Toplum Sağlığı İçin Besin Endüstrisi
Transkript
Toplum Sağlığı İçin Besin Endüstrisi
Toplum Sağlığı İçin Besin Endüstrisi: Mevcut Sorunlar ve Çözümleri Geçtiğimiz üç yüzyıl boyunca, insanların yaşam alanlarında ve beslenme alışkanlıklarında önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Paleolitik dönemden günümüze kadar gelişen modern tarım ve üretim uygulamaları, içinde bulunduğumuz yüzyılın yoğun enerji içerikli beslenme örüntüsünün oluşmasına zemin hazırlamış ve insan sağlığının olumsuz yönde etkilenmesine neden olmuştur. 2015 yılı itibariyle dünya çapında 700 milyondan fazla bireyin obez, 2,3 milyar bireyin ise fazla kilolu olacağı tahmin edilmektedir. hastalıklarının %23'ünün Dünya çapında gözlenen diyabetin % 44'ünün, iskemik kalp ve bazı kanser türlerinin % 7- 41 'inin temelinde yatan en önemli nedenin obezite olduğu bilinmektedir. Dünya Sağlık Örgütü ve Gıda ve Tarım Örgütü'nün çalışmada önemli toplum sağlığı problemlerinin 2003 yılında ortaklaşa yaptıkları bir önlenebilmesi için diyetle alınan toplam yağ, trans yağ asitleri, şeker ve tuzun azaltılması gerektiği bildirilmiştir. Bu besin öğelerinin tüketimine bağlı olarak besin endüstrisinin, fazla kiloluluk ve obezite artışına katkıda bulunduğu düşünülmektedir; ancak kronik hastalıkların önlenmesi için gerekli olan yaklaşımların birçok sektörün iş birliği ile sağlanabileceği ve bunun büyük oranda besin endüstrisindeki yenilik ve verime bağlı olarak gelişeceği açıktır. Bu kapsamda Dünya Sağlık Örgütü, 2004 yılında yayınlamış olduğu Fiziksel Aktivite ve Sağlık ile İlişkili Küresel Stratejiler bildirgesinde, besin endüstrisine sağlıklı beslenmeyi destekleyecek uygulamalar için eylem çağrısında bulunmuştur. Dünya Sağlık Örgütü'nün eylem çağrısını yanıtlayabilmek amacıyla Mayıs 2008 tarihinde kurulan Uluslararası Yiyecek ve İçecek Birliği (The International Food and Beverage Alliance - IFBA) toplum sağlığının korunması için beş önemli vaatte bulunmuştur. Bunlar: Besin içeriklerinin yeniden formüle uygulamaları, sağlıklı oluşturulmasıdır. tarafından edilmesi, yaşam tüketicilerin tarzının bilgilendirilmesi, desteklenmesi ve sorumlu ve güvenilir toplumsal ve kişisel Bu hedefler, en önemli uluslararası besin endüstrisi şirketlerinin imzalanmıştır. Sağlıklı yaşam tarzının desteklenmesi için gerekli pazarlama işbirliklerinin üst yöneticileri olan alanların belirlenmesinde yukarıda belirtilen taahhütlere bağlı olarak çalışmalar devam etmektedir. IFBA, 27'si Avrupa Birliği'nden ve 6'sl diğer ülkelerden olmak üzere birçok ülkenin farklı ihtiyaç ve sorunlarına bölgesel ve ulusal çözümler getirmek amacıyla alt birimler kurmuştur. Dünya çapında üretilen 28,000'in üzerinde yiyeceğin besin değeri ve kalitesi geliştirilmiş veya yeniden formüle edilmiştir. Spesifik olarak 18,000 üründe trans yağ asitleri azaltılmış veya elimine edilmiştir. Birçok üründe enerji içeriği, doymuş yağ asitleri, şeker, rafine karbonhidrat ve sodyum azaltılmış; aynı zamanda birçok ürün vitamin, mineral, tam tahıl ve posa ile zenginleştirilmiştir. 12 yaşın altındaki çocukları hedef alan doymuş yağ asitleri, trans yağ asitleri, şeker veya tuz içeriği yüksek olan yiyeceklerin ve içeceklerin pazarlanmasında önemli ve ölçülebilir düzenlemeler yapılmıştır. Besin endüstrisi kurumlarında, yeni ürünlerin üretimi için araştırma ve geliştirme faaliyetlerine yatırımın, bilim adamı, 1 beslenme ve diyetetik uzmanları ile mühendis gibi meslek gruplarının istihdamının artırılması gibi politikalar uygulanmıştır. Tüketicilerin bilinçlenmesine yardımcı olabilmek için web siteleri, yardım hatları ve marketlerde bilgi veren broşürleri n tüketicilere sunulması gibi uygulamalar genişletilmiş ve görsel ve yazılı medyada yer alan reklamların büyük bir çoğunluğu belirtilen hedefler ile uyumlu hale getirilmiştir. Besin etiketlerinin daha açık ve anlaşılır hale getirilebilmesi için etiketlerde günlük olarak alınması gereken besin öğeleri miktarları, içerik listesi ve önemli besin öğeleri ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Yukarıda belirtilen gelişmeler her ne kadar ilk aşamada kolayolarak algılansa da, araştırma ve geliştirme faaliyetleri için gerekli olan ileri bilimsel çalışmalar, besin tedarik zinciri, hammaddeler, üretici ve satıcılar ile tüketici tutumları gibi besin endüstrisinin karşı karşıya kaldığı bir takım faktörler dikkate alındığında konu oldukça karmaşık bir hale gelmektedir. Besin endüstrisinin sorunları içerisinde önemli bir başlık olan doymuş yağ asitlerinin azaltılması, mevcut olarak kullanılan yağ kaynaklarının ekonomik ve üretim açılarından uygunluğuna bağlı olarak biraz daha zorlaşan bir strateji haline gelmektedir. Özellikle tüketicilerin yağ asitleri örüntüsü geliştirilmiş ürünlere maddi, satın alınabilirlik endüstrisi ve karşılama dışında aşamalarında sorunların oldukça gücü açısından yaklaşımları geniş bir alana taşmaktadır. göz önüne alındığında Bu nedenle, besin konu besin endüstrisi üretim bir besin öğesinin diğer bir besin öğesi ile kısa bir süre içerisinde değiştirilmesi çözümü olarak düşünülmemelidir. Özellikle bu alanlarda talep edilen sağlıklı besin öğelerine yatırım yapılması ve bu uygulamaları destekleyen bilimsel araştırmaların artırılması gibi iyi yapılandırılmış uzun dönemli planlara ihtiyaç duyulmaktadır. Küresel çevre değişiklikleri besin endüstrisinin sağlıklı yiyecek ve içecek üretimini etkileyen diğer bir sorun olarak değerlendirilmektedir. İklimsel ve mevsimsel ürünlerinin tedariğini ve maliyetini etkilediği bilinmektedir. faktörlerin özellikle tarım Örnek olarak, Gıda ve Tarım Örgütü dünyanın birçok ülkesinde iklim koşullarına bağlı olarak pirinç fiyatlarının 2009 yılında 2008 yılına göre daha pahalı olduğunu ve üreticilerin % 89' unun ekin ürünlerinde belirlediğini bildirmiştir. Bu tür çevresel baskıların, küreselolarak gibi ürünlerin beslenmenin besin tedarikçilerinin desteklenmesinde çabalarını engellediği daha yüksek fiyatlar tüketimi ve kullanımı artan mısır düşünülmektedir. Şüphesiz, birçok küresel kurum ve kuruluşun besin endüstrisi yapması gerektiği açıktır. Dünya Sağlık Örgütü gibi önemli bilimsel kurumların geliştirilebilecek gıda politika ve standartlarının Bireysel ve ortak sorumlulukların yöntemlerden bu alanda çözüm getirebileceği birleştirilmesinin biri olduğu unutulmamalıdır. toplum sağlığının Besin endüstrisi sağlıklı ile iş birliği verilerine göre düşünülmektedir. geliştirilmesinde en etkili için gıda politika ve standartlarının geliştirilmesinin yanı sıra, özellikle gelişmekte olan ülkelerde besin üreticileri, tedarikçileri ve endüstri uygulamalarını izleyecek ve takip edecek bağımsız kuruluşların oluşturulması da gerekmektedir. 2 Küresel beslenmenin daha sağlıklı hale getirilmesinde besin endüstrisinin karşılaştığı diğer bir sorun ise beslenme bilimleri alanında araştırma ve geliştirme çalışmalarının yetersizliğidir. yeni ürünlerin geliştirilebilmesi konularında Özellikle veya mevcut ürünlerin daha sağlıklı bir şekilde formüle edilebilmesi bilimsel desteğe açıkça ihtiyaç duyulmaktadır. Dünya nüfusunun % 40'nı oluşturan gelişmekte olan ülkelerin, 199 i-2007 yılları arasında beslenme bilimleri alanında yapmış oldukları bilimsel yayın, bu yıllar arasından son iki yıl için beslenme bilimleri veritabanında yayınların sadece % 5'ini oluşturmaktadır. yer alan tüm Besin endüstrisinin toplum sağlığının korunmasına yönelik olarak verdiği taahhütler arasında yer alan bölgesel iyileştirme çalışmalarının geleceği için bu alanda yapılacak olan bilimsel araştırma ve geliştirme araştırmaları büyük önem taşımaktadır. Besin Endüstrisi kamu kaynaklarına ek olarak bilime karşılıksız Bu nedenle; destek anlamında yaratacağı ekonomik kaynakları arttırmak zorundadır. Besin endüstrisinin toplum sağlığını geliştirmek amacıyla vaatte bulunduğu stratejiler oldukça yoğun iş birliği çalışmaları içeren alanlardır; ancak tüketiciterin bu noktadaki görevi de önemlidir. Bazı tüketiciler sağlık için lezzetten vazgeçme, sağlıklı yiyecekler için daha fazla para ödeme veya alıştıkları bir üründen vazgeçememe seçeneklerden uzaklaşmaktadır. lezzet tercihlerinin bilgilendirilmesi gibi endişeler nedeniyle besin endüstrisinin Sağlıklı beslenmenin desteklenmesinde, tüketici özümsemelerinin önemi besin endüstrisi tarafından değerlendirilmeli ciddi bir sorumluluk olarak algılanmalıdır. sunduğu sağlıklı ve ve bu konuda tüketicilerin Ayrıca bu alanda devlet eliyle ciddi projelerin oluşturulması zorunluluğu da mevcuttur. Bu kapsamda, 6 Nisan 2012 tarihli VIII. Uluslararası Beslenme ve Diyetetik Kongresi "Toplum Sağlığı İçin Besin Endüstrisi: Mevcut Sorunlar ve Çözümleri" konulu oturumunda aşağıdaki maddeleri deklere etmektedir: i. Fazla kiloluluk, obezite ve ilişkili hastalıklar toplum sağlığını tehdit eden en önemli nedenler arasında yer almaktadır. 2. Fazla kiloluluk, obezite ve ilişkili hastalıkların önlenmesinde besin endüstrisinin rolü büyüktür. Bu nedenle besin endüstrisi aşağıdaki maddeler konusunda günümüze kadar yapılan uygulamaları geliştirmeli ve devam ettirmelidir: a. Sağlıklı beslenmeyi ulusal yönerge ve uluslararası standartlara göre desteklemek b. Ürünlerde doymuş yağ asitleri, trans yağ asitleri, şeker ve tuzu sınırlamak c. Ulaşılabilir, sağlıklı ve besleyici seçenekleri geliştirerek tüketiciye sunmak d. Yüksek doymuş yağ asitleri, trans yağ asitleri, şeker ve tuz içeriği yüksek olan yiyeceklerin özelIikle çocuklara tanıtılmasında, reklamında veya pazarlanmasında sorumlu ve güvenilir stratejiler uygulamak e. Tüketicilerin bilinçlenmesine yardımcı olacak basit, açık ve tutarlı besin etiketleri düzenlemek 3 f. 3. Besin kompozisyonları hakkında uzmanlara ve tüketicilere bilgi vermek Besin endüstrisinde sağlıklı besinlerin üretimi için kullanılması gereken besin öğelerine yatırım yapılmalıdır. 4. Gelişmekte olan ülkelerde besin üreticileri, tedarikçileri ve endüstri uygulamalarını izleyecek ve takip edecek bağımsız kuruluşların oluşturulması gerekmektedir. 5. Sağlıklı ürünlerin geliştirilmesi veya mevcut ürünlerin içeriklerinin yeniden düzenlenerek tüketicilere sunulması için yapılacak bilimsel araştırma ve geliştirme çalışmalarına gereksinim duyulmaktadır. Besin endüstrisi bu alanlara "bilime karşılıksız destek" anlamında ciddi yatırımlar yapmalıdır. Buna karşılık devlet besin endüstrisinin yapmış olduğu yatırımları ve ekonomik kaynakları mali politikalar açısından besin endüstrisinin lehine değerlendirecek politikaları geliştirmelidir. 6. Tüketici tercihlerinin önemi besin endüstrisi tarafından değerlendirilmeli ve bu konuda tüketicilerin bilgilendirilmesi ciddi bir sorumluluk olarak algılanmalıdır. 7. Mevcut sorunların çözümünde iyi yapılandırılmış uzun dönemli planlara ihtiyaç duyulmaktadır. 8. Besin endüstrisi yürütmüş olduğu reklam ve bununla ilgili politikalarını veriler eşliğinde değerlendirmeli ve özellikle çocuklar güncel bilimsel başta olmak üzere tüm toplum katmanlarını obezite, diyabet ve kalp damar hastalıkları başta olmak üzere beslenme ile ilintili toplum sağlığı sorunlarından korumak amacıyla azami özeni göstermelidir. Kaynaklar: i. Dötsch M, Busch J, Batenburg M, Liem G, Tareilus E, Mueller R, Meijer G (2009). "Strategies to reduce sodium consumption: a food industry perspective." Crit Rev Food Sci Nutr. 2009 Nov;49(1 0):841-51 2. Freedhoff Y, Hebert PC (2011). "Partnerships between health organizations and the food industry risk: derailing public health nutrition." CMAJ 183(3):291-2 3. Grier S, Kumanyika S (2010). "Targeted Marketing and Public Health." Annu. Rev. Public Health 3 i:349-69 4. Sharma LL, Teret SP, Brownell KD (2010). "The food industry and self-regulation: standards to promote success and to avoid public health failures." Am J Public Health. 100(2):240-6 5. World Health Organization (2003) "Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases. Joint WHO/FAO Expert Consultation." WHO Technical Report Series no. 916 6. World Health Organization (2004) "Global Strategy on Diet, Physical Activity and Health." Fifty-seventh World Health Assembly. Geneva: WHO. 7. van Raaij J, Hendriksen M, Yerhagen H (2009) "Potential for improvement of population diet through reformulation of commonly eaten foods." Public Health Nutr. 2009 Mar; 12(3):325-30 8. Yach D, Khan M, Bradley D, Hargrove R, Kehoe S, Mensah G (2010). "The role and challenges of the food industry in addressing chronic disease." Global Health. 20 iOMay 28;6:10 9. Zarocostas J (20 ll). "WHO calls for action to restrict marketing of unhealthy foods and drinks to children." BMJ. 2011 Jan 25;342 4