – Óòàíìûø
Øÿñò – Àëòìûø
Øÿ’øÿÿ – Ïàðûëòû, ÿçÿìÿò
Øÿòðÿíú – Øàùìàò
Øèêÿñòÿäèë – Öðÿéè ñûíûã
Øèð – 1. Ñöä. 2. Øèð
Øèðê – ×îõàëëàùëûëûã
Øèòàá åòìÿê – Òÿëÿñìÿê
Øîë – Î
Øóðèäÿ – Ãàðìà-ãàðûøûã, ùÿéÿúàíëû
Øöìàð – Ñàé
Ò
Òàáÿíäÿ – Ïàðûëäàéàí
Òàáèø – Ïàðûëòû, èñòèëèê
Òàÿò – Äèí âÿ äöíéà ãàéäàëàðûíà
èòàÿò åòìÿ
Òàìàò – Áîø ñþçëÿð, úÿôÿíýèééàò
Òàíûã – Øàùèä
Òàðèê – Ãàðàíëûã
Òåéá – Õîø ÿòèðëè
Òåéé – ßðçèíäÿ
Òÿáäèë åòìÿê – Äÿéèøìÿê
Òÿúÿëëè – ßçÿìÿòëè çöùóð åòìÿ
Òÿôÿùùöñ – Ñîðóøìà, àõòàðìà
Òÿôÿððöú – ßéëÿíúÿ
Òÿùñèí – Éàõøûëàøäûðìà, áÿéÿíìÿ
Òÿùòöñ-ñÿðà – Î äöíéà, éåð àëòû
Òÿãðèð – Òÿñäèã åòìÿê
Òÿí – Áÿäÿí
Òÿíàá – Êÿíäèð
Òÿðÿá – Øàäëûã
Òÿðèã – Éîë
Òÿñÿððöô – Ñÿðô åòìÿ, äÿéèøäèðìÿ
Òÿøáèù – Áÿíçÿòìÿ
Òÿâàô – Êÿáÿíèí áàøûíà äîëàíìàã
Òÿâèë – Óçóí
Òÿçâèð – Ùèéëÿ
Òèá – Áàõ: Òåéá
Òèü – Ãûëûíú
325
Òèëêÿ – Áó, áóäóð
Òèìàð – ßëàú
Òèð – Îõ
Òþ’ìÿ – Éåìÿê
Òþâùèä – Áèðëèê
Òþâã – Ùàëãà, áîéóíáàüû
Òöðôÿ – Éåíè, ÿúàèá øåé
Òöéóð – Ãóøëàð
Ó
Ó÷ìàã – Úÿííÿò
Óôà – Êè÷èê
Óëóü – Áþéöê
Ö
Öôòàäÿ – Éûõûëìûø, äöøìöø
Öãáà – Î äöíéà
Öìì-öë-êèòàá – Êèòàáûí àíàñû
(Ãóðàí); Ãóðàíûí ôàòèùÿ ñóðÿñè
Öììöùàò – Àíàëàð
Öøøàã – Àøèãëÿð
Â
Âÿáàë – ×ÿòèíëèê
Âÿðä – Ãûçûëýöë
Âÿðòÿ – Òÿùëöêÿ
É
Éàðûí – Ñÿùÿð
Éåé – Éàõøû
Éÿäè-áåéçà – Àü ÿë
Éÿüìà – Ãàðÿò
Éÿçäàí – Àëëàù
Éþâìöë-ùåñàá – Ùåñàá ýöíö,
ãèéàìÿò ýöíö
Ç
Çàü – Ãàðüà
Çÿáàí – Äèë
Çÿùè – Àôÿðèí
Çÿõì – Éàðà
Çÿìèð – Öðÿê, úàí
Çÿíáóð – Àðû
Çÿð – Ãûçûë
Çÿðä – Ñàðû
Çÿðã – Ùèéëÿ, éàëòàãëûã
Çÿððàã – Éàëòàã, ðèéàêàð
Çèáà – Ýþçÿë
Çèêð – Õàòûðëàìà, ñþéëÿìÿ
Çèíäÿ – Äèðè
Çèøò – ×èðêèí
Çèéà – Ïàðûëòû
Çþùä – Àñêåòèçì
Çöáäÿ – Ãàéìàã, úþâùÿð
Çöííàð – ìöñÿëìàí äþâëÿòëÿðèíäÿ
éàøàéàí õðèñòèàíëàðûí áàüëàäûüû
ãóðøàã
326
ÌÖÍÄßÐÈÚÀÒ
Þí ñþç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
ÃßÇßËËßÐ
Ìÿðùÿáà, õîø ýÿëäèí, åé ðóùè-ðÿâàíûì, ìÿðùÿáà . . . . . . . . . . . . . . .13
Øîë ëÿáè øèðèíÿ, éàðÿá, ýÿð øÿêÿð äåðñÿì, íîëà . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
Íóðè-òÿúÿëëè øþ’ëÿñè äöøäö ÿçÿëäÿí àëûíà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
Àøèã áÿëà éîëóíäà ýÿðÿê êèì, ùÿìóë îëà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Âÿúùèíäÿ ïåéäàäûð ñÿíèí ÿíâàðè-çàòè-êèáðèéà . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
Ùÿð êèì êè, áàõà áèð äÿì äèëáÿð ãàøû éàñûíà . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
Áàøûíû òîï åéëÿýèë, ýèð âÿùäÿòèí ìåéäàíûíà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
Åé Ìÿñèùàäÿì, íèéøÿ úàí âåðìÿäèí úàíñûçëàðà . . . . . . . . . . . . . . . .20
×öíêè ðÿô’ îëäó öçöíäÿí, åé øÿùè-õóáàí, íèãàá . . . . . . . . . . . . . . . .21
Øîë òàìàì àéûí öçöíäÿí ÷öíêè ðÿô îëäó íèãàá . . . . . . . . . . . . . . . . .22
Âÿúùäÿí äèëáÿð ýþòöðìöøäöð íèãàá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23
ßúÿá ëÿ’ëèíìè øîë, éà úàíè-ÿùáàá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
Çöëôöí ýèðåùëÿðè, ñÿíÿìà, ùÿëãÿ-ùÿëãÿ òàá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25
Åé öçöí “íÿñðöí-ìèíÿëëàù”, âåé ñà÷ûí “ôÿòùöí-ãÿðèá” . . . . . . . . . .26
Ýöëøÿíè-ôèðäþâñ åäÿð úàí áàüðûíû âÿñëè-ùÿáèá . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
Úàíàíà ìÿíèì ñåâäèéèìè úàí áèëèð àíúàã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
Éàðÿá, íÿ ñÿáÿáäÿíäèð îëóð òàãÿòèìèç òàã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
Êþíëöìöí øÿùðèíè ÷öí êèì, åéëÿäè éÿüìàéè-åøã . . . . . . . . . . . . . . .30
Íàýÿùàí êþíëöìÿ äöøäö øóðèøè-ãîâüàéè-åøã . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
Áó íÿ àäÿòäèð, åé òöðêè-ïÿðèçàä . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32
Áÿíþâøÿ çöëôöíö ñàëìûø ýöë öçðÿ ÿíáÿðèí ñàéÿ . . . . . . . . . . . . . . . . .33
Äöøöðìöø ÿíáÿðèí çöëéôöí ùöìàéóí êþëýÿñèí àéÿ . . . . . . . . . . . . . .34
Áó íåúÿ ãÿääö ãàìÿòäèð êè, áÿíçÿð ñÿðâè-áàëàéÿ . . . . . . . . . . . . . . .36
Ñóðÿòè-ùÿããÿ, åé ñÿíÿì, áÿäðè-ðöõöíäöð àéèíÿ . . . . . . . . . . . . . . . .37
Ùÿð êèì êè, ìöøòàã îëìàäû øîë äèëáÿðèí äèäàðèíÿ . . . . . . . . . . . . . . .39
Úàíäà êè, åøã îëìàäû, äèëäÿ õÿáÿð íÿ ôàèäÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40
Àé èëÿ ýöí ñöúóä åäÿð ñóðÿòè-úàíôÿçàéèíÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41
Äöíéà äóðàúàã éåð äåéèë, åé úàí, ñÿôÿð åéëÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42
Äöøäö éåíÿ äÿëè êþíöë ýþçëÿðèíèí õÿéàëèíÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
Áàùàð îëäó, ýÿë åé äèëáÿð, òàìàøà ãûë áó ýöëçàðÿ . . . . . . . . . . . . . . . .44
Ùÿáèáà, ôèðãÿòèí ñàëäû ìÿëàëÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45
327
Áèð ñàãèéè-áàãè êè, âÿôà ãûëäû âöñàëÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46
Éàíäûðûúû ôèðãÿòèí éàõäû ìÿíè íàðèíÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47
Ýÿëýèë êè, ìöøòàã îëìóøàì øèðèí ëÿáèí ýöë ãÿíäèíÿ . . . . . . . . . . . . .48
Äÿðäÿ ìöøòàã îëìàéàí êèìäèð êè, äÿðìàí èñòÿéÿ . . . . . . . . . . . . . . .49
Ñöíáöëè-çöëôöíöí ÿýÿð ãîíøóñó ëàëÿ äöøìÿéÿ . . . . . . . . . . . . . . . . .50
Àôÿðèí îëñóí íèýàðûí çöëôö èëÿ ãàøèíÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51
Äöøäö êþíöë àëà ýþçöí àüûíàâö ãÿðàñèíÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
Ñóñàäû êþíëöì íèýàðûí ëÿ’ëè-ðóùÿôçàñèíÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53
Ìþâñèìè-íîâðóçö íåéèñòàí àøèêàð îëäó éåíÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . .54
Úàíûìû ãûëäûì ôÿäà øîë äèëáÿðèí äèäàðûíà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55
Ðÿùìÿòè ýÿëäè èðèøäè ôÿçëè-ðÿùìàíûí éåíÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56
Åé íàçû ÷îõ äèëáÿð, ìÿíè éàíäûðìà ùèúðèí íàðèíÿ . . . . . . . . . . . . . . .57
Áÿðýè-íÿñðèí öçðÿ ìèøêèí çöëôöíö äàì åéëÿìÿ . . . . . . . . . . . . . . . .58
Ýåòìÿýÿ ÿçì åéëÿìèøñÿí, åé äèëàðàì, åéëÿìÿ . . . . . . . . . . . . . . . .59
Ñàëûáäûð äàíåéè-õàëûí êþíöëëÿð ãóøóíà ÷èíÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60
Øÿíáÿ ýöíö ìÿí óüðàäûì îë ñÿðâè-ðÿâàíÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61
Äöøìöø ìöÿíáÿð ñöíáöëöí õóðøèäè-òàáàí öñòöíÿ . . . . . . . . . . . . . . .62
Ôÿðàãû ÷ÿêìÿéÿí àøèã âöñàëûí ãÿäðèíè áèëìÿç . . . . . . . . . . . . . . . . .63
Äèëáÿðà, äèë ñÿíäÿí þçýÿ áèð äÿõè éàð èñòÿìÿç . . . . . . . . . . . . . . . . .64
Ñÿí ìàíà éàð îë êè, êþíëöì áèð äÿõè éàð èñòÿìÿç . . . . . . . . . . . . . . .65
Øÿùà, êþíëöì ïÿðèøàí îëäó ñÿíñèç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
Ýÿë, åé äèëáÿð, ìÿíè ýþð êèì, íåúÿ õîø éàíàðàì ñÿíñèç . . . . . . . . . .67
Äèëáÿðà, øÿìñöççöùàäûð àéÿòè-ðöõñàðûíûç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68
Åé úàìàëûí ÿðøè-ðÿùìàí ãàáèÿ-ãþâñåéí ãàøûíûç . . . . . . . . . . . . . . . .69
Ìàíà ñÿíñèç úàùàíö úàí ýÿðÿêìÿç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
Äöøäöì ÿçÿëäÿ çöëôöíÿ, äàì îëìàäàí ùÿíóç . . . . . . . . . . . . . . . . .71
Ëÿ’ëèí ìåéè-ÿëÿñò èäè úàì îëìàäàí ùÿíóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72
Ùÿñðÿò éàøû ùÿð ëÿùçÿ ãûëûð áÿíçèìèçè ñàç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73
Ýÿëýèë êè, ñÿíäÿí àéðó ìöøòàãÿ úàí ýÿðÿêìÿç . . . . . . . . . . . . . . . . .74
Ñóðÿòèí íÿãøèíÿ õÿéàë èðÿìÿç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75
Àëÿìäÿ áó ýöí ÿùäè áöòöí éàð ÿëÿ ýèðìÿç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76
Åé öçö ýöë, ëÿáëÿðè ìÿðúàíûìûç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77
ßùäÿ âÿôà åéëÿäè éàðè-âÿôàäàðûìûç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78
Úàí åøãÿ äöøäö, åé êþíöë, éàðÿá, íÿäèð òÿäáèðèìèç . . . . . . . . . . . . . .79
Êÿ’áÿ öçöíäöð, åé ñÿíÿì, öçöíÿäèð ñöúóäóìóç . . . . . . . . . . . . . . .80
ßúÿáà, áó ùóðè öçëö ìÿùè-áÿäð, éà ïÿðèìè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81
Ìÿðùÿáà, åé áÿùðè-çàòûí ýþâùÿðè-éåêäàíÿñè . . . . . . . . . . . . . . . . . . .82
328
Âÿñëèí ÿúÿá íÿ úàíäûð êèì, úàíûìûø áÿùàñû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83
Ñÿáà çöëôöí íÿñèìèíäÿí úàùàíû úöìëÿ úàí åòäè . . . . . . . . . . . . . . . .84
Ýÿëýèë êè, ãàïäû øþâãè-úÿìàëûí ãÿðàðûìû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85
Äèíèí ýöíÿøè, äöíéàäà èìàíûì ÿôÿíäè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86
Åé íàôåéè-×èí ñà÷ûí ñèéàùû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87
Ãàøûí âÿùéè áèçÿ áöðùàí èðèøäè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88
Úÿííÿòè-ÿäí èìèø öçöí, öøòÿ ëÿáèí äÿ êþâñÿðè . . . . . . . . . . . . . . . . .89
Ýþçëÿðèì éàðûí ãÿìèíäÿí àõûäàð äöðäàíÿéè . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91
Ìàùè-òàáàíäûð öçöí, åé àôèòàáè-õàâÿðè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92
Ðÿâàìûäûð, ðÿâàìûäûð, ùÿáèáè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93
Áàüðûìíû äÿëöð íàâÿêè-ùèúðàíè-ôèëàíè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94
Êþíöë ñàðàéûíà ìåùðè áóðàõäû òà òàáè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95
ßíáÿðèí çöëôöí, íèýàðà, áàüëàäû äèâàíÿíè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .96
Äÿðäìÿíä åòäèí ìÿíè, åé äÿðäÿ äÿðìàí åðìÿíè . . . . . . . . . . . . . . .97
Ôèðãÿòèí äÿðäè, íèýàðà, áàüðûìû ãàí åéëÿäè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98
Åé áàäè-ñÿáà, ìÿíäÿí èëÿò éàðÿ ñÿëàìû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99
Øÿðáÿòèí àúû ôèðãÿòèí íóø åäÿðÿì øÿêÿð êèìè . . . . . . . . . . . . . . . . . .100
Úàìàëûí ðþâçåéè-ðèçâàí äåéèëìè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101
Ìÿðùÿáà, õîø ýÿëäèí, åé äèëäàð, õîø ýþðäöê ñÿíè . . . . . . . . . . . . . .102
Àéðûëûãäàí éàð ìÿíèì áàüðûìû áöðéàí åéëÿäè . . . . . . . . . . . . . . . . .103
Àïàðäû êþíëöìö ìÿíäÿí áó ýöí îë úÿííÿòèí ùóðè . . . . . . . . . . . . .104
Ùöñíöíÿ ñöáùàíÿùö êèì êè, øÿùèä îëìàäû . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105
Òà êè, ýÿëäè åøãèí, îë ìÿíëèéè ìÿíäÿí ãàïäû . . . . . . . . . . . . . . . . . .107
Úàíäàí ÷ûõàðìàçàì ñÿíèí, åé úàí, õÿéàëûíû . . . . . . . . . . . . . . . . . .108
Ëÿáëÿðèí øÿðáÿòèíÿ ÷åøìåéè-ùåéâàí ñóñàäû . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109
Úàìàëûí ôèòíÿñè òóòäó úàùàíû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110
Úàìàëûíäûð ùÿããèí çàòö ñèôàòû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111
Ñÿíÿìà, öçöí ýöëöíäÿí ýöëÿ-ýöëÿ ýöë óòàíäû . . . . . . . . . . . . . . . .112
Çöëôöí ýåúÿñè ãÿäðäöðöð, àë éàíàüûí àé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113
Éàíäûðäû åøãèí áàüðûìû, ñÿíäÿí ìàíà äÿðìàí ýÿðÿê . . . . . . . . . . .114
Úàíà, öç èñòèâàñûíà øÿããöë-ãÿìÿð ýÿðÿê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115
Ùöñíöíÿ ùåéðàíäóðóð ùóðö ìÿëÿê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .116
×ÿêÿëè ÿéíèìÿ áó ñèêêåéè-ìÿðäàí êÿïÿíÿê . . . . . . . . . . . . . . . . . .117
Ôèðãÿòèíäÿí, äèëáÿðà, êþíëöì ïÿðèøàí îëäó, ýÿë . . . . . . . . . . . . . . . .118
Ôèðãÿòèí éàíäûðäû áàüðûìû, éöðÿýèì ãàí îëäó, ýÿë . . . . . . . . . . . . . .119
Ôèðãÿòèí äÿðäèíäÿí, åé úàí, éöðÿýèì ãàí îëäó, ýÿë . . . . . . . . . . . . .120
Éàðûí úÿôàñû úöìëÿ âÿôàäûð, úÿôà äåýèë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121
329
Öçöíö ìÿíäÿí íèùàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë . . . . . . . . . . . . . . . .122
Çöëôöíö ÿíáÿðôÿøàí åòìÿê äèëÿðñÿí, åòìÿýèë . . . . . . . . . . . . . . . . .123
Ôèðãÿò è÷èíäÿ éàíûðàì, äÿðäèìÿ åéëÿ ÷àðÿ ýÿë . . . . . . . . . . . . . . . . .124
Íèýàðûì, äèëáÿðèì, éàðûì, ÿíèñèì, ìóíèñèì, úàíûì . . . . . . . . . . . .125
Ùÿáèáèì, èççÿòèì, úàíûì, úàùàíûì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126
Ñÿíäÿí èðàã, åé ñÿíÿì, øàìö ñÿùÿð éàíàðàì . . . . . . . . . . . . . . . . .127
Úàíûìà äöøäö ôèðãÿòèí, ýþð êè, íÿ íàð è÷èíäÿéÿì . . . . . . . . . . . . . .128
Ýÿð÷è ôÿðàãÿ äöøìöøÿì, åéíè-âöñàë è÷èíäÿéÿì . . . . . . . . . . . . . . .129
Áèð úÿôàêåø àøèãÿì, åé éàð, ñÿíäÿí äþíìÿçÿì . . . . . . . . . . . . . . .130
Òà öçöí ýþðäöì, íèýàðà, ãÿìäÿí àçàä îëìóøàì . . . . . . . . . . . . . .131
Ìèøêèí ñà÷ûí ùÿð òàðÿñèí èêè úàùàíà âåðìÿçÿì . . . . . . . . . . . . . . . .132
Òà êèì, öçöíö ýþðìöøÿì, ùöñíöíäÿ ùåéðàí îëìóøàì . . . . . . . . . .133
Ùöñíöí òÿàëà øàíÿùö ñöí’èíäÿ ùåéðàí îëìóøàì . . . . . . . . . . . . . . .134
Àëëàùö ÿêáÿð, åé ñÿíÿì, ùöñíöíäÿ ùåéðàí îëìóøàì . . . . . . . . . . .135
Ýÿë, åé äèëáÿð êè, ìöøòàãàì, ñÿíè ýþðìÿê äèëÿð êþíëöì . . . . . . . .136
Åé íóðè-äèëö äèäÿ, äèäàðûíà ìöøòàãÿì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138
Öçöíäÿ ñóðÿòè-ðÿùìàíû ýþðäöì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140
Ìèøêèí ñà÷ûí ñÿâàäûíà ìèøêè-Õÿòà äåðÿì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141
Äèëáÿðà, ìÿí ñÿíäÿí àéðó þìðö úàíû íåéëÿðÿì . . . . . . . . . . . . . . .142
Ìÿíèì ðÿùáàíûìö äåéðèì, ñÿëèáèì, äèíèì, èìàíûì . . . . . . . . . . . .143
Åé ýöëöì, åö ñöíáöëöì, åé ñóñÿíèì, âåé ÿíáÿðèì . . . . . . . . . . . . .144
Öçöíäöð ìÿãñÿäèì, ãèáëÿì, ëÿáèíäèð àáè-ùåéâàíûì . . . . . . . . . . .145
Êþíëöìöí âèðàíÿñèíäÿ ýÿíúè-ïöíùàí áóëìóøàì . . . . . . . . . . . . . .146
Öçöí ýöíöíäÿí, åé ãÿìÿð, ÿíâàðà äöøìöøÿì . . . . . . . . . . . . . . . .147
Åé ùÿáèáèì, äèëáÿðèì, âåé ñåâýèëè éàðûì ìÿíèì . . . . . . . . . . . . . . .148
Úàíûìû éàíäûðäû øþâãöí, åé íèýàðûì, ãàíäàñàí . . . . . . . . . . . . . . . .149
Éàíäûðäû øþâãöí úàíûìû, åé äÿðäÿ äÿðìàí, ãàíäàñàí . . . . . . . . . .151
Ùèëàëÿ äþíäö ãÿìÿð ãàøëàðûí ùèëàëûíäàí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152
Åé öçöí úÿííàòè-ÿäíèí, âåé áîéóí òóáè-ðÿâàí . . . . . . . . . . . . . . . .153
Ãèáëåéè-èìàí ýþðöíäö ñÿí áöòè-ÿééàðÿäÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . .154
Íóðè-ùèêìÿò çàùèð îëäó ñÿí ïÿðè-ðöõñàðÿäÿí . . . . . . . . . . . . . . . . .155
Ñÿáà ùÿðäÿì ýÿëèð ìèøêèí ñà÷ûí ÷èíö òàòàðûíäàí . . . . . . . . . . . . . . .156
Åé éàíàüûíäàí õÿúèë ýöë ëàëåéè-ùÿìðà èëÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157
Ñÿí ìàíà, äèëáÿð, éåòÿðñÿí, þçýÿëÿð éàð îëìàñûí . . . . . . . . . . . . . .158
Ýÿë åé äèëáÿð êè, ãàí îëäó êþíöë åøãèí áÿëàñûíäàí . . . . . . . . . . . . .159
Øèêàéÿò åéëÿìÿíÿì äèëáÿðèí úÿôàñûíäàí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160
Íèýàðà, êöíòÿ êÿíèçèí ýþâùÿðèñÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161
330
Ýÿë, åé êþíëöìäÿ úàí, úàíäà áÿäÿíñÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162
Àëëàù-Àëëàù, íÿ úàí, íÿ äèëáÿðñÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163
Ñÿíäÿí ìÿíè êèìäèð àéûðàí, ñÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164
Øîë ïÿðèäÿí âÿñë óìàðñàí, åé êþíöë, äèâàíÿñÿí . . . . . . . . . . . . . . .165
Êöëëè ìÿêàíûí ýþâùÿðè, ýþâùÿðè-êàíìûñàí, íÿñÿí . . . . . . . . . . . . .166
Åé êþíöë, øàä îë êèì, îë ìÿùáóáè-çèáàäûð ýÿëÿí . . . . . . . . . . . . . . .167
Äöíéà ÷öí ìöðäàðäûð, èýðÿí êþíöë, ìöðäàðäàí . . . . . . . . . . . . . . . .168
Ãàíû îë ýöíëÿð êè, êå÷äè äèëáÿðè-ÿééàð èëÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169
Äöøìöøÿì áèéàð, èëàùè, êèìñÿ áèéàð îëìàñûí . . . . . . . . . . . . . . . . .170
Øÿùà, êþíëöí ùÿìèøÿ áèãÿì îëñóí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .172
Àëèíÿ âåðìèøÿì êþíöë, àëè ÷îõ àëÿ äöøìÿñèí . . . . . . . . . . . . . . . . .173
Êèì äèëÿðñÿ ýþðìÿéÿ òÿùãèã ðÿùìàí ñóðÿòèí . . . . . . . . . . . . . . . . .174
Ñóðÿòèí íÿãøèíè éàçäû, äåäè ðÿááöë-àëÿìèí . . . . . . . . . . . . . . . . . . .175
Ýÿëýèë êè, íóðè-äèäÿ úÿìàëûíäàäûð ñÿíèí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .176
Äþíìöøÿì ãÿìäÿí ùèëàëà øîë ìÿùè-òàáàí ö÷öí . . . . . . . . . . . . . . .177
Íóíè-åéíèí âÿùéèíÿ ùÿãäÿí èøàðÿòäèð áó ýöí . . . . . . . . . . . . . . . . .178
Àëÿìè ãûëäû ìöíÿââÿð, øîë öçö ìàùû ýþðöí . . . . . . . . . . . . . . . . . . .179
Úàí ùÿìèøÿ îë ýöíÿø ðöõñàðà äþíäÿðìèø öçöí . . . . . . . . . . . . . . . .180
Åé ëÿáèí àáè-÷åøìåéè-ùåéâàí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .181
Ëÿ’ëèíäÿí àõûð, åé úàí, ÷åøìÿéè-àáè-ùåéâàí . . . . . . . . . . . . . . . . .182
Áó úàí ïÿðâàíÿäèð, éàíûð úàìàëûí øÿì’è òàáûíäàí . . . . . . . . . . . . . .183
Äÿìè-Èñà ýÿëèð äîäàüûíäàí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .184
Áó òöðôÿ øÿì’è ýþð êè, àõàð øÿêÿð äîäàüûíäàí . . . . . . . . . . . . . . . . .185
Òÿúÿëëè äóòäó àôàãû úàìàëûí øÿì’è-òàáûíäàí . . . . . . . . . . . . . . . . . .186
Úàíè-àëÿìñÿí, ÿéà ñèìèíçÿíÿõ, ÿáðóêàìàí . . . . . . . . . . . . . . . . . .187
Íÿ ùöñí îëóð êè, éàéûëìûø áóíúà ùöñíèéàò àíäàí . . . . . . . . . . . . . . .188
Îë ïÿðèïåéêÿð êè, òàúè-ñÿëòÿíÿò áàøûíäàäûð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .189
Òà êèì, îë ìÿùáóáè-äèëèí ëÿ’ëè úàìè-áàäÿäèð . . . . . . . . . . . . . . . . .190
Éàðö äèëáÿð ñÿíäÿí àéðû êèì äåäè àëÿìäÿ âàð . . . . . . . . . . . . . . . . .191
Àëÿìäÿ áó ýóí ñÿíúèëÿéèí éàð êèìèí âàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .193
Úàìàëûí ïÿðòþâè-íóðè-õóäàäûð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .194
Óéóìàç ôÿðàãèíäÿí ýþçöì éàø òþêÿðö ãàí àõûäàð . . . . . . . . . . . . .195
Àôèòàáûí òÿë’ÿòèíäÿí ìàùè-òàáàí ðó òóòàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .196
Ñÿùÿðäÿ ýöë öçöí øàùà, ÷ö ýöëøÿíäÿ ýöëàá îéíàð . . . . . . . . . . . . . .197
Øÿùà, êþíëöìäÿ äàèì áèð ùÿâÿñ âàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .198
Öçöí ýöëäöð, ëÿáèí ëÿ’ëè-øÿêÿðáàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .199
Áèð äÿõè ýþðìÿê úàìàëûí êþíëöì, åé úàí, àðçóëàð . . . . . . . . . . . . .200
331
Äèëäàðÿ ìöøòàã îëäó úàí, àíûí úàìàëûí àðçóëàð . . . . . . . . . . . . . . . .201
Íåéëÿðÿì ìÿí áóíäà äóðóá, ÷öíêè äèëäàð àíäàäûð . . . . . . . . . . . . .202
Íÿ ñöí’è-ïàêè-éÿçäàíñàí, à äèëáÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .203
Ýþðöí êè, áÿùðè-ìÿàíè íÿ ãÿñäè-úàí åéëÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204
Ýþòöð íèãàáûíû õÿëãÿ ýþðöí, åé øÿìñö ãÿìÿð . . . . . . . . . . . . . . . . .205
Áîéóíäóð ñèäðÿâö òóáà, äîäàüûí àáè-ùåéâàíäûð . . . . . . . . . . . . . . .206
Ìÿíèì éàðè-âÿôàäàðûì, ýÿë àõûð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .207
Ýÿòèð, ýÿòèð, ýÿòèð îë êàñåéè-ðÿâàíïÿðâÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .208
Ñÿíèí åøãèíäèð, åé äèëáÿð, ìàíà ùÿì ìöðøèäö ùÿì ïèð . . . . . . . . . .209
Öçöíö ñóðÿòè-ðÿùìàí îõóðëàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .210
Òóòäó ýöëçàðè-úàùàíû ÿáðè-ýþâùÿðáàð áàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211
Îëìàéà ìÿñòàíÿ åéíèíòÿê, øÿùà, ìÿêêàð êàð . . . . . . . . . . . . . . . . .212
Ôèðãÿò è÷èíäÿ éöðÿýèì ýþð êè, íÿ ïàðÿ-ïàðÿäèð . . . . . . . . . . . . . . . .213
Òÿàëàëëàù êè, ñöí’èäÿí ñÿíèíòÿê õîø úàìàë åéëÿð . . . . . . . . . . . . . . .214
Úàìàëûí ÿêñè, åé äèëáÿð, íÿéÿ êèì äöøäö àë åéëÿð . . . . . . . . . . . . . .215
Ñÿôàâö çþâãè-äöíéàéà, êþíöë, àëäàíìà, àë åéëÿð . . . . . . . . . . . . . .216
Øàùèäè-ëàøÿðèêÿ ëÿù øîë ñÿíÿìèí úàìàëûäûð . . . . . . . . . . . . . . . . . . .217
Ìÿòëÿè-ùöñíöí, åé ñÿíÿì, ìÿçùÿðè-ëàéÿçàëèäèð . . . . . . . . . . . . . . .218
Êþíëöìäÿ ìÿíèì åøãè-úàìàëûí ÿçÿëèäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .219
Ùöñíöí, òÿáàðÿêàëëàù, ÿíâàðè-ëÿìéÿçÿëäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220
Öçöí áÿäðè úàùàíûí äàíÿñèäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .221
Ìåùðè-ðöõöí òàáûíà äöøäö êþíöë éàíÿäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222
Öììàíà ýèðÿí åøã èëÿ, äöðäàíÿéÿ óüðàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .223
Ñÿðâèí ãàòûíäà ñèäðÿâö Òóáà ðÿâàí îëóð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .224
Ñóðÿòèí íÿãøèíäÿ êþíëöì, åé ñÿíÿì, ùåéðàí îëóð . . . . . . . . . . . . . .225
Äèë ñÿíèí øèðèí êÿëàìûíòÿê êÿëèì îëìóøäóðóð . . . . . . . . . . . . . . . . .226
Úàùàí öçöí ýöíÿøèíäÿí ìöíÿââÿð îëìóøäóð . . . . . . . . . . . . . . . . .227
Åé öçöí íóðè-òÿúÿëëè, ìÿ’íèéè-èìàí áóäóð . . . . . . . . . . . . . . . . . . .228
Ýþðäöì úàìàëûí øÿì’èíè ðþâøÿí, ìÿùè-òàáàí áóäóð . . . . . . . . . . .229
Ìÿíäÿí öçöí éàøûðìà êèì, ñÿúäÿýàùûì îëäóð . . . . . . . . . . . . . . . .230
Åéøö òÿðÿá éàðè ýöë, öçàð èëÿ õîøäóð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231
Åé äèðèüà êèì, úàùàíäà éàðö ùÿìäÿì êÿìäöðöð . . . . . . . . . . . . . .232
Ýöëè-òÿðäÿí ýöëèúÿê, àðèçèíÿ ìà’ òþêöëöð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233
Åé íÿñèìè-ñöáùäÿì, áèëëàù, øó éàðûì õîøìóäóð . . . . . . . . . . . . . . .234
Ñÿíìèñÿí, åé ìàùñóðÿò, úÿííÿòèí åéíèíäÿ ùóð . . . . . . . . . . . . . . . .235
Åé öçöí øÿ’íèíäÿ ìöíçÿë àéÿòè-Àëëàùó íóð . . . . . . . . . . . . . . . . . .236
Ãàðà ñà÷ûí êè, çöëìàòûíäàäóð íóð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .237
332
Íèãàáû öçöíäÿí ýþòöðäö ãÿìÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .239
Ñöíáöëöí ÿáðèíäÿ ýþðäöì óø ìÿùè-òàáàí ýÿëèð . . . . . . . . . . . . . . .241
Äîäàüûí ãÿíä èìèø, áàë àíäà íåéëÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242
Ðöõöí áÿäðèäöðöð øÿì’è-ìöíÿââÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .243
Äèëáÿðà, åøãèíäÿ àëÿì ñÿðáÿñÿð ãîâüà ÷ÿêÿð . . . . . . . . . . . . . . . . .244
Áó ýöí îë øàùèäèí øÿêëè ãàìóíäàí èõòèéàðûìäûð . . . . . . . . . . . . . . .245
Åé ìöñÿëìàíëàð, ìÿäÿä, îë éàð ïöíùàí àéðûëûð . . . . . . . . . . . . . . . .247
Úàìàëûí òÿë’ÿòè ýöëçàðà áÿíçÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .248
Øÿùà, ÷öí ñóðÿòèí Ôöðãàíûìûçäûð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .249
Öçöíäöð Òóðè-Ñèíà, ðÿããè-ìÿíøóð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250
Àïàðäû êþíëöìö áèð ÷åøìè-ìÿõìóð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .251
Êèì àéäûð êèì, öçöí ýöëíàðà áÿíçÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .252
Öçöí íóðè-òÿúÿëëè ìÿçùÿðèäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .254
Øÿì’è-ôÿëÿê ùöñíöíÿ ïÿðâàíÿäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255
Ìöÿíáÿð ñöíáöëöí, øàùà, ýöëè-ñèðàáà ïöð÷èíäèð . . . . . . . . . . . . . . . .256
Ýþçöìäÿí äÿìáÿäÿì àõàí ãÿìèíäÿí ñó äåýèë, ãàíäûð . . . . . . . . .257
Ñÿíñèç íÿ éåñÿì, ãöññÿâö ãÿì, äÿðä èëÿ ãàíäûð . . . . . . . . . . . . . . .258
Åé ëÿáèí åéíè-àáè-ùåéâàíäûð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .259
Åé ðöõöí ýöëçàðè-úÿííÿò, ñà÷ëàðûí ðåéùàíûäûð . . . . . . . . . . . . . . . . .260
Úàíûìûí, úàíà, âöñàëûí úàí è÷èíäÿ úàíûäûð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .261
Ëÿáèíÿ ÿùëè-íÿçÿð ÷åøìåéè-ùåéâàí äåäèëÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . .262
Äèøëÿðèí íÿçìèíÿ äöðäàíåéè-ýþâùÿð äåäèëÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . .263
Äîäàüûí ãÿíäèíÿ øÿêÿð äåäèëÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .265
Ñà÷ûíûí øÿáèíäÿ öçö èêè ùÿôòÿëèê ãÿìÿðäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . .266
Òàáÿíäÿ öçöí òÿë’ÿòè õóðøèäè-òàáàí ýþñòÿðèð . . . . . . . . . . . . . . . . . .268
Ñöíáöëöí ÿðáèíäÿ öçöí ìàùè-òàáàí ýþñòÿðèð . . . . . . . . . . . . . . . . . .269
Çöëôè-äöòàñû øàùûìûí ùÿëãÿñè ìàù è÷èíäÿäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . .270
Äÿðäö ôÿðàãÿ äöøäö úàí, àùö ôÿüàí è÷èíäÿäèð . . . . . . . . . . . . . . . . .271
Âÿñëèíÿ êèì êè èðìÿäè, äÿðäö ÿçàá è÷èíäÿäèð . . . . . . . . . . . . . . . . .272
Ùÿð êèì èðÿð âöñàëûíà, åéøè-íÿèì è÷èíäÿäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . .273
Ëåéëÿòöë-ãÿäðèí ñÿâàäû çöëôè-ïöðòàáûíäàäûð . . . . . . . . . . . . . . . . . . .274
Úàíûí âöúóäó ñÿíñèç ëàøåé êèìè ÿäÿìäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275
Ñÿãàùöì ðÿááèùöì õÿìðè äîäàüûí êþâñÿðèíäÿíäèð . . . . . . . . . . . .276
Ëÿ’ëèí øÿðàáû øÿðáÿòè-êþâñÿð äåýèëìèäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .277
Éàðÿá, îë öçöí ÷ûðàüû øÿì’è-õàâÿðäÿíìèäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . .278
Ëÿ’ëè-íàáûí ÷åøìÿñèíäÿ àáè-ùåéâàí ýèçëèäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . .279
Äèëáÿðà, çöëôöí øÿáèíäÿ ìàùè-òàáàí ýèçëèäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . .280
333
Ñöáùäÿì äèëäàðûìû ýþðäöì, îòàüûíäàí ýÿëèð . . . . . . . . . . . . . . . . . .281
Òöððåéè-ÿíáÿðôÿøàí þìðöì øÿáè-éåëäàñûäûð . . . . . . . . . . . . . . . . . .282
Ýöëýóí ðöõöí ýöëö, ñÿìÿíè øÿðìèñàð åäÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . .283
Äþâðè-ãÿìÿð ìÿëàùÿòèí ùöñíöíÿ èõòèìàì åäÿð . . . . . . . . . . . . . . .284
Ñöíáöëöí ÿáðèíäÿ öçöí ìàùûíû ïöíùàí åäÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . .285
Òàáÿíäÿ öçöí òàáèøè áÿäðè-äöúàéà òÿ’í åäÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . .286
Ãàìÿòèíÿ ÿëèô äåéÿí ýþð íÿ óçóí õÿéàë åäÿð . . . . . . . . . . . . . . . . .287
Âöñàëûíû äèëÿéÿí úàíû ùÿì úàùàíû íåäÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .288
Ãà÷àí êè, ñöíáöëè-çöëôöí íèãàáû àéà äöøÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . .289
Öçöí áÿðýè-ýöëè-òÿðäèð, ýöëè-òÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .290
Éàðûìû àéûðäûí ìÿíäÿí, ÷ÿðõè-ãÿääàð, öøòÿ ýþð . . . . . . . . . . . . . . .291
Íóøèí ëÿáèíèí ëÿ’ëè, ëÿ’ëè-ëÿáèíèí íóøèí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .292
Ýþçëÿðèí ðÿìçè ìöÿééÿí ýþñòÿðèð âÿí-íàçèàò . . . . . . . . . . . . . . . . .293
Åé êþíëöì àëàí ãàøëàðû éàé, ýþçëÿðè úàäó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .294
Õÿéàëè-ëÿ’ëèäèð éàðûí ýþçöíäÿí àõûäàí ëþ’ëó . . . . . . . . . . . . . . . . . .295
Ýþðêëö öçöí íóðóíäàí àëÿì ìöíÿââÿð îëäó . . . . . . . . . . . . . . . . . .296
Ìÿýÿð ìèøêèí ñà÷ûí áóéó íÿñèìè-ñöáùÿ éàð îëäó . . . . . . . . . . . . . .297
Òà ýþðäö ýöíÿø àé öçöíö, äÿðáÿäÿð îëäó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299
Õîøà îë êèìñÿ êèì, âàðäûð ùÿáèáè ñÿí êèìè ìÿùðó . . . . . . . . . . . . .300
Ýåð÷ÿê õÿáÿð èìèø áó êè, õóáóí âÿôàñû éîõ . . . . . . . . . . . . . . . . . .301
Ìöñùÿôäèð àíûí öçö, åéèâàëëàù . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .302
Öçöíäÿ íóðóíó ýþðäö ÿçÿë ýöíöíäÿ èëàù . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .303
Ýþðäöì öçöíö, åé ñÿíÿì, ÿëìèííÿòöëèëëàù . . . . . . . . . . . . . . . . . . .304
Öçöí ýþðäöì, äåäèì ÿëùÿìäöëèëëàù . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .305
Ýÿë åé äèëáÿð êè, ùöñíöí àéà äöøìöø . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .306
Åé úàìàëûí ñÿùôÿñèíäÿ õÿòìè-Ãóð’àí áóëäóì óø . . . . . . . . . . . . . .307
Äþâëÿòèí äþâðàíû ýÿëäè, äÿðäÿ äàðìàí áóëäóì óø . . . . . . . . . . . . . .308
Äÿëäè îë ãÿìçÿí ñÿùàìû, áàüðûìà êàð åòäè óø . . . . . . . . . . . . . . . . .309
Ùÿðàìè ýþçëÿðèí éÿüìàéà äöøìöø . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .310
Úÿ’äè-çöëôöí ÿíáÿðÿøôàí åéëÿìèø . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .312
Ëÿáèíÿ ÿùëè-íÿçÿð úàí äåäèëÿð, ýåð÷ÿê èìèø . . . . . . . . . . . . . . . . . .313
Åé úÿííÿòèí õÿíäàí ýöëö, àúû ôÿðàüûí õàð èìèø . . . . . . . . . . . . . . . .314
Åé úàìàëûí íóðè-ñöáùàíÿëëÿçè ÿñðà èìèø . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .316
Àõûð-çàìàíûí ôèòíÿñè øîë ýþçëÿðè øÿùëà èìèø . . . . . . . . . . . . . . . . . .317
Ëöüÿò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .318
334
ÈÌÀÄßÄÄÈÍ ÍßÑÈÌÈ
ÑÅ×ÈËÌÈØ ßÑßÐËßÐÈ
Èêè úèëääÿ
Û úèëä
“ËÈÄÅÐ ÍßØÐÈÉÉÀÒ”
ÁÀÊÛ-2004
Áóðàõûëûøà ìÿñóë:
ßçèç Ýöëÿëèéåâ
Òåõíèêè ðåäàêòîð:
Ðþâøÿí Àüàéåâ
Òÿðòèáàò÷û-ðÿññàì:
Íÿðýèç ßëèéåâà
Êîìïéóòåð ñÿùèôÿëÿéèúèñè:
ßëÿêáÿð Êÿðèìîâ
Êîððåêòîðëàð:
Åëìèðà Òåéìóðîâà
Ïÿðèíàç Ñÿìÿäîâà
Éûüûëìàüà âåðèëìèøäèð 08.07.2004. ×àïà èìçàëàíìûøäûð 26.11.2004.
Ôîðìàòû 60õ90 1/16. Ôèçèêè ÷àï âÿðÿãè 21. Îôñåò ÷àï öñóëó.
Òèðàæû 25000. Ñèôàðèø 186.
Êèòàá “Øÿðã-Ãÿðá” ìÿòáÿÿñèíäÿ ÷àï îëóíìóøäóð.
Áàêû, Àøûã ßëÿñýÿð êö÷., 17.