YAbANcI TerörisT sAvAşÇILArA KArşI ULUsLArArAsI

ORSAM BÖLGESEL
GELİŞMELER
ORSAM BÖLGESEL
GELİŞMELER DEĞERLENDİRMESİ
No.22, ŞUBAT 2015
DEĞERLENDİRMESİ
No.22, ŞUBAT 2015
Yabancı Terörist
Savaşçılara Karşı
Uluslararası İşbirliği:
Türkiye’nin Tecrübesi
Haldun YALÇINKAYA
Doç. Dr. Haldun Yalçınkaya Kuleli
Askeri Lisesi ile Kara Harp Okulu’nda
öğrenim görmüştür. Müteakiben
İstanbul Üniversitesinde Uluslararası
İlişkiler alanında lisansüstü eğitimini
tamamlamıştır. Yüksek lisans tezini
“Barışı Koruma” ve doktora tezini
ise “Savaşın Dönüşümü” üzerine
yazmıştır. Doktorasını tamamladıktan
sonra Oxford Üniversitesi, ABD Harp
Okulu’nda (West Point) ve Florida
Üniversitesi’nde akademik çalışmalar
yapmıştır. Savaş konularında iki
kitap ve çeşitli akademik makaleler
yayınlamıştır. Kara Harp Okulu
Dekanlığı’nda on yılı aşkın süre
görev yaptıktan sonra, 2013
yılından itibaren TOBB Ekonomi ve
Teknoloji Üniversitesi Uluslararası
İlişkiler Bölümü’nde öğretim üyesi
olarak görev yapmaktadır. Bunun
yanında, Doç. Dr. Yalçınkaya
ORSAM’da Güvenlik Çalışmaları
Koordinatörlüğünü yürütmektedir.
Suriye ve Irak’ta şiddet içeren aşırı ideolojilere sahip örgütlerin yarattığı tehdit, uluslararası güvenlik ve istikrar
için bir endişe kaynağı haline gelmiştir. Sorunlu alanlara
coğrafi yakınlığı Suriye ve Irak ile uzun kara sınırına sahip olması nedeniyle Türkiye, birçok düzeyde artan güvenlik riski ve tehdidi ile karşı karşıya kalmaktadır. Türkiye’ye yönelik güvenlik tehditlerinin biri yabancı terörist
savaşçılar ve bu savaşçıların ülke üzerinden seyahat etmeleridir. Bu değerlendirme yazısı Türkiye’nin bakış açısıyla
yabancı terörist savaşçılar olgusuna ışık tutmayı amaçlamaktadır. Bu yazı yabancı terörist savaşçıların seyahatlerinin engellenmesinde uluslararası işbirliğinin önemini
vurgulamaktadır. Yabancı terörist savaşçıların seyahatlerinin engellenmesinde Türkiye’nin geliştirdiği iki yöntem
incelenmektedir: giriş yasağı listesi ve Risk Analiz Grupları. Bu yazı ayrıca giriş yasaklarına ve sınır dışı edilmelere
ilişkin son verileri coğrafi dağılıma göre incelemektedir.
Yazı, yabancı terörist savaşçıların toplanması ve seyahat
etmelerinin bir döngü içerdiği ve buna her seviyede müdahale etmenin etkili bir uluslararası işbirliğini gerektirdiği vurgulayarak sona ermektedir.
Yabancı Terörist Savaşçılara Karşı Uluslararası
İşbirliği: Türkiye’nin Tecrübesi
S
uriye’de 2011 yılından beri devam eden
kriz ve Irak’taki ge-
akışından kaynaklanmakta-
lişmeler nedeniyle oluşan
olgusuna Türkiye açısından
ortamda El Kaide ile ilişkili
ışık tutmak amaçlamaktadır.
gruplar ve onların ideoloji-
Yabancı terörist savaş-
leri Suriye, Irak, Ortadoğu
ve Kuzey Afrika bölgelerinde yayılmakta ve güç kazanmaktadır. Özellikle Irak Şam
İslam Devleti (IŞİD/DAEŞ)
ve Nusra Cephesi gibi örgütler tarafından oluşturulan
tehdit sadece bölge ülkeleri
için değil, bu örgütler tarafından yayılan şiddet dolu
fikirlerin tetiklediği radikalleşme ve marjinalleşmenin
görüldüğü dünyanın diğer
bölgeleri için dahi endişe
oluşturmaktadır.
2
dır. Bu değerlendirme yazısı yabancı terörist savaşçı
çılar Irak ve Suriye’deki
sorunları
derinleştirmenin
yanı sıra dünyanın geri kalanı için ciddi problemler
oluşturma potansiyeline sahiptir. Belirtilmelidir ki bu
problemin tüm boyutlarının
araştırılması şu aşamada oldukça güçtür. Çünkü diğer
çatışma bölgeleriyle karşılaştırıldığında,
hâlihazırda
bu çatışma bölgesi IŞİD ve
diğer terörist grupları araştırabilmek için erişilemez
durumdadır.
Sierra
Leo-
Türkiye söz konusu so-
ne’de 1990’larda yaşanan iç
runlu bölgelere yakınlığı ve
savaşın günümüzde Irak ve
Suriye ve Irak ile olan uzun
Suriye’de yaşanmakta olan
sınırı nedeniyle, güvenliği-
çatışma ve radikal grupla-
ne yönelik farklı seviyelerde
rın katliamlarıyla bazı ben-
artan tehditlerle karşı karşı-
zerlikleri
ya kalmaktadır. Bahse konu
Benzer şekilde uluslararası
riski artıran bir diğer faktör
toplum Sierra Leone’deki
ise terörizmin yaygınlaştığı
çatışma bölgelerine bir süre
bu bölgelere olan yaban-
ulaşamamıştı. Fakat bugün,
cı terörist savaşçı (YTS)
çatışmanın dinamikleri ve
bulunmaktadır.
ORSAM BÖLGESEL GELİŞMELER DEĞERLENDİRMESİ
No.22, ŞUBAT 2015
yabancı terörist savaşçı aktiviteleri hakkında genellemeler yapabilecek kısıtlı da
olsa bilgiye sosyal medya
ağları ve geri dönen yabancı
terörist savaşçılar sayesinde
ulaşılabilmek mümkün hale
gelmiştir.
2. Türkiye, Suriye ve Irak
ile uzun bir sınıra sahiptir.
3. Türkiye’de yaklaşık 2
milyon Suriyeli sığınmacı
yaşamaktadır.
Özetle, hâlihazırdaki yabancı terörist savaşçı olgusu
Türkiye için diğer birçok
Bu yazı söz konusu so-
ülkeye nazaran daha büyük
runun sadece iki yönünü
bir tehlike potansiyeli oluş-
ele
turduğu varsayılmalıdır.
almaktadır:
Yabancı
terörist savaşçıların Türkiye’ye oluşturduğu tehdit ve
Türkiye’nin yabancı terörist
savaşçıların geçişlerini engelleme çabası. Türkiye sadece bahse konu örgütlerden
gelebilecek doğrudan tehditlere değil aynı zamanda
yabancı terörist savaşçıların
seyahatleri nedeniyle oluşacak tehditlere açıktır. Her
şeyden önce, yabancı terörist savaşçıların Türkiye’ye
etkisini belirleyecek 3 faktör bulunmaktadır:
1.
Türkiye
nüfusunun
Türkiye ve Yabancı
Terörist Savaşçı
Tehdidi
Yakın zamanda literatürde
ortaya çıkan yabancı terörist savaşçı modellemelerine
göre bu tehdit Batılı toplumlar için sadece bir boyut taşırken, Türkiye için bu tehdit
Türk otoriteleri
önceliklerinin
yabancı terörist
savaşçıların
Türkiye’den
geçişlerini
ülkeye ilk giriş
noktalarında
durdurmak
olduğunu
belirtmektedirler.
üç boyut taşımaktadır. Yabancı terörist savaşçı olgusu hala kavramlaştırılmaya
çalışıldığı için, buna ilişkin
değişik modelleme çabaları
bulunmaktadır.
Bunlardan
büyük çoğunluğunu Müslü-
birisi Lahey’deki Uluslarara-
manlar oluşturmaktadır ve bu
sı Terörle Mücadele Merkezi
durum Türkiye’yi Batılı müt-
(ICCT) tarafından yabancı
tefiklerine nazaran tehdide
terörist savaşçıların gidişat-
daha açık hale getirmektedir.
ları hakkındaki modeldir. Bu
3
Yabancı Terörist Savaşçılara Karşı Uluslararası
İşbirliği: Türkiye’nin Tecrübesi
modele göre yabancı terörist
seçenekte barışçıl bir şekilde
savaşçılar ya çatışma bölge-
topluma entegre olabilirler
sinde ölmekte, ya çatışma
veya başka çatışmalara ka-
bölgesinde kalmaya devam
tılmaya karar verebilirler.
etmekte ya da çatışma böl-
Üçüncü bir ihtimal ise eski
gesinden ayrılmaktadır. İl-
yabancı terörist savaşçıların
ginç bir şekilde, yabancı te-
döndükleri ülkelerde terör
rörist savaşçıların dünyanın
eylemlerinde bulunmasıdır.
geri kalanına olan tehlikesi
Modelde yer alan bu son
çatışma bölgelerini terk edip
iki seçenek yabancı terörist
evlerine dönmeleriyle başlamaktadır. Çatışma bölgesinden ayrılmaya karar veren
yabancı terörist savaşçıların
savaşçıların dünyanın geri
kalanına saldığı korkunun
temelini
oluşturmaktadır
(Şekil1).
önlerinde iki seçenek bulun-
Bu model Türkiye üze-
maktadır; kendi ülkelerine
rine uygulandığında, endi-
geri dönebilirler veya üçün-
şeler diğer ülkelere nazaran
cü bir ülkeye geçebilirler. İlk
üç kat artmaktadır. Bir Türk
Şekil 1. Yabancı Terörist Savaşçıların Gidişatlarına İlişkin
Model1
Ölüm
Kalım
Barışçıl
Entegrasyon
Çatışma Alanından Ayrılma
Terör
Eve Dönüş
Eylemine
Terör
Eylemine
Karışma
4
Üçüncü bir ülkeye gidiş
Karışma
Terör
Başka
Barışçıl
Çatışmalarda Entegrasyon Eylemine
Entegrasyon
Karışma
yer alma
Barışçıl
ORSAM BÖLGESEL GELİŞMELER DEĞERLENDİRMESİ
No.22, ŞUBAT 2015
savaşçı-
evlerine doğru iki yönlü ola-
nın Türkiye’ye dönüp terö-
cağı düşünülmeli ve bunun
rist aktivitelerde bulunması
yarattığı iki tarafı sivri bıçak
olasılığı Türkiye’nin Batılı
etkisi göz ardı edilmemelidir.
müttefikleriyle
dere-
Üçüncü bir boyut olarak ise
cede algıladığı bir tehdittir.
bir yabancı terörist savaşçı-
Türkiye buna ilaveten iki
nın Türkiye’nin nüfusunun
boyutta daha tehdit algısıyla
çoğunluğunun
karşı karşıyadır. Esasen Tür-
olması ve batılı değerler ile
kiye’nin güvenlik endişeleri
teknolojiye sahip bu ülkede
herhangi bir yabancı terörist
yaşamayı tercih etme ihtima-
savaşçının çatışma bölgesini
lidir. Özellikle Batılı ülkeler-
terk edip dönüş yoluna çık-
de yabancı terörist savaşçıla-
masıyla başlamaktadır. Örne-
ra karşı alınan bazı zorlayıcı
ğin; Mart 2014 tarihinde üç
tedbirler onları bu tercihe
IŞİD’li Suriye’den yola çı-
yönlendirebileceği göz ardı
yabancı
terörist
aynı
karak Türkiye üzerinden seyahat etmek istemişler ve bir
trafik kontrolü esnasında biri
polis biri asker üç Türk vatandaşını öldürmüştü. Ez cümle,
yabancı terörist savaşçıların
geri dönüş kararı dahi Türkiye için ek bir tehdit oluşturmaktadır. Aslında yabancı
Müslüman
edilemeyecek bir durumdur.
Sonuç olarak, modelin Türkiye açısından analizi bize
yabancı terörist savaşçılardan kaynaklanan tehdidin de-
Türkiye söz konusu
sorunlu bölgelere
yakınlığı ve Suriye
ve Irak ile olan uzun
sınırı nedeniyle,
güvenliğine yönelik
farklı seviyelerde
artan tehditlerle
karşı karşıya
kalmaktadır.
recesinin Türkiye’nin Batılı
müttefikleriyle karşılaştırıldığında iki ekstra boyuta sahip
olduğunu göstermektedir.
terörist savaşçıların Türkiye
Türkiye Ortadoğu’daki bu
üzerinden olası seyahatlerini
çatışmanın yanı başında bu-
evlerinden çatışma bölgesi-
lunan bir Batılı ülkedir. Şüp-
ne ve çatışma bölgesinden
hesiz ki bu gerçek yukarıda
5
Yabancı Terörist Savaşçılara Karşı Uluslararası
İşbirliği: Türkiye’nin Tecrübesi
Şekil 2. Yabancı Terörist Savaşçıların Gidişatlarına İlişkin
Model ve Türkiye
Ölüm
Kalım
Barışçıl
Entegrasyon
Çatışma Alanından Ayrılma
Terör
Eve Dönüş
Eylemine
Terör
Eylemine
Karışma
Terör
Başka
Barışçıl
Çatışmalarda Entegrasyon Eylemine
Entegrasyon
Karışma
yer alma
Barışçıl
belirtilen tehditler dışında,
zamanda ekonomik ve ticari
Türkiye’nin bir geçiş alanı
faaliyetlerini etkinleştirmeyi
olarak hassasiyetini artırmak-
amaçlamaktadır. Bu, küresel
tadır. Çok sayıda medya yayı-
ekonomik pencereden bakıl-
nında yabancı terörist savaş-
dığında gayet anlaşılabilir
çıların Türkiye üzerinden ge-
bir durumdur. Açıkçası Tür-
çişlerinin temel nedenleri ola-
kiye son yıllarda geliştirdiği
rak Türkiye’nin uygulamakta
vize rahatlatma politikala-
olduğu liberal vize rejimi ve
rını uygulamaya koyarken
Türkiye’nin Suriye sınırının
daha önce görülmemiş de-
denetlenmesinde
meydana
recede yabancı savaşçı akı-
gelen aksaklıklar olduğu be-
nını öngörememiştir. Ama
lirtilmektedir.
bu mazur görülebilir bir du-
Türkiye kara sınırları,
limanları ve özellikle hava
alanları aracılığıyla yılda
6
Üçüncü bir ülkeye gidiş
Karışma
rumdur; çünkü yabancı terörist savaşçılar tüm devletleri
hazırlıksız yakalamıştır.
yaklaşık 35 milyon turisti
Ayrıca, Türkiye’nin 900
ağırlamaktadır. Türkiye’nin
km uzunluğundaki Suriye
liberal vize rejimi sadece
sınırı tarihsel olarak prob-
turizmi artırmayı değil aynı
lemli bir bölgedir. Kentsel
ORSAM BÖLGESEL GELİŞMELER DEĞERLENDİRMESİ
No.22, ŞUBAT 2015
ve kırsal alanlardan geçen,
çıktığından beri, Türk yet-
şehirleri, aşiretleri, ailele-
kililer sınır kontrollerinde-
ri bölen bu sınır, uzun za-
ki açıkların ve eksiklikle-
mandır
grupların
rin farkında olduklarını ve
ve özellikle PKK’nın sız-
bunların Türkiye’ye sığınan
maları nedeniyle zaten Tür-
Suriyelilerin güvenliklerini
kiye için başlı başına bir
koruma politikasını tehli-
sorundu. Kaldı ki, Suriye
keye atmadan düzeltilmeye
sınırı boyunca yıllardır çok
çalışıldığını belirtmektedir-
yoğun kaçakçılık faaliyet-
ler.2 Türkiye, Suriye krizinin
leri vardır. Esasen herhangi
başlangıcı ve IŞİD’in Suri-
terörist
bir sınırı korumak başarısı
garanti olmayan sürekli bir
çabayı gerektirmektedir. Örneğin son yıllarda bazı devletler sınırlarını korumak
için sınırlarına duvarlar inşa
etmekte ve buna rağmen sınırdan geçişleri engelleyememektedirler.
ye’deki ilerlemesinden beri
yaklaşık 2 milyon Suriye ve
Irak’lıya kapılarını açmıştır.
Çoğu Suriyeli sığınmacının
bu sınıra yakın bölgelerde
yaşaması ve uluslararası yardımların bu sınır aracılığıyla sağlanması durumu biraz
daha karmaşık hale getirmektedir.
Türkiye’nin Yabancı
Terörist Savaşçı
Geçişlerine Karşı
Önlemleri
Sonuçta
sınırın
diğer
tarafında IŞİD ve diğer ör-
Yabancı terörist
savaşçıların
Türkiye üzerinden
olası seyahatlerini
evlerinden
çatışma bölgesine
ve çatışma
bölgesinden
evlerine doğru
iki yönlü olacağı
düşünülmeli ve
bunun yarattığı
iki tarafı sivri bıçak
etkisi göz ardı
edilmemelidir.
gütlerin artan varlığı ve
çatışmaları bu sorunu alev-
Bu değerlendirme yazısında
lendirmektedir. Velhasıl ke-
sınır kontrolüyle ilgili de-
lam sınırdaki bu güçlüklerin
taylara inmek amaçlanma-
yabancı terörist savaşçı akı-
mıştır, ancak bu konudaki
mının Türkiye üzerindeki
gelişmelerle ilgili bilgilen-
yükünü ve güvenlik sorunla-
dirilmek önem arz etmekte-
rını artıran ana nedenlerden
dir. Suriye’deki kriz ortaya
biri olduğu belirtilebilir.
7
Yabancı Terörist Savaşçılara Karşı Uluslararası
İşbirliği: Türkiye’nin Tecrübesi
Bu nedenle Türk otorite-
özgürlüğünün engellenmesi
leri önceliklerinin yabancı
veya kısıtlanması insan hak-
terörist savaşçıların Türki-
ları bakımından ulusal ve
ye’den geçişlerini ülkeye ilk
uluslararası arenada hassas
giriş noktalarında durdur-
bir konudur. Diğer bir deyiş-
mak olduğunu belirtmekte-
le risk analiz grupları, Tür-
dirler. Türkiye’nin yabancı
kiye’nin kişisel özgürlük-
terörist savaşçı girişlerini
engellemek için kullandığı
en önemli araç potansiyel
yabancı terörist savaşçıları
ihtiva eden ve devletlerarasında uluslararası işbirliği ile hazırlanmış bir giriş
yasağı listesidir. Esasen bu
liste uluslararası alanda devletlerarası bilgi paylaşımı ve
INTERPOL aracılığıyla geliştirilen bir listedir. İkinci
bir araç ise Türk güvenlik
güçleri tarafından sınırlarda,
limanlarda ve havaalanlarında potansiyel savaşçıları
tespit etmek için oluşturulan Risk Analiz Gruplarıdır.3
Teorik olarak, giriş yasağı
8
ler ve mahremiyet ile ilgili
Avrupa Birliği ve evrensel
değerlere olan bağlılığı göz
önüne alındığında etkili olabilecek ama ve lakin hassas
bir girişimdir.
Hattızatında giriş yasağı listesi ve içeriği yayınlanmamaktadır. Bu nedenle
bu liste kullanılarak Türkiye’den yabancı terörist savaşçı geçişini analiz etmek
mümkün değildir. Ama giriş
yasağı listesindeki miktar
konusunda kamuoyu bilgilendirilmekte olup, son
açıklamalara göre söz konusu listedeki sayı 9.915’e
listesinde yer alan veya risk
ulaşmıştır. Bu rakam 2014
analiz gruplarınca profile
yılının yaz aylarında 5000
uygun olduğu tespit edilen
ve sonbaharda ise 7000 ci-
herhangi bir kişinin ülkeye
varındaydı.
girişi engellenebilir ve ülke-
rakamlar giriş yasağı liste-
sine geri gönderilebilir. An-
sinde 2014 yılı içerisinde
laşılabilir bir şekilde seyahat
belirgin bir artış olduğunu
Söz
konusu
ORSAM BÖLGESEL GELİŞMELER DEĞERLENDİRMESİ
No.22, ŞUBAT 2015
göstermektedir. Bu noktada
yolunda ilerlemektedir. Gra-
giriş yasağı listesi için kay-
fik 1).
nak ülkelerden gelen bilgiler dördüncü yılında önemli
ölçüde artmıştır. Bu listedeki büyümenin periyodik
bir analizinin yapılması için
gerekli verilerin olmamasına
rağmen, Birleşmiş Milletler
Güvenlik Konseyi’nin 24
Eylül 2014 tarihinde aldığı
yabancı terörist savaşçılar
konulu ve 2178 sayılı kara-
Bölgelere göre giriş yasağı listesine yapılan katkılar Grafik 2’de detaylı
olarak verilmiştir. Bu grafik
bize uluslararası işbirliğinin
durumu ve yabancı terörist
savaşçıların coğrafi dağılımı hakkında biraz ipucu
sağlamaktadır. Buna rağmen
son tahminlere göre Ocak
rı uluslararası farkındalığı
2015 tarihi itibariyle Irak
artırmış ve devletler ara-
ve Suriye’deki yabancı terö-
sında bu yönde uluslararası
rist savaşçı sayısı 20.730’a
bilgi paylaşımı etkin olma
ulaşmıştır.
Giriş
yasağı
Grafik 1. Yıllara Göre Giriş Yasağı Listesi (2011-2014)4
9
Yabancı Terörist Savaşçılara Karşı Uluslararası
İşbirliği: Türkiye’nin Tecrübesi
listesindeki sayı ile yabancı
olmamakla birlikte, giriş ya-
terörist savaşçı sayısı tahmi-
sağı listesinin yetersiz oldu-
nini karşılaştırmak mümkün
ğu aşikardır.5
Grafik 2. Giriş Yasağı Listesi (Bölgelere Göre Dağılım
2011-2015)6
Uluslararası Radikalleşme Çalışmaları Merkezi’nin
(ICSR) Ocak 2015’te yayınlanan yabancı terörist savaşçı
sayılarına ilişkin tahmini rakamı yüzdelik dilimlere dönüştürerek, giriş yasağı listesinin yüzdelik dilimlerini
karşılaştırmak mümkündür.
10
Böylece yabancı terörist savaşçı katılımlarının bölgelere göre dağılımını karşılaştırmalı biçimde analiz etmek
mümkün olacaktır. ICSR’ın
verileri Tablo 1’de bölgesel
ve yüzdelik dilimlerde sunulmuştur.
ORSAM BÖLGESEL GELİŞMELER DEĞERLENDİRMESİ
No.22, ŞUBAT 2015
Tablo 1. ICSR’in Ocak 2015’de Yayınlanan Çalışmasına Göre
Yabancı Terörist Savaşçıların Yüzdeleri (Bölgelere göre)
Bölge
Tahmini
Yüzdelik
YTS Miktarı
Avrupa Birliği
3.910
19
Kuzey Afrika
5.830
29
Asya-Pasifik
1.106
5
Eski Sovyetler (BDT-Kafkaslar-Orta Asya)
2.950
15
Körfez ve Ortadoğu
5.242
26
AB üyesi olmayan Avrupa ülkeleri
692
3
Amerika Kıtası Ülkeleri
200
1
200
1
Devletsiz/İstatistiklere Dâhil Edilmeyen
Ülkeler*
100
TOPLAM
20.130**
ICSR 5 veya daha az teyit edilmiş vakaya sahip ülkeleri listeye
almamıştır.
*
**
ICSR çalışmasında Türkiye’den yabancı terörist savaşçı sayısı
600 olarak gösterilmiştir ve giriş yasağı listesiyle karşılaştırma
yapabilmek için bu rakama dâhil edilmemiştir.
Grafik 3, ICSR ve gi-
ülkelerinin bilgi paylaşımı
riş yasağı listesi verilerinin
konusunda istenen seviyede
bölgelere göre dağılımının
işbirliğine
yüzdelik dilimlerinin karşılaştırmasını
göstermek-
tedir. Bu kapsamda Kuzey
Afrika, Körfez ve Ortadoğu ile Avrupa ülkelerinin
önde gelen yabancı terörist
ulaşamadıkları
söylenebilir. Öte yandan,
Avrupa Birliği ve Eski Sovyet bölgesinde giriş yasağı listesinin yüzdesindeki
yükseklik yabancı terörist
savaşçı toplama merkezleri
savaşçıları engelleme konu-
olduğu varsayılabilir. Buna
sundaki göreceli verimlili-
rağmen Körfez ve Ortadoğu
ğin göstergesidir.
11
Yabancı Terörist Savaşçılara Karşı Uluslararası
İşbirliği: Türkiye’nin Tecrübesi
Grafik 3. ICSR ve Giriş Yasağı Listesine Göre Yabancı Terörist Savaşçıların Karşılaştırması (Bölgesel Dağılım 20112015)7
ICSR Verilerine Göre YTS’lerin Yüzdesi
Giriş Yasağı Listesine Göre YTS’lerin Yüzdesi
Şüpheli yabancı terörist
12
rakamların
artması
daha
savaşçıların sınır dışı edil-
yüksek sayıda sınır dışı an-
mesi hakkındaki veriler aynı
lamına gelmesi beklenemez,
zamanda uluslararası kamu-
ya da tam tersi. Ancak, bu
oyuna yönelik tehdidin bir
grafik bize uluslararası iş-
göstergesidir. Eldeki veriler
birliği ve bilgi paylaşımı-
göstermektedir ki sınır dışı
nın önemini göstermektedir.
edilen şüpheli yabancı te-
Çünkü her sınır dışı etme
rörist savaşçı sayısı 3 yılda
yeni bir yabancı terörist sa-
1084 kişiye ulaşmıştır (Gra-
vaşçının
fik 4). Açıkça belirtilmelidir
edilmesini engellemek için
ki, giriş yasağı listesindeki
atılan mütevazı bir adımdır.
çatışmaya
dâhil
ORSAM BÖLGESEL GELİŞMELER DEĞERLENDİRMESİ
No.22, ŞUBAT 2015
Grafik 4. Yıllara Göre Sınır Dışı Edilen Bireylerin Giriş Yasağı Listesiyle Karşılaştırılması8
Türkiye’den sınır dışı
hayati öneme sahip olduğu-
edilenlerle ilgili rakamlar ve
nu göstermektedir. Devlet-
yüzdeler bölgelere göre ya-
lerarasında daha fazla bilgi
bancı terörist savaşçı dağılımının göstergesidir (Grafik
5). Sınır dışı edilmelere ve
giriş yasağı listesinin birbirine paralel şekilde gelişmesi
paylaşımı, daha fazla sınır
dışı edilmeyi ya da başka
bir ifadeyle yabancı terörist
savaşçıların Türkiye’den ge-
yabancı terörist savaşçıların
çişinin ve çatışma bölgesine
engellenmesi adına devlet-
erişiminin daha etkili şekil-
ler arası bilgi paylaşımının
de engellenmesini sağlar.
13
Yabancı Terörist Savaşçılara Karşı Uluslararası
İşbirliği: Türkiye’nin Tecrübesi
Grafik 5. Bölgelere Göre Türkiye’den Sınır Dışı Edilen Bireyler (2011-2015)
Sonuç
14
Türkiye’den yabancı terörist
dönüşlerle ilgili bir veri su-
savaşçı geçişi ile ilgili açık-
namamaktadır. Son olarak ise
lanan veri tek başına tehlike-
özellikle kadınların katılım-
nin boyutunu ve tam olarak
ları ile ilgili son dönemdeki
yabancı savaşçı dağılımını
haberleri göz önünde bulun-
gösterdiği iddia edilemez.
durduğumuzda yeni yaban-
Öncelikle belirtilmelidir ki
cı terörist savaşçıların eği-
kamuoyunda yabancı terörist
limleri bilinmemektedir. Bu
savaşçıların sayısı hakkında-
kapsamda, Ocak 2015’deki
ki tahminler ve kamuoyuna
tahminler sayının 20.730’a
sunulan giriş yasağı listesine
yükseldiğini göstermektedir;
ilişkin yüzdeler dışında bir
ancak bu rakam kesin değil-
bilgiye sahip değiliz. İkincisi,
dir.9 Giriş yasağı listesinde
yabancı terörist savaşçıların
9.915
tahmini rakamına rağmen bu
ve bu da göstermektedir ki
tahmin çatışma bölgesinden
uluslararası işbirliği IŞİD’in
kişi
bulunmaktadır
ORSAM BÖLGESEL GELİŞMELER DEĞERLENDİRMESİ
No.22, ŞUBAT 2015
eleman toplama çabalarının
Özetle araştırmacılar şu an
oldukça gerisindedir. Kabul
itibariyle bu olguyu kavram-
edilmelidir ki her yeni yaban-
sallaştırmak için yeterli veriye
cı terörist savaşçının bölgeye
sahip değildir. Ocak 2015 iti-
erişimi uluslararası toplumun
bariyle Türkiye’nin giriş ya-
bir başarısızlığı daha şeklinde
sağı listesi potansiyel yaban-
algılanmalıdır. Buna rağmen
cı terörist savaşçı olabilecek
giriş yasağı listesi ve sınır
9.915 kişiyi kapsamaktadır
dışı edilmedeki istikrarlı artış
ve sınır dışı edilenlerin sayı-
Türkiye üzerinden yabancı
sı da 1.084 kişiye ulaşmıştır.
terörist savaşçı geçişini en-
Çatışma bölgelerine doğru
gelleme konusunda küçük de
devam eden yabancı terörist
olsa umut vermektedir. Özet
savaşçı akını, bunu engelle-
olarak, uluslararası toplum
mede uluslararası toplumun
performansını yükseltmeli ve
başarısızlığına işaret etmek-
daha etkili bilgi paylaşımına
tedir. Çatışma bölgesindeki
başlamalıdır; çünkü yakın
yabancı terörist savaşçı sayısı,
zamandaki tahminlere göre
çatışma bölgesinden dönen-
IŞİD her ay 1000’den fazla
ler ve ölümlerle ilgili eldeki
kişiyi saflarına katmakta, ama
bilgiler yeterli olmaktan çok
ve lakin giriş yasağı listesi bu
sayıya yetişememektedir.
uzaktadır. Hala bu olguyu
kavramsallaştırmak için çok
Çok açıktır ki uluslararası
daha fazla veriye ihtiyaç duy-
toplum yabancı savaşçıların
maktayız. Bildiklerimiz ye-
tehdit seviyesini anlamakta
tersizdir, ancak görünen o ki
çok geride kalmıştır. Söz ko-
yabancı terörist savaşçı olgu-
nusu durumun kısmi sebebi
su bir döngü içermekte olup
veri yetersizliğidir. Bunun
herhangi bir aşamada mü-
yerine konuyla ilgili varsa-
dahale edebilmek için etkili
yımlar, tahminler ve zayıf ge-
uluslararası işbirliğine ihtiyaç
nellemelerde bulunmaktadır.
duyulmaktadır.
Ocak 2015
itibariyle
Türkiye’nin giriş
yasağı listesi
potansiyel
yabancı terörist
savaşçı olabilecek
9.915 kişiyi
kapsamaktadır
ve sınır dışı
edilenlerin sayısı
ise 1.084 kişiye
ulaşmıştır.
15
Yabancı Terörist Savaşçılara Karşı Uluslararası
İşbirliği: Türkiye’nin Tecrübesi
NOTLAR
1
Jeanine de Roy van Zuijdewijn ve Edwin Bakker, Returning Western Foreign Fighters: The Case
of Afghanistan, Bosnia and Somalia, International Centre for Counter-Terrorism Background
Note, Lahey, Haziran 2014, s.10.
2
“Measures against Foreign Terrorist Fighters,” TC Dışişleri Bakanlığı sunumu, the State of
Affairs in Foreign Terrorist Fighters Research başlıklı ORSAM Çalıştayı 23 Ocak 2015, Ankara.
3
The State of Affairs in Foreign Terrorist Fighters Research başlıklı ORSAM Çalıştayı 23 Ocak
2015, Ankara.
4
“Measures against Foreign Terrorist Fighters,” TC Dışişleri Bakanlığı sunumu, ORSAM Çalıştayı.
5
Peter R. Neumann,“Foreign Fighter Total in Syria/Iraq Now Exceeds 20,000; Surpasses
Afghanistan Conflict in the 1980s,” ICSR Insight, King’s College London. Erişim tarihi Ocak
2015 http://icsr.info/2015/01/foreign-fighter-total-syriairaq-now-exceeds-20000-surpassesafghanistan-conflict-1980s/
6
“Measures against Foreign Terrorist Fighters,” TC Dışişleri Bakanlığı sunumu, ORSAM Çalıştayı.
7
“Measures against Foreign Terrorist Fighters,” TC Dışişleri Bakanlığı sunumu, ORSAM Çalıştayı.
8
“Measures against Foreign Terrorist Fighters,” TC Dışişleri Bakanlığı sunumu, ORSAM Çalıştayı.
9
Peter R. Neumann,“Foreign Fighter Total in Syria/Iraq,” ICSR Insight.
ORSAM, Ortadoğu konusunda faaliyet gösteren tarafsız bir düşünce kuruluşudur.
ORSAM Ortadoğu ile ilgili bilgi kaynaklarını çeşitlendirmeyi ve bölge uzmanlarının
düşüncelerini Türk akademik ve siyasi çevrelerine doğrudan yansıtabilmeyi hedeflemektedir. Bu amaçlar doğrultusunda ORSAM, Ortadoğu ülkelerindeki devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve
sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin Türkiye’de konuk edilmesini kolaylaştırarak,
yerel perspektiflerin güçlü yayın yelpazesiyle gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamaktadır. ORSAM yayın yelpazesi içinde kitap, rapor, bülten,
politika notu, konferans tutanağı ve ORSAM dergileri Ortadoğu Analiz ve Ortadoğu
Etütleri bulunmaktadır.
©Bu metnin içeriğinin telif hakları ORSAM’a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu
uyarınca kaynak gösterilerek kısmen yapılacak makul alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir
şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayımlanamaz. Bu raporda yer alan
değerlendirmeler yazarına aittir. ORSAM’ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır.
Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM)
Süleyman Nazif Sokak No: 12-B Çankaya / Ankara
Tel: 0 (312) 430 26 09 Fax: 0 (312) 430 39 48
www.orsam.org.tr
16