INTERNET (SANAL DUNYA)

8
. UNITE
INTERNET (SANAL DUNYA)
KAZANIMLAR
1. ‹nternet’in özelliklerini tan›yarak iletiflime getirdi¤i yenilikleri keflfeder.
2. ‹nternet’te bilgiye eriflim, haber okuma, sohbet, e-posta, uzaktan e¤itim, oyun
gibi etkinlikleri uygulamal› olarak gerçeklefltirir.
3. ‹nternet’in olumlu özelliklerinin yan› s›ra olumsuz etki ve özelliklerini tan›yarak
hayata geçirir.
HAZIRLIK SORULARI
1. ‹nternet’ten hangi konularda yararlan›yorsunuz?
138
INTERNET
DERS
SINIF
YAKLAfiIK SÜRE
ÜN‹TE
TEMEL BECER‹LER
KAZANIMLAR
MATERYALLER
: MEDYA OKURYAZARLI⁄I
: 6, 7, 8
: 40' (1 ders saati)
: ‹nternet (Sanal Dünya) (8. ünite)
: Araflt›rma, gözlem, iletiflim, Türkçeyi do¤ru, güzel ve etkili kullanma
: ‹nternet’in özelliklerini tan›yarak iletiflime getirdi¤i yenilikleri keflfeder
(1. kazan›m).
: ‹nternet ba¤lant›l› bilgisayar laboratuvar›, projeksiyon cihaz›/tepegöz.
ÜZER‹NDEN B‹LG‹ ALIfi VER‹fi‹” etkinli¤ini
da¤›t›n›z. ‹nternet’te bilgiye eriflimin nas›l
oldu¤unu bu etkinlik üzerinde aç›klay›n›z.
Daha sonra 141. sayfadaki “DÜNYA B‹R TIK
UZA⁄IMIZDA” etkinli¤ine geçiniz. Bu etkinlik
için on dakika süre veriniz.
Son zamanlarda ‹nternet’in di¤er medya
araçlar›ndan daha fazla ilgi görmesinin
nedenlerini ö¤rencilerinize sorunuz. Verdikleri
cevaplar› ‹nternet’in ifllevleri ile iliflkilendirmelerini
sa¤lay›n›z.
DERSE HAZIRLIK
Dersin bafl›nda ö¤rencilerinize ‹nternet’in
kelime anlam›n› sorunuz. ‹nternet’in ortaya
ç›k›fl›n›n temel nedeni ile bu kadar k›sa sürede
yayg›nlaflmas› hakk›ndaki görüfllerini al›n›z.
DERS‹N ‹fiLEN‹fi‹
Ö¤rencilerinizin verdikleri cevaplardan sonra
sayfadaki bilgi notlar›ndan yararlanarak onlar›n
bu konudaki eksikliklerini tamamlay›n›z.
Ö¤rencilerinize daha önceden ço¤altt›¤›n›z
140. sayfadaki “‹K‹ B‹LG‹SAYARIN ‹NTERNET
‹nternet’in K›sa Tarihi
Dünyada ‹nternet iletiflimi 1969 y›l›nda ABD Savunma Bakanl›¤›n›n askerî bilgisayarlar›n
iletiflimi için özel bir a¤ kurmas›yla bafllam›flt›r. ‹flte bu a¤ paket bilgisayar iletifliminin dolay›s›yla
da ‹nternetin bafllang›c›n› oluflturmufltur. ‹nternet ba¤lant›s›, ABD'de 1980'lerin bafllar›na kadar,
askerî laboratuvarlar ile üniversitelerin bilgisayar bölümlerindeki 500 bilgisayarda bulunmaktayd›.
1983 y›l›nda ise bu a¤a üniversiteler de kat›lm›flt›r. ‹nternet 1987 y›l›nda, birçok üniversite ile
araflt›rma laboratuvarlar›nda bulunan 28 bin kullan›c› bilgisayara kadar genifllemifltir. ‹nternet’in
as›l geliflimi 1994’ten itibaren “www” (World Wide Web; dünya çap›nda a¤) arac›n›n yayg›n
kullan›lmas›yla üniversitelerin yan›nda ticari kurulufllar›n da ‹nternet’ten yararlanmaya bafllamas›yla
ak›l almaz bir h›zda, tüm dünyay› saracak flekilde genifllemifltir. Öte yandan 2000'li y›llardaki
geliflmeler kurumsal ve ticari sitelerin yan› s›ra bireysel sitelerin de kurulmas›na yol açm›flt›r.
‹nternet’in Özellikleri
‹nternet, birçok bilgisayar sisteminin birbirine ba¤l› oldu¤u, dünya çap›nda yayg›n olan ve
sürekli büyüyen bir iletiflim a¤›d›r.
‹nternet, insanlar›n her geçen gün artan "üretilen bilgiyi saklama/paylaflma ve ona kolayca
ulaflma" istekleri sonras›nda ortaya ç›km›fl bir teknolojidir. Bu teknoloji yard›m›yla pek çok
alandaki bilgilere insanlar kolay, ucuz, h›zl› ve güvenli bir flekilde eriflebilmektedir. Onu bu
hâliyle bir bilgi denizine ya da büyükçe bir kütüphaneye benzetebiliriz.
139
‹K‹ B‹LG‹SAYARIN ‹NTERNET ÜZER‹NDEN B‹LG‹ ALIfi VER‹fi‹
Afla¤›daki flekli dikkate alarak ‹nternet iletiflimini yorumlay›n›z. Yaptı¤ınız yorumları afla¤ıdaki
bofl alana yazınız.
Yorumum:
140
141
• ‹nsanlar birbirleriyle iletiflim kurar.
• Bankalar ve di¤er ticari flirketler
ürünlerinin ve hizmetlerinin reklam›n› yapar.
• Hay›r kurulufllar› insanlar›n nas›l
yard›mlarda bulunabilece¤ini anlat›r.
• Oyun ve müzik programlar› üreten
flirketler, ürünlerinin tan›t›m›n› yapar.
• Müzeler ve galeriler sergiledikleri
eserlerle ilgili bilgi verir.
• Okullar ve üniversiteler bilgi ve fikirleri
paylafl›r.
1
2
3
6
DÜNYA B‹R TIK UZA⁄IMIZDA
Afla¤›daki çizim web sayfalar› olan baz› kurulufllar›n ‹nternet’i ne amaçla kulland›klar›n› göstermektedir.
fiemadaki bilgisayar ekranlar›nda gördü¤ünüz sembolleri inceleyerek cümlelerle sembollerin yanındaki
rakamları sembolleri açıklayan cümlelerin baflına yazınız.
4
5
INTERNET KULLANMAYI OGRENIYORUM
DERS
SINIF
YAKLAfiIK SÜRE
ÜN‹TE
TEMEL BECER‹LER
KAZANIMLAR
MATERYALLER
: MEDYA OKURYAZARLI⁄I
: 6, 7, 8
: 40'+40'+40' (3 ders saati)
: ‹nternet (Sanal Dünya) (8. ünite)
: Araflt›rma, gözlem, problem çözme, bilgi teknolojilerini kullanma,
Türkçeyi do¤ru, güzel ve etkili kullanma
: ‹nternet’te bilgiye eriflim, haber okuma, sohbet, e-posta, uzaktan
e¤itim, oyun gibi etkinlikleri uygulamal› olarak gerçeklefltirir (2.
kazan›m).
: ‹nternet ba¤lant›s› olan bilgisayar laboratuvar›
DERSE HAZIRLIK
Ö¤rencilerinize “arama motoru” kavramının
ne anlama geldi¤ini sorunuz. Verdikleri cevaplara
göre ‹nternet kullanımı konusunda ne kadar bilgi
sahibi olduklarını de¤erlendiriniz.
keflfetmeyi,
• Arama ve aramay› h›zland›r›c› bilgiyi,
• Site yaz›l›mlar›n› ve uzant›lar›n›n ne anlama
geldi¤ini,
• Haber okuma becerisini ve istedi¤i habere
k›sa yoldan ulaflabilmeyi,
• Seviyeye uygun sohbet etmeyi,
• Bir elektronik posta adresine sahip olmay›,
• Elektronik posta yöntemiyle haberleflme
becerisi kazanmay›,
• Uzaktan e¤itim yöntemini kullanabilmeyi,
• Oyun ve e¤lence türü alanlarda istedi¤i oyun
ya da e¤lenceye ulaflabilmeyi ö¤renmelerini
bekleyiniz.
Ö¤rencilerinize afla¤ıdaki haberden yararlanarak ‹nternet’in kullan›m alanlar›n›n her geçen
gün artt›¤›ndan ve geliflti¤inden k›saca söz ediniz.
Ö¤rencilerinizin e-devlet uygulamas› ile ilgili neler
bildiklerini, bu uygulamadan yararlan›p yararlanmad›klar›n› ve bu uygulamalar›n sa¤ladı¤ı
yararlar hakk›ndaki görüfllerini al›n›z.
DERS‹N ‹fiLEN‹fi‹
Ö¤rencilerinizden 143. sayfadaki “‹NTERNET
SAYES‹NDE” adlı etkinli¤i yapmalarını isteyiniz.
Bu etkinli¤i yaparken ‹nternet sayesinde haber
okuma, sohbet, uzaktan e¤itim ve oyun gibi
etkinlikleri yapabileceklerini keflfetmelerini
sa¤layınız.
‹nternet ba¤lant›s› kurma imkân›n›z olmad›¤›
durumlarda; ö¤rencilerinizin elektronik posta
göndermeyi, arama motorunu kullanmay› ve gelen
iletiyi alabilmeleri için haz›rlanan etkinlik sayfalar›n›
ço¤altarak ö¤rencilerinize da¤›t›n›z.
144, 145 ve 146. sayfalarda yer alan
“ELEKTRON‹K ADRES”, “B‹LG‹YE ULAfiMAK
ÇOK KOLAY”, ““ELEKTRON‹K POSTA”,
“ELEKTRON‹K POSTA GÖNDER‹YORUM”
ve “ELEKTRON‹K POSTA ALIYORUM”
etkinliklerini duvara yansıtma imkânınız
varsa yansıtınız. Bu etkinlikler üzerinde
Türkiye'de e-devlet Uygulamalar›
ö¤rencilerinize ‹nternet kullanımı konue-Türkiye'ye do¤ru...
sunda bilgiler veriniz. Ö¤rencilerinizin
e-sigortal› olun.
elektronik posta adresi almalarına yardımcı
SSK'n›n yürüttü¤ü e-sigorta
olunuz. Onlara elektronik posta adresprojesiyle tüm sigorta müdürlükleri
lerinde yer alan sembolleri açıklayınız. Bir
prim toplamaya yönelik online
kaç ö¤renciye arama motoru kullandırınız.
merkeze ba¤lan›yor. Di¤er bir projeye
göre ise vatandafl sigorta
147. sayfadaki “‹NTERNET E⁄‹T‹M‹N
müdürlüklerine gitmeden sigorta
H‹ZMET‹NDE” etkinli¤ini yapt›r›n›z. Bu
dökümü alabiliyor. Primini, paras›n›n
çal›flmalar› yapt›r›rken ö¤rencilerinizin
yat›p yatmad›¤›n› hatta ne zaman
‹nternet sayesinde;
emekli olabilece¤ini de ö¤reniyor.
• Bilgiye erifltirecek arama motorlar›n›
http://www.ssk.gov.tr
142
‹NTERNET SAYES‹NDE
Afla¤›da ‹nternet sayesinde yapabilece¤iniz bir etkinli¤e yer verilmifltir. Etkinlik ile ilgili görseli
inceleyip görselin altındaki soruyu cevaplay›n›z.
Sosyal Bilimler
‹nternet’te uzaktan e¤itim veren www.meb.egitek.gov.tr'nin sayfas›n› inceleyerek uzaktan e¤itim
ile ilgili görüfllerinizi yaz›n›z?
……………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
‹nternet sayesinde haber okuma, sohbet ve oyun gibi etkinlikler de yapılmaktadır. Bu üç
etkinlikle ilgili ‹nternet’ten ne kadar faydalandı¤ınızı afla¤ıya maddeler hâlinde yazınız.
•………………………………………………………………………………………………………………
•………………………………………………………………………………………………………………
•………………………………………………………………………………………………………………
143
ELEKTRON‹K ADRES
Afla¤ıda örnek bir web safası adresi verilmifltir. Örne¤i inceleyerek web sayfası adreslerinin
yapısını anlamaya çalıflıyınız.
Kurum Ad›
Web sayfas›n›n hangi
kuruma, kurulufla ya da
kifliye ait oldu¤unu belirtir.
Ülke Kodu
Web sayfas›n›n hangi
ülkede haz›rland›¤›n›
belirtir.
www.tubitak. gov. tr
Kurum Kodu
Web sayfas›n›n bir
kamu kurulufluna m›,
silahl› kuvvetlere mi,
sivil toplum kurulufluna
m› ya da bir
üniversiteye mi ait
oldu¤unu belirtir.
‹nternet’in Adı
Dünya Çapında
A¤’ın (World Wide
Web) kısaltılmıfl
hâlini belirtir.
Afla¤›da web sayfas› adresleri görmektesiniz. Adreslerin uzant›lar›ndaki bofl b›rak›lan
yerlerle verilen k›saltmalar› yerlefltiriniz.
www.meb.......tr
www.gazi.......tr
www.google.......
www.tsk.......tr
www.trt.......tr
www.hasanoglan.......tr
www.rtuk.......tr
org.
mil.
k12
com.
net.
edu.
gov.
B‹LG‹YE ULAfiMAK ÇOK KOLAY
Afla¤ıdaki ‹nternet sayfasını inceleyerek bilgiye nasıl ulaflaca¤ınızı keflfediniz.
1
Kullanaca¤›n›z
arama
motorunun
adresini buraya
yaz›n›z.
3
“Ara”
dü¤mesinin
üzerine
t›klay›n›z.
2
Aramak
istedi¤iniz
konuyla ilgili
anahtar
kelimeleri
buraya yaz›n›z.
Arad›¤›n›z
konuyla
ilgili
4
say›sal
sonuçlar.
5
Ǜkan
sonuçlar›n
bafll›¤›n›n
üzerine
t›klayarak ilgili
sayfalara
ulaflabilirsiniz.
144
ELEKTRON‹K POSTA
Afla¤ıda bir e-posta adresi almanız için doldurmanız gereken baflvuru formu yer almaktadır.
Form üzerinde yer alan alanları doldurup daha sonra herhangi bir e-posta adresinde kayıt için
gerekli ifllemleri gerçeklefltiriniz.
145
ELEKTRON‹K POSTA GÖNDER‹YORUM
Afla¤›daki aç›k pencereyi inceleyerek siz de bir arkadafl›n›za elektronik posta gönderebilirsiniz.
4
Haz›rlanan
e-posta
“Gönder”
dü¤mesine
bas›larak
gönderilir.
1
Al›c›n›n e-posta
adresi buraya
yaz›l›r.
2
Gönderece¤iniz
e-postan›n
konusu “Konu”
alan›na yaz›l›r.
Gönderece¤iniz
e-posta metni
“Gövde”
alan›na yaz›l›r.
3
ELEKTRON‹K POSTA ALIYORUM
Afla¤›daki pencereyi inceleyerek size gönderilen e-postalar› nas›l alaca¤›n›z› ö¤renebilirsiniz.
1
Size
gönderilen
e-postalar›n›za
ulaflmak için
“Adres”
alan›na posta
adresinizi
yaz›n›z.
Postalar›n›za
2 ulaflabilece¤iniz
“Posta” klasörü
Elektronik
posta
4 adreslerinizi
burada
saklayabilirsiniz.
‹letinizin 5
bilgisayar›n›zda kaplad›¤›
yeri gösterir.
Posta
3 kutunuzda
bulunan ileti
say›s›
7
6
Silmek istedi¤iniz iletiler için
yanlar›ndaki kutucuklar›
iflaretleyip buraya t›klay›n›z.
‹letilerinizi okumak için
buraya t›klay›n›z.
146
8
‹letilerinizin elektronik
posta adresinize
geldi¤i tarihi gösterir.
‹NTERNET E⁄‹T‹M‹N H‹ZMET‹NDE
uretim.meb.gov.tr
Ö¤retmenlere Ücretsiz Bilgisayar E¤itimi
Microsoft Türkiye ve Millî E¤itim Bakanl›¤›n›n birlikte yürüttükleri “E¤itimde ‹fl Birli¤i”
projesi çerçevesinde ö¤retmenlerin e¤itimde bilgisayar teknolojilerini etkin kullanabilmeleri
için “Microsoft Ö¤retmen E¤itim Akademisi” program› bafllad›. Program›n tan›t›m› nedeniyle
5 Ocak 2005 tarihinde ‹stanbul’da düzenlenen toplant›ya Millî E¤itim Bakan› da kat›ld›. 5 y›l
içinde 600 bin ö¤retmene uzaktan e¤itim yoluyla ulaflmas› planlanan programa, ilk duyurudan
sonra 3 bin okulun baflvurdu¤u kaydedildi. Program›n ilk aflamas›nda uzaktan e¤itim yoluyla
ö¤retmenlere ücretsiz bilgisayar e¤itimi verilmesi planlanmaktad›r. ‹lk y›l için 3 bin okul ve
100 bin ö¤retmene ulaflmay› hedefleyen Microsoft Ö¤retmen Akademisinin ilk aflamas›nda,
bilgisayar›n e¤itimde bir araç olarak kullan›lmas›na yönelik Microsoft Windows, Microsoft
Office ve ‹nternet kullan›m› bafll›klar› yer al›yor. E¤itim sonunda program› baflar›yla tamamlayan
ö¤retmenlere e¤itim kat›l›m sertifikas› verilecek.
Millî E¤itim Bakanl›¤› taraf›ndan gerçeklefltirilecek s›navlar› baflar›yla tamamlayanlara
verilecek MEB onayl› baflar› belgesi ise ö¤retmenlerin kariyer basamakland›rma sistemi ve
yükseltmelerinde geçerli olacak.
Bir ‹nternet Haberi, 10.01.2005
Yukar›daki ‹nternet haberini okudunuz. Afla¤›daki sorular› hem ‹nternet’in ifllevlerini hem
de bu haberi göz önünde bulundurarak cevaplay›n›z.
1. Yukar›daki haberde ‹nternet’in hangi ifllevi ön plana ç›kmaktad›r?
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
2. Ülkemizde hangi alanlarda ‹nternet üzerinden e¤itim verilebilir? Afla¤›ya s›ralay›n›z.
a. Annelere çocuk yetifltirme ve çocuk bak›m› konusunda e¤itim verilebilir.
b. ..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
c. ..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
ç. ..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
d. ..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
e. ..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
147
INTERNET’TE NELERE DIKKAT ETMELIYIM?
DERS
SINIF
YAKLAfiIK SÜRE
ÜN‹TE
TEMEL BECER‹LER
KAZANIMLAR
MATERYALLER
: MEDYA OKURYAZARLI⁄I
:7
: 40'+40' (2 ders saati)
: ‹nternet (Sanal Dünya) (8. ünite)
: Problem çözme, yarat›c› düflünme, giriflimcilik, iletiflim, Türkçeyi
do¤ru, güzel ve etkili kullanma
: ‹nternet’in olumlu özelliklerinin yan› s›ra olumsuz etki ve özelliklerini
tan›yarak hayata geçirir (3. kazan›m).
: ‹nternet ba¤lant›l› bilgisayar laboratuvar›, projeksiyon cihaz›/tepegöz.
DERSE HAZIRLIK
Ö¤rencilerinizden ‹nternet’in olumlu ve
olumsuz yanlar› ile ilgili tespitler yapmalar›n› ve
bunlar› k›saca tahtaya yazmalar›n› isteyiniz.
DERS‹N ‹fiLEN‹fi‹
Ö¤rencilerinizin birinden herhangi bir
gazetenin ‹nternet sitesine girerek bir haber
aramasını isteyiniz. Daha sonra ö¤rencilerinize
‹nternet’te baz› sitelerde “Yorum eklemek için
t›klay›n.” ifadesinin yer ald›¤›n› ve ifadenin
alt›nda bofl b›rak›lan alana yorumlar yap›ld›¤›n›
söyleyerek haberle ilgili yorum yazmalar›n›
isteyiniz. Ö¤rencilerinizin ‹nternet’i bilinçli
kullanmalarını sa¤lamak için bilgi notundan
yararlanabilirsiniz.
‹NTERNET’‹N B‹L‹NÇL‹ KULLANIMI
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), resmî ‹nternet sitesinde çocuklar› ‹nternet’in olumsuz
etkilerinden korumay› amaçlayan bilgiler veriyor. Üst Kurulun www.rtuk.org.tr adresindeki resmî
‹nternet sitesinde “Çocuklar›n Güvenli ‹nternet Kullan›m›” bafll›¤› alt›nda oluflturulan sayfalarda
hem ebeveynler hem de çocuklar için öneriler yer al›yor.
Sitede güvenli ‹nternet kullan›m›na iliflkin bilgi al›nabilecek baflka ‹nternet adresleri ile bu
konuda gerçeklefltirilmifl araflt›rmalara ulaflma olana¤› da sa¤lan›yor.
Çocuklar›n ve ailelerin bilinçli birer ‹nternet kullan›c›s› olmalar›n› sa¤lamak, küçükleri ‹nternet
arac›l›¤›yla u¤rayabilecekleri zararlardan korumak amac›n› tafl›yan sayfalarda, öneriler çocuklar
ve ebeveynler için ayr› ayr› haz›rlanan bölümlerde sunuluyor.
Ebeveynler için haz›rlanan ve “‹letiflim özgürlü¤ü içinde yer alan ‹nternet kullan›m›nda da
dikkat etmemiz gereken kurallar, çocuklar›n ‹nternet’ten güvenli bir flekilde yararlanmalar›n›
sa¤lamak aç›s›ndan önem tafl›maktad›r.” denilen bölümde yer verilen önerilerden baz›lar› flöyle:
-“Her fleyden önce çocu¤unuzla iyi bir iletiflim içinde olunuz. Çocu¤unuzun arkadafllar›,
zevkleri, korkular›, sevdikleri ve sevmedikleri konular hakk›nda bilgi sahibi olunuz. Çocu¤unuza,
her konuyu sizinle paylaflabilece¤i güvenini veriniz. Sizin yetersiz kald›¤›n›z konularda uzmanlardan
yard›m al›n›z.
-Çocu¤unuzun ‹nternet’e girdi¤i bilgisayar›n onun odas›nda olmamas›na, evinizin ortak
kullan›m alan› içinde olmas›na dikkat ediniz.
-Çocu¤unuzun ‹nternet’te kalma süresine ve bilgisayar kullanma süresine mutlaka k›s›tlama
getiriniz.
-Her konuda oldu¤u gibi bu konuda da ebeveyn olarak çocuklar›n›za iyi birer örnek olunuz.
Bilinçli ve güvenli ‹nternet kullan›m kurallar›n› ö¤reniniz ve uygulay›n›z.
-Çocu¤unuzla ve ö¤retmenleriyle birlikte çocu¤unuzun yafl›na uygun ve güvenli olan ‹nternet
sitelerinin adreslerini belirleyiniz. Belirledi¤iniz sitelerin adreslerini bilgisayar›n›z›n 's›k kullan›lanlar'
bölümüne kaydediniz. Böylece bu sitelere girifl ifllemi daha kolay olacakt›r.
-‹nternet’te mümkünse çocu¤unuzla birlikte gezininiz.
-Çocu¤unuzun ‹nternet kullan›m›n› s›k s›k denetleyiniz. Hangi sitelere girdi¤i, hangi sohbet
148
ortamlar›nda bulundu¤u konusunda fikir sahibi olunuz. Mümkünse sohbet ortamlar›ndaki
arkadafllar›n› tan›maya çal›fl›n›z.
-Gerekli güvenlik ve filtreleme programlar›n› edininiz.
-Çocu¤unuza sizin izniniz olmaks›z›n kendi adresini, okulunun ad›n›, telefon numaran›z›,
ebeveyninin ifl adresleri ve ifl yeri telefon numaralar› gibi kiflisel bilgileri ‹nternet sohbet ortam›nda
kimseye vermemesi gerekti¤ini ö¤retiniz.
-Çocu¤unuza, ‹nternet ortam›nda yeni tan›fl›lan kiflilerin her zaman kendileri ile ilgili do¤ru
bilgiler vermeyebilece¤i, kimlikleri ve yafllar›yla ilgili yan›lt›c› bilgiler verebilece¤i gerçe¤ini
anlat›n›z.
-Çocu¤unuza, size sormadan ‹nternet ortam›nda al›flverifl yapmamas› gerekti¤ini, istenilen
kredi kart numaralar› bilgilerini vermemesini ö¤retiniz.
-‹nternet sohbetlerinde onlardan yapmamalar› gereken ya da onlar› rahats›z eden bir davran›flta
bulunmalar›n› isteyenler oldu¤u takdirde, sohbeti b›rakarak hemen size haber vermesini ve olay›
anlatmas›n› isteyiniz. Çocu¤unuzun size güvenmesini sa¤lay›n›z. Çocu¤unuza k›zmay›n›z,
korkutmay›n›z.
-Kelimeleri büyük harflerle ve uzatarak yazmak, düflüncelerimizi iletiflimde bulundu¤umuz
kifliye ›srarc› bir flekilde kabul ettirmeye çal›flarak ifade etmenin sald›rgan bir ifade tarz› olarak
anlafl›labilece¤ini, bu tür iletiflimden uzak durulmas› gerekti¤ini ö¤retiniz.”
ÇOCUKLARA ÖNER‹LER
RTÜK’ün sitesinde güvenli ‹nternet kullan›m›na yönelik olarak çocuklara verilen önerilerden
baz›lar› ise flunlar:
• Bilgisayar›n önünde uzun süreli hareketsiz kalmay›n, kambur oturmay›n; s›rt›n›z› destekleyecek
bir sandalye veya oturma alan› seçiniz. Ifl›ks›z ortamda bilgisayar kullanmay›n.
• ‹nternet’te mümkünse ailenizle birlikte gezinin. E¤er aileniz müsait de¤ilse sadece ailenizin
ve ö¤retmenlerinizin onaylad›¤› siteleri ziyaret ediniz.
• Ziyaret etti¤iniz sitenin “güvenlikle ilgili sorular›n›” dikkatlice okuyun, sitenin sizden istenilen
bilgileri ne amaçla istedi¤ini ö¤renin ve ailenize dan›flarak sizden istenilen bilgileri veriniz. Ailenizin
onay› olmaks›z›n resminizi, adresinizi, telefon numaran›z›, okulunuzun ad›n› vermeyiniz.
• ‹nternet kullan›c› ad›n›z› ve flifrenizi ailenizin d›fl›nda hiç kimseye vermeyiniz.
• ‹nternet ortam›nda, sohbetlerde sizi rahats›z eden görüntü, ses ve yaz›lar yer al›rsa hemen
bulundu¤unuz ‹nternet ortam›ndan ç›k›p ailenize haber veriniz.
• ‹nternet ortam›nda yeni tan›flt›¤›n›z kifliler her zaman sizin yafl›n›zda olmayabilir. Kimlikleri
ve yafllar›yla ilgili sizi yan›ltabilirler. ‹lk defa karfl›laflt›¤›n›z yeni mesaj ve kiflileri mutlaka ailenize
gösteriniz.
• ‹nternet sohbetlerinde biri sizden yapmaman›z gereken ya da sizi rahats›z eden bir davran›flta
bulunman›z› isterse sohbeti b›rak›p hemen ailenize haber veriniz ve olay› anlat›nız. Ailenize
güveniniz ve k›zacaklar›n› düflünerek korkmay›nız. Onlar size destek olacakt›r.
• ‹nternet sitelerinden bilgisayar›n›za yükleyece¤iniz veya indirece¤iniz programlar ve içerikler
hakk›nda ailenize haber veriniz. Lütfen onlar›n izni olmaks›z›n bu ifllemleri yapmay›nız.
• ‹nternet ve bilgisayar evinizde ya da okulunuzda yoksa ve ‹nternet’i baflka bir yerde
kullan›yorsan›z bu yerin neresi oldu¤u hakk›nda ailenizi bilgilendiriniz. Onlar›n izni olmaks›z›n
bu yerlere gitmeyiniz. Sizin için uygun olmayan (sigara içilen, filtreleme kullanmayan iflletmelerde)
ortamlarda bulunmay›n›z.
Bir ‹nternet haberi, 06.02.2007
150 ve 151. sayfalardaki “SANAL ARKADAfi” ve “‹NTERNET SAYES‹NDE BULUfiTULAR”
etkinliklerini yapt›rarak ö¤rencilerinizin ‹nternet kullan›m›n›n olumlu ve olumsuz yönlerini kavramlar›n›
sa¤lay›n›z.
149
SANAL ARKADAfi
e
. Böylec
e al›flt›m
ic
iy
m
e
u
y
rtuld .
etme
ekten ku
sohbet
rm
a
e
d
v
›n
e
m
n
a
ort
ahalleden
ontörü
‹nternet
deniyle m
lefonu k
e
la
n
te
›
m
s
p
r›
a
e
m›fl
la
c
m
fl
n
ünü
a ata
an›mday
Arkada
bir bölüm
n sanki y
›n Bursa'y
k
e
›n
ü
.
s
rk
y
a
e
ü
b
d
b
a
e
rd
t
b
›n
fl›yo uk
at'›n
ohbe
harçl›¤›m
lar› payla
dafl›m Su
y
dafl›mla s
a
a
la
n
rk
rk
o
e
a
a
d
›z
r'
m
im
a
e
i¤
üm
akfl
d›¤›m
Çok sevd
zdü. Her
oldu¤u T
rak yafla
eni çok ü
arkadafl
nlük ola
b
ü
›
›p
g
s
e benimle
›fl
a
d
la
n
m
r
t'
ta
e
›n
a
tafl
m. Su
rnet’te
ifl. Tüm
u
te
m
rd
im
‹n
le
o
y
a
iy
ö
n
s
d
a
e
am›n ben
uat b
¤umu
gibi hiss
la tan›flm
as›nda S
ben oldu
n
›r
u
s
›n
i?
n
t
k
›n
o
e
fl
b
u
a
z
h
n
d
e
m
i arka
ldu¤u
Bir so
k im is te
n sevdi¤
k bilgili o
›
e
o
a
fl
ç
a
d
a
d
›z
d
in
a
a
r’
n
›m
e
k
fl
r
O
ya
Tüm
ir a
söz etti.
ufl. Suat,
ard›. Bizim
B ö y le b
.
v
rm
i
m
o
i.
is
u
y
g
d
ti
il
rd
is
le
b
o
y
› sö
onuda
i alam›y
k
›n
r
tan›flmak
¤
im
e
a
d
H
c
n
.
e
la
u
k
ten
t›yord
d a l› o
üflünmek
ralar anla
iç in fa y
ilir diye d
güzel f›k
b
e
k
il
o
b
ç
rtt›kça
y
r
i.
e
e
d
Tüm
l›¤›m›z a
u söyle
ar çok fl
›n
n
d
k
u
a
a
¤
k
Y
u
u
.
d
b
k
u
ufltu
banka
nas›l
ile ok
eder olm
lopedi b
. Babas›
bir çocuk
t
u
ik
e
s
rd
b
n
o
h
a
o
›y
e
s
fl
a ya
› vard›.
kflam
itlerind
Bart›n'd
de ablas
se her a
Bofl vak
ir
r,
y
b
e
e
n
d
m
a
ü
re
y
T
e
u
.
n
an biri
ifltik
de ok
Tümer'le
emurund
ersitesin
er edinm
m
iv
il
n
g
s
il
li
Ü
b
o
s
i
p
a
il
i
etiflkin
le ilg
aki ik
araelm
. Evde y
birbirimiz
ld›. Kap›d
flireydi. K
im
a
m
d
ç
e
›
e
h
p
d
i
a
s
k
t”
e
kap›ya
, ann
“ Eve
erken
memuru
le babam
yemek y
e sordu.
e
m
iy
c
e
d
e
n
il
”
n
a
a
r?
ruyo
uyan
” dediler.
Bir akflam
erekiyor.
da m› otu
flmalar› d
g
u
ra
n
iz
u
o
b
m
K
e
lu
r.
Us
uflal›m.”
rdula
götürm
“Mustafa
olda kon
la kadar
d›¤›n› so
k
o
a
k
ra
lm
a
ra
o
k
a
k
p
u
›
olu
fa'y
Bun
dedim “
birilerinin
r› “ Musta
s
m var?”
memurla
u
s
ç
li
u
o
s
P
nim nüfu
e
r.
n
ç›kt›la
enim
¤unu be
B
u
“
ld
›.
u
rd
y
o
ra
s
ka
n
yumcunu
Gözlerim
n
de bir ku
'n
li
e
a
eydi. Be
c
r.
i.
o
e
d
il
ded
an›m evd
miser K
nu söyle
o
d
u
z
k
¤
i
ü
k
u
c
a
d
s
n
ld
üfu
ulu
Karako
erinde b
bakt›k. N
.
da olay y
irbirimize
›n
b
döndük.
›m
la
e
n
k
v
uramad›m
l›
a
e
d
›n
cüz
sonra
a¤lant› k
n
iz flaflk
b
te
,
im
ik
ik
im
rd
d
e
la
e
de v
im d
Babam
bet edey
edim. ‹fa
er'le soh
li'ne gitm
m
e
ü
a
T
c
o
i.
K
d
hiç
rgin
.
mıfl
a çok ge
k üzüldü
bir adam
Evde hav
latt›m ço
n
a
r›
la
n
yafl›nda
la
2
o
3
en
n
n
›m
a
e
y
d
›kt›.
ifl. B d
oyna
Suat'› ara
y a盤a ç
e de¤ilm
ocuk rolü
d
la
Ç
o
r
çu
.
e
u
n
ifl
s
ü
m
m
g
ü
a
il
i
d› T
de¤
nu d
Ertes
gerçek a
er çocuk
nlemifl, o
e
e
m
z
v
ü
ü
T
d
›fl
e
k
m
li
rs
›y
afl
kim
Me¤e
e ad›ma
inin de b
l›k çetes
ifl, çete d
›z
s
tm
e
›r
il
h
e
ir
y
B
.
çete
Uslu
kullanm›fl
i bilgileri
›m?
ygunda
ustafa
d
o
ö¤rendi¤
y
M
s
a
ls
in
o
iç
›fl
m
y›kmak
atlayama
üzerime
¤umu isp
lu
z
u
s
ç
u
Ya s
Yukar›da Mustafa'n›n bafl›ndan geçmifl bir olay› okudunuz. Afla¤›daki sorular› olayı göz
önünde bulundurarak cevaplay›n›z.
1. Sizce Mustafa'n›n bu durumla karfl›laflmas›ndaki sebepler nelerdir?
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
2. Siz Mustafa'n›n yerinde olsayd›n›z nas›l davran›rd›n›z?
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
3. Mustafa suçsuzlu¤unu ispatlayamasayd› bafl›na neler gelebilirdi?
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
150
‹NTERNET SAYES‹NDE BULUfiTULAR
‹nternet’in faydalar› bitmek bilmiyor. fiimdi de ‹ngiliz Doris Coughtrey (Doris Kautri)
(79), 76 y›ld›r görmedi¤i ablas› Irene (‹ren)’i ‹nternet sayesinde buldu.
Londra’n›n kuzeyindeki Islington’da (Ayzlingt›n) do¤an Doris ve Irene, annelerinin
ölümünden sonra farkl› ailelere evlatl›k verilmiflti. Birbirini son kez 1929`da gördüklerinde
Doris 3, Irene 9 yafl›ndayd›.
Petersborough’da (Petersburg) yaflamaya bafllayan Doris, 2005 sonunda, ablas›ndan,
sadece komflusu Gordon Low’a (Gord›n Lov) bahsetti. Low, Doris’in hikâyesini dinledikten
sonra bu s›r perdesini aralamaya karar verdi ve flans›n› bir ‹nternet sitesinde denedi. Dört
günün sonunda mesajlar›na cevap ald›. Irene’nin bulunmas›n›n ard›ndan Doris, 1929’dan
bu yana ilk kez Irene ile telefonda konufltu.
Her zaman k›z kardeflinin nas›l oldu¤unu merak etti¤ini belirten Doris, “Onu tekrar
görece¤imi söyleselerdi inanmazd›m. Bu hayallerimden de öte bir fley, bu olay›n, 10 ya da
15 y›l önce yak›nlar›n› kaybetmifl kiflilere umut olmas›n› isterim. Biz 76 y›l sonra bile birbirimizi
bulabildik. Herkes için ümit var.” dedi.
Bir ‹nternet haberi, 01.02.2006
Yukar›daki ‹nternet haberini de göz önünde bulundurdu¤unuzda ‹nternet’in iletiflime
getirdi¤i yenilikler hakk›nda neler söyleyebilirsiniz?
1. .........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
2......................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
3. ........................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
Afla¤›daki sat›rlara ‹nternet’in di¤er medya araçlarından farkl› özellikleri yaz›n›z.
1. ...........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
2. ........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
3. ...........................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
151
ÜN‹TE DE⁄ERLEND‹RMES‹
Afla¤ıdaki cümlelerden do¤ru olanların baflına “D”, yanlıfl olanların baflına “Y” harfi
yazınız. Yanlıfl oldu¤unu düflündü¤ünüz cümlelerin do¤rularını verilen bofllu¤a yazınız.
(
) 1. ‹nternet’te iletiflim kurabilmek için her iki kullanıcının da bilgisayara ihtiyacı vardır.
........................................................................................................................................................
(
) 2. ‹nternet üzerinden e¤itim yapılamaz.
........................................................................................................................................................
(
) 3. ‹nternet üzerinden tanımadı¤ımız kiflilerle bilgilerimizi paylaflmalıyız.
........................................................................................................................................................
Afla¤ıda I. satırda yer alan ifadelerden herbiri II. satırdaki ifadelerle anlam bakımından
iliflkilidir. Birbirleriyle anlam bakımından iliflkili ifadeleri efllefltiriniz.
I
II
e-posta
sanal dünya
“gov.tr”
e¤itim ile ilgili site uzantısı
“edu.tr.”
resmî site uzantısı
‹nternet
haberleflme
Afla¤ıdaki soruların cevaplarını iflaretleyiniz.
1. Afla¤ıdakilerden hangisi ‹nternet’in yaflamımıza girmesi ile birlikte görülen geliflmelerdendir.
A. Kitap satıflları arttı.
B. Aile içi iletiflim güçlendi.
C. Telefon kullanımı yaygınlafltı.
D. Alıflverifl alıflkanlıkları de¤iflti.
2. ‹nternet ile afla¤ıdaki ifllemlerden hangisi gerçeklefltirilemez?
A) Bilgiye hızlı eriflim
B) Elektronik posta gönderme
C) Haberleri takip etme
D) Uygulamalı e¤itim
“...Sınırların ve mesafelerin ortadan kalkması büyük bir ilerleme, büyük bir de¤iflim. Bütün bunlar
günlük yaflantımıza çeflitli flekillerde de¤er katıyor. Artık aynı anda birden fazla insanla iletiflim
kurabiliyoruz. Ancak, böyle bir ortamda, dikkatimiz çok çabuk da¤ılabiliyor, hayat yorucu ve ezici
olabiliyor. Zaman zaman sessizce oturup okuyabilece¤imiz, düflünebilece¤imiz ve dikkatimizin
da¤ılmayaca¤ı, telefonlar ve insanlar tarafından bölünmeyece¤imiz bir yer arıyoruz.
Sedef Seçkin Büyük, E-Kültür Devrimi, 1 Haziran 2001
3. Yukarıdaki paragrafa göre hangi seçenek ‹nternet’in olumsuz yanıyla ilgilidir?
A. Sınırların ve mesafelerin ortadan kalkması
B. ‹letiflim kurdu¤umuz insan sayısının artması
C. ‹nternet’in insan yaflamın› yo¤un hâle getirmesi
D. Teknolojinin insan hayatını tekdüze yapması
152
ÜN‹TE DE⁄ERLEND‹RMES‹
4. Aynı proje ödevini ayrı ayrı hazırlayan befl ö¤renci, ö¤retmen tarafından baflarısız bulunur. Ö¤retmen
befl ödevin de birbirinin tıpatıp aynı oldu¤unu söyler. Bu durum afla¤ıdaki ifadelerden hangisiyle
açıklanabilir?
A. Ö¤renciler birbirlerinin ödevinden fotokopi çekmifllerdir.
B. Ö¤renciler ‹nternet’ten hazır ödev indirmifllerdir.
C. Ö¤renciler grup hâlinde çalıflmıfllard›r.
D. Ö¤renciler aynı kaynaklardan yararlanmıfllard›r.
5. Afla¤ıdaki soruyu okuyunuz. Cevabını bofl bırakılan yere yazınız.
‹nternet’in olumlu yanlarının yanında olumsuz yanlarının da oldu¤u bilinmektedir. ‹nternet’in zararlarından
bireylerin etkilenmemesi için hangi tedbirler alınabilir? Bu konuda bireye ve topluma düflen sorumluklar
nelerdir?
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
153
ÖZ DE⁄ERLEND‹RME
“‹NTERNET (SANAL DÜNYA)” ünitesinde neleri ne kadar ö¤rendi¤inizi anlamak için kendinizi
de¤erlendirebilirsiniz. Afla¤›daki ifadeleri okuyarak size uygun olan seçene¤i “x” ile iflaretleyiniz.
“Bunu çok iyi yapabiliyorum.” için
“Bunu k›smen yapabiliyorum.” için
“Bunu yapam›yorum.” için
kutucu¤unu iflaretleyiniz.
ÖLÇÜTLER
1. ‹nternet’in hayatımızdaki ifllevlerine iliflkin örnekler verebilirim.
2. Elektronik posta alabilirim ve gönderebilirim.
3. Arama motorları kullanarak bilgiye ulaflabilirim.
4. ‹nternet’in olumlu yönlerine örnekler verebilirim.
5. ‹nternet’in olumsuz yönlerine örnekler verebilirim.
6. ‹nternet’te beni bekleyen tehlikelerin farkındayım, gerekli önlemleri
alabilirim.
7. ‹letiflimdeki hızın artmasında ‹nternet’in etkisine örnekler verebilirim.
8. Bu konuda ö¤rendiklerimi günlük hayatımda kullanabilirim.
Ö⁄RETMEN‹N YORUMU: ...........................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
De¤erlendirme sonunda iki kez
gözden geçirmeniz yararl› olacakt›r.
ya da bir kez
154
iflaretlediyseniz bu üniteyi yeniden
SÖZLÜK
adres: A¤ üzerinde herhangi bir bilginin nerede bulunabilece¤ine dair tanım.
a¤: Bilgi ve donanımını paylaflacak flekilde birbirlerine ba¤lanmıfl bilgisayarlar ve çeflitli aygıtlar.
ajans: fiirket veya kurulufl adına birtakım etkinlikler yapmakla görevlendirilen kurum veya kurulufl.
ana sayfa: Bir web sitesinde di¤er sayfalara olan ba¤ları taflıyan tanıtıcı sayfa. Bir tarayıcıyı kullanmaya
baflladı¤ımızda açılan sayfaya da ana sayfa denir.
basın: Gazete, dergi gibi belirli zamanlarda çıkan yazılı yayınların bütünü.
basın bildirisi: Basın yayın organlarına bilgi vermek amacıyla yetkili kurum veya kifliler tarafından hazırlanmıfl
yazılı açıklama.
basın kartı: Mesle¤i basın iflleri olan kimselerin taflıdı¤ı kimlik belgesi.
basın özgürlü¤ü: Görüfl ve düflünceleri basın ve yayın yoluyla açıklayabilme ve yayabilme hakkı.
basın toplantısı: Yetkili bir kimsenin, bir veya birden fazla konu üzerinde açıklamada bulunmak için kitle
iletiflim araçlarında görevli kimselerle yaptı¤ı toplantı.
basın yasa¤ı: Basın yayın organlarının bir konu hakkında yayın yapmasını kısıtlayıp engelleme.
beden dili: Mesajların jest, durufl biçimi gibi bedenin hareketleri ve bedensel de¤iflikliklerle iletildi¤i sözsüz
iletiflim biçimidir.
bilgisayar: Çok sayıda aritmetiksel veya mantıksal ifllemlerden oluflan bir ifli, önceden verilmifl bir programa
göre yapıp sonuçlandıran elektronik araç, elektronik beyin.
boyalı basın: Okuyucunun ilgisini çekmek için renkli foto¤rafa yazı ve haberden çok yer veren, kupon veya
çekilifllerle arma¤an da¤ıtan basın, renkli basın.
dil: Sözlü ve yazılı göstergelerden oluflan ve insanları di¤er canlı türlerinden ayırt etti¤i öne sürülen simgesel
bir iletiflim sistemi.
elektronik posta: Geleneksel posta taflıyıcısı yerine bilgisayar ya da uydu aracılı¤ıyla gönderilen mesajlar.
elefltiri: De¤erlendirme süreci. Özellikle hâl ve hareket tarzlarıyla yazınla veya genelde kültürel ürünlerle
ilgili olumsuz de¤erlendirme anlamına gelir.
empoze: Kendi istedi¤ini yaptırmakta direnmek.
estetik: Güzellik duygusuna uygun olan.
etkileflim: Verimli bir durumda davranıfl ve eylemlerini karflılıklı olarak birbirlerine uyarlayan iki ya da daha
fazla sayıda insan arasındaki iliflkidir. Bu yöntemle aktarılarak ço¤altılan resim, foto.
etkin dinleme: Bir dinleyicinin, konuflmacının meramının ne oldu¤una iliflkin düflüncesini konuflmacıya geri
gönderme süreci.
fıkra: Genel bir konuyu örneklemekte kullanılan, ço¤u kez kiflisel nitelikte olan kısa bir anlatı biçimi.
foto¤raf: Görüntüyü, ıflı¤a karflı duyarlıklı cam, kâ¤ıt vb. bir yüzey üzerinde özel makine ile tespit etme
yöntemi.
gazete: Politika, ekonomi, kültür ve daha baflka konularda haber ve bilgi vermek için yorumlu veya yorumsuz,
her gün veya belirli zaman aralıklarıyla çıkarılan yayın. Bu yayının yönetildi¤i, hazırlandı¤ı, basıldı¤ı yer.
gözlem: Bir nesnenin, olayın veya bir gerçe¤in, niteliklerinin bilinmesi amacıyla dikkatli ve planlı olarak ele
alınıp incelenmesi.
haber: Bir olay, bir olgu üzerine edinilen bilgi, salık. ‹letiflim veya yayın organlarıyla verilen bilgi.
haber atlamak: Gazetecilikte bir haberi vaktinde yayımlayamamak.
haber geçmek: Teleks, telefon vb. ile bilgi iletmek.
iletiflim: Bilginin, fikirlerin, duyguların, becerilerin vb.nin simgeler kullanılarak iletilmesidir.
jest: El, ayak, yüz veya bedenin di¤er parçalarının hareketleridir. Bazıları belli mesajlar vermek amacıyla
yapılır, bazıları ise alıcıların do¤ru olarak yorumlayabildikleri veya yorumlayamadıkları istem dıflı toplumsal
iflaretlerdir.
kamuoyu: Halkın kamuyu ilgilendiren konulara iliflkin kanılarının toplamı.
kanal: Bir sinyal taflıyan herhangi bir fiziksel araç.
155
kaynak: Mesajları yaratan kifli, küme, örgüt ya da aygıt.
kifliler arası iletiflim: ‹ki kifli arasında, genellikle yüz yüze iliflki fleklinde gerçekleflen iletiflim.
kitle iletiflim: Da¤ınık insan topluluklarının aynı zamanda, örgütlenmifl bir kaynaktan iletilen haberlere veya
uyarılara maruz kalması, birtakım kaynaklardan elde edilen bilgi ve haberlerin de¤iflik araçlarla genifl halk
topluluklarına yaygın olarak duyurulması, kitle haberleflmesi.
kültür floku: ‹nsanın yabancı bir kültüre; farklı töreleri, de¤erleri olan bir kültüre girdi¤inde yafladı¤ı flaflkınlık
ya da yönsüzlük duygusu.
küreselleflme: Co¤rafi, siyasal ve kültürel sınırları aflan sosyal örgütlenmelerin oluflması. Dünya ölçe¤inde
ve temelinde iflleyen ve kültürel flebekelerin geliflmesi ve hız kazanması.
manflet: Gazetelerin ilk sayfasına iri puntolarla konulan bafllık.
medya: ‹letiflim ortamı, iletiflim araçları, kitle iletiflim araçlarının tümü.
mesaj: Bir alıcı için bir uyaran olarak ifllev gören bir sinyal ya da sinyaller birleflimi. ‹letiflim sürecinde iletilen
fley.
mizanpaj: Gazete, dergi vb. yayınlarda sayfa düzeni.
okunurluk: Okuma kolaylı¤ının ya da yazılı bir metni anlama kolaylı¤ının bir ölçüsü.
okur: Metin gözlemcisi; metnin alımlayıcısı; metindeki anlamı üreten kifli.
oligopol: Artan sayıda medya flirketinin birkaç büyük firmanın elinde toplanması. Bir avuç küçük flirketin
rekabeti bırakması, piyasayı ve kârlarını flekillendirmeyi büyük flirketlere emanet etmeyi kabul etmesi.
ön yargı: Özgül bir insan kümesine örne¤in ırksal, etnik ya da dinsel bir kümeye karflı olumsuz tutum.
popüler kültür: Bir toplumda yaygın biçimde paylaflılan inançlar, pratikler ve nesneler.
propaganda: Örgütlü inandırma etkinli¤i; çeflitli inandırıcı ya da ikna edici araçlarla fikirlerin ve de¤erlerin
yayılması.
radyo: Elektrik dalgalarıyla düzenli olarak yayın yapan istasyon ve bu istasyonun programlarını düzenlemekle
görevli kurulufl. Bu istasyonun yayınlarını alan araç.
reklam: Bir ürün veya hizmet satmak üzere tasarımlanan ikna edici mesajlar.
sansür: Özgün bir mesajın tümünü veya bir kısmı bloke etmeyi, yeniden düzenlemeyi ve manipülasyonu
içeren bir süreç.
sansürcü: Hangi mesajların halka ulaflmasına ya da topluma açıklanmasına izin verilebilece¤ini, hangilerinin
kamuya sunulmasına izin verilmemesi gerekti¤ini belirleyen kifli ya da kurulufl.
simge: Bir fleyi temsil eden ama onunla do¤rudan ya da do¤al bir iliflkisi olmayan sinyal. Örne¤in siyah
rengin yas simgesi olması gibi.
sinema: Güzel sanatların dalı olarak yansıtılmaya uygun olan filmleri gerçeklefltirme ve yaratma sanatı,
beyaz perde.
site: Kifli veya kuruluflların Genel A¤’da oluflturdu¤u de¤iflik konulardaki bilgilendirici sayfalar.
slogan: Özellikle reklamcıların genifl biçimde kullandıkları dikkat çekici deyifl ya da sözler. Sloganlar ideal
olarak kolay anımsanan ve ço¤unlukla bir ürün ya da kifliyle özdefl hâle gelen bir yapıya sahiptirler.
söylenti: Genellikle kulaktan kula¤a resmî olmayan kanallarla iletilen dolaylı ve aslı olmayan bilgi.
spot: Dar bir alana çok güçlü ıflık yöneltebilen stüdyo lambası, ıflıntı lambası, reklam ıflıntısı.
sürmanflet: Gazetelerin birinci sayfasındaki logonun üzerinde kullanılan bafllık.
teganni: fiarkı söylemek.
televizyon: Vericiden iletilen dalgaların görüntü ve ses olarak görünmesini ve duyulmasını sa¤layan aygıt,
televizyon alıcısı.
yerel televizyon: Belirli bir bölgeye yayın yapan televizyon.
tüketim: Üretilen veya yapılan fleylerin kullanılıp harcanması, yo¤altım, istihlak, üretim karflıtı.
veri: Bir arafltırma ya da çözümleme sonucunda elde edilen bilgi.
yazar: Özellikle gazete ve dergilerde herhangi bir konuda yazı yazan kimse, muharrir.
156
KAYNAKÇA
AÇIKGÖZ, Ü. Kamile, Etkili Ö¤renme ve Ö¤retme, ‹zmir, Kany›lmaz Matbaas›, 2. Bask›, 1998.
AÇIKGÖZ, Ü. Kamile, Aktif Ö¤renme, ‹zmir, E¤itim Dünyas› Yay›nlar›, 5. Bask›, 2003.
AIRASIAN, P. W. Classroom Assessment, New York, McGraw Hill., 1994.
ALLEN, Deborah, E., Duch, Barbara, J., Thinking Toward Solutions: Problem-Based Learning Activities for General
Biology, Philadelphia, PA: Harcourt Brace, 1998.
ALVARADO, M., GUTCH, R., ve WOLLEN, T., Learning The Media: An Introduction to Media Teaching, London,
1987.
ANDERSON, Carol ve Di¤erleri, Teacher Metarials For Media LiteracyThrough Critical Thinking, Washington, 2000.
ANN Arbor Schools, Alternatif assessment, USA, Dale Seymour Publications, 1993.
ASLAN, Kemal, Haber Nasıl Okunur, Anahtar Kitaplar Yayınevi, ‹stanbul, 2004
AZ‹Z, Aysel, Türkiye'de Televizyon Yayıncılı¤ının Otuz Yılı, TRT, Ankara, 1999.
BACANLI, H., Geliflim ve Ö¤renme, 11. Bask›. Ankara, Nobel Yay›n Da¤›t›m, 2005.
BA⁄LI, Melike., Medya Okuryazarlı¤ı Hareketinde Yedi Büyük Tartıflma, Ankara Üniversitesi E¤itim Bilimleri
Dergisi, Cilt 37, Sayı 1, Ankara, 2004.
BAYKUL, Yaflar, E¤itimde Ve Psikolojide Ölçme, Klasik Test Teorisi, ÖSYM Yayınları, Ankara, 2000.
BAZALGETTE, C., Key Aspects of Media Education, London, 1992.
BAZALGETTE, C., Bevurt, E., Savino, J., New Directions: Media Education World Wide, London, 1991.
BELSEY, Andrew, CHADWICK, Ruth, Medya ve Gazetecilik Etik Sorunlar, Ayr›nt› Yay›nlar›, ‹stanbul, 1998.
BRIDGE, Berna, Etik De¤erler E¤itimi, Beyaz Yayınları, ‹stanbul, 2003.
BÜMEN, N. T., Çoklu Zekâ Kuram›. E¤itimde Yeni Yönelimler, (Editör: Ö. Demirel). Birinci Bask›, Ankara, Pegem A
Yay›nc›l›k, 2005.
CORNES, T. , The News Link: How My Students Build Media Literacy Skills by Companing Television News to
Newspaper Coble in the Classroom (Page 10-11), 1996.
ÇAPLI, Bülent, Medya ve Etik, ‹mge Kitapevi Yay›nlar›, Ankara, 2002.
CORNELIA Brunner, Phd. E. William TALLY, The New media Literachy Handbook, ABD, 2000.
DEM‹R, Vedat, Medya Eti¤i, Beta Bas›m, ‹stanbul, 2006.
DEM‹REL, Ö., Ö¤retimde Planlama ve De¤erlendirme, Ankara, Pegem A Yay›nc›l›k, 2004.
DEM‹REL, Özcan, E¤itimde Program Gelifltirme, Pegem Yayıncılık, Ankara, 1999.
DUCH, Barbara, J., GROH, Susan, E., ALLEN, Deborah, E., The Power of Problem-Based Learning, A Practical
“How To” for Teaching Undergraduate Courses in Any Discipline, Sterling, VA: Stylus Publications, 2001.
ERÇET‹N, fi., Örgütsel Zeka, Ankara, Nobel Yay›n Da¤›t›m, 2001.
ERDEN, Münire, E¤itimde Program De¤erlendirme, Anı yayıncılık, Ankara,1998.
EREN-YAVUZ, K., E¤itim ve Ö¤retimde Çoklu Zeka Teorisi ve Uygulamalar, Ankara, Özel Ceceli Okullar› Yay›nlar›,
(2004),
EROL, Mutlu, Televizyon ve Toplum, TRT, 1999.
F‹L‹Z, S., Çoklu Zeka Kuram›, E¤itim ve Denetim Dergisi, 2003.
GODMAN, S. , Media, Tecnology and Education Reform: Searching for Redemption in the Dijital Age. Video and
Learning (page 1), 1996.
GÖMLEKS‹Z, Müfit, Kubafl›k Ö¤renme Yöntemi ‹le Geleneksel Yöntemin Demokratik Tutumlar ve Erifliye Etkisi,
Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yay›nlanmam›fl Doktora Tezi, 1993.
GÜLTEK‹N, M., Ö¤retme-Ö¤renme Sürecinde Yeni Yaklafl›mlar, Anadolu Üniversitesi E¤itim Fakültesi Dergisi, 14(1),
25-51, 2004.
HALADYNA, T. M., Writing Test Items to Evaluate Higher Order Thinking. Allyn and Bacon, Boston, 1997.
HOBBS, Renee, çev.: Melike Türkan BA⁄LI, 'Medya Okuryazarlı¤ı Hareketinde Yedi Büyük Tartıflma', AÜ E¤itim
Fakültesi Dergisi. 37(1), 2004.
‘lkö¤retim Medya Okuryazarlı¤ı Dersi Ö¤retim Programı ve Kılavuzu, MEB-RTÜK, Ankara, 2006.
IfiIK, Metin, Medyada Yeni Yaklaflımlar, E¤itim Kitapevi, ‹letiflim Sözlü¤ü, Konya, 2004.
KOLZASKA, Tiffany, A., GRABOWSK‹, Barbara., K‹M, Younghoon, Designing Web Based Science Lesson Plans That Use
Problem-Based Learning To Inspire Middle School Kids: KAMS (Kids as Airborne Mission Scientists), Annual Meeting
of the American Educational Research Association, April 1-5, New Orleans, LA, 2002.
157
KOVACH, Bill-ROSENSTIEL, Gazetecili¤in Esasları, ODTÜ, Ankara, 2007.
KÖKNEL, Özcan, ‹nsanı Anlamak, Altın Kitapları Yayınevi, ‹stanbul, 1987.
MACBET, Emmanuel, BOBILLORD, Serge, Televizyon ve Kültür TRT, Ankara.
Medyada fiiddete Duyarlılık, RTÜK, Ankara, 2004.
MERTLER, Craig A.,“Designing scoring rubrics for your classroom”, Practical Assesment, 7(25), 2001.
MOSKAL, Barbara M. 'Scoring rubricks: What, When and How?', Practical Assessment, Research & Education 7(3),
2000.
ÖZDEM‹R, S.; Yal›n, H. ‹. ve Sezgin, F. (2004), Ö¤retmenlik Mesle¤ine Girifl, Yenilenmifl Beflinci Bask›. Ankara, Nobel
Yay›n Da¤›t›m.
ÖZDEN, Y., Ö¤renme ve Ö¤retme, Gelifltirilmifl 5. Bask›, Ankara, Pegem A Yay›nc›l›k, 2003.
RADFORD, Benjamin, Medya Nasıl Yanıltıyor?, Güncel Yayıncılık, ‹stanbul, 2004.
RENNE, Hobbs, Medya Okuryazarlı¤ı Hareketinde Yedi Büyük Tartıflma (Çev. Melika Türkan Ba¤lı), Ankara Üniversitesi
E¤itim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Ankara, 2004.
SABAN, A., Çoklu Zeka Teorisi ve E¤itimi, Ankara, Nobel Yay›n Da¤›t›m, 2001.
SAGE, Sara, M., A Qualitative Examination of Problem-Based Learning at The K- Level, Preliminary Findings, Annual
Meeting of the American Educational Research Association, April 8-12, Newyork, 1996.
SELÇUK, Z., Geliflim ve Ö¤renme, 12. Bask›, Ankara, Nobel Yay›n Da¤›t›m, 2005.
SELÇUK, Z., Kay›l›, H. ve Okut, L., Çoklu Zekâ Uygulamalar›, 4. Bas›m, Nobel Yay›n Da¤›t›m, 2004.
SELÇUK, Z., Kay›l›, H. ve Okut, L., (a.g.e.) fiiddetsiz Yayınlar fiiddetsiz Yarınlar, RTÜK, Ankara, 2006.
SHENK, David, çev.: BÜYÜK, Sedef Seçkin, E-Kültür Devrimi, Capital Aylık ‹fl ve Ekonomi Dergisi, ‹stanbul, 01.06.2001.
fi‹R‹N, Mustafa Ruhi, Televizyon Çocuk ve Aile, ‹z yayıncılık, ‹stanbul, 1999.
TARHAN, Nevzat, Çocuklarda Televizyon ‹zleme Alıflkanlı¤ı, Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi ‹nternet Sitesi,
22.05.2006
TEK‹N, Halil, E¤itimde Ölçme ve De¤erlendirme, Ankara, Yargı Kitap Yayınevi, 1996.
Televizyon Programlarındaki fiiddet ‹çeri¤inin, Müstehcenli¤in ve Mahremiyet ‹hlallerinin ‹zleyicilerin Ruh Sa¤lı¤ı
Üzerindeki Etkileri, RTÜK , Ankara, 2006.
THOMAN, Elizabeth, Five Key Quastions (Clasroom Activities For Media Literacy), Cebter For Media Literacy,
2005.
TURGUT, Fuat, E¤itimde Ölçme ve De¤erlendirme Metotları, Saydam Matbaacılık, Ankara, 1968.
TUTAR, Hasan, Genel ‹letiflim, Nobel Yay›nlar›, Ankara, 2003
VAROL, Ahmet, ‹nsan ‹liflkileri, MEB, Ankara, 2004.
Washington Student 'Assesment Sytem Review Comitte, Media Literacy Through Critical Thinking, Washington,
2000.
YAZICI, Ali Nihat, Kamu Yayın Kurumları ve Yeniden Yapılanma, TRT Yayınları Ankara, 1999.
YILDIZ, Vesile, ‹flbirlikli Ö¤renme ve Geleneksel Ö¤retimin Okulöncesi Çocuklar›n Temel Matematik Baflar›lar›
Üzerindeki Etkileri ve Mevcut Uygulamalarla ‹lgili Ö¤retmen Görüflleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Yay›nlanmam›fl Doktora Tezi, 1998.
YILMAZ, Kemal, Genel ‹letiflim, Nobel Yay›nlar›, Ankara, 2003.
YÜKSEL, Erkan, GÜRCAN, Halil ‹brahim, Haber Toplama ve Yazma, Tablet Yayıncılık, Konya, 2005.
RTÜK ‹LET‹fi‹M, Mayıs-Haziran, 1999, sayı: 11
“.................“...... Temmuz-Agustos, 200, sayı:18
“.................“...... Ocak-fiubat, 1999, sayı:9
“.................“...... Temmuz-A¤ustos, 1999, sayı:12
“.................“...... Temmuz-A¤ustos, 2001, sayı:24
TRT Radyo Televizyon, Nisan, 2006, sayı:203
“.................“...... Mart, 2006, sayı: 202
RTV Radyo Televizyon Dergisi, Ekim, 2004, s.185
Sabah Gazetesi
07.09.2007, 13.02.2004
Milliyet Gazetesi
20.02.2007, 19.08.2007, 31.07.2007
‹nternet haber sitesi 01.02.2006
www.meb.gov.tr
10.01.2005
Zaman Gazetesi
20.10.2005, 25.06.2005, 15.05.2006
158
Posta Gazetesi
15.05.2006
Bugün Gazetesi
26.07.2006
Alanya Gazetesi
01.09.2005
Hürriyet Gazetesi ‹nternet Sitesi 27.01.2006
www.ssk.gov.tr
Gurbetport ‹nternet Sitesi
06.02.2007
Anketmatik ‹nternet sitesi)
Anadolu Ajans›
29.12.2006
Radikal
14.12.1998
Do¤al Hayatı Koruma Derne¤i ‹nternet Sitesi
Hayatımız Sınav ‹nternet Sitesi