Rektal Prolapsusta Laparoskopik Rektopeksi ‹le Aç›k Rektopeksinin

Rektal Prolapsusta Laparoskopik Rektopeksi ‹le Aç›k Rektopeksinin

ÖZGÜN MAKALE
&
Hastal›klar› Dergisi
Journal of Diseases of the Colon and Rectum
Rektal Prolapsusta Laparoskopik Rektopeksi ‹le
Aç›k Rektopeksinin Karfl›laflt›r›lmas›
Comparison Of Laparoscopic And Open Rectopexy On Rectal
Prolapse
AHMET OKUfi, KEMAL ARSLAN, BARIfi SEV‹NÇ, ÖMER KARAHAN, MEHMET AL‹ ERYILMAZ,
SEHER AY, NERG‹S AKSOY
Konya E¤itim Ve Araflt›rma Hastanesi, Genel Cerrahi Klini¤i, Konya - Türkiye
ÖZET
Amaç: Rektal prolapsus genellikle ileri yafl hastal›¤›
olup görülme s›kl›¤› yaflla artmaktad›r. Rektal prolapsusta
çok say›da ameliyat metodu tan›mlanm›flt›r. Genel olarak
abdominal yaklafl›m ile rektopekside nüks oran›n›n daha
düflük oldu¤u bildirilmektedir. Abdominal rektopeksi,
aç›k ve ya laparoskopik olarak yap›labilir. Bu çal›flmada,
rektal prolapsusta, laparoskopik rektopeksi ile aç›k
rektopeksinin karfl›laflt›r›lmas› amaçlanm›flt›r.
Yöntemler: Klini¤imizde rektal prolapsus nedeni ile
opere edilen hastalar, retrospektif olarak incelendi.
Hastalar›n demo¤rafik özellikleri, yap›lan ameliyat,
komplikasyonlar, yat›fl süresi ve maliyet hastane veri
taban›ndan al›n›p de¤erlendirildi. Laparoskopik ve aç›k
(abdominal) rektopeksi yap›lan hastalar çal›flmaya dahil
edildi. Tüm hastalar telefon ile aranarak veriler
do¤ruland›, hastalar›n flikayetleri (nüks, konstipasyon
Baflvuru Tarihi: 12.04.2013, Kabul Tarihi: 25.04.2013
Dr. Ahmet Okufl
Konya E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi
Konya - Türkiye
Tel: 0505.8042063
e-mail: [email protected]
Kolon Rektum Hast Derg 2013;23:124-128
© TKRCD 2013
ABSTRACT
Objevtive: Rectal prolapse is an advanced age disease.
The recurrence rate of abdominal rectopexy in rectal
prolapse is generally lower than perineal approach.
Abdominal rectopexy can be performed even laparoscopic
or by open surgery. The aim of this study is to compare
the laparoscopic and open rectopexy in rectal prolapse.
Methods: The patients who underwent laparoscopic or
open abdominal rectopexy were included in this study.
The patients’ demographics, type of the surgery,
complications, length of hospital stay and the cost were
obtained from the hospital data system. All patients’
data were confirmed by making phone calls and the
patients’ complaints (recurrent, constipation, and anal
incontinence) were recorded. Patients were evaluated in
two groups as laparoscopic and open rectopexy.
Results: Of the 19 patients, 12 were female and 7 were
Vol. 23, No.3
REKTAL PROLAPSUSTA LAPAROSKOP‹K REKTOPEKS‹ ‹LE AÇIK REKTOPEKS‹N‹N KARfiILAfiTIRILMASI
ve inkontinans) sorguland›.
Hastalar laparoskopik ve aç›k rektopeksi olarak iki gruba
ayr›larak veriler karfl›laflt›r›ld›.
Bulgular: Hastalar›n 12’si kad›n, 7’si erkek olup yafl
ortalamas› 58 (27-83) idi. Bunlar›n 10’una aç›k rektopeksi
ve 9’una laparoskopik rektopeksi yap›lm›fl idi.
Hastalar›n 5’inde (%26) preop inkontinans mevcut idi.
4 (%80) hastada tedavi sonras› inkontinans›n düzeldi¤i
gözlendi. Psikotik bozuklu¤u olan bir olguda ise
inkontinans düzelmedi. Konstipasyon ise 14 olguda
(%73) mevcut idi. Tedavi sonras› 11 (%78) olguda
konstipasyon düzelmifl olup 3 olguda iyileflme
gözlenmedi.
Ortalama takip süresi 18 (2-39) ay olup hiçbir hastada
mortalite ve takipte nüks görülmedi. Gruplar
karfl›laflt›r›ld›¤›nda laparoskopik rektopeksi grubunda
hastanede kal›fl süresi daha k›sa (2.4-4.1gün) ve morbidite
daha düflük idi. ‹ki grup aras›nda maliyet aç›s›ndan fark
tespit edilmedi.
Sonuç: Rektal prolapsusta laparoskopik rektopeksi aç›k
rektopeksi kadar etkindir. Hastanede kal›fl süresinin k›sa,
morbidetisinin düflük olmas› nedeni ile ilk tercih edilecek
tedavi metodu gibi görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Rektal prolapsus, Laparoskopik
rektopeksi, Aç›k rektopeksi
Girifl
Rektal prolapsus, rektumun anal kanaldan d›flar› tam kat
protrüde olmas›d›r. S›kl›kla ileri yafl hastal›¤› olup yaflla
görülme s›kl›¤› artmaktad›r. Kiflinin hayat kalitesini
bozan bir hastal›k olup s›kl›kla konstipasyon ve
inkontinans ile iliflkilidir. Tedavide bunun göz önünde
bulundurulmas› gerekir. Tedavisi cerrahi olmakla birlikte
en iyi teknik aray›fllar› halen devam etmektedir. Hastan›n
komorbiditesi, inkontinas veya konstipasyon varl›¤›
cerrahi teknik seçiminde etkilidir.1
Rektal prolapsus için 100’den fazla ameliyat tekni¤i tarif
edilmifltir. Ancak tüm yaklafl›mlar genel olarak abdominal
ve perineal olmak üzere iki ana grupta s›n›fland›r›labilir.
Abdominal yaklafl›mda nüks oran› genel olarak perineal
yaklafl›mlardan daha düflüktür. 1992’de ilk laparoskopik
rektopeksinin tarif edilmesinden sonra laparoskopik
yaklafl›m yayg›n olarak uygulanmaya bafllanm›flt›r.2
Bu çal›flmada, rektal prolapsusta, laparoskopik rektopeksi
ile aç›k rektopeksinin karfl›laflt›r›lmas› amaçlanm›flt›r.
125
male and the median age was 58 (27-83) years. Ten
patients had undergone open and 9 patients had undergone
laparoscopic rectopexy.
In 5 patients (26%) preoperative incontinence was present.
After surgical treatment in 4(80%) patients, incontinence
had improved. In one patient with psychotic disorder,
incontinence had not resolved. Before the surgery
14(73%) cases had constipation and after the treatment
resolution was observed in 11(78%) patients. However,
in 3 cases of the constipation had not resolved.
The median follow-up was 18 (2-39) months. During
the follow-up no mortality and no recurrence was
observed in any of the patients. In laparoscopic group,
the length of hospital stay was shorter (2.4 to 4.1 days)
and the morbidity was lower when compared to the open
rectopexy group. There was no difference between the
two groups in terms of cost.
Conclusion: Laparoscopic rectopexy is as effective as
open rectopexy in treatment of rectal prolapse.
Laparoscopic rectopexy provides shorter hospital stay
and low morbidity; therefore, it can be accepted as the
first line treatment method in rectal prolapse.
Key words: Rectal prolapse, laparoscopic rectopexy,
open rectopexy
Gereç - Yöntem
Ocak 2010-Eylül 2012 tarihleri aras›nda klini¤imizde
rektal prolapsus nedeni ile ameliyat edilen tüm hastalar
retrospektif olarak incelendi. Hastalar›n dosyalar›ndan
flikayet, yafl, cinsiyet, yap›lan ameliyat, hastanede kal›fl
ve ameliyat süresi kaydedildi. Ayr›ca yara yeri
enfeksiyonu, postoperatif insizyonel herni ve di¤er
komplikasyonlar da kaydedildi. Hastan›n yat›fl›ndan
itibaren kullan›lan malzeme, ameliyathane ve servis
maliyetlerinin hepsi hastane maliyeti olarak kabul edildi.
Hastane maliyetleri sosyal güvenlik kurumunun
belirledi¤i fiyatlar üzerinden hesapland›.
Hastalar›n bulgular›, nüks varl›¤› ve ek giriflimleri hastane
veri taban›ndan kontrol edildi. Ayr›ca tüm hastalara
telefon ile ulafl›larak flikayetlerinin olup olmad›¤›
(konstipasyon, inkontinans, nüks) sorguland›.
‹nkontinans de¤erlendirmesinde Boutsis-Ellis kriterleri
kullan›ld› (Tablo 1).3 Kab›zl›k ise Roma II kriterleri baz
al›narak de¤erlendirildi (Tablo 2).
© TKRCD 2013
126
OKUfi ve ark.
Tablo 1. Boutsis-Ellis kriterleri.
Evre 1
Evre 2
Normal kontrol, nadiren mukus ile ›slanma
Gaz kontrolünde bozukluk, s›kl›kla mukus
ile ›slanma
Evre 3a S›k s›k kontrol kayb›, diyare gibi hallerde
feçesle ›slanma
Evre 3b Feçesle ›slanma, total kontrol kayb›
Tablo 2. Roma II Kriterleri.
Son 12 ayda en az 12 hafta afla¤›dakilerden iki veya
daha fazlas›n›n bulunmas›;
1. Ik›nma, fazla gayret gösterme
2. Topak veya sert d›flk›lama
3. Tam boflalamama hissi
4. Ano-rektal t›kan›kl›k hissinin oluflu
5. El yard›m› ile kolayl›k sa¤layarak d›flk›lama
mecburiyetinde olunmas›
ve ayr›ca ;
Haftada üçten daha az say›da d›flk›lama
Yumuflak d›flk›lama yap›lamamas› ve
Kab›zl›¤›n hakim oldu¤u ‹rritabl barsak
sendromu için aran›lan
kriterlerin yetersiz olmas› flartlar› bulunmal›d›r.
Dosya bilgileri eksik olan, ulafl›lamayan hastalar ve
perineal yaklafl›m ile tedavi edilenler çal›flma d›fl›
b›rak›ld›. Tüm olgularda, ameliyat öncesi kolonoskopi
yap›ld›. Konstipasyon öyküsü olan olgularda ek olarak
çift kontrastl› kolon grafisi yap›ld›. Ameliyat öncesi
barsak haz›rl›¤› rutin olarak tüm hastalara uyguland›.
Hastalar, aç›k rektopeksi (grup 1) ve laparoskopik
rektopeksi (grup 2) olmak üzere iki grup olarak
de¤erlendirildi. Rezeksiyon yap›lmayan tüm olgularda
(17/19) rektopeksi prolen mesh ile ve posteriora
(promontoriuma) yap›ld›.
Laparoskopik rektopeksi, 4 trokar ile yap›ld›. Rektum,
önce presakral alandan ve daha sonra lateralden mobilize
edildi. Lateral ba¤lar kesilmedi. Rektum arkadan ve
yanlardan lateral ba¤lar seviyesine kadar mobilize edildi.
Prolen mesh önce promontoriuma stapler ile (Protack,
Autosuture, Tyco, Mansfield, MA, USA) tespit edildi.
Meshin sa¤ ve sol bacaklar›, rektum sa¤ ve sol duvar›na
ikifler adet sütur ile tespit edildi. Periton kapat›ld› ve hiç
bir hastada dren konulmad›.
© TKRCD 2013
Kolon Rektum Hast Derg, Eylül 2013
‹ki olguda, uzun sigmoid kolon ve sert-topak fleklinde
d›flk›lama olmas› nedeni ile sigmoid rezeksiyon- sütur
rektopeksi uyguland› (Frykmann-Goldberg tekni¤i).
Konstipasyonu olan di¤er hastalarda konstipasyon nedeni
ç›k›fl obstrüksiyonuna ba¤l› oldu¤u düflünülerek
rezeksiyon yap›lmadan sadece rektopeksi yap›lmas›
uygun bulunmufltur.
‹statistik
Çal›flmada elde edilen bulgular›n de¤erlendiril¬mesi için
SPSS (Statistical Package for Social Sciences) Windows
15.0 prog¬ram› kullan›ld›. Kantitatif veriler, uygun
oldu¤u yerde ortalama ve standart sapma olarak, normal
da¤›l›ma uymayan veriler ise ortanca (minimummaksimum) fleklinde ifade edildi. Nitel verilerin
karfl›lafl¬t›r›lmas›nda ki-kare testi kullan›ld›. Ortalamalar›n
karfl›laflt›r›lmas› için student t testi ve nonparametrik test
olarak da Mann Whitney- U testi kullan›ld›. p<0.05
olmas› istatistiksel olarak anlaml› kabul edildi.
Bulgular
Hastalar›n 12’si kad›n, 7’si erkek olup yafl ortalamas›
58 (27-83) idi. ‹ki grup aras›nda demografik özellikler
bak›m›ndan fark yoktu (Tablo 3). Rektal herniasyon, bir
olguda rektosigmoid intusepsiyon, kalan tüm olgularda
tam kat prolabsus idi. Tüm olgular primer olup nüks
nedeni ile opere edilen hasta yoktu. Hastalar›n 10’una
aç›k rektopeksi ve 9’una laparoskopik rektopeksi
yap›lm›flt›. Aç›k rektopeksi uygulanan 2 olguda sigmoid
rezeksiyon ve sütur rektopeksi, kalan tüm olgularda
mesh rektopeksi yap›lm›flt›r. Laparoskopik rektopeksi
grubunda ise hiçbir hastada rezeksiyon yap›lmam›flt›r.
Hastalar›n 5’inde (%26) ameliyat öncesi inkontinans
mevcuttu. Boutsis-Ellis kriterlerine göre iki hastada evre
1, iki hastada evre 2 ve bir hastada ise evre 3b inkontinans
vard›. Evre 1 ve 2 inkontinans› olan 4 hastan›n tedavi
sonras› inkontinans›n›n düzeldi¤i gözlendi. Psikotik
bozuklu¤u ve evre 3b inkontinans› olan bir olguda ise
inkontinans düzelmedi. Konstipasyon ise 14 olguda
(%73) mevcut idi. Tedavi sonras› 11 (%78) olguda
konstipasyon düzelmifl iken 3 olguda iyileflme
gözlenmedi.
Ortalama takip süresi 18.3 (2-39) ay olup, hiç bir hastada
mortalite ve takipte nüks görülmedi. Laparoskopik
rektopeksi grubundaki hastalarda komplikasyon tespit
edilmedi. Ancak aç›k rektopeksi grubunda 5 hastada (3
Vol. 23, No.3
REKTAL PROLAPSUSTA LAPAROSKOP‹K REKTOPEKS‹ ‹LE AÇIK REKTOPEKS‹N‹N KARfiILAfiTIRILMASI
Tablo 3. ‹ki grup aras›ndaki verilerin karfl›laflt›r›lmas›.
Aç›k
Laparoskopik
Rektopeksi
Rektopeksi
(n=10)
(n=9)
50.2 (14.7)
57.8 (18.7)
3/7
4/5
8
6
3
2
5
0
Yafl
Cinsiyet (E/K)
Konstipasyon
‹nkontinans
Morbidite
(Komplikasyon)
Yat›fl Süresi(gün)
4,1
Maliyet (TL)
1860
Takip süresi
19.5 (3-39)
(ay)
Nüks
0
2,4
1950
17.0 (2-20)
p de¤eri
0.332
0.876
0.510
0.533
0,013*
0.014*
0.691
0.108
0
*:p<0,05, istatiksel olarak anlaml›.
hastada yara yeri enfeksiyonu ve 2 hastada insizyonel
herni) komplikasyon gözlendi. Hastalar›n hiçbirinde
meshe ba¤l› (mesh migrasyonu v.b) komplikasyon
görülmedi.
Hastanede kal›fl süresi laparoskopik rektopeksi grubunda
2,4 gün iken aç›k rektopeksi grubunda 4,1 gün idi.
Gruplar karfl›laflt›r›ld›¤›nda laparoskopik rektopeksi
grubunda hastanede kal›fl süresi daha k›sa ve morbidite
daha düflük idi (Tablo 3). Laparoskopik rektopeksi
grubunda hastane maliyeti 1950 Türk liras›, aç›k
rektopeksi grubunda ise 1860 türk liras› olup aradaki
fark istatiksel olarak anlaml› de¤ildi (p=0,691).
Tart›flma
Rektal prolapsus, hasta yaflam konforunu ileri düzeyde
olumsuz etkileyen bir hastal›kt›r. Rektum, d›flk›lama
s›ras›nda ve bazen d›flk›lamadan ba¤›ms›z olarak anal
kanaldan d›flar› ç›kar. Hastalar›n %25-78’inde fekal
inkontinans izlenir. ‹nkontinans, yüksek rektal bas›nç
nedeni ile internal anal sfinkter inhibisyonuna ba¤l›
olarak ya da anal sfinkter ve pudental sinirde gerilmeye
ba¤l› travma sonucu oluflur. Bu hastalarda istirahat ve
s›kma bas›nçlar› düflük ölçülmektedir. Konstipasyon ise
hastalar›n %70’inde görülmektedir. Konstipasyon
etyolojide suçlanan bir nedendir. Ancak baz› hastalarda
intusepsiyona ba¤l› ç›k›fl t›kan›kl›¤›na sekonder
konstipasyon da söz konusudur.1 Bizim serimizde
konstipasyonu olan 14 hastadan 11’inin (bunlar›n 9’unda
rezeksiyon olmamas›na ra¤men) tedaviyle düzelmesi
(%78), konstipasyon nedeninin ç›k›fl t›kan›kl›¤›na ba¤l›
127
oldu¤unu düflündürmektedir. Ameliyattan beklenti;
sark›nt›n›n, fekal inkontinans›n, konstipasyonun
düzelmesi ve nüksün engellenmesidir. Cerrahi tedavi
sonras› hastalar›n ço¤unda inkontinans ve konstipasyonun
düzeldi¤i gözlenmektedir.4,5,6 Literatüre benzer olarak
bizim hastalar›m›zda da rektopeksi ile olgular›n ço¤unda
konstipasyon ve inkontinans düzelmifltir.
Baz› çal›flmalarda, abdominal ve perineal yaklafl›mlar›n
nüks aç›s›ndan sonuçlar› benzer olsa da7 genel kan›,
abdominal operasyonlarda rekürrens perineal
operasyonlara göre daha düflüktür. Abdominal ve perineal
operasyonlarda morbidite ve fonksiyonel sonuçlar
benzerdir. Ancak rektal prolapsus bir ileri yafl hastal›¤›
oldu¤u için, genel durumu bozuk, ASA skoru yüksek
hastalarda perineal yaklafl›m tercih edilebilir.8
Laparoskopik rektopeksi ile aç›k rektopeksiyi karfl›laflt›ran
çal›flmalarda laparoskopik rektopeksinin fonksiyonel
sonuçlar› aç›k rektopeksi ile benzerdir. 9,10 Ancak
laparoskopi ile postoperatif a¤r› daha az, oral al›ma geçifl
daha erken, hastanede kal›fl süresi daha k›sa ve kozmetik
görünüm daha iyidir. Faucheron ve arkadafllar›
yay›nlad›klar› çal›flmada 175 hastaya laparoskopik
rektopeksi yapm›fllard›r. Bu çal›flmada mortalite
gözlenmemifl, morbidite ise %5.1 olarak tespit edilmifltir.
Ortalama 74 ayl›k takipte 2 olguda (%3) nüks
gözlemifllerdir. 11 Bir çok çal›flmada laparoskopik
rektopekside nüks oran› %0-10 aras›nda belirtilmifltir.12
Aç›k rektopeksi ile laparoskopik rektopeksinin
karfl›laflt›r›ld›¤› çal›flmalarda; laparoskopik rektopekside
postoperatif a¤r› daha az, morbidite daha düflük, hastanede
kal›fl süresi daha k›sa olarak tespit edilmifltir.13,14 Bizim
çal›flmam›zda da benzer flekilde laparoskopik rektopeksi
grubunda morbidite daha düflük ve hastanede kal›fl süresi
daha k›sad›r. Çal›flmam›zda aç›k ve laparoskopik
rektopeksi maliyetleri benzer bulunmufltur. Bunda
laparoskopik grupta yat›fl süresinin k›sa ve morbiditenin
daha düflük olmas› etkili olmufltur.
Laparoskopik rektopeksi, sigmoid rezeksiyon ile birlikte
yap›labilir. Rektopeksiye sigmoid rezeksiyon
eklenmesinin anal inkontinansta ve konstipasyonda daha
iyi düzelme sa¤lad›¤› yönünde çal›flmalar olmakla
birlikte15,16 genel e¤ilim rezeksiyonun seçilmifl olgularda
(konstipasyonu ve inkontinans› olan olgular) yap›lmas›
yönündedir.17,18
Çal›flman›n retrospektif olmas› ve vaka say›s›n›n az
olmas› bu araflt›rman›n k›s›tlay›c› yönlerindendir. Ayr›ca
© TKRCD 2013
128
OKUfi ve ark.
hasta seçiminin cerrah›n deneyimine (laparoskopik
rektopeksi yap›p-yapmamas›) ba¤l› olmas› di¤er bir
olumsuz faktördür.
Ancak retrospektif bir çal›flma olmas›na ra¤men tüm
hastalar prospektif olarak (verilerin do¤rulu¤unu teyit
etmek için) de¤erlendirilmifltir.
Kaynaklar
1. Y›ld›r›m S, Baykan A. Rektal Prolapsus. In: Mentefl
B, Bulut TM, Alabaz Ö, Levento¤lu S, editörler.
Anorektal Bölgenin Selim Hastal›klar›. Ankara: Miki
Matbaac›l›k. May›s 2011:217-29.
2. Berman IR. Sutureless laparoscopic rectopexy for
procidentia: technique and implications. Dis Colon
Rectum 1992;35:689-93. PMID:1535309.
3. Boutsis C, Ellis H.The Ivalon-sponge-wrap operation
for rectal prolapse: an experience with 26 patients.
Dis Colon Rectum. 1974;17:21-37. PMID:4589828
4. Hernández P, Targarona EM, Balagué C, et al.
Laparoscopic treatment of rectal prolapse]. Cir Esp.
2008;84:318-22. PMID:19087777.
5. Kellokumpu IH, Vironen J, Scheinin T. et al.
Laparoscopic repair of rectal prolapse: a prospective
study evaluating surgical outcome and changes in
symptoms and bowel function. Surg Endosc.
2000;14:634-40. PMID:10948299.
6. Sabanc› Ü, Ö¤ün ‹, Candemir G. et al. Laparoskopik
Rektopeksi Deneyimlerimiz. Kolon Rektum Hast.
Derg. 2007;17:130-34.
7. Kapan M, Önder A, Polat S, et al. Rektal prolapsus
cerrahi tedavisinde abdominal ve perineal yaklafl›mlar.
Dicle T›p Dergisi. 2012;39: 83-88.
8. Riansuwan W, Hull TL, Bast J, et al. Comparison
of perineal operations with abdominal operations for
full-thickness rectal prolapse. World J Surg.
2010;34:1116-22. PMID: 20127331.
9. Byrne CM, Smith SR, Solomon MJ, et al. Longterm functional outcomes after laparoscopic and open
rectopexy for the treatment of rectal prolapse. Dis
Colon Rectum 2008;51:1597-604. PMID:18758861.
10. Sajid MS, Siddiqui MR, Baig MK. et al. Open vs
laparoscopic repair of full-thickness rectal prolapse:
a re-meta-analysis. Colorectal Dis. 2010;12:515-25.
© TKRCD 2013
Kolon Rektum Hast Derg, Eylül 2013
Sonuç olarak, rektal prolapsusta laparoskopik rektopeksi
aç›k rektopeksi kadar etkindir. Hastanede kal›fl süresinin
k›sa, morbidetisinin düflük olmas› nedeniyle ilk tercih
olarak bu tedavi metodunun uygulanmas› gerekti¤ini
düflünmekteyiz.
PMID: 20557324.
11. Faucheron JL, Voirin D, Riboud R, et al.
Laparoscopic anterior rectopexy to the promontory
for full-thickness rectal prolapse in 175 consecutive
patients: short- and long-term follow-up. Dis Colon
Rectum. 2012;55:660-5. PMID:22595845.
12. Rothenhoefer S, Herrle F, Herold A, et al. DeloRes
trial: study protocol for a randomized trial comparing
two standardized surgical approaches in rectal
prolapse - Delorme’s procedure versus resection
rectopexy. Trials 2012;13:155. PMID:22931552.
13. Demirbas S, Akin ML, Kalemoglu M, et al.
Comparison of laparoscopic and open surgery for
total rectal prolapse. Surg Today 2005;35:446-52.
PMID:15912291.
14. Kairaluoma MV, Viljakka MT, Kellokumpu IH. et
al. Open vs. laparoscopic surgery for rectal prolapse:
a case-controlled study assessing short-term outcome.
Dis Colon Rectum 2003;46:353-60. PMID:12626911.
15. Kessler H, Hohenberger W. Laparoscopic resection
rectopexy for rectal prolapse. Dis Colon Rectum
2005;48:1800-1. PMID:15986262.
16. Johnson E, Stangeland A, Johannessen HO, et al.
Resection rectopexy for external rectal prolapse
reduces constipation and anal incontinence. Scand
J Surg. 2007;96:56-61 PMID:17461314.
17. Hsu A, Brand MI, Saclarides TJ. et al. Laparoscopic
rectopexy without resection: a worthwhile treatment
for rectal prolapse in patients without prior
constipation. Am Surg 2007;73:858-61. PMID:17939412.
18. Madbouly KM, Senagore AJ, Delaney CP, et al.
Duepree HJ, Brady KM, Fazio VW. Clinically based
management of rectal prolapse. Surg Endosc
2003;17:99-103.