“Piyasalar Türkiye`nin ekonomik performans›na inan›yor”

L‹DERL‹K
Esra Türk:
“Piyasalar Türkiye’nin
ekonomik
performans›na
inan›yor”
“Y›lbafl›nda Yeni Türk
Liras›na geçiflle birlikte,
birçok say›l› uluslararas›
kurulufl, ülke, banka ve
flirket Yeni Türk Liras›
cinsinden bono ihraç
edebilmek için yar›fl
içindeler.”
24 •Leaders Haziran 2005
A BUSINESS LEADER
Esra Türk: “Markets trust Turkey’s economic
performance.”
You have a very successful international career.
Would you please tell us a bit about yourself?
I graduated from the Management Department at Bo¤aziçi University in 1988. Upon the advice and support of my lecturers at university, in
particular that of Turhan Esener, Güven Alpay and
Deniz Gökçe, I did an MBA at UCLA which I comp-
HÜSEY‹N KÜLAHÇIO⁄LU, EMBA’05
leted in 1990 when the US economy was in a
[email protected]
pretty dreadful state. However, at a recruitment
lunch held by Bankers Trust Company, I met the
head of the Credit Division who turned out to be
Uluslaras› düzeyde çok baflar›l› bir kariyere sahipsiniz. Okuyucular›m›za biraz kendinizi tan›tabilir misiniz?
Bo¤aziçi Üniversitesi Iflletme Fakültesi’nden 1988’de mezun oldum. Üniversitede hocalar›m›n verdi¤i destek ve referanslarla (Turhan Esener, Güven Alpay ve
Deniz Gökçe), Amerika’da University of
California Los Angeles’da (UCLA) MBA
program›na bafllad›m ve ihtisas›m› Finans
üzerine yapt›m. 1990 y›l›nda mezun oldu¤umda, o zamanlar Londra’da yabanc›
bankalarda flimdiki kadar çok Türk çal›flm›yordu ve Türk piyasalar› baflka bir çok
ülkede oldu¤u gibi bugünkü kadar d›fla
aç›k de¤ildi. Benim flans›m Bo¤aziçi’ni bir
sömester erken bitirdi¤im için o zamanlar Bankers Trust Company ve Türkiye Is
Bankas›’n›n ortak kurmufl oldu¤u Türk
Merchant Bank’da 5 ay boyunca Kurumsal Finansman ve Sermaye Piyasalar› bölümlerinde staj yapmak oldu. UCLA’de
yaz staj›m› Procter & Gamble’in finans
bölümünde çal›flarak geçirdim. Bu benim
için çok güzel ve önemli bir tecrübe olmakla beraber mezun oldu¤umda bir flirketten ziyade uluslararas› bir bankada
çal›flmak ve bankac›l›¤› ö¤renmek istedi¤ime karar verdim.. Benim UCLA’den mezun oldu¤um sene Amerikan ekonomisi
çok kötü durumda oldu¤u için birçok s›n›f
arkadafl›m gibi ben de hepimizin hayali
olan Wall Street’de ifl bulamad›m. Fakat
Bankers Trust Los Angeles ofisinin dü-
zenledi¤i bir recruitment yeme¤i program›nda tan›flt›¤›m kredilerden sorumlu bir
yetkilinin referans›yla Londra ofisinde Kurumsal Finansman bölümünde ifle bafllad›m.
O s›ralar Bankers Trust türev piyasalar›nda bir numarayd›. Kurumsal Finansman bölümünde 2.5 sene çal›flt›ktan
sonra Bankers Trust’in Londra’da türev
bölümüne geçtim ve 8 ay Türev Fiyatland›rma ve Yap›land›rma e¤itimi ald›m.
Sonra da Geliflmekte Olan Piyasalar Bölümünde bölgesel olarak Türkiye, Macaristan ve Polonya a¤›rl›kl› çal›flmaya bafllad›m.
Bankers Trust’da 6 sene çal›flt›ktan
sonra Union Bank of Switzerland’in
Londra ofisinde çok daha genifl bir bölgeden sorumlu olarak ve yap›land›r›lm›fl
türev ürünlerinin yan›s›ra Eurobond piyasalar›ndan sorumlu olarak göreve bafllad›m. Fakat 1997 sonlar›nda UBS’in SBC
ile birleflmesinden sonra ilk olarak Credit
Suisse First Boston’a Türkiye Masas›na
ve daha sonra Dresdner’e geçtim ve Türkiye masas›n› kurdum. 1999’dan beri
Dresdner Kleinwort Wasserstein’de Türkiye Masas›ndan sorumlu olarak Sermaye Piyasalar› ve Yap›land›r›lm›fl Finansman orijinasyonu görevinde çal›fl›yorum.
Bo¤aziçi’nde ald›¤›n›z e¤itimin ve kazand›¤›n›z dünya görüflünün kariyerinize nas›l bir katk›s› oldu?
a close friend of the General Manager of Turkish
Merchant Bank – a joint venture between Bankers Trust Company and Türkiye ‹fl Bankas› - where I had done an internship, immediately after having graduated from Bo¤aziçi University. That
meeting led to an interview as a result of which I
began working in the Corporate Finance Division
at Bankers Trust in London, only to be seconded
to Frankfurt in the following year because of
complications that arose in connection with extension to my UK work permit.
In those days, Bankers Trust topped the list in
the field of derivatives. After having worked for
two and a half years in its Corporate Finance Division, I joined the company’s Derivatives Division in London where I was trained in the structuring and pricing of derivatives, following which I
began to work in the Emerging Markets Division
where I focused primarily on Turkey, Hungary and
Poland.
After having worked for six years at Bankers
Trust, I joined the Union Bank of Switzerland’s office in London where I was entrusted with the
responsibility of overseeing a much wider region,
as well as being in charge of structured derivatives and the Eurobond markets. At the end of
1997, following the merger between UBS and
SBC, I left UBS and moved to Credit Suisse First
Boston from where I moved to Dresdner where I
established the Turkey desk. Since 1999, I have
been working as head of the Turkey desk at
Dresdner Kleinwort Wasserstein in charge of Capital Markets and Structured Finance Issues.
Leaders June 2005 • 25
L‹DERL‹K
“17 Aral›k 2004 tarihinden itibaren ‘convergence’ fonlar› da Türkiye ile
ilgilenmeye bafllad›. Bu fonlar eskiden Polonya ve Macaristan’a yat›r›m
yaparlard› fakat flimdi bu alanda Türkiye yer al›yor.”
What has been the contribution of your studies at
Bo¤aziçi University and the impact it has had in
general on your professional career?
I certainly had no difficulty whatsoever during
the training programs that we had to follow when
I first began to work in the banking industry. The
theoretical background I had acquired in Özer Ertuna and Mine U¤urlu’s courses as well as such
specialist topics as derivatives, company/corporate valuation theories and statistics helped me
immensely.
I have now been working in banking for fifteen years and I can vouch for the fact that the
education, discipline and world view I was exposed to in the Department of Management at university have helped me immensely in my professional career. I have come to appreciate more
fully the caliber of my former lecturers with
whom I still keep in touch. Professor Gökçe, for
instance, whenever I bring foreign investors over
Bankac›l›kta ilk çal›flmaya bafllad›¤›mda e¤itim programlar›nda hiçbir s›k›nt›
çekmedim. Bo¤aziçi Üniversitesi’nde Özer
Ertuna ve Mine U¤urlu’nun finans derslerinde ö¤rendi¤im teorilerin ve Master
program›nda ald›¤›m türev ürünleri, flirket
de¤erleme teorileri ve istatistik derslerinin çok faydas›n› gördüm.
15 senedir yat›r›m bankac›l›¤›nda çal›flmaktay›m ve Bo¤aziçi ‹flletme Fakültesinde ald›¤›m e¤itimin, disiplinin ve dünya görüflünün bütün kariyerim boyunca
çok faydas›n› gördüm, hocalar›m›n de¤erini çok daha iyi anlad›m. Bugün halen
hocalar›mla irtibat halindeyim. Özellikle
Deniz Hoca ne zaman yabanc› yat›r›mc›lar› Türkiye’ye getirsek sa¤olsun hep
kendileriyle görüflmeyi kabul edip Türk
ekonomisindeki geliflmeleri en güzel flekilde yabanc›lara anlat›yor.
to Turkey, readily agrees to meet them and presents an excellent synopsis of the Turkish economy.
How would you rate Turkey’s debt capacity as
compared to that of other emerging markets?
How much confidence, in your opinion, do European investors have in Turkey?
The Turkish Eurobond spread-tightening would indicate that markets do have confidence in
the Turkish economy. Investors worldwide,
whom we represent, are very keen to invest more in Turkey. There is also much interest in international bonds issued by large banks and financial institutions. On the downside however, the
biggest complaint is the shortage of commercial
26 • Leaders Haziran 2005
Türkiye’nin borçlanabilme kapasitesini
di¤er geliflmekte olan piyasalara k›yasla
nas›l de¤erlendiriyorsunuz? Siz konumunuz itibar›yla yabanc›lar›n Türkiye’de
devlet ka¤›d› ve hisse senedi almas›nda
kilit bir pozisyondas›n›z. Avrupal› yat›r›mc› Türkiye’ye ne kadar güveniyor?
Türk Eurobond’lar›n›n getirisindeki daralmaya bakt›¤›m›zda, piyasalar›n Türkiye’nin ekonomik performans›na inand›¤›n› görüyoruz. Bizim dünya çap›nda irtibatta oldu¤umuz tüm yat›r›mc›lar Türkiye’ye
daha çok yat›r›m yapmak istiyorlar. Ayr›ca belli bafll› banka ve flirketlerden gelecek uluslararas› bono ihraçlar›na da ilgi
büyük. Yaln›z herkesin bir flikayeti var:
yeterli miktarda yat›r›m yapacak ka¤›t
yok piyasada. 17 Aral›k 2004 tarihinden
itibaren “convergence” fonlar› da Türkiye
ile ilgilenmeye bafllad›. Bu fonlar eskiden
Polonya ve Macaristan’a yat›r›m yaparlard› fakat flimdi bu alanda Türkiye yer al›yor. Her ne kadar Türkiye’nin borçlanma
seviyeleri di¤er aday ülkelerden – ki bu
ülkelerin rating’leri Türkiye’den daha iyi daha yüksek olsa da, Latin Amerika’ya
bakt›¤›m›zda Türkiye’nin borçlanma seviyeleri Türkiye ile benzer rating’e sahip ülkelere k›yasla çok daha düflük bir çizgide.
Yat›r›mc›lar›n bir piyasaya güven duymas›n›n bir baflka göstergesi de yurtiçi piyasalar›n geliflmesi ve büyümesi. Y›lbafl›nda Yeni Türk Liras›na geçiflle birlikte, birçok say›l› uluslararas› kurulufl, ülke, banka
ve flirket yeni Türk liras› cinsinden bono
ihraç edebilmek için yar›fl içindeler. Bu
bonolar Avrupa’da kurumsal ve bireysel
yat›r›mc›lara sat›l›yor. fiu ana kadar Eurolira piyasas›n›n hacmi $6 milyar› aflt› ve
yat›r›mc›lar uzun vadeli ka¤›tlara prim
ödemeye haz›rlar. Bir ülkenin kendi paras›na yat›r›m yapmak yat›r›mc›lar›n o ülkeye olan güveninin en sa¤lam göstergesi ki
Türkiye bu sene çok büyük bir ölçekte bu
güveni kazanmay› baflard›.
Bildiginiz gibi 1994 ve 2001 krizine yol
açan etken, büyük miktarda s›cak paran›n aniden ürkerek ülkeyi terketmesiydi.
Türkiye’nin, eski dönemlerde oldu¤u gibi
miktar olarak sürekli büyüyen cari aç›k
A BUSINESS LEADER
sorunu var. Bu konuyu nasil degerlendiriyorsunuz?
Türkiye’nin cari ifllemler a盤›n›n finansman› yabanc› yat›r›mc›lar›n yak›ndan
izledikleri bir konu. Fakat onlar cari a盤›n
büyüklü¤ünden ziyade nas›l finanse edildi¤ini takip ediyorlar. D›fl ticaret a盤› cari a盤›n arkadas›ndaki en büyük neden.
Fakat ticari a盤›n yüksek olmas›n›n nedeni ara mallara ve yat›r›m mallar›na olan
yüksek talep ki ayn› zamanda GSMH’n›n
sürekli olarak büyüyebilmesindeki en büyük etkenlerden biri bu. Türkiye hammadde üretmeyen ve geliflmekte olan bir ekonomiye sahip, dolay›s›yla d›fl ticaret a盤›
olmas› son derece do¤al (özellikle
GSMH’n›n yüksek büyüme h›z›n› göz
önünde bulundurdu¤umuzda ve enflasyonun düfltü¤ü bir ortamda). Bu yüzden,
e¤er örne¤in, cari a盤›n %60-70’i Do¤rudan Yabanc› Sermaye taraf›ndan karfl›lan›yor olsayd›, yat›r›mc›lar bu konunun bu
kadar üzerinde durmayacaklard›. Geçmiflte ve flu an üyelik süreci devam eden
bir çok AB’ye aday ülke nitekim Türkiye’den çok daha yüksek cari aç›k tafl›d›
ve tafl›yor fakat ülkelerine yeterli miktarda Do¤rudan Yabanc› Sermaye girifli oldu¤u için yat›r›mc›lar bu durumdan endifle duymuyorlar.
Son zamanlarda h›z kazanan özellefltirmelerin, Do¤rudan Yabanc› Sermaye eksi¤ini kapama konusunda yeterli olaca¤›n› düflünüyor musunuz?
Özellikle bankac›l›k sektöründe kay-
dedilen art›fl çok olumlu bir geliflme ama
tabii ki yeterli de¤il. Arkas›n›n gelmesi,
birkaç büyük özellefltirme projesinin tamamlanmas› gerekiyor. E¤er Türkiye’ye
planland›¤› gibi $8 milyar civar›nda Do¤rudan Yabanc› Sermaye girifli olursa bu
bir rekor olur ve piyasalarda çok olumlu
alg›lan›r.
Türkiye’de reel faizlerin düflmesi
ve FED’in kontollü faiz artt›r›m› siyaseti,
Türkiye’ye olan ilgiyi orta vadede sekteye
u¤rat›r m›? Türkiye, s›cak para ile finasmana alternatif olarak nas›l bir politika
izlemeli?
Geçen senenin sonundan itibaren,
Merkez Bankas› reel faizleri, enflasyon
hedeflerini ve büyüme h›z›n› da göz
önünde bulundurarak %4 ile 5 seviyesine
indirgemifl gözüküyor. Düflüfl h›z› yavafllasa da düflme trendindeki enflasyondan
dolay› faizlerinin daha da indirilmesi bekleniyor. Baz› ekonomistler özellikle s›cak
para girifli, beklenen yüksek büyüme performans› ve tekstil ihracat›na yönelik
Çin’den gelebilecek olas› rekabeti göz
önünde bulundurarak Merkez Bankas›n›n
faizleri indirirken daha temkinli davranmas› gerekti¤ini düflünüyorlar.
Sizin de bahsetti¤iniz gibi Merkez Bankas›’n›n faizleri indirme e¤ilimi Amerika’n›n ve Türkiye’nin portföy yat›r›mlar›
aç›s›ndan flu s›ralar bafl rakibi olan Brezilya’n›n faizleri artt›rma e¤iliminin tam
aksi yönünde. Brezilya’daki gerçek faizler faiz artt›r›mlar› ve Türkiye’den birkaç
paper to invest in. Since December 17, 2004,
Turkey has been of interest for convergence
funds, which previously used to flow into Poland
and Hungary.
Another indication of investor confidence is
the degree of maturation of the domestic market.
With the introduction of the new Turkish currency
at the beginning of this year, several international
institutions, sovereigns, banks and companies
and corporates have been fiercely competing
with each other to export YTL denominated
bonds which are bought by institutional and individual investors in Europe.
Given that the economic crises in 1994 and 2001
were triggered by the flight of hot money from
Turkey and that the country, as in the past, continues to suffer from a growing current account deficit, what would you suggest?
Leaders June 2005 • 27
L‹DERL‹K
Although investors are keeping close watch
on that deficit is financed, they’re more concerned as to by which means it is financed. The trade deficit is driving the current account deficit,
which in turn stems from the demand for intermediary and investment goods that largely account
for the continued growth in GDP. Had, 60 to 70
percent of the current account deficit been covered by FDI, investors would not have dwelled on
this issue as much, as we witness in former and
current EU candidates who have had much higher
current account deficits than Turkey.
Do you think that the fall in real interest rates in
Turkey combined with a controlled increase in interest rates by the Fed would have a reverse effect vis-à-vis the medium term interest towards
the country?
As you pointed out, the tendency by the Turkish Central Bank towards the lowering of interest rates runs completely against what one of
both US’s and Turkey’s arch competitors, Brazil is
doing at present which is to raise its interest rates. We should think of Brazil as a serious contender in the race for portfolio investments.
What do think of the Turkish banking sector? Would you say that the tighter measures introduced
in the aftermath of the 2001 crisis are enough?
I believe that Turkish banks are today sufficiently capitalized. Banks are back in profit and the
proportion of non-performing loans shows a decline. The proposed new banking legislation will
reinforce the regulatory framework and bring Turkish banking more in line with EU standards.
What are your thoughts on Turkey’s efforts to
become a full member of the EU?
Despite the outcome of the French referendum and the early elections in Germany, I believe
that accession talks will begin as originally
proposed on the 3rd of October. It would
probably be fair to say that Turkey’s entry may
not be as smooth as that of the other candidates,
however, my personal view is that pursuing the
EU path and implementing economic, financial
and social reforms shall be of great benefit to Turkey. The real question is whether or not in 10 or
15 years from now when Turkey is eligible to
become a full-fledged member, she should still be
insisting on joining the EU. <
28 • Leaders Haziran 2005
puan daha düflük olan enflasyonu sayesinde Türkiye’ye göre çok daha yüksek
ve üstelik Brezilya cari a盤› olmayan bir
ülke. Bu nedenlerden dolay› Brezilya
portföy yat›r›mlar› giriflinde Türkiye ile
ciddi rekabet eden bir ülke. S›cak para
politikas›na alternatif daha evvel bahsetti¤imiz gibi uzun vadeli sermaye giriflini
yani FDI’y› sa¤lamak.
Bugün bankac›l›k sektöründe sermaye yeterlidir, bankalar karl›l›¤a geçmifl ve
takibe al›nan kredilerin oran› düflmektedir. Bildi¤iniz gibi, yeni bankac›l›k kanunu mecliste. Bu kanun bankac›l›k sektörünün hukuki çerçevesini, özellikle düzenleme ve denetlemeyi daha da güçlendirecek ve AB standartlar›na daha yaklaflt›racakt›r.
Biraz da Türkiye Bankac›l›k Sektörü hakk›nda konuflal›m. 2001 krizinden sonra
bankac›l›k sektörü oldukça yo¤un bir denetime tabi. Sizce yap›lanlar yeterli mi?
2000 y›l›n›n sonunda ve 2001 y›l›n›n
bafl›nda gerçekleflen finansal krizi takiben bankac›l›k sektörünün flartlar›n› iyilefltirmek ve banka bilançolar›n› güçlendirmek için bir program uygulanm›flt›r.
TMSF zay›f bankalara müdahele etmifl,
sistemin kur riski Merkez Bankas›n›n
döviz sat›fllar› ve Hazinenin Türk Liras›n›
döviz ka¤›d›na çeviren takas ifllemleriyle
azalt›lm›fl, BDDK üçlü denetimini tamamlam›fl ve flirket borçlar›n›n yeniden
yap›land›r›lmas› için Istanbul Yaklafl›m›
uygulanm›flt›r. Devlet bankalar›nda ise,
Emlak Bankas› kapat›lm›fl, Ziraat Bankas› ve Halkbank’›n ise görev zararlar› ve
overnight pozisyonlar› kapat›larak sermaye yap›lar› güçlendirilmifl, 800 kadar
flubeleri kapat›lm›fl ve yeni yönetim getirilmifltir. Bütün bunlar sistemdeki banka
say›s›n› 80’den 49’a indiren, radikal ve
genifl boyutlu bir reform program›n›n bir
parças›d›r.
AB üyeli¤inin gündemde oldu¤u bugünlerde bu konudaki görüfllerinizi alabilir
miyim?
29 May›s’da Fransa ve Hollanda’da
yap›lm›fl olan referandumlar ve Almanya’da yeni ortaya ç›kan erken seçimler
Türkiye’nin AB’ye girifl müzakeresine belirsizlik getirecek etkenler. Ama yine de,
benim flahsi kanaatim, AB ile yap›lacak
müzakerenin planland›¤› gibi 3 Ekim’de
bafllayaca¤› yönünde. AB’nin farkl› bir
ad›m atmas› bence art›k çok zor. Yine de
bu etkenlerden dolay› ciddi bir belirsizlik
olaca¤› kaç›n›lmaz gözüküyor.
fiu çok aç›k gözüküyor ki Türkiye’nin
Avrupa Birli¤ine girifli di¤er aday ülkeler
kadar kolay olmayacak. Buna ra¤men
benim görüflüm Türkiye’nin AB yolunu izlemesinden ve ekonomik, finansal ve
sosyal alanlarda reform program›n› uygulamas›ndan çok kazançl› ç›kaca¤›.
Bence düflünülmesi gereken esas konu
Türkiye 10-15 y›l sonra tam üyeli¤e haz›r
oldu¤unda cidden Avrupa Birli¤ine girmeyi istemeli mi? <