Paul - WordPress.com

higkimse’nin giilii
tiirkgesi
GERTRUDE DURUSOY
AHMET NECDET
artshop
V
/
Paul Ceian’in §iirierinde dikkat <;eken ilk ozeliik,
onun 9e§itli uikeler ve dillerden kaynaklanan
50k yonlu zengin kulturiidur:
Aiman, Musevi, Romen ve Fransiz kiilturu.
Ceian’in fiirini sadece okumak yetmez, onlari
i§itmek bir zorunluluktur.
£u n k ii ritm, genel bir degerlendirmeyle, onun
turn ozelliklerine hizmet eder.
Artshop Yayincilik
sava§ sonrasi Avrupa §iirinin
en buyuk temsilcilerinden biri olan
Paul Ceian’in (1920-1970) bu degerli kitabmi
Gertrude Durusoy ve A hm et Necdet’in
titiz gevirileriyle
okurlarina sunmaktan kivanf duyar.
KDV dahil 4 ? 9 V 1
AR TSH O P
§ iiR D iZtSi: 06
Hi$kimse’ nin Giilii
PAUL C ELAN
Turk^esi
Gertrude Durusoy
Ahmet Necdet
Yayin Yonetmeni
V e d a tA K D A M A R
Kapak Tasannu
Mehmet Esat
Kapak Deseni
Botticelli
Birinci Basirn
Subat 2006, Artshop
Baski
Can Matbaacilik
(0212) 613 1077
ISBN
975-6038-10-1
Turn haklart saklidir.
Bu kitabm yayin haklart Artshop adina Vedat A K D A M A R
artshop
y iiy in c ililc I
Rihtim Cad. Veli Alemdar Han Kat: 2/ 203-204
Karakoy/ Istanbul
P aul C elan
Higkimse’nin Giilii
Tiirkjesi
Gertrude Durusoy
Ahmet Necdet
artshop
y a y in c ilik I
O s s ip M a n d e ls t a m m ’in a n is in a
igLERlNDETOPRAK VARDI
igLERINDE TOPRAK VARDI, ve
kaziyorlardi.
Ha bire kaziyorlardi, boyle gecerdi
geceleri, giindiizleri. Ve ovgii yagdirmazlardi Tann’ya,
soylentiye gore, tiim bunlari dileyen,
soylentiye gore, tiim bunlari bilen.
Kaziyorlardi ve hi?bir §ey duymazlardi;
akillanmadilar, bir tiirkii icad etmediler,
bir dil de bulamadilar kendilerine gore.
Kaziyorlardi.
Bir sessizlik oldu, bir de firtina,
tiim denizler geldi.
Kaziyorum, kaziyorsun, kaziyor solucan da,
Ve orda tiirkii soyleyen der: Kaziyorlar.
Ey biri, ey hi^biri, ey hi^kimse, ey sen:
Nereye gidilirdi, hifbir yere gitmezken?
Ey sen ki kaziyorsun, ve ben kaziyorum kendimi sana,
ve bir yiiziik doguyor parmagimizda.
DERlNE GiTMENiN SOZU
DERINE GITMENIN SOZU,
bu bizim okudugumuz.
O tarihten bu yana yillar, sozler.
Biz hala o’yuzBiliyor musun, sonsuzdur mekan,
biliyor musun, ugmana ne gerek var,
biliyor musun, senin goziine yazilan,
bize derinligi daha derin kilar.
5ARAPTA ve KAYBOLU^TA
SARAPTA ve KAYBOLU§TA, her
ikisinin sonuna dogru:
ben kardan atla gidiyordum, duyuyor musun,
gotiiruyordum Tanri’yi uzaga-yakina, §arki soyluyordu,
bu
bizim son atla gidi§imizdi
insan-engelleri uzerinden.
Biiziilup saklaniyorlardi, bizi
i§ittikleri zaman kendileri iizerinde
ki§nememizi
dolayli yaziyorlardi,
degigtirip aktararak
kendi imge dolu dillerinden birine.
ZURICH, ZUM STORCHEN
Nelly Sachs igin
Soz konusu Fazla olaruydi,
Az olam. Sen’din
ve ne var ki-sen, karartilmi§
aydinlik, Yahudi olan,
Tann’ndi
senin.
Konu
buydu.
Bir goge gikma giinii,
katedral karsi taraftaydi,
biraz altinla geldi SLiyu gegerek.
Senin Tann’ndi soz konusu, ben
kar§i giktim ona, ben
umitlensin diye izin verdim
bende olan kalbime:
onun
en yiice, can geki§en, onun
bahtina kLismii§ sdziine.
Bana bakti goziin, bakti uzaklara,
sozle e§lik etti goze, duydugum §uydu:
Biz
bilmiyoruz i§te, biliyor musun,
biz
bilmiyoruz i§te §unu,
neyin
gegerli oldugunu.
• 10 •
UgUMUZ, DORDUM0Z
Nane, kivircik, kivircik nane,
bu evin oniinde, evin bniinde
Bu saat, senin saatin,
benim agzimla kelam etsin.
Agizla, onun suskunlugu ve
direnen sozciikler ile.
Uzaktakilerle, dar olanlarla,
yakin olan yikilantarla.
Tek benimle, U5iimiizle orda,
yan bagli, yan afiklarda.
Nane, kivircik, kivircik nane,
bu evin oniinde, evin oniinde.
NE KADAR gOK YILDIZ
NE KADAR gOK YILDIZ, bize
sunulan. Oysa ben,
sana baktigimda-ne zaman?di§anda
ba§ka dunyalardaydim.
Ah bu yollar, samanyolu,
ah bu saat, bize dogru
geceleri getiren
adlanmizin yuk’iine. Pekala,
biliyorum, dogru .degil,
yasadigimiz, gidiyordu
korii koriine bir soluk yalniz
Orasi ile Burada-Olmayan ve Kimi Zaman arasinda,
bir goz kuyrukluyildiz gibi
bulanik bakardi sonmii§ olana, kor haline geldigi
ucurumlarda, zaman
bir meme ucu gibi gorkemliydi,
ki onun iizerinde inip cikiyor
ve uzaklagiyordu yetigenler, var olan
veya olmu§ olan veyahut olacak olan-,
biliyorum,
ben biliyorum ve sen biliyorsun, biz biliyorduk,
bilmiyorduk, biz
buradaydik orada degil,
ve arasira, sadece
aramizda durdugu zaman Hi?,
tamamen kari^iyorduk birbirimize.
• 12*
SENlN GOgiJPGiTMEN
SENiN
GOgtiP GiTMEN bu gece.
Sozciiklerle geri getirdim seni, i§te burdasin,
her §ey gergektir ve ge^egi
bekleyi§tir.
Fasulye tirmamyor
penceremizin oniinde: diisiinsene
yammizda kim biiyiiyor,
kim bakiyor ona.
Tanri, boyle okumusuz biz,
bir par5adir ve ikinci bir tane,
hasat edilenlerin
oliimiinde
biiyLiyerek kapamr kendine.
Oraya
gdtiirur baki§lar bizi,
bu yanmla
dii§er kalkariz.
HER iKl ELDE
HER IKl ELDE, orda
yildizlann bende biiyiidugu yerde, uzak
tiim goklerden, yakin
turn goklere:
Ne giizel
uyanik kalimr orda! Ne giizel
kendini bize gosteriyor diinya, tam
orta yerden aramizda.
Sen
goztintin oldugu yerdesin, sen
a§agidasin, ben
bulurum yolumu.
Ah bu gezgin bo§
konuksever orta. Ayn ayn,
ben sana rastliyorum, sen
bana rasthyorsun, birbirimize
rastlayarak, bakiyoruz
arasindan:
Ta
kendisi
bizi
yitirdi, ta
kendisi
bizi
unuttu, ta
kendisi
bizi-
• 14 •
ONlKi YIL
Gergek
kalan, gergek
olmu§ olan satir: ... s e n in
P a r i s ’te k i e v - e lle r in in
k u r b a n o lc lu g u y e r.
Ug kez derinden soluk almi§,
tig kez arasmdan parildarm§.
Dilsiz olunur, sagir olunur
gozlerin ardindan.
Zehirin gigek agtigini goruyorum.
Her tiirlii soz ve bigimde.
Git. Gel.
A§k adini siler: o
katilir sana.
TUM DU§l)NCELERiMLE
TUM DU§UNCELERiMLE 9ekip
gittim bu diinyadan: oradaydin sen,
sen ki benim Sessiz’im, benim Asik-Sesik’im, vekar§dadin bizi.
Kim
diyor, her §eyimizin olditgunii
gozumiiz yokoldugunda?
Her §ey uyamyordu, her §ey bafliyordu.
Bir giine§ geldi yiizerek kocaman, parlak
kargisinda duruyordu can ile can, apaydinhk,
emir verir gibi susarak ona
gosterdiler yolunu.
Hafifge
a^ildi kucagin, sessiz sessiz
5ikti gbkyiiziine bir soluk,
ve bulutlanan, acaba
hem bikini hem de bizden degil miydi, degil miydi
bir isim kadar iyi?
• 16 •
SU BENDi
Biitiin bu hiiziinlerinin
lizerinde: ikinci bir
gokyiizii yok.
Bir agizda,
ki bu yiizden o bir binlik sozctiguydii,
yitirdim benbir sozciik yitirdim,
bende kalmi§ olan:
kiz karde§.
Bir de
?oktanrilikta
bir sozciik yitirdim beni arayan:
K a c ld is c h .
Su bendinden
gefmem gerekti, geriyekar§iya-di§ariya ?ekip kurtarmak igin:
J is k o r .
SESSlZ SONBAHAR KOKULARI
SESSiZ SONBAHAR KOKULARI. O
yildiz^igegi, kirilmadan, gicliyordu
dike ile u$urum arasinda
bellegini gecerek.
Yabanci bir kaybolu§
ordaydi bi9im kazanirken,
neredeyse
yajayabilirdin sen.
BUZ, CENNET
Bir iilke var kaybolmu§,
sazlikta bir ay goveriyor,
ve bizimle donup kalmi§,
5ep?evre yaniyor ve goriiyor.
Goriiyor, (jiinku gozleri var,
aydinlik yerkiireler ?ogu.
Gece, gece, kiillii sular.
Goriiyor, goz focugu.
Goriiyor, goriiyor, goriiyoruz,
ben seni goriiyorum, goriiyorsun sen.
Nerdeyse dirilecek buz
daha saati gelmeden.
. 19.
MEZMUR
Hickimse tekrar yogurmaz bizi toprak ve bal9iktan,
Hivkimse tozumuzdan soz etmez.
Higkimse.
Sana ovgiiler olsun, Hickimse.
Senin hatinn i^in
9i9ek a9mak istiyoruz
sana
dogru.
Bir Hi9
idik, bir Hi9’ iz, kalacagiz
o\ le, 9i9ek a9arak:
Hi9 giilii,
Hi9kimse’nin giilii.
Can aydinliginin
di§il 9i9ek orgam ile,
issiz gok ip9igi ile,
taci kirmizi
erguvan rengi sozciikten, §arki olarak
soyledigimiz iizerine, o iizerine
dikenlerin.
TUBiNGEN, OCAK
Kor olmaya ikna
olunan gozler.
Onlarin- “bir
bilmece, saf olarak ortaya
?ikan bir §ey”-, onlarm
anilan
yiizen Holderlin Kuleleriyle ilgili,
gevrilmig martilarla.
Bogulmu§ marangozlann ziyaretleri
bu
suya dalan sozlere:
Gelse,
gelse bir insan,
diinyaya gelse bir insan, bugiin,
parlayan sakahyla
patriarklann: o sadece,
o eski zamandan
soz etse, o
sadece agulayabilirdi,
her zaman, her zaman ve
hie durmadan.
C“ Pallaksch. Pallaksch.")
OZSUYU GiBl
Suskunluk, altin gibi yanmi§,
komiirle§en
ellerde.
Biiyiik, kill rengi,
turn yitirilenler gibi yakin
kiz karde§ goruntiisti:
Tiim isimler, hep birlikte
yanmi§ olan tiim
isimler. O kadar 50k
kutsanacak kiil. O kadar 90k
kazamlmig toprak
iizerinde
hafif, o kadar hafif
can-gemberinin
Biiyiik. Kiil rengi. Ciirufsuz.
22*
Sen. O zaman.
Sen solgun
isnarak acilan tomurcukla.
Sen §arap selinde.
(Oyle degil mi, bize de
bu saat yol vermi§ti?
iyi>
iyi, tipki geyerken olen soziin gibi.)
Suskunluk, altin gibi j'anmi§,
komiirle§en, ah komLirle§en
ellerde.
Parmaklar duman kadar ince. Taclar gibi,
havadan ta?lar etrafinda—
Biiyiik. Ktil rengi. izsiz.
Krai
gibi.
•23
•
SADAGORA YAKINLARINDAKi gERNOViTZLl PAUL
CELAN TARAFINDAN PARiS EMPRES PONTOISE'DA
SOYLENEN BiR KULHANBEYi VE HIRSIZ TORKO s O
Saclece arada bir, karanlik zanianlarda,
Heinrich Heine, Edom ’ a
Eskiden, daragaclan varken,
oyle degil mi,
bir yukan vardi.
Sakalim nerde, ey riizgar, nerde
benim Yahudilik ayibim, nerde
senin kan§tirdigin sakalim?
Yol egriydi, benim gittigim,
evet, egriydi,
zira, evet
o dogruydu.
Hey.
Egri, burnum boyle olacak.
Burun.
Ve gittik biz de Friaul’e.
O zaman yapmahydik, o zaman.
Zira badem agaci ?i§ege durmu§tu.
Badem agaci, madem agaci.
Badem dii§ii, dii§ bademi.
Ve bir de bademdiis agaci.
Hey.
Aci.
• 24 •
SUNU
Ne var ki
agiyor agac.
o bile
karsi durur
vebaya.
•27*
PIRPIR EDEN AGAg
Bir sozciik,
severek seni ona kaptirdigim:
Hi?
sozciigii
Vardi,
ve arasira sen de onu bilirdin,
vardi
bir dzgiirliik.
Yiiziiyorduk biz.
§arki soyledigim hala hatinnda mi?
Apa?ik yatiyordun oniimde,
yatiyordun bana dogru,
oniimde yatiyordun
benim one ?ikan
ruhumun oniinde.
Yiiziiyordum ikimiz i?in. Yuzmiiyordum, hayir.
Pirpir eden agacti yiizen.
Yiiziiyor muydu? Etrafmda
bir su birikintisi vardi ya. Son goletti.
Siyah ve sonsuz, oylece asilmi§,
oylece asilmi§ti diinyamn altina dogru.
§arki soyledigim hala hatinnda mi?
Buah bu akinti.
• 28 •
Hi?. Dunyanm altina dogru. §arki soylemiyordum.
Apacik yatiyordun
Yol alan ruhumun oniinde.
Ak§amlar, goziiniin altinda
?ukur olujturiiyor. Dudak ile toplanan lieceler-giizel,
sessiz bir yuvarlakyardim ediyor siiriingen yildiza
aralanndaki. Ta§,
eskiden §akaga yakindi, burada a?ar:
biitiin
dagilan
giine§lerde, ey can,
goklerde, sen vardin.
ELE-BENZER BlR §EY
ELE-BENZER
BIR §EY, karanlik,
otlarla beraber geldi:
Hizli bir bi5imde-umutsuzluklar, siz
gbmlekgiler!-, hizli bir bicimde
verdi saat bal?igi, saglanmi§ti gozya§i
ayni bi9imde:
bir kez daha, mavimsi 9i?ek salkimiyla
sarmi§ti her yammizi, bu
Bugiin.
• 30*
...§IRILDIYOR gE§ME
Ey siz dua keskini, agzi bozuk, siz
dua keskini bi^aklar
benim suskunlugumun.
Siz benimle sakatlanan sozciikler, ey siz
benim diiz olanlanm
Ve sen:
sen,sen,sen
benim her giin daha ger^ek
eza gekmi§ olan Sonrasi
giillerin-:
Ne 50k, o ne 50k
diinya. Ne kadar 50k
yol.
Ey koltuk degnegi sen, ey kanat. B iz Biz gocuk tiirkiisii soyleyecegiz, hani
duyuyor musun,hani
in ile san ile, insan ile olan, evet
galilik ile ve
bir gift goz ile olan, orada hazir duran
gozya§i-vegozya§i olarak.
ARTIK DEGlL
ARTIK DEGIL
bu
kimi zaman seninle
saatin i^ine dalan
agirlik. Bu
ba§ka bir §ey.
O, bo§lugu tutan agirliktir,
senin­
le giderdi o.
Adi yok, senin gibi. Belki
aym §eysiniz. Belki
sen de adlandinrsin beni bir giin
boyle.
32*
RADIX, MATRIX
Ta§la konu§uldugu gibi, senin
gibi,
bana dogru bir ugurumdan, bir
iilkeden bana karde§
olan, bana dogru
savrulan sen,
evvel zaman iginde sen,
sen bir oysa-gecesinde rastlanan, sen
oysa-sen-:
Eskiden, ben burada yokken,
eskiden, senin
tarla boyunca yiiriidiigun zaman, tek ba§ina:
Kim,
kimdi, o
ku§ak, o katledilen, o
goge dogru kapkara duran:
falaka ve husye-?
(Kok.
ibrahim in soyu, Jesse nin soyu. Hickimse’nin
soyu-ey
bizimki.)
Evet,
ta§la konu§uldugu gibi, senin
gibi
benim ellerimle oraya
ve hif’e dokunan, oyledir
i§te burada olan:
bir de bu
verimli toprak aralik kalir,
bu
a§agiya dogru,
kendiliginden 5i?ege duran
ta?lardan birisidir.
. 34 •
KARATOPRAK
KARATOPRAK, kara
toprak sen, saatlerin
anasi
umiitsiizhik:
Elin iginden ve
yarasindan sana
dogan kapatiyor
senin canaklanm.
KAPININ ONONDE DURAN BiRiSiNE
KAPININ ONUNDE DURAN BiRiSiNE, bir
aksam:
igte
soziimii actim-: onun agir agir
§ekli bozuk ?ocuga dogru yLiriidugiinu gordiim,
o yan
itilene dogru, o
savag u§aginin pis §izmesinde
dogan karde§e dogru, o
olen ufak tefek adama dogru.
Haham, diyordum diglerimi gicirdatarak,
Haham Low:
Bunun
soziinu siinnet et,
bunun gonliine yaz
yasayan H19’i,
bunun
sakat olan iki parmagim
birbirinden ayir
kurtulu§ getiren ulu soze.
Bunun.
Ak§am kapisim da hizli kapat, Haham.
Sabah kapisim birden ac. Hah-
• 36 •
MANDORLA (HALE)
Bademde-ne var bademde?
Hi?.
Bademde duran Hic’tir.
Orda durur da durur.
Hi?’in i?inde-kim var? Krai.
Krai, orda durur, krai.
Orda durur da durur.
Yahudi sa? liilesi, gri olmayacaksin.
Ya senin goziin-nereye dogru durur?
Goziin bademe doniik durur.
Goziin, Hi?’e doniik durur.
Krala doniik
Oyle durur da durur.
v
insan sa? liilesi, gri olmayacaksin.
i?i bo§ badem, krai mavisi.
•37*
HigKiMSE'YE YANA§MAMI§
HigKiMSE’YE YANASMAMI? yanagiyl
ne ki sana, ey ya§am.
Kisa ve kalin elli
saria.
Parmagmiz.
Uzaklarda, yollarda,
kimi zaman kav§aklarda,
mola
gevjemis kol ve bacaklarla
eskilerin toz yastigi
uzerinde.
Odunla§mi§ kalp oteberisi:
§isen
sevgi ve i§ik u§agi.
Bir alevcik
yari yalamn hala
bu ve o
mahmur gdzenekte
sizin dokundugunuz.
Yukanda anahtar sesleri
nefes agacinda
iistuniizde:
en son
soz, size bakan,
§imdi kendisinde olsun ve kalsin.
Sana yana§mi§
kisa ve kalin elli
va§am.
iKi EVLE, SEN EY SONSUZ
IKi EVLE, SEN EY SONSUZ,
oturulamazsm. Bu yuzden
ha hire yapilar kuruyoruz. Bu yuzden
duruyor i§te, bu
zavalli yatacak yer, -yagmurda,
duruyor orda.
Gel, sevgilim,
Uzanahm burda, bu
bir ara bolme-: kendisi
yeteri kadar sahiptir, iki kez.
Birak onu, o tumiiyle
kendine ait olsun, yarim ve
tekrar yarim olarak. Biz,
biz yagmur yatagiyiz, o
gelsin ve kurutsun bizi.
Gelmiyor, kurutmuyor bizi.
SiBlRYA'VARi
Egri dualar-sen
onlara katilmiyordun, onlar,
seninkilerdi, sana gore.
Kargakugusu asili duruyordu
oniinde eski yildizlarin:
kemirilmi§ gozkapagi ile
duruyordu yiiziA-bu
golgenin altinda bile.
Buz gibi esen riizgarda
kalmi§ olan ufak bir
?mgirak
senin
beyaz ?akilh agzinda:
Bende de
binydlik renkteki ta§
bogazimda duruyor, yiirek ta§i,
benim de
dudagimda
baghyor ye§il kiif olu^maya.
Buradaki moloz yigmindan,
ayak otu denizini a§arak
ge?iyor, bizim
Tun? Sokagimiz.
Burada yatip sana hitap ediyorurn i§te
derisi ?ikmi§
parmagim ile.
I
BENEDiKTA
Boylece fikip Cennet’e girebiliriz
Ve Tanri 'ya nasil olur diye sorabiliriz
Yiddis turkiisu
19 -
tin sen,
babalardan bana geleni
ve babalardan ote olam:
—nefes.
Kutsanmi§ ol sen, uzaktan,
otesinden
benim sonmii§ parmaklarimin.
Kutsanmi§: Sen, selam veren sen,
karanhktaki §amdana.
Sen, gozlerimi kapattigim i^n ben,
boyle olsun
dan sonra turkiiye devam etmeyen sesini duyan sen.
Sen, onu soyleyen sen gozleri
olmayan ^ayirlarda:
aym, oteki
sozii:
kutsanmi§.
19 -
mi§.
Kutsanmi§.
Kutsanmi§.
•41 •
_
A LA POINTE ACEREE
£iplak duruyor madenler, kristaller,
ta§taki oyuklar.
Yazilmamij olan,
dil olarak sertle§mi§,
9ikarir gokyiiziinu meydana.
(Yukanya dogru reddedilmi§, orta yerde,
gapraz olarak,
yatiyoruz biz de.
Eskiden oniinde kapi olan sen, masa
ki iistunde olduriilmii§
tebe§ir yildizi vardi:
onun
sahibi §imdi bir-okuyan?-goz.)
Oraya giden yollar.
Ormanda bir saat
fi§kiran tekerlek izini izleyerek.
Toplanmi§
ufak, yank
kayin kozalagi: karagin
agiklik, ona
soru soran parmak dii§unceleri
eynereye?
Tekrarlanmayana
dogru, oraya
dogru, her §eye
dogru.
Fijkiran yollar oraya dogru.
Yiiruyebilen bir §ey bu,
selamsiz sanki bir ytirek olmu§,
geliyor buraya dogru.
•42
A g K RENKU TA^LAR
ACIK RENKLI
TA§LAR havadan geciyor, o acik
beyazlar, o i§ik
getirenler.
istemiyorlar
a§agiya inmek, dli§mek,
vurmak. Aciyorlar,
tipki ufak
yabangiilleri gibi, oyle aciyorlaig
siizuliiyorlar
sana dogru, sen benim Sessizim,
sen benim Genjegim-:
goruyorum seni, onlan kopariyorsun
benim yeni, benim
herkese ait ellerimle, sen onlan
yeniden-aydinhga koyuyorsun, hickimsenin
aglamasi ve adlandirmasi gerekmeden.
ANABASiS (TIRMANI§)
Bu
duvarlann arasinda yazilmis dar
yolu olmayan genjek
yukari ve geri
yiirek aydmligi olan gelecege.
Oraya.
Hecerihtimlan, denizrengi, uzaklara
hif gidilmemi§ yere.
Sonra:
samandira dizisi,
dert-§amandira dizisi
giizel ziplayan saniyelik
nefes refleksleri
ile-:
i§ikli gan sesleri (dura-,
dun-, un-,
k a lb in o z le m
?ektigi yerde),
harekete
gecen, kurtarilan, bizim olan.
Goriilen, duy ulan, o
ozgiirle§en ijadir sozciigu:
hep birlikte.
BiR CiRiT
BlR CiRiT, solunum yollarinda,
oyle gezer, kanat
gtigliisu ve
dogrusu.
Yildiz yollari, diinya tarafindan
kiymiklari 6piilmu§, zaraan
tanecikleri tarafindan yaralanmis, zaman tozu,
sizinle yetim kalarak,
lav panjaciklari, ciicele§mi§, ufalmi§, yokolmu§,
kullanilmi§ ve reddedilmi§,
kendi kendine kafiye,boyle geliyor
ugarak, boyle geliyor
yeniden ve geriye,
bir kalp ati§mi bin yil boyunca
saklamak ipin
etraftaki tek ibre olarak,
bir cam,
kendi
canim
yaziyla donatan,
bir tek
cam
rakamlarla donatan.
HAWDALAH
Bir tane, tek
bir tane
iplikte, onda
dokuyorsim-onun
tarafindan daha da sanlmi§,
acjiga, oraya,
bagli olana.
Biiyiik
durur igler
yok iilkesine, agaglar:
asagidan, bir
i§ik ilmiklenmi§ hava
minderine, sofra kurdugun,
bo§ sandalyelerine ve onun
Sabat panltisma—
gerefine.
MENHIR
Biiyiiyen
ta§ grisi.
Gri bicim, gozleri
olmayan sen, ta§ baki§i, ki onunla
goriindu bize diinya, insancd,
karanhk ve ak calilik yollarinda,
aksamlari, senin
oniinde, gnk-ucurum.
Kuma olan §ey, buraya getirilmi§,
kalp sirtmdan uzakla§mi§. Deniz
degirmeni ogutiiyordu.
Sen sabahleyin agik renkli kanatlarla
katirtimagi ve ta§ arasinda
asili duruyordun, kuciik kelebek.
Siyah, Yahudi muskasi
renginde, boyle idiniz,
siz
duaya katilmayan aptallar.
SiRK VE KALE OGLEDEN SONRA
Brest kentinde alev halkalar oniinde,
kaplamn si?radigi gadirda tarn,
Ey Sonsuz, tiirkii soyledigini duydum,
Orada seni gordiim ey Mandels'tamm.
Gokyiizii di§ limana asiliydi,
Marti ise virgin iizerinde.
Sonti olan bir tiirkii soyliiyor bilineni
Gambot, senin adtn “Baobab”ti i§te.
U? renkli Franstz bayragint
Rus^a bir sozciikle tamamladimYitik, yitik olmayan demekti,
Yiirek ise saglam bir yer, anladtm.
GUNDUZ
Tav§anpostu gok. Hala
yaziyor belirgin bir kanat.
Ben de, hatirlasana,
tozrenginde, geldim
turna olarak sana.
• 50*
KERMORVAN
Sen ey ejekkulagi yildizcigi,
ey giirgen, ey kayin, egrelti otu sen,
siz yakinlanmla uzaklara gidiyorum,senin tuzagina diisiiyoruz, ey vatan.
Kapkaradir karayemis agacinin meyvesi
sakalli palmiye onu yaninda bilir.
S e v iy o r u m , u m u y o r u m , in a n iy o r u m ,
ufak ^ekirdekli hurma aralik kalir.
Bir soz soylenir-kime? Kendisine:
-onu ben
okuyabilirim, aydinlaniyor hava,
gidebilirim Kannitverstan iilkesinden.
S e r v i r D i e u es t r e g n e r ,
BAMBULAR KESTiM
BAMBULAR KESTIM:
senin igin, oglum,
yagadim ben.
Yann sbkliliip
gotiiriilen kuliibe, duruyor
durdugu yerde.
Payim yok bn yapida: sen
bilmiyorsun, 5evremi
hangi kaplarda
kuma bogdum, yillar once,
buyruklara uyarak.
Ozgur’den geliyor senin kumunozgtir kalacak.
Burada tutunan sazcik, yann
ayakta durur yine,
ruh seni nereye ^ekerse £eksin
baglanmami§bgin i$ine.
• 52*
KOLON
Soziin gecebekfiligi
i§iginda gezebilen tek
bir el yok.
Ama sen, uyumu§ olan, hep
dile uygun gergeginle her
molada:
ka?
aynhk i9in
tekrar yola hazirhyorsun onu:
bellek
yatagmi!
Hissediyor musun, yatiyoruz
beyaz bin
renklilerden ve bin agizlilardan
onunde zaman ruzgarinin, nefes
NE OLDU?
NE OLDU? Tas dagdan gikti birden.
Kim uyandi? Sen ve bir de ben.
Dil, dil, Yer’in yamnda, Yildizla beraber.
Daha yoksul. Aeik. Dogulan yer.
Nereye gidilecek? Sesli bir iilkeye.
Gidildi ta§ ile beraberiz diye.
Kalp kalbe. Fazla agir geldi bak.
Dogrusu daha agir, daha hafif olmak.
• 56 •
BiRUKTE
On iic §ubat. Yiiregin agzmda
uyanik Schibboleth. Seninle
Peuple
de Paris. No pasaran.
Solunda bir kuzu: o, Abadias’tir,
Huesca ihtiyan, kopeklerle geldi
tarlayi ge^erek, surgiinde
bembeyaz bulutuydu
insan soylulugunun, bize
elimize soyledi muhtaf oldugumuz sozleri,
£oban-ispanyolcasi’ydi, arasinda
“Aurora” kruvazoruniin buz gibi i§iginda:
karde§ eli, sailiyordu
soz biiyuklugundeki gozlerden
?ikarilmi§ olan bagi-Petropolis,
unutulmayan gezgin kent
senin de Toskana usulti kalbinde yer tutmu§
Maden ocaklcirina bari§!
DI$A DOGRU TAg 6RULM 0§,
geceye tiikiirulmug.
Hangi
yildizlarda! Hep
kul rengi i§lenmi§ kalp £eki9 giimusu. Ve
Berenis’in basindaki saclan. burada da-oriiyordum,
§6zuyordum,
oruyorum, gozuyorum.
Oruyorum.
Ey mavi dag gegidi, sana dogru
giidiiyorum altinlan. Bir de
hayat ve sokak kadinlarla car^ur edilenle,
onunla geliyorum ve geliyorum. Sana,
sevgilim.
Lanet ve dua ile bile. Hem de
benim iistiimden her
vizildayan topuzla: o bile
bir tanesine eritilmi§, o da
sana dogru bir gtikle baglanmi§,
demet-ve-soz.
Isimlerle, doyurulmu§
her siirgiinden.
Isimlerle ve tohumlarla,
isimlerle, banmi§
tiim
canaklara, doldu duran senin
krallik kamnla, ey insan, -tiim
canaklanna biiyiik
getto-giiluniin. oradan
bakiyorsun, dliimsiiz olan o
kadar 50k olunmiig olan olumlerden sabah yollannda.
(Ve biz Vargovanka tiirkiisiinii soylerdik.
Kami§ kapli dudaklarla Petrarka.
Tundra kulaklannda, ey Petrarka.)
Ve bir toprak yiikseliyor, bizim,
bu i§te.
Ve biz gondermeyecegiz
bizimkilerin higbirisini agagiya
sana
ey Babil.
BENlM NEREME Dl)§TU OLUMSUZ SOZCUK
BENIM NEREME du§tti oliimsiiz sozciik:
gogiin bogazina almn ardinda duran,
oraya gidiyor, cop ve salya yardinnyla
Ulker yildizi, benimle omiir siiren.
Uyaklar gece evinde, nefes pislikte,
goz bir imge kolesiYine de: tatli bir sessizlik, bir ta§,
onun ge^medigi §eytan minaresi.
LES GLOBES
Cikmaza sapan gozlerde-oku:
giine§ yollari, kalp yollari,
acele gesen, giizel olan nafile.
Oliimler ve onlardan
dogan her §ey.O
ku§aklar zinciri,
burada gdmiilen ve
hala asili duran, havada,
iKjurum kenarlannda. Turn,
yiizlerin yazisi, ki onda
vizildayan sozcuk kumu delik agar-ufak sonsuz olan
heceler.
Her §ey
en agin bile,
kanatlanacak gibiydi, hi^bir §ey
geri kalmadi.
• 61 •
HUHEDlBLU
Agir, agir, agir
davranan
soz yollarinda ve soz-orman yollarmda.
Ve-evetkoriikleri §airlerin gizli oturumlarda
nefesli ?algi sesleri, ikindi sesleri, fisildamalar lie yilan
sesleri ^ikarir, mektup yazarlar.
Ugursuz gelen,
el ile parmaklarin bagirsak zari, iizerinde
yazidan uzak izleri
bir peygamberin adi,
hitap, yazi ve su^lama, altinda
hig-insan giinii tarihinin Eyllil’de-:
Ne zaman,
ne zaman a9acaklar, ne zaman,
ne zaman a^acaklar, hiihendiblii,
huhendiblu, evet, Eylulgtilleri?
Hiih-on tue... Evet, ne zaman?
Ne zaman, zamanzaman,
9ilginlik zamam, evet 9ilginlik,ey karde§
korle§mi§, karde§
sbnmii§, okuyorsun,
bunu burada, bunu:
birbirinden
farkli-: ne zaman
a9acak o, o ne zaman,
o nereden, o nereye ve ne
ve kim
kendinden, §oyle kendine ya§iyor,
dingil sesi, yerkiire, keskin
kulakli oldugu igin vizildayan
ruhunun kulaginda,
dingil sesini derince
ta i9inde bizim oturdugumuz
yddiz gibi yuvarlak pi§manhgimizda? Zira
hareket ediyor, yine de, kalp duyusunda.
Ses, o,
O-sesi, a,
A ve O,
bu o, bu-daraga^Jari-yeniden, bu a-yeti§iyor,
eski
adamotu tarlalannda yeti§iyor
siissiiz-siisleyen bir ek ot olarak,
ek ot olarak, sifat olarak, balta sozii olarak
sifatlmsi.boyle i§te
insana yana§iyorlar, golgeler,
farkina varilir, her §ey
onlara kar§iydibayram tatlisi, ba§ka bir §ey degil-:
yalan,
?agda§ ve yasal
i§ine bakiyor Schinderhannes,
toplumsal ve alibisiyle, elbili, ve
yulcuk, yulcuk:
varligi §i§man gegiriyor,
gegiriyor ve giyotini dii§iiriiyor, call it (deh!)
love.
Oh guand refleuriront, oh roses, vos septembres?
Goz, karanlik:
kuliibe penceresi olarak. Topluyor,
diinya olmu§ olan, diinya kalacak olan: Do
gezenleri orada
duranlari,
insan-ve-Yahudi olanlari,
bulutlardaki halki, manyetik olarak
gekiyor seni, yiirek-parmaklarla,
seni, yeryiizii:
geliyorsun, geliyorsun,
oturacagiz, ya§ayacagiz, bir §ey
-bir nefes mi? bir isim mi?yetim kalmi§ alanlarda dola§iyor,
dans ederek, kabaca,
melekkanatlan, gbriinmeyenle agirla§mi§,
derisi yuziilmti§ yarali ayagi ile, ba§i
k6miirle§mi§ yiikii ile yagan
kara doludan, orada da
Witebsk’te de yagan,
-onlar, onu ekenler, onlar
onu yazarak uzakla§tirdilar
mim sanat?isi gibi bir bazoka pen9esiyle!-,
r/Q<
KULUBE PENCERESl
gidin, etrafinda dola§in,
araym,
ajagida araym,
yukanda araym, uzakta, araym
goziiniizle, indirin
Alpha Centauri, Arktur, getirin
yamna i§im, mezarlardan,
Getto’ya gidin ve Aden’e de, toplaym
takimyildizi, ki o,
insana ihtiyaci var, oturmak ifin, burada,
insanlarm arasinda,
katedin
harfleri ba§tan ba§a ve harflerin olumliidliimsiiz canini,
gidin A lef’e ve Yod’a ve daha ilerisine,
olu§turun Davud’un kalkamni, onu
alevlendirin, bir kez,
onu sondiiri.in-i§te duruyor orada,
goriinmez olarak, duruyor
Alef ve yine Alef’te, Yod’da,
otekilerin yaninda,
hepsinde: sende de,
Bet, -bu o
evdir, masanin durdugu
i§ikla ve i§ikla.
ACI SOZCUGU
Kendini birakti senin eline:
bir sen. oliim olmaksizin,
ki benligim onda kendine geldi. Dolaniyordu
sozcuksuz sesler etrafta, bos bicimler, her sey
onlara giriyordu, kansik
ve ayiklanmi§
ve tekrar
kansmij olarak.
Ve sayilar
birlikte drill mu§tii
sayilamayanla. Bir ve bin ve onlardan
once ve sonra
kendinden daha biiyiik olan, daha kiigiik, olgunla§mi§ ve
ileri geri
donii§tiirulmu§
5imlenen bir Higbirzaman’a.
Unutulmu§ olan uzaniyordu
Unutulacak olana, kitalar, kalp boliimleri
yiizuyordu,
batiyor ve yiizuyordu. Kolornb
goziinde giiz
gigdemi, o anagigek,
direk ve yelken oldiiruyordu. Her §ey yola gikti,
(;cc
ozgiir olarak
ke§if hevesiyle,
riizgar giilii soluyordu, yapraklari
dokiiliiyordu, bir diinya denizi
kitle halinde ve ortada 9i?ege durdu, kara isi
diizensiz diimen cizgilerini. Tabutlarda,
kiil kavanozlannda, su siirahilerinde
uyaniyordu bebekleri
ye§im, akik, ametist-halklar,
kabileler ve soylar, bir kor
olsun
kendini diigumle sokuyordu
yilan ba§li ozgur-giy’e-bir
diigiim
(ve ters, ve karpt, ve fakat ve ikiz ve bin
diigiim), ki onda
sansar yildizlanmn
karnaval gozlii yavrulari derinlerde
hece, hece, heceliyordu, liyordu.
LA CONTRESCARPE
Nefes sikkeni cikart
senin ve agacin etrafindaki havadan:
o kadar
50k
istenmektedir o ki§iden,
ki umut ikide bir ta§iyor
o yiirek sirti yolu-o kadar
50k
doneme^te,
ekmek yayina rastladigi
gecesinin §arabim i£en, sarabim
yoksulluk ve krallik muhafizlai-min.
Eller birlikte gelmedi mi, bek^ilik yapan,
gelmedi mi derince
bir kupa goziine yerle§mi§ olan mutluluk?
Gelmedi mi, kirpikli
insan gibi ses £ikaran Mart karm§i, i§ik sacan
bir zamanlar, uzaklara?
Posta giivercini rotasindan £ikmi§ miydi, halkasi
okunakh miydi? (Biitun
bu bulutlar onun ^evresinde -okunakliydi.) Katlandi mi
siirii? Ve anladi mi
ve onun gibi u£up gitti mi?
Arduvaz ta§i gemi izgarasi-giivercin
omurgasina kurulmu§tur, yiizerler. Akilsizlar
yiiziinden ileti kamyor, gegkin olan
gen£ ya§ta giiverteden atilir:
Krakow’dan
ge^erek geldin,
• 68 •
garinda
bakijlanna dogru bir duman akti,
o ta sabahtandi. Altinda
Paulovnyalarin
bi?aklan dik gordiin, tekrar,
mesafe yuzunden keskin. Dans
ediliyordu. (On dort
Temmuzlar. Arti dokuzdan fazla.)
Ters, maymun dizesi, egri agiz
mini sanat?isi gibi oynanmig yajanti. Bir beyefendi
kalabaliga yoneldi, kuma§ pankartina
sarili olarak. (J]ekti
kendisine
ufak bir hatira fotografim. Onun
otomatigi
sen’din.
O bu yakmla§tirma. Ama yine de,
senin gitmen gereken yerde, bu tek
keskin
kristal.
HER §EY FARKLIDIR
HER §EY FARKLIDIR, senin du§iindii|unden, benim
du§undugiimden,
bayrak dalgalaniyor hala,
hala kendilerindedir ufak gizemler,
hala golgelere yol aliyor, o yiizden
sen ya§iyorsun, ben ya§iyorum, biz ya§iyoruz.
Gumii§ sikke eriyor dilinde,
onun tadi Yarin. Hep, bir yol
Rusya’ya dogru kalbine yerle§iyor,
Karelyali kayin agaci
durdu
bekledi.
Ossip adi sana dogru geliyor, sen ona anlatiyorsun,
zaten bildiklerini, o aliyor onlan, senden kabul ediyor, elleriyle,
sen onun kolunu omzundan ayiriyorsun, sag sonra sol,
yerine kendilerininkini takiyorsun, ellerle, parmaklarla, yizgilerle,
-kopmu§ olan, tekrar kaynagiyori§te onlar, al onlan, ikisi birarada ontinde,
adi, adi, eli, eli,
al onlari rehin olarak kendine,
o da onu aliyor, ve sende
tekrar senin olan, onun olan var,
yel degirmenleri
cigerlerine hava gonderiyor, sen kiirek
?ekiyorsun kanal, lagiin ve kanaletleri a§arak,
soz i§iginda,
pupada hi?bir Ni?in, burunda hiy'bir Nereye, bir ko^ boynuzu
kaldinr seni
• 70 •
,Tekiah!-
bir trombon sesi gibi gecelerden giine dogru, kahinler
birbirini par?alar, insanm
kendi barisi var, Tann’mn
da kendisininki, a§k
yataklara geri doner, kadinlann
saglan tekrar uzar,
i?e dogru kivrilmig
gogiislerindeki tomurcuk
tekrar ortaya cikar, yasam
ve kalp gizgilerine dogru uyanir
senin elinde, kal^alardan yukanya gelen,adi nedir, senin iilkenin
dagin ardindaki, yilin ardindaki?
Adim, biliyorum ben.
Adi, o ki§ masali gibi,
yaz masali gibidir adi,
annenin tifyil lilkesi, oydu i§te,
odur,
her yerde dola§ir, tipki dil gibi,
at onu, kurtul ondan,
ama yine ona sahip oluyorsun, bir de ona
Moravia cukurlugundan
gelen gakil ta§i,
senin du^iincenin Prag’a tagidigi,
mezara, mezarlara, ya§ama,
(^oktan
gitti, mektuplar gibi, turn
laternalar gibi, tekrar
onu araman gerek, oradadir,
ufaktir, beyaz,
ko§eyi doner donmez, oradadir,
Normandie-Niemen yakinlannda- Bohemya’da,
orada, orada, orada,
evin arkasinda, evin ontinde,
beyazdir, beyaz, $oyle der:
Bugiin-bu gecerlidir.
Beyazdir, beyaz, bir su
fiskingi icinden yolunu bulur, bir kalp fiskiyesi,
bir irmak
adim biliyorsun, kiyilarda
giiniin ljigi var, tipki isimdeki gibi,
onu yokluyorsun, elle:
§afak.
•
72*
VE TARUSSA'DAN GELEN KlTAPLA
BiiUin ja irle r Yahuclidir
Marina Tsvetayeva
Oradan
Kopek takimyildizindan,
igindeki parlak yildizdan ve ciice
i§ik sagandan, o ornekte
yollari diinyaya dogru yansiyan,
oradan
haci bastonlarindan, oradan, Giiney’den, yabanci
ve gece dokusu kadar yakin
goriilmemig sozler gibi,
dola§arak
edinilnii§
amag ve mezar ta§i ve be§ikler ortasinda.
Oradan
sana yonelen gergek, ve onceden ve gegerken,
oradan
yukariya dogru soylenenden,
orda hazir duran, bir tanesi
kendi kalp tajlanna benzeyen, tiikiirulen
biitiin bozulmayan saat mekanizmasiyla, di§anya
dogru olmayan iilke ve olmayan saate, Aym
tik tak ve tik tak sesi ortasinda
iri kum kiiplerinin
geriye dogru sirtlan izlerinde,
yukariya dogru izlenebilen
•
73*
§eceresi
onlann ve kendi adlarmin
yuvarlak gecitiyle.
Bir
tek aga^tan, bir tek.
Evet, ondan da. Ve etrafindaki ormandan. Orman tarafindan
ayak basdmamis, o
diigiinceden, kendisinin yetijtigi, ses olarak
ve yan sesli ve kok-ses ve son-ses olarak, Iskit
biciminde uyakli
ol^eginde
yanli§ vurulan §akaginin,
ve
nefes alinan bozkir otlanyla
ki onlar kalbinde yazili
saat bolmesinin-aleme dogru
alemlerin
en uzagina,
biiyiik orta uyaga
konu§mayan
halklar bolgesinin otesinde, sana dogru
dil terazisi, soz terazisi, vatan
terazisi siirgLin.
Bu aga?tan, bu ormandan.
Kbpriiniin
kesme ta§indan, ki oradan
ya§amin i^ine ^arpti o, kanatlar
yara dolu,Mirabeau koprusiinden.
Oka’nm akmadigi. Et quels
amours! (Kiril harfler, dostlarim, onlar da
Seine’ in iistunden atla gegti,
Ren iizerinden de.)
Bir mektuptan, ondan.
• 74 •
Tek mektuptan, Dogu mektubundan. Sert,
minnacik soz yigimndan,
korumasiz gozden, ki onu
her iic
kemer yildizina Orion-Yakup
bastonuna, sen,
tekrar cikageldin!gotiiriir gokyiizii
haritasinda, kendisine a^ilan.
Bunun oldugu masadan.
Bir sozeiikten, bu yiginda
o, masa,
kiirekci yeri olmu§. Oka irmagindan
ve sulardan gelen.
Yan sozciigiinden, bir
kiirek^nin gicirdattigj, yaz sonu kulagina
kendi keskin
kulakli iskarmozuna:
Kolhis.
HAVADA
HAVADA, orada kalir senin kokiin, orada,
havada.
Dtinyaya ait olanlarin toplandigi, topraksi,
nefes-ve-balcik.
Kocaman
gidiyor yanrms olan yukanda,
yanmi§ olan: iiflemeli ?algi, rahat
eden ugurboceginin otii§unde, ana gibi, yaz gibi,
canli kan rengi kenarinda
biitiin kaba
ki§ gibi sert ve soguk
hecelerin.
Onunla beraber
dola§ir meridyenler:
emilmi§ onun acisiyla
giine§in yonlendirdigi. iilkeleri karde§ kilan acisiyla
ogleyin soztinden sonra
seven
bir uzakligin. Her
yerde Burasi ve Bugiin’diir, umutsuzluktan kaynaklanan
panlti var,
ki icine ikiye ayrilmi? olanlar giriyor
korle§mi§ agizlanyla:
bpuciik, geceleyin
bir dile anlam vuruyor, onlarin uyandigi, onlann-:
•
76*
geri gitmi§ler
korkutucu biiyii i§inina,
dagilrm§ olanlari toplayan,
Yildiz £olii Can dan gotiirulmu§ olanlari, yukanda
onlarin baki§ ve gemilerinin
uzayinda padir yapanlari,
ufacik umut demetlerini,
icinde ba§ meleklerin tiiy sesleri duyulur, kader de,
erkek karde§leri, kiz kardejleri, kimi
fazla hafif, kimi fazla agir, kimi
fazla hafif bulunmu§
diinya terazisinde
ensest kucaginda,
verimli olan, ya§am boyu yabancilar,
yildizlai tarafmdan spermlerle siislenmi§,
agir agir derinliklerde yatan, viicutlari
e§iklerde kuleler, barajlar olu§turmu§,gepit yeri yaratiklan, ki
tanrilarin sakat ayaklan oradan
topallayarak geliyorkimin
Yildiz Zamamndan gep?
igiNDEKiLER
I
iclerinde Toprak Vardi
Derine Gitmenin Sozli
§arapta ve Kaybolugta
Zurich, zum Storchen
Ugiimuz, Dordiimuz
Ne Kadar Cok Yildiz
Senin Gopiip Gitmen
Her Iki Elde
Oniki Yil
Turn Dii^uncelerimle
Su Bendi
Sensiz Sonbahar Kokulari
Buz, Cennet
Mezmur
Tubingen, Ocak
Ozsuyu Gibi
Bir Kulhanbeyi ve Hirsiz Tiirkusu
Sunu
II
Pirpir Eden Agay
Ele-Benzer Bir Sey
...Sinldiyor Ce^me
Artik Degil
Radix, Matrix
Karatoprak
Kapinin Oniinde Duran Birisine
Mandorla (Hale)
Hi^kimse’ye Yana§mami§
iki Evle, Sen Ey Sonsuz
Sibirya’vari
Benedikta
• 78*
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
24
25
28
30
31
32
33
35
36
37
38
39
40
41
A la Pointe Acerde
42
III
Affk Renkli Taslar
Anabasis (Tirmam§)
Bir Cirit
Hawdalah
Menhir
Sirk ve Kale Ogleden Sonra
Gundiiz
Kermorvan
Bambular Kestim
K °l°n
44
43
4^
47
4g
49
3j
39
IV
Ne Oldu?
Birlikte
Di§a Dogru Ta? OrUlmii§
Benim Nereme Dii§tii Olumsuz Sozcuk
Les Globes
Huhediblu
Kuliibe Penceresi
Aci Sozciigii
La Contrescarpe
Her §ey Farkhdir
Ve Tarussa’dan Gelen Kitapla
Havada
26
27
5§
60
^9
64
^
gg
7q
73
7^
.79.