docTemmuz/Ağustos/Eylül 2015
download 
Şikayet Transkript
Temmuz/Ağustos/Eylül 2015
TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2015 JULY-AUGUST-SEPTEMBER 2015 SAYI 18 ISSUE 18 ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ MUSEUM OF ANATOLIAN CIVILIZATIONS KARTAL EAGLE HATAY ARKEOLOJİ MÜZESİ HATAY ARCHAEOLOGY MUSEUM CHARLES TEXIER CHARLES TEXIER İSTANBUL HAVA KUVVETLERI MÜZESI ISTANBUL AVIATION MUSEUM ANTAKYA CAMLARI MÜZESI ANTAKYA GLASS HOUSE İSTANBUL ARKEOLOJI MÜZELERI KOLEKSIYONUNDAN YILAN BAŞI Yunan şehir devletlerinin, Perslerle MÖ 479 yılında yapmış oldukları Plataia Savaşı’nda kazandıkları zaferin onuruna yapılmıştır. Yılan Başı’nın gövdesi olan sütun, bugün Sultanahmet Meydanı’nda bulunmaktadır… Ana Sponsor İstanbul Arkeoloji Müzeleri TÜRSAB’ın desteğiyle yenileniyor İstanbul Arkeoloji Müzeleri Osman Hamdi Bey Yokuşu Sultanahmet İstanbul • Tel: 212 520 77 40 - 41 • www.istanbularkeoloji.gov.tr TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2015 JULY-AUGUST-SEPTEMBER 2015 SAYI 18 ISSUE 18 içindekiler TABLE OF CONTENTS ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ MUSEUM OF ANATOLIAN CIVILIZATIONS KARTAL EAGLE HATAY ARKEOLOJİ MÜZESİ HATAY ARCHAEOLOGY MUSEUM CHARLES TEXIER CHARLES TEXIER İSTANBUL HAVA KUVVETLERİ MÜZESİ ISTANBUL AVIATION MUSEUM ANTAKYA CAMLARI MÜZESİ ANTAKYA GLASS HOUSE Temmuz-Ağustos-Eylül 2015 Sayı 18 July-August-September 2015 Issue 18 TÜRSAB-MÜZE Girişimleri tarafından üç ayda bir yayınlanır Published quarterly by the TÜRSAB-MUSEUM Enterprises TÜRSAB-MÜZE Girişimleri adına SAHİBİ TÜRSAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI OWNER on behalf of the TÜRSAB-MUSEUM Enterprises PRESIDENT OF THE TÜRSAB EXECUTIVE BOARD Başaran ULUSOY SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ RESPONSIBLE MANAGING EDITOR Feyyaz YALÇIN Başyazı Anadolu Medeniyetleri Müzesi - I KARTAL Editorial Museum Of Anatolian Civilizations - I EAGLE YAYIN KURULU EDITORIAL BOARD Başaran ULUSOY, Arzu ÇENGİL, Hümeyra ÖZALP KONYAR, Ufuk YILMAZ, Özgül ÖZKAN YAVUZ, Özgür AÇIKBAŞ, Köyüm ÖZYÜKSEL ÜNAL, Ayşim ALPMAN, Avniye TANSUĞ, Elif TÜRKÖLMEZ, Ahmet ALPMAN, Pınar ARSLAN, Turgut ARIKAN TÜRSAB adına YAYIN KOORDİNATÖRÜ EDITORIAL COORDINATOR on behalf of TÜRSAB Arzu ÇENGİL Hatay Arkeoloji Müzesi Hatay Archaeology Museum Yaşayan Müzeler Kenti: Washington DC Washington DC, The City of Living GÖRSEL VE EDİTORYAL YÖNETİM VISUAL AND EDITORIAL MANAGEMENT Hümeyra ÖZALP KONYAR Istanbul Aviation Museum HABER ve GÖRSEL KOORDİNASYON NEWS AND VISUAL COORDINATION Özgür AÇIKBAŞ İstanbul Hava Kuvvetleri Müzesi Charles Texier Antakya Camları Müzesi Dünyayı Aydınlatan Özgürlük Museums Charles Texier Antakya Glass House Liberty Enlightening The World Avrupa’nın Barok Sarayları-3 Europe’s Baroque Palaces-3 Antik Çağ Mimarisinde Sütun Başlıkları Column Headers in Ancient Architecture Müzelerimizden İlginç Eserler Haber turu TÜRSAB-MÜZE Rehberi TÜRSAB-MÜZE Harita GRAFİK UYGULAMA GRAPHICAL IMPLEMENTATION Özgür AÇIKBAŞ Interesting Pieces From Our Museums News in overview TÜRSAB-MUSEUM Guide TÜRSAB-MUSEUM Map of Museums Gazeteciler Sitesi Haberler Sk. No: 15 Esentepe Şişli İstanbul / Türkiye Tel / Phone: (212) 327 13 00 Faks / Fax: (212) 327 13 06 www.muze.gov.tr e-mail: [email protected] Baskı Printing Müka Matbaa MÜZE Dergisi Basın Konseyi üyesi olup, Basın Meslek İlkeleri’ne uymaya söz vermiştir. The Museum Journal is a member of the Turkish Press Council and has resolved to abide by the Press Code of Ethics. MÜZE Dergisi’nde yayınlanan yazı ve fotoğraflardan kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz. None of the articles and photographs published in the The Museum Journal maybe quoted without mentioning of resource. T ürkiye’de müzecilik, hiç olmadığı kadar iyi durumda. “Türkiye müzeciliği, tarihinin altın çağını yaşıyor” dersek, yalan olmaz. Önümüzdeki rakamlar da geleceğe yönelik tahminler de yüz güldürüyor. Geçen yıl müze ve ören yerlerini 30 milyon kişi ziyaret etti. Bu ziyaretlerden elde edilen kâr 435 milyon liraya ulaştı. Yani, bir önceki yıla göre, ülkemizin müzecilik faaliyetlerinden elde ettiği kâr yüzde 39 oranında arttı. Bu, Türkiye için büyük bir başarı. Ve bu başarının katlanarak artacağına inancımız sonsuz. 2023 yılı için hedefimiz 50 milyon ziyaretçi. Bu başarması zor bir hedef gibi görünüyor biliyorum ama bu hedefi de aşacağız, emin olun. Tabi, derdimiz sadece rakamlarla değil. Bizim derdimiz rakamları değil, müzelerimizi, müzecilik anlayışımızı iyileştirmek. Gerisi zaten kendiliğinden gelir. Bunun için T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı müze ve ören yerlerini yeniden dizayn ediyor, turnike sistemlerinin oluşturulmasından, bilet alım işlemlerinin kolaylaştırılmasına kadar pek çok alanda yenilikler yapıyoruz. Dünyanın en önemli müzelerinden biri olan İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde, yıllardır depolarda bekletilen tarihi eserleri T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yapılan destekçilik projesi kapsamında artık gün yüzüne çıkarıyoruz. Modern sergileme alanları yapıyoruz. Çalışmalar bittiğinde hedefimiz burada 1 milyon eser sergilemek ve ilk etapta 3 milyon ziyaretçiyi ağırlamak. Müzekart sahibi ziyaretçi sayımız 5 milyona ulaştı. Çok yakında bu rakamları ikiye, üçe katlayacağız, amacımız herkesi bir “müze ziyaretçisi” haline getirmek ve bunun uygun ekonomik ve sosyal koşullarını yaratmak. Bu amaçla çalışıyor, her geçen gün de çalışmalarımızın meyvelerini topluyoruz. Her şey çok daha güzel olacak, inanıyoruz. Nowadays, museums in Turkey are in better condition than ever. It would not be exaggerated to affirm that Turkish museums are experiencing their “golden age”. The existing figures as well as prognostics for the future are encouraging and promising. Last year 30 million people visited our museums and historical sites, which generated a total profit of 435 million Turkish Liras. So, compared to the penultimate year, operating income of the country’s museums has increased by 39 percent. This is a great success for Turkey. We are confident that this success will continue to grow exponentially in the coming years. Our target figure for 2023 is 50 million visitors. I know that this seems like a difficult goal to reach, but we believe that we will achieve and even pass beyond that figure. Of course, our concern is not with numbers alone. Our goal is not only to boost numbers, but to improve and develop the way we run our museums. The rest will come by itself. To this end, we redesign all museums and historical sites affiliated with the Ministry of Culture and Tourism, by innovating in areas such as the modernization of admission booths and turnstile systems and the implementation of convenient ticket purchase methods. Within the framework of a sponsorship project set up jointly with the Ministry of Culture and Tourism, we bring to the daylight historical artefacts that were kept in storage rooms for decades at the Istanbul Archaeological Museums, which is the venue of a major universal heritage. We build modern exhibition areas. Our goal here is to exhibit over 1 million historical artefacts once the renovation work is completed, and to welcome 3 million visitors in the first stage. The number of Museum Pass holders has now reached 5 million. Very soon we will double and then triple this figure. Our objective is to create the adequate economic and social conditions to allow everyone to become a “museums’ visitor”. We constantly keep working to this end and pride ourselves of reaping every day the fruits of our efforts. We believe that the future will bring us even much brighter days. Başaran Ulusoy 3 9. Turizm Fuar ve Kongresi 9 th Tourism Fair and Congress ası Uluslarar i Kongresi mi Turizm o n o r t s a G al ternation ress In ong Tourism C ic m o n o tr Gas r 2015 -Decembe k lı a r A 2 10-1 fuarizmir om congress.c m is r u to o gastr www.izmir 10-13 ARALIK • fuarizmir 10th-13th DECEMBER • fuarizmir Dünya Turizmini İzmir’de Keşfedin Explore The World Tourism in İzmir! Destekleyenler / Supporters Medya Sponsoru Media Sponsor Havayolu Sponsoru Airline Sponsor Partner İl Partner City Partner Ülke Partner Country Organizatörler / Organizers www.travelturkeyexpo.com TÜRSAB Fuarcılık Hizmetleri Ticaret A.Ş. Esentepe Mah. Gazeteciler Sitesi Haberler Sk. No: 15 Şişli - İstanbul Tel: +90 212 356 17 09 Faks: +90 212 356 17 72 Web: www.tursab.org.tr E-mail: [email protected] - [email protected] İZFAŞ İzmir Fuarcılık Hizmetleri Kültür ve Sanat İşleri Tic. A.Ş. Fuar İzmir Gaziemir - İzmir Tel: +90 232 497 11 12 Faks: +90 232 497 12 38 Web: www.izfas.com.tr - E-mail: [email protected] BU FUAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE TOBB (TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ) İZNİ İLE DÜZENLENMEKTEDİR. THIS FAIR IS ORGANIZED WITH THE PERMISSION OF THE UNION OF CHAMBERS AND COMMODITY EXCHANGES OF TURKEY IN ACCORDANCE WITH THE LAW NUMBER 5174. 6 7 ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ - I On binlerce yıllık uygarlıkların beşiği Anadolu’nun 21. yüzyıldaki çağdaş vitrini... Tarihin en önemli belgelerinin saklandığı ve paylaşıldığı müzenin üst katları da yenilenerek ziyarete açıldı. MUSEUM OF ANATOLIAN CIVILIZATIONS - I MÜZELER Museums 8 Rasim Konyar The 21st century display window of Anatolia, the cradle of several thousand years old civilizations... The renovation of the upper floors of the museum sheltering historic documents and artefacts of primary importance has been completed. lkemizin gurur duyduğu çağdaş müzelerin ilki; Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nden yeni ve olumlu haberler vermek, dergimiz için bir toplumsal sorumluluk görevi olduğu kadar zevkli bir uğraş da. Alt katı “tematik sergileme” anlayışıyla geçtiğimiz yıllarda yeniden düzenlenen müzenin, “Anadolu’nun Klasik Çağları” ve “Çağlar Boyu Ankara” olarak iki bölümde sunulan eserlerini önceki sayılarımızda tanıtmıştık. Tamamlanan restorasyon çalışmalarının ardından üst kat eserlerini de bu sayımızla sayfalarımıza taşımaya başlıyoruz. Bu yazıda Taş Eserler Salonu’ndaki Geç Hitit Krallığı yer alıyor. Paleolitik, Neolitik, Kalkolitik, Eski Tunç dönemleri, Asur Ticaret Kolonileri, Eski Hitit, Hitit İmparatorluğu, Frigler, Urartular, Lidyalıların sergilendiği ikinci bölümü de gelecek sayıda sunacağız. Emeği geçen herkesi saygıyla kutluyoruz… MÜZE TEŞHİRİNDEN SEÇMELER Taş Eserler Salonu, Geç Hitit Krallıkları (MÖ 1200-700); Anadolu arkeolojisi ve sanatındaki önemi, Hitit sanatını MÖ 700 yıllarına kadar yaşatmış olmasından kaynaklanan Geç Hitit Çağı, müzenin Taş Eserler Salonu’nda sergileniyor. Bu bölümde, Hattilerin izlerinden yola çıkan Hitit uygarlığının geç dönemine ait büyük boyutlu taş eserler var. MÖ 1200’lerde, Ege Göçleri’nin saldırıları, eski gücünü kaybeden Hitit İmparatorluğu’na son vermiş, başta Boğazköy olmak üzere, bütün Hitit şehirleri yakılıp yıkılmıştı. Hititler, güney ve güneydoğu Torosların dağlık bölgelerine çekilmiş, Hitit geleneği, Asurluların sürekli saldırıları yüzünden ancak MÖ 700 yıllarına kadar sürdürülebilmişti. Bu dönemin önemli merkezleri, Kargamış, Zincirli, Malatya - Aslantepe, Sakçagözü, Karatepe ve Tell Tayinat’da yapılan kazılarda açığa çıkarıldı. İşte Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ndeki bu büyük ölçekli taş eserler, Geç Hitit Dönemi uygarlığını göz önüne çıkarıyor... Geç Hitit sanatında heykeltıraşlıkla mimari iç içe geçmişti. Özellikle kapı girişleri yarı heykel biçimli hayvan kabartmaları ve anıtsal yapıların ön cephelerinin alt sıraları; “ortostad” denilen taş bloklarla kaplanmıştı. Friglerde ise taş kabartmalar mezar girişlerini süslüyordu. Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ndeki bu dönem eserleri şöyle gruplanmış; Hitit İmparatorluğu Dönemi’ni temsil eden Alacahöyük Kabartmaları (MÖ 1399-1301), Geç Hitit Krallıkları ortostadları (MÖ 1200- 700), Malatya, Kargamış, Sakçagözü, Zincirli gibi beyliklerden gelen eserler, Asur etkisinde yapılan, elinde nar tutan tanrıça Kubaba ile Kral Mutallu heykeli ve Ankara civarında bulunmuş olan Frig Kabartmaları (MÖ 1200-700). Reporting on the latest developments regarding the pioneer of Turkey’s modern museums which constitute the pride of our country, the Museum of Anatolian Civilizations in Ankara, is as much a duty of social responsibility as a pleasant task for us. The lower floor of the museum had been earlier renovated in line with a “thematic exhibition” concept. We have introduced the “Classical Ages of Anatolia” and “Ankara through the Ages” sections in our previous issues. We are now beginning to dwell upon the recently remodelled upper floors. In this article, we concentrate on the Hall of Stone Artefacts belonging to the Late Hittite Kingdom period. We will present the Palaeolithic, Neolithic, Chalcolithic and Early Bronze Age, Assyrian Trade Colonies, Old Hittite, Hittite Empire periods’ as well as Phrygian, Urartu and Lydian artefacts exhibited at the second section in our next issue. We wholeheartedly congratulate everyone who contributed to this renovation project. HIGHLIGHTS FROM THE MUSEUM EXHIBITS Stone Artefacts Hall, Late Hittite Kingdom (1200-700 BC) The importance of the late Hittite Age in the framework of the archaeology and art of Anatolia lies in the fact that it reflects the survival of Hittite art up until the years 700 BC. Its artefacts are on display in the Museum’s Stone Artefacts Hall. The large stone monuments in this hall belong to the late period of the Hittite civilization, developed along the traces of the Hattians, the ancient inhabitants of central Anatolia. In the 1200’s BC, the Aegean Migrations put an end to the weakened Hittite Empire which had lost its former power. All Hittite cities, including Boğazköy were destroyed. Hittites were dragged to the mountainous regions of southern and southeastern Taurus where the Hittite tradition was able to survive only until the 700’s BC and thereafter disappeared as a result of continuous attacks by the Assyrians. Important focal points of this late period were discovered through the excavations conducted at the archaeological sites of Carchemish, Zincirli, Malatya - Arslantepe, Sakçagözü, Karatepe and Tell Tayinat. The large dimension stone artworks displayed at the Anatolian Civilizations Museum bring into account that late Hittite period civilization... In neo-Hittite art, architecture and sculpture were intertwined. In particular, gateways were shaped in the form of half-statue reliefs depicting animal figures. The lower tiers of the Anadolu Medeniyetleri Müzesi Taş Eserler Salonu’ndan görüntüler (solda) ve yapının kubbe detayı (üstte). Views from the Stone Artefacts Hall of the Anatolian Civilizations Museum (left) and the domed roof detail of the building (above). 9 MÜZENİN TARİHÇESİ Ankara’nın ilk müzesi 1921’de, Ankara Kalesi’nin Akkale olarak adlandırılan burcunda Hars (Kültür) Müdürü Mübarek Galip Bey tarafından kurulmuştur. Bu müzenin yanı sıra Augustus Mabedi ile Roma Hamamı’nda da eserler toplanmıştır. Atatürk’ün telkinleriyle merkezde bir “Eti Müzesi” kurma fikrinden hareketle metruk Mahmut Paşa Bedesteni ile Kurşunlu Han’ın müze binası olarak kullanılmasına karar verilir. 1938’de restorasyon çalışmaları başlar, 1943’te diğer onarımlar sürerken orta bölüm ziyarete açılır. 1968 yılında tamamlanan restorasyondan sonra teşhir düzenlemesiyle müze tamamiyle ziyarete açılır. Sergilediği evrensel kültür mirasıyla bütün dünyanın çok önemsediği müze, 1997’de, İsviçre’nin Lozan kentinde 68 müze arasında birinci seçilerek “Avrupa’da Yılın Müzesi” (EMYA) ödülünü kazanmıştır. Ancak 2010 yılına gelindiğinde köklü bir yenileme-onarım kaçınılmaz olmuştur. Yenileme ve onarımı tamamlanan müze 13 Mayıs 2014 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanı Ömer ÇELİK tarafından ziyarete açılmıştır. HISTORY OF THE MUSEUM The first Museum in Ankara was established 1921 by Cultural Affairs Director Mübarek Galip Bey at the Citadel of Ankara. Moreover, historical objects were also gathered at the Temple of Augustus and the Roman Baths. After Atatürk suggested the necessity of a Hittite Museum as such, artefacts belonging to the Hittite period located in various parts of Anatolia were sent to Ankara. Then, the need arose for a larger museum. The idea was put forward that the Mahmut Paşa Bedesten (Vaulted Bazaar) and the ‘Kurşunlu Khan’ could be used as museum after remodelling. That work began in 1938. When the domed central hall of the Bedesten was ready in 1943, the museum partially opened to the public there, while the rest of the museum was still under construction. Restoration was completed in 1968. Regarded by the whole world as the depository of a major universal cultural heritage, the museum received the European Museum of the Year Award (EMYA) in 1997 in Lausanne, Switzerland, at a contest between 68 participants. A recent refurbishment project launched in 2010 was completed last year and the museum was reopened on 13 May 2014 by Culture and Tourism Minister Ömer Çelik. 10 Alacahöyük Çorum Sfenksleri reprodüksiyonu (en üstte), Aslantepe Kapı Aslanları (ortada) ve Aslantepe Kapı Aslanı, Kireçtaşı, Aslantepe, Malatya (MÖ 1200-700). Saray kapısının iç bölme duvarlarının girişinde bulunan iki aslandan biri. Alacahöyük Çorum Sphinxes’ replicas (top), the two Arslantepe Gate Lions (center) and an Arslantepe Gate Lion, one of the two lions at the entrance of the interior walls of the palace gate. Limestone, Arslantepe, Malatya (1200700 BC). Haberciler Duvarı Ortostadı, Kargamış, Gaziantep. Asker Alayı, Miğferli, kısa etekli iki asker sırtlarında kalkan ve ellerinde mızrak taşıyor (solda). Büyük Stel parçası ve detayı (ortada ve sağda). Kargamış Beyi Suhis’in oğlu Katuwas, daha önce babalarının dedelerinin gitmediği ama Kubaba’nın yürüdüğü yerlere savaş arabalarıyla gidip, oraları işgal edeceğini anlatıyor... Messengers’ Wall Orthostat, Carchemish, Gaziantep. Soldiers on Parade: two helmeted soldiers wearing short skirts and carrying spears in their hands and shields on their backs (left). Large stele fragment and detail (center and right). It relates an episode in which Katuwas, the son of Suhis, the Prince of Carchemish, tells that he will ride afar on war chariots, to explore new territories uncharted by his ancestors and occupy those places where Goddess Kubaba has set foot. Bu bağlamda belli başlı üç yerleşim sergilenmekte; Kargamış, Aslantepe ve Sakçagözü. Elbette bu temel konuların alt başlıkları da var; Hayatın İzleri, İlluyanka Efsanesi, Uzun Duvar, Haberciler Duvarı, Gılgamış Destanı, Su Kapısı, Tören Alayı, Yariris’in Söylevi... Hiyeroglif kitabeler, Hitit Savaş Arabaları ise “Değişen Teknoloji” üst başlığı altında gruplanmış. Bütün bu hazineler içinde öne çı- façades of monumental buildings were covered with sculpted large stone blocks called “orthostats”. In the Phrygian tradition, stone reliefs adorned the tomb entrances. The artefacts from this period at the Anatolian Civilizations Museum are grouped as follows: Alacahöyük Reliefs (1399-1301 BC) representing the Hittite Empire period, Neo- Hittite Orthostats (1200- KARGAMIŞ Güney Anadolu’daki Geç Hitit şehir krallıklarından en önemlisi Kargamış. Önemi Mezopotamya ile Anadolu ve Mısır’ı birbirine bağlayan yolların kavşak noktasında bulunmasından kaynaklanıyor. Müzede en çok eseri bulunan Kargamış’ın Uzun Duvar, Kral Burcu, Kahramanlar Duvarı ve Su Kapısı olarak adlandırılan kabartmaları, özgün konumlarına uygun olarak yerleştirilmiş. Kabartmaların üzerinde Tanrıça Kubaba için yapılan dinsel törenler, Kargamış Kralı Araras’ın en büyük oğlu Kamanas’ın veliahtlığa atanma sahneleri, savaş arabaları, Asurlular ile yapılan savaşın zafer sahneleri, tanrı ve tanrıçalar ile mitolojik varlıklar betimleniyor. Bu kabartmalarda Hititli ve Asurlu özelliklerin bir arada kullanıldığı da görülüyor. Bugün Kargamış Antik Kenti’nin büyük bölümü Gaziantep, kalanı ise Suriye topraklarında yer alıyor. CARCHEMISH The most important of the Late Hittite Kingdom’s southern Anatolian cities was the city of Carchemish. Its importance was due to the fact that it was located on the crossroads of the main arterial roads linking Anatolia to Mesopotamia and Egypt. Carchemish is the historical site with the largest number of artefacts at this museum. The reliefs originating from Carchemish called the Long Wall, the King’s Tower, Heroes’ Wall and Water Gate, were set up at the museum in accordance with their original location in the ancient city. The religious ceremonies performed for Goddess Kubaba, the ceremony of appointment as heir to the throne of Carchemish King Araras’s eldest son Kamanas, victory scenes from Hittite-Assyrian wars, war chariots, gods and goddesses are the scenes and figures depicted on these reliefs. It also appears that Hittite and Assyrian characteristics were combined in these reliefs. Today a large part of the ancient city of Carchemish is located at the Turkish Province of Gaziantep while another portion remains in Syrian territory. 11 Tören Alayı Ortostadı üzerinde Tanrıça Kubaba’nın rahibeleri olduğu kabul edilen, başlarında yüksek başlıklarla yürüyen, uzun elbiseli üç kadın figürü yer alıyor. Kadınların sağ ellerinde başak demeti, sol ellerinde asaya benzer nesneler var (Bazalt, Kargamış, Gaziantep, MÖ 900-700) (en sağda). Bir başka bazalt ortostad örneği, yine Kargamış’tan (sağda). Ceremonial Procession Orthostat featuring three female figures in long dresses, wearing high headgears, assumed to be Goddess Kubaba priestesses, walking with bunches of wheat ears in their right hand and sceptre-like objects in their left hand (Basalt, Carchemish, Gaziantep, 900-700 BC) (far right). Another basalt orthostat example, again from Carchemish (right). kanların altının çizilmesi de ihmal edilmemiş; Ana Tanrıça Kubaba, Libasyon, Mitolojik Varlıklar ve Av Sahneleri... Aslantepe Kabartmaları (MÖ 1200-700) Malatya yakınındaki Aslantepe şehrinin kapısını süsleyen kabartmalar ve iki aslan heykeli, geleneksel Hitit ögelerini yansıtan bir eser grubu olup, üzerinde Meliddu (Malatya) Kralı Sulumeli’nin tanrı ve tanrıçalara içki sunuşu betimlenmiş. Yapılan kazılarda şehir kapısı önünde bulunan büyük kral heykeli (Kral Mutallu) ise Sulumeli kabartmalarından daha geç bir tarihte yapılmış olup, Asur etkileri göstermektedir. Sakçagözü Sarayı’nın girişinde bulunan kabartmalarda da Asur ve Arami sanatının etkisi çok kuvvetli olup MÖ 8. yüzyılın sonlarına tarihlenmektedir. Malatya, Sakçagözü, Kargamış kabartmalarında başı üzerinde kanatlı güneş kursu olan güneş tanrısı ile tanrı şapkasının tepesinde hilal bulunan kanatlı ay tanrısı betimlemeleri, bu devirde de güneş ve ay tanrıları kültünün hâlâ sürdüğünü gösteriyor. Geç Hititlere has özellikler Asur etkisine giren Geç Hititler sanatının son evresinde iki yenilik görülüyor: Bu dönemin özgün mimarlık örneği olan “hilani” denilen girişi sütunlu, dikdörtgen plânlı yapılar ile kabartmalı ve üzerinde 700 BC) and artworks from principalities such as Malatya, Carchemish, Sakçagözü, Zincirli; the Assyrian-influenced King Mutallu statue and the relief of the horned Phrygian goddess Kubaba holding a pomegranate in her hand, and the Phrygian Reliefs (1200-700 BC) found near Ankara. In this context, three major ancient settlements come to the fore: Carchemish, Arslantepe and Sakçagözü. Of course, there are also subtitles within these primary chapters such as: Traces of Life, the Illuyanka Legend, the Long Wall, the Messengers’ Wall, the Epic of Gilgamesh, the Water Gate, the Ceremonial Procession and Yariri’s Speech... On the other hand, the Hieroglyphic Tablets and the Hittite Chariots are subsumed under the general title of “Changing Technologies”. Also, the prominent ones among these treasures are highlighted: the Mother Goddess Kubaba, Libation, Mythological Creatures and Hunting Scenes... Arslantepe Reliefs (1200-700 BC) The reliefs and two lion statues adorning the gate of the Arslantepe settlement near Malatya is a group of artworks which feature the traditional Hittite characteristics. It depicts a scene where Sulumeli, the King of the Meliddu (Malatya), offers drinks to the gods and goddesses. The big king statue (King Mutallu) found in front of the Arslantepe city gate during the excavations was most probably made at a later date than the Sulumeli reliefs and reflects Assyrian influence. TANRIÇA KUBABA GODDESS KUBABA MÖ 850-750 yıllarına tarihlenen bazalt kabartma parçası 82 cm yüksekliğindedir. Tanrıça sağ elinde bir nar, kayıp olan sol elinde ise aynaya benzer bir obje tutmaktadır. Başlığının ön tarafında görünen boynuz, tanrıları betimleyen bir simge. Hitit İmparatorluk Dönemi’nin tanrıçası Hepat, Güneydoğu Anadolu’nun Hitit kültürünün yanısıra ana tanrıça kültünün de sürekliliğini sağlayan Geç Hitit krallıkları döneminde Kubaba adını almıştı. Geç Hitit kitabelerinde ku-ba-ba ve ku-pa-pa gibi adlarla anılan tanrıça, Frig ve Lidya’da Kybele şeklinde yaşatılmıştır. Kargamış Krallığı’nın Hitit İmparatorluk vasallığı altında bulunduğu dönemde krallığın ana tanrıçası olan Kubaba, buradan diğer şehirlere de yayılmış ve tüm Anadolu’da saygı görmüştür. The 82 cm high basalt relief fragment dated circa 850-750 BC shows the Goddess Kubaba holding a pomegranate in her right hand, while she seems to be holding an object similar to a mirror in her actually disappeared left hand. The horn adorning the front of her headdress is a symbol emblematic of gods. Hepat, a goddess of the Hittite Empire Period, received the name of Kubaba, during the era of the Late Hittite Kingdoms of south-eastern Anatolia, who ensured the continuity of the Anatolian cult of the mother goddess as well as of the Hittite culture. The same goddess, referred to under such names as ku-pa-pa-a, ku-ba-ba, ku-pa-pa in Hittite tablets, was called Kybebe in Ionia, Kybele in Phrygia and Lydia. Kubaba was also the mother goddess of the Carchemish Kingdom during the time when it was under Hittite vassalage. Her cult has spread to other cities and she was revered throughout the entire Anatolian lands. 12 KUMMUH KRALLIĞI ve KRAL MUTALLU MÖ 721-705 yıllarında hüküm süren II. Sargon (Şarru-kin), MÖ 717 yılında Kargamış’ı fethetti. MÖ 712 yılında da Melid Kralı Tarkunazi’yi yendi. Melid’i (Malatya) ve ona bağlı olan TilGarimmu (Gürün) ve Kammanu’yu bir Asur eyaleti haline getirdi fakat başkent Melid’i Kumaha (Kummuh-Adıyaman) Kralı Muvattali’ye (Mutallu) verdi. The influence of the Assyrian and Aramaic art is also quite obvious on the reliefs of the Sakçagözü Palace so that they must be dated to the late 8th century BC. The depictions of the sun god wearing a winged solar disc on his head and of the winged moon god wearing a headdress topped with a crescent on the Malatya, Sakçagözü and Carchemish reliefs, show that the sun and moon gods’ cult continued to exist at that period. Kargamış, Haberciler Duvarı Ortostatı’ndan bir başka örnek. Sağda sakallı ve kısa etekli insan figürü, ön ayakları üzerinde duran aslana kamayı saplarken, sol eliyle de aslanın kuyruğunu tutuyor. Solda ise boynuzlu, başlıklı ve sakallı bir tanrı figürü var. Sol eliyle aslanın arka ayağını tutarken, sağ elinde de balta taşıyor (üstte). Sakçagözü Ortostatı, Bazalt, Sakçagözü, Gaziantep, MÖ 1200-700. Kanatlı güneş kursu altında, karşılıklı duran tanrısal iki figür ve palmiye ağacı yer alıyor. Bukleli saçlı, sakallı figürler, bir bacaklarını açıkta bırakan elbiseler giymiş. Duruşlarından hayat ağacını kutsadıkları düşünülüyor (altta). Another example from the Messengers’ Wall Orthostat of Carchemish. On the right, a bearded human figure in short skirt is seen thrusting with his right hand a dagger into the lion standing on its front feet; he is holding the lion’s tail in his left hand. On the left, a bearded and horned god figure wearing a headgear holds the lion’s hind legs with his left hand, while he carries a hatchet in his right hand (above). Sakçagözü Orthostat, Basalt, Sakçagözü, Gaziantep, 1200-700 BC. Two divine figures facing each other and a palm tree are seen under a winged sun disk. The curly-haired, bearded figures are dressed in clothes leaving one leg in the open. Their posture suggests that they are blessing the tree of life (below). KUMMUH KINGDOM and THE KING MUTALLU Sargon II (Sharru-kinu) who reigned in the years 721-705 BC conquered Carchemish in the year 717 BC. He also defeated the Melid King Tarkunazi in 712 BC. He converted Melid (Malatya) and the affiliated Til-Garimmu (Gürün) and Kammanu into an Assyrian province. But he offered the capital city Melid to the King of Kumaha (Kummuh-Adıyaman), King Muvattali (Mutallu). 13 yazıların yer aldığı mezar stelleri. Geç Hititler Dönemi’nde mimari ile heykel birlikte uygulanmış, sur duvarlarındaki kapılar, saray cepheleri kabartmalı taş bloklarla (ortostad) kaplanmış. Bir süre sonra heykeltıraşlık, mimari için yapılır hale gelmiş. Oymacılık ise bu uygarlıklarda öne çıkan bir diğer zanaat. Hiyeroglifler Geç Hitit şehir krallıkları kültürünün ortak bir karakteri de Hitit hiyeroglif yazısı. Anadolu’da Hitit öncesi halklardan olan Luvi (Hititçe’de “Işık İnsanı”), Hurri kültürlerinin kullandıkları hiyeroglif yazı, çivi yazısını geride bırakan Geç Hititlerce de kullanılmış. 1946’da H.Th. BOSSERT ve Halet ÇAMBEL tarafından keşfedilen Karatepe’de bulunan bir yazıt ise Luvice’nin çözülmesine olanak sağlamıştı. Artık Hitit çivi yazısının kullanılmadığı bu geç dönem kabartmalarında Hitit hiyerogliflerinin yer aldığı görülüyor. Müzede bu olguyu, Kargamış kabartmalarının yanısıra sergilenen Andaval kabartmasında, Sultanhanı - Kayseri ve Köylütolu stellerinde de görmek mümkün. Üzerinde Hitit Hiyeroglif yazılarının yer aldığı Sultanhanı Anıtı. Taş, Sultanhanı, Kayseri MÖ 8. yy (üstte). Müzenin Taş Eserler Salonu’ndan görüntüler (altta). The Sultanhanı Monument, featuring Hittite hieroglyphic inscriptions. Stone, Sultanhanı, Kayseri 8th century BC (above). Views from the Museum’s Stone Artefacts Hall (below). 14 Late Hittite Characteristic Features; In the last phase of the Neo-Hittite art, apparently under Assyrian influence, we notice two innovations: rectangular palace buildings with pillared portico in the typical architectural style of the period called “hilani”, and tomb steles adorned with reliefs and inscriptions. In the Late Hittite Period, architecture and sculpture were intertwined. The mural gates and the palace façades were covered with embossed stone blocks called “orthostats”. After a while, sculpture was practiced only for architectural purposes. Carving was yet another distinct craft of these civilizations. Hieroglyphics; Another common characteristic of the Late Hittite city-kingdoms’ culture was the Hittite hieroglyphic writing. The Late Hittites, who had left behind their initial cuneiform writing, practiced hieroglyphic writing originally used by the Pre-Hittite inhabitants of Anatolia, such as the Luwian (in Hittite “Light Man”), and Hurrian cultures. An inscription discovered in 1946 in Karatepe by H. Th. BOSSERT and Halet ÇAMBEL allowed the deciphering of the Luwian language. The reliefs made during that late period where cuneiform writing had been abandoned, feature Hittite hieroglyphics. The hieroglyphics seen on the Carchemish reliefs, as well as on the Andaval relief and the Sultanhanı-Kayseri and Köylütolu tomb steles exhibited at the museum all attest to this fact. göklerin hakimi, ölümsüzlük sembolü, hükmedici, dinamik, savaşçı... roma askerinin vazgeçilmez sembolü: Samsun Arkeoloji Müzesi Arşivi & Shutterstock arkeolog orhan alper şirin ile arkeolog mustafa kolağasıoğlu, samsun arkeoloji müzesi’nde sergilenen iki kartal figüründen yola çıkarak, roma askerlerinin yaşamını, anadolu’daki varlıklarını ve kartal sembolünün önemini anlatıyor. “roma dönemi’nde lejyon kartalının önemi ve iki bronz kartal sembolü” adlı değerlendirmeyi, gene onların kaleminden aktarıyoruz. artal, Atmacagiller familyasına üye olan Çaylak, Tuygun, Şahin, Akbaba gibi çok geniş bir yelpazeye dağılan yırtıcı kuşların en kuvvetlisi ve en büyük olanıdır. Oldukça keskin gözlere sahip olan kartal, yuvasını dağlarda sarp kayalıklarda yapar. Yaklaşık yüz kilogram ağırlığı da kaldırabilir. İşte kartalın bu ihtişamı, kuvveti, hür ve egemen yaşayışı tarih öncesinden beri insanları etkisi altına almıştır. Böylelikle insanların, kartalı tanrıların simgesi, halkın dini sembolü olarak kullanmalarında etken olmuştur. Günümüzde Almanya, Avusturya, Güney Sudan gibi birçok ülkenin armasında kartal var. İstanbul’un “Kartal” ilçesindeki gibi yer adı olarak veya ABD’nin Utah Eyaleti’ndeki Kartal Dağı adı gibi hayatımızın farklı alanlarında kendine yer bulan kartal figürü ile güç ve irade sembolleştirilir. Çağlardan beri kullanılan sembol Zoolojik yapısından yola çıkılarak farklı anlamlar yüklenen kartal figürünün sembolleştirilmeye başlanması MÖ 4. binin ortalarına dek uzanmaktadır. Geç Kalkolitik Çağ’dan, Tunç Çağları’na geçiş evresinde özellikle yerleşik düzenin yayılması ve madencilikteki gelişmelerin etkisiyle belirmeye başlayan kartal sembolleri genellikle dini anlamlar taşımaktaydı. Sonuçta dinsel içerik, güç ve hükmetmek gibi amaç ve anlamlarla kartal sembolünün kullanımı çok çeşitli formlara, yapılara ve 16 The sovereign of the skies, the symbol of immortality, governing, dynamic, warrior... the irrevocable symbol of the Roman soldier: EAGLE Setting out from two eagle figures exhibited at Samsun Archaeology Museum, Archaeologist Orhan Alper Şirin and Archaeologist Mustafa Kolağasıoğlu tell us the lives of Roman soldiers, their existence in Anatolia and the importance of the eagle figure. en önemlisi de kültürlerin mitlerine yansıyarak inanış ve kabul gördü. Yunanca “Kutsal Yazıt” anlamına gelen günümüzde şematik bir alfabe olarak tanımlanmakta olan Mısır hiyerogliflerindeki “A” harfinin karşılığı olan figürün kartal olarak işlenmesi de hayatın başlangıcının kartalla özdeşleştirildiğini gösterir. Sembolik açıdan bakıldığında, Di(v) kökünden türeyen Aetos Dios-Dies, yani Zeus’un Kartalı. Yunan mitolojisinde göklerin tanrısı Zeus’un atribülerinden biri olan kartalın gittiği yöne ve ulaştığı yere dahi kehanetler düzenlenirdi. Hesiodos’un aktardıklarına göre de kartalın görme yetisi ile Zeus bir tutulurdu. Ozan eserlerinde, tanrıdan bahsederken “engin bakışlı Zeus”, Zeus’un “her şeyi gören gözü” tanımlamalarını yaparak, tanrıların kralı ile kartalın ortak özellikte olduğunu ortaya koymakta. Roma mitolojisinde de sıkça karşılaşılan kartal, Roma Pantheonu’nun en eski, en büyük tanrısı Dies-Piter’den türemiş olan Jüpiter’in de atribülerinden biridir. Yunan dininin etkisiyle sonradan Zeus’la bir tutulan Jüpiter’in olduğu gibi kartalın da göklerin hakimi olduğu ve ölümsüzlüğü vurgulanmıştır. Ayrıca, bugün Altaylılarda görülen büyük Ülgen tanrının yedi oğlundan birinin adının da Karakuş (Kartal) olması tanrı ile kartal arasındaki ilişkiyi sergiler. Romalılar ve Kartal Birçok kültürde olduğu gibi Roma halkı tarafından da kutsal sayılan kartal, MÖ 104 yılından itibaren lejyon sancaklarında standart hale gelmişti. Bu yenilik MÖ 107 yılında, yüzyıllar boyunca imparatorluğa büyük üstünlük sağlayacak Roma lejyon sistemini geliştiren Roma Generali Gaius Marius’un tanrı ile eş tutulan kartalın dinsel olgusundan zekice yararlanmasıyla gerçekleşmişti. MÖ 104 yılından itibaren kartalla özdeşleştirilen lejyonlar Roma vatandaşı olan askerlerden oluşmaktaydı. MÖ 70’li yıllara dek İtalya’nın tüm kentlerine verilen vatandaşlık hakkı, Roma lejyoneri olma ayrıcalığını İtalya ile sınırlandırmıştı. Ancak MS 6 yılında meydana gelen Pannonia isyanı ve MS 9 yılındaki Verus felaketi sonrasında bu sınırlamanın ihlal edildiği görülür. Roma lejyonlarına asker alınmada gözetilen vatandaşlık koşulu, en azından Augustus’tan itibaren kağıt üzerinde kalmıştır. Lejyonların Roma vatandaşı kısıtlamasının zamanla önemini yitirmesi, lejyon kartalının sembolleştirilerek imparatorluğun en geniş sınırlarına kadar yayılmasında etkili oldu. Yayılan kartal sembolünü lejyon sancaklarında Aquila (kartal) kelimesinden türeyen Aquiliferler (subaylar) taşırdı. Bir lejyon için en büyük utanç ise kartal sancağının kaybedilmesiydi ve bu durumda lejyon, en Again we relay their evaluation on “The importance of the legion eagle in the Roman Period and the two bronze eagle symbols”. Eagle is the strongest and the largest member of the accipitridae family; birds of prey of a very wide spectrum with members such as Hawk, Circus Cyanues, Falcon, Vulture etc. Eagles have remarkably sharp eyesight and they make their nests at the mountains on steep rocks. They can lift weights up to 100 kilos. And this magnificence, strength, free and dominant way of living has influenced the human as of prehistoric ages. Thus, these have been effective on man in using eagle to symbolise God and the religion of the people. Today, so many countries, such as Germany, Austria and South Sudan etc. have the eagle figure in their coat of arms. Eagle figure that symbolises power and will finds place in different fields of our lives; as a name of a place like the district of Istanbul “Kartal” or the Eagle Mountain in the Utah State of USA. The symbol that has been used for ages Setting off from its zoological construction and bearing different meanings to its figure, symbolising eagle goes back to the mid 4.000 BC. Use of eagle figure that started especially at the transition stage from late chalcolithic period to Bronze Age, particularly at the expansion stage of permanent settlement and with the effect of the developments in mining in general carried religious meanings. As a result, use of the eagle symbol with the meaning and aiming at religious content, power and sovereignty was reflected in many different forms, constructions and most of all in the myths of cultures that led to belief and acceptance. In the Egyptian hieroglyph the letter “a” means “Sacred Script” in Greek and is described as a schematic alphabet today that commences with an eagle figure referring to us that origination of life is identified with the eagle figure. When regarded from a symbolic angle, Aetos Dios-Dies, derived from the Di (v) root, in other words the Eagle of Zeus. In Greek mythology divinations were organised even to the direction and the destination of the eagle as being one of the characteristics of Zeus, the god of skies. According to what Hesiodos told Zeus was held at the same level with the Eagle’s ability to see. Poets in their poems defined god as “Zeus with boundless vision”, and also with Samsun Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen I ve II nolu kartal sembolleri. Eagle symbols I and II displayed at Samsun Archaeology Museum. 17 KAYNAKÇA CAPTIONS Sol sayfa: Samsun Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen II nolu Kartal. Sağ sayfa: Samsun Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen I nolu Kartal ve epigramından ayrıntı (sağ altta). Left page: Eagle number II on exhibit at Samsun Archaeological Museum Right page: Eagle number I on exhibit at Samsun Archaeological Museum and detail from its epigram (below right). büyük ceza olan dağılma cezası alırdı. Lejyonlar için kartal, Roma ordusunun onurunu, sadakatini ve gücünü niteleyen bir forma sahipti. Buna en güzel örnek, Roma Genarali Gaius Julius Caesar’ın, Britanya’nın MÖ 55 yılındaki ilk işgali sırasında yaşanır. Olay şöyle geçer: “…Askerlerimiz suyun derin olmasından korku yaşarlarken onuncu lejyon sancaktarı (aquiliferi) yapacaklarına uğur getirmesi için tanrılara dua etti ve bağırarak şöyle dedi: “Askerler! Eğer sancağınızı (kartal sembolünüzü) düşmana bırakmak istemiyorsanız atlayın. Ben en azından cumhuriyetime ve komutanıma karşı görevimi yapacağım!” Bunları söyledikten sonra atladı ve sancağı düşmana götürmeye başladı. İşte bu sırada askerlerimiz şerefsizlik olmaması için hep birlikte gemilerden atlamaya başladılar. Diğer gemilerdeki askerler de olanları görerek düşmana saldırmaya başladılar...” Samsun Müzesi’nde Kartal Sembolleri Samsun Müze Müdürlüğü’nde bulunan, “I ve II nolu kartal sembolleri” olarak adlandırılan eserler de Roma lejyonlarının bölgemizdeki konumuna ışık tutuyor. I nolu kartal sembolü; Samsun civarında bulunmuş ve 2011 yılında müzemize kazandırılmıştı. 18 definitions as the “eye of Zeus that sees everything” thus, stating that the king of the Gods and eagles have common characteristics. Eagle, which is frequently seen in the Roman Mythology, is one of the characteristics of Jupiter that is derived from Dies-Piter: the oldest and the greatest God of the Roman Pantheon. With the effect of the Greek religion Jupiter afterwards is supposed to be at the same level with Zeus as the eagle’s sovereignty of skies and immortality is emphasised. Besides, today we see that one of the sons of the great Ülgen (the lord of the skies) of the Altaics is called Blackbird (Eagle) which displays the relation between eagle and god. Romans and the Eagle Eagles were assumed to be sacred by the people of Rome, like most other cultures and became a standard figure in the legion flags as of 104 BC. This novelty was realised by the clever use of the religious facts by the Roman General Gaius Marius who was supposed to be equal to God and who, by developing Roman Legionary System in 107 BC, procured a great superiority to the empire for ages. The legionaries who had been identified with eagles as of 1045 BC were soldiers of Roman subject. Until the 70’s BC the right given to everybody living in any city in Italy to become a Roman subject and the privilege to become a Roman legionary, was limited with Italy only. But after the Pannonia uprise in 6 AD and the Verus disaster in 9 AD this limitation was broken. The condition of being a citizen to become a Roman Legionnaire remained only on paper at least as of Augustus. The condition of being a Roman citizen to become a member of the legion lost importance by time was effective for the eagle of the legion been symbolised and spread out to the widest boundaries of the empire. The widespread eagle symbol on the legion flags were carried by officers who were called “Aquilifers” derived from the word Aquila (eagle). The greatest shame of a legion was to lose this eagle flag and in such cases the legions were punished with the highest penalty: to be dismissed. For the legions the eagle represented the pride of the Roman army, its fidelity and power. The best sample for this is what happened during the first invasion of Britain in 55 BC by the Roman General Gaius Julius Caesar. This is what happened: • Erhat 2008: ERHAT Azra, “Mitoloji Sözlüğü”, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2008, s.163. • Gaius Julius: GAİUS Julius Caesar, Gallia Savaşı, Çev:Furkan Akdemir/ Haz: Yiğit Değer Bengi, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2006, 4 – XXV. • Hakman 2013: HAKMAN Meral, “Bir Anadolu Tanrısı Olarak Zeus’un Tabiat İle İlişkisi Üzerine Bir Gözlem”, Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, [http://www.actaturcica.com], S:1, (2013), s.1-18. • İndirkaş 2007: İNDİRKAŞ Zühre, “Türk Mitosları ve Anadolu Efsanelerinin İzsürümü”, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2007, s.45. • Karaosmanoğlu 2005: KARAOSMANOĞLU Mehmet, “Mitoloji ve Ege’nin Tanrıları” Eser Ofset Matbaacılık, Erzurum, 2005, s.24. • Kaya 2005 a: KAYA Mehmet Ali, “Roma Lejyonerleri ve Anadolu”, A.Ü. Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt/XXIV, S:37, 2005, s.87-98. • Kaya 2005 b: KAYA Mehmet Ali, “Anadolu’da Roma Eyaletleri: Sınırlar ve Roma Yönetimi”, A.Ü. Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt/XXIV, S:38, 2005, s.11-30. • Kaya 2003: KAYA Mehmet Ali, “Anadolu’daki Roma Garnizonları”, A.Ü. Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt/XVIII, S:2, 2003, s.83-94. • Kayaoğlu – Çetinoğlu 2013: KAYAOĞLU M. Naci - ÇETİNOĞLU Ayşe, “Mısır Hiyerogliflerini Çözüme Götüren Dilbilim Anahtarları”, Karadeniz Dergisi, Sage Yayıncılık Ankara, S:17 (2013) s.39-51. • Oktan 2008: OKTAN Mehmet, “Roma Cumhuriyet Dönemi’nde Pontos’ta Yapılan Düzenlemeler”, Anadolu /Anatolia Dergisi, [http:// dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/14/1650/17634.pdf ], S:34, 2008, s.47-75. • Uzunoğlu: UZUNOĞLU Hüseyin, “Anadolu’da Roma Lejyonları”, [https://www.academia. edu/1153798/Anadoluda_Roma_ Lejyonar%C4%B1], s.93-127. • Yıldırım 2013: YILDIRIM Ercüment, “Roma İmparatorluğu’nun Doğu Sınırını Korumak İçin Fırat Nehri Boyunca Kurulan Lejyonlar”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Eskişehir, 2013, S:4, s.167182. • [http://en.wikipedia.org/wiki/ List_of_Roman_legions] Bronz döküm olan kartal sembolünün yüksekliği 7,9 cm, genişliği 2,9 cm. Dışa taşkın ayaklar üzerinde yükselen köşeli kaide, üst kısımda piramidal forma kavuşarak megaron yapısını yansıtıyor. Alınlık üzerinde ise oğlak başı ve üstüne tünemiş halde başı dik olarak betimlenmiş kartal sembolü yer alıyor. II nolu kartal sembolü de 2014 yılında satın alma yoluyla Samsun Müze Müdürlüğü’ne kazandırıldı. Envanter çalışmaları devam eden eserin buluntu yeri belli değil. Yüksekliği 6,4 cm., taban genişliği 2,6 cm.’dir. I nolu eser gibi bronz döküm olan kartal sembolü, çan şekilli kaide üzerinde, kanatları yarı açık ve ayakta durur şekilde betimlenmiş. Kartalın, üstüne konmuş olduğu içi boş kaide, metal ya da ahşap bir sırık üzerine yerleştirilerek sembol, topuz başı olarak kullanım görmüştür. I nolu kartal sembolünün alınlık kaidesinde “XXX” epigramı var. Buradaki epigram, lejyonun numarasını ifade eder. Lejyon numaraları, İmparator Augustus tarafından I’den itibaren numaralandırmaya başlanmıştı. Ancak aynı zamanda seleflerinden de bazı numaraların miras alındığı bilinir. Genel olarak her imparator kendi kurduğu lejyonları I’den başlayarak numaralandırmakla birlikte bu gelenek sürekli olarak uygulanmamıştır. Bazı durumlarda eski numaralar korunmuş bazı durumlarda ise bu numaralar (örneğin, Leg XVII, XVIII ve XIX) hiçbir zaman kullanılmamıştır. Bu nedenle ortaya çıkan karmaşık durumu engelleyebilmek ve aynı numarayı taşıyan lejyonları birbirinden ayırt edebilmek için unvanları bilmek önemlidir. “XXX” epigramı bize lejyon numarasının Roma rakamıyla “30” olarak yazıldığını gösterir. Lejyona ait 30 numarası, bizi aynı numarayı kullanan ancak farklı unvanlara sahip iki lejyona götürür. Bunlardan ilki, Geç Cumhuriyet lejyonlarından Gaius Julius Caesar tarafından MÖ 49 yılında İber Yarımadası’nda kurulmuş denizci lejyon “Leg XXX Classica”dır. İkincisi ise Erken İmparatorluk lejyonlarından Marcus Ulpius Nerva Traianus tarafından 105 yılında kurulan “Leg XXX Ulpia Victrix”tir. Trajan’ın “muzaffer 30.su” olarak anılan lejyonun ana üssü Xanten (Almanya)’dir. Bu iki “30” numaralı lejyon içerisinde, I nolu kartal sembolünde yer alan oğlak figürü “Leg XXX Ulpia Victrix”in, mitolojik betimiyle kullanılan oğlak arması ile aynıdır. Oğlak başı üzerinde de tüneyen kartal yer almaktadır ki bu, lejyon tarafından bölgedeki hakimiyetinin sağlandığını gösterir. Böylelikle I nolu kartal sembolünün “Leg XXX Ulpia Victrix”e “... While our soldiers were scared from the depth of the water the flag bearer (aquiliferi) of the tenth legion prayed to the gods for good luck and loudly said: “Soldiers! If you do not want to leave your flag (your eagle symbol) to the enemy then jump. I shall at least fulfil my obligations to my republic and to my commander!” Saying these he jumped and started to take the flag towards the enemy. Just at this moment all soldiers started to jump from the vessels so as to save their honours. Seeing them jumping the other soldiers from other vessels started to jump out to strike the enemy...” Eagle Symbols in the Samsun Museum “The eagle symbols marked as No. 1 and 2”, in the Management of Samsun Museum, reflect the situations of the Roman legions in our district. Eagle symbol no.1 was found close by Samsun and became an object of the museum. This eagle symbol with 7.9 cm height and 2.9 cm width is bronze casted. The cornered base with the feet overflowing reaches to a pyramidal form and reflects its megaron construction. On the pediment there is a Capricorn head and on it there is the eagle symbol perched with his head in the air. And the eagle symbol no.2 became a property of the Samsun Museum Management in 2014 by way of purchasing. The inventory works still in progress. The place that it was found is still not clear. The height is 6.4 cm and the base width is 2.6 cm. The eagle symbol is made from cast bronze as the no. 1 piece, standing on a bell shaped base, wings half open and as if on foot. The hollow base on which the eagle stands had been used as a mace head after being placed on a metal or wooden pole. On the frontal base of the eagle symbol no. 1 there is an epigram, “XXX”. The epigram here refers to the number of the legion. Legions were numbered by the Emperor Augustus starting from 1. But at the same time some numbers were taken from predecessors as inheritance. Although every emperor numbered his legions generally starting from 1 this was not a must to be followed. In some cases the old numbers were preserved and in some other cases these numbers (for 19 ithaf edilmiş olduğu kesinlik kazanır. Lejyonun terhis tarihi ise 5. yy.’dır. Anadolu’da dört lejyon... I nolu kartal sembolünün Roma lejyonlarıyla ilişkilendirilmesi kapsamında, Anadolu ve özellikle Bithynia-Pontos Eyaleti’ndeki Roma askeri konuşlanmasına değinmek doğru olacaktır. İmparatorluk Dönemi’nde Roma lejyonları, Britanya’dan Mısır’a kadar sınır boylarında mevzilenmişlerdir. Bu kapsamda Euphrates (Fırat) Irmağı boyunca imparatorluğun doğu sınırlarını korumakla görevli iki tanesi Galatia-Cappadocia Eyaletleri’ndeki Leg XII Fulminata (Melitene/Malatya) ve Leg XV Apollinaris (Satala/Gümüşhane)’dir. Diğeri, Syria Eyaleti sınırlarındaki Leg IV Scythica (Zeugma)’dır. Son olarak da 2. yüzyıla kadar Satala’da bulunduktan sonra Hadrianus Dönemi’nde Samosata (Adıyaman)’ya kaydırılan Leg XVI Flavia Firma’dır. Böylelikle dört adet kalıcı lejyon ve bu lejyonların konaklaması için dört adet karargahın inşa edilmiş olduğunu bilmekteyiz. MÖ 74 yılında kurulan ve en fazla askeri birlik görülen eyaletlerden biri de Bithynia-Pontos Eyaletiydi. Roma Genarali Pompeius, MÖ 64-63 yılında Pontos Krallığı’nı ortadan kaldırarak bu krallığın sınırları içerisinde on bir kent kurdu. Böylece Pontos Krallığı’nın büyük bir kesimi mevcut Bithynia Eyaleti’ne eklenerek Bithynia-Pontos Eyaleti kurulmuş oldu. VI. Mitridates ile yapılan savaşlar sonrasında da sahip olduğu önemli yetkilerle Pompeius, MÖ 63 yılı sonlarında Amisos’a gelerek kışı burada geçirdi. Yapılan düzenlemelerle, savaştan oldukça zarar gören Amisos ve Sinope kentleri Pompeius tarafından da korunarak vergiden muaf tutuldu. Roma Cumhuriyet Dönemi boyunca Roma senatosu tarafından atanan valilerce yönetilen Bithynia-Pontos Eyaleti, Traianus tarafından, bozulan ekonomiyi düzeltmek gerekçesiyle 110 yılında senatodan alınarak imparator eyaleti yapıldı. Daha sonra Antininus Pius Dönemi’nde tekrar senatoya bırakılan Bithynia-Pontos Eyaleti, Marcus Aurelius’tan itibaren imparatorların atadığı valilerce yönetildi. Bithynia-Pontos Eyaleti’nden lejyonlara asker kaydedildiğini ise yazıtlardan, ilgili mezar taşlarından ve asker kayıtlarından öğrenmekteyiz. Genel olarak, karargahı Mısır’da olan Leg XXII Deiotariana’ya Nikaia (İznik) ve Amaseia (Amasya)’dan birer kişi, Laodikeia’dan (Ladik) iki kişi kaydedilmişti. Yine karargahı Anadolu’da, Antiokheia (Yalvaç) civarı olması gereken Leg VII Claudia’ya Phazemon (Merzifon)’dan bir kişi kayıtlı. Leg VI Ferrata ile Leg III Galliea’nın terhis edilen yaşlı ve güçsüz olan askerleri yerine Anadolu’dan askerler kaydedilmiş ve bunlardan biri Amaseia’dandı. 20 example Leg XVII, XVIII and XIX) were never used. In order to stop confusion it is also important to know the titles to separate the legions with the same numbers. The epigram “XXX” shows us that the number of the legion, 30, has been written with Roman characters. Number 30 that belongs to a legion carries us to two legions that use the same number but having different titles. The first of these is the Late Republican Marine Legion that was established by Gaius Julius Caesar in 49 BC in the Iberian Peninsula: “Leg XXX Classica”. And the second is an early Emperor Legion established by Marcus Ulpius Nerva Traianus in 105: “Leg XXX Ulpia Victrix”. The legion that is remembered as Trajan’s “victorious 30” was from the main base in Xanten (Germany). Between these 2, in “30” legions the Capricorn figure that takes place in the no.1 eagle symbol is identical with the Capricorn figure used with the mythological description of “Leg XXX Ulpia Victrix”. Over the Capricorn head there perches the eagle that refers to the sovereignty of the legion in the region. Thus, the dedication of eagle symbol no.1 to “Leg XXX Ulpia Victrix” reaches to certainty. The legion was discharged in 5th century. Four Legions in Anatolia... Within the concept of association the eagle figure no.1 with Roman legions it would be necessary to mention the deployment of Roman soldiers in Anatolia, especially in Bithynia et Pontus State. The Roman legions, in the emperorship Period, were deployed alongside the border line, from Britain to Egypt. In this scope two of them deployed to protect the eastern borders of the Empire, alongside the River Euphrates were Leg XII Fulminata at GalatiaCappadocia State (Melitene/ Malatya) and Leg XV Apollinaris (Satala/Gümüşhane). Another one is the Leg IV Scythica (Zeugma) at the border of the Syrian State. And the last one is the Leg XVI Flavia Firma that was moved to Samosata (Adıyaman) in the period of Hadrianus after staying in Satala until 2nd century. Thus we now know that there were four permanent legions and four headquarters were built for the accommodation of these legions. One of the states that house the most soldiers was Bithynia et Pontus-Pontus State which was established in 74 BC. The Roman General Pompeius abolished the Pontus Kingdom in 64-63 BC and set up 11 cities within the boundaries of this kingdom. Thus Bithynia et Pontus State was established by uniting a Major part the Pontus Kingdom with the existing Bithynia State. Pompeius, with the important authority he gained after the wars against Mitridates VI came to Amisos at the end of 63 BC and passed the winter there. With the arrangements made, the cities Sinop and Amisos that were heavily damaged by the war were held tax exempt under the protection of Pompeius. Throughout the Roman Republican period the Bithynia et Pontus State that was governed by the governors assigned by the Roman Senate was made the state of the empire in 110 by Traianus with an excuse to restore the impaired economy. Later, in Antininus Pius period the Bithynia et Pontus State again left to the senate and as from Marcus Aurelius it was governed by governors appointed by emperors. We learn from the scripts, re- Leg XII Fulminata’ya ve 75 yılında Satala’da olduğu bilinen Leg XVI Flavia Firma’nın yerini alan Leg XV Apollinaris’e de Neoclaudiopolis (Vezirköprü)’ten asker kayıtları yapılmıştı. Yukarıda özellikle Samsun ve çevresinde yer alan antik kentlerden lejyonlara kaydı gerçekleştirilmiş olanlar belirtilmeye çalışıldı. Bu kentler ve lejyonlar haricinde Anadolu’nun birçok yerinden askerlerin farklı lejyonlara kayıtlarının yapıldığı da bilinir. Ancak, Anadolu’da konuşlanmış lejyonlardan farklı olarak, birçok başka lejyon daha çeşitli sebeplerle (bir sefere giderken veya dönerken kışı geçirmek için vs.) Anadolu topraklarında bulunmuşlardı. Örneğin, “Leg V Macedonica” 63 yılında Paetus’un Armenia seferi sırasında Amaseia kentinde konaklamıştı. Savaşın ötesinde... Roma lejyonları teşkilatında sadece savaş için asker bulundurulmamış, askerler mühendislerle desteklenerek teknik bir yapıya da kavuşturulmuştu. Bu yönleriyle de askerler tarafından ihtiyaç duyulduğunda arazi şartlarına uygun yollar, köprüler, onarımlar gibi inşai çalışmalar gerçekleştirilirdi. Ayrıca lejyonlar güzergahları boyunca da çok sayıda mil taşı kullanarak sistematik bir şekilde yol alırdı. Bunlarla birlikte lejyonlar konuşlandığı ya da kısa süreli duraklamalarında bölge halkıyla iletişim içindeydi. Böylelikle hem silah, kıyafet, yiyecek vb. gibi ihtiyaçlarını karşılar, hem de bunların karşılığı olarak o bölgenin yollarını, köprülerini yaparak halka fayda sağlardı. I nolu kartal sembolünün, “Leg XXX Ulpia Victrix”e ithaf edilmesi; ancak ana lejyon üssünün Xanten olması, bizi şu sonuçlara götürür: Bunlardan ilki imparatorluğun siyasi, politik ve stratejik nedenlerle farklı bölgelerdeki lejyonların gerekli durumlarda yer değiştirebildikleridir. Lejyonların güzergahları üzerinde belirli yerlerde konakladıkları, bazı durumlarda seleflerinin numaralarını da alabildikleri ve ayrıca Anadolu’nun farklı bölgelerindeki yerel halkın da askere alındıkları düşünüldüğünde, Samsun bölgesi kentlerinin “Leg XXX Ulpia Victrix” ile veya Leg XXX lejyonerleriyle doğrudan ya da dolaylı olarak bir etkileşimde bulunulduğundan söz etmek yanlış olmayacaktır. Tünemiş ya da ayakta olmasının önemi Ayakta her an uçmaya hazır, başı dik, kanatları hakimiyetçiliğini vurgulayacak şekilde açık olarak betimlenen lejyon kartalı, lejyonlara ithaf edilen kartal sembollerinin genel olarak duruşunu etkiler. I nolu kartal sembolünün tünemiş olması o bölgede hakimiyetin sağlandığını, lejyonların savaştaki hükmediciliğini simgelerken, II nolu kartalın ayakta betimlenmesi bir nevi dinamikliği, harekete yani savaşa hazır olunduğunu yansıtır. Böylelikle bölge halkı tarafından farklı anlamlar yüklenerek çeşitli formlarda betimlenen kartal sembolleri, bazen genel olarak lejyonlara, bazen ise numara ve armalarıyla tek bir lejyona ithaf edilerek kullanılmışlardı. Sol sayfa: Roma Dönemi, Titus Kemeri’nden bir detay, Roma ordusunu betimliyor (sol üstte). Slovenya’da düzenlenen bir etkinlikte Roma ordusu askerlerinin taşıdığı kartal sembolü de görünüyor (Klemen Misic / Shutterstock.com) (sol altta) ve Malta’da düzenlenen bir başka etkinlikte Romalı asker canlandırması (McCarthy’s PhotoWorks / Shutterstock.com) (sağ altta). Sağ sayfa: Kartal sembolleri taşıyan Roma paralarından örnekler. Left page: Roman Period, a detail from the Arch of Titus Arch, describes the Roman army (left above). The eagle symbol that Roman army soldiers carry can also be seen at an event organised in Slovenia (Klemen Misic / Shutterstock .Com) (left below) and Roman soldier animation at another event organised in Malta (Mc Carthy’s Photoworks / Shutterstock.com) (right below). Right page: Samples of Roman coins with eagle symbols. lated tombstones and military records that soldiers were enrolled to legions in the Bithynia et Pontus State. In general, a person from Nicaea and a person from Amaseia and 2 from Laodikeia were enrolled to Leg XXII Deiotariana whose headquarters were in Egypt. Again a person from Phazemon (Merzifon) was enrolled to Leg VII Claudia with headquarters in Anatolia at Antiokheia (Yalvaç). New soldiers from Anatolia were enrolled to replace the old and weak soldiers discharged, to Leg VI Ferrata and Leg III Galliea; one of them was from Amaseia. Soldiers from Neoclaudiopolis (Vezirköprü) were enrolled to Leg. XII Fulminata and to Leg XV Apollinaris that replaced Leg XVI Flavia Firma which is known to be in Satala in the year 75. Above, especially those from the antique cities in and around Samsun who enrolled to legions have been stated. Apart from these cities and legions it is known that from so many places of Anatolia soldiers were enrolled to different legions. But, different from those legions settled in Anatolia so many other legions had stayed in Anatolia on different purposes (on the way to or coming back from a campaign etc). For example in 63 “Leg V Macedonica” stopped over in the city of Amaseia during the Armenia campaign of Paetus. Beyond wars... In the organisation of Roman Legions not only soldiers to fight were deployed, soldiers reached to a technical structure with the support of engineers. And with this technical education constructive works such as roads, bridges and reparations were made by soldiers in conformity with the existing conditions of land. Besides, the legions proceeded alongside the route in a systematic way by placing necessary number of milestones. However, the legions were in communication with local people whenever they paused for a while or stayed an overnight. Thus they were supplied weapons, clothing and food etc and in return repaired roads and bridges of the region for the benefit of the locals. Dedication of the eagle symbol no.1 to “Leg XXX Ulpia Victrix” and Xanten being the main base of the legion lead us to the following results: The first of them is the fact that the legions in different regions, depending on the diplomatic, political and strategic conditions could change their places. When taking into account the accommodation of the legions at certain points on their routes, taking the numbers of their forerunners at certain situations and also enrolling people from different regions to the army it would not be a mistake to talk about direct or indirect interaction of “Leg XXX Ulpia Victrix” with the legionaries of Leg XXX of the cities in and around Samsun. The Importance of Perching or Standing Up The eagle of legions described on foot, as if always ready to fly, with head at high, wings open as if to emphasise sovereignty have an effect on the general attitude of the eagle symbols dedicated to legions. While the eagle symbol no.1 has perched refer to the fact that sovereignty of the region has been attained and symbolises the dominance of the legions at war, the description of the eagle no.2 on foot symbolises a kind of dynamism, reflect the fact that the legion is always ready to fight. Thus the eagle symbols are displayed in various forms as being described as being dedicated in general to legions, sometimes to a single legion with a number or an arma. 21 KÜLTÜR KENTİNE YAKIŞAN YENİ YÜZÜYLE HATAY ARKEOLOJİ MÜZESİ HATAY ARCHAEOLOGY MUSEUM WITH ITS NEW LOOK THAT SUITS THE CULTURE CITY Hatay Archaeology Museum is the second among the world museums rich in mosaic collections and the third with its coin collection. This stately complex that is set on 32 thousand and 750 square meters of indoor area, now welcomes its visitors with its renovated face. 22 MÜZELER Museums Rasim Konyar & Özgür Açıkbaş hatay arkeoloji müzesi, dünya müzeleri arasında zengin mozaik koleksiyonuyla ikinci, para koleksiyonuyla üçüncü sırada. 32 bin 750 metrekare kapalı alana kurulu bu görkemli kompleks, şimdi yenilenen yüzüyle ziyaretçilerini ağırlıyor. atay bir kültür kenti, medeniyetler beşiği... MÖ 40 binli yıllara uzanan tarihi, dört büyük dinin cemaatine ev sahipliği yapmış ve yapmaya da devam eden toprakları, yan yana duran kiliseleri, camileri, farklı dillerde konuşup omuz omuza yürüyen insanıyla burası bambaşka bir yer... Türkiye’nin en hoşgörülü, en gelişmiş, en uygar kentlerinden biri... Tarihi, kültürü, mimarisi ve mutfağıyla da çok zengin. Hatay’ın zenginliklerinden belki de en önemlisi; zengin kültür mirası eserlerini bir arada tutan ve ziyaretçilerine sunan, Türkiye’nin en değerli müzelerinden biri olan Hatay Arkeoloji Müzesi. Kentin ilk çağlardan itibaren çeşitli kültürlere tanıklık eden yapısını tanıtan, araştıran, yorumlayan ve izlenmeye açan, yeni müzecilik anlayışının tüm gerekliliklerini kapsayan bir kültür Hatay is a city of cultures, a cradle of civilizations... It is a completely different place with its history leaning back to 40 thousand years BC, its soil that hosted and still hosting the people of the four major religions, with its churches and mosques standing next to one another and its people talking different languages but walking shoulder to shoulder... One of the most tolerant, most developed and most civilized cities of Turkey... And also very rich with its history, architecture and cuisine. Maybe the most important opulence of Hatay is: The Archaeology Museum, one of the most valuable museums of Turkey housing together and exhibiting the articles of the rich cultural heritage to its visitors. Hatay Archaeology Museum, operating as an institute of culture that involves all the necessities of modern museology, is the biggest archaeology museum of Turkey with its 32 thousand 750 square metres of indoor area; 11 thousand square metres of halls with exhibition capacity that introduces, researches, interprets and opens the texture of the city for monitoring that has been witnessing various cultures as of the early ages. Besides, this museum is also privileged for having one of the distinguished mosaic collections of the world and displaying all the richness of Hatay under a single roof. The museum has traces from all the civilisations that have once lived on this soil and also plays the role of a time machine. Carries particles from every civilisation; from the Roman Empire Period to Assyrians, from the Ottoman Empire to Persians. Müzedeki mağara biçimlendirmesi (sol sayfa) ve mozaik sergilemelerinden örnekler. Cave figuration in the museum (left page) and samples from mosaic presentments. 23 kurumu olarak işleyen Hatay Arkeoloji Müzesi, 32 bin 750 metrekare kapalı alanı ve 11 bin metrekarelik sergileme mekânı ile Türkiye’nin en büyük arkeoloji müzesi konumunda. Ayrıca dünyanın sayılı mozaik koleksiyonlarından birine sahip olan bu müze, Hatay’ın kültür varlıkları bakımından sahip olduğu tüm zenginliği, aynı çatı altında gözler önüne sunabildiği için de ayrıcalıklı. Bu topraklar üstünde yaşamış tüm uygarlıklardan izler taşıyan müze, kentte adeta bir zaman makinesi işlevi de görüyor. Roma İmparatorluğu Dönemi’nden Asurlara, Osmanlı İmparatorluğu’ndan Perslere bu topraklarda iz bırakmış her uygarlıktan parçalar taşıyor. Müzeden görüntüler ve Geç Tunç Çağı’na ait Pişmiş Toprak Testi (sağda). Scenes from the Museum and cooked earthenware pitcher from the Late Bronze Age (right). 24 Dünyanın ikinci büyük mozaik koleksiyonu Roma ve Bizans İmparatorluğu Dönemleri’nde evlerin, hamamların saray odalarının tabanlarını ve duvarlarını süsleyen mozaiklerde çeşitli konular işlenirdi. Hristiyanlığın kabul edildiği döneme kadar yapılan mozaiklerde mitolojik kahramanlar, efsaneler, tanrılar, tanrıçalar ve kahramanların başlarından geçen olaylar sahnelenirdi. Bu mozaiklerin çoğunda Zeus, Tethys Okeanos, Apollon, Psykhe, Eros, Satyros, Aphrodite, Baccus gibi bilinen mitoloji kahramanlarının başlarından geçen olaylar konu edilirdi. Sudaki yansımasına âşık olan Narkisos’un, kendisine âşık Apollon’dan kaçan peri kızı Daphne’nin, güçlü ve gözü pek Herkül gibi birçok efsanevi The second biggest mosaic collection of the world Various subjects were processed on the walls, floors of the palace rooms, baths and houses in the Roman and Byzantine Empire Periods. In the mosaics that were made until Christianity was accepted, events that mythological heroes, legends, gods, goddesses and heroes met were imprinted. In most of those mosaics events that happened to the widely known heroes of mythology such as Zeus, Apollo, Psyche, Eros, Satyros, Aphrodite, Bacchus etc. were displayed. So many stories that have happened to legendary heroes were displayed on the mosaics: the story of Narcissus, who fell in love with his reflection in the water, the fairy Daphne who ran away from Apollo who fell in love with her, story of strong and fearless Hercules. It is possible to see almost all the reflections of these stories on mosaics in this museum. As having the second richest mosaic collection in the world, following Bardo at Tunisia, Hatay Archaeology Museum is full of mosaics: one even more beautiful than the other. Among the important artefacts the mosaics of “Seasons, Oceanus and Tethys, Psykerion Boat, Kheris, Talassa Sea, Soteria, Apollo and Daphne (Tarsus) Satir KRAL SUPPİLULİUMA Müzenin bir başka ünlü eseri Kral Suppiluliuma heykeli. Hemen tüm ziyaretçilerin mutlaka fotoğrafını çektikleri, hatta yanında durup poz verdikleri bu devasa heykel, kocaman gözleri, sakalı, bukleli saçları ve ilginç yüz ifadesiyle dikkat çekiyor. 1,5 metre yüksekliğinde, yaklaşık 1,5 ton ağırlığındaki kralın kollarında bilezikler var; bir elinde mızrak, diğerinde ise başak tutuyor. Böylece savaşmayı ve üretmeyi simgeliyor. Bazalt taşından yapılmış heykelin gözleri kireç taşı ve steatitten (sabun taşı) yapılmış. Hatay-Reyhanlı karayolunun 20. kilometresinde yer alan Tayinat Höyük’ün İç Kale kapı alanında bulunmuş olan heykelin sırtında Luvice hiyeroglif bir yazıt var. Bu da heykelin MÖ 9. yy.da, Geç Hitit Patina/ Unki Krallığı Döneminde, Antik Kunulua’da (Tayinat) hüküm süren Kral Suppiluliuma olduğunu kanıtlıyor. Anadolu ve Suriye topraklarında yerleşik Geç Hitit Kraliyet şehirlerinin iç kale girişlerinde insan heykellerinin dikili olduğu biliniyor. Bu da kent sınırlarının bir göstergesi olarak algılanır, “kapıyı tutan kral heykelleri” kentin koruyucusu olarak kabul edilirdi. (Kaynak: Hatay Arkeoloji Müzesi) KING SUPPILULIUMA Another famous artefact of the museum is the sculpture of King Suppiluliuma. Almost every visitor takes a photograph, even have themselves photographed by this gigantic sculpture that draws attention with huge eyes, beard, curly hair and interesting facial expression. The king with a height of 1.5 metres and weighing 1.5 tons is wearing bracelets; holding a spear in one hand and a spica in the other. Thus symbolises fighting and production. The sculpture that was made from basalt, eyes from limestone and steatite (soapstone). The sculpture was found within the inner castle gate area of Tayinat mound located at 20th km on the Hatay-Reyhanlı highway and on the back of the sculpture there is a script in Luwian Hieroglyph. And this proves that he was the King Suppiluliuma who reigned in the antique Kunulua (Tayinat) in 9th century BC in the period of Late Hittite Patina/Unqi kingdom. In the cities of Late Hittite Kingdom, on the land of Anatolia and Syria it is known that human sculptures were erected at the inner castle entrances. And this is perceived as a boundary point of the cities. The “king sculptures that keep the gate” were assumed to protect the cities. (Source: Hatay Archaeology Museum) 25 Tiyatro Villası, Kordidor Mozaiği (solda), Siyah Balıkçı Adam Mozaiği (üstte). Yakto Mozaiği (altta). Theatre Villa, Kordidor Mosaic (left), Black Fisherman Mosaic (above). Yakto Mosaic (below). Oceanus ve Tethys Mozaiği (üstte). Satir ve Manead Mozaiği (ortada). Psykheler Kayığı Mozaiği (altta). Oceanus and Tethys Mosaics (above). Satyr and Maenad Mosaics (centre). Psykheler Boat Mosaic (below). 26 kahramanın başından geçen olaylar mozaiklerde sahnelenirdi. İşte bu anlatımların hemen hepsinin örneklerini bu müzede sergilenen mozaiklerde görmek mümkün. Mozaik koleksiyonunun zenginliği yönünden Tunus’taki Bardo’dan sonra dünyanın ikinci büyük müzesi olan Hatay Arkeoloji Müzesi de birbirinden güzel mozaiklerle dolu. Önemli eserler arasında “Mevsimler, Oceanus ve Tethys, Psykheler Kayığı, Khresis, Talassa Deniz, Soteria, Apollo ve Daphne, Orpheus (Tarsus), Satir ve Manead” gibi isimler taşıyan mozaikler yer alıyor. Hatay Arkeoloji Müzesi’ndeki mozaikleri benzerlerinden ayıran ve bu kadar mükemmel olmalarını sağlayan şey; çok ufak ve bol sayıda cam parçalarıyla, çok ayrıntılı işlenmiş olmaları ve kullanılan renklerin fazlalığı. Hatay, Arkeoloji ve Arkeoloji Müzesi’nin tarihi Hatay topraklarının üstü kadar, altının da çok zengin olduğu tarihin her döneminde biliniyordu. Bu amaçla 1932 yılında burada bilimsel kazı çalışmaları başlatılmıştı. O yıllarda Fransa yönetiminde bulunan kentte, mimar Michel Ecochard tarafından hazırlanan bir projeyle, o tarihe kadar çıkarılmış eserlere uygun olarak bir müze projesi hazırlanmıştı. Hatay Arkeoloji Müzesi inşaatı çalışmaları 1934 yılında başladı. Müze binası 1938 yılında tamamlandı ve bir yıl sonra Hatay, Türkiye Cumhuriyeti’nin bir Vitrinlerden bir örnek ile mozaik sergilemeleri. Rhosos Liman Kenti (Arsuz beldesi) kalıntılarından bir stel (sol altta). A sample from show cabinets and mosaics in displays. Rhoses Port City (Arsuz town) a stela from the remains (left below). and Manead” take place. What separates the mosaics of the Hatay Archaeology Museum from the others and what give them such perfection are the use of tiny and very many glass pieces, use of excess number of colours and process in detail. Hatay, Archaeology and history of the Archaeology Museum In every period of history it has been known that below ground level was as rich as the ground level in the land of Hatay. Scientific excavation works were started here in 1932 for this purpose. In those days the city was under French governance and a project for a museum suitable to house artefacts unearthed until then was drawn by Architect Michel Ecochard. The construction works for Hatay Archaeology Museum started in the year 1934. The museum building was completed in 1938 and the following year Hatay became a city of the Turkish republic. The museum opened door to visitors on July 23, 1948 on the 10th anniversary of the Independence Day of Hatay. The annex that was constructed to enlarge the museum was completed in 1974. As the capacity of the museum could not provide enough space to display the collection as a whole and could not host the number of visitors increasing on daily basis, the museum moved 27 to its present building. The new museum whose construction started in 2011 was completed in a very short time; changed the accustomed museology understanding. Various ornaments, sculptures and graves that have been unearthed during the excavations of Princeton University at Harbiye, Antakya, Çevlik and Iskenderun; a total of 18 thousand 115 archaeological artefacts are open to visitors. By including some qualified artefacts to the inventory of the Hatay Archaeology Museum from time to time, the collection is enlarged every Müze salonlarından biri (solda), dış cepheden bir görüntü ile Üç Ağızlı Mağarası sergilemesi (en altta). Çift Aslanlı Sütun Kaidesi, MÖ 9. yy. (sağ sayfada). One of the museum halls (left), a view from the outer facade and presentment of the Üç Ağızlı (with three mouths) Cave (undermost). The base of the Çift Aslanlı Column (Column with two lions), 9th century BC (right page). vilayeti oldu. Müze, 23 Temmuz 1948’de Hatay’ın 10. Kurtuluş Bayramı’nda ziyarete açıldı. Müzenin genişletilmesi için yapılan ek inşaat ise 1974’te tamamlandı. Bu müze alanı, gerek koleksiyonun tümünü sergilemekte, gerek her geçen gün artan ziyaretçi talebini karşılamakta yetersiz kalınca müze bugünkü binaya taşındı. İnşaatına 2011 yılında başlanan ve yapımı kısa sürede tamamlanan yeni müze ise alışılagelmiş müzecilik anlayışını da değiştiriyor. Harbiye, Antakya, Aççana, Çevlik ve İskenderun’da Princeton Üniversitesi tarafından yapılan kazılarda ortaya çıkan çeşitli süs eşyaları, heykeller ve 28 mezarların sergilendiği müzede toplam 18 bin 115 arkeolojik eser ziyarete açık. Zaman zaman nitelikli yeni eserlerin de müze envanterine alındığı Hatay Arkeoloji Müzesi’nde, müze koleksiyonu her geçen gün genişliyor. Müzede koleksiyonunda bulunan toplam eser sayısı ise günümüz itibariyle 35 bin 442. Temel kazısında bulundu Müzedeki en değerli eserlerden biri de Antakya Lahdi. Lahit, Antakya’nın Harbiye Caddesi, Kışlasaray Mahallesi’ndeki SİT alanı içinde, 1993’de yapılan bir temel kazısı sırasında bulundu. Lahdin yapıldığı mermerin Afyon yöresindeki Synnada (Şuhut) ve Dokimeion (İscehisar) mermer yataklarından çıkarılmış olduğu tespit edildi. 2.47 m uzunluğundaki lahit, içinden çıkan sikkelerin özelliklerine bakılarak MS 265–270 yıllarına tarihlendi. Aristokrat bir aileye mensup, yetişkin bir kadın ve erkek ile genç bir kıza ait olan lahit, defineciler tarafından keşfedilmeden (!) önce müzeye alındığından, ölülere ait kemikler, takılar, hatta giysilerindeki altın tozlu dokuma parçalarına varana kadar saklı kalan her şey, müzede... Müzede başka neler var? Çağdaş müzecilik anlayışının tüm koşullarını bünyesinde barındırarak şimdiden ülkemizin en büyük müze komplekslerinden biri olan Hatay Arkeoloji Müzesi’nde, kapsamlı teşhir salonlarının yanı sıra geçici sergi salonları, kütüphane, toplantı/ gösteri salonu, çocuk eğitim atölyeleri ve kafeteryalar bulunuyor. Ziyaretçiler buraya bir defa gelip görüp gitmiyor, burada hafta sonlarını geçirmek, defalarca ziyaret etmek, çocuklar için etkinlikler düzenlemek de mümkün. Hatay Arkeoloji Müzesi yaşayan bir müze olmak istiyor. Hatay Arkeoloji Müzesi’nin yeni adresi: Gündüz Caddesi No:1. Şehir merkezinde, Antakya Belediye Parkı’nın yanındaki müzeye toplu taşıma araçlarıyla ulaşmak mümkün. Ulaşımı, yerleşimi ve içeriğiyle modern bir kent müzesi olan Hatay Arkeoloji Müzesi, Pazartesi dışında her gün 08.30–12.30 / 13.30–17.30 saatleri arasında ziyarete açık. VENÜS HEYKELLERİ Müzede dikkat çeken eserlerden diğer ikisi de Anforalı Venüs heykeli ile başı ve kolları olmayan Çömelmiş Venüs. MS 1. yüzyılda yapılmış bir Roma Dönemi eseri olan bu Amforalı Venüs, Samandağı ilçesinin Mağaracık Köyü’nde; diğeri ise Princeton Üniversitesi Antakya kazısı, Garnizon Evi’nde bulunmuş. SCULPTURES OF VENUS day. As of today, the total number of artefacts in the museum collection is 35 thousand 442. Was found during foundation excavation One of the most valuable artefacts of the museum is the Antakya Sarcophagus. The sarcophagus was found during a foundation excavation in 1993 at a protected area on Harbiye Street of Kışlasaray Neighbourhood. The marble that was used in making the sarcophagus is confirmed to be from the marble quarries around Synnada (Şuhut) and Dokimeion (İçsehisar). The sarcophagus is 2.47 m long and dated back to 265-270 AD according to the coins found in it. The sarcophagus that belonged to an aristocrat family belonged to a grown-up woman and a man with a young girl. As the sarcophagus was taken to the museum before it was discovered by treasure hunters, everything, including the bones of the dead bodies, ornaments; even the pieces of their clothing with gold powder, everything that was hidden in the sarcophagus were all there. What else is there in the museum? As it is already one of the greatest museum complexes of our country and embodies all the conditions of temporary museology understanding; besides the wide exhibition halls there are provisional exhibition halls, library, meeting/showrooms, children education ateliers and cafeterias in Hatay Archaeology Museum. Visitors do not come here once, just see and go; but it is possible to pass the weekend here, visit multiple times and organise events for the children. Hatay Archaeology Museum wishes to become a living museum. The new address of Hatay Archaeology Museum is: Gündüz Street No.1. At the city centre. It is possible to take public transport to the museum which is situated next to Antakya Municipality Park. Hatay Archaeology Museum is a modern city museum with its transportation, location and contents. It can be visited every day except Mondays between 08.30 - 12.30 / 13.30 - 17.30 hours. The other two sculptures in the museum that draw attraction are the Venus with an Amphora and the Venus on knees without head and arms. This Venus with an Amphora that was made in the 1st century AD as a Roman Period artefact was found in Mağaracık Village of Samandağ district; and the other was found at the Garrison House of Princeton University Antakya excavations. 29 YAŞAYAN MÜZELER KENTİ WASHINGTON DC sanat ithal ederken şimdi sanat ihracatına başlayan abd’nin, en çok beyaz sarayı, kongre binası ve anıtları ile meşhur başkenti washington dc, müzecilikte de çok yol katetmiş. üstelik dünyanın en büyük müze ve araştırma kompleksi de onda! WASHINGTON DC, THE CITY OF LIVING MUSEUMS From a nation who used to import art, the United States (US) evolved in time into a worldwide exporter of art. In this vein, its capital city, Washington DC, has come a long way in the field of museums. Well-known around the world for its legendary landmarks such as the White House, the Capitol and other monuments, Washington DC is also home to world’s largest museum and research complex! DÜNYA MÜZELERİ World Museums 30 Wikipedi & Shutterstock Washington DC’de, 4’ü Afrika-Amerikan Kültürü, 16’sı Sanat, 73’ü Aile-Çocuk, 1’i Devlet, 26’sı Tarihi Bölge ve Yer, 5’i Askeri Tarih ve Kültür, 7’si Ulusal, 5’i Dini, 4’ü de Bilim ve Havacılık müzesi olmak üzere çok sayı ve konudaki müzenin yanısıra, Ulusal Zooloji Parkı içinde, Smithsonian Enstitüsü bünyesindeki 19’u da sayarsak; yalnız DC’de en az 160 müze var! Bunların 55’i, müzelere çok sıkı etik kurallar koyan, onları “açıklık, erişilebilirlik, hesap verebilirlik” gibi evrensel hukuk ilkeleri, Anayasa ve özel yasalarla denetleyen Amerikan Müzeler Birliği’ne üye. Birlik kurallarının en önemlilerinden biri de personel istihdamında ırk, renk, ulus, cinsiyet, kültür, din, dil, cinsel tercih gibi konularda ayrımcılık yapılmaması ve bu farklılıkların içinde önemsiz kalacağı katılımcı bir çalışma ortamı yaratılması! İlke olarak kâr amacı gütmeyenler kategorisinde bulunduklarından müzelerin çoğunluğu da ücretsiz! 19 farklı müzeyi aynı çatı altında sunan Smithsonian’ın öyküsü Bir İngiliz gezgin; James Smithson, 1800’lü yılların başında, servetinin önemli bir miktarını -ki o yıllardaki ABD bütçesinin 1/66’sı kadarmış!- pek sevdiği ABD’ne şartsız bağışlıyor. Hükümet katında bu bağışın nasıl kullanılacağı yıllarca tartışılıp, bir vakıf kurulmasına karar veriliyor. Vakfın 1846’daki ilk icraatı, Washington DC’de inşa edilen“Smithsonian Enstitüsü”! Burada, bilim, kültür ve sanat, doğa ve tarih alanlarında önemli çalışmalar yapılıyor, müzelerinde de geçmiş ve gelecek, eski ve yeni ziyaretçilere sergileniyor. Washington’daki Smithsonian Müzeleri Beyaz Saray, Capitol (Kongre Binası), Washington, Lincoln ve Thomas Jefferson anıtları ve müzelerin büyük kısmı National Mall bölgesinde. Smithsonian da bu bölgede ve işte içinde barındırdığı müzeler: Afrika “Şato” olarak da anılan Smithsonian Enstitüsü binası, 1860-80’li yıllardaki hali (üstte) ve bugünkü görüntüsü. Smithsonian Institution Building, the Castle, in the years 1860-80 (top), and today (below). There are at least 160 museums in the Washington DC area alone; including 4 concerning African-American Culture, 15 Art Museums, 73 Family-Friendly, 1 Government, 26 Historic Places and Districts, 5 about Military History and Culture, 8 National Museums, 5 of Religion, 4 of Science and Aviation, in addition to the 19 museums of the Smithsonian Institution. 55 of these museums are members of the “American Alliance of Museums”, formerly the American Association of Museums helping develop standards and best practices, which supervises the compliance of its members with a strict code of ethics, based on universal principles such as “openness, accessibility, and accountability”, the American Constitution and a set of specific laws. One of the most important rules of the Alliance is non-discrimination concerning race, colour, ethnic origin, gender, culture, religion, language, sexual orientation in terms of staff recruitment and employment and, the creation of a workplace environment of participatory cooperation, contributing to underplay the impact of such differences. Moreover, being in principle in the category of non-profit organizations, the majority of these museums offer free admission to the public. 31 Jorg Hackemann / Shutterstock.com The saga of the Smithsonian Institution Offering 19 different museums under one roof At the beginning of the 1800’s, a wealthy British explorer, James Smithson, bequeathed a substantial amount from his personal fortune - corresponding in those years to 1/66 of the US Federal budget – to his beloved United States of America, without setting any particular conditions to this generous donation. After the Government debated for years on how to use these funds, it was decided to establish a foundation. The first project of the foundation was the creation in 1846 of the “Smithsonian Institution” built in Washington DC, as a cradle of science, culture and art, nature and history, performing major studies in all these areas; and offering the past and the future to old and new visitors at its museums. Sanatı, Afrikalı Amerikan Tarih ve Kültür, Uzay ve Havacılık, Amerikan Sanat, Amerikan Tarihi, Amerikalı Yerliler, Ulusal Tarih, Portreler, Posta Müzesi, Hirshhorn Müzesi ve Heykel Bahçesi, Sanatlar ve Endüstri, Smithsonian Şato ve Enstitüsü binaları ve Renwick, Arthur M. Sackler ve Freer Sanat galerileri. Smithsonian Ulusal Hayvanat Bahçesi ve Anacostia Toplum Müzesi şehir içinde National Mall’a komşu iki ayrı semtte yer alıyor. Uzay ve Havacılık Udvar- Hazy Merkezi ise Uzay ve Havacılık Müzesinin DC dışında Virginia Eyaletinde açılmış bir şubesi. Kimseden gizlisi saklısı yok! Yukarıda da değindiğimiz gibi, şeffaflık ve hesap verebilirlik Smithsonian için de önemli. Bu yüzden sık sık verileri güncelleyip kamuoyuna sunuyorlar. Örnekler: 2015 rakamlarıyla; 16,7 Sol sayfa: Amerikan Ulusal Sanat Galerisi, Doğu Binası (üstte). Sağ sayfa: Ulusal Amerikan Tarihi Müzesi (en üstte), Ulusal Doğa Tarihi Müzesi içi (ortada) ve Amerikan Sanatı Müzesi içi (en altta). Left page: National Gallery of Art, East Building (top). Right page: National Museum of American History (top); an inside view of the National Museum of Natural History (middle) and an inside view of the American Art Museum (bottom). ABD ULUSAL HAVACILIK VE UZAY MÜZESİ 1946’da kurulan, aynı zamanda havacılık ve uzay uçuşu bilimi, gezegen bilimi ve karasal jeoloji ile jeofizik konularında bir araştırma merkezi olan Müze, 2014’de Louvre’dan sonra dünyada en çok ziyaret edilen 2. müze olmuş. Her yıl ortalama 8.3 milyon kişinin gezdiği bu müze de bir Smithsonian kurumu. Wright Kardeşler’in yaptığı ilk uçaktan, Apollo serisi çeşitli uzay araçları, astronotların Ay’da kaydettikleri ses kayıtlarına hatta kadar akla gelebilecek herşey burada! Hatta aya ilk ayak basan Neil Armstrong’un, aydan dönüşte yanında saklayıp, gizlice eve getirdiği, astronotlar tarafından kullanılan ve ünlü bir astronotun adıyla anılan “McDivitt Çantası” bile sergileniyor. Armstrong’un ölümünden sonra eşi tarafından bulunan çantada ay fotoğraf makinesi ve diğer araç ve gereçler var. Arşivinde 20 binden fazla film, 700 binden fazla sinema filmi ve belgesel bulunuyor. Resmi Site: airandspace.si.edu 32 The Smithsonian Museums in Washington DC Landmarks such as The White House, the Capitol (Congress Building), and the Memorials of George Washington, Abraham Lincoln and Thomas Jefferson and the majority of the museums are located in the area called the “National Mall and Memorial Parks”. Most of the Smithsonian museums are also in that periphery, including namely the African Art Museum, African American History and Culture Museum, Air and Space Museum, American Art Museum, American History Museum, American Indian Museum, Portrait Gallery, Postal Museum, Hirshhorn Museum and Sculpture Garden, Arts and Industries Building, and the Smithsonian Institute Building, the Castle, and the Renwick Gallery, Arthur M. Sackler Gallery and Freer Gallery of Art. The Smithsonian SMITHSONIAN NATIONAL AIR AND SPACE MUSEUM Founded in 1946, the National Air and Space Museum is a research center in aeronautics and space- flight, planetary science, terrestrial geology and geophysics, besides being a museum. In 2014, it was world’s 2nd most visited museum after the Louvre. This museum, which welcomes 8.3 million visitors a year, is also part of the Smithsonian system. Everything related to aviation and space is available here, the first aircraft made by the Wright brothers, the various Apollo series’ spacecrafts, astronaut gears, as well as audio-recordings made on the moon by the astronauts! Even the ‘Temporary Stowage Bag’ referred to by the Astronauts as the ‘McDivitt Purse’, after the name of Apollo 9 Commander James McDivitt, containing the lunar camera and other tools and equipment used by the astronauts during their lunar mission, is on display here. The first man ever to have set foot on the moon, Neil Armstrong, had brought it back home and kept it at his house for many years. Armstrong’s wife has discovered the purse after her husband’s passing away and submitted the purse and contents to the museum. The museum’s archives shelter over 20 thousand films and 700 thousand feature films and documentaries. Official Site: www.airandspace.si.edu WASHINGTON’un “DC”si ve YÜKSEK ADALET DUYGUSU milyon ziyaretçi, 76 milyon web sitesi ziyaretçisi, 138 milyon obje ve örnek, 2 milyon kütüphane bölümü, 453 metreküp arşiv malzemesi, 139 ayrı FaceBook sayfası ve 3,7 milyon FaceBook sayfa beğenisi, 106 ayrı Twitter hesabı ve 3,3 milyon Twitter takipçisi, 167 milyon YouTube filmi izleyicisi, 2,5 milyon dijitalize edilerek sergilenen müze objesi ve örnek, 1,5 milyon dijital görüntü, onları kendi cihazlarından okuyup yazıya döken 5 bin gönüllü, 1,2 milyon hakemli araştırma yayını, eğitim programlarıyla hizmet verilen 3 milyon kişi... Kurumun 2015 mali yıl göstergeleri de USD bazında şöyle: 1,379,000,000 2015 Bütçesi, 820,000,000 Federal Ödenekler + 559,000,000 Vakıf Fonu’ndan aktarılan ABD başkentinin adındaki “DC” kısaltmasının açılımı “District of Columbia”; Kolumbiya Bölgesi olup, burası Maryland ve Virginia eyaletlerinin arasında, eyalet sayılmayan, özel statülü bir bölge. Beyaz Saray, Kongre, Bakanlıklar, ABD Yüksek Mahkemesi, gibi bütün federal kurumlar ve dünya ülkelerinin büyükelçilikleri bu kentte. Böyle bir yasal ve idari düzenlemenin gerekçesi ise ABD başkenti, herhangi bir eyaletin sınırları içinde yer alırsa, bunun o eyalete büyük bir ayrıcalık sağlayacağı, böylece adalet duygusunun zedelenebileceği ihtimali... Öyle ki 1961’de ABD Anayasası’nda yapılan bir değişikliğe kadar bölge sakinlerinin Başkan seçimlerinde bile oy hakkı yokmuş! WASHINGTON’s D.C. and the high sense of justice! The letters “D.C.” in the name of the US capital are the abbreviation of the words, “District of Columbia”. The District of Columbia is a region with a special status, situated between the States of Maryland and Virginia. The White House, Congress, the Federal Executive Departments and Agencies, the US Supreme Court, in short, all federal government agencies and administrations, as well as the foreign embassies are located here in this area. The reason for providing a special status to the American capital was the desire to avoid undermining the sense of justice by including the capital within the borders of a constituent state, which would enjoy, if that was to be the case, an unfair privilege. So much so that D.C. residents were not allowed to vote in presidential elections, until the adoption in 1961 of a constitutional amendment on the subject! 33 kaynaklar. 1,279,900,000 Bağışlar, 141,983,000 Özel Yatırım Fonları, 149,688,393 2014’deki Sponsorlu Projeler ve Bağışlar. Smithsonian’da toplam 6,373 kişi çalışıyor. Ayrıca 5,451 Tesis İçi Gönüllü, 699 da stajyer var. Paylaşılan bilgiler ve belgeler bunlarla sınırlı değil. Merak edilen ya da denetlenmesi gereken ne kadar bilgi varsa hepsi “Gösterge Panosu” başlıklı dashboard.si.edu sitesinden yayında! Ulusal Doğa Tarihi Müzesi (sağda). Kutu içinde: Arthur M. Sackler ve Freer Sanat galerilerinden üç eser: 18. yy Qing Hanedanı’nı aktaran ve ipek üzerine renkli mürekkeple çalışılmış Çin resmi (sol üstte), kağıt üzerine altın varak ve suluboya ile çalışılmış 17. yy Moğol eseri (sağ üstte) ile Ürdün’de bulunmuş, MÖ 6500’e tarihlenen heykeller (en altta). National Museum of Natural History (right). In the box: Three works from Arthur M. Sackler Gallery and Freer Gallery of Art: Chinese painting on silk composed with colour inks, describing scenes from the 18th century Qing Dynasty (top left); Mongolian miniature on paper composed with gold leaf and watercolours (top right), and sculptures dating from 6500 BC discovered in Jordan (bottom). THEY SENT THEIR EXPERTS EVEN TO SAMSAT AND KÂHTA! SAMSAT’A KAHTA’YA BİLE ELEMANLARINI YOLLAMIŞTI! M. Sackler ve Freer Sanat galerileri... Bu iki Smithsonian galerisinde, Asya sanatı eserler sergileniyor. Enstitü, 1980’li yıllarda, Adıyaman, Kâhta’ya da ABD’den uzman illüstratörler yollayıp, baraj suları altında kalacağı belli olan Antik Çağ taşlarının teker teker çizimini yaptırmıştı. Bu konudaki kimi belgeler ve 1978’de ODTÜ’deki Aşağı Fırat Kurtarma Kazıları çerçevesinde Adıyaman Samsat Höyük’ün ilk Sümer yerleşim bölgelerinden olduğunu kanıtlayan Prof. Nimet Özgüç ile eşi Prof. Tahsin Özgüç’ün de dahil olduğu yazışmalar, nedense 2024’e kadar erişime kapalı olup Freer arşivlerindeki kutularda saklanıyor (http://goo.gl/QnwwUr). Şu anda iki galerideki koleksiyonun belli bölümleri ile aralarında “Osmanlı Dünyası”nın da olduğu İslam Dünyası Sanatları, İran, Mısır, Çin, Japon, Kore ve Güneydoğu Asya sanatlarına ilişkin sergiler 2016’ya kadar açık. Resmi site: asia.si.edu. 34 Arthur M. Sackler Gallery and Freer Gallery of Art are two Smithsonian museums specialized in Asian art. In the 1980’s, Smithsonian sent its expert illustrators from the USA to Adıyaman, Kâhta, in order to make catalogue drawings of each one of the ancient stone ruins, which were certain to remain under water following the completion of the Atatürk dam project. Some documents on this subject, including the correspondence involving the Turkish Archaeologists Prof. Nimet Özgüç and her husband Prof. Tahsin Özgüç, who determined the Adıyaman Samsat archaeological area to be one of the first Sumerian enclaves, during the rescue work they performed in1978 with a team from METU (the Middle East Technical University) as part of the lower Euphrates Project, are stored in boxes at the Freer archives and for some reason, remain closed to access until 2024. (http://goo.gl/QnwwUr ). The exhibitions currently underway at these two galleries, along with certain parts of their own collections, continuing until January 2016 are as follows: Arts of the Islamic World, including works of art from the Ottoman period; Ancient Near Eastern Art, including artwork from Iran and Egypt; Chinese Art; Japanese Art; Korean Art; Southeast Asian Art; Art Across Asia. Official site: http://www.asia.si.edu National Zoological Park and the Anacostia Community Museum are located in neighbourhoods adjacent to the National Mall and the Steven F. UdvarHazy Center is an outer branch of the National Air and Space Museum, located in Virginia. HEYKELLİ KENTİN HEYKEL BAHÇELERİNDEN: HIRSHHORN Mimarına göre binanın kendisi de “fonksiyonel bir heykel”, Sanatı dünyanın dört bir yanından ve en çok Avrupa’dan yeni dünyaya taşıyan ABD’de, resimden sonra en çok ithal edilen sanat ürünü heykel olmuş. Kendisi de bir açıkhava müzesi olan Washington DC’deki cadde ve sokakların her köşesi bir heykelle süslü. Daha çok soyut ya da somut çağdaş sanat yorumlarından oluşan açık hava heykellerinin konuldukları yerle uyumlu olması dikkat çekiyor. Amerika’daki ilk ve tek Atatürk heykeli de Washington DC’de. Türkiye Büyükelçiliği ve Amerikan Atatürk Topluluğu (AAT) tarafından 2013 yılının 10 Kasım’ında açılışı yapılan heykel, Sheridan Circle Park’ta. Çevresindeki parmaklıkta, Türkçe ve İngilizce olarak Atatürk’ün ünlü “Yurtta Barış, Cihanda Barış” sözü yer alıyor. Öte yandan Hirshhorn Müzesi gibi bazıları var ki, onlar, kapalı mekânlarında sergilediği eserlerden başka, heykel bahçeleri ile de hayranlık uyandırıyor. Modern sanat koleksiyoneri Joseph Hirshhorn’un eserleri bağışlaması üzerine 1966’da çıkan bir özel yasa ile kurulan bu müzenin mimarı Gordon Bunshaft, binanın kendisini de ortasında bir avlu bulunan dev bir silindir heykel olarak tasarlamış. Girişi ücretsiz müzenin Bahçe ve Plaza’sındaki heykeller arasında dünyaca ünlü Miro, Rodin, Moore’dan, Yoko Ono’ya kadar geniş bir yelpazedeki sanatçının eserleri var. Smithsonian Facts and Figures As mentioned above, transparency and accountability are also important principles for the Smithsonian. That is why they present frequently updated data to the public. Some of the 2015 Smithsonian figures are as follows: 16.7 million visitors, 76 million website visitors and 138 million objects and samples, 2 million at the library department, 453 cubic meters of archive material, 139 different Facebook pages and 3.7 million Facebook pages’ ‘likes’, 106 separate Twitter accounts and 3.3 million Twitter followers, 167 million YouTube video viewers and 2.5 million digitized samples of objects exhibited in museums, 1.5 million digital images and five thousand volunteers who read them on their own devices and write down comments, 1.2 million peer-reviewed research publications, and 3 million people served through educational programmes... website: www.dashboard.si.edu HIRSHHORN: A SPECIAL GARDEN IN THE CITY OF SCULPTURES Douglas Litchfield / Shutterstock.com Nothing to hide from anyone! Smithsonian’s corporate indicators for fiscal year 2015 in US Dollars are as follows: Total 2015 Budget: 1,379,000,000 = 820 million, amount of federal appropriations + 559 million, amount of resources transferred from the trust fund. Amount of donations: 1,279,900,000; amount of private investment funds 141,983,000; amount of sponsored projects and donations in 2014: 149,688,393. A total number of 6,373 people work at the Smithsonian. In addition, there are 5,451 in-house volunteers, and 699 trainees. The information shared with the public is not limited thereto. All sorts of information and documents that might be of interest or need to be checked can be reached through the “Dashboard” Resmi site: hirshhorn.si.edu. According to its architect, the building of the Hirshhorn Museum itself is a “functional sculpture”! Sculptures were the second-most imported products of art following paintings by the USA, who brought home to the new world, a vast array of artistic masterpieces from around the old world and particularly from Europe. Every street corner and alley is adorned with a statue in this city of Washington DC which is an open-air museum itself. It is noteworthy that the open-air sculptures constituting abstract or concrete interpretations of contemporary art are purposefully placed at locations in harmony with their themes. The first and only statue of Atatürk in the United States is also in Washington DC. The statue inaugurated on November 10th, 2013 by the Atatürk Society of America (ASA) in collaboration with the Turkish Embassy is located at Sheridan Circle Park. The famous words of Atatürk, “Peace at Home, and Peace in the World” are inscribed on the surrounding fence, in Turkish and English language. On the other hand, there are some places such as the Hirshhorn Museum, which arouse admiration, not only through the works exhibited in their closed spaces, but also by the remarkable statues in their garden. Founded in 1966 by a special act, following the donation by Joseph Hirshhorn of his collection of modern art, the Hirshhorn Museum’s building itself was designed in the form of a giant cylindrical sculpture with a courtyard in the middle, by its architect Gordon Bunshaft. Admission is free to the Hirshhorn Museum and Sculpture Garden, which displays at its plaza, the works of a wide-range of world-famous artists, such as Miró, Rodin, Thomas Moore and Yoko Ono. Official site: http://www.hirshhorn.si.edu. Hirshhorn Müzesi (solda). Views from the Hirshhorn Museum (left). 35 UÇMANIN SERÜVENİ İSTANBUL HAVA KUVVETLERİ MÜZESİ türkiye’nin ilk bilim ve teknoloji müzesi olan hava kuvvetleri müzesi’nin istanbul’a taşınmasının 30. yılı! uçmanın serüveni ile müzenin tarihini hava kuvvetleri müzesi, müze uzmanı zeynep gülten’in kaleminden aktarıyoruz. ÖZEL MÜZELER Private Museums Zeynep Gülten, Müze Uzmanı. Hava Kuvvetleri Müzesi Arşivi. 36 nsanoğlu varoluşundan bu yana gökyüzünde süzülen kuşlara imrenerek baktı ve kuşlar gibi uçmayı düşledi, bu düşün nasıl gerçeğe dönüştüğünü, havacılığın önemli aşamalarını ve bu aşamalara tanıklık eden eşsiz eserleri görmeniz için sizleri İstanbul Hava Kuvvetleri Müzesi’ne bekliyorlar. Türkiye’nin ilk Hava Müzesi 15 Mayıs 1971’de İzmir’de açıldı. 1978 yılında Hava Müzesi’nin “müzeler şehri ve aynı zamanda Türk havacılığının doğduğu yer” olan İstanbul Yeşilköy’e taşınmasına karar verildi. Türkiye’nin ilk ve en büyük koleksiyonuna sahip İstanbul Hava Kuvvetleri Müzesi 16 Ekim 1985’te kapılarını ziyaretçilerine açtı. Bakırköy-Florya sahil yolu üzerinde bulunan İstanbul Hava Kuvvetleri Müzesi, toplam 65 bin m2 alan üzerine kurulu. Koleksiyonunu 2 bin 500 m2 kapalı ve 20 bin m2 açık sergileme alanında ziyaretçilerine sunuyor. Uçuşa dair her şey Müze koleksiyonu; uçak, helikopter, planör, silah, uçak mühimmat, uçaksavar silahları, uçak motorları, kıyafetler, madalya, bröve ve nişanlar, şapka kokartları, uçak maketleri, muhabere cihazları ve yazılı belgelerden oluşuyor. Müze sergi salonları ve eser deposunda 20 binin THE ADVENTURE OF FLYING TURKISH AIR FORCE ISTANBUL AVIATION MUSEUM It is 30th anniversary of moving the first science and technology museum of Turkey: “Turkish Air Force Museum” to Istanbul! We are relaying the adventure of flying and the history of the museum through the words of a Museum Specialist: Ms. Zeynep Gülten. Since existence mankind looked up in the air, at the hovering birds with envy and imagined to fly like the birds; you are been awaited at Istanbul Air Force Museum to see those thoughts turning into reality, the important milestones of aviation and the unique pieces that witnessed these phases. The first Aviation Museum of Turkey was inaugurated on May 15, 1971 in Izmir. In 1978 it was decided that the Aviation Museum should be moved to Yeşilköy, Istanbul; “the city of museums and at the same time the birth place of Turkish Aviation”. Istanbul Turkish Air Force Museum, the first and with the richest collection opened its doors to visitors on October 16th, 1985. 37 üzerinde eser var. Ayrıca havacılık konusunda iyi bir koleksiyona sahip kütüphanesinde 32 binden fazla fotoğrafın yer aldığı bir arşiv de bulunuyor. Kapalı sergileme binası dokuz salondan oluşuyor. Girişin sağında bulunan Sinema Salonu’nda Hava Kuvvetlerini ve havacılığı tanıtan filmleri ücretsiz olarak seyredebilir ve hediyelik eşya satış reyonundan havacılıkla ilgili anı objeleri ve uçak maketleri alabilirsiniz. Diğer salonlarda; Türk ve dünya havacılığının gelişiminden, havacılık tarihindeki önemli kişi ve olaylara kadar birçok bilgiyi Sol sayfa: 1926’da açılan Kayseri Tayyare Fabrikası’nda Polonya patentiyle 1937 yılında üretilen ve dünyadaki tek örneği müzede olan P.Z.L. P24 G Pezetel uçağı (sol üstte), Türkiye’de sergilenen tek örnek 1940 yılı ABD üretimi T-6G “Texan” Tayyaresi (solda, üstten ikinci), 1958 yılı ABD üretimi F-4E “Phantom” Savaş Uçağı (solda, üstten üçüncü), 1969 yılı Almanya yapımı C-160D “Transall” Yolcu Uçağı (solda, üstten dördüncü). Türk Hava Kuvvetleri’nin ilk helikopteri, 1943 yılı ABD üretimi Türkiye’deki tek örnek H-19B “Chickasaw” (sağ üstte), Türkiye’de sergilenen tek örnek 1942 yılı ABD üretimi P-47D “Thunderbolt” Tayyaresi (sağda, üstten ikinci), 1969 yılı ABD üretimi UH-1H Arama Kurtarma Helikopteri (sağda, üstten üçüncü), Türkiye’de sergilenen tek örnek, 1942 yılı ABD üretimi AT-11 “Kansan” Tayyaresi (sağda, en altta. Left page: The only sample of PZL P24 G Pezetel, that was manufactured in 1937 under Polish patent at Kayseri Aircraft Factory that turned keys in1926, is exhibited in the museum (left above), the only sample of T-6G “Texan”, made in USA in 1940 the only sample in Turkey (left, second from above), F-4E “Phantom” Combat Plane made in USA in 1958 (left, third from above), 1969 German made Passenger Plane C-160D “Transall” (left, fourth from above). The first helicopter of Turkish Air Force, 1943 USA made and the only sample in Turkey, H-19B “Chickasaw” (right above), the only sample exhibited in Turkey 1942 USA made P-47D “Thunderbolt” aircraft (right, second from above), 1969 USA made UH-1H Search and Rescue Helicopter (right, third from above), The only sample of 1942 USA made AT-11 “Kansan” Aircraft exhibited in Turkey (right, far below). 38 DAMLAYA DAMLAYA GÖL OLDU! 1925 yılında kurulan Türk Tayyare Cemiyeti (Türk Hava Kurumu) kısa sürede tüm Türkiye’de örgütlenerek havacılığı Türk milletine tanıtmış ve sevdirmişti. 15 yıl gibi kısa bir sürede Türk Hava Kurumu’na yapılan bağışlarla Türk Hava Kuvvetleri’ne 300’ün üzerinde tayyare satın alınmıştı. Bağışı yapan il ve ilçelerin adları ise törenle satın alınan bu tayyarelere verilmişti. İşte bu bağışların yapıldığı Türk Tayyare Cemiyeti Lapseki Şubesi, İane Sandığı da müzenin Anılar Salonu’nda sergileniyor. MANY SMALL MAKE A GREAT! The Turkish Aeroplane Association (Turkish Aeronautical Association) that was established in 1925 was organised in a short while all around Turkey and introduced and ingratiated aviation to Turkish people. In such a short time, as 15 years, over 300 aircrafts were bought for the Turkish Air Forces with the donations gathered at the Turkish Aeronautical Association. And the names of the donating cities and counties were given to the aircrafts with ceremonies. The Donation Box of Lapseki Branch of the Turkish Aeronautical Association where these donations were collected is displayed at the Hall of Memories of the museum. Istanbul Turkish Air Force Museum is located by the Bakırköy-Florya coastal road, on a total of 65 thousand square metres. The collection is presented to visitors in exhibition areas: 2500 m2 indoors and 20,000 m2 outdoors. Everything about flying The collection of the museum is composed by airplanes, helicopters, sailplanes, weapons, airplane ammunition, antiaircraft weapons, airplane engines, attires, medals, badges and signs, cockades, model airplanes, communication tools and written documents. There are over 20 thousand pieces in the exhibition halls and stores. Besides, the library that has a rich collection on aviation has also an archive with over 32 thousand photographs. The indoor exhibition building has nine halls. In the Cinema Hall, just at the right of the entrance, you can watch, free of charge, informative movies on Air Force and aviation; buy aviation related remembrance objects and model planes from the gift sales stands. In the other halls you can gather information from the development of the Turkish and world aviation to the important people and facts of the aviation history. In the hangar you can discover the legendary Türk ve Dünya Havacılık Tarihi’nde ve Türk Uçak Sanayisi’nde önemli yeri olan tayyarelerin sergilendiği Uçak Hangarı’nın genel görünümü (en üstte), “Uçan Kuğular” Akrotimi’nde kullanılan, 1950 Kanada yapımı F-84E “Sabre” savaş uçağı (üstte). 15 Mayıs 2014’de İstanbul-Kahire hava seyahatini tamamlayan Salim Bey’e sefer anısına hediye edilen sancak Anılar Salonu’nda sergileniyor (sağ üstte). 1955 yılında Türkiye’de üretilen MKE-4 “Uğur” Eğitim Tayyaresi (sağ altta). A general view of the aircraft hangar where aircrafts that had important roles in Turkish and World Aviation History and a milestone in Turkish Aircraft Industry are displayed (top above), a 1950 Canadian made F-84E “Sabre” combat plane used by “the Flying Swans” Acroteam (above). The flag that was given as a present to Salim Bey upon completing Istanbul Cairo air travel on May 15, 1914 is displayed in the Hall of Memories (right above). MKE-4 “Uğur” Education Aircraft that was manufactured in 1955 in Turkey (right below). 39 öğrenebilirsiniz. Hangarda; Türk ve dünya havacılığında, Türk Uçak Sanayisi’nde önemli yeri olan efsane tayyareleri keşfedebilirsiniz. Anılar Salonu’nda ilk hava şehitlerimizden Cumhuriyet Dönemi ilk harp şehitlerimize pek çok önemli kişinin, giydiği kıyafetleri ve önemli olaylara tanıklık eden havacılık tarihi eserlerini görebilirsiniz. Bugün Dünya havacılığında önemli bir yeri olan, gururumuz Türk Yıldızları Akrotim takımımızın atalarını tanıyabilir, Türk Yıldızları ve 2011 yılında Hava Kuvvetleri’nin 100. kuruluş yıldönümünde kurulan SOLOTÜRK’ün kıyafet ve uçaklarını görebilirsiniz. Göklerden Gönüllere İnenler Köşesi’nde; canlarını feda ederek Türk Havacılık Tarihi’nin yazılmasını sağlayan Hava Kuvvetleri Şehitlerimizin isimleri var. TARİHİ MEYDAN SEÇİLDİ Amerikan Uzay ve Havacılık Enstitüsü tarafından 2011 yılının Tarihi Havacılık Meydanı seçilen “Yeşiköy Askeri Havalimanı”: 1926 yapımı iki hangar binası, 1942 yapımı terminal binası, Yüzüncü Yıl Anıtı ve Havacılık Müzesi’nin de içinde bulunduğu Yeşilköy Askeri Hava Meydanı’nın tarihi dokusunun muhafazası ve geliştirilmesi kapsamında, öncelikle bölgedeki havacılık tarihini yansıtan yapıların tescili için Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’na başvuruda bulunuldu. 5 Ocak 2010 tarihinde İstanbul VII Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 1926 yapımı iki Hangar ile 1942 yapımı Terminal Binası’nın “Korunmasına Gerekli Kültür Varlığı” olarak tesciline karar verildi. Amerikan Uzay ve Havacılık Enstitüsü’nün her yıl düzenlediği havacılıkla ilgili tarihi mekan veya eserin seçildiği yarışmada, 2011 yılında, yılın havacılık tarihiyle ilgili mekanı “Yeşilköy Askeri Hava Meydanı” seçildi. Bununla ilgili AIAA tarafından verilen kabartma tabla müzenin Silahlar Salonu’nda sergilenmektedir. Uçaklar ve helikopterler Açık sergileme alanında havacılık tarihinde önemli yeri olan pervaneli ve jet savaş uçaklarını, yolcu uçaklarını, helikopterleri ve savunma sistemlerini görebilir, çocuklarınızı oynamaktan mutluluk duyacakları çocuk parkında oynatabilirsiniz. Açık ve kapalı alandan oluşan kafeteryası ise gezinizin keyifli mola noktası olacaktır. Hava Kuvvetleri Müzesi, Eskihavalimanı Caddesi, Yeşilköy, İstanbul Tel: (0212) 663 24 90 / 2268 www.hho.edu.tr/muze/muze.htm THE HISTORICAL PORT WAS SELECTED “Yeşilköy Military Airport” was selected by the National Aeronautics and Space Administration as the Historical Aviation Port of 2011: within the scope of preserving and developing its historical texture of Yeşilköy Military Airport that houses 2 hangars from 1926, the terminal building from 1942, with the 100th Anniversary Monument and the Aviation Museum and necessary applications were made to the Ministry of Culture and Tourism and also to the Regional Board of Natural Heritage for the registration of constructions that reflect primarily the history of aviation in the region. On January 5, 2010 Cultural and Natural Heritage Conservation Board numbered VII of Istanbul registered the 2 hangars from 1926 and the Terminal Building from 1942 as “Cultural Assets to be Preserved”. In the contest of 2011, held annually by the American National Aeronautics and Space Administration where an historical place or a work of art of the year is selected, “Yeşilköy Military Airport” was elected as the place related with aviation. The engraved shield that was bestowed by AIAA at this occasion is displayed in the Hall Of Weapons of the museum. 40 1915 yılında Çanakkale Savaşı’nda düşürülen Fransız tayyaresinin pervanesi ve bu savaşta ilk düşman tayyaresini düşüren Üsteğmen Ali Rıza Bey’in büstü (üstte, en solda), 1912 yılında Fransa’dan satın alınan ilk tayyaremiz Deperdussin’in kanat tamir bezi (sol üstte), “Türk Yıldızları” Akrotimi’nde kullanılan, 1969 yılı Kanada yapımı NF-5A Savaş Uçağı (altında), Nuri Demirağ tarafından 1940 yılında tayyareci yetiştirmek üzere açılan Yeşilköy’de GÖK Okulu tayyarecilerinin Yemin Töreni’nde okudukları and (üstte). The propeller of the French Aircraft that was shot down in 1915 during the War of Dardanelles and the bust of Lieutenant Ali Rıza Bey who shot down the first enemy aircraft (above, far left), wing repair cloth of our first Deperdussin, bought from France in 1912 (left above). 1969 Canadian made NF-5A Combat Plane used by the Acroteam of the “Turkish Stars” (below), the oath that was read by the students during oath of enlistment at the SKY School inaugurated in 1940 by Nuri Demirağ (above). aircrafts that have remarkable places in Turkish and world aviation as well as in the Turkish Aircraft Industry. In the Hall of Memories you can see the outfits of many important people; from our first martyrs of aviation to the first martyrs of the Republican Period together with pieces of art of our aviation history that have witnessed important events. You can get acquainted with the ancestors of our pride, “the Turkish Stars Acroteam members” who have an important place in today’s world aviation. You can also see the outfits and aircrafts of the Turkish Stars and “SOLOTURKS” that was established in 2011, for the 100th anniversary of the Air Forces. At the corner, under the title: “Those that have landed to our Souls from the Skies” you see the names of the martyrs of our Air Forces who gave their lives for Turkish Aviation. İstanbul Hava Seyahati için Sultan Reşat tarafından özel tasarım yaptırılarak basılan Fethi Bey’e ait altın madalya müzenin Anılar Salonu’nda sergileniyor (solda). Hediyelik eşya dükkanı (sol altta). Kapalı sergi binasına girmeden önce sizleri 1914-1918 hava şehitlerimiz için Yeşilköy Tayyare Mektebi’ne dikilen, 1985 yılında müzenin açılmasıyla buraya taşınan “Hava Şehitleri Anıtı” karşılar (altta). The Gold medal that was designed with the order of Sultan Reşat to be bestowed to Fethi Bey for the occasion of Istanbul Air Travel is exhibited in the Hall of Memories of the museum (left). Before you go into the indoor exhibition building you are welcomed by the “monument of Air Force Martyrs” that was erected at Yeşilköy School of Aircrafts in the memory of our air martyrs of 1914-1918 and moved here in 1985 when the museum was inaugurated (below). Gift shop (below left). Aircrafts and helicopters In the outdoor exhibition areas one can see propeller and jet driven combat aircrafts, passenger aircrafts, helicopters and defence systems and let their children happily play in the playground. The cafeteria will provide a joyful break to your visit with its indoor and outdoor sections. Air Force Museum, Eskihavalimanı Street, Yeşilköy, Istanbul Phone: (0212) 663 24 90 / 2268 www.hho.edu.tr/muze/muze.htm 1914 yılında, İstanbul-Kahire arasında düzenlenen hava seyahati sırasında şehit olan Fethi, Nuri ve Sadık Beylerin kıyafet, madalya ve özel eşyaları Anılar Salonu’nda sergileniyor (sağda). Şehitlerimize ait kıyafetler, Türkiye’de görebileceğiniz en eski tayyareci kıyafetleri. İlk hava şehitlerimize ait olmaları ve şehit oldukları esnada üzerlerinde bulunan kıyafetler olması nedeniyle ayrı bir önem taşıyorlar. Anılar Salonu’ndan iki sergileme: 1951 yılında Kore de şehit düşen Cumhuriyet Dönemi ilk hava harp şehitlerimizden Muzaffer Erdönmez’in kıyafeti (solda), 1964 yılında Kıbrıs da şehit düşen Cumhuriyet Dönemi ilk hava harp şehitlerimizden Cengiz Topel’in kıyafeti (sağda). Clothes, medals and private belongings of Fethi, Nuri and Sadık Beys who were martyred in 1914 during the air travel from Istanbul to Cairo are displayed in the Hall of Memories (right). The clothes of the martyrs, the oldest aviator clothes you can see in Turkey have separate importance as belonging to the first air force martyrs and also the clothes they were wearing during their martyrdom. Two presentments in the Hall of Memories: Clothes of Muzaffer Erdönmez, one of the first air force martyrs of the Republican Period who died in Korea in 1951 (left), clothes of Cengiz Topel, one of the first air force martyrs of the Republican Period, who was martyred in 1964 in Cyprus (right). 41 Charles Texier anadolu uygarlıklarının en önemli hazinelerinden; boğazköy ve yazılıkaya’yı ilk farkeden, anadolu’nun hemen her yerini gezip, incelemelerini yayımlayarak, “küçük asya”yı fransa’ya ve dünyaya tanıtan fransız tarihçi, arkeolog, mimar, gezgin ve yazar... Charles Texier French historian, architect , archaeologist, explorer and writer, who was the first to discover the historical sites of Boğazköy (Hattusha) and Yazılıkaya, which are among the major treasures of Anatolian civilizations, Texier travelled to almost every corner of Anatolia and introduced “Asia Minor” to France and the world through the publications of his studies. Charles Texier, Küçük Asya, Enformasyon ve Dökümantasyon Hizmetleri Vakfı. nadolu uygarlık tarihi 18 ve 19. yüzyılların eğitimli gezgin ve araştırmacılarına çok şey borçlu. İletişimin ve bilgi paylaşımının günümüzdeki gibi elektronik ağlarda ve çok hızlı yapılamadığı dönemlerde bu gezginlerin gözlem ve saptamalarını yayımlama geleneği sayesinde oluşan bilgi-belge havuzu bugün de önemini koruyor. Çoğu Avrupalı ve arkeolog, mimar, tarihçi ya da ressam olan bu zevatın bir kısmı kendi ülkelerinin hükümetleri tarafından genellikle Avrupa’nın doğusundaki ülkelere diplomatik görevli olarak tayin edilirmiş. Onların bir kısmı ülkesi için bilgi, bir kısmı da hem bilgi hem belge hem de arkeolojik bulgu toplarmış. Bugün gelişmiş Avrupa ülkelerinin en önemli ulusal müzeleri, belki de en çok onların sayesinde Anadolu, Orta ve Uzak Doğu ve Asya’dan “getirilmiş” tarihi eserlerle dolu. Ama çoğunun yaptığı yayınların katkısı geçmişi anlamakta bugün bile önemli ve işlevsel. İşte onlardan biri de Fransız Charles Texier... Texier’nin yaşam öyküsü Bir mimarın oğlu olarak 1802’de, Versay’da doğan Félix Marie Charles Texier, Paris Güzel Sanatlar Yüksek Okulu’nda mimarlık eğitimi almış. Ayrıca arkeolog ve tarihçi de. Texier, 1827’de kamu hizmetleri müfettişliğine atanmış. Önce Güney Fransa’daki Antik liman kenti Fréjus’ta kazı yönetiminde, ardından İtalya’daki Antik Ostia kentinde, Akdeniz’deki su seviyesinin neden azaldığını araştırmakla görevlendirilmiş. Daha sonra Ermenistan, Mezopotamya ve İran’a yapılan gezilere katılmış. 1833 ve 1843’de iki kez Osmanlı Türkiyesi’nde araştırmalar yapmakla görevlendirilmiş. 1840’da Fransız Koleji arkeoloji kürsüsünde yardımcı profesörlük yapmış. Fransız Bilimler Akademisi ve Paris Arkeoloji Enstitüsü üyeliklerine de getirilen Texier 1845’de kamu binaları baş müfettişi olarak Cezayir’e atanmış. 1855’de “Yazıtlar ve Edebiyat Akademisi” (Académie des Inscriptions et Belles-Lettres: www.aibl.fr) üyeliğine seçilmiş. 1871’de Paris’te yaşama veda etmiş. Texier’nin Anadolu Seyahatleri 1833’de Fransız Hükûmeti tarafından Assos, Didim, Bergama, Aizani, Magnesia ve Augustus Anıtı’nın bulunduğu Ankara gibi Anadolu’nun The history of Anatolian civilizations owes much to the educated explorers of the 18th and 19th centuries. The archives constituted thanks to such researchers who cultivated the tradition of publishing their observations and analyzes, during an era of slow communication and information exchange, where today’s electronic networks did not exist, still remain valuable sources of knowledge. Some of these personalities, most of whom were European archaeologists, architects, historians or painters, were appointed as diplomatic staff in countries east of the European continent. Their mission was to collect information for their country and/or to research and gather archaeological documents and findings besides collecting general information. Today, probably mainly owing to them, the leading national museums of developed European countries are filled with historical artefacts “taken away”, so to speak, from Anatolia, the Middle and Far East and Asia. On the other hand, the contribution of their publications continues to be of great significance and relevance even today for the understanding of history. One of these personalities was Charles Texier... Texier’s curriculum vitae Born in 1802 in Versailles as son of an architect, Félix Marie Charles Texier was trained as an architect at the École des BeauxArts in Paris. An archaeologist and historian at the same time, Texier was appointed inspector of public works in 1827. He conducted excavations of the historic port cities of Fréjus in southern France and Ostia in Italy, in order to investigate the causes of reduced water levels in the Mediterranean. Later, he participated in an expedition that took him to Armenia, Mesopotamia and Persia. Twice in 1833 and 1843, he was sent on exploratory missions to Ottoman Turkey. In 1840 he became deputy professor of archaeology at the Collège de France, and in 1845 relocated to Algeria as inspector genSol sayfa: Milet, Didim’de Apollon Tapınağı kalıntıları. Sağ sayfa: Seyitgazi Frigya Kralı Midas’ın Mezarı. Left page: Miletus, Didyma ruins of the Temple of Apollo. Right page: Tomb of King Midas of Phrygia, Seyitgazi. 43 antik kentlerinde araştırmalar yapması için “Küçük Asya”ya tayin edilen Texier, Anadolu’nun büyük kısmını gezip dolaşmış. Ülkesine döndüğünde araştırma sonuçlarını Fransız Akademisi’ne teslim eden Texier, bundan on yıl sonra 1843’de Anadolu’da çıktığı ikinci seyahatte de Hatti ülkesinin başkenti Hattuşaş’ın (Boğazköy) kalıntılarını ve ünlü Yazılıkaya’nın varlığını keşfetmiş. Bu iki uzun seyahati sırasında Texier, bazı diğer yabancı uzmanlarla birlikte kazılar yapmış. Anadolu’nun tarihi, jeolojik yapısı, coğrafi özellikleri, yer altı ve yer üstü kaynakları, mimari ve sanatsal mirası ve o günkü halkın etnik, demografik, kültürel, ekonomik, sosyal durumunu incelemiş. Bunları harita, çizim ve gravürlerle de belgelemiş. Yalnızca gezdiği Antik Çağ kentlerini değil, Selçuklu, Beylikler, Osmanlı gibi daha sonraki dönemlere ait önemli kentler hakkında da bilgi toplamış. Gezilerini birden çok kitapla Paris’te yayımlayan Texier hakkındaki Türkçe kaynaklarda sıkça altı çizilen bir olgu var. Texier gerek konferanslarıyla gerek yazıp çizerek, Osmanlı İmparatorluğu hakkında o zamana kadar yayılmış ve bu topraklarda seyahati caydıran kimi olumsuz algıların ortadan kalkmasına da çalışmış. Herhalde başarılı olmuş ki onun ardından Ürgüp (en üstte), Göreme Vadiisi (sol altta), Fethiye Kaya Mezarları (sağda), Trabzon (sol altta), Trabzon Kilisesi (bugünkü Trabzon Ayasofya Müzesi) (solda, en altta), Niğde Fatma Hatun Türbesi’nin Taç Kapısı (en solda, altta). Sağ sayfa: Buldan’da Çingelerin Dansı (üstte) ve İnönü halkının yerel giysileri (altta). Ürgüp (top); Göreme Valley (below left); Fethiye Rock Tombs (right); Trabzon (below left), Trabzon Church (today’s Hagia Sophia Museum, Trabzon) (left, bottom); Niğde Fatma Hatun Shrine Crown Gate (at far left, below). Right page: Buldan, Dance of the Gypsies (above) and local garments of the people of İnönü (below). eral of public buildings. In 1855 he was elected to the Académie des Inscriptions et Belles-Lettres: www.aibl.fr. He passed away in Paris in 1871. Texier’s Anatolian Missions Sent on an exploratory mission to “Asia Minor” by the French government in 1833, in order to conduct research at Anatolian archaeological sites such as Assos, Didyma, Pergamon, Aizanoi, Magnesia and Ankara where the Temple of Augustus is to be found, Texier travelled through 44 pek çok Avrupalı araştırmacı Anadolu’ya gelerek iz sürmüş! Gene de bu tip eserlerde “taraflı” ve “oryantalist” bakış açıları olabildiğini hatırlatıp, özellikle kişisel izlenimlerin anlatıldığı bölümlerdeki bilgileri ihtiyatla karşılamak gereğine dikkat çekenler de var... Yayınları Texier’in kitaplarındaki metinler son derece takdir toplamakla birlikte pek de usta işi olmayan zarif-nahif çizimleri sık sık eleştirilirmiş. Klâsik Arkeoloji Tarihi Ansiklopedisi’nin editörü Nancy Thomson de Grummond’un belirttiğine göre, bu eleştiriler en çok çizimlerin tam ve kesin olmadığı yolundaymış. Grummond, “... öyle de olsa yarattığı merak ve ilgi açısından başarılı olmuş” diyor (Encyclopedia of the History of Classical Archaeology, Routledge Publications, 1991, Dijital versiyon: 2011). Öte yandan Texier gravürleri bugün ülkemizdeki kitap, baskı ve resim müzayede sitelerinde de çok rağbet gören parçalar arasında. Texier’nin Fransızca ve Türkçe çeviri kitapları şöyle: Küçük Asya; Asya’ya Uzanan El, Anadolu Taşra ve Şehirlerinin Arkeolojik Tarihi ve Coğrafi Betimlemesi (Asie Mineure; Description Geographique, Historique et Archeologique des Provinces et des Villes de la Chersonnese d’Asie): 1839-1849 yılları arasında Paris’te üç cilt olarak yayınlanan kitap, bilim ve kültür dünyasında geniş yankı yapmış. Yazarın Türkiye’ye ilk seyahatinin (1833-1837) sonuçlarını kapsayan Fransızca orijinali, büyük boyda 862 sayfa metin, 239 gravür ve plan ile 5 haritadan oluşmakta. Texier 1843’de Türkiye’ye yaptığı ikinci seyahatinden sonra bu eserini, yeni bilgi ve belgeler ekleyerek yine Paris’te önce 1862, sonra 1882 yıllarında olmak üzere iki kez daha bastırmış. Bu kez tek cilt halinde ve 757 sayfa (fakat küçük punto ile çift sütun/1514 sayfa) olarak yayınlanan bu yeni baskı, gravürler ve çizimler bakımından ilk baskıdan daha zengin. PAZARLIĞI DA TEXIER YAPMIŞ Artemis Tapınağı’nın 70 metrelik Amazonlar Savaşı Frizi’nin Louvre’da olduğunu biliyor muydunuz? 1842 Eylülü ile 1843 Nisanı arasında Charles Texier ile F. de Clarac, mimar J. Clerget ve ressam G. Boulanger bugün Aydın ili sınırları içinde kalan Magnesia Antik Kenti’ndeki Artemis Tapınağı’nda kazılar yapmışlar. Arazinin bataklık su seviyesinin yüksek oluşu nedeniyle kazılara son verilmiş. Texier, Clarac ve Boulanger de tapınağın frizlerinden toplam uzunlukları yaklaşık 40 metreyi bulan 41 blok ve bazı mimari elemanları Paris’e, Louvre Müzesi’ne götürmüşler. Grummond’un yazdığına göre, bu transferin pazarlığını da bizzat Charles Texier yapmış. Nitekim Louvre Müzesi’nin bu eserle ilgili künyesinde de “Misyon”un C. Texier tarafından 1843’de yerine getirildiği doğrulanıyor. (Bkz: goo.gl/NytV0x “Bizde o taşlardan çok var” söylemi Cumhuriyet ile birlikte geride kaldı. Magnesia kazısı da 1985’den bu yana Kültür ve Turizm Bakanlığı adına Prof. Dr. Orhan Bingöl başkanlığında Ankara Üniversitesi tarafından yürütülüyor: www.magnesia.org/tr/) TEXIER CONDUCTED THE NEGOTIATIONS Did you know that the 70 m large Ionic frieze decorated with an amazonomachy iconography from the Temple of Artemis in Magnesia was in Paris at the Louvre Museum? Between September 1842 and April 1843, Charles Texier, F. de Clarac, architect J. Clerget and painter G. Boulanger performed excavations of the Temple of Artemis at the ancient city of Magnesia in today’s Aydın province. The excavations were interrupted after a while due to the high water level at the swampy land that made work too difficult. Meanwhile, Texier, Clarac and Boulanger took away to the Louvre in Paris, a group of 41 fragment blocks and architectural elements of a total length of 40 meters, from the Artemis Temple’s pediment frieze. According to Grummond, the negation on the transfer of the frieze fragments was conducted by Texier himself. Indeed, in the Louvre’s catalogue about this piece, it is indicated that this task was fulfilled by C. Texier in 1843. (See goo.gl/NytV0x the “Don’t worry, we got so many of these stones down here” mentality ended with the Republic. Thus, the Magnesia excavation is being conducted since 1985 by an archaeological team led by Prof. Dr. Orhan Bingöl from the Ankara University, on behalf of the Ministry of Culture and Tourism: www.magnesia.org/tr/) 45 1923-1924 yılları arasında, kendisi de yazar olan mütercim Ali Suat Bey tarafından “Küçük Asya; Coğrafyaya, Tarihe, Âsâr-ı Atîkaya Ait Tarif” başlığıyla dönemin Türkçe’sine çevrilen kitap “Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Maârif Vekâleti’nin 2 numaralı neşriyatı” olarak Matbaa-i Amire’de arapça harflerle basılmış. Bazı kısımları eksik olan ve dili bugün zor anlaşılan kitap, 2002’de “Charles Texier, Küçük Asya -Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi” başlığıyla Prof. Dr. Kâzım Yaşar Kopraman tarafından Lâtin harflerine aktarılmış, Yard. Doç. Dr. Musa Yıldız tarafından sadeleştirilmiş ve Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı tarafından da yayımlanmıştı. Bu kitapta 243+64 gravür, 5 harita var. Diğer kitapları: • Ermenistan, İran ve Mezopotamya’nın Tasviri (Description de l’Arménie et de la Perse, de la Mesapotamie) Paris, 1842-1845, • Fréjus Kenti ve Limanına Ait Anılar (Mémoires sur la Ville et le port de Fréjus, 1847 • Urfa ve Anıtları (Edesse et ses Monuments) Paris, 1859, • Hristiyanlığın İlk Çağlarında Doğuda Yükselen Anıtsal Örnekleriyle Birlikte Resimli Bizans Mimarisi -R. P. Pullan ile- (L’Architecture Bizantine ou Recueil de Monuments, des Premiers Temps du Christianisme ou Orient) Londra, 1864, • Küçük Asya’nın En Önemli Harabeleri -R. P. Pullan ile- (The Principal Ruins of Asia Minor,) Londra, 1865, -İtalya, Ostia kentindeki çalışmasıyla ilgili- Tiber Ağzındaki Kentte Antik Liman Anıları (Mémoires sur les ports antiques situés à l’embouchure du Tibre)1858, • Bizans Mimarisi, (L’Architecture Byzantine) Londra, 1865. Sol sayfa: İzmir görüntüsü (sağ üstte), Konya Selçuklu kalıntıları (sağ altta), Boğazköy Kabartmaları (altta), Kemalpaşa Kabartması (sol altta) ve Ankara Auguste Tapınağı (sağ altta). Sağ sayfa: Boğazköy Mermer Taht ve Duvarlar (sol üstte), Bodrum Kalesi (sağda, en üstte), Afyonkarahisar (sağ altta), Ankara Hacı Bayram-ı Veli Camii (sağda, altta) ve Trabzon’dan Bizans resimleri (en altta). a large part of the country. Upon his return to Paris, he submitted the results of his research to the French Academy. A decade later, his second trip to Anatolia in 1843, took him to Boğazköy, where he discovered the ruins of the ancient capital Hattusha of the ‘Land of Hatti’ and the nearby famous Hittite sanctuary of ‘Yazılıkaya’. In the framework of these two long-lasting missions, Texier conducted archaeological excavations together with some other foreign experts. He thoroughly surveyed the history of Anatolia, its geological structure, geographical features; it’s underground and aboveground resources, architectural and artistic heritage, and the ethnic, demographic, cultural, economic and social characteristics of the era’s population. He documented the results of his research with maps, drawings and engravings. Hence, his area of interest was not limited to the ancient settlements of the antiquity alone, but encompassed as well important cities of subsequent ages such as the Seljuk period, the era of the Principalities and the Ottoman period. He assembled the results of his research and studies in multiple books published in Paris. Turkish sources particularly emphasize that Texier contributed, through his conferences as well as books, to the elimination of previously existing negative perceptions about the Ottoman Empire that discouraged travel to these lands. It is to believe that he has been quite successful in this task, looking at the great number of European researchers who came to Anatolia following his footsteps! Nevertheless, some critics draw attention to the often “biased” and “Orientalist” perspective of this type of publications and recommend precaution particularly when it comes to the sections related to the ‘personal impressions’ of the author... Publications Texier was an author appreciated for the textual contents of his books but criticized for the incomplete and imprecise quality of his drawings. Professor Nancy Thomson de Grummond, editor of “An Encyclopedia of the History of Classical Archaeology” points out that “Texier is repeatedly criticized for the inaccuracy of his elegant drawings but is important in 46 the history of archaeology for stimulating a new interest in the antiquities of Asia Minor.” (Source: Encyclopedia of the History of Classical Archaeology, Routledge Publications, 1991, digital version: 2011). On the other hand, in our country today, Texier’s engravings are highly on demand at books, prints and paintings’ auction sites. Some of the books of Texier, which were translated into Turkish, are as follows: « Asie mineure: description géographique, historique et archéologique des provinces et des villes de la Chersonèse d’Asie, - Asia Minor, geographical, historical and archaeological descriptions of its provinces and cities. » Published in three volumes in Paris between 1839 and 1849, the book aroused great repercussions in the world of science and culture. The French original of the author’s book on his first mission to Turkey (18331837) consists of 862 large-size pages of text, 239 engravings and plans and 5 maps. Texier published twice, once in 1862 and the second time in 1882, revised editions of this book supplemented with new information and documents after his second journey in Turkey in 1843. Published as a single volume consisting of 757 pages (but with small print doublecolumn / 1514 pages), this new edition is richer than the first edition in terms of etchings and drawings. In the years 1923-1924, the book was translated into Turkish by Ali Suat Bey, a writer himself, and printed in Arabic characters at the State Printing House and published by the Ministry of Education of the Government of the Grand National Assembly of Turkey. A present-day Turkish language and Latin alphabet version of the book was published in 2002, by the Information and Documentation Services Foundation, as re-edited by Prof. Dr. Kâzım Yaşar Kopraman and Assistant Associate Prof. Musa Yıldız, under the title of “Charles Texier, Geography, History and Archaeology of Asia Minor”. It contains 234 + 64 engravings and 5 maps. His Other books: • Description de l’Arménie et de la Perse, de la Mésopotamie, 1842–1845 - Description of Armenia, Persia and Mesopotamia. • Mémoires sur la Ville et le port de Fréjus, 1847 - Memoirs on the city and port of Fréjus. • Édesse et ses monuments, 1859 - Edessa and its monuments. • L’Architecture byzantine ou recueil de monuments des premiers temps du christianisme en Orient, 1864 - Translated into English and published as “Byzantine architecture: illustrated by examples of edifices erected in the East during the earliest ages of Christianity”, London, (with R.P. Pullar), 1864. • “The principal ruins of Asia Minor”, London, (with R.P. Pullar), 1865. • His work concerning his research performed in Ostia, Italy: Mémoires sur les ports antiques situés à l’embouchure du Tibre-Memoirs on the ancient port cities at the mouth of the River Tiber, 1858. • L’Architecture Byzantine - Byzantine Architecture, London, 1865. Left page: A view of İzmir (top right); Seljuk ruins at Konya (below right); Boğazköy Reliefs (below); Kemalpaşa Relief (bottom left) and Ankara Augustus Temple (bottom right). Right page: Boğazköy Marble Throne and Walls (top left); Bodrum Castle (top right); Afyonkarahisar (below right); Hacı Bayram-ı Veli Mosque, Ankara (right, below) and Byzantine portraits from Trabzon (bottom). 47 ANTAKYA CAMLARI MÜZESİ Özgür Açıkbaş & Rasim Konyar Dt. Şadi Asfuroğlu... Diş hekimi, üfleme antik cam ve rölyef cam üreticisi, Antik Cam Evi kurucusu... 1996 yılından beri T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na üfleme antik cam ürünler veriyor. Müzeye dönüştürdüğü 140 yıllık tarihi Antakya evinde de Antakya yöresine ait geniş çaplı bir cam koleksiyonu sergiliyor. Camın Antakya’daki yolculuğunu “Müzeler ve kültür-sanat evleri geçmişin hafıza kartlarıdır“ diyen Asfuroğlu’nun kaleminden aktarıyoruz... ANTIQUE GLASS HOUSE and ANTAKYA GLASS HOUSE Dt. Şadi Asfuroğlu... Dentist, antique glass blower and relief glass producer, Antique Glass House founder... He has been providing the Ministry of Culture and Tourism with antique blow glass products since 1996. In his historical Antakya house with a history if 140 years, he has been exhibiting a rich collection of glass products since 1996. Asfuroğu states that “museums and culture-art houses are the memory cards of the past” and this is what he says further about his work... 48 Tarihi kaynaklara göre, cam ilk olarak Doğu Akdeniz’de Antakya ve güneyindeki Kuzey Suriye, Beyrut, Sayda sahillerinde, eş zamanlı olarak ya da daha sonraları ise Mısır ve Mezopotamya’da keşfedilmiştir. Yaklaşık 5000 yıl önce bulunan bu parıltılı madde aslında ateşin keşfinin doğal bir sonucudur. Cam denilen sihirli madde insan eliyle pek çok şekle girmiştir. Binlerce yıldan beri Antakya ve civarında imal edilen camlar Anadolu’nun pek çok yerine ve diğer ülkelere gönderilmiştir. Antakya ve çevresinde sıvı ve kuru gıda saklamak amacıyla kullanılan çeşitli formdaki kavanozlar (katremisler), şişeler, damacanalar (elfiler), marteban, yoğurt kapları, cam tabaklar vs. eski camların eritilmesiyle tekrar şekillendirilerek elde edilirdi. Kırılan eski cam kaplar ve pencere camları da cam ustaları tarafından tekrar tekrar eritilir, şişe ve kavanoz haline getirilirdi. İlk “üfleme çubuğu”nu yani “cam piposu”nu bulan Romalılardı. Onlar bölgemizde yüzyıllarca cam üretmişlerdi. Cam üretim tekniklerini en çok geliştiren Fenikeliler de bölgemizde yaşamışlardı. Dünyanın en eski cam buluntuları Antakya’da Alalakh According to historical sources, glass was first discovered in Antakya in Eastern Mediterranean and Northern Syria in the south, in Beirut, Sayda shores and later in Egypt and Mesopotamia concurrently. This shiny substance discovered 5000 years ago is the natural result of the discovery of fire. This magical substance called glass has been put into numerous shapes. Glass produced in Antakya and in the nearby provinces has been sent to different parts of Anatolia and to many countries. Cans (katremis) in different forms were used to store dried food in Antakya and in its near vicinity. There were also water coolers, martebans, yoghurt cans and glass plates were produced by melting used glassware. The broken glass cans and tin lids were also melted by the masters, and they were turned into bottles and cans. The first “blow tube”, the “glass pipe” was produced by the Romans. They produced glassware in our region for hundreds of years. Phoenicians, who developed the glass production techniques, also lived in our region. The world’s oldest glass remnants are the Hittite objects unearthed in the Alalakh Mound of Antakya that dates back to 1600 BC. Unfortunately, they are now being exhibited at the British Museum. The remnants of Roman glass workshops unearthed during the excavation work for the Hilton Hotel Dt. Şadi Asfuroğlu ve müzesinden görüntüler. Dt. Şadi Asfuroğlu and views from his museum. 49 ADVENTURE OF THE ASFUROĞLU FAMILY ASFUROĞLU AİLESİNİN SERÜVENİ 1996 yılından beri T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na üfleme antik cam ürünler veren el sanatçılarımızdan Dt. Şadi Asfuroğlu, kendisinin ve ailesinin Antakya’da camla içiçe gelişen serüvenini şöyle aktarıyor: “1962 Antakya doğumluyum. 1979 yılında Antakya Lisesi’nden mezun oldum. İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Fakültesi’nde bir yıl okuduktan sonra Marmara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’ne geçerek 1987’de mezun oldum. O tarihten beri Antakya’da serbest diş hekimliği yapıyorum. Benim takı, heykel, rölyef yapma ve cam üretme hevesim T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Kültürel Hediyelik Eşya Tasarım yarışmaları ile başladı. Bu motivasyon, beni üfleme antik cam sanatçısı Sami Coşkun ile tanışmaya yöneltti. Ondan öğrendiğim yöntemlerle antik üfleme camlar, Roma-Bizans dönemine ait gözyaşı şişeleri ve parfüm şişeleri röprodüksiyonları yapmaya başladım. 1940’lı yıllarda rahmetli babam Asaf Asfuroğlu ve birkaç girişimci, Suriyeli cam ustalarından birkaçını Antakya’ya getirmişler ve kentin ilk düzenli ve sabit cam atölyesini oluşturmuşlar. Daha sonraları rahmetli amcalarım Ali Asfuroğlu ve Ferit Asfuroğlu bu çalışmalara ortak olmuş, hatta Ali amcamız kendini geliştirmek için İstanbul’a giderek, Paşabahçe ve diğer özel cam fabrikalarında çalışmış. Antakya’ya döndükten sonra babamla birlikte usta-işletmeci olarak yıllarca cam şişe ve kavanoz üretmişler. Babam o zaman ürettikleri kavanozları kendi kamyonuyla Anadolu’ya taşıyarak satmış. Dönüşte aynı kamyonla kırık veya atık camları toplar, Antakya’ya getirirmiş. Atık cam bulamadıkları zamanlar da Antakya’da ihtiyaç duyulan ticari ürünler (pirinç, şeker, buğday vs.) taşırlarmış. Bu arada cam üretimi Antakya için önemli bir sanayi kolu haline gelmiş ve yeni yeni işletmeler kurulmuş. Burada üretilen yeşil camlar Türkiye’nin pek çok yerine ulaşmış ve pek çok evin mutfağında, kilerinde yer bulmuştur. Babamın koşuşturması 1964 yılında aniden vefatıyla son bulmuş ve cam atölyemiz kapanmıştı. Ali Amcam da İskenderun’da kurduğu cam atölyesini bilmediğim nedenlerden dolayı kapatmak zorunda kalmış ve çalışmak için Almanya’ya gidenler kervanına katılmış. Ailemizin cam atölyeleri kapansa da Antakya’daki diğer cam atölyeleri üretime devam etmişler. Antakya’da cam, pek çok aile için geçim kaynağı olmuştur…” 50 Dt. Şadi Asfuroğlu, who has been artist producing antique glass objects for the Ministry of Culture and Tourism since 1996, talks about his and his family’s adventure in glass: “I was born in Antakya in 1962. I graduated from the Antakya High School in 1972. After receiving courses at Istanbul State Fine Arts Academy Faculty of Architecture for a year, I enrolled at the Marmara University Faculty of Dentistry and graduated in 1987. I have been working as a dentist in Antakya since then. My interest in producing ornaments, sculpture, relief nd glass production was initiated by a contest organized by the Ministry of Culture and Tourism for Cultural Souvenirs. This motivation led me to know the blow glass artist Sami Coşkun. I learnt his technique and started producing reproductions of Roman and Byzantine her drop vials and perfume bottles. In the 1940s, my late father Asaf Asfuroğu and a number of entrepreneurs brought a few Syrian glass masters to Antakya, and they built the city’s first regular and fixed glass workshop. Then, my late uncles Ali Asfuroğu and Ferit Asfuroğku have taken part in this work as partners and Uncle Ali has even come to İstanbul to improve his skills and worked at Paşabahçe and at other private glass factories. After returning back to Antakya, they have produced glass bottles and cans for long years with my father. During those days, my father sold the glass cans that they produced with his truck around Anatolia. During his return, he used to collect broken and waste glass pieces and brought them to Antakya. When they could not find waste glass, they used to carry other commercial products needed in Antakya (like rice, sugar and wheat etc.) In the meantime, glass production became an important industry in Antakya and new business flourished. Green glassware produced here were sent to many different places in Turkey and they were used in the kitchens and cellars all around Turkey. My father’s work came to a halt in 1964 with his sudden death and our glass workshop was closed. My Uncle Ali had to close his glass workshop in İskenderun due to reasons not known to me and he went to Germany to work as a guest worker there. Although the glass workshops of our family were closed down, other workshops continued production. Glass has been a major source of income for families in Antakya…” Höyüğü’nde bulunan ve MÖ 1600 yıllarında Hititler tarafından üretilmiş objelerdir ve şu anda maalesef British Museum’da sergilenmektedir. Ayrıca son birkaç ay içinde Saint Pierre Kilisesi yakınlarında Hilton Otel için yapılan kazılarda ortaya çıkan ve MS 4 ve 5. yüzyıllara ait olduğu tahmin edilen Roma cam atölyelerinin kalıntıları; parfüm ve gözyaşı şişeleri, cam kaseler, cam külçeleri Antakya’nın eski ve çok önemli cam üretim merkezlerinden biri olduğunu ortaya koymaktadır. 1940’lı yıllara kadar Antakya ve civarında cam üretimini daha çok gezgin atölyeler yaparmış. Gezgin cam ustaları Antakya’nın uygun yerlerine kurdukları atölye ve cam ocaklarında Antakya ve civar köylerden topladıkları kırık camları eriterek yeni cam objeler imal edermiş. Antakya atölyelerinde yetişen ustalar ve yatırımcıların bir araya gelerek yeni atölyeler kurması cam üretimini Antakya için önemli bir sanayi kolu haline getirmiştir. Ne yazık ki 2006 yılında Antakya’daki son cam fabrikası da teknolojiye ve plastik denilen ucuz ve sağlıksız maddeye yenik düşerek kapanmıştır. Tarihi Antakya evinden müzeye... 2009 yılına geldiğimizde Antakya cam tarihine ait elimizde kalanlar iki gruptu. Birinci grup, son cam fabrikasından kalan el aletleri olup, bu aletler 1940’tan günümüze kadar kurulmuş tüm cam atölyelerinin özeti olarak nitelendirilebilir. İkinci grup ise benim yıllardır topladığım, Antakya camına ait çok değerli örneklerdi. Ailemde ne varsa toplayabildiğim bu örnekler, babamın ve amcamın el emeği ile hayat bulmuş cam objelerdi... Büyük dedemizin 140 yıl önce yaptırdığı tarihi Antakya evinin satışa çıkarıldığı sıralarda, benim eski cam atölyemi de bulunduğu yerden taşımam gerekiyordu. Bu evi satın alıp atölyemi oraya taşımaya karar verdim ve yıllardır hayalini kurduğum, antik cam kültürünü yaşatmaya çalışan el işi cam sanatçısı arkadaşlarımla bir arada olabileceğim Antakya Kültür Sanat Evi’ni oluşturmayı da düşlemeye başladım. Sonunda 2010 yılında Antik Cam Evi’ni kurdum. Antakya cam tarihini anlatabilecek her türlü obje, annemin büyük ailesinin geçmişini de barındıran, avlusunda çocukluğumun en güzel anılarını yaşadığım, her şeyiyle Antakya kokan bu taş evin orijinal dolaplarının içinde yerini buldu. Asfuroğlu ailesinin öncülüğünü yaptığı yeşil Antakya cam örnekleri, cam fabrikaları kapandığı için ve tekrar üretilme ihtimali olmadığından müzelik hale geldi. Bu çok özel cam koleksiyonumuzu cam evinin “müze” bölümünde sergiliyoruz. Bu arada eski atölyemi de buraya taşıyarak üretime devam etmeğe başladım. Ben ailemin geliştirdiği yeşil Antakya cam geleneğini minik şişeler, cam yüzükler, cam sikkeler ve cam rölyeflerle ayakta tutmaya çalışıyorum. Antik cam evinde ürettiğim üfleme ve rölyef cam ürünler; Roma, Bizans, Fenike döneminde yapılmış ve arkeoloji müzelerinde sergilenen gözyaşı şişesi, koku şişeleri ve ilaç, zehir saklama kapları, sıvı saklama kapları, cam bilezik ve yüzükler ile cam sikkelerin röprodüksiyonları. 1996 yılından beri T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM mağazalarında satılan ürünlerimizi artık Antik Cam Evi’mize gelen misafirlerimizin de beğenisine sunuyoruz. Antakya Camları Müzesi, Antik Cam Atölyesi ve Yöresel Kültürel Hediyelik ürün satış merkezi haline that will be built near the Saint Pierre Church; perfume and tear drop vials, glass bowls and glass ingots also reveal that Antakya has been one of the oldest and most important glass production centers. Until the 1940s, glass was produced mostly by portable workshops in Antakya and its near vicinity. The travelling glass masters used to install their workshops and glass ovens in suitable places in Antakya, and they collected broken glass pieces to produce new glass objects. Later, masters in Antakya and investors came together and built new workshops, which in turn created an important industrial sector for Antakya. Unfortunately, the last glass factory in Antakya could no longer survive against technology and the cheap and unhealthy plastics and was closed down. From the Historical Antakya House to Museum… In 2009, there were only two groups of surviving objects related to the glass history in Antakya. The first group consisted of the remaining hand tools from the glass factory and they could be taken as a summary of all the glass workshops founded since 1940. The second group of objects were the valuable samples of glass produced in Antakya that I have been collecting for years. These objects from my family were pieces of glassware produced by my father and uncle... When my grand-grandfather’s historical Antakya house, which was built 140 years ago, was on sale; I had to move from my old glass workshop. I have decided to buy this house and move my workshop there. Then, I started working on my dream of founding the Antakya Culture and Art House where I could be together with the glass masters. That way, we could keep the glass culture of Antakya alive. Finally, I founded the Antique Glass House in 2010. All sorts of objects that tell the history of glass in Antakya have found themselves a place in the original cupboards of this stone house that harbours the past of my grandparents and where my childhood was 51 getirdiğimiz bu tarihi evde cam dostu konuklarımızı ağırlıyoruz. Misafirlerimiz avluda keyifle çayını kahvesini içebiliyor, çalışmalarımızı izliyor, ürettiklerimizi satın alabiliyorlar. Müzeler ve kültür-sanat evleri geçmişin hafıza kartlarıdır... Üfleme camların yanı sıra atölyemizde rölyef cam üretimi için mükemmel bir cam eritme fırını ve atölye alt yapısı mevcut. Bu fırında çökertme (“slumping”), hamur camı (“pate de vere”), “fusing” ve yüksek ısıda 52 spent. The green Antakya glass samples, first produced by the Asfuroğu family, are now museum pieces, because the glass factories are closed. This special glass collection is being exhibited in the “museum” part of the glass house, and it is free for visitors. In the meantime, I moved my old workshop here and continued producing glassware. I try to keep the green Antakya glass tradition of my family by producing small bottles and vials, glass rings, glass coins and glass reliefs. The blow glass objects and and reliefs that I produce at the Antique Glass House are the reproductions of the Roman, Byzantine and Phoenician tear drop vials, perfume bottles, poison and drug vials, liquid storage bowls, glass bracelets and earrings and the coins unearthed during archeologic excavations. Since 1996, our products are being sold at the DÖSİM stores at the Ministry of Culture and Tourism, and now our visitors to the Antique Glass House can also buy them. We welcome our guests at our house which also function as the Antakya Glass Museum, Antique Glass Workshop and Traditional Cultural Souvenirs centre. Our guests can sip their tea at our courtyard, watch our work and buy our products. Museums and culture-art houses are the memory cards of the past Other than blow glass products, our workshop has a perfect glass melting oven and a strong workshop infrastructure. We can do slumping, pate de vere and fusing and high-temperature glass dye fixation at our workshop. The costume creator Mine Erbek from the State Opera and Ballet and Ersun Özken from Marmara University Faculty of Fine Arts Department of Ceramics also con- cam boyası fiksasyonu yapılabilmekte. Bu arada atölyemize Devlet Opera ve Balesi’nin çok değerli kostüm kreatörü Mine Erbek ile Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Cam ve Seramik Bölümü Öğretim Üyesi Ersun Özken’in büyük katkıları oldu. Toplumları ileriye taşıyabilecek en önemli şey kültürel birikimleridir, geçmişten günümüze taşınabilmiş ve korunabilmiş eserlerdir. Geçmişimize dair ne kadar çok materyali sağlıklı bir şekilde çocuklarımıza aktarabilirsek, gelecek nesil o kadar güçlü ve o denli donanımlı yetişecektir. İşte o güçlü ve donanımlı yeni nesil ülkemizi layık olduğu yere taşıyıp yüceltecektir. Bence bu konu ile ilgili herkes üstüne düşen görevi yerine getirmelidir. Ben olanaklarımı zorlayarak Cam Evi’ni kurdum ve geliştirmeğe çalışıyorum. Dileğim, ülkemizin tüm fertlerinin aynı duyarlılıkla geçmişimize sahip çıkabilmesidir... tributed hugely to our workshop. Cultural accumulation is what develops societies; the works that are transmitted from the past to the present. The more materials from the past we can survive for our children, the richer the future generations will be and those bright future generations will dignify and elevate our country. I think everyone should take responsibility in this area. Personally I did my best and founded the Glass House, and I am trying to improve things there. My wish is that all individuals in society will embrace the past and carry it on to the future... Web: www.antikcamevi.com E-posta: [email protected] Tel: (0533) 775 3362 Web: www.antikcamevi.com E-mail: [email protected] Tel: +90 533 775 3362 53 DÜNYAYI AYDINLATAN ÖZGÜRLÜK sanat ve mühendislik arasında bir köprü, 19. yüzyıl teknolojisi düşünüldüğünde çağını fersah fersah aşan, bir eli meşaleli, bir eli bildirgeli “hukuk ve özgürlük” savunucusu, geçtiğimiz haziran’da 130 yaşına basan konuksever kadın... LIBERTY ENLIGHTENING THE WORLD A bridge between art and engineering, way beyond 19th century technology, the welcoming lady with a torch in one hand and a tablet in the other, the guardian angel of “law and freedom”, celebrated the 130th Anniversary of her arrival in NYC on June 17, 2015. Wikipedia & Shutterstock 54 ew York limanının girişinde kurulduğu ilk günden bu yana ayakta duran Özgürlük Anıtı, 1876’da bağımsızlığının yüzüncü yılını kutlayan ABD’ne Fransa’nın hediyesi. Ancak kutlamadan 10 yıl sonra; 1886’da yollanabilmiş! Anıt, Fransız heykeltraş Frédéric Bartholdi tarafından Paris’te yapılmış. Bartholdi, çelik konstrüksiyonda Eyfel Kulesi’ni yapan Gustave Eiffel, Süveyş Kanalı’nın mühendisi Ferdinand de Lesseps, aydınlatmada Thomas Edison gibi uzmanlarla birlikte çalışmış. Amerikan mimar Richard Morris Hunt tarafından tasarlanan kaideye dikilen anıt Amerika’ya göç eden milyonlarca insanı ilk karşılayan bir özgürlük simgesi... Neleri simgeliyor? 1924’te ulusal anıt ilan edilen, resmî adı “Özgürlük Dünyayı Aydınlatıyor” olan heykelin tacındaki yedi sivri uç, 7 kıta ve denizi simgeliyor. Elindeki meşale aydınlanmayı, meşaleden çıkan ışıklar ise özgürlüğe giden yolun simgeleri... Kitabesinde ABD’nin bağımsızlık günü kabul edilen Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’nin tarihi; 4 Temmuz 1776 (July IV, MDCCLXXVI) yazılı. Heykelin daha küçük boyutlarda bir kopyası Paris’te ve Atlas Okyanusu’na doğru bakıyor. Osaka, Priştine, Pekin, Las Vegas, Güney Dakota’nın Sioux Falls kenti, Bordeaux gibi dünyanın çeşitli şehirlerinde de anıtın birer küçük kopyası bulunuyor. Evrensel Kültür Mirası UNESCO, bu heykeli, “anıtsal heykeltıraşlığın, antik geleneğin ardından 19. yüzyılda yenilenmiş dışavurumunun, “Art Nouveau” akımının izlerini de içeren bir şaheseri” olarak değerlendirip 1984’de evrensel kültür mirası listesine almış. Sol elinde taşıdığı Birleşik Devletler Bağımsızlık Bil- Anıtın yerleştirilmesinden bir yıl önce, 1885’de hazırlanan renkli taş baskı (solda). Anıt ve New York manzaraları. Coloured lithograph of the statue printed in 1885, a year prior to its dedication (left).The Statue of Liberty and views from New York. The Statue of Liberty standing at New York Harbour entrance was meant to be a gift from France to the United States, celebrating the centenary of its independence in 1876. However, it could only be put in place ten years later in 1886! The monument was designed by French sculptor Frédéric Bartholdi and built in Paris. Bartholdi was assisted in this challenging task, by innovative geniuses such as engineer Gustave Eiffel, the expert in steel construction who built the famous Eiffel Tower, the Suez Canal engineer Ferdinand de Lesseps, and the lighting inventor Thomas Edison. Atop its pedestal designed by American architect Richard Morris Hunt, the statue stands as a symbol of freedom who welcomed the millions of immigrants to the United States... What does it stand for? The “Liberty Enlightening the World”, by her official name, has been declared national monument in 1924. The seven spikes on the crown of the statue symbolize the seven continents and seas. The torch in her right hand represents ‘Enlightenment’; the flame of the torch illuminates the road to freedom... The tablet in her left hand is inscribed with the date of adoption of the ‘American Declaration of Independence’, July 4, 1776 (July IV, MDCCLXXVI), the Independence Day of the United States of America. 55 ÖZGÜRLÜK ANITI ÜZERİNE... • Bartholdi heykelin yerini seçmek için ABD’ye yaptığı ziyarette, New York Limanı’nın girişindeki Bedloe Adası‘nı görüp, “İşte benim heykelim burada yükselmeli, insanların Yeni Dünya’yı ilk gördüğü bu yerde” demiş. Ardından da heykelin inşası için Fransız-Amerikan Birliği (Franco-American Union) kurulmuş. 1956’da Bedloe adasının adı da Özgürlük Adası’na dönüştürülmüş. • Kimi kaynaklar heykelin Mısır Hıdivi Said Paşa tarafından Süveyş Kanalı için sipariş edildiğini, maliyetin altından kalkamayacağını görünce, heykeli yaptırmaktan vazgeçtiğini, kimileri de heykelin yapıldığını ama Müslüman halkta rahatsızlık yaratacağı endişesiyle Mısır’a dikilmeyip yıllarca depoda saklandığını söylüyor. • 21 yıl süren yapım, ekonomik sıkıntılar yüzünden sık sık aksamış. Proje için Fransa’da çeşitli yardım kampanyaları ve “Özgürlük” adı verilen bir lotarya düzenlenmiş. Kurada ödül olarak anıtın minyatür modelleri verilmiş. • Amerikan Kongresi ve New York Valisi, kaidenin inşası için para vermeyi reddetmiş. Buna kızan Joseph Pulitzer, 1883’te gazetesi New York World’de bir kampanya başlatmış. Harçlıklarını bağışlayan çocukların bile adını basınca, kampanya ilgi uyandırıp, ABD’li zenginleri harekete geçirmiş. Bağışçılar arasında Mark Twain de var! • Paris‘te yapılan heykelin kolay taşınabilmesi için içi boş bırakılmış, dışı çok ince bakırla kaplanmış. Yıllar sonra bakır oksitlenince anıt açık yeşile çalan bugünkü rengini kazanmış. • Heykelin önce meşaleyi tutan sağ kolu yapılmış. Bu kol, Özgürlük Meşalesi kitabının yazarı Elizabeth Mitchell’in de belirttiği gibi, bağış toplamak amacıyla 1876’da Philadelphia Fairmount Park’ta düzenlenen Yüzüncü Yıl Fuarında sergilenmiş. Daha sonra 1876’dan 1882’ye kadar da New York Madison Square Park’da sergilenmiş. • 1884 Ağustos’unda Mimar Morris Hunt‘ın tasarladığı kaidenin temel atma törenini, New York Büyük Mason Locası’nın üstadı William A. Brodie yönetmiş. Böylece anıtın masonik işaretlerle dolu olduğu dedikodusu yayılmış. • 1885’te kaide yükselmeye devam ederken Fransa’daki heykel 350 parçaya bölünmüş. Parçalar 214 sandık içinde “Isere” adlı Fransız gemisine yüklenmiş, 4 Kasım 1885’de New York’a ulaşmış. Anıt kaidenin üzerinde dört ayda yeniden birleştirilmiş. • Uzaktan yüzü erkek yüzü gibi görünse de Özgürlük Anıtı bir kadın. Yüzünün kime ait olduğu hep merak edilmiş. Anıtın mimarı Bartholdi’nin annesine veya Isaac Singer’in dul eşi Isabelle Eugenie’ye ait olduğu söylentileri var. • Yüzü güneydoğuya dönük olan heykel, limana giren gemilere selam verir gibi duruyor. Yüksekliği 46 metre, kaidesiyle birlikte 93 metreyi bulan anıt 225 ton. Yalnızca burnu 1,5 metre. Baş genişliği 2 metre, yüksekliği ise taçla birlikte 5 metre. • Şair Emma Lazarus heykel için yazdığı The New Colossus (Yeni Görkem) adlı şiirinde heykeli klasik bir tanrıça değil, sürgünlerin annesi olarak ele almış. Şiir Lazarus’un anısına, 1903’te bir plakete yazılarak Özgürlük Anıtı’nın içine konulmuş. • Heykelden sonra 30 yıl içinde ABD nüfusu ikiye katlanmış. 1870’de 38 milyon 500 bin olan nüfus, 1900’de 76 milyon olmuş. 1840 ile 1880 arasında, İngiltere, Almanya, İrlanda, İskandinavya ve diğer ülkelerden 9 milyon 438 bin yabancı Birleşik Devletler’e gelmiş. 1880 ve 1914 arasında göçmen nüfusu 22 milyona ulaşmış. 56 FACTS ON THE MONUMENT • Bartholdi was delighted when he saw the Bedloe’s Island at New York Harbour’s entrance, during the trip he made to the US in order to select a location for his statue. “This is where my statue should be erected, at this point where people see the New World for the first time!” he said. Thereafter, the ‘Franco-American Union’ for the construction of the statue was founded. Bedloe’s Island was renamed ‘Liberty Island’ by an act of the United States Congress in 1956. • Some sources say that the statue was commissioned by Said Pasha, Khedive of Egypt, for the Suez Canal, but that he renounced to the project due to its high cost... Other sources claim that the statue was actually manufactured and kept in storage for many years after the idea of setting it up in Egypt was abandoned due to the fear of the potential reactions from the Muslim population. • The construction, which lasted 21 years, was often interrupted due to economic difficulties. Various fund-raising campaigns and a national lottery were organized in France to support the project. Miniature models of the statue were given as prize to the winners of the lottery. • After US Congress and the Governor of New York declined to allocate funds for the pedestal construction, publisher Joseph Pulitzer started a drive for donations in his newspaper New York World in 1883. The campaign aroused public interest especially when Pulitzer began publishing the names of children who contributed their pocket money, so that donations flooded in. Donors included such famous names as Mark Twain! • In Paris, the statue was built hollow inside for easy transport. The exterior was coated with very thin copper. The copper, oxidized over the years, gave the statue its current greenish colour. •.The statue’s torch-bearing right arm was built first and showcased for fund-raising purposes at the 1876 Centennial Exposition in Fairmount Park, Philadelphia, as also referred to in Elizabeth Mitchell’s recent book ‘Liberty’s Torch’. It was subsequently placed at New York’s Madison Square Park from 1876 to 1882. • The foundation stone of the pedestal designed by architect Morris Hunt was laid in August 1884 by William A. Brodie, Grand Master of the New York Masonic Lodge. Thus, rumours spread that the monument was full of Masonic symbols. • While the pedestal continued to rise in 1885, the statue was disassembled in France in 350 pieces shipped to New York in 214 crates on board the ship “Isère”. Arrived at destination on 4 November 1885, it took four months to re-assemble the statue on its pedestal. • Though the face seems like a man’s from far, the Statue of Liberty is actually a woman. But who was the real woman behind the face? It has been said that it was Bartholdi’s own mother and / or Isabella Eugenie, the widow of Isaac Singer. • Facing south-east the statue seems to greet the ships entering the port. The statue is 46 m high. The monument’s total height reaches 93 m including the pedestal and weighs 225 tons. Only the nose is 1.5 m. Head’s width is 2 m, its height with the crown is 5 m. • “The New Colossus”, a poem by poet Emma Lazarus portrays the statue as ‘Mother of Exiles’, unlike a classical goddess. In 1903, the sonnet was engraved on a bronze plaque in memory of Lazarus and placed inside the pedestal of the Statue of Liberty. • The population of the United States doubled within 30 years after the statue. From 38 million 500 thousand in 1870, it rose to a 76 million in 1900. Between 1840 and 1880, 9 million 438 thousand aliens came from the United Kingdom, Germany, Ireland, Scandinavia and other countries. The immigrant population has reached 22 million between 1880 and 1914. “Frank Leslie’s Illustrated” gazetesinin Haziran 1885’de yayınlanan sayısında, ahşap kasa içindeki anıt ve Bartholdi’nin resimleri yer alıyor. Frank Leslie’s Illustrated Newspaper, June 1885, showing woodcuts of the completed statue in Paris, Bartholdi, and the statue’s interior structure. dirisi, üzerine bastığı kırılmış prangalar dahil olmak üzere herkes için anlamı olabilen simgeler taşıyan heykel, klâsik ögeler ve ikonografisinin yanısıra, çağdaş çağrışımları da temsil ediyor. Yapıldığı dönemde pek sık rastlanmayan bir disiplinlerarası eser; mühendislik, mimarlık ve sanat üçlüsünün elele verişinin bir müjdecisi olarak değerlendiriliyor. Gerçekten de metal ağırlıklı heykelin kaidesinde bolca beton, cildini desteklemede esnek perde duvarlar, meşalesinin aydınlatılmasında da elektrik kullanımı bu olguyu destekliyor. Heykelin kavramsal tasarımında Bartholdi ile işbirliği yapan Édouard René de Laboulaye, başta Fransa ile ABD arasındaki tarihi işbirliğini perçinleme olmak üzere, bu anıtın uluslararası “dostluk, barış ve ilerleme” simgesi olmasını amaçlamış. Bu bağlamda anıtın finansmanının uluslararası destek görmesi de anlamlı. Neden evrensel? UNESCO, iki nedenle Özgürlük Anıtı’nı evrensel miras kabul ediyor. Birinci ölçüt: Anıtsal bu heykelin “insan ruhunun bir şaheseri” olması. Heykeltraş Frédéric Bartholdi ile mühendis Gustave Eiffel arasındaki işbirliğinin, sanat ile mühendisliği yeni ve güçlü bir biçimde birleştirme- In Paris there is a smaller size replica of the statue turned west towards the Atlantic Ocean in order to face its New York sibling. Likewise smaller size copies are also to be found in various cities of the world such as Osaka, Pristina, Beijing, Las Vegas, Bordeaux, Sioux Falls, South Dakota, to name just a few examples. 17 Haziran 1885’de gönderilen anıtın başı açılırken (en üst solda), Bartholdi’nin tasarım patent belgesi (en üst sağda), 1878 Paris Dünya Fuarı’nda anıtın başı sergileniyor (ortada), 1885 Haziran’ında yapım aşaması (en altta). Para toplamak amacıyla çıkartılan devlet bonosunun duyuru afişi (üstte). Unpacking of the head of the Statue of Liberty, which was delivered on June 17, 1885 (top left); Bartholdi’s design patent certificate (top right); The statue’s head on exhibit at the Paris World’s Fair, 1878 (center); Richard Morris Hunt’s pedestal under construction in June 1885 (bottom); Government poster using the Statue of Liberty to promote the sale of Liberty Bonds (above). Universal Heritage UNESCO inscribed this statue on the World Heritage List in 1984 as “a masterpiece of colossal statuary, which found renewed expression in the 19th century, after the tradition of those of antiquity, but with intimations of Art Nouveau.” Highly potent symbolic elements of the design include the United States Declaration of Independence, which the Statue holds in her left hand, as well as the broken shackles trampled by her feet. Drawing on classical elements and iconography, it also expressed modern aspirations. The monu57 sinden doğan bir teknolojik harika üretimiyle sonuçlanması. İkinci ölçüt: Fransa’nın iki ulus arasındaki tarihi işbirliğini teyit etmek için bu yapıtı sunması ve özgürlük ve demokrasinin temel ilkelerini vurgulayan “Birleşik Devletler Bağımsızlık Bildirisi”nin uluslararası kabul ve finansal destek görmesi. Zaman içinde heykelin çağrıştırdığı özgürlük, barış, insan hakları, köleliğe son verilmesi, demokrasi ve fırsat eşitliği gibi kavramların da somut simgesi olması bu ikinci ölçütü destekleyen gerekçeler arasında. Özgürlük Anıtlı filmler Modern zamanların bu ikonik heykeli sinemacılar için çekici bir konu olmuş. İşte en popüler filmler: Tom Hanks ve Daryl Hannah’nın başrollerini oynadığı Denizkızı (Splash) filminde Hannah heykelin civarında çıplak görülüyor. Yarından Sonra filminde (The Day After Tomorrow) küresel ısınma yüzünden heykel buz tutuyor. X-Men, Hayalet Avcıları 2 (Ghostbusters II) ve Nicolas Cage’in oynadığı Büyük Hazine: Sırlar Kitabı (National Treasure: Book of Secrets) gibi filmlerde de aksiyon hep anıtın çevresinde... Anıtın 130. yaşgününde Google hediyesi ABD’de, 17 Haziran’da anıtın Fransa’dan Amerika’ya teslim edilişinin 130. yıldönümü kutlandı. Google da bu gün için hem bir “doodle” (https://goo.gl/Pxpi3z) hem de etkileşimli bir tarih şeridi yaptı. Google Kültür Enstitüsü sitesine yüklenen tarih şeridi (goo.gl/C52yF5) tarihi fotoğraflar ve çizimlerle anıtın Fransa’daki yapım aşamalarını, Amerika’ya getirilişini ve dikimini, bu süre içinde projede rolü olanların resimlerini adım adım gösteriyor. 58 ment is an example of unprecedented interdisciplinary work for the era. The interior iron framework is a formidable and intricate piece of construction, a harbinger of the future in engineering, architecture, and art, including the extensive use of concrete in the base, the flexible curtain-wall type of construction that supports the skin, and the use of electricity to light the torch. Édouard René de Laboulaye collaborated with Bartholdi for the concept of the Statue to embody international friendship, peace, and progress, and specifically the historical alliance between France and the United States. Its financing by international subscription was also significant. Why universal? UNESCO acknowledged the Statue of Liberty as universal heritage for two reasons. First criterion: This colossal statue is a masterpiece of the creative human spirit. The collaboration between the sculptor Frédéric Bartholdi and the engineer Gustave Eiffel resulted in the production of a technological wonder that brings together art and engineering in a new and powerful way. The second criterion: The Statue was presented by France with the intention of affirming the historical alliance between the two nations. It was financed by international subscription in recognition of the establishment of the basic principles of freedom and democracy by the United States of America’s Declaration of Independence, which the KENDİNE GÜVENEN GEZSİN! Heykeli gezmek için rezervasyon şart. Biletler fotoğraflı. Hem feribota binişte, hem adada yüz taramasından geçiliyor. Anıtta ana girişten taç platformuna kadar 377 basamak var. Asansör yok. Anıta çıkıp inmek yaklaşık 22 katlı bir binaya tırmanmakla eşdeğer. Sadece taç bölümünde 154 basamak tırmanarak meşaleye çıkılabiliniyor. Bu yüzden adayı yöneten Ulusal Park Servisi, ziyaretçilerin fizik ve psikolojik hiçbir rahatsızlığı olmaması gerektiğini belirtiyor: nps.gov/stli/index.htm CLIMB IF YOU TRUST YOURSELF Reservations are required to visit the statue. Tickets include photo. Visitors undergo face screening, both before boarding the commuter ferry and entering the island. There are 377 steps from the main lobby to the crown platform. No elevator. The climb is equivalent to the climb of about a 22-story building. The torch can be reached through 154 steps up from the crown platform. The National Park Service managing the monument recommends that crown visitors have no significant physical or mental conditions which would impair their ability to complete the climb: www.nps.gov/stli/index.htm 1986 yılı, 4 Temmuz kutlamalarında First Lady Nancy Reagan (kırmızı elbiseli) antıın taç bölümünde. First Lady Nancy Reagan (in red) reopens the statue to the public during 4th of July celebrations in 1986. Statue holds in her left hand. In this spirit, she endures as a highly potent symbol of ideals such as liberty, peace, human rights, abolition of slavery, democracy, and equal opportunity. Movies with the Statue of Liberty This iconic statue of modern times has been an attractive subject for filmmakers. Here are some of the most popular films featuring the Statue of Liberty: ‘Splash’, starring Tom Hanks and Daryl Hannah as a mermaid. Hannah is seen naked around the statue in the movie. ‘The Day After Tomorrow’, in which the statue is iced over because of global warming. In movies such as ‘X-Men’, ‘Ghostbusters II’ and ‘National Treasure: Book of Secrets’ starring Nicolas Cage, the action takes place in the vicinity of the monument as well... Google’s present to the monument on the occasion of its 130th Anniversary In the US, the 130th Anniversary of the arrival in New York of the Lady of Liberty sent by France was celebrated on June 17, 2015. And on that day Google offered a “doodle” (https://goo.gl/pxpi3z) and an interactive history chart. Uploaded onto the Google Cultural Institute website, (goo.gl/C52yF5) the chronological strip shows the step-bystep history of the construction phase in France, the transport to the US and erection in NYC of the Statue of Liberty through historic photos and drawings, along with pictures of the personalities who have played a role in the project. 1876’da düzenlenen Centennial Fuarı’nda anıtın kolu sergileniyor (sol üstte). Edward Moran’ın 1886 tarihli yağlıboya tablosu. (The J. Clarence Davies Koleksiyonu) New York Kent Müzesi’nde sergileniyor (solda). Stereoscopic image of right arm and torch of the Statue of Liberty, 1876 Philadelphia Centennial Exposition (above left). Unveiling of the Statue of Liberty Enlightening the World (1886) by Edward Moran. Oil on canvas. The J. Clarence Davies Collection, Museum of the City of New York (left). 59 Photo by DAVID ILIFF. License: CC-BY-SA 3.0 AVRUPA’NIN BAROK SARAYLARI III son iki sayımızda avrupa’daki barok mimarinin görkemli izlerinden italya, almanya ve avusturya, sonra fransa’daki saraylara yakından bakmıştık. bu sayımızda ingiltere’ye gidiyoruz! Wikipedia & Shutterstock 60 MİMARİ Architecture BAROQUE PALACES OF EUROPE III In our last two issues we followed the splendid traces of Baroque architecture in Europe through Italy, Germany and Austria, and lastly we looked closely at the palaces in France. In this issue we are going to England! ngiltere Avrupa’daki Barok mimariden pek etkilenmemiş. Gene de “İngiliz Baroku” diye bir ekol, önemli izler bırakmış iki İngiliz mimar var. Bunlardan ilki, astronom, geometri bilgini ve çağının en büyük mimarı, St. Paul katedrali de aralarında olmak üzere Londra’da 53 kilise ve pekçok sivil yapıya imza atmış Sir Christopher Wren. Diğeri onun izinden giden Sir John Vanbrugh. İkisiyle de çalışmış bir üçüncü ise Nicholas Hawksmoor. Şimdi onların ilginç yaşam öyküleri üzerinden İngiliz Baroku’na ve saraylara yaklaşalım... Mahcup İngiliz Baroku! “İngiliz Baroku”, Barok mimarinin kıta Avrupasında geçirdiği evrime paralel olarak, 1666’daki Büyük Londra Yangını ile 1713 Utrecht Antlaşması arasındaki dönemde, İngiliz mimarisinde görülen bazı gelişmelerle sınırlı. Christopher Wren’in başı çekip yönlendirdiği “İngiliz usulü” Barok, tasarımların berraklığı ve alttan alta hissedilen Klâsik üslubu ile kıtadaki örneklerinden ayrılıyor. Wren’den sonra gelen Vanbrugh da Wren’in Barok stilini hiç bozmadan, hatta onu salt ve kesin bir Klâsisizm anlayışıyla sürdürerek, çok başarılı olmuş. Sir Christopher Wren 1632-1723 Saray rahibi babasından dolayı çocukluğu Kral I. Charles’ın çevresindeki entelektüeller arasında geçen Wren, erken yaşta matematiğe ilgi duyduğu gibi, daha sonra eniştesi astronomi bilgini William Holder ile deneyler yapmış. 1647’de anatomi bilgini Charles Scarburgh ile insan kaslarını canlandıran modeller yapmaya başlamış. Bu altyapı, genç Wren’e bilimsel problemleri görsel araçlara dönüştürerek somutlama gibi bir yetenek kazandırmış. Wren, Oxford’daki Wadham Koleji’nden mezun olup, bir kaç yıl Oxford’da araştırmacı olarak çalıştıktan sonra Londra, Gresham Koleji astronomi profesörlüğüne atanmış. 1669’da Kral denetçiliğine tayin edildiğinde, 30 yaşındaymış ve hâlâ hangi alanın onu tatmin edeceğine karar veremiyormuş… Mimariye Yönelişi Wren’in mimariye yönelişinin nedenlerinden biri de dönemin İngilteresi’nde ciddi bir mimari tavrın neredeyse hiç olmayışı. Oysa mimari, büyük ölçekli, zor projelere Wren’in fizikçi ve maket sanatı uzmanı sezgisiyle katılıp hâkim olabileceği bir alan... Fırsat 1662’de, England was not particularly affected by the Baroque architecture which prevailed in mainland Europe. Nevertheless, there was a school called “The English Baroque” and two major English architects who have left important marks. The first of these was astronomer, geometry scholar and the greatest architect of his era, Sir Christopher Wren who put his signature under a vast array of edifices in London, including 53 churches with amongst them the majestic St. Paul’s Cathedral and various civilian buildings. The other was Sir John Vanbrugh who followed Wren in his footsteps. A third, Nicholas Hawksmoor worked with both. Now let’s take a closer look at English Baroque through their interesting life stories and walk up to the palaces... Timid English Baroque! The “English Baroque”, was rather limited to a series of developments in English architecture which took place in the period between the 1666 Great Fire of London and the 1713 Treaty of Utrecht, in parallel with the evolution of Baroque architecture in continental Europe. The “Englishstyle” Baroque, spearheaded by Christopher Wren differs from its continental version through the clarity of its design and the underlying classicism. Vanbrugh, who followed Wren, has been quite successful by remaining faithful to his master’s principles and taking even further his strict classical approach. Sir Christopher Wren, 1632-1723 Wren spent the years of his youth in company of a group of distinguished intellectuals surrounding King Charles I, thanks to his father’s position as the Dean of Windsor. He learned to draw and was “initiated” at an early age in the principles of mathematics by astronomer Dr. William Holder, his elder sister’s husband. In 1647, Wren assisted scientist Sir Charles Scarburgh in his anatomical studies by drawing sketches of human muscles. This background has given young talent Wren the ability to concretise scientific problems by converting them into visual forms. Following his graduation from Wadham College, Wren entered an active period of research and experiment in Oxford. His days as a fellow there ended when he was appointed Professor of Astronomy at Gresham College, London in 1657. When he was appointed Surveyor of Works to King Charles II in 1669, Wren was over the age of 30, and as a multi-talented genius in various fields, he was still undecided as to which area would satisfy him eventually... Sol sayfa: St. Paul Katedrali’nin içi. Sağ sayfa: Londra sokaklarından katedrale bakış (solda), katedralin havadan görünüşü (sağda). Left page: Interior of St. Paul’s Cathedral. Right page: a look at the cathedral from the streets of London (left); aerial view of the cathedral (right). 61 Sheldonian Tiyatrosu ile gelmiş. Piskopos Sheldon, Oxford’da bir armağan olarak, içinde törenlerin de yapılabileceği klâsik bir tiyatro yaptırmak istiyormuş. Wren de Roma’daki Antik Marcellus Tiyatrosu’ndan esinlenerek, klâsik bir form izlemiş. Ama sıra çatıya gelince, onu eşi benzeri olmayan ahşap kirişlerle örterek Klâsisizmi, “deneysel çağdaş yaklaşım”la birleştirilmiş. Photo by Amra Pasic / Shutterstock.com St. Paul Katedrali ve Büyük Yangın Wren klâsik geleneği yakından görmek amacıyla Paris’teki elçilik kadrosuna katılmış, Paris’te mimar ve heykeltraş Lorenzo Bernini’den de projeleri hakkında fikir alan Wren’in, St. Paul Katedrali’nin yenilenmesi için yaptığı proje kabul edilmiş. Tam o sırada çıkan Büyük Londra yangını, St. Paul Katedrali’ni ve şehrin üçte ikisini yakıp yıkmış. Wren şehrin yeniden inşa edilmesi için, Kral II. Charles’a Barok kent plânlarına benzeyen projeler sunmuş. Ekonomik sorunlar yüzünden bunlar kağıt üzerinde kalırken, 1667’de bir restorasyon kanunu çıkarılmış. 1670’deki ikinci bir kanunla, kömür vergileri artırıldığında, St. Paul ve bazı kiliselerin onarımına kaynak da yaratılmış. BLENHEIM SARAYI, WOODSTOCK İngiliz Barok stiline zirve yaptıran, Barok mimarinin baş yapıtlarından biri, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki Blenheim Sarayı, bir aile evi, bir mozole ve bir ulusal anıtı aynı çatı altında toplaması bakımından eşsiz kabul ediliyor. Saray Sir Winston Churchill’in de doğduğu ev olup 300 yıl Churchill ailesi tarafından kullanılmış. 19. yy sonunda çok eskiyen sarayı yıkımdan kurtaran ise 9. Malborough Dükü Charles Spencer-Churchill ile Amerikalı zengin aile Vanderbiltlerden Consuleo Balsan’ın evliliği olmuş. Şimdi ziyarete gelenleri 12. Malborough Dükü ve ailesi karşılıyor! Muhteşem bahçeler ve gölleri de gezginlerin en sevdiği bölümlerden. Resmi site: blenheimpalace.com 35 yıl sürecek inşaat Wren, St. Paul için birden çok proje yapmışsa da kilise kurallarına uygun bulunmadığı için bunlar onaylanmamış. 1675’de hayli yavan, uzlaşmacı Klâsik-Gotik Warrant Projesi’ni sunmuş ki Kral bunu hemen kabul etmiş, inşaata girişilmiş. Wren’in katedrali yükselmeye başlamış. 1697’de katedraldeki ilk hizmet verilmiş, fakat iş başlayalı 22 yıl olmasına rağmen hâlâ bir kubbesi yokmuş! İşin hızlanması için katedral bitene kadar Wren’in maaşının yarısına el konulmuş. Ve muhteşem kubbesiyle St. Paul... 13 yıl sonra, 1711’de katedralin tamamlandığı resmen açıklandığında Wren de 79 yaşındaymış. Wren, herkesi şaşırtarak Barok tarzı süslemeli, altın haçıyla birlikte 108 m yüksekliğindeki yapıyı, 40 m çaplı muhteşem bir kubbe ile tamamlamış. Roma Panthéonu ve Ayasofya’dan sonra dünya 3. kabul edilen Katedral, Fransa’da bile gözardı edilememiş ve -şimdiki Panthéon- St. Geneviève Kilisesi, St. Paul’inkine benzer bir kubbeyle bitirilmiş. Keza kubbe inşa eden hiç BLENHEIM PALACE, WOODSTOCK Considered the peak of English Baroque style, and one of the masterpieces of Baroque architecture, Blenheim Palace was designated a UNESCO World Heritage Site in 1987. It is unique in its combination of a family home, mausoleum and national monument. The palace is also notable as the birthplace and ancestral home of Sir Winston Churchill. Following completion, it became the home of the Churchill, later Spencer-Churchill family for the next 300 years. At the end of the 19th century, the palace was saved from ruin by funds gained from the 9th Duke of Marlborough’s marriage to American railroad heiress Consuelo Vanderbilt. The palace remains the home of the Dukes of Marlborough, the present incumbent of the title being Charles James (Jamie) Spencer-Churchill, 12th Duke of Marlborough, who, together with his wife and children reserves a warm welcome to the estate’s visitors. The exquisite park, gardens and lakes are the favourite parts, particularly appreciated by the public. Official site: www.blenheimpalace.com 62 Sol sayfa: Kensington Sarayı (üstte). Blenheim Sarayı (altta). Sağ sayfa: St. Paul Katedrali’nin eski hali (üstte), Katedral kubbesinin tavanı (ortada) ve Kensington Sarayı bahçesindeki Kraliçe Viktoria heykeli (altta). Left page: Kensington Palace (above). Blenheim Palace (below). Right page: Former building of St. Paul’s Cathedral, (top), the ceiling of St. Paul’s dome (center) and Queen Victoria’s statue at Kensington Palace Gardens (below). JAKOBEN EVİNDEN KRALİYET SARAYINA: KENSİNGTON St. Paul’s Cathedral and the Great Fire In order to closely study the classical tradition, Wren joined the British Embassy staff in Paris. There, he gained insight in architect and sculptor Lorenzo Bernini’s designs. Ultimately, the project designed by Wren for the remodelling of St. Paul’s Cathedral was accepted. It was the time when the Great Fire of London burned down two thirds of the city, including the St. Paul’s Cathedral. Wren submitted to King Charles II urban plan projects of Baroque inspiration for rebuilding the city. While these never materialized due to economic problems, a restoration law was issued in 1667. When the tax on coal was increased through a second law in 1670, resources were created for the restoration of St. Paul’s and some other churches. Several projects Wren designed for St. Paul’s were rejected for being incompatible with the principles of the Anglican Church, since those plans were considered to reflect a style regarded with distrust in Protestant England because of its association with Catholicism and the Baroque art of the CounterReformation. Finally in1675, he presented to the King, the quite prosaic, conciliatory Classical-Gothic Warrant Project, which was immediately accepted so that the construction was launched without any further delay. Wren’s cathedral started to rise. The first religious service in the cathedral was Resmi site: hrp.org.uk/ FROM A JACOBEAN MANSION TO A ROYAL PALACE: KENSINGTON A two-storey Jacobean mansion in Kensington, known as -Nottingham House- originally constructed in 1605, was remodelled in 1689 by Sir Christopher Wren into a royal residence for King William III and Queen Mary II, who were not particularly fond of their principal London residence, the Whitehall Palace. Wren added Baroque-style courtyards and galleries to the property and finished the structure’s southern façade with brickwork masonry of excellent workmanship. The building was conferred a new function at the beginning of the 20th century as royal museum. It continues to serve today both as a museum and the residence of the Duke and Duchess of Cambridge. The most well-known noble resident, who lived here from 1981 until her demise in1997, was Princess Diana. Official site: http://www.hrp.org.uk/KensingtonPalace/ Photo by chrisdorney / Shutterstock.com Photo by DAVID ILIFF. License: CC-BY-SA 3.0 Leaning towards architecture One of the reasons for Wren’s turning to architecture was the lack of a clearly defined perspective concerning architecture in England at that time. But precisely architecture proved an ideal area to which Wren could masterly contribute through large-scale and challenging projects thanks to his intuition and abilities as a physicist and model-drawing expert. The first opportunity came up with the Sheldonian Theatre project in 1662. Bishop Sheldon wanted to endow Oxford with a classical theatre, also suitable for the holding of ceremonial events. Wren initially designed a project in classical form, inspired by Ancient Rome’s Theatre of Marcellus. But when it came to the roof, he combined classicism with a “contemporary experimental approach” by covering it with unprecedented wooden beams. İki katlı bir Jacoben evi -Nottingham House- olarak ilk yapımı 1605’e kadar inen yapı, Kral 3. William ve Kraliçe Mary kraliyet ikametgahı Whitehall’dan hoşlanmadıkları için Wren tarafından 1689’da yenilenerek bir kraliyet sarayına dönüştürülmüştü. Wren yapıya Barok tarzı yeni avlular ve galeriler eklemiş, güney cephesini mükemmel bir tuğla örgü işçiliğiyle bitirmiş. 20. yy başında kraliyet müzesi işlevi de yüklenen bina günümüzde hem müze hem Cambridge Dük ve Düşesi’nin konutu olarak hizmet veriyor. En tanınmış soylu sakini de 1981’den 1997’ye kadar burada yaşayan Prenses Diana. 63 Wren’in diğer eserleri, Kensington ve Hampton Sarayı Wren’in 1695’te yaptığı Barok Trinity Kolej kütüphane binası çok etkileyici. Bugün Wren Kütüphanesi diye anılan yapının iç tasarımı da Wren ve ekibi tarafından yapılmış. 1689’da Kensington Sarayı ve Hampton Şatosu’nun restorasyonunu üstlenmiş. Eski bir evi eklemeler yaparak Kensington Sarayı’na dönüştürmüş. Hampton ise devasa boyutlu bir proje. Wren’in, ilk defa tam bir saray mimarı gibi çizdiği projelerde indirgemeler yapılıp, eski sarayın yalnızca yarısının yıkılmasına karar verilmiş. Ve Final… Kraliçe’nin denizciler için Greenwich’de kurulmasını istediği Greenwich Hastanesi Wren’in de son büyük eseri olmuş. 90 yaşında ölen Wren, St. Paul Katedrali’ne gömülmüş. Yarattığı Barok ekol ise genç kuşağın ateş hattı altında olup 18. yy mimarları onu unutamıyor ama eserlerindeki klâsik gözükmeyen unsurları da affedemiyormuş. Gene de diğer mimarların onun eserlerinden etkilenmesi ancak 20. yy’da son bulmuş. Ölümünün 200. yılında kurulan Wren Topluluğu, 20 yıllık bir çalışmadan sonra 20 ciltlik Wren belgelerini derleyip bastırmıştı. held in 1697. But although the construction started 22 years earlier, the church still had no dome! As a measure to speed up the work, Wren’s salary was confiscated in half until the completion of the cathedral’s construction. And the magnificent dome of St. Paul’s... When the completion of the cathedral was officially announced 13 years later in 1711, Wren had reached the age of 79. To the surprise of everyone, he completed the structure, decorated in baroque style, and raised to a height of 108 m, including his golden cross, by covering the cathedral with a magnificent dome measuring 40 meters in diameter. Considered in its time world’s third largest dome following the domes of the Panthéon in Rome and Hagia Sophia in İstanbul, the glory of St. Paul’s Cathedral could not be overlooked even in France so much so that the St. Geneviève Church in Paris, commissioned by King Louis XV and renamed as the “Panthéon” by the French Revolution - was crowned with a cupola similar to that of St. Paul’s. Likewise, no one who undertook to build a dome after Wren could ignore his achievement in this regard. Several imitations and/or versions of his St. Paul’s dome were built around the world, such as at the St. Isaac’s Cathedral in St. Petersburg and the Capitol building in Washington D.C. Wren’s other works, Kensington and Hampton Palace The quite impressive baroque library built by Wren in 1695 at Trinity College in Cambridge is today referred to as the “Wren Library”. Its interior design also was achieved by Wren and his team. In 1689, Wren was commissioned to restore the Kensington Palace and the Hampton Court Palace. He transformed an old mansion into the Kensington Palace by making additions. On the other hand, Hampton was a giant-sized project. However, after a series of reductions were made on the original plans that had been drawn by Wren for the first time in accordance with a genuine concept of palace architecture, it was decided to demolish the old palace only in part. The “Greenwich Hospital” which Queen Mary II decided to establish for Sir John Vanbrugh 1664-1726 Vanbrugh, kolej eğitimini aldıktan sonra 1686’da orduya katılmış ve Fransa’ya gitmiş. Onun bir İngiliz casusu olduğundan şüphelenen Fransızlar kendisini Bastil hapisanesinde “misafir”! etmişler. Mahpusluğu sırasında Vanbrugh oyun yazmaya başlamış ve İngiltere’de oynanan eserleri çok beğenilmiş. Tutucu kilise çevreleri yazdıklarını “ahlâka mugayir” bulunca 1700’e kadar sessizliğe gömülen Vanbrugh sonunda yazarlıktan vazgeçmiş. Mimariye yöneliş ve İngiliz Baroku’nun doruğu: Blenheim Sarayı Vanbrugh’un mimariye yönelişi, 1702’de Lord Carlisle için tasarladığı Yorkshire’daki Howard Şatosu ile başlamış. Wren’in eski elemanı Nicholas Hawksmoor ile ortaklığı ise İngiliz Baroku’nu doruğa ulaştırmış. “Vanbrugh-Hawksmoor Baroku”, sık sık “ağır, hantal” olarak nitelendiriliyormuş fakat esas “ağırlık”, birlikte verdikleri “ortak yaratım” hizmetindeymiş. Vanbrugh, 1703’de Haymarket’de Kraliçe’nin Tiyatrosu’nun (Opera House) tasarımını yapmış. 1705’de Marlborough Dükü John Churchill, Woodstock’daki sarayın tasarımı için Vanbrugh’u seçmiş. Marlborough’nun en büyük zaferi “Blenheim”ın adı verilen saray, Kraliçe Anne döneminin de bir mimari ödülü olmuş. Blenheim Sarayı ve diğerleri 1705’den 1716’ya kadar süren ortak başyapıtları Blenheim’de eserin güçlü bölümlerinin her biri Hawksmoor’un elinden geçmiş ama plânlama Vanbrugh’a ait. Mamafih, bazı mali sorunlar yüzünden Vanbrugh projeyi terketmiş, Hawksmoor tamamlamış. Vanbrugh, içinde Gloucestershire’daki Weston Kralları ve Huntingdon’daki Kimbolton Şatosu’nun da bulunduğu, şato tarzı pitoresk kır evleriyle işe devam etmiş. Mimarın son büyük işleri, Dorset’de Eastbury, Northumberland’da Seaton Delaval ve Lincolnshire’de Grimsthorpe Şatosu. (Kaynak: Encyclopaedia Britannica Online Academic Edition, 2015) 64 Photo by VanderWolf Images / Shutterstock.com Photo by Instinia / Shutterstock.com kimse, Wren’i göz ardı edememiş ve St. Petersburg’daki St. Isaac Katedrali’nden, Washington’daki Capitol’e kadar sayısız versiyonu yapılmış. Vanbrugh’s orientation towards architecture and the pinnacle of English Baroque: the Blenheim Palace Vanbrugh’s career in architecture began with the stately country house, “Castle Howard” in Yorkshire that he designed in 1702 for the Earl of Carlisle. Essentially, Vanbrugh’s partnership with Wren’s former associate, Nicholas Hawksmoor, raised English Baroque to its culmination. As an architectural style concerned with the rhythmic effect of diversified masses, the Vanbrugh-Hawksmoor Baroque manner is often called “heavy,” but the heaviness is in the service of the dramatic. The style they developed was a joint creation. Vanbrugh became comptroller of the queen’s works in 1702. In 1703 he designed the Queen’s Theatre, or Opera House, in the Haymarket. In 1705 he was chosen by John Churchill, 1st duke of Marlborough, to design the palace at Woodstock, Oxfordshire, which was the nation’s gift to that hero of many campaigns. Blenheim Palace, named after the small village of Blenheim on the banks of the River Danube, the location of Marlborough’s most famous victory in 1704, was the architectural prize of Queen Anne’s reign. Blenheim Palace and others Again Hawksmoor was indispensable to Vanbrugh: Blenheim (1705– 1716) is their joint masterpiece. Any one of its powerful components may have been of Hawksmoor’s shaping, but the planning and broad conception were surely Vanbrugh’s, and the massive effect was the result of the hero-worshipping soldier-architect. Due to trouble over costs and payments, Vanbrugh left the project, which was ultimately completed by Hawksmoor. Vanbrugh continued to design picturesque country houses in the style of castles, including such buildings as Kimbolton Castle in Huntingdon and Kings Weston in Gloucestershire. Vanbrugh’s great last works were Eastbury in Dorset, Seaton Delaval in Northumberland, and Grimsthorpe Castle in Lincolnshire. (Source: Encyclopaedia Britannica Online Academic Edition, 2015.) http://www.britannica.com Sol sayfa: St. Paul Katedrali içinden bir görüntü (sol üstte), Greenwich Hastanesi’nden iç mekan detayları (en üstte), Trinity Üniversitesi Kütüphanesi (altta). Sağ sayfa: Blenheim Sarayı (en üstte). Left page: A view from the inside of St. Paul’s Cathedral (top left), interior details from Greenwich Hospital (top), Trinity College Library (below). Right page: Blenheim Palace (top). Photo by Brendan Howard / Shutterstock.com Photo by marekusz / Shutterstock.com Sir John Vanbrugh 1664-1726 Following his college education, Vanbrugh joined the army in 1686 and went to France. Suspected of being a British spy, the French “accommodated” him at the Bastille prison! Vanbrugh started to write plays during his years of imprisonment. His plays have been staged in England and received great acclaim. But when the conservative church circles considered his work “unethical,” Vanbrugh gave up writing and plunged into silence until 1700. Wren, İngiliz inşaat malzemelerine daha önce hiç görülmemiş özgünlükte kullanım yöntemleri getirdiği gibi bu projede birçok yenilikler uygulamış. Hampton, kırmızı ve kahverengi tuğla ile Portland taşının ustaca dengelendiği bir karışım olmuş. 16. yy gezginlerinin, içinde zengin motifli Türk halılarının da bulunduğunu kaydettiği saray, Tudor Hanedanı tarafından uzun zaman kullanılmış. Şimdi müze olan ve 500. yılı bir festivalle kutlanan sarayın mutfaklarında aşcılık dersleri veriliyor, hergün saray yaşamından sahneler canlandırılıyor, ünlü şefler eski tariflerden birini pişiriyor. Eşsiz bahçesinde ise 1768’de ekilen üzümler hâlâ yetiştiriliyor. Ülkemizde de gösterilen “The Tudors” dizisinde, eşleri kadar bu sarayda verdiği muazzam ziyafetlerle de tarihe geçen 8. Henry’ye ve sarayın çok donanımlı mutfağına yer verilmişti. Resmi site: hrp.org.uk/ HAMPTON COURT PALACE AND ITS LEGENDARY KITCHENS Wren implemented several innovations in this project by using English construction material with unprecedented methods. Hampton Court was given an extra dimension by the skilful contrast between the red, brown and pink brick and the pale Portland stone quoins, frames and banding. The palace, furnished with lavishly patterned Turkish carpets according to 16th century travelogues, was used for long periods by the Tudor dynasty. Today a museum, Hampton Court Palace celebrates its 500th anniversary this year with a festival. Special cooking courses, at which master chefs are preparing old Tudor recipes, and entertainment events such as staging of scenes from the palace’s everyday life, are organized in the vast palace kitchens, which were originally built to feed the circa six hundred members of the Court of Henry VIII, who were entitled to eat at the palace twice a day. The grapes planted in 1768 in the sumptuous gardens of the palace are still cultivated. The television series “The Tudors” acquainted us with the well-equipped kitchens of the royal palace under Henry VIII, who entered history as much through his troubled relations with his various spouses as through the opulent banquets he threw in this palace. Photo by Kiev.Victor / Shutterstock.com Photo by Amra Pasic / Shutterstock.com the seamen of the Royal Navy was Wren’s last major work. When he died in 1723 at the age of 90, Wren was buried at St. Paul’s Cathedral. At that time, even the men he had trained and who owed much of their success to Wren’s original leadership were no longer young. The Baroque school he initiated was already under fire from a new generation. Architects of the 18th century could not forget Wren, but they could not forgive some elements in his work they deemed unconventional. Nevertheless, the influence of his work has continued into the 20th century. The Wren Society, founded at the bicentenary of Wren’s death in 1923, edited and published 20 volumes of Wren material between1924 and 1943. MUTFAĞI DİLLERE DESTAN HAMPTON COURT SARAYI Official site: http://www.hrp.org.uk 65 ANTİK ÇAĞ MİMARİSİNDE SÜTUN BAŞLIKLARI Sütun: Taş, ahşap, mermer gibi herhangi bir maddeden yapılan, yapı tarihinin en başından beri yapıları ayakta tutmak için kullanılan, silindirik düşey destek. Dış ve iç etkilerden oluşan güçleri zemine aktarır. Zaman içinde çeşitli biçimsel özelliklerle farklılaşmaya başlayan sütunların kimlik belgesi ise tepesindeki “başlık”ta saklıdır! Rasim Konyar & Shutterstock & Wikipedi COLUMN HEADERS IN ANCIENT ARCHITECTURE Column: cylindrical vertical support made of stone, wood or marble used to sustain structures since the beginning of building history. It transmits internal and external pressure to the ground. Diverging through various stylistic characteristics over time, the identity of the different columns lies in their headers! 66 MİMARİ Architecture ntik Çağ mimarisi ile ilgilenmeye başlayan herkesin ilk dikkatini çeken ögelerden biri de sütunlar ve sütun başlıkları olur. “Sütunlar ve başlıkları”, önce tapınaklarda boy göstermiş, farklı coğrafya ve dönemlere göre evrim geçirerek heykel ve resim gibi diğer sanat dallarını da içine alan, sonraki çağları da etkilemiş mimari ögelerden... Peki kaç tür sütun vardı, birbirlerinden farkı nasıl anlaşılırdı? İlk sütunlu yapı neredeydi? Bu sayımızın Sandık Odası’nın kapısını onlar için şöyle bir aralayalım... Biçim ve işlev Antik mimaride, yapıları sağlamlaştırıp, ayakta tutmak için kullanılan silindirik düşey desteklere sütun, tepesindeki bölüme başlık deniyor. İşlevini yerine getirebilmesi için taş, ahşap, mermer gibi dayanıklı maddelerden yapılması şart olan sütunlara sonraki dönemlerde yeni biçimsel özellikler ve yapıyı güzelleştirmek gibi bir estetik rol de yüklenmiş. Roma’da İmparator Hadrian tarafından 136 yılında yaptırılan Pantheon Tapınağı ve Persepolis’te, Kral I. Darius’un MÖ 521’de yaptırdığı Apadana Sarayı’nın sütunları güzel örneklerden. Geç Antik Çağ ve Ortaçağ’dan başlayarak Rönesans’ta, Barok, Gotik ve Rokoko akımlarında ise sütunların biçim ve üslûp özellikleri çoktan işlevlerinin önüne geçmişti. The first elements that attract the attention of everyone interested in antiquity architecture are the columns and column headers. “Columns and headings” are architectural components which originally appeared in temples, and which underwent an evolution passing through different regions and periods, involving other arts, such as sculpture and painting, and influenced the ensuing and future ages. How many different column styles exist, what are their differences? Where was the first columned building of history? Let us open the doors of our storage room to answer these questions. Form and function In ancient architecture, the cylindrical vertical supports used to provide structure stability and keep buildings standing are called columns and their top section is called column head, header, heading or capital. In order to fulfil their function, columns were made of durable materials such as stone, wood or marble. In subsequent periods, they began to play an aesthetic role such as beautifying buildings through new stylistic characteristics. The columns of the Pantheon built in 136 AD in Rome by Emperor Hadrian and the Apadana Palace of King Darius I built in 521 BC in Persepolis are among the finest examples of columns. Starting from late Antiquity and the Middle Ages, and Sütun ve sütun başlarından örnekler ile yakın yüzyıllardan bir cephe görüntüsü. Examples of columns and column headers and the view of a façade from recent centuries. 67 BİLİNEN EN ESKİ SÜTUNLU YAPI MISIR’DA: İMHOTEP TAPINAĞI Tarihte bilinen ilk sütunlu ve anıtsal taş yapı, Mısır’da hekim, mimar ve mühendis İmhotep’in MÖ 2600’lerde Firavun Djoser için Sakkara’da yaptığı Basamaklı (Step) Piramit de denen tapınak. İmhotep, bu yapıda o kadar başarılı olmuş ki ölümünden sonra Tıp ve Öğrenim Tanrısı ilân edilmiş. 121 x 109 m boyutlu bir karesel tabana oturan 60 m yükseklikteki Piramit’in dış yüzeyi Firavun’un göğe yükselirken daha kolay tırmanması için basamaklarla kaplı. İmhotep’in önceden biçimlendirilmiş taşlarla taşıyıcı sütunları ve inşaatı keşfetmesi bir mühendislik dehası olarak nitelendiriliyor. Kireçtaşları taş ocağında aralarına sokulan tahta kamaların su dökülerek şişirilmesiyle parçalara ayrılıyor, istenilen biçime sokulduktan sonra da inşaat alanına taşınıyormuş. İmhotep, girişteki sütunları ise demetler halindeki papirus kamışlarına benzer şekilde yivlerle süslemiş, taş tavanları da ahşap kütüklere benzetmiş. (Kaynak: Mühendis Rüştü Karaca, “Informadika” blogu: http://informadik.blogspot. com.tr) THE OLDEST KNOWN COLUMNED STRUCTURE WAS BUILT BY IMHOTEP IN EGYPT The first columned and monumental stone structure known in history is attributed to Egyptian polymath Imhotep, considered to be the earliest known architect and engineer and physician in early history, who built the temple called the Step Pyramid for the Pharaoh Djoser in Saqqara in the 2600’s BC. His performance on this monument was so brilliant that he was one of only a few commoners ever to be accorded divine status after death, as God of Medicine and Education. The 60 m high pyramid, sitting on a square base of 121 x 109 m, is covered on its outer surface by stairs destined to facilitate the climbing to the sky of the Pharaoh. Imhotep’s invention of the construction method based on preformatted stone elements and pillars is considered the engineering work of a genius. The limestone blocks were cracked into pieces at the quarry, through the method of inflating the wooden wedges thrust into the blocks, by pouring water on these wooden planks. Then, once formed to the desired shape, the limestone pieces were moved to the construction site. Imhotep adorned the columns at the entrance with grooves resembling bunches of papyrus reeds, and designed the stone ceilings in the form of timber beams. (Source: Engineer Rüştü Karaca’s Blog:”Informadika”: http://informadik.blogspot.com.tr.) Sütun tipleri ve başlıklar: Dor, İon, Korint Batı Anadolu ve Antik Yunan mimarisinde kurallara bağlanarak, yüzyıllar boyunca uygulanmış başlıca 3 düzen, 3 tip de sütun var: Dor, İyon ve Korint. Dor: Sütunlar, yukarıdan aşağıya doğru genişler ve doğrudan taban düzlemine oturur. Sütun kaidesi yoktur. Çatıyı taşımak için kullanılan sütunların gövdesinde genellikle yirmi adet sığ yiv, keskin bir kenar oluşturacak biçimde birleşir. Sütunun üstünde çapı yukarı doğru genişleyen dairesel bir taş, onun da üzerinde sütunları birbirine bağlayan uzun dar taşlar (arşitrav) yer alır. Çatının etrafını çeviren bu taşların üzerinde yanyana kanallar (triglif) ve bunların arasındaki boşluklardan (metop) oluşan bir taş sırası olup bu bölüm süslemeler için kullanılır. İon: Anadolu’daki tapınaklarda en sık kullanılan düzen olup, Batı Anadolu kıyıları ve Ege adalarında ortaya çıkmıştır. İon düzeninde, Dor 68 through the Gothic, Renaissance, Baroque and Rococo architectures, the evolution of format and style specifications of columns outshined by far their function as such. Column types and headers: Doric, Ionic, Corinthian There are mainly 3 orders and 3 types of columns, originating from the rules developed by ancient Western Anatolian and Greek architecture, which have been applied for centuries, Doric, Ionic and Corinthian. Doric: Columns expand from top to bottom and sit directly on the flat pavement. There is no column base. Their vertical shafts are fluted with 20 parallel concave grooves. The columns are topped by a smooth heading (echinus), a circular stone with an upward expanding diameter, which meets a square abacus at the intersection with the horizontal beam (architrave) that they support. A decorative row of stones consisting of a group of channels (triglyphs), alternating with the spaces between them (metopes), either plain or carved in low relief, rest on the plain architrave surrounding the roof and constituting the lower part of the entablature. Ionic: The Ionic order originates from the western Anatolian coastland and Aegean islands, and is the most frequently used form in Anatolian temples. In the Ionic order, the columns are more slender düzeni’ne oranla daha ince yapılı sütunlar, genişleyip daralmadan, profilli kaideler üzerinde düz yükselir. Gövdede genellikle sütundan ince bir silmeyle ayrılan 24 derin yiv bulunur. Sütun başlıkları basık olup, sağ ve sol yüzünde (bazen dört yüzde de) koç boynuzuna benzeyen, iki yana doğru spiral kıvrımlar (volüt) ile sonlanır. Volütler, İon düzeninin ayırdedici özelliğidir. Arşitravın üzerinde, kabartmaların ve süslemelerin bulunduğu bir bölüm (friz) daha yer alır. İon sütun düzeninin en güzel örneklerinden biri Efes’teki Artemis Tapınağı... Korint: Çok ince ve çok uzun tutulan sütunun üzerindeki başlık, önceki dönemlere göre daha zarif ve bitkilerden oluşan oymalarla süslüdür. Başlık ise akantus yapraklarıyla süslenmiş olup, ters çevrilmiş çana benzer. Sütunun İon düzeninde olduğu gibi bir kaidesi, arşitravın üzerinde de frizi bulunur. Romalılar tarafından da çok kullanılan bu düzen en çok Helenistik Dönem’de yapılan Zeus tapınaklarında görülür. Atina’da MS 3. yy’da tamamlanan Olimposlu Zeus Tapınağı’nın sütunları Korint düzeninin iyi bir temsilcisidir. Sol sayfa: Paestum Tapınağı, Selerno, İtalya (sol altta), Apollon Tapınağı Didim (sağ altta). Sağ sayfa: Aphrodisias Tapınağı Aydın (sağ üstte), Milet Müzesi’nde sütun başlıkları (sağ altta) ve İon sütununa bir örnek (altta). Left page: Greek Temple at Paestum, in the Province of Salerno, Italy (left below); Temple of Apollo at Didyma, Turkey (below right). Right page: Temple of Aphrodite, Aphrodisias, Aydın, Turkey (above right); column headers at the Museum of Milet (below right); and an Ionic column header (below). DÖRDÜNCÜ TİP: “KARYATİD” Antik Çağ mimarisinde kullanılan dördüncü bir sütun tipi daha var: Karyatid denilen kadın figürlü taşıyıcı ögeler! Hitit ve Hint mimarisinde de rastlanan Karyatid sütunlarda kadın figürler başlarında binayı taşır gibi görünür. Romalı mimar Vitruvius’a göre Karyatidler, MÖ 480’de kentlerinin Persler’in tarafını tutmasından ötürü ağır işe mahkum edilen talihsiz Karyalı kadınları temsil eder. Anonim bir görüşe göre bu kadın-sütunlar, kocaları savaşa gittiği için ağır işleri üstlenmek zorunda kalan Karyalı kadınlardır! FOURTH TYPE: “CARYATIDS” A fourth type of columns seen in ancient architecture uses female figures, called “Caryatids” as supporting elements. In this order of columns, which already existed in Hittite as well as Indian civilizations, sculpted female figures serve as an architectural support taking the place of a column or a pillar supporting an entablature on her head. According to Roman architect Vitruvius, the term Caryatids represented the punishment of the women of Caryae, a town near Sparta in Laconia, who were condemned to hard labour after betraying Athens by siding with Persia in 480 BC during the Greco-Persian Wars. According to a diverging anonymous view, the Caryatids represent the Karian women who had to take over heavy tasks in the absence of their husbands who went to war. 69 SÜTUNLAR ÜZERİNE KISA SÖZLÜK ARŞİTRAV (Baştaban): Sütunların üzerindeki üst yapının en alt elemanını oluşturan yatay bloklar. Saçaklığın kiriş görevi yapan en üst parçası. EKHINUS: Dor Düzeni’nde abakus’un altında kalan, dışbükey kesitli silmeye verilen ad. İon Düzeni’nde ise, başlığın volüt’leri arasında kalan bezemeli kesim. EPISTYL: Arşitrav ya da baştabanın diğer adı. FRİZ: Bir şerit gibi uzunlamasına gelişen bezemeler. KOMPOZİT BAŞLIK: İon başlığındaki volüt (koç başı) ile Korinth başlığındaki akanthus yapraklarını bir araya getiren, geç dönem sütun başlığı tipi. NAOS (Cella): Bir tapınakta kült heykelinin korunduğu en kutsal mekân. PAYE: Yapıda duvar örme yöntemleriyle yapılmış düşey taşıyıcılar. Bunlar, kare, dikdörtgen daire ya da çokgen plânlı olabilir. PERISTYL: Sütunlarla çevrili avlu. POSTAMENT: Roma mimarlığında, sütun kaidesinin altında yeralan yüksekçe bir prizma biçimindeki altlık. PROSTYLE / PROSTAS EV: Önünde sütun dizisi bulunan evler. Örnekleri Priene’de!. TAŞ DİKİT (Paye): Antik Çağ’da yapı örme tekniğiyle yapılmış düşey taşıyıcı. SHORT GLOSSARY FOR COLUMNS ARCHITRAVE: horizontal blocks surrounding the roof and forming the lower part of the entablature; the lintel or beam resting on the capitals of the columns. ECHINUS: In the Doric order, it is the name designating the round convex moulding beneath the abacus and above the necking. In the Ionic order, the ornamented part between the volutes of the heading. EPISTYLE: another name for the architrave, (from Greek ἐπίστυλον epistylon “door frame”). FRIEZE: Sitting below the cornice and above the architrave, the frieze is the central element of the entablature. The frieze may also be left plain, but is generally decorated with reliefs growing in longitudinal form like a ribbon. COMPOSITE HEADING: Late period column heading combining the Ionic volutes (ram head-like headings) with the acanthus leaves of Corinthian headings. NAOS (Cella): The inner part of a temple, the sacred space where the cult statue is sheltered. PIER: structural support constructed by the walling technique to maintain a vertical pressure, which may be of square, rectangular, circular or polygonal shape. PERISTYLE: courtyard surrounded by columns. PLINTH: In Roman architecture, the lowest part of the column pedestal in the form of a relatively high prism. The plinth helps to distribute the weight born by the column more evenly. PROSTYLE / PROSTAS HOUSE: The term defining free standing columns across the front of a building, as often in a portico/ a house having a row of columns in front, whose exquisite examples are found in the Antique Town of Priene. STONE PILLAR: In ancient times, vertical structure support built by the walling technique. 70 than the Doric columns. They rise uniformly in a straight line without expanding or narrowing and sit on profiled pedestals. Their vertical shafts are fluted with 24 deep grooves with thin sharp edges between them. Column headings are flat on top and decorated with ram’s horn-like spiral curls called volutes respectively on their right and left sides (in some cases on all four sides). Volutes are the distinguishing feature of the Ionic order. Over the architrave there is a section with relief ornaments called frieze. One of the finest examples of the Ionic column layout is the Temple of Artemis at Ephesus. Corinthian: The Corinthian order is characterized by more slender and taller fluted columns than in the two previous orders. It is distinguished by its most elaborate capitals resembling an inverted bell, decorated with acanthus leaves and scrolls. The column is seated on a pedestal as in the case of the Ionic column, and features a frieze over its architrave as well. This order was also widely used by the Romans, mainly in the Zeus Temples of the Hellenistic era. The columns of the Temple of Olympian Zeus in Athens, which was completed during the 3rd century AD, are a perfect example of the Corinthian order. Trajan Tapınağı, Bergama (üstte), Efes antik kenti Kütüphane cephesi (altta). Temple of Trajan, Pergamon (top); the façade of the ancient library at Ephesus (below). si ve Kongre r a u F m iz 9. Tur ir ey İzm k r u T l e v Tra -13 Aralık 2015 10 fuarizmir v e lt u r w w w .t r a keyexpo .c o m İZMİ R 10-12 ARALIK 2015 RETİ KONGRE KAYIT ÜC k): 150 Euro Katılımcılar (3 Günlü ro ti (3 Günlük): 30 Eu Öğrenci Kayıt ücre 50 Euro Günlük Kayıt ücreti: Organizatörler İş Ortaklar ı Ra onya sim K r MÜZELERİMİZDEN İLGİNÇ ESERLER / INTERESTING PIECES FROM OUR MUSEUMS STRİGİLİS Roma Dönemi Aydın, Milet Müzesi Antik Çağ’da gymnasion (gymnasium) veya olimpiyatlarda düzenlenen yağlı güreş müsabakalarında, güreşçilerin vücudundaki yağ ve terleri sıyırmakta, ayrıca banyoda cildi temizlemekte kullanılan alet. STRIGILIS Roman Period Milet Museum, Aydın Is a curved tool used to scrape oil and sweat off the wrestler’s body in the gymnasion (gymnasium) or in the Olympiads; it is also used to cleanse the skin in the bath. 72 73 HABER TURU NEWS IN OVERVIEW “Şehir-İnsan” etkinlikleri devam ediyor Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından geliştirilerek hayata geçirilen “Şehir-İnsan Medeniyet Köprüsü Örnek Kişilikler Projesi” kapsamında 21 Temmuz 2015 Salı günü Topkapı Sarayı Konferans Salonu’nda “Beş Şehirli Söyleşisi” gerçekleştirildi. Açılış konuşmasını ve moderatörlüğünü Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. A. Halûk Dursun’un yaptığı söyleşide Prof. Dr. İskender Pala, Prof. Uğur Derman, Prof. Çiçek Derman, Prof. Dr. Ahmet Güner Sayar, Prof. Dr. Mustafa Uzun, Prof. Dr. Abdullah Uçman, Dr. Mehmet Genç, Dr. Aydın Yüksel, Dr. Emin Işık, Sinan Uluant ve Mehmet Şevket Eygi proje kapsamında belirlenen ilk beş isme: Ahmed Süheyl Ünver, Ali Fuad Başgil, Ekrem Hakkı Ayverdi, Fethi Gemuhluoğlu ve Mâhir İz’e dair anıları ve anektodları dinleyicilerle paylaştılar. Ayrıca, ilk beş ismi anlatan serginin de gezildiği etkinlikte, projeyi tanıtan bir kısa film de gösterildi ve “Medeniyet Köprüsü Beş Şehirli” kitabı katılımcılara dağıtıldı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı Cumhurbaşkanlığı Klasik Türk Müziği Korosu sanatçıları da saray bestekarlarının eserlerinden oluşan bir mini konser verdi. Şehir-İnsan projesi kapsamında etkinlikler devam edecek. JURASSIC LAND Dünyanın en iyi 10 dinozor müzesi listesinde Rekorlar kıran Jurassic World filminin vizyona girmesinin hemen ardından CNN International, dünyanın en iyi 10 dinozor müzesi listesini güncelledi. Kültür ve Turizm Bakanlığınca “özel tesis” statüsünde belgelenen Jurassic Land, 16 Haziran 2015 tarihinde yayınlanan bu listede ilk on müze arasındaki yerini aldı. Jurassic Land, dünyada değişik dillerde yayınlanan ve farklı listeler oluşturan pek çok dergide de en iyiler arasına giriyor. 10 bin metrekarelik geniş bir alanda Türkiye’nin ilk dinozor temalı park projesi olan Jurassic Land, fantastik bir dünyayı keşfetmeyi sağlarken, eğitim ve eğlenceyi bir arada harmanlayarak sosyal sorumluluk anlamında toplumsal bir görevi yerine getiriyor. Park bünyesinde, dinozor adasına uçuşun simüle edildiği özel yapım film eşliğindeki Juracopter seyahatini, bilim merkez ve laboratuvarları, tematik etkinlik alanlarını, “Kemik-Yumurta Arama Kazı Etkinliği”, “Yumurta Boyama Atölyesi” gibi atölyeleri, yeme-içme alanlarını barındırıyor. Dino Laser Tag ve Hunter Laser oyunlarının oynandığı Türkiye’nin en büyük lazer arenasında hem çocuklar hem de büyükler unutulmaz deneyimler yaşıyor. web: www.jurassicland.com.tr JURASSIC LAND is among the best 10 Dinosaur museums of the World Right after the Jurassic World movie is released CNN International has updated the List of the Best 10 Dinosaur Museums of the world. The Jurassic Land that has been documented in the status of a “private plant” by the Ministry of Culture and Tourism has taken its place in this list of the first 10 museums publicised on June 16, 2015. Jurassic Land takes place among the best in various lists constituted by many magazines that are published in the world in different languages. Jurassic Land, the first dinosaur themed park project of Turkey, rests on a land of 10 thousand square metres and fulfils a social duty in the sense of social responsibility by blending education with entertainment while providing chance to explore a fantastic world. The Park, in its complex, houses Juracopter voyage where a flight to Dinosaur Island is simulated with the accompaniment of a special designed movie, science centre and laboratories, thematic activity areas, “Excavation activity in search of Bone-Egg”, ateliers such as “Egg Painting Atelier” and food courts. Children as well as the adults live through unforgettable experiments in the biggest laser arena of Turkey where the games Dino Laser Tag and Hunter Laser are played. Web site: www.jurassicland.com.tr 74 “City-Men” activities are in progress “Commune of Five Townsmen” took place on Tuesday July 21, 2015 in the Conference Hall of the Topkapı Palace within the scope of “City-Men Civilisation Bridge Sample Characters Project” that has been developed and realised by the Ministry of Culture and Tourism. Prof. Dr. Haluk Dursun, the Undersecretary to the Minister of Culture and Tourism made the inauguration speech and also conducted the commune where Prof. Dr. İskender Pala, Prof. Uğur Derman, Prof. Çiçek Derman, Prof. Dr. Ahmet Güner Sayar, Prof. Dr. Mustafa Uzun, Prof. Dr. Abdullah Uçman, Dr. Mehmet Genç, Dr. Aydın Yüksel, Dr. Emin Işık, Sinan Uluant and Mehmet Şevket Eygi shared their memories and anecdotes, with the audience, related to Ahmed Süheyl Ünver, Ali Fuad Başgil, Ekrem Hakkı Ayverdi, Fethi Gemuhluoğlu and Mâhir İz: the first five names designated within the scope of the project. Besides, exhibition on these five names was visited within the framework of this activity, an introductory short film was watched and the book; “Civilisation Bridge Five City-Men” are distributed to the attendees. A mini concert composed by the palace composers’ works was given by the Presidential Classical Turkish Music Chorus of the Ministry of Culture and Tourism. The projects within the scope of the City-Men project will continue. Günümüz İmgeleri Saraybosna Güzel Sanatlar Akademisi’nden Yapıtlar Kuruluşundan bu yana ulusal ve uluslararası birçok üniversite ve sanat kurumuyla yaptığı işbirliğiyle ile gençlere ve çağdaş sanata destek veren Pera Müzesi 10. yılında Bosna Hersek gençlerini ağırlıyor. Saraybosna Güzel Sanatlar Akademisi ve İKASD işbirliğiyle gerçekleştirilen sergi, Akademi’nin altı fakültesinden lisans ve yüksek lisans öğrencilerinin ve mezunlarının resim, heykel, baskı, grafik ve ürün tasarımı gibi çeşitli mecralarda ürettikleri işleri kapsıyor. Saraybosna Üniversitesi Felsefe Fakültesi’nden Prof. Aida Abadzic Hodzic’in küratörlüğünde düzenlenen sergi, Bosna Hersek çağdaş sanatına bir bakış sunarken, gençlerin gözüyle ülke tarihine ve sosyal konulara dair yorum ve yansımaları da içeriyor. Sergi 4 Eylül-1 Kasım tarihleri arasında gezilebilir. Present Day Images Works from the Fine Arts Academy of Sarajevo Pera Museum, giving hand to the youth and contemporary art through many national and international universities and art establishments as of its foundation, is now hosting youth from Sarajevo on its 10th anniversary. The exhibition that has been realised with the cooperation of Sarajevo Fine Arts Academy and IKASD (Association of Istanbul Intercultural Art Dialogues) cover the works produced by licensee and post graduate students and graduates of the six faculties of the Academy in different courses such as sculpture, painting, printing, graphics and product design. The exhibition that has been organised under the curatorship of Prof. Aida Abadzic Hodzic from the Faculty of Philosophy of Sarajevo University, involves interpretations and reflections of the history of the country and on social issues through the eyes of the youth while presenting a vision on the contemporary art of Sarajevo. The exhibition can be visited between September 4 and November 1. Efes ile birlikte Dünya Miras Listesi’ndeki varlık sayımız 15 oldu Konuyla ilgili açıklama yapan Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik, şunları söyledi: “Tarihe ve kültüre gösterdiğimiz önemin meyvelerini bir bir topluyoruz. Almanya’dan beklediğimiz ikinci güzel haber de geldi. Efes artık resmen bir dünya mirası. Almanya’nın Bonn kentinde düzenlenen Dünya Miras Komitesi 39. Dönem Toplantısı’nda “Efes” dosyamız UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kaydedildi. Adaylık süreci boyunca Bakanlığımız ile ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından yoğun ve titiz bir çalışma yürütüldü. Emeği geçen herkese burada bir kez daha teşekkür ediyorum. Dünyanın neresine giderseniz gidin Anadolu’dan bahsettiğiniz zaman insanların ortak referans noktası olarak Efes’i andığını görürsünüz. Ayrıca Efes, Türkiye’nin en çok ziyaret edilen ören yerlerinden biri ve yılda yaklaşık 2 milyon ziyaretçiyi ağırlıyor. Bakanlık olarak ülkemizin tarihi ve kültürel mirasının korunması, tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılması için ulusal ve uluslararası düzeyde çalışmalarımız devam ediyor ve kararlılıkla da devam edecek.” With Ephesus our total number of entities in the World heritage List have reached to 15 With Ephesus the total number of our properties on the World heritage List has reached 15. The Minister of Culture and Tourism, Mr. Ömer Çelik declared: “We are reaping, one by one, the fruits of the importance we attach to our history and culture. In this context, another good news we were hoping to hear has arrived from Germany. Ephesus is now on the official World Heritage List. During the 39th Ordinary Session of the World Heritage Committee held in Bonn, Germany, “Ephesus” was inscribed on the UNESCO World Heritage List. Intensive and meticulous work has been deployed by our Ministry in cooperation with the relevant associations and institutions throughout the candidacy process. I, once again, would like to extend my gratitude to all those who have contributed with great dedication to this endeavour. Wherever you go on earth and talk about Anatolia you realize that the public’s common reference point is Ephesus. Besides, Ephesus is one of the most visited historical sites in Turkey welcoming approximately 2 million visitors annually. The efforts of our Ministry will continue in this spirit to progress with determination, both at national and international level, with regard to the protection, promotion and transmission to future generations of the historical and cultural heritage of our country.” 75 T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI’NA BAĞLI DÖSİMM VE TÜRSAB-MÜZE GİRİŞİMLERİ TARAFINDAN GİŞELERİ İŞLETİLEN MÜZE ve ÖRENYERLERİ LIST OF THE MUSEUMS AND HISTORICAL SITES UNDER THE ADMINISTRATION OF THE MINISTRY OF CULTURE AND TOURISM OF THE REPUBLIC OF TURKEY, OF WHICH THE ENTRANCE BOOTHS ARE JOINTLY OPERATED BY THE CENTRAL DIRECTORATE OF REVOLVING FUNDS MANAGEMENT (DÖSİMM) AND TÜRSAB (ASSOCIATION OF TURKISH TRAVEL AGENCIES)-MUSEUM ENTERPRISES MARMARA BÖLGESI MARMARA REGION BURSA İznik Müzesi İznik Museum Mudanya Mütareke Evi Müzesi Mudanya Truce House Museum Türk İslam Eserleri Müzesi Museum of Turkish and Islamic Arts ÇANAKKALE Troia Örenyeri Troia Archaeological Site Assos Örenyeri Assos Archaeological Site Arkeoloji Müzesi Archaeological Museum Apollon Smintheion Örenyeri Apollo Smintheion Archaeological Site EDIRNE Yıldız Sarayı Yıldız Palace Museum Fethiye Müzesi İstanbul Fethiye Museum Aya İrini Hagia Eirene Church Museum KOCAELI Kocaeli Müzesi Kocaeli Museum Saray Müze (Av Köşkü) Imperial (Hunting Lodge) Palace Museum KARADENİZ BÖLGESI BLACK SEA REGION TRABZON Sümela Manastırı Sümela Monastery Kostaki Konağı - Trabzon Müzesi The Kostaki Mansion-Trabzon Museum ZONGULDAK Cehennemağzı Mağaraları The Hell Mouth Caves AKDENİZ BÖLGESI MEDITERRANEAN REGION ADANA Arkeoloji Müzesi Archaelogical Museum AMASYA Amasya Müzesi Amasya Museum Hazeranlar Konağı The “Hazeranlar” Mansion Ethnography Museum Amasra Müzesi Amasra Museum Perge Örenyeri Perge Archaeological site ÇORUM Phaselis Örenyeri Phaselis Archaeological site Kariye Müzesi Chora Museum Boğazköy Müzesi Boğazköy Museum İstanbul Arkeoloji Müzeleri İstanbul Archaeological Museum SAMSUN Türk ve İslam Eserleri Müzesi Museum of Turkish and Islamic Arts Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Museum of Archaeology and Ethnography Mozaik Müzesi Mosaics Museum Hisarlar Müzesi Castles’ Museum İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi Museum for the History of Science and Technology in Islam Galata Mevlevihanesi Müzesi Galata Whirling Dervishes Hall Museum 76 Gazi Müzesi Ghazi (Mustafa Kemal Atatürk) Museum St. Pierre Anıt Müzesi St. Pierre (Saint Petrus) Church Museum Çevlik Örenyeri Çevlik Archaeological Site Kahramanmaraş Müzesi Kahramanmaraş Museum Noel Baba Müzesi The Museum of St. Nicholas Alacahöyük Müzesi ve Örenyeri Alacahöyük Museum and Archaeological Site Hatay Müzesi Hatay Museum Alanya Kalesi Alanya Castle BARTIN Harem Dairesi Harem Apartments HATAY K. MARAŞ Türk İslam Eserleri Müzesi Museum of Turkish and Islamic Arts Çorum Müzesi Çorum Museum Burdur Müzesi Burdur Museum Aspendos Örenyeri Aspendos Archaeological Site Myra Örenyeri Myra Archaeological site Topkapı Sarayı Müzesi Topkapı Palace Museum Sagalassos Örenyeri Sagalassos Archaeological Site Isparta Antiocheia Örenyeri (Yalvaç) Pisidia Antiocheia Archaeological Site S.Düzü Milli M. Müzesi Amasya National Struggle Museum Ayasofya Müzesi Hagia Sophia Museum BURDUR ANTALYA Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Museum of Archaeology and Ethnography İSTANBUL Alanya Müzesi Alanya Museum Antalya Müzesi Antalya Museum Side Tiyatrosu Ancient Side Amphitheatre Olympos Örenyeri Olympos Archaeological site Patara Örenyeri Patara Archaeological site Side Müzesi Side Museum Simena Örenyeri Simena Archaeological site MERSIN Cennet - Cehennem Örenyeri Chasm of Heaven and Pit of Hell Astım Mağarası Asthma Cave St. Paulus Kuyusu The St. Paul Well Mağmure Kalesi Mağmure Cave Kanlı Divane Örenyeri Kanlı Divane Archaeological Site Anamurium Örenyeri Anemurium Archaeological Site St. Paul Anıt Müzesi The St. Paul Church Memorial Museum Kız Kalesi Korykos Maiden’s Castle Termessos Örenyeri Termessos Archaeological Site SINOP Xanthos Örenyeri Xanthos Archaeological Site Tarihi Sinop Cezaevi Sinop Historical Castle Prison Karain Mağarası Karain Cave Sinop Müzesi Sinop Museum Arykanda Örenyeri Arykanda Archaeological Site EGE BÖLGESI AGEAN REGION AFYON Arkeoloji Müzesi Archaeological Museum AYDIN Afrodisias Müze ve Örenyeri Aphrodisias Archaeological Site Didim Örenyeri Didyma Archaeological Site Milet Örenyeri Miletus Archaeological Site Priene Örenyeri Priene Archaeological Site Milet Müzesi Miletus Museum Aydın Müzesi Aydın Museum Gymnasium ve Sinagog Gymnasium and Synagogue Arkeoloji Müzesi Archaelogical Museum MUĞLA Bodrum Sualtı Müzesi The Bodrum Museum of Underwater Archaeology Sedir Adası Sedir Island Mausoleion Örenyeri Mausoleion Archaeological Site DENIZLI Kaunos Örenyeri Kaunos Archaeological Site Hierapolis Örenyeri Hierapolis Archaelogical Site Kayaköy Örenyeri Kayaköy Archaeological Site Arkeoloji Müzesi Archaelogical Museum İZMIR Efes Örenyeri Ephesus Archaelogical Site Akropol Örenyeri Acropolis Archaeological Site Efes Yamaçevler Ephesus Terrace Houses Asklepion Asclepeion (Healing Temple) St. Jean Anıtı St. John Basilica Efes Müzesi The Ephesus Museum Agora Örenyeri Agora Archaeological Site Çeşme Müzesi Çeşme Museum Knidos Örenyeri Knidos Archaeological Site Zeki Müren Sanat Evi Zeki Müren Arts Museum Marmaris Müzesi Marmaris Museum Tlos Örenyeri Tlos Archaeological Site Letoon Örenyeri Letoon Archaeological Site Beçin Kalesi ve Örenyeri Beçin Fortress and Historical Site UŞAK Arkeoloji Müzesi Archaelogical Museum İÇ ANADOLU BÖLGESI MEDITERRANEAN REGION Bergama Kızıl Avlu (Bazilika) Pergamon Red Courtyard (Basilica) AKSARAY Tarih ve Sanat Müzesi Museum of History and Art Ihlara Vadisi Örenyeri Ihlara Valley Bergama Müzesi The Bergama Museum Arkeoloji Müzesi Archaelogical Museum Manastır Vadisi Örenyeri Manastır Valley ANKARA KAYSERI ERZURUM Yeşilhisar Soğanlı Örenyeri Yeşilhisar Soğanlı Archaeological Site Yakudiye Türk-İslam Eserleri Müzesi Museum of Turkish - Islamic Arts and Ethnography Arkeoloji Müzesi Archaelogical Museum KIRŞEHIR Kaman Kalehöyük Arkeoloji Müzesi Kaman Kalehöyük Museum of Archaeology KONYA Mevlana Müzesi Mevlâna Museum Karatay Müzesi Karatay Museum İnce Minare Müzesi Museum of the İnce Minareli (Slender Minaret) Medrese Arkeoloji Müzesi Archaelogical Museum Akşehir Batı C. Müzesi Akşehir Western Front Headquarters Museum NEVŞEHIR Göreme Açık Hava Müzesi Göreme Open Air Museum SOUTHEASTERN ANATOLIAN REGION ADIYAMAN Pirin Örenyeri Pirin Archaeological Site Adıyaman Müzesi Adıyaman Museum Batman Müzesi Batman Museum Zelve Örenyeri Zelve Open-Air-Museum Paşabağlar Örenyeri Paşabağlar Underground City Özkonak Yer Altı Şehri Özkonak Underground City Hacıbektaş Müzesi Haji Bektash Veli Museum Çavuşin Kilisesi Çavuşin (Nicephorus Phocas) Church NIĞDE Etnoğrafya Müzesi Museum of Ethnography SIVAS Aizonai Örenyeri Aizonai Archaeological Site Gordion Müzesi ve Örenyeri Gordion Archaeological Site and Museum Sardes Örenyeri Sardes Archaeological Site GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESI Karanlık Kilise Dark Church Arkeoloji Müzesi Archaelogical Museum MANISA Akdamar Anıt Müzesi Akdamar Church Memorial Museum Hasankeyf Örenyeri Hasankeyf Archaeological Site Niğde Müzesi Niğde Museum Roma Hamamı Örenyeri Roman Baths of Ankara Open-AirMuseum VAN Derinkuyu Yer Altı Şehri Derinkuyu Underground City Cumhuriyet Müzesi Museum of the Republic Çini Müzesi The Tile Museum Ani Örenyeri Ani Archaeological Site BATMAN Gümüşler Örenyeri Gümüşler Monastery Archaeological Site KÜTAHYA KARS Kaymaklı Yer Altı Şehri Kaymaklı Underground City Anadolu Medeniyetleri Müzesi Museum of Anatolian Civilizations Klaros Örenyeri Klaros Archaeological Site Erzurum Kalesi Arkeoloji Müzesi Erzurum Castle Archaeological Museum Arkeoloji Müzesi Archaelogical Museum DOĞU ANADOLU BÖLGESI EASTERN ANATOLIAN REGION ESKIŞEHIR AĞRI Eti Arkeoloji Müzesi Eti Archaeological Museum İshak Paşa Sarayı Ishak Pasha Palace DIYARBAKIR Arkeoloji Müzesi Archaeology Museum GAZIANTEP Gaziantep Zeugma Müzesi Gaziantep Zeugma Mosaic Museum Gaziantep Arkeoloji Müzesi Gaziantep Archaeology Museum MARDIN Mardin Müzesi Mardin Museum ŞANLIURFA Şanlıurfa Müzesi Şanlıurfa Museum Şanlıurfa Kalesi Şanlıurfa Castle Harran Örenyeri Harran Archaeological Site Göbeklitepe Örenyeri Göbeklitepe Prehistoric (Pre-Pottery Neolithic) Settlement 77 İSTANBUL Ayasofya Müzesi Topkapı Sarayı Müzesi Topkapı Sarayı - Harem Dairesi Kariye Müzesi İstanbul Arkeoloji Müzeleri Türk ve İslam Eserleri Müzesi Mozaik Müzesi Hisarlar Müzesi İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi Galata Mevlevihanesi Müzesi Yıldız Sarayı Müzesi Fethiye Müzesi Aya İrini Anıt Müzesi ANKARA Anadolu Medeniyetleri Müzesi Cumhuriyet Müzesi Etnoğrafya Müzesi Gordion Müzesi ve Örenyeri Roma Hamamı Örenyeri KOCAELI Kocaeli Müzesi Saray Müze (Av Köşkü) ZONGULDAK Cehennemağzı Mağaraları BURSA İznik Müzesi Mudanya Mütareke Evi Müzesi Türk İslam Eserleri Müzesi BARTIN Amasra Müzesi EDIRNE Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Türk İslam Eserleri Müzesi ÇANAKKALE Troia Örenyeri Assos Örenyeri Arkeoloji Müzesi Apollon Smintheion Örenyeri ESKIŞEHIR Eti Arkeoloji Müzesi KÜTAHYA Arkeoloji Müzesi Aizonai Örenyeri Çini Müzesi MANISA Sardes Örenyeri Gymnasium Sinagog Arkeoloji Müzesi AFYON Arkeoloji Müzesi İZMIR Efes Örenyeri Akropol Örenyeri Efes Yamaçevler Asklepion Örenyeri St. Jean Anıtı Efes Müzesi Agora Örenyeri Çeşme Müzesi Bazilika Örenyeri Tarih ve Sanat Müzesi Bergama Müzesi Arkeoloji Müzesi Klaros Örenyeri MUĞLA Bodrum Sualtı Müzesi Sedir Adası Mausoleion Örenyeri Kaunos Örenyeri Kayaköy Örenyeri Knidos Örenyeri Zeki Müren Sanat Evi Marmaris Müzesi Tlos Örenyeri Letoon Örenyeri Beçin Kalesi Ve Örenyeri AYDIN Afrodisias Müze ve Örenyeri Didim Örenyeri Milet Örenyeri Priene Örenyeri Milet Müzesi Aydın Müzesi 78 DENIZLI Hierapolis Arkeoloji Müzesi Hierapolis (Pamukkale) Örenyeri BURDUR Sagalassos Örenyeri Burdur Müzesi ISPARTA Antiocheia Örenyeri (Yalvaç) UŞAK Arkeoloji Müzesi ANTALYA Aspendos Örenyeri Alanya Kalesi Myra Örenyeri Noel Baba Müzesi Perge Örenyeri Phaselis Örenyeri Antalya Müzesi Side Tiyatrosu Olympos Örenyeri Patara Örenyeri Side Müzesi Simena Örenyeri Termessos Örenyeri Xanthos Örenyeri Karain Mağarası Örenyeri Arykanda Örenyeri Alanya Müzesi KONYA Mevlana Müzesi Karatay Müzesi İnce Minare Müzesi Arkeoloji Müzesi Akşehir Batı C. Müzesi AMASYA Amasya Müzesi Hazeranlar Konağı S. Düzü Milli M. Müzesi NEVŞEHIR Göreme Açık Hava Müzesi Kaymaklı Yer Altı Şehri Derinkuyu Yer Altı Şehri Karanlık Kilise Zelve Örenyeri-Paşabağlar Örenyeri Özkonak Yer Altı Şehri Hacıbektaş Müzesi Çavuşin Kilisesi SINOP Tarihi Sinop Cezaevi Sinop Müzesi SAMSUN Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Gazi Müzesi ÇORUM Çorum Müzesi Alacahöyük Müzesi ve Örenyeri Boğazköy Müzesi TRABZON Kostaki Konağı Trabzon Müzesi Sümela Manastırı KARS Ani Örenyeri KIRŞEHIR Kaman Kalehöyük Arkeoloji Müzesi AĞRI İshak Paşa Sarayı SIVAS Arkeoloji Müzesi VAN Akdamar Anıt Müzesi KAYSERI Yeşilhisar Soğanlı Örenyeri Arkeoloji Müzesi K. MARAŞ Kahramanmaraş Müzesi BATMAN Hasankeyf Örenyeri Batman Müzesi MERSIN Cennet-Cehennem Örenyeri Astım Mağarası St. Paulus Kuyusu Mağmure Kalesi Kanlı Divane Örenyeri Anamurium Örenyeri St. Paul Anıt Müzesi Kız Kalesi ŞANLIURFA Şanlıurfa Müzesi Şanlıurfa Kalesi Harran Örenyeri Göbeklitepe Örenyeri MARDIN Mardin Müzesi ERZURUM Yakudiye Türk-İslam Eserleri Müzesi Erzurum Kalesi Arkeoloji Müzesi GAZIANTEP Gaziantep Zeugma Müzesi Gaziantep Arkeoloji Müzesi HATAY Hatay Müzesi St. Pierre Anıt Müzesi Çevlik Örenyeri AKSARAY Ihlara Vadisi Örenyeri Manastır Vadisi Örenyeri DIYARBAKIR Arkeoloji Müzesi T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI’NA BAĞLI DÖSİMM VE TÜRSAB-MÜZE GİRİŞİMLERİ TARAFINDAN GİŞELERİ İŞLETİLEN MÜZE ve ÖRENYERLERİ ADANA Arkeoloji Müzesi NIĞDE Gümüşler Örenyeri Niğde Müzesi ADIYAMAN Pirin Örenyeri Adıyaman Müzesi LIST OF THE MUSEUMS AND HISTORICAL SITES UNDER THE ADMINISTRATION OF THE MINISTRY OF CULTURE AND TOURISM OF THE REPUBLIC OF TURKEY, OF WHICH THE ENTRANCE BOOTHS ARE JOINTLY OPERATED BY DÖSİMM AND TÜRSAB MUSEUM ENTERPRISES 79 September
TÜRSAB-MÜZE Rehberi
TÜRSAB-MÜZE Harita
