Dünya Enerji Kaynakları ve Türkiye

ENERJİ KAYNAKLARI ve
TÜRKİYE
DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI
ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE











Türkiye önümüzdeki yıllarda artan oranda enerji ihtiyacı daha da hissedecektir. Çünkü,ekonomik kriz dönemleri hariç
Türkiye elektrik enerji talebinin büyüme hızına paralel olarak her yıl %6-8 oranında artığı görülmektedir. Ülkemizin 2020
yılına kadar elektrik enerji talebinin,yıllık ekonomik %5 büyüme hızı göz önüne alındığında her yıl 2500-3000 MW ilave
kurulu güç tesisi gerektiği hesaplanmaktadır. Bu ise her yıl yaklaşık en az 3-4 milyar Dolar yatırım gerektirmektedir.
Türkiye’nin maden potansiyeli genel olarak çeşitlilik açısından zengin ancak birkaç önek dışında dünya ölçeğinde rezervleri
sınırlıdır. Rezerv yönünden diğer bir sıkıntı ise rezerv kalitesidir.
Ülkemiz yer altı kaynakları itibari ile dünya madenciliğinde adı geçen 132 ülke arasında toplam üretimiyle 28.sıradadır.
Başta endüstriyel maddeler olmak üzere,metalik maddeler,enerji hammaddeleri ve jeotermal kaynaklar açısından ülkemiz
zengindir.
MTA kaynaklarına göre dünyada ticareti yapılan 90 çeşit maddeden bu güne kadar 13 tanesinin ülkemizde varlığına
rastlanmamıştır. Geriye kalan 50 madde açısından zengin veya çok zengin.27 maden kaynağı itibariyle de yetersizdir.
Ancak var olan maden kaynakları bakımından şu andaki verilere göre rezerv miktarları ve cevher kaliteleri bakımından
ekonomik işletmecilik için yeterli değildir. Özellikle enerji hammaddeleri açısından Türkiye’nin zengin olduğu söylenemez.
Bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de enerji talebinin %90’nı madencilik kökenli fosil yakıtlarla (petrol,doğal gaz ve
kömür)ile karşılanmaktadır.Alternatif enerji kaynaklarının geliştirilmesi için yoğun çalışmalar olmasına rağmen daha uzun
süre fosil kaynaklı enerji kaynaklarına bağımlılık devam edecektir.
2020 yılına kadar dünya enerji endüstrisinin toplam yatırım gereksinmeleri 30 trilyon ABD doları civarındadır.
Türkiye kendi kaynakları ile ancak enerji ihtiyacının %10’nu karşılayabilmektedir.
Türkiye elektrik üretimin %35’i kömür,%48.5’i doğal gaz,%16,5 hidroelektrik kaynaklardan üretilmiştir.
Yanabilir ve yenilenebilir atıklar dahil bu toplamın payı yaklaşık % 80, hidro enerjinin payı %16.5 ve tüm yeni yenilenebilir
kaynaklar; jeotermal, solar, met-cezir, dalga, rüzgar ve diğerleri % 0.5 dir.
Taş Kömürü ve Linyit









Türkiye’de en fazla rezerv yaklaşık olarak 8.3 milyar ton ile düşük kaliteli linyit kömürü bulunmaktadır. Büyük ağırlığı Batı
Karadeniz de olmak üzere 1.2 milyar ton (Zonguldak 1.1 milyar ton) da iyi kaliteli taş kömürü rezervi bulunmaktadır.Toplam
rezervin %88’i görünür durumdadır.
Linyit Kömür rezervlerimiz en önemlileri Kangal,Orhaneli,Tufanbeyli,Soma Tunçbilek, Seyitömer,Çan,Muğla,Beypazarı
En zengin linyit rezervi %43 oranında Elbistan havzasındadır.
Linyit rezervinin %94’ü termik santrallerde değerlendirilebilecek özelliktedir.
Dünya elektrik üretiminde kömürün payı %38 dir.
Ülkemizde ise Elektrik enerji üretimde sadece %35’i yerli (%20) ve ithal kömürden üretilmiştir.
Ülkemizdeki linyit kömürünün ısıl değeri düşüktür. %58’i 1500 Kcal/kg (düşük kalite),%8.5’i 3000 Kcal/kg(kaliteli)
üzerindedir.
Şırnak ve Silopi bölgelerinde 82 milyon ton asfaltit rezervi tespit edilmiştir. Bu rezervin 45 milyon tonu görünür durumdadır.
Orta Anadolu ve Marmara bölgesinde ise 200 milyon civarında bitümlü şist rezervi bulunmaktadır. Ekonomik bir
işletmecilik yapılmamaktadır.
Bölgeler 2006
Milyon ton
Oran
Ülkeler
Milyon ton
Oran
Ortadoğu
Orta ve Güney Amerika
Afrika
Kuzey Amerika
Asya ve Avrupa
Asya ve Uzak Doğu
Dünya
0.419
19.98
50.33
254.43
287.09
296.88
909.64
05
2.2
5.54
27.99
31.5
32.6
100
ABD
Rusya
Çin
Hindistan
Avustralya
Güney Afrika
Ukrayna
246.64
157.01
114.50
92.44
78.75
48.75
34.15
27.1
17.3
12.6
10.2
8.6
5.4
3.8
Petrol









2006 yılı sonu itibariyle dünya petrol rezervi 1208,2 milyar varildir.
Dünya üzerindeki en büyük rezerv
264,3 milyar varil (%21,8) Suudi Arabistan,
137,5 milyar varil (%11,3) İran ,
115,0 milyar varil (% 9,5) Irak
101,5 milyar varil (%8,3) Kuveyt
97,8 milyar varil ( %8) Birleşik Arap Emirlikleri ,
80,0 milyar varil (% 6,6 ) Venezüella
79,8 milyar varil ( % 6,6 ) Rusya Federasyonunda bulunmaktadır.
39,8 milyar varil (%3,2) Kazakistan
7 milyar varil (% 0,9) Azerbaycan
Amerika Birleşik Devletlerinde 29,9 milyar varil ( %2,4 ) rezerv bulunmaktadır. ABD,dünyan üretimin 311,8 milyon ton %
7,9’u, tüketiminde 938,8 milyon ton %24,1 ’ni tek başına yapmaktadır.
Dünya Petrol Tüketiminde
ABD 938,8 (% 24,1) milyon ton
Çin 349,8 (%8,9) milyon ton
Japonya 128,5 (% 3,2) milyon ton
Rusya 123,5 ( % 3,1 ) milyon ton
Almanya 120,3 ( % 3,0) milyon ton
Hindistan 105,0 ( %2,6 ) milyon ton
Dünya enerji üretiminde petrolün payı %7’dir. Türkiye ortalaması da buna yakındır.
Türkiye’de 2006 yılı sonu itibariyle 3326 kuyu açılmıştır.
Teorik petrol rezervimiz 984,4 milyon tondur.(Dünya rezervinin binde birinden daha az) ,bunun 167,9 milyon tonu (%16’sı)
üretilebilir durumdadır.
2006 yılına kadar Türkiye’de 126,3 milyon ton petrol üretilmiş olup, geri kalan üretilebilir 41,5 milyon ton kalmıştır ve 19
yıllık rezerv kalmıştır.
Türkiye’de 2006 yılı itibariyle üretimi 2.175 ton, tüketimi ise 29.908 ton dur.
Bölgeler
Ortadoğu
Orta
ve
Güney
Amerika
Afrika
Kuzey Amerika
Asya ve Avrupa
Asya ve Uzak Doğu
Dünya
Rezerv
Milyar varil
742,7
103,5
117,2
59,9
144,4
40,5
1208,2
Oran
61,4
8,5
Üretim
Milyon ton
1.221,9
345,8
9,6
4,9
11,9
3,3
100
473,7
646,1
846,7
379,8
3.914,1
Oran
Oran
31,2
8,8
Tüketim
Milyon ton
280,1
236,5
12,1
16,5
21,6
9,7
100
130,5
1124,6
970,1
1148
3,889,8
3,4
28,9
24,9
29,5
100
7,2
6,1
Doğal Gaz










Dünya enerji üretiminde doğal gazın payı %20’dir. 2030 yılında bu oranın 10 puan daha artacağı belirtilmektedir.
Dünya üzerindeki en büyük rezerv trilyon metreküp olarak
47,65 (%26,3) Rusya
28,13 (%15,5) İran ,
25,6 (% 14,0 ) Katar
6,06 ( %3,3 ) Birleşik Arap Emirlikleri ,
5,93 (%2.8) ABD
5,21 (%2,7 )Nijerya
4,50 ( %2,4) Cezayir
3,00 (%2,1) Kazakistan
2,89 (%1.8 ) Norveç
2,45 (%1.4) Çin
1.35 (%0,9 ) Azerbaycan
Dünyada en büyük doğal gaz üretimi ise milyon ton petrol eşdeğeri olarak
550,9 (%21,2) Rusya
479,3 (%18,5) ABD
168,3 (%6,4) Kanada
94,5 (% 3,6 ) İran
Dünyada en büyük doğal gaz tüketimi ise milyon ton petrol eşdeğeri olarak
566,9 (%21,9) ABD
388,9 (%15,0) Rusya
94,6 ( %3,6 ) İran
87,0 (% 3,3 )Kanada
81,7 (%3,1 ) İngiltere
Türkiye’de doğal gaz kaynakları azdır. Ancak dünya doğal gaz rezervinin %66,6’sı koşuları Rusya ve Orta Doğu da
bulunmaktadır.
2006 yılı sonu itibariyle ülkemizin doğal gaz rezervi 21,8 milyar m^3’dür.( Dünya rezervinin binde birinden az) Bunun 16,4
milyar m^3 üretilebilir durumdadır. 8,6 milyar m^3 üretilmiştir. 7,8 milyar m^3 kalmıştır.
Türkiye’nin doğal gaz anlaşmaları
6 milyar m^3 Rusya 1986 yılında -Mavi akım -devrede-25 yıllık
8milyar m^3 Rusya 1998 Rusya –Mavi akım –devrede-23 yıllık
16 milyar m^3 Rusya 1997 –Karadeniz –devrede-25 yıllık
4 milyar m^3 Cezayir 1998 –devrede-20 yıllık
1,2 milyar m^3 Nijerya 1995 –devrede-22 yıllık
10 milyar m^3 İran 1996 –devrede-25 yıllık
16 milyar m^3 Türkmenistan 1999 –devrede değil-30 yıllık
6.6 milyar m^3 Azerbaycan 2001 -devrede değil -15 yıllık
Türkiye 2006 yılında Karadeniz hattı ile 11,6 milyon m^3,mavi akım kapsamında 576 milyon m^3,Nijerya’dan 1,1 milyon
m^3,Cezayir den 4,2 milyon m^3, İran dan 5,6 milyon m^3 olmak üzere toplam 30,49 milyon m^3 doğal gaz ithal etmiştir.
Türkiye’nin ithal ettiği doğal gazın 16,6 milyon m^3 (%54,5) elektrik üretimi,6,4 milyon m^3( %21) sanayi , 7,2 milyon
m^3(%23,6) konutta satışı yapılmıştır.
Türkiye’nin elektrik üretiminde doğal gazın payı % 48’dir.
Bölgeler
Ortadoğu
Orta
ve
Güney
Amerika
Afrika
Kuzey Amerika
Asya ve Avrupa
Asya ve Uzak Doğu
Dünya
Rezerv
Trilyon m^3
73,47
6,88
14,18
7,98
64,13
14,82
181,46
Oran
40,5
3,8
Üretim
Milyon ton
302,3
130,0
7,8
4,4
35,3
8,2
100
162,4
686,6
965,6
339,4
2.586,3
Oran
Oran
11,7
5,0
Tüketim
Milyon ton
260,3
117,5
6,3
26,5
37,3
13,1
100
68,2
702,5
1.031,7
394,7
2.574,9
2,6
27,3
40,1
15,3
100
10,1
4,6
Nükleer Enerji Santralleri










Nükleer enerji bazı hafif radyoaktif elementlerin atom çekirdeği üzerinden parçalanmasıyla oluşan enerjidir. Hava kirlilik
emisyonları yaymamaktadır.
İlk yatırım maliyeti çok yüksektir. Kendi kendini finanse etme süresi ömründen daha uzundur.
Atık bertarafına halen çözüm bulunmamıştır ve radyasyon yaymaktadır.
Ortalama bir nükleer enerji santralinin ömrü 30-40 yıldır.
Dünyada elektrik üretiminde nükleer enerjinin payı %16 dır.
Dünyada bulunan 439 reaktörün 147 tanesi AB de , 136 tanesi Kuzey Amerika da, 136 tanesi Asya da bulunmaktadır.
Dünyada halen 32 ünitenin inşası devam etmektedir. Bunun 7 tanesi Rusya dadır. 6 tanesi Hindistan da , 5 tanesi Çin dedir.
Uzamanlar nükleer enerjiye olan bağımlılık azalacağı yönünde hem fikirdirler. 2030 kadar % 9 kadar düşecektir.
AB de nükleer enerji santrallerin 3’te 1’i Batı Avrupa Ülkelerinde bulunmaktadır.%78’i Fransa dadır.
Türkiye’de bir nükleer enerji santrali ihale aşamasındadır. Sinop’ta yapılacaktır.
Ülke
Ünite sayısı
Toplam Mwe
ABD
Fransa
Japonya
Rusya
Güney Kore
İngiltere
Kanada
Almanya
Hindistan
Ukrayna
Çin
İsveç
İspanya
Belçika
Çek
Slovakya
İsviçre
Macaristan
Finlandiya
Bulgaristan
Güney Afrika
Pakistan
Meksika
Brezilya
Arjantin
Romanya
Slovenya
Hollanda
Ermenistan
104
59
55
31
20
19
18
17
17
15
11
10
9
7
5
5
4
4
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
100,3
63,2
47,5
21,7
17,4
10,2
12,5
20,3
3,7
13,1
8,5
9,03
7,4
5,8
3,5
0,6
3,2
1,7
2,6
1,9
1,8
0,4
1,3
1,7
0,9
1,3
0,6
0,4
0,3
Elektrik
üretimindeki payı
19,4
78,4
30
15,9
38,6
18,1
15,8
31,8
2,6
47,5
1,9
48
19,8
54,4
31,5
57,2
37,4
37,7
28
43,6
4,4
2,7
4,9
3,3
6,9
9
40,3
3,5
42