BEKRİ MUSTAFA

BEKRİ MUSTAFA
BAKİ SARISAKAL
BEKRİ MUSTAFA
Bundan bir buçuk asır evvel, İstanbul’un Balıkpazarı meyhanelerinde, mestü
müdam (her zaman devamlı sarhoş) bir adam vardı ki, adam kendisini bir yarım veli telakki
ediyordu. O bir bakıma Ömer Hayam çapında bir filozoftu. Diğer bir bakıma göre de, kendini
içkiye vermiş, bir serseriden başka bir şey değildi. Her gece en az bir şarap binliği deviriyor,
arada bir aklına estiğinde sokaklarda nara ata ata dolaşıyordu. Nerede yatıp nerede kalktığı,
pek belli olmazdı. Bir çeşme yalağı ile bir meyhane peykesi ve bir saray minderiyle bir kuru
hasırın indinde hiç fark yoktu. Nerede mey zekâtı veriliyorsa, orada hazırdı. “ Ne verseler ana
şakirdi ve ne kılsalar, ana şad! “ içinde yaşadığı devrin hiçbir resmi yasağı, hiçbir sosyal dini
akidesi onu bu huyundan vazgeçirememişti. Kâh ince bir nüktenin başucuna tutunarak, kâh
hoşa giden bir hazır cevaplığına o geceki bütün günahlarını bağışlatarak serbest kalmanın
yolunu bulurdu. Umarım ki bu kadarcık tariften onun kim olduğunu anlamışsınızdır: Meşhur
Bekri Mustafa’dan bahsediyorum.
Bekri Mustafa IV. Murat devrinde yaşamış, arslan yapılı, okuryazar, yakışıklı, son
derece zeki gayet şakacı, mülkiden anlar ve herkes tarafından sevilir ve sayılır bir halk çocuğu
idi.
Bütün ömrü boyunca onun kimseye zararı dokunmamış, herkese elinin erdiği
gücünün yettiği kadar yardım etmiştir.
15 yaşlarında iken babası Yorgancı Ahmet Ağanın tavsiyesi ile Rüstem adında bir
yorgancı ustasının yanına çırak olarak girmiştir. Fakat küçük yorgancı çırağı 19 yaşına geldiği
zaman, dükkanlarına sık sık gelen ceylan bakışlı, sülün endamlı, bir genç kıza aşık olmuş, o
günden sonra ipliği iğneye geçiremez olmuştur. Hatta o kadar ki, genç çırak kalbini yakan
zihnini alt üst eden bu aşk ateşinin baş döndürücü tesiri ile yorgan yüzlerini ters geçirmeye,
işlemeleri birbirine karıştırmaya başlamıştır.
Nihayet Mustafa’nın bu garip ve gayrı tabiî hal ve hareketlerinin sebebi Rüstem
Usta tarafından öğrenilmiş, delikanlının fikrini çalan genç kız Allah’ım emri, Peygamberin
kavliyle annesinden istenmiştir. Fakat bu kızın anası babası çok zengin ve servetlerine mağrur
olduklarından bu izdivaç teklifini reddetmişler:
— Biz kızımızı bir yorgancı parçasına veremeyiz. Demişlerdir.
İşte bu ret cevabı zavallı Mustafa’yı son derece üzmüş, delikanlı bundan sonra
derin bir yeise, korkunç bir ümitsizliğe düşmüştür. Kısa bir zaman sonra bahtsız aşık,
kendisini içkiye vermiş, İstanbul Meyhanelerinin en has, en gedikli müdavimlerinden biri
olmuştur.
Bu sebeple ona arkadaşları Bekri, adını talkmışlar. O günden sonra Yorgancı
Mustafa tarihe karışmış ortaya Bekri Mustafa çıkmıştır.
Bekri Mustafa bir gece Balıkpazarındaki meyhanelerden birinden çıktı. Dışarıda
müthiş bir soğuk, ortalığı kasıp kavuran şiddetli bir ayaz vardı. Bekri dişlerini tıkırdata
tıkırdata Yemiş’e doğru ilerlerken çelimsiz bir köpeğin sığınacak bir yer bulamayıp sokak
ortasında tir tir titrediğini gördü. Yüreği burkulmuştu. Zavallı hayvanın bu ayazda sabaha
kadar kaldığı takdirde soğuktan donacağı muhakkaktı. Bekri derhal sırtından kalın kürkünü
çıkardı ve köpeğin üstünü sererek:
— Zararı yok, ben şimdi eve gider ısınırım dedi. Bari sen bu ayazda sokak
ortasında kıkırdama. Bu kadar yıl insanlara iyilik ettim. Kaderimi, kıymetimi bilemediler. Hiç
olmazsa sen takdir edersin.
Bekri Mustafa, kürkünü köpeğe örtünce, bu defa kendisi üşümüş, ayaz iyi kalpli
Bekri’nin ciğerlerine işlemişti.
İşte Bekri o günden sonra kafayı yere vurdu. Zatürreeden hasta yattı ve bu yüzden
de 39 yaşında ölüp gitti.
Bir rivayete göre Bekri Mustafa bu hastalığı sırasında kendisini ziyaret eden bir
arkadaşlarına vasiyette bulunarak öldüğü takdirde kendisinin o gece köpeğe tesadüf ettiği
yerde gömülmesini söylemişti:
- Hiç olmazsa ölümden kurtardığım bu hayvancık gelir de mezarımda beni ziyaret
eder.
İki büyük hanın ara yerine sıkışan bu küçük mezarı görebilmek için, bir hayli
merdiven tırmanmak, türlü yemiş çuvallarından örülmüş duvarları aşmak ve bir takım
karanlık mahzenlerin içinden geçmek lazım geldi. Nihayet, uğraşa uğraşa Bekri Mustafa’nın
bu dünyadaki toprağın hüviyetini ele geçirebildim. Objektifin bile ancak sığabildiği daracık
bir pencere önünde yarısı toprağa gömülmüş başı kavuklu bir taş! Üzerindeki yazıyı güçlükle
okuyorum:
“ Hüvelbaki Bekri Mustafa Babanın Ruhuna Fatiha 1318“
Bekri Mustafa’nın Balıkpazarındaki Mezar Taşı
Mezar taşında 1318 yazılmasının nedeni ise hayırsever bir akşamcının sonradan
yaptırmış olmasıydı. Balıkpazarının meşhur simalarından Şişman foti bu konuyla ilgili olarak
şu bilgileri veriyor:
Eskiden adetti. Bir içki sofrasında Bekri Mustafa’nın ismi konuşuldu mu, akşamcılar
onun şerefine bir kadeh yuvarlarlar son kadehlerini de Yine Bekri Mustafa için kaldırırlardı.
Bekri Mustafa’nın mezarı bir içki aleminde verilen bir kararla yapıldı. Ben o zamanlar
şimdiki gibi dükkan, tezgah sahibi değildim. Bir Todoraki vardı. Hâlâ sağdır, seksenine
yaklaşmış bir adamdır. Onun dükkanı Balıkpazarı’nın en meşhur meyhanesiydi. Ben, orada
garsonluk yapıyordu. Ali adında ellbeşlik bir müşterimiz vardı. İkindi zamanı rakıya başlar,
yatsıya kadar keyif çalardı. O zamanlar meyhaneler muhakkak yatsıdan evvel kapandığı için,
ikindi zamanı içkiye başlamak adet halini almıştı.
Türkler, Rumlar, Ermeniler hep birlikte dostça, kardeşçe içmelerine rağmen bazanda
ayrı ayrı oturur eğlenirlerdi. Aralarında güzel sesliler şarkı söylerlerdi Hele Ermenice aşrkılar
pek tuhaftıTürkçe laflar içine Ermenice laflar karıştırılmıştı.
Yandım Agavni ortan minasir (Ortada kaldım)
Sevdim Agavni fış fış inasir (su sesi iştiyorum)
Rumlarında buna benzer şarkıları vardı:
Fistanikisu biçim biçim
Ölüyorum senin için!
Bir gün Ali’nin sofrasında oturanlardan biri:
— Yahu, dedi. Her akşam ilk ve son kadehlerimizi Bekri Mustafa’nın ruhu için
içiyoruz. Fakat biliyor musunuz ki onun mezarı bile yapılmamıştır.
Ali atıldı:
— İyi söyledin, bak her gün önünden geçer, dualar ederim de hiç aklıma gelmedi.
Hemen yaptıralım.
Ertesi günü mezarcılar işe başladılar. O zaman Bekri Mustafa’nın gömülü olduğu
yer açıktaydı. Bugünkü gibi hanlar, hamamlar pek yoktu orada. Büyük bozahaneler varmış,
buralarda rakı içilirmiş.
Bekri Mustafa:
— Ben ölürsem Bozahaneler civarına gömün, burnum rakı kokusu alsın. Demiş.
İşte onun için buraya gömmüşler. Yıllarca taşsız kalmış mezar. Fakat herkes Bekri
Mustafa burada yatar diye bilirlermiş. Hatta gömüldüğü arsaya dükkan, han yapılırken
vasiyetine hürmeten kemiklerini başka bir yere kaldırmışlar, dükkanları hesapla ayırmışlar.
Mezara yer bırakmışlar.
Benim yetiştiğim zamanlarda Bekri Mustafa’nın mezarını ziyaret edenler çoktu.
Hatta bazıları mezarın başına gider, kara binliklerle rakı içerlerdi. İşleri fena giden sarhoşlarla,
Yemiş İskelesi’ne Midilli ve Sakız’dan Düz ve Mastika getiren Rumlar, mezarının başında
mum yakarlardı. Denizde tutulacakları fırtınaları kazasız geçirsinler diye.
Rum ve Ermeni kadınlarla birçok Müslüman hanımlarının da, kocalarının rakıdan
kurtulmaları için, Bekri Mustafa’dan yardım istediklerini, Türbesinin başında bitip dua edip
bezler bağladıklarını yüzlerce defa gördüm. “ 1
Bunca yılık ömrü, dem aramakta geçen Bekri Mustafa toprağın altına girdiği
günden beri ne gariptir ki ziyaretçilerden, fatihadan başka bir şey aramıyordu. İki yemişci
dükkânının orta yerinde, kuru üzümlerden gelen ıtırla, en güzel sarhoşluk demini süren koca
Bekri’nin yemiş çarşılıları arasında hala büyük bir itibarı var. Mezarına bitişik dükkan, resmi
kayıtlarda bile Türbeli Dükkan diye anılıyor.
Türbe ziyaretleri men edilmeden evvel, bu civarlarda oturan mestü mudamlardan
biri, her akşam onun başucundaki kandili yakmağa gelirmiş, Bu vazifeyi daha sonra bir kadın
görmeye başlamış. Kadıncağız kör kandil olarak Bekri’nin huzuruna girer, ispirtolu nefesini
rahmetlinin üzerine üfler sonra da başucundaki kandili uyandırarak çıkar, gidermiş.
Bekri’nin bu civarda fazlada sevilmesinin manevi bir sebebi var. Onun mezarına
yakın dükkanlarda, bet bereket eksik olmazmış. Hatta uğuru denen bu türbeli dükkan, vaktiyle
komşularından daima fazla ücretle kiralanırmış.
Yemiş Çarşısının kıdemli esnafı, Bekri’nin sağlığında herkese hoş geçinen, temiz
yürekli bir adam olduğunu, nesillerden nesillere emanet edilen bir tevatüre atfen tekrar edip
dururlar.
Şimdi ben de onun mezarı önünde dolaşırken, bazı güzel fıkraları, kafamın sürahisi
içinden damla damla dökülmeğe başladı.
1
Münir Süleyman ÇAPAN, “ Bekri Mustafa’nın Mezarı Başında Birkaç Saat “, Açıksöz 8 Birinci Teşrin 1936,
Sayı: 172
Bekri bir gece kafayı tütsüledikten sonra, kendinden geçerek mahalle aralarında
bağırmağa başlamış:
— Satıyorum, İstanbul’u satıyorum. Haraç mezat, Var mı taliplisi? İstanbul’u
satıyorum.
Gece yarısı tatlı uykularından uyanan mahalle halkı, Bekri’yi yakalayıp kullukçuya
teslim etmişler: Bekri, o gece ayılıncaya kadar karakolda kalmış. Sabaha karşı Kolbaşının
karşısına çıkarmışlar. Kullukçu sormuş:
— Bre ne iştir bu? Sen dün gece İstanbul’u haraç mezat satılığa çıkarmışsın?
Bekri, hemen elini koynuna atarak mahut binliği Kolbaşının önüne koymuş.
Kavuğu bastırarak, selamı çaktıktan sonra:
— Ağam, kusura bakma, demiş. Alan da bu, satan da. Ben ara yerde tellalım
………………………….
Zamanın belli başlı softalarından biri camide vazediyormuş:
— Her kim şarap içerse yarın ahrette fitil fitil burnundan gelecek! Demiş.
Bekri Mustafa bunu duyunca:
— Oooh. Demiş, ne âlâ. Biz de doldurup doldurup çekeriz.
……………………
Bekriye haber vermişler:
— Arpacılar Camisine, bir domuz girdi. Cemaat ellerinde sopalarla arkasına
düştüler, Fakat hayvanı bir türlü dışarı çıkaramıyorlar.
Bekri Mustafa düşünceye varmış:
— Tuhaf şey, demiş. Softanın domuzun çok görmüştüm. Amma domuzun softası
olduğunu ilk defa sizden öğreniyorum.
…………………..
Bekri’ye:
— Niçin bu kadar çok içiyorsun? Daha az içsen olmaz mı? Diye sormuşlar.
— Biz garip kişileriz. Demiş. Aza çoğa bakmayız. Bugün az bulur az içeriz, yarın
çok bulur çok içeriz.
— İyi amma, sen her zaman çok içiyorsun!
Bekri kızmış:
— Allahın verdiği rızkı da mı keseceksiniz be adamlar.2
…………………….
2
Selahattin GÜNGÖR, “ Balıkpazarı Meyhanelerinin Eski Aşinası, Bekri Mustafa “ , Sayı: 43