docSarp Sınır Kapısının Hopa`da Yaşayan Ailelere Etkileri
download 
Şikayet Transkript
Sarp Sınır Kapısının Hopa`da Yaşayan Ailelere Etkileri
Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri DOI NO: 10.5578/JSS.6178 Osman Metin1 Öznur Koyuncu2 Özet Snr kaplarnn bulunduklar bölgeye hayatn birçok alannda etkileri söz konusudur. Bu snr kaplarndan birisi de Gürcistan/Sarp Snr Kapsdr. Gürcistan’la karşlkl vizelerin kaldrlmasyla birlikte Sarp snr kaps karşlkl serbest geçişlere açlmştr. Hopa’da yaşayanlar bu durumdan olumlu/olumsuz etkilenmişlerdir. Bu çalşmada Gürcistan/Sarp snr kapsnn karşlkl serbest geçişlere açlmasnn Hopa’daki aileler üzerine etkileri araştrlmştr. Bu etkilerin ekonomi, eğitim, sağlk ve turizm sektörleri ile nasl şekillendiği ele alnmştr. Çalşmada önce aileye dair teorik bilgiler verildikten sonra araştrma bulgularna geçilecektir. Bu çalşma sosyolojik bir araştrmadr. Nitel bir araştrma olarak tasarlanan bu çalşmada derinlemesine mülakat tekniği kullanlmştr. Anahtar Kelimeler: Hopa, aile, snr kaps. The Effects of Sarp Border Crossing, on The Families Living in Hopa Abstract Border crossing impact many different areas of life in the regions in which they are found. One such border crossing is the Georgia/Sarp Border Crossing. In addition to the lifting of visa requirements for Georgia, the Sarp border corssing has also been opened. Residents of Hopa have been positively and negatively affected by this change. This study will look at the effect on the families of Hopa of free bilateral crossings with the opening of the Georgia/Sarp border crossing. The ways in which the economy, education, health and tourism sectors have been shaped by it will be discussed. This study will present theoretical information aboot the family before presenting the findings of the research. This study is a sociological study. An in-depth interview technique has been devised for use in this study as qualitative research. Key Words: Hopa, family, border crossing. 1 2 Öğretim Görevlisi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü. [email protected] Sosyolog. Aile Danşman. 1 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Giriş Sosyoloji disiplini için aile kurumu, toplumsal yapy ortaya çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ değişim,Giriş geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini sağlamaktadr. Bu disiplini noktada, için bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve Sosyoloji aile kurumu, toplumsal yapy ortaya dönüşümünaçsndan aile sosyal önemlidir. kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. çkarmas Aile, toplumdaki bireylerin bir arada Sovyet sağlayan Sosyalist birincil Cumhuriyetler dağlmasnn bulunmalarn etkiye Birliği’nin sahip sosyal gruplarn ardndan başnda her anlamda Toplumu zor koşullar yaşayanailenin, Gürcistan içinkoşullarna Sarp snrgöre kaps adeta gelmektedir. oluşturan günün yaşadğ kurtuluş geçirdiği olmuştur.dönüşüm Sarp snr kapsnn açlmasylagöre hemşekillenmesini daha önce değişim, toplumun yeni durumlara birbirinden ayrlmak zorunda akrabalar buluşmuş hemdeğişim de Doğu sağlamaktadr. Bu noktada, bu kalan çalşma ile Hopa’da yaşanan ve Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. olumsuzSovyet pek çokSosyalist durumu Cumhuriyetler beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak Birliği’nin dağlmasnn ardndan üzereanlamda aile ile ilişkili ekonomi, eğitim,Gürcistan sağlk ve gibi alankaps bu kapdan her zor koşullar yaşayan için pek Sarpçok snr adeta olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce Kapnn etkilerizorunda kişilere kalan göre değişmektedir. İnsanlarn sahip birbirinden ayrlmak akrabalar buluşmuş hem de olduğu Doğu sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. pansiyon Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas Bir olumlu ve işletmecisi olumlu etkilerdengetirmiştir. bahsedilebilirken, ailekurumu içerisinde eş olumsuz pekiçin çokçok durumu beraberinde Başta aile olmak konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan gençlerde olumlu ya etkilenmişlerdir. da olumsuz etkilenmiştir. Snr kapsndan geçişlergöre 2011 ylna kadar İnsanlarn pasaportla sahip yaplyordu. Kapnn etkileri kişilere değişmektedir. olduğu Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon Gürcistan’a için geçiş mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle işletmecisi çokyapmak olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş serbest geçişe sonra olmayabilmektedir. Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps konumunda olan açlmasndan kadnlar için böyle Ayrca çocuk ve değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann gençlerde etkilenmişlerdir. ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda Snr kapsndan geçişler 2011etkili ylnaolacaktr. kadar pasaportla yaplyordu. Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip Gürcistan’a yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle 1. geçiş Teorik Çerçeve serbest 1.1. geçişe Aile açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann Bu çalşmada kurumu önemli yer tutmasndan dolay aileye ortaya çkarlmas veyaaile anlaşlmasnda etkilibirolacaktr. dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal Teorik Çerçeve gruplarn1. en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun 1.1. Aile temelinde yer alr. Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye Sosyal tanmnn Toplumlar yaplabilmesi ve snrlarnn dair ksa teorikbilimciler bilgilere ailenin yer verilmiştir. sosyal gruplardan çizilebilmesi için sosyolojik farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda meydana gelmiş birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal oturanlar,enkimisi kan bağ birbirine bağl olanlarinsanlarn kimisi ise gruplarn önemlisidir. Aileileayn zamanda toplumda bir çocuk arada bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 2oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri yetiştirilen ortam aile olarak nitelemiştir. Ksaca aile, zaman ve mekan boyutlarnda nicel ve nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. Günümüzde aile, çoğu kez “anne, baba ve çocuklardan oluşan bir birim” olarak Bunitelemiştir. tanm, evrensel anlamda aileyi değil, yetiştirilentanmlanmaktadr. ortam aile olarak Ksaca aile, zaman ve mekan ailenin sadece belirli bir biçimi olan “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. boyutlarnda nicel ve nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. Çekirdek aile kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan’a (2011: 59) Günümüzde aile, 1949 çoğu kez “anne, baba ve çocuklardan oluşan bir göre bu kavram, ilk kez ylnda antropolog Robert Murdock birim” olarak tanmlanmaktadr. evrensel anlamda aileyi değil, kullanmştr. Murdock, dünya çapndaBu 250tanm, toplumdan derlediği verilerden ailenin sadece belirli bir biçimi olan “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. hareketle ailenin evrensel bir kurum olduğu sonucuna ulaşmştr. Çekirdek aile kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan’a (2011: 59) baz kezaile1949 tanmlamalarna baklacak göreBu buçerçevede kavram, ilk ylnda antropolog Robertolursa, Murdock Hollanda’nn resmi aile tanmna göre, “bir veya birden fazla çocuğun kullanmştr. Murdock, dünya çapnda 250 toplumdan derlediği verilerden yetiştirildiği yaşam ünitesine aile” denir (Canatan, 2011: 61). Anthony hareketleher ailenin evrensel bir kurum olduğu sonucuna ulaşmştr. Giddens, evliliği iki yetişkin birey arasnda sosyal etkileşim olarak çerçevede aile tanmlamalarna baklacak olursa, görmektedir Bu (Giddens, 2000: baz 140). Sayn’a (1990: 2) göre aile, biyolojik Hollanda’nn resmi aile devamn tanmna sağlayan, göre, “birtoplumsallaşma veya birden fazla çocuğun ilişkiler sonucu insan türünün sürecinin yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile” denir (Canatan, 2011: 61). Anthony ilk ortaya çktğ, karşlkl ilişkilerin belirli kurallara bağlandğ, o güne dek Giddens, evliliği iki yetişkin arasnda sosyal etkileşim olarak toplumda oluşturulmuş özdeksel ve birey tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa görmektedir (Giddens, 2000: 140). Sayn’a (1990: 2) göre aile, biyolojik aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri ilişkiler sonucubir insan türününErkal devamn sürecinin bulunan toplumsal birimdir. (1985:sağlayan, 92) ise toplumsallaşma aile’yi genel olarak ilk ortaya çktğ, karşlkl ilişkilerin belirli kurallara bağlandğ, o güne nüfusu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, dek toplumda oluşturulmuş ve tinselyerine zenginlikleri kuşağa psikolojik ve biyolojik tatminözdeksel fonksiyonlarnn getirildiğikuşaktan bir kurum aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri olarak görmektedir. bulunan toplumsal bir birimdir. Erkal (1985: 92) ise aile’yi genel olarak Aileye ilişkin daha çok taşma, farkl tanm vardr. Bu ve bununekonomik, gibi nüfusu yenileme, milli bir kültürü çocuklar sosyalleştirme, tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan psikolojik ve biyolojik tatmin fonksiyonlarnn yerine getirildiği bir kurum bütünolarak bu görmektedir. tanmlamalarda ayn zamanda ailenin toplumsal hayattaki işlevlerine yer verilmektedir. Bu işlevler, ailenin zaman ve mekan Aileyetanmlamalarna ilişkin daha bir bağl çok farkl vardr. Bu Bu ve tür bunun içerisindeki farkl olaraktanm değişmektedir. bir gibi tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan değişime örnek vermek gerekirse, geleneksel aile tanmlamalarnda, ailenin bütün tanmlamalarda aynolanzamanda toplumsal hayattaki işlevleri ile bu modern zamanlara dair çekirdek ailenin aile tanmlamalarndaki işlevlerine yer verilmektedir. Bu işlevler, ailenin zaman ve aile mekan ailenin işlevi farkllaşacaktr. Ama genel olarak günümüz içerisindeki farkl tanmlamalarna bağl olarak değişmektedir. Bu tür tanmlamalarn kapsayacak ailenin işlevlerini sralmak gerekirse aşağdaki bir örnek(Çağan, vermek2011: gerekirse, tasnifdeğişime kullanlabilir 85). geleneksel aile tanmlamalarnda, ailenin işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki • Biyolojik (üreme)Ama işlevi genel olarak günümüz aile ailenin işlevi farkllaşacaktr. • Psikolojikailenin doyum işlevlerini sağlama işlevi tanmlamalarn kapsayacak sralmak gerekirse aşağdaki tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). • Ekonomik işlevi • Biyolojik • Eğitim işlevi (üreme) işlevi doyum sağlama işlevi • • Dini Psikolojik işlevi işlevi • • Boş Ekonomik zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve dinlendirme işlevi) • Eğitim işlevi • Dini işlevi • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 3 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Araştrmada ailenin bu işlevlerinin etkilenip etkilenmediği özelinde veriler toplanmştr. Hangi işlevin ne derece etkilendiği analizi yaplmaya çalşlmş olup var olan olumlu/olumsuz etkiler ortaya çkarlmaya çalşlmştr. Giriş Sosyoloji disiplini için aile kurumu, toplumsal yapy ortaya 1.2. Diğer Tanmlar çkarmas açsndan önemlidir. Aile, anlamyla toplumdaki bireylerin bir arada Snr: Bu çalşmada kullanlan şu şekilde tanmlanabilir; bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda iki komşu devletin topraklarn birbirinden ayran hat, hudut. gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ Snr Kaps: İki komşu devletin topraklarna geçişin yapldğ yer değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini anlamna kullanlmaktadr. snr kaplar: Türkgözü sağlamaktadr. Bu noktada,Türkiye’deki bu çalşma baz ile Hopa’da yaşanan değişimSnr ve Kaps, Sarp Snr Kaps, Akyaka Snr Kaps, Dilucu Snr Kaps, dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. Gürbulak Snr Kaps. Sözlüklerde gümrük kaps ile eş anlaml olarak ele Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan alnsa da burada bu çalşma kapsamnda ayrca tanmlanmasndan yarar her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta görülmüştür. kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce Gümrük Kaps:zorunda Yurt dşna gidiş veya yurtbuluşmuş dşndan dönüş srasnda birbirinden ayrlmak kalan akrabalar hem de Doğu gümrük işlemlerinin yapldğ alan. Kara, hava ve denizyolu ile ülkeye Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve girecek veya ülkeden çkacak yolcular ile eşyann çkşlarnn olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Baştagiriş aile ve kurumu olmak yaplmas için belirlenen yerler. Gümrük kaps ülkeye giren ve çkan her üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan türlü ticaret eşyasnn ve malnn kontrol edildiği ve incelendiği yerdir. olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. Buraya gelen mallarn vergilerinin ödenip ödenmediği, gümrüğe beyan Kapnn etkileri göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu edilen malla gelen malnkişilere ayn olup olmadğ incelenmektedir. sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş 1.3. olan Çeşitli Yönleriyle Hopa konumunda kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve gençlerde etkilenmişlerdir. Hopa Artvin iline bağl, Türkiye - Gürcistan snr olan Sarp Snr Kaps'na yaklaşk 25 kilometre bir kadar sahil ilçesidir. Snr kapsndan geçişler uzaklkta 2011 ylna pasaportlaKuzeydoğuda yaplyordu. Acara, Doğuda Borçka,sadece Güneybatda Arhavi ve nüfus Kuzeybatda Karadeniz ile Ancak 2011 ylnda bir lira verip cüzdann gösterip çevrilidir. geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle Gürcistan’a serbest Deniz geçişeseviyesinden açlmasndan sonra yükseklikte Hopa’nn olup, sosyo-ekonomik yaps 10 metre en yüksek noktas değişmiştir. değişimi olarak inceleyerek var olann 1513 metre Araştrma ile Yavuz bu Sultan Selimsosyolojik Tepesi'dir. İlçenin toplam yüzölçümü ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda olacaktr. 289 kilometrekaredir. Hemen deniz etkili kysndan başlayan Sultan Selim Dağlar, Borçka’dan sonra Kaçkar Dağlar'na dönüşür. yağşlÇerçeve iklim hüküm sürer. Ylda m²'ye 2,5 kg yağmur 1.Ilk ve Teorik düşmekte olup, yaz aylar Temmuz, Ağustos aylar ile snrldr. Ylda 4 1.1. Aile mevsim bütünüyle yaşanmaktadr. Kar yağş ise genellikle şubat aylarna Bu çalşmada aile kurumu önemli bir havasn yer tutmasndan dolay aileye rastlar. Yörede nemi ortadan kaldran, ilçenin değiştiren “kalaş” ad dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan verilen bir rüzgâr eser. meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal il merkezine Rize iltoplumda merkezine 98 km,birArhavi gruplarnArtvin en önemlisidir. Aile 68 aynkm, zamanda insanlarn arada ilçesine 9 km, Borçka ilçesine 35 km uzaklktadr. İlçede hava yoktur. bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aileyolu toplumun Fakat Gürcistan'n Batum ilçesi üzerinden İstanbul'a vizesiz uçuşlar temelinde yer alr. gerçekleşmektedir. Limanda yolcu taşmas yaplmamaktadr. İlçe, RizeSosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 4oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri Trabzon-Artvin-Erzurum-Ardahan-Posof-Kars ve Gürcistan Cumhuriyetini birbirine bağlayan uluslararas karayolunun üzerinde bir kavşak noktas durumundadr (Yerel Net, 2012). İlçenin nüfusu genel nüfus saym verilerine görezaman 33.129'dur. yetiştirilen ortam 2012 aile olarak nitelemiştir. Ksaca aile, ve mekan Bunun 18.296's ilçe merkezinde, geri kalan ise kasaba ve köylerde boyutlarnda nicel ve nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. yaşamaktadr (Türkiye İstatistik Kurumu, 2012). Günümüzde aile, çoğu kez “anne, baba ve çocuklardan oluşan bir birim” olarak tanmlanmaktadr. Bu tanm, evrensel anlamda aileyi değil, 1.4. sadece Sarpbelirli Köyü bir ve Sarp Snr Kapsnn Tarihçesi ailenin biçimi olan “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. Çekirdek aile kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan’a (2011: 59) Türkiye ve Gürcistan snrnda, Karadeniz kysnda bir köydür. göre bu kavram, ilk kez 1949 ylnda antropolog Robert Murdock Türkiye-Sovyetler Birliği snrnn belirlendiği 1921'de tek köyün ikiye kullanmştr. Murdock, dünya çapnda 250 toplumdan derlediği verilerden bölünmesi sonucunda iki köy ortaya çkmştr. Bu köyün Türkiye'de kalan hareketle ailenin evrensel bir kurum olduğu sonucuna ulaşmştr. bölümü Sarp köyüdür. tanmlamalarna baklacak olursa, Sarp Bu Snr çerçevede Kaps bu ikibaz köyünaile ortasnda yer alr. Türkiye'de ise Sarp resmiHopa aile ilçesinde tanmna yer göre, veya tarafndaki birden fazlaköyün çocuğun köyü,Hollanda’nn Artvin iline bağl alr.“bir Gürcistan yetiştirildiğiAcara her yaşam aile” deniren(Canatan, 2011: 61).Köy, Anthony ad Sarpi’dir. Özerkünitesine Cumhuriyeti’nin güney köşesidir. Giddens, evliliği iki yetişkin birey arasnda sosyal olarak Osmanl döneminde Lazistan sancağ snrlarnda kalyordu. Bu etkileşim snr köyleri görmektedir (Giddens, 2000: 140). Sayn’a (1990: 2) göre aile, biyolojik Batum'a 20 km, Hopa'ya 12 km uzaklktadr. Bu köyde yaşayanlarn tamam ilişkiler sonucuanadil insan olarak türünün devamn Ancak, sağlayan, sürecinin Lazdr ve Lazcay konuşurlar. dştoplumsallaşma evliliklerin artmas ilk ortaya çktğ, karşlkl ilişkilerin belirli kurallara bağlandğ, o güne ve Sovyet sonras dönemde Gürcüce de günlük yaşamn içine girmeye dek toplumdaAyrca, oluşturulmuş ve tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa başlamştr. Sarpili özdeksel Lazlar snr kapsnn açlmasndan sonra aktaran, biyolojik, başlamşlardr. psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri Türkçeyi de öğrenmeye bulunan toplumsal bir birimdir. Erkal (1985: 92) Sarp ise aile’yi genel olarak Karadeniz kysndaki Sarp snr kaps, adn, köyünden alr. nüfusu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, Bu snr kaps, ilk olarak 1988 ylnda açlmştr. Hopa’nn 15 km psikolojik biyolojik tatmin fonksiyonlarnn yerinebir getirildiği bir kurum doğusunda yer ve alan Sarp Snr Kaps Gürcistan'a açlan kap olmann olarak görmektedir. yannda, bütün Kafkasya'ya ve Orta Asya ülkelerine açlan karayolu Aileye ilişkin daha bir çok farkl tanm 2011'den vardr. Bu bunun üzerindeki snr kaps olarak da önemlidir. 10 Aralk beriveTürk ve gibi tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan Gürcistan vatandaşlar pasaporta ihtiyaç duymadan sadece nüfus cüzdan ile bütünve buGürcistan'a tanmlamalarda ayn zamanda hayattaki Türkiye geçebilmektedir. Burayaailenin kadar toplumsal olan bilgilerin işlevlerine ayrca, yer verilmektedir. işlevler, ailenin zaman istifade ve mekan derlenmesinde belediye ve Bu kaymakamlk verilerinden içerisindeki farkl tanmlamalarna olarak değişmektedir. Bu tür bir edilmiştir (Hopa Belediyesi, 2011), (Hopabağl Kaymakamlğ, 2012). değişime örnek vermek gerekirse, geleneksel aile tanmlamalarnda, ailenin Türkiye – Gürcistan snr 1921 ylnda çizilmiştir. Snr, bölgede işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki yaşayanlarn sosyal, kültürel ve akrabalk bağlar hiç dikkate alnmadan ailenin işlevi farkllaşacaktr. Ama genelköyün olarak günümüz çizilir. Tamamen doğal şartlar göz önüne alnarak, ortasnda geçen aile kapsayacak aileninbuişlevlerini sralmak aşağdaki dere tanmlamalarn snr kabul edilerek, oluşturulan snrla sarp köyü gerekirse ortadan ikiye tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). bölünmüştür. İkiye bölünen köyün camisi bir tarafta, imam bir tarafta kalr. • tarafta, Biyolojik işlevi kalr. Böylece aileler, Köylülerin evleri bir tarlalar(üreme) bir tarafta akrabalar birbirlerinden snrla ayrlmş topraklar ikiyeişlevi bölünmüştür. 1937 • Psikolojik doyum sağlama ylna kadar topraklar karşda kalan köylüler günü birlik geçişlerle • Ekonomik işlevi topraklarn işlemişler, hasatlarn toplamşlar. Akraba, eş dost ziyaretleri • Eğitim işleviPasavan ad verilen bir belge ile yine günü birlik geçişlerle yaplmş. sağlanan bu geçişlerden köyün imam da istifade etmiş, Cuma günleri • Dini işlevi • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 5 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 ibadetlerini yapabilmek için karşya geçmiştir. Bu durum, 1937 ylndaki Türkiye – Sovyetler Birliği ilişkilerindeki gerginliklerin ortaya çkmasna kadar devam eder ve snr bir gecede tüm geçişlere tamamen kapatlr. Snrn her iki tarafndaki akraba, eş ve dostlarn birbirleri ile ilişkileri kesilir. Giriş Öyle ki snrn karşsndakilere bakmak, el kol hareketi yaparak iletişim kurmaya çalşmak bile yasaklanr. Bu durum Türkiye ile Sovyetler Sosyoloji disiplini için aile kurumu, toplumsal yapy ortaya birliği arasnda imzalanan uluslararas kara taşmaclğ anlaşmas gereğince çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada 31.08.1988 tarihinde tekrar trafiğe açlmasna kadar sürmüştür (Akyüz, bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda 2012: 146-152). gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ kapal, yasaklarn olduğu zamanlara dairgöre bir şekillenmesini başka bilgiye değişim,Snrn geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre ise, “köydeBu tümnoktada, bu yasaklara rağmen ile hzlHopa’da ve hareketli bir yaşam devam sağlamaktadr. bu çalşma yaşanan değişim ve etmiştir. Sarp’n geleni gideni hiç eksik olmazd; yerlisi, yabancs, dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. merakls, özel arabalaryla akn akn köye gelirlerdi. Özellikle cumartesi ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan pazar günleri köy ziyaretçilerle dolup taşard. En çok iki ülkeyi birbirinden her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta ayran tahta köprü merak edilirdi” (Şahin, 2009: 21). kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce Kapnn açlmas üç aşamal süreç olarak değerlendirilebilir. İlki birbirinden ayrlmak zorunda kalanbirakrabalar buluşmuş hem de Doğu Sovyetler Birliği taşmaclğKapnn için açlmasdr. aşamada Karadeniz halk döneminde komşusuylakara tanşmştr. açlmas Bu olumlu ve ticari geçişlerin sosyal getirmiştir. etkiler henüz yoktur. İkinci aşama, olumsuz pek çokötesinde durumu derin beraberinde Başta aile kurumu olmak Sovyetler Birliğinin dağlmasndan üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sonraki sağlk vesüreçtir. gibi pek Sovyetler çok alan buBirliğinin kapdan dağlmas ile ortaya çkan karmaşa hali, insanlarn kapy adeta soluk olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. alabilecekleri bir yol olarak kullanmalar ile sonuçlanmştr. Bu aşamadan Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu sonra karşlkl sosyal etkiden bahsedilmektedir. Üçüncü aşama karşlkl sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon geçişlerin serbest olmasdr. İkinci aşama ile birlikte başlayan karşlkl işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş sosyal etkileşim ticaretle birlikte son noktasna ulaşmştr. konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve gençlerde etkilenmişlerdir. 2. kapsndan Araştrmann Özellikleri Snr geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. Ancak 2011 sadece Amac bir lira verip nüfus cüzdann gösterip 2.1. ylnda Araştrmann ve Önemi Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. kapsnn Araştrmann temel amac, snr kapsnnSnr varlğnn yöre özellikle halknn serbest açlmasndan sonra Hopa’nnbilimsel sosyo-ekonomik yaps yaşants geçişe üzerinde etkileri olup olmadğn verilere ulaşarak değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann araştrmaktr. Özellikle aile yaşants üzerinde değişiklikler oluşturup ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. oluşturmadğ eğer oluşturduysa bunlarn ne tür değişiklikler olduğu, ailelerin snr kapsna bakş açlar, bakş açlarnn kadn ve erkeklere göre değişiklik göstermediği 1. gösterip Teorik Çerçeve araştrlacaktr. Sarp Snr Kaps’nn aileler üzerindeki etkilerini belirlemek bu çalşmann amaçlarndan biridir. Ayrca 1.1. Aile elde edilen bulgularn bölgede alnan stratejik kararlara yol gösterici olacağ Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye düşünülmektedir. dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan Çalşmann, Sarp Snr Kaps’nn Hopa’daki aileler üzerinde etkisi meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal olduğuna dair bulgular ortaya koymas, çalşmann önemini göstermektedir. gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada Çalşmann evreni Hopa ilçesidir, ancak elde edilen bulgular Doğu bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun Karadeniz bölgesi aileleri hakknda genel bir bilgi de verecektir. Çünkü bu temelinde yer alr. kapnn varlğ tüm bölgeyi etkilemektedir. Bu çalşma ile literatürde benzer Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 6oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri alandaki eksikliğe dair katk sağlama çabas, çalşmay ayrca önemli klmaktadr. 2.2. Araştrmann Snrllklar yetiştirilen ortam aile olarak nitelemiştir. Ksaca aile, zaman ve mekan boyutlarnda nitel değişiklikler bir görüşülen birimdir. bireylerle Çalşmadanicel eldeveedilen veriler Hopagösteren ilçesinde snrldr. Dört haftalk süre içerisinde çeşitli meslek ve aile bireyleri Günümüzde aile, çoğu kez “anne, babagruplar ve çocuklardan oluşan bir ile görüşülmüştür. snr kaplaryla ilgili evrensel yaplan araştrmalarn çokdeğil, birim” olarak Genelde tanmlanmaktadr. Bu tanm, anlamda aileyi az olmas, bu snr kaplarnn bölgenin hayatna etkileri konulu aileninvesadece belirli bir biçimi olan sosyal “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. çalşmalarn snrllklarn başka boyutudur. ise (2011: Hopa 59) Çekirdekgerekliliği, aile kavram ise modernbir zamanlara özgüdür. Özelde Canatan’a aileleriyle ilgilikavram, araştrmalarn olmas bu çalşmann ana göre bu ilk kez yaplmamş 1949 ylnda antropolog Robert Murdock snrllklarndan oluşturmuştur. kullanmştr.birisini Murdock, dünya çapnda 250 toplumdan derlediği verilerden hareketle evrensel bir kurum olduğu sonucuna ulaşmştr. 2.3. ailenin Araştrmann Yöntemi Bu çerçevede aile tanmlamalarna baklacaktemel olursa, Bu çalşma nitel bir baz araştrmadr. Nitel bir araştrmann Hollanda’nn resmiöznelerinin aile tanmna “bir anlam veya dünyalarn birden fazlaortaya çocuğun karakteristiği, araştrma bakşgöre, açlarn, yetiştirildiği yaşam ve ünitesine aile” gözleriyle denir (Canatan, 2011: 61). Anthony koyma, dünyay her araştrma öznelerinin görmeye çalşmaktr (Kuş,Giddens, 2007: 87).evliliği iki yetişkin birey arasnda sosyal etkileşim olarak görmektedir 2000: 140).sklkla Sayn’a (1990: 2) göre aile, birisi biyolojik Çalşmada(Giddens, nitel araştrmalarda kullanlan tekniklerden ilişkiler sonucu insan türünün devamn sağlayan, toplumsallaşma sürecinin olan derinlemesine görüşme/mülakat veri toplama tekniği kullanlmştr. Bu ilk ortaya karşlkl ilişkilerin kurallara bağlandğ, o güne dek bağlamda nitelçktğ, araştrmalarda kullanlanbelirli görüşme tekniğinin belirleyici toplumda oluşturulmuş özdeksel ve tinsel kuşağa özelliği görüşülen kişilerin bakş açlarnn ortayazenginlikleri çkarmaktr kuşaktan (Kuş, 2007: aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri 87). Nitel araştrmalarda, araştrma sürecinin en önemli adm, araştrmann bir birimdir. Erkal (1985: 92) ise aile’yi genel olarak hangibulunan sorularatoplumsal cevap aradğ ve bu cevabn niteliğinin ortaya konmasdr nüfusu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, (Kümbetoğlu, 2012: 34). Bu noktada araştrmann en önemli sorusuekonomik, snr psikolojik ve biyolojik tatmin fonksiyonlarnn yerine getirildiği bir kurum kapsnn Hopa’nn sosyal yaşantsna bir etkisinin olup olmadğdr. olarak görmektedir. Araştrmann evrenini Hopa ilçesinin merkezinde yaşayanlar AileyeTesadüfî ilişkin daha bir çok ve farkl tanm örnekleme vardr. Bu ve bunun gibi oluşturmaktadr. örnekleme kartopu teknikleri tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan birlikte kullanlarak bu evreni temsil edebilecek ve araştrma konusu bütün bu 33tanmlamalarda ayn zamanda görüşmeler ailenin toplumsal hayattaki kapsamnda kişi ile derinlemesine yaplmştr. işlevlerine yer verilmektedir. Bu işlevler, ailenin zaman ve mekan Görüşülenlerden 21’i erkek, 12’si kadndr. Görüşülenler aile fertleri, içerisindeki farkl tanmlamalarna bağl olarak değişmektedir. Bu tür gümrük müşaviri, avukat, memur, otobüs şoförü, esnaf, otel sahibi, bir değişime örnek vermek aile tanmlamalarnda, ailenin öğretmen, teknisyen, polisgerekirse, memurugeleneksel gibi kimselerden oluşmaktadr. işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki Görüşülen kişilerden, bilimsel etiğe uygun ön bilgilendirmeler yaplarak ve ailenin işlevi farkllaşacaktr. Ama genel olarak günümüz aile gerekli izinler alnmştr. Mülakat yapma isteğini kimse geri çevirmemiştir. tanmlamalarn aileninayrntlara işlevlerini girmeme sralmak gerekirse aşağdaki Ancak baz kişilerde,kapsayacak belli konularda eğilimi ortaya tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). çkmştr. Bu konular, genellikle kadnlarla yaplan görüşmelerde aileleri ve • bir memnuniyetsizlikleri Biyolojik (üreme) işlevi özelde de eşlerine karş ile ilgili konularda ortaya çkmştr. • Psikolojik doyum sağlama işlevi Nitel araştrmalarda kullanlan • Ekonomik işlevi görüşme tekniği genelde, yaplandrlmş, yar yaplandrlmş ve yaplandrlmamş olarak üç şekilde • Eğitim işlevi kategorize edilmektedir (Punch, 2011: 166). Yar yaplandrlmş • özelliği, Dini işlevi görüşmelerin en önemli görüşme öncesinde konu ile ilgili sorular • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 7 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 ve/veya görüşme başlklar oluşturulur. Daha sonra olabildiğince bu forma bağl kalnmaya çalşlarak görüşme gerçekleştirilmeye çalşlr. Fakat bu formun dşnda, gelişen duruma göre sorular ve başlklarda ortaya çkabilir, görüşme srasnda bunlarda dikkate alnr. Bu doğrultuda araştrmada görüşmelerden önce konu ile ilgili yar yaplandrlmş, açk uçlu sorulardan Giriş formu düzenlenmiştir. Görüşmelerde, oluşturulan bu formda oluşan görüşme için Sorularn aile kurumu, yapy ortaya yer alanSosyoloji sorular disiplini sorulmuştur. açk toplumsal uçlu olmasndan dolay çkarmas açsndan edilmemiş önemlidir.ve Aile, toplumdaki bireylerin birtepkiler arada cevaplara müdahale araştrmac tarafndan duygusal bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda verilmemiştir. Görüşmeler, bu görüşme formunun çerçevesinde kalmaya gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ çalşlarak gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler yaplrken ses kaydedici cihazla değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini kayt altna alnmş ve gerekli yerlerde notlar alnarak görüşme kaytlarnn sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile edilmiştir. Hopa’da yaşanan değişim ve olabildiğince durumu yanstmasna çaba sarf dönüşümün sosyal kurumuveriler, ile ilişkisi ele alnmaktadr. Nitelaile araştrmalarda belirli olaylarn betimlemeleri veya Sovyet Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan alntlarda dahil Sosyalist olmak üzere kelimeler biçimindedir (Neuman, 2012: 236). her anlamdabuzor koşullar Gürcistan için Sarp snreğitim, kaps sağlk adeta Dolaysyla nitel veriler yaşayan toplandktan sonra aile, ekonomi, kurtuluş Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce ve turizmolmuştur. kategorilerinde tasnifler yaplarak görüşmelerin analizleri birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu yaplmştr. Analizler, ilgili başlklar altnda toplanarak, konularla ilgili genel Karadeniz komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas ve yaklaşmlar,halk semboller, ilgili kavramlar ortaya çkarlmştr. Eldeolumlu edilen bu olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak bulgular eşliğinde yorumlamaya geçilmiştir. Neuman, (2012: 237) verilerin üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim,anlaşlr sağlk veklmaya gibi pek çok alan bu kapdan yorumlanrken anlam vermeye, çalşlmasndan ve olumlu ya insanlarn da olumsuzbakş etkilenmiştir. görüşülen açlar ile başlanp, durumun onlarn açsndan ne anlam ifade ettiğini dikkate alarak yaplmasndan bahsetmektedir. Çalşmada Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu yorumlamalarn yol üzerinden yaplmasna dikkatfaktörüdür. edilmiştir. Bir pansiyon sosyal statüler veburoller, bu değişikliğin en büyük işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş konumunda kadnlar böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve 3. olanElde Edileniçin Bulgular gençlerde etkilenmişlerdir. 3.1. Sosyal Yap ve Aile Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. Kaps’nn çok nüfus ailelerdecüzdann hissedilmektedir. Ancak Sarp 2011 Snr ylnda sadece etkileri bir lira enverip gösterip Sosyal hayatn ekonomi, eğitim, eğlence gibi diğer kurumlar da bu Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle durumdangeçişe etkilenip, yine sonuçlar itibari ile aileyesosyo-ekonomik yansmalar olmaktadr. serbest açlmasndan sonra Hopa’nn yaps Yani snr kapsnn aile üzerindeki etkilerinin yan kapdanvar etkilenen değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak sra, inceleyerek olann diğer sosyal kurumlar dolayl olarak aileyi etkilemektedir. Bu anlamda ortaya çkarlmas veya da anlaşlmasnda etkili olacaktr. görüşmelere Sarp Snr Kaps’nn getirdikleri ve götürdüklerini, aile algsn değiştirip değiştirmediğine dair sorularla başlanmştr. Alnan cevaplar, Teorik Çerçeve kapdan 1.kaynaklanan etkilerden dolay aile algsnn, insanlarn aileye bakşnn, aile yaşantlarnn değiştiği yönündedir. Bölgede yaşayanlar, kap 1.1. Aile ile beraber karşlaştklar her yeni durumda kendi sosyal yaşantlarna, Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye toplumsal dinamiklerine yabanclaşmaktadrlar. Hatta görüşülenlerden dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan bazlar serbest geçişlere her türlü yozlaşmann meydana kapnn gelmiş sosyolojik birimlerdir.açlmasn Aile de toplumu oluşturan sosyal yaşanmasna olarak Aile görmektedir. gruplarn en neden önemlisidir. ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada aile bir üzerinde çok olumsuz etkisi olmuştur. bulunmalarna“…Kültür yardmcveolan kurumdur. Dolaysyla aile toplumun Hangi temelinde yersoruyu alr. sorarsan sor sana vereceğim cevap budur: Kültür Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 8oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri yozlaşmas. Yozlaşma çok fazla. Ana konu bu zaten. Ne sorarsan sor ailenin, kültür yaşamnn değişmesi. Giyim kuşamdan tutun küçüklerin büyüklere saygsna kadar, kimse kimseyi takmyor. Bunu oraya gidince gördük. Orada rahatlk var. Yurtdşna çknca buras Türkiye değil diye rahat (Vefa, 33). aile, zaman ve mekan yetiştirilen ortam aile hareket olarak ediyorlar” nitelemiştir. Ksaca boyutlarnda nicelve ve aile niteliçindeki değişiklikler birdeğişmesini birimdir. kültürel Vefa, ailenin ilişkigösteren ağlarnn yozlaşma olarak görmektedir. Karşya yabanc bir yerde oluşan olma bir Günümüzde aile, çoğu kez gidenlerin “anne, baba ve çocuklardan hislerinden ve kendilerini snrlandracak bir durumun olmadğn birim” olarak tanmlanmaktadr. Bu tanm, evrensel anlamda aileyi değil, düşündüklerinden rahat “çekirdek tavrlar, yozlaşmay oluşturan ailenin sadecedolay belirlisergiledikleri bir biçimi olan aileyi” tanmlamaktadr. durumun kendisi olarak görülmekte. Kapdan geçenler karş tarafta kendi 59) Çekirdek aile kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan’a (2011: sosyal yaplarndan farkl ilişki ağlar, davranş biçimleri ile elde ettikleri bu göre bu kavram, ilk kez 1949 ylnda antropolog Robert Murdock tecrübeyi kendi yaşadklar taşmaktadrlar. ve aile yaşantsnn kullanmştr. Murdock,yere dünya çapnda 250 Ailenin toplumdan derlediği verilerden değiştiğini düşünen bunun sosyalolduğu hayatn her alanna yansdğn hareketle ailenin Vefa, evrensel bir kurum sonucuna ulaşmştr. düşünüyor. Bu çerçevede baz aile tanmlamalarna baklacak olursa, “…kapnn olumsuz biri ahlak Hollanda’nn resmi açlmasnn aile tanmna göre, taraflarndan “bir veya birden fazla çocuğun bozuldu, erkekler saptt. Aile algsn yüzde yüz değiştirdi. yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile” denir (Canatan, Kesinlikle 2011: 61). Anthony değiştirdi. Biz iki sefer gittik daha da gitmeyiz. Ama erkekler hep Giddens, evliliği iki yetişkin birey arasnda sosyal etkileşim olarak gidiyorlar “Aa o var bunlar var” diye. Hopa’ya en büyük etkisi ticaret. görmektedir (Giddens, 140). Sayn’a 2) göre aile, biyolojik En büyük olumsuz etkisi2000: nataşalar. Nataşa diye (1990: yaz özellikle. Hemen ilişkiler sonucu insan türünün devamn sağlayan, toplumsallaşma onlar kabullendik. Yaşllara bakyorlar, çay toplatyoruz” (Sevgi, 41). sürecinin ilk ortaya çktğ, karşlkl ilişkilerin belirli kurallara bağlandğ, o güne dek Sevgi, aileye dair bakşn ahlakn bozulmas ile birlikte değiştiğini toplumda oluşturulmuş özdeksel ve tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa düşünmektedir. Özellikle erkeklerin aile algsnn değiştiğini ve bunun da aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri temelinde erkeklerin Gürcistan’da kurduklar ilişkilerine bağlamaktadr. bulunan toplumsal bir birimdir. Erkal (1985: 92) ise aile’yi genel olarak Erkeklerin bu durumda ileri gittiğini, karş tarafta kadn olarak kendilerini nüfusu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, cezb edecek bir durum olmadğ düşünmektedir. Türkiye’ye çalşmaya gelen psikolojik ve biyolojik tatmin fonksiyonlarnn yerine getirildiği bir kurum Gürcü kadnlara örtük de olsa bir karş duruş sergilemektedir. Zorunlu bir olarak görmektedir. kabullenişle birlikte hayatn her aşamasnda birlikte yer almalarna karş durmaktadr.Aileye ilişkin daha bir çok farkl tanm vardr. Bu ve bunun gibi tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan Fuhuşla birlikte ahlaki bozulmalar gözlenmiştir. Pek çok dram bütün bu tanmlamalarda ayn zamanda ailenin toplumsal hayattaki yaşanmş ama insanlar genellikle bu durumu dşarya açklayamamşlar. işlevlerine yer verilmektedir. Bu işlevler, ailenin zaman ve mekan Çevre, eş dost basksndan, çocuklar için evlilikler sürdürülmüştür. Bir süre içerisindeki farkl tanmlamalarna bağl olarak değişmektedir. Bu tür bir sonra bu olaylar normal karşlanmaya başlanmş artk alşlmş, değişime örnek vermek gerekirse, geleneksel aile tanmlamalarnda, ailenin sradanlaşmştr. işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki anlamda bozulmaya oldular. Daha rahat ailenin “…Ahlaki işlevi farkllaşacaktr. Amaneden genel olarak günümüz aile olduk. Hopa halk onlara baka baka giyinmeyi öğrendi, onlar gibi tavr tanmlamalarn kapsayacak ailenin işlevlerini sralmak gerekirse aşağdaki almaya başlad. Yaşllar bile biz yaşamyormuşuz şimdi gördük kadn tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). dediler. Yuvalar ykld, sonra bu dramlara normal bakld. Aldatma oldu, kadn öğrendi yumdu sonra çocukişlevi oldu onu da kabullendi • gözBiyolojik (üreme) artk sradanlaşt yani. Artk alştk bunlara. İlk çktğ zamanlarda • Psikolojik doyum sağlama işlevi daha çoktu. Şimdi yasakland emniyet el att. Ne gördüm delisi • Ekonomik işlevi doydular. Şu an Hopa’da oldular. Önce ‘’Aauu’’ oldu sonra alştlar fuhuş yapan kadnlar yok hepsi sürüldü” • Eğitim işlevi (Gonca, 36). • Dini işlevi • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 9 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Gonca daha rahat olduk derken, sosyal ilişkilerde geleneksel kodlarn zayflamasn kastetmektedir. Kadn erkek ilişkilerinde toplumsal bask mekanizmalar özelliğini yitirmesiyle birlikte özellikle erkekler çevrelerini dikkate almadan davranabilmektedirler. Bu durum aşağda Tülin’nin aktardklarnda da analiz edilebilmektedir. Giriş “…Benim hayata değişmiştir. Kap açlmadan Sosyoloji disiplini içinbakş aileaçm kurumu, toplumsal yapy ortaya önce insanlara bakş açm çok değişikti. Bu gayri meşru olaylara hiç çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada scak bakmazdm. Artk göz aşinalğ oldu. Ailelerin parçalanmasn bulunmalarn sağlayan birincil sahip sosyal başnda yakn komşularmda görereketkiye çok normalmiş gibigruplarn görüyoruz, gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ gazetelerde gördüğümüz şeyleri yaşar olduk …olumlu yan ticaret, değişim, geçirdiği durumlara göre şekillenmesini olumsuz yan dönüşüm ise ailelerintoplumun dağlmas,yeni boşanmalara kadar gitmesi, aile sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve bağlarnn çözülmesi. Hopa’da çok büyük değişiklikler yarattğn dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi düşünüyorum. Kap açldktan sonra ele ve alnmaktadr. açlmadan öncesi arasnda büyük farkllklar var. İnsanlarn hayata bakş açs bile değişti. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan Önceden bir sokaktan 2. kez geçemezdiniz ama şimdi kere adeta her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr20kaps geçseniz kimse dönüp bakmaz” (Tülin, 50). kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce Tülin, kapnnzorunda açlmasnn kadar giderek birbirinden ayrlmak kalan boşanmalara akrabalar buluşmuş hem de ailenin Doğu dağlmasnda etkili görmektedir. Bu durum sadece aile bağlarnn çözülmesi Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve ile kalmayp, hayat da belirlemiştir. Serbest geçiş daha sk olumsuz pek sokaktaki çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aileöncesi kurumu olmak bağlar olan çözülmesi, insanlarn üzere aile ilesosyal ilişkili yapnn ekonomi, eğitim, sağlk ve gibibirbirini pek çokönemsememesini alan bu kapdan ortaya çkarmaktadr. Hopa’da kadnlara bakş ve kadnlarn sosyal hayattaki olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. konumlar, kap öncesi ve sonrasnda köklü olarak değişmiştir. Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu Ayrca ve aileroller, birliğinin temelinin kurulduğu bile bu sosyal statüler bu değişikliğin en büyük evlilik faktörüdür. Birdurumdan pansiyon etkilenmiştir. Evlilik yaş yükselmiştir. Görüşülenlerden alnan bilgilere göre işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş eskiden Hopa’da evlilik yaş 17-22 yaş arasndayd. Fakat bugün evlilik konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocukyaş ve yükselmiştir. Evlilik yaşnn yükselmesinde diğer faktörlerde etkilidir. Bu gençlerde etkilenmişlerdir. yüzden tek nedenli olarak kapya bağlamak doğru olmasa da, Hopa’da Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. evlilik yaşnn yükselmesinde hzlandrc bir etkisinin olduğu ifade Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip edilmiştir. Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle da evlilikler kap Hopa’nn açlmadan önce daha kapal bir yaps serbest geçişe“…Hopa’ açlmasndan sonra sosyo-ekonomik toplumsal yap olduğu için daha erken evlilikler oluyordu. Kzlar en değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann geç 20 sine kadar, erkekler ise 25 ine kadar evlenmek zorundayd. ortaya Bakş çkarlmas veya Kapnn anlaşlmasnda etkili olacaktr. açs buydu. açlmasyla beraber yaşam şekilleri değişti, erkekler artk çok erken evlenmeyi çok doğru bulmadlar. Çünkü cinsel karşlayabilecekleri bundan sonraki noktada bir 1. ihtiyaçlarn Teorik Çerçeve yaşam şekli geldi. Bu da geriye doğru gidişe neden oldu erkekler 1.1. Aile açsndan. Kadnlarda da buna bağl olarak yaş konusu değişti. Mantkl evlilik yapmak istedikleri için de geç olmaya başlad” Bu çalşmada aile kurumu önemli biryaşlar yer tutmasndan dolay aileye (Orhan, 40). bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan dair ksa teorik meydanaOrhan’n gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aileevlilik de toplumu sosyal anlattklarna göre ailenin yolu ileoluşturan birlikte ortaya gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada çkmas ve ancak evlilik yolu ile meşru görülen cinsel ihtiyaçlarn bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun giderilmesi işlevi kapnn açlmasndan sonra değişmiştir. Evlenmeden temelinde yer alr. tatmin edilen cinsel ihtiyaçlar evliliklerin azalmasna veya daha geç Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 10 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri olmasna neden olmaktadr. Orhan’nn mantkl evlilikten kastettiği şudur; insanlarn evlenirken daha rasyonel tercihlerde bulunarak, duygusallğ ve geleneksel refleksleri ikinci plana almalardr. Böylelikle evlenilecek kişiyi belli ekonomik, eğitim veya diğer özelliklerine bakarak seçmek, önceliklidir. yetiştirilen ortamdaha aile çok olarak nitelemiştir. Ksaca aile,kurulan zamanailenin ve mekan Mantk evliliklerinin tercih edilmesi ile birlikte nicel ve (ekonomi nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. daha boyutlarnda çok diğer işlevlerine gibi) ağrlk verildiğini göstermektedir. Günümüzde aile, çoğu kez “anne, baba ve çocuklardan “…İlk zamanlarda fuhuş konusu aile yapsna çok olumsuz oluşan bir birim” tanmlanmaktadr. Buinsanlara tanm, evrensel etkide olarak bulundu. Şimdi de bir ksm etkisi var.anlamda En büyükaileyi değil, ailenin sadece belirli buraya bir biçimi olan “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. etkisi fuhuş sektörünün gelmesi ve normal karşlanmasyd. Eşi gitmiş başka yapacak bir şeyi yok. EvindeCanatan’a çocuklar (2011: 59) Çekirdek aile birisine kavramkadnn ise modern zamanlara özgüdür. var, ekonomik özgürlüğü yok 1949 ayrlamyor, ediyor, reddetme göre bu kavram, ilk kez ylndakabul antropolog Robert Murdock lüksü yok. Adam karsnn elindeki parasn250 da alyor. Veya psikolojik kullanmştr. Murdock, dünya çapnda toplumdan derlediği verilerden sorunlu olarak ki eşim orada başkasyla evlenmiş, hareketle aileningeliyor. evrensel...diyor bir kurum olduğu sonucuna ulaşmştr. çocuğu varmş. Duyuyor bir şekilde. Zengin bir işadam. Hem buray Bu idare çerçevede bazduyuluyor aile tanmlamalarna hem oray ediyor. Bunlar yani” (Mevlüt, 38). baklacak olursa, Hollanda’nn resmi aile tanmna göre, “bir veya birden fazla çocuğun Kapnn aşamal olarak açlmas sürecinde özellikle Sovyetlerin yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile” denir (Canatan, 2011: 61). Anthony dağlmas ve serbest geçişlerin başladğ ilk zamanlarda fuhuş adeta Giddens, evliliği iki yetişkin birey arasnda sosyal etkileşim olarak sektörleşmiş ve sonrasnda sradanlaşmştr. Erkeklerin yabanc kadnlarla eş görmektedir (Giddens, 2000: 140). Sayn’a (1990: 2) göre aile, biyolojik olmalar, ailelere en önemli etkinin bu aşamada olduğu analiz edilmiştir. ilişkiler sonucu insan türünün devamn sağlayan, toplumsallaşma sürecinin Kadnn sosyo-ekonomik statüsü yeni durumlar karşsnda karş duruş ilk ortaya çktğ, karşlkl ilişkilerin belirli kurallara bağlandğ, o güne dek sergilemesini engellemiştir. Bu duruma çocuk ve gelecek kaygs da toplumda oluşturulmuş özdeksel ve tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa eklenebilir. aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri Görüşülenlere varlğnn bir etkisi ensest ilişkileri bulunan toplumsalgöre bir kapnn birimdir. Erkal (1985: 92)deise aile’yi genel ve olarak tecavüz olaylarn azaltmş olmasdr. Görüşülenlerin bildirdiğine göre nüfusu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, insanlarn ihtiyaçlarn giderebilecekleri yeni bir alanyerine doğmuştur. Gerçibir yine psikolojik ve biyolojik tatmin fonksiyonlarnn getirildiği kurum anlatlanlara göre zaman zaman nataşalara da tecavüz edildiği olarak görmektedir. söylenmektedir. Aileye ilişkin daha bir çok farkl tanm vardr. Bu ve bunun gibi olmadğ tecavüz olaylar çok tanmlarn“…gece hepsinesektörünün burada yer vermekyerlerde çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan oluyor. Hayvanlara tecavüz ediyorlar. Doğu’da falan tecavüz etmenin bütün bu tanmlamalarda ayn zamanda ailenin toplumsal hayattaki cezas ölüm olduğu için buna cesaret edemediklerinden salaklar işlevlerine verilmektedir. hayvanlarla yer ilişkilere giriyorlar. BuBukapişlevler, açlmadanailenin önce birzaman şekilde ve mekan içerisindeki farkl tanmlamalarna bağl olarak değişmektedir. insanlar ihtiyaçlarn ensest ilişkilerle karşlyorlard. Gece sektörü Bu tür bir değişime vermek gerekirse, geleneksel tanmlamalarnda, ailenin olunca buörnek olaylar Hopa’dan kalkt. Hep olumsuzaile taraflarna baklyor işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki ama böyle olumlu yanlar da var. Kapdan sonra tecavüz olaylar hiç ailenin işlevi Ama genel karsna, olarak kzna, günümüz aile duyulmad. Gece farkllaşacaktr. hayat olmasa millet başkasnn çocuğuna bakyordu. Bu sadece Hopa’da olan bir şey değil yani. Her aşağdaki tanmlamalarn kapsayacak ailenin işlevlerini sralmak gerekirse yerde ayndr. Gece hayat işlerinde rahat olan insanlarda ensest tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). ilişkiler olmaz. Çok olumsuz da görülmemeli yani alan raz satan raz. Biyolojik (üreme) işlevi bir fuhuş yok. Burada zorla •alnp satlmayla gerçekleştirilen Televizyonlarda•gösterilen işte zorladoyum getirildiler, zorlaişlevi çalştrlyorlar Psikolojik sağlama diye bir durum yok burada. Tek çekindikleri nokta emniyet. 3.000 in • Ekonomik işlevi üzerinde yabanc uyruklu kadn vard. Bugün toplasan 100 tane yok. • sk tutmadan Eğitim işlevi önce 1000-1500 tane vard. Bugün Emniyet bu olay 4.500- 10000 tane olabilir ama küçük yer olduğu için, emniyetten • Dini işlevi • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 11 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 rahat olmadklar için, korktuklar için Batum’a gidiyorlar. Orada rahatlk olduğu için gidiyorlar. Burada emniyete güvenmiyorlar…” (Engin, 37). Engin fuhuş ve yeni eğlence sektörünün Hopa için olumlu saylabilecek Giriş yönlerinin de olduğu düşüncesindedir. Çünkü ona göre kapnn açlmasndan önce disiplini ensest ve için tecavüz olmaktayd. Sosyoloji ailevakalar kurumu, toplumsalKapnn yapyaçlmas ortaya sonrasnda bu gibi vakalarn azalmas veya yaşanmamasn kendi delil çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin tezine bir arada göstermektedir. bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda Kap açlmadan önce toplumdaki sistemi ile kap gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, değerler günün koşullarna göreaçldktan yaşadğ sonra dönüşüme sistemi için aşağdaki dikkate değişim, geçirdiği uğrayan dönüşümdeğerler toplumun yeni durumlara göre örnek şekillenmesini değerdir. sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve dönüşümün aile sosyal okurumu ile paraya ilişkisikarş ele alnmaktadr. “…Ama insanlarda olan tamahtan kaynakl ya daSovyet bizim yöremizdeki iyi niyetli olmayan insanlaradağlmasnn belki daha fazla Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin ardndan para kazanmak adna beyaz kadn ticaretinden, eroinden, her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snresrardan kaps adeta ötürü anormallikler de beraberinde geldi. Ben çok net hatrlyorum. kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce Kap açlana kadar namus için insanlar birbirlerini vuruyorlard. birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu Maalesef üzülerek söylüyorum bugün namussuzluk için vuruyorlar, Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmasAkp’ye olumlu ve söylüyorum utanan yok, sklan yok, rezil bir dünya yaşyoruz. olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu fuhuşun buradan silinip, tamamen temizlenmesi yönünde yaptklar olmak üzere aile ile ilişkilidolay ekonomi, eğitim, sağlk Allah ve gibiraz pekolsun” çok alan bu kapdan uygulamadan teşekkür ediyorum (Gökçen, olumlu40). ya da olumsuz etkilenmiştir. Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu Gökçen ve diğerlerinin anlattklar analiz edildiğinde, yaşanan her sosyalolayla statüler ve roller, bumeşru değişikliğin en büyük Bir pansiyon yeni özellikle gayri ilişkilerle birliktefaktörüdür. bölge halknn olaylar işletmecisi için ve çokyorumlama olumlu etkilerden aile içerisinde eş değerlendirme yetileri bahsedilebilirken, dönüşüme uğradğ görülmüştür. konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocukgöre ve Kişisel ilişkilerde kskançlk ve namus değerlendirmeleri eskiye gençlerde etkilenmişlerdir. dönüşmüştür. Snr kapsndan 2011 ve ylna kadar pasaportla yaplyordu. Kap ile birlikte geçişler aile birliğini huzurunu etkileyen faktörlerden Ancak 2011 ylndaçkan sadece bir hayatdr. lira verip Kap nüfusöncesi cüzdann biriside yeni ortaya eğlence eğlencegösterip hayat Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle genellikle bölge toplumunun kabul gördüğü tarzda (Hopa’daki eğlence serbest ile) geçişe açlmasndan sonra geçişlerin Hopa’nn serbest sosyo-ekonomik yaps yerleri süregitmektedir. Karşlkl olmas sonrasnda değişmiştir. bu değişimi sosyolojik var olann yeni eğlenceAraştrma hayatna kendini kaptran erkeklerolarak eşleriniinceleyerek ve çocuklarn ihmal ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkiliyaşamakta, olacaktr. sürekli tartşmakta, etmeye başlamşlardr. Eşler evde sorun sonrasnda genellikle erkekler kadnlara şiddet uygulamaktadrlar. Erkeğin evine gelmemesi veya seyrek gelmesi, geldiğinde içkili olmas, başka 1. Teorik Çerçeve kadnlarla birlikte olduğunun bilinmesi, çocuklar başta olmak üzere aile birliğini1.1. derindenAileetkilemektedir. Bu durumlardan dolay boşanma da Bu çalşmada kurumu bir önemli bir bireyi yer tutmasndan gerçekleşmişse çocuk, aile parçalanmş ailenin olmaktadr.dolay aileye dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan Eşlerin birbirlerine uyguladklar şiddet yoğun olarak erkeğin kadna meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal uygulamas şeklinde olmaktadr. Uygulanan şiddet türleri, gündelik hayatta gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir gözlenen haliyle genellikle beş başlkta toplanabilir. Duygusal şiddet, arada sözel bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile 2003: toplumun şiddet, ekonomik şiddet, cinsel şiddet, fiziksel şiddet (Vatandaş, 23temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 12 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri 29). Bu araştrmada eşlerin yoğun olarak fiziksel, ekonomik, duygusal ve sözel şiddet uyguladklar bulgusuna ulaşlmştr. “…Kumar hat safhada şu an. Dedik ya genç nüfusumuz var. Aileler artk çocuklara laf geçiremiyor, gençlere sahip çkamyor. yetiştirilen ortamtehdit aile altnda. olarak nitelemiştir. Ksaca aile,birzaman Gençlik büyük Yakn zamanda ölümlü kaza ve mekan boyutlarnda nicel veyolunda. nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. gerçekleşti Arhavi Bunu bir ufak detayna indiğin zaman şöyle bir gerçekle karş karşya Gençler içki içiyor, oluşan bir Günümüzde aile, çoğukalyorsun. kez “anne, babakarşda ve çocuklardan eğleniyor. Gecenin çok geç vakitlerinde hatta sabaha doğruaileyi değil, birim” olarak tanmlanmaktadr. Bu tanm, evrensel anlamda Türkiye’ye giriş yapyor. Aileler buna engel olamyor. Uyuşturucu da ailenin sadece belirli bir biçimi olan “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. bunun cabas. Gürcistan’da uyuşturucu da hat safhada. Yani gençlik Çekirdek aile kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan’a (2011: 59) şu anda bayağ bir skntda. … çok çok yazk olacak çocuklara. En göre bu kavram, ilk kez 1949 ylnda antropolog Robert Murdock büyük korkumuz o” (Yavuz, 38). kullanmştr. Murdock, dünya çapnda 250 toplumdan derlediği verilerden Yavuz,ailenin eğlence hayatnn diğerolduğu bir boyutuna değinmektedir. hareketle evrensel bir kurum sonucunada ulaşmştr. Henüz evli olmayanlarn, eğlence hayat, kendi geleceklerini de tehdit Bu çerçevede tanmlamalarna baklacak olursa, etmektedir. Çünkü edindikleri baz bu yeniaile yaşam biçimi sağlkl bir aile kurma Hollanda’nn resmi aileAyrca tanmna göre, “bir veyabuyruk birden hallerinden fazla çocuğun birikimlerini bozmaktadr. gençlerin başna yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile” denir (Canatan, 2011: 61). Anthony oldukça şikâyetçidir. Ailelerin çocuklarn başboş braktklar, yeterince ilgi Giddens, evliliği iki yetişkin birey arasnda sosyal etkileşim olarak göstermedikleri görüşmelerde ortaya çkan diğer önemli bir durumdur. görmektedir (Giddens, 2000: 140). Sayn’a (1990: 2) göre aile, biyolojik Ailenin, kendisini de güvence altna alacak gelecek nesilleri yetiştirme işlevi ilişkiler sonucu türünün devamn sağlayan, toplumsallaşma sürecinin burada ksmen de olsainsan ypranmştr. ilk ortaya çktğ, karşlkl ilişkilerin belirli kurallara bağlandğ, o güne dek Çocuklar ve gençler özdeksel bu durumdan oldukça fazla etkilenen kesim toplumda oluşturulmuş ve tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa olmaktadr. Hopa’da gençlerin ve çocuklarn aktivitede aktaran, Çünkü biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal, sosyal hukuksal vb. yönleri bulunabilecekleri alanlarbirbulunmamaktadr. Batum’da gençlerin ilgisini bulunan toplumsal birimdir. Erkal (1985: 92) ise aile’yi genel olarak çekennüfusu eğlence yerleri olduğu için, gençleri daha çok çekmektedir. Aileler bu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, durumdan rahatszlk duymaktadr. Kapnn gençliği tehdit ettiğini psikolojik ve biyolojik tatmin fonksiyonlarnn yerine getirildiği bir kurum düşünmektedirler. olarak görmektedir. “…Geçen akşam bankann önünde bir muhabbete denk Aileye ilişkin daha bir çok farkl tanm vardr. Bu ve bunun gibi geldim. beş lira bul da bu akşam Batum’a geçelim diyor arkadaşna. tanmlarn çalşmann aşar. Yaplan Yani bu hepsine zihniyeteburada sahip. yer Benvermek çocuğumun hangi boyutlarn saatte nerede bütün bu bileceğim. tanmlamalarda toplumsal hayattaki olduğunu Çocuklar ayn kontrolzamanda edeceksin”ailenin (Zeki, 38). işlevlerine yer verilmektedir. Bu işlevler, ailenin zaman ve mekan Zeki çocuklarn daha sk denetim altnda olmalar gerektiğini içerisindeki farkl tanmlamalarna bağl olarak değişmektedir. Bu tür bir düşünüyor. Çünkü kap resmi olarak reşit kabul edilen bireyi, kstlama değişime örnek vermek gerekirse, geleneksel aile tanmlamalarnda, ailenin olmakszn her türlü eğlenceye adeta çağrmaktadr. Cebinde beş liras olann işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki bile eğlence etkinliği olarak karşya geçmesi, durumun hangi aşamaya ailenin işlevi farkllaşacaktr. Ama genel olarak günümüz aile geldiğini göstermektedir. Lütfü’nün aşağdaki aktardklar da bu durumu tanmlamalarn kapsayacak ailenin işlevlerini sralmak gerekirse aşağdaki destekler niteliktedir. tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). “…18 ine gelmiş genç ne yapyor ya arkadaşlaryla sahilde Biyolojik işlevioradaki hayata ulan birşeyler içiyor,•ya hz tutkusu var.(üreme) Bir bakyor ben bu yaşma kadar bir Psikolojik şey yaşamamşm Ulanişlevi 18 yaşndasn. • doyumdiyor. sağlama Aileye sayg kalmyor, kendine sayg kalmyor, uyuşturucuya, içkiye • Ekonomik işlevi başlyor. E bitti hayat” (Lütfü, 37). • Eğitim işlevi • Dini işlevi • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 13 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Çocuklarna bilgisi dahilinde karşya geçmeleri için özellikle izin verenlerde vardr. Onlara göre karşya geçen çocuklar daha bilgili ve görgülü olacaklar ve böylelikle kendilerini kontrol edebileceklerdir. “…Benim çocuklarm da gidiyor takip ediyorum, gözüm onlarn Giriş üzerinde. Ama gitme demek de doğru değil. Görsünler, kendilerini etsinler olmasnlar diye toplumsal ben izin veriyorum. Sosyolojikontrol disiplini içinaç aile kurumu, yapy ortaya Ama ben kontrol ediyorum. Bir sorun da olacağn zannetmiyorum, çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada görmeleri lazm” (Çetin, 54). bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda Kapnn ikinci ve üçüncü aşamadaki açlmasnn görüşülenlere göre gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ “olumlu” olarak nitelendirilen yönleri de vardr. Kapnn açlmasnn bölge değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini kadnnn giyimBukuşam, makyaj ve davranşlarnda öncülük sağlamaktadr. noktada, bu çalşma ile Hopa’dadönüşümlere yaşanan değişim ve ettiği düşünülmektedir. Yine görüşülenlere göre kadnlar bir anlamda olumlu dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. etkilenmişlerdir. Örneğin, boylu poslu, makyajl, süslü Rus ve Gürcü Sovyet Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn kadnlarn görenSosyalist Karadeniz kadn adeta erkeğini elinde tutmak içinardndan kendine her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp kaps adeta bakmaya başlamştr. Karadeniz kadn saçn boyatmş, snr makyaj yapmaya kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce başlamştr. Hatta o dönemlerde Hopa’da çok sayda kuaförün açldğ birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu söylenmektedir. Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve “…Hopa’da çok ciddi bir dönüşüm yaşand. Şöyle de olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak bakmak lazm. Bizim kadnmz da kadn olduğunu anlad. Önceden üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan daha bakmszd, dikkatsizdi, alternatifsizdi çok hassas değildi. Bizde olumluzaten ya daokumak olumsuz yoketkilenmiştir. görerek, bakarak o etkileşimle değişim yaşadlar. Bizim neyimiz eksik mantğyla hareket edenler,İnsanlarn freni patlayanlar Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. sahip olduğu de kaçrdlar. Ama en oturup yemek yeme, Bir zaman sosyal bazen statülerölçüyü ve roller, bu değişikliğin büyük faktörüdür. pansiyon değerlendirme, kyafet konusunda ciddi dönüşümlerde yarattlar” işletmecisi için çok klk olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş (Çetin, olan 54). kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve konumunda Engin aşağdaki açklamalarnda bunun sosyalleşme ile bir ilgisinin gençlerde etkilenmişlerdir. olmadğn söylese de aslnda bağlants vardr. Bireyi toplum Snr kapsndan geçişlerdoğrudan 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. hayatna hazrlama süreci olan sosyalleşme bir ömür boyu devam eder. Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip Dolaysyla yeni kararlar almak, Gürcistan’a yeni geçişdurumlara yapmak göre mümkün olmuştur. Snrstratejiler kapsnngeliştirmek özellikle sosyalleşmenin kendisidir. Buna kap vesile olsa bile sonuçta bu serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik durum yaps sosyalleşme araçlar içerisinde yer almaktadr. sosyalleşmevar sürecinde değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik Ayrca olarak inceleyerek olann yaşanan dönüşümüveya de göstermektedir. ortaya çkarlmas anlaşlmasnda etkili olacaktr. “…Daha önce kimse saçn sarya boyatmyordu, kimse uzun topuklu ayakkab giymiyordu, dşarda rahatça gezemiyordu. Giyim 1. Teorik Çerçeve tarzn bilmiyorlard. Kadnlar eşim niye dşarya gidiyor diye düşündü bakt onlar kendilerine bakyor, makyaj yapyorlar. O bakml 1.1. Aile bakmm yapaym, saçm boyataym. Ben bakml olmazsam, saçm Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye başm yapmazsam kocam da bana bakmaz diye düşündü ve kendine dair ksa teorik bilgilere gruplardan bakmaya başlad. Böyleyer bir verilmiştir. şeyi de oldu Toplumlar yani. Kapnnsosyal ilk açldğ meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan dönemde 1-2 tane kuaför vard şimdi her yerde var. Mini etek kimse sosyal gruplarn en önemlisidir. ayn gezinemiyordu zamanda toplumda insanlarn bir arada giyinemiyordu, parktaAile kimse ama şimdi geziyor. bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun Bunun sosyalleşmeyle bir alakas olduğunu düşünmüyorum direk temelinde yeralakas alr. var bence” (Engin, 37). kapyla Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 14 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri Kap, insanlarn aileye, birbirlerine, hayata bakşlarn değiştirdiği gibi Hopa’ya, Hopa insanna bakş açsn da değiştirmiştir. Görüşülenler bir Hopal olarak bu durumdan rahatszlk duymaktadrlar. Yine görüşülenlere göre Türkiye’nin başka bölgelerinde, şehirlerinde Hopa dendiğinde bir; yetiştirilen ortam aile olarak nitelemiştir. Ksaca aile, zaman ve mekan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’n Hopa’da yaşadğ olaylar, iki; eğlence boyutlarnda nicel ve nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. sektörü gelmektedir. Görüşülenler bu iki durumdan da rahatszlk Günümüzde aile, çoğu kez “anne, baba ve çocuklardan oluşan bir duymaktadrlar. birim” olarak tanmlanmaktadr. Buyaşanrken tanm, evrensel anlamda aileyi değil, “…Burada bu tarz şeyler farkl bölgelerden ailenin sadece belirli bir biçimi olan “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. insanlarn buraya eğlenmek adna geldiklerini, iyi paralar Çekirdek aile kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan’a braktklarn duyduk. Adam cebine 1.000- 1.500 TL koyup geliyor (2011: 59) göre bu burada kavram, 1949olarak ylnda antropolog Robert Murdock hepsini hafta ilk sonukez eğlencesi diskolarda, restoranlarda, kullanmştr. Murdock, çapndaarkasndaym 250 toplumdan otellerde harcyordu. Bendünya hala sözümün varsnderlediği olmasn verilerden o para. O parann olmamasn yeminolduğu edereksonucuna söylüyorum bin defa hareketle ailenin evrensel bir kurum ulaşmştr. tercih ederim. Zaman içerisinde duyuyorduk Antalya ya gidiyorsun Bu çerçevede baz aile tanmlamalarna baklacak olursa, vatandaş diyorki “Aa Hopa m?”. Ankara’ya gidiyorsun vatandaş Hollanda’nn resmi aile tanmna göre, “bir veya birden fazla çocuğun diyorki “Aa Hopa m?” diyorlar. Ben bunlar duymak istemiyorum. yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile” deniryaşayan (Canatan, 2011:gibi 61). Anthony Özür dileyerek söylüyorum ben kerhanede bir insan Giddens, evliliği iki yetişkin birey arasnda sosyal etkileşim olarak muamele görmek istemiyorum. Ben ilerde çocuğumu evlendireceğim görmektedir 2000: 140). Sayn’a 2) göre aile, biyolojik zaman temiz (Giddens, bir ailenin kz olsun isterim, kzm(1990: da düzgün bir aileye ilişkiler türünün devamn sağlayan, vermek sonucu isterim.insan Oradan gelecek paraya lanet olsun toplumsallaşma diyorum. Onu sürecinin dolay zarar m göreceğiz görelim, ölmeyiz. Bataklğ o güne dek ilkatalm. ortayaOndan çktğ, karşlkl ilişkilerin belirli kurallara bağlandğ, buradan alp öteye götürmek zorunda kaldlar. O sektörün toplumda oluşturulmuş özdeksel ve tinsel zenginlikleri burada kuşaktan kuşağa çökertilmiş olmas demek o zümrenin kendinetoplumsal, yeni bir alanhukuksal bulmasnvb. yönleri aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, gerek kld. Muhtemelen o diğerErkal tarafta konuşlandlar. Bataklk bulunan toplumsal bir birimdir. (1985: 92) ise aile’yi genel olarak gidince sinekler de gitti” (Gökçen, 40). nüfusu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, dediğin zaman insanlarn aklna bir başbakann psikolojik“…Hopa ve biyolojik tatmin fonksiyonlarnn yerine getirildiği bir kurum taşlanmas, iki gece hayat. Ben o yüzden dşardaki insana Hopalym olarak görmektedir. demiyorum, Sarplym diyorum. Sarp neresi diye sorduklarnda Aileye ilişkinHopa dahailçesine bir çokbağl farkl tanm vardr.(Çağatay, Bu ve bunun gibi başbakann taşlandğ bir köy diyorum” tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan 36). bütün tanmlamalarda ailenin toplumsal hayattaki Snrbukaps Karadeniz’e ayn yen zamanda bir olgu kazandrmştr: Yabanc işlevlerine yer verilmektedir. Bu işlevler, ailenin zaman ve mekan gelinler. Bölge halk şu durumunda farkndadr; Türkiye’ye gelen yabanc içerisindeki farkl tanmlamalarna bağl olarak değişmektedir. Bu tür kadnlarn hepsi fuhuş amaçl gelmemişlerdir. Türklerden yabanc uyruklu bir değişime örnek vermekçoktur. gerekirse, geleneksel aile tanmlamalarnda, ailenin kadnlarla evlilik yapanlar Bu gelinler erkeklerin aileleri tarafndan işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki başta pek istenmeseler de dşardaki insanlar tarafndan hoş ailenin işlevi yabanc farkllaşacaktr. Ama memnuniyet genel olarak günümüz aile karşlanmaktadrlar, gelinlerden duyulmaktadr. tanmlamalarn aileninsöyledikleri işlevlerini sralmak Yabanc gelinlerden kapsayacak olan Deniz’in yabanc gerekirse gelinlerinaşağdaki de tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). duyduklar memnuniyeti göstermektedir. Biyolojik (üreme) “1999 •dan beri birlikteyiz. 10işlevi senedir Hopa’daym. Kaynvalidem beni istemiyordu. O yüzden biraz geçişlevi geldik. Bende • Psikolojik doyum sağlama onu anlyorum. Ben de gitsin oğlum Kazakistanlyla evlensin • tanmyorsun. Ekonomik istemem. Sonuçta Herişlevi kaynvalide ister düğün yapsn falan ama ben •geldiğimde 3.5 işlevi aylk çocuğum vard ben de düğün Eğitim olsun istemedim. Benim Türk çevrem çok. Bana yanlş gözle bakan • Dini işlevi • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 15 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 yok. Ben insanlar severim. Memlekette şimdi o kadar çevrem yok. Benim çevrem burada. Ben Hopa’y, Türkiye’yi hiçbir yere değiştirmem. Eşim dese Almanya’ya gidelim, Samsun’a gidelim gitmem. Ben Hopa’dan gitmem, mümkün değil. Hopa’y brakamam ben, Hopa gibisi var m mümkün değil brakamam. Gürcü insanlar Girişpis insanlar. Pis nasl hrsz çok. Neden, fakirlikten. Ülke biraz durumundan. ya tamamen ya tamamen zenginsin orta ortaya Sosyoloji Orada disiplini için ailefakirsin kurumu, toplumsal yapy yok. Burada mesela araba var, ev var ortadasn” (Deniz, 34). çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada bulunmalarn birincil etkiye sahip sosyalmemnundur. gruplarn başnda Deniz sağlayan Türkiye’de evlenmekten oldukça Hatta gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin,kadar. gününGeldiği koşullarna göre yaşadğ memleketine geri dönmek istemeyecek yerdeki sosyal yap hakknda da bilgi dönüşüm vermektedir. Orta snfn yokluğu, fakirlik ve bunlarla değişim, geçirdiği toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini sağlamaktadr. Bu hrszlğn noktada, buyoğun çalşmaolarak ile Hopa’da yaşanan değişim ve bağlantl olarak yaşandğn bildirmektedir. dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. Türkiye’de ikinci evliliğini yapmş olmasna rağmen Hopa’da genel olarak kabul gördüğünü söylemektedir. Bu şekilde dş evliliklerle kurulanardndan ailelere Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn bölgede skça rastlanlmaktadr. her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta olarak Hopa’da yaşayanlarn alglarnnhem kap araclğ ile kurtuluşNihai olmuştur. Sarp snr kapsnn aile açlmasyla daha önce birbirinden ayrlmak akrabalar Bireyin buluşmuşiçinde hem bulunduğu de Doğu belli bir etkiye maruzzorunda kaldğ kalan anlaşlmaktadr. Karadeniz halkdairkomşusuyla açlmas ve sosyal yapya algs, yinetanşmştr. içerisinde Kapnn bulunduğu yapnnolumlu karşlkl olumsuz pek çok beraberinde getirmiştir. aile kurumu etkileşimleri ile durumu oluşmaktadr. Kişinin içinde Başta doğduğu ortam, olmak değer üzere aile ile oluşmasnda, ilişkili ekonomi, eğitim,topluma sağlk veve gibihayata pek çokdair alan tepkilerinin bu kapdan yarglarnn insana, kalplaşmasnda, alşkanlklarnn pekişerek yaşantlarnn gerçekleşmesinde olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. belirleyici bir etkiye (Karakaş, Konuk, & Çağan, sahip Bolvadin'de Kapnn etkilerisahiptir kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn olduğu Toplumsal Yap ve Değişim, 2007: 6). Bu noktada özellikle toplumsallaşma sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon sürecinde belli davranş tarzlar ve alşkanlklarnn dönüşüme işletmecisi bireylerin için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş uğramas ile bölgenin sosyal yapsnda değişim ve dönüşümler konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve gözlenmektedir. gençlerde etkilenmişlerdir. Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. Ancak 3.2. 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip Ekonomi ve Ticaret Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün Snr üretiminin kapsnn yan özellikle Hopa’da çay, fndk, msr, kivi,olmuştur. sebze, turunçgil sra serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nnhayvanclk, sosyo-ekonomik yaps balkçlk yaplmaktadr. Büyükbaş ve küçükbaş arclk, kümes değişmiştir. Araştrma değişimi sosyolojik olarakamacyla inceleyerek var olann hayvanclğ genellikle bu ailenin ihtiyacn karşlama yaplmaktadr. ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. Bölge şartlar büyükbaş hayvanclğa pek fazla olanak sağlamamaktadr. İlçede ticari anlamda halkn istihdam edilebileceği alanlar; üç tane çay fabrikas, liman, Çerçeve un fabrikas, termik santral ve Sarp snr kapsdr. 1. Hopa Teorik Bu anlamda Sarp snr kaps ilçe halk için önemli bir istihdam alandr. 1.1. Aile Özellikle snr kapsndan geçişin bir lira olmas ile ilgili düzenlemelerin Buçok çalşmada kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye yaplmas sayda aile insann istihdamn sağlamştr. Alna bilgilere göre dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan bugün bu kapda saylar 180’i bulan kişi çalşmaktadr. Aileleriyle birlikte meydanaalnacak gelmiş sosyolojik birimlerdir. de toplumu sosyal dikkate olursa önemli bir gelirAile kaynağdr. Snroluşturan kaps hem iş gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada istihdam anlamnda hem de Gürcistan ve diğer doğu ülkeleriyle yaplan bulunmalarna olaniçin birbirkurumdur. Dolaysyla aile ekonomik toplumun ticaret açsndanyardmc yöre halk hayli önemlidir. Hopa’da temelinde yer alr. hareketliliği sağlayan, pek çok insana iş imkan sağlayan snr kapsdr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 16 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri Hopa’y ayakta tutan doğu ülkeleriyle yaplan ticarettir. İlçe halknn büyük çoğunluğuna göre ticaret, balkçlk, fndk ve çay yetiştiriciliğinden önce gelmektedir. 2012 saymna göre Hopa nüfusu kasaba ve köyleriyle beraber 33.129’tür. Bu saymda Hopa kent merkezi nüfusu ise 18.296’dr. Fakat yetiştirilen ortam aile olarak nitelemiştir. Ksaca aile, zaman ve mekan Hopa’nn giriş tabelasnda 17.400 yazmaktadr. Bu yüzden mülakatlarda boyutlarnda nicel ve nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. görüşülen kişiler “17.000 nüfuslu bir ilçe” ibaresini skça kullanmşlardr. Günümüzde çoğu kez “anne, baba önemli ve çocuklardan oluşan bir İlçede iki tane tr parknnaile, bulunmas yaplan ticarette bir yeri vardr. birim” olarak tanmlanmaktadr. Bu tanm, evrensel anlamda aileyi değil, Bu tr parklarnda şoförler rahatça kalabilmekte, her türlü ihtiyaçlarn ailenin sadece belirli bir biçimi olan “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. kolaylkla sağlayabilmektedir. Yol kenarlarnda, mahalle aralarnda çok fazla Çekirdek“trclk” aile kavram ise modern zamanlara özgüdür. (2011: 59) tr görülmesi sektörünün oldukça büyük bir hacme Canatan’a sahip olduğunun göre bu kavram, ilk kez 1949 ylnda antropolog Robert Murdock bir göstergesi olarak ele alnabilir. Ayrca edinilen bilgilere göre bugün kullanmştr. Murdock, dünya çapnda 250 toplumdan derlediği verilerden Hopa’da 25-30 tane tr şirketi bulunmaktadr. Yine bu bilgilere göre 1500evrensel bir kurum olduğu ulaşmştr. 2000hareketle arasnda ailenin da Hopa’ya kaytl tr vardr. Busonucuna saylar ticaretin ne kadar büyük ve önemli Bu olduğunu çerçevedegöstermektedir. baz aile tanmlamalarna baklacak olursa, Hollanda’nn resmi aile tanmna göre, “birherveya birden “…Snr kapsnn bu bölgede olmas şeyden önce fazla çok çocuğun yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile”daha denir (Canatan, 61). Anthony büyük bir avantaj. Artvin’in yedi tane ilçesi var. Bu2011: yedi ilçe ekonomik evliliği skntlar iki içerisinde. İlçeye nazaran köy konumunda. Ama Giddens, yetişkin birey arasnda sosyal etkileşim olarak Hopa hem Artvin ilini hem diğer140). ilçeleriSayn’a kalkndracak görmektedir (Giddens, 2000: (1990:ekonomik 2) göregüce aile, biyolojik sahip. Bunun avantaj kapsdevamn olmasdr”sağlayan, (Turan, 31). ilişkiler sonucu insan snr türünün toplumsallaşma sürecinin anlamnda kap güzel oldu. Bir tane tr şirketi o güne dek ilk ortaya“…Ticaret çktğ, karşlkl ilişkilerin belirli kurallara bağlandğ, vard bugün 25-30 vardr. Artvin ilini kimse bilmiyor ama toplumda oluşturulmuş özdeksel ve tinsel zenginlikleriHopa’y kuşaktan kuşağa herkes biliyor. Bayramda bir kuyruk vard toplumsal, böyle kuyruk olamaz.vb. yönleri aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, hukuksal Kapdantoplumsal girişlerde herkes kendi kağdn bayramda. Ticaret bulunan bir birimdir. Erkal doldurdu (1985: 92) ise aile’yi genel olarak açsndan çok iyi oldu, güzel oldu. Hopa’da 2 tane tr park var. nüfusu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, Kaymakamlk için iyi oldu. Banyo yapacağ, yemek yiyeceği yer var psikolojik ve hiç biyolojik tatmin fonksiyonlarnn işini halledip beklemeden devam ediyor. Herşeyyerine temiz, getirildiği düzenli tr bir kurum olarak görmektedir. park var. Her açdan güzel oldu. Trn o tarafa gitmesi para geleceği anlamna geliyor. Ufak daha arabalar para götürüyor” (Yücel, Aileye ilişkin biro tarafa çok farkl tanm vardr. Bu38). ve bunun gibi tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar.diğer Yaplan Büyük ticaret hacmiyle Hopa, hem Artvin hem de Artvin’nin bütün göre bu tanmlamalarda ayn zamanda ailenin diğer toplumsal hayattaki ilçelerine farkllk göstermektedir. Artvin’in ilçelerinde işlevlerine yer verilmektedir. Bu değil işlevler, zamananlamda ve mekan demografik yoğunluk hem bu kadar fazla hemailenin de ekonomik güçlüiçerisindeki değildirler. farkl tanmlamalarna bağl olarak değişmektedir. Bu tür bir değişime örnek geleneksel aile tanmlamalarnda, ailenin Bölgede bir vermek dönem gerekirse, bavul ticareti yaygnd. Gürcistan’dan gelen işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki ürünlerin satlmasna “bavul ticareti” denmektedir. Bavul ticaretiyle ucuz ailenin işlevi farkllaşacaktr. Ama genel olarak günümüz aile mal gelmesi yerli üreticiyi daha uygun üretim yapmaya sevk etmiştir. Yeni tanmlamalarn kapsayacak ailenin işlevlerini sralmak gerekirse aşağdaki dükkanlar açlmş özellikle deri üzerine imalat yaplmaya başlanmştr. tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). Çünkü Türkiye’ye gelenler sadece para kazanmyorlard. Kazandklarnn bir • harcyorlard. Biyolojik (üreme) ksmn yine Türkiye’de Onlarnişlevi ihtiyaçlarn karşlamak için yeni alanlar açtlar. • Psikolojik doyum sağlama işlevi “…Bavul ticareti o zamanlarda benim kanaatim çok fazla bir • Ekonomik işlevi darbe vurmad. Son tüketici vatandaşn da çok büyük kâr oldu bu Eğitim gelmesi işlevi Türkiye’deki üreticiyi de işten. Oradan •ucuz maln düşünmeye sevk•etti. Oradan Diniucuza işlevigeliyorsa biz de bunu yapalm. Bir • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 17 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 dönemde bavul ticareti yerini ithalata brakt. Bu daha çok darbe vurdu. Şu aşamada Sarp snr kapsnda ithalat değil de ihracat yaplyor. Şu anda ithalat yok oradan çünkü cazip bir şey yok” (Yavuz, 38). Bavul Giriş ticaretinin yaygn olduğu günlerde ve bugün de Gürcüler sayesinde para kazananlar Trcsndan herkes bir Sosyoloji disiplini çoktur. için aile kurumu,bakkalna toplumsalkadar yapy ortaya şekilde paraaçsndan kazanmaktadr. En küçük bile birbireylerin kazanc vardr. Kap çkarmas önemlidir. Aile,esnafn toplumdaki bir arada serbest geçişe açlnca giriş çkşlar daha çok olmuştur. Günde 100 kişi bile bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda Hopa’ya geçip bir şişe su alsa maddi bir kazançtr gözüyle bakanlar gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ çoğunluktadr. Görüşülenlere göre maddi anlamda götürüleri olsa bile değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini getirilerinin yannda küçük kalr. Götürüsü de kumarhanelere ve eğlence sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve merkezlerine akan paradr. dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. “…Bavul ticaretinin ekonomiye çok sknt yaşattğn Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan düşünmüyorum. İnsanlar paray tanyana kadar tabi skntlar oldu her anlamda koşullar Gürcistan için Sarp snr kaps ama çokzor büyük şeyleryaşayan olmad. Onlarn getirdiği sfr değildi zaten adeta kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha ikinci el getiriyorlard. Ucuz fotoğraf makineleri vard. Bizde 1.000- önce birbirinden zorunda kalan akrabalar buluşmuş cebine hem de 1.500 tlayrlmak olan makineler onlarda 10-20 lirayd. Vatandaşn kâr Doğu Karadeniz komşusuyla tanşmştr. açlmas olumlu ve oldu, halk ekonomiye zarar olmad. ZatenKapnn biz onlar Türkiye’de üretmiyoruz ki niye beraberinde zarar olsun. getirmiştir. Mesela siz Başta bunu aile 1.500kurumu liradan olmak olumsuz pek çok durumu satyorsunuz adam 50 liraya satyor. Bu fiyattan alp satarsam üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan senin bu kapdan kârl olur” (Zeki, 38). olumluiçin ya daha da olumsuz etkilenmiştir. Bugün çok yoğun bir şekilde ticaret yaplmaktadr. Tr KapnnHopa’da etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu parklarnn olmas, gümrük şirketlerinin çokluğu, çok fazla sayda trn sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon Hopa’da bulunmasnn yan sra çok fazla bankann olmas aile bunun en önemli işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, içerisinde eş göstergelerinden biridir. Hopa’da bugün 11 tane banka bulunmaktadr. 2 tane konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve bankann daha açlmas planlanmaktadr. Ne Artvin merkezde ne de gençlerde etkilenmişlerdir. Artvin’in diğer ilçelerinde bu kadar çok banka bulunmamaktadr. Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. olan, kafasn kullanan tane banka Ancak 2011 “…Akll ylnda sadece bir lira veripkazand. nüfus 10 cüzdann gösterip Hopa için veli nimet. Ticaret hareketli. Niye Artvin’de yok da burada Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle var. Ticaret gümrükten dolay çok hareketli” (Bülent, 38). serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps HopaAraştrma halknn bu deyimiyle bin nüfuslu birinceleyerek ilçede bu kadar çok değişmiştir. değişimi“17 sosyolojik olarak var olann bankann bulunmas ne kadar büyük paralarn döndüğünü gösterir”. ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. Bankalarn says her geçen gün artmaktadr. Akbank, Halk Bank, İş Bankas, Türk Ekonomi Bankas, Şekerbank, Yap ve Kredi Bankas, Ziraat 1. birer Teorik Çerçeve Bankas’nn şubeleri, Deniz Bank ve Garanti Bankas’nn ikişer Aile Deniz Bank ve Garanti Bankas’nn ikinci şubeleri şubeleri 1.1. bulunmaktadr. Sarp snr Hopa’nn beldesindedir. İnsanlar Bukapsnn çalşmadabulunduğu aile kurumu önemliKemalpaşa bir yer tutmasndan dolay aileye bu bankalardan kredi çekerek borçlanmaktadrlar. Görüşülenlerden edinilen dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan bilgilere krediAile borcu olan çokoluşturan sayda sosyal insan meydana göre gelmişHopa’da sosyolojikbankaya birimlerdir. de toplumu bulunmaktadr. Ya kredi çekip ev, araba almaktadrlar ya bir yere yatrm gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada yapmaktadrlar da kumar oynamaktadrlar. bulunmalarna ya yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun “…Bugün 2000 tane tr var. Bir aileyi 4 kişi sayarsak 8 bin temelinde yer alr. kişi bu işten rahat ekmek yiyor. tanmnn Yan kollaryla beraber on bin Sosyal bilimciler ailenin yaplabilmesi vekişiden snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 18 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri fazladr bence. Sadece bir nakliyecilikten bahsediyorum. Bu sadece nakliyecilik değil. Birçok ili gezen pazarlamaclar var. Arhavi değil, fndkl değil, Artvin değil Hopa ilçesi birçok 500 binle 1 milyon nüfusa sahip illerden daha fazla scak para hareketi olan, daha fazla ticareti olanortam ve scakaile paraya sahipnitelemiştir. olan bir yer. Hopa’da şimdi zaman 11 tane ve mekan yetiştirilen olarak Ksaca aile, banka var. Birkaç banka daha gelecekmiş. Benim bildiğim 2 tane boyutlarnda nicel ve nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. daha gelecekmiş. Bankalar niye geldi buraya? Bankalar iki şey için geldiler. Günümüzde aile, çoğu kez “anne, baba ve çocuklardan oluşan bir Bu scak para için geldiler. Bir de bankaclk sistemi orada olmadğ birim” olarak tanmlanmaktadr. Bu tanm, evrensel anlamda aileyi değil, için” (Muammer, 49). ailenin sadece belirli bir biçimi olan “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. Snrnaile karş tarafnda alanzamanlara Gürcistan özgüdür. ve sonrasndaki ülkelerle Çekirdek kavram ise yer modern Canatan’a (2011: 59) yaplan ticarette elde edilen kazançlar, bankaclk sisteminin olmamasnda göre bu kavram, ilk kez 1949 ylnda antropolog Robert Murdock dolay şoförler tarafndan getirilmektedir. Hopa’da bankalarnderlediği çok olmasnn kullanmştr. Murdock, dünya çapnda 250 toplumdan verilerden bir nedeni de budur. Hatta Türkiye’de cari açkta kaynağ belirsiz para girişi hareketle ailenin evrensel bir kurum olduğu sonucuna ulaşmştr. olmasnn nedeninin de Türkiye’den ihracat yapanlardan gelen para olduğu Bu çerçevede baz aile tanmlamalarna baklacak olursa, söylenmektedir. Hollanda’nn resmi aile tanmna göre, “bir veya birden fazla çocuğun “…Biz ihracat yapyoruz ama bankaclk sistemi çalşmadğ yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile” denir (Canatan, 2011: 61). Anthony için onlarda gelen şoförler getiriyorlar. Araç şoförleri gelirken de Giddens, evliliği ikiburaya. yetişkin birey arasnda sosyal etkileşim olarak paralarn getiriyorlar Gürcistan’la şimdi şimdi başlad para görmektedir (Giddens, 2000: 140). Sayn’a (1990: 2) göre aile, biyolojik transferi. Bu gelenler de günde 300 tra yakn. 300 tr giriyor, 300 tr ilişkiler türünün sağlayan,katks toplumsallaşma çkyor sonucu yani. Buinsan çok büyük bir devamn rakamdr. Bölgeye Ben 5 bin sürecinin ilkkişi ortaya çktğ, belirli kurallara49). bağlandğ, o güne dek diyorum ama karşlkl o 15 binle ilişkilerin ölçülmez yani” (Muammer, toplumda “…Mesela oluşturulmuş özdeksel tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa şimdi inşaat ve sektöründe yeni yeni bloklar aktaran, psikolojik, ekonomik, toplumsal, yaplyor hukuksalvevb. yönleri yaplyor.biyolojik, Bunlar satma derdi yok. Blok blok apartmanlar bulunan toplumsal bir Ben birimdir. Erkal (1985: 92) Daha ise aile’yi genel olarak bunlar hemen satlyor. satamyorum diyen yok. bitmeden evler satlyor. İnsanlar nasl alabilirim düşünüyorlar. El altnda, ekonomik, nüfusu yenileme, milli kültürü taşma,diye çocuklar sosyalleştirme, yastk altnda para var.tatmin Nakliyecilik sektöründen kaynaklanyor. psikolojik ve biyolojik fonksiyonlarnn yerine getirildiği bir kurum Gürcistan kaps açlmadan önce İran sayesinde kamyonculuk vard. olarak görmektedir. Kapyla birlikte trclk başlad. İnsanlar yeni banka geldiği zaman dahagidip bir çok farkl tanm vardr. ve bunun gibi bendekiAileye krediyiilişkin kapatyor senden kredi çekiyor. Bu Bu bölgede tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan insanlar çok fazla kredi kullanyorlar. Artvin’de, Borçka’da, bütün bu bu tanmlamalarda ayn ailenin toplumsal Arhavi’de kadar banka yoktur. Parazamanda geliyor buradan sisteme giriyor hayattaki işlevlerine verilmektedir. Bu işlevler,sektöründeki ailenin zaman Türkiye’ninyer her yerine dağlyor. Nakliyecilik insanlar ve mekan Hopa’nn enfarkl zenginleridir” (Muammer,bağl 49). olarak değişmektedir. Bu tür bir içerisindeki tanmlamalarna değişime örnek vermek gerekirse, geleneksel aile yer tanmlamalarnda, ailenin Hopa’da pazar kurulduğunda Gürcüler de alyorlar. Kendi işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki ülkelerinden yiyecek ve giyecek getirerek pazarlarda satyorlar. Özellikle ailenin mesken işlevi olarak farkllaşacaktr. genel olarak aldm” günümüz Gürcüler’in tuttuğu yerlerAma var. “Rus pazarndan diyen aile tanmlamalarn kapsayacak ailenin aşağdaki insanlarla çok karşlaşlmaktadr. Çünküişlevlerini Gürcüler sralmak organik gerekirse meyve, sebze tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011:olduğu 85). için meyve, sebzeyi onlardan getirmektedirler ve ucuzdur. Doğal almay tercih eden çok vardr. Gürcüler pazarda satşlarn yaptktan • insanBiyolojik (üreme) işlevi sonra dönerken ihtiyaçlarn karşlayp öyle gitmektedirler. Yani • Psikolojik doyum sağlama işlevi kazandklar parann bir ksmn yine Hopa’ya brakmaktadrlar. • Ekonomik işlevi “…Önceden Gürcü’nün yaptğ iş belliydi. Şimdi sadece Eğitim işlevi getiriyor satyor giderken de ticaret yapyor. •Meyvesini sebzesini • Dini işlevi • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 19 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Bim’den alacaklarn alyor gidiyor. Bizde yok kimse satmyor. Onlarda mandalina, üzüm had safhada” (Yücel, 38). Geçişler rahat olduğu için Batum’da çalşan Türkler de vardr. Özellikle bir liralk geçişten sonra eğlence sektörünün Batum’a kaymas Giriş üzerine Hopa’daki pek çok otel ya kapanmş ya da eleman çkarmak zorunda kalmştr. Bunun alan Sosyoloji üzerine disiplini insanlar için aileBatum’da kurumu, kendilerine toplumsal istihdam yapy ortaya bulmuşlardr. Ayn zamanda buradan giden Türklerin ihtiyaçlarn çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada karşlamak içinsağlayan de Batum’da restoranlar, barlar, kasaplarbaşnda falan bulunmalarn birincil Türk etkiye sahip sosyal gruplarn açmşlardr. daha ucuz olmasndan dolay Batum’a gelmektedir. Batum’da Toplumu etin oluşturan ailenin, günün koşullarna göregeçenlere yaşadğ sipariş verip Türk kasabndan et aldrmakyeni oldukça yaygndr. değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun durumlara göre şekillenmesini sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan ve Hopa’da Gürcüler çayda, bahçede, temizlikte, hasta değişim bakmnda dönüşümün sosyal ile ilişkisi ele alnmaktadr. ksacas heraile türlü işte kurumu çalşmaktadrlar. Emek harcayarak para kazanmak isteyeneSovyet Hopa’daSosyalist iş vardr.Cumhuriyetler Bu durumun daBirliği’nin ekonomik dağlmasnn anlamdaki etkileri, işçi ardndan çalştrmak isteyen için olumlu, iş arayan Hopal için olumsuzdur. her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta Görüşülenlere göre Hopal her işte çalşmakaçlmasyla istemez, iş hem beğenmez, kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn daha aldğ önce ücreti beğenmez. Hopazorunda halk bazkalan işleri akrabalar kendine yakştrmamaktadr. birbirinden ayrlmak buluşmuş hem deÖrneğin Doğu yazlar çay,halk fndkkomşusuyla toplanr. Çaylarn yarc denilenaçlmas işçilere olumlu toplatanlar Karadeniz tanşmştr. Kapnn ve vardr. yarclar Hemşinliler ya Başta da aile doğudan olumsuz Bu pek çok durumuLazlar, beraberinde getirmiştir. kurumugelenler olmak olabilmektedir. Yarclar genellikle tüm yl ailenin bağyla, bahçesiyle üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibibütün pek çok alan bu kapdan ilgilenirler. Bunun dşnda bir de baz kişiler sadece günlük yevmiyeyle çay, olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. fndk toplatmak için işçi tutarlar. Günlük yevmiyeyle Gürcü işçi çalştrmak Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu daha tercihveedilendir. Türklerden dahafaktörüdür. az ücret isteyerek daha sosyalçok statüler roller, buÇünkü değişikliğin en büyük Bir pansiyon güzel iş yapmaktadrlar. işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş “…Gürcü dururken Türk’ü olmayabilmektedir. çayda çalştramazsn. Ayrca Gürcü deçocuk iş konumunda olan kadnlar için böyle ve seçmeye başlad. Artk iş beğenmiyor. Karn doyunca iş gençlerde etkilenmişlerdir. beğenmemeye başlad. Karnn da biz doyurduk. Karadeniz’de aç Snrdiye kapsndan geçişler pasaportla yaplyordu. kalma bir şey söz konusu2011 olmaz.ylna Gürcükadar gelip topluyor 60 liraya. AncakSen 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip topla 70-80 e. Ama bizim yerli ücretli çay toplamaya gitmez Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle kendimize yakştrmayz. Özellikle Lazlar hademe, odac olarak serbestçalşmaz. geçişe Çöpçü açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik olmaz kesinlikle. Çöp arabasn kullanmak bile yaps istemez. Bu bölgenin hemşirelik bile yapmazd” (Yücel, 38).var olann değişmiştir. Araştrma bu insan değişimi sosyolojik olarak inceleyerek ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda olacaktr. Hopa’ya havayolu ile gitmeketkili isteyenler Batum’da 2007 ylnda açlan havaalann iki yldr çok rahat bir şekilde kullanabilmektedirler. Hopa’daki terminalinden 1. havaalan Teorik Çerçeve servisle Batum’a giden yolcular iç hatlar seferi yapar gibi rahatça dş hatlardan uçarak istedikleri yere gitmektedirler. Kapnn1.1. serbest Aile geçişe açlmas hem masraf azaltmş hem de ulaşm Bu çalşmada aile kurumu bir yer aileye kolaylaştrmştr. Bu yüzden son ikiönemli yldr çok aktiftutmasndan bir şekilde dolay bu havaalan dair ksa teorik Hopa’da bilgilere binilen yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan kullanlmaktadr. havaalan servisi ile gümrükten doğrudan meydanaBatum gelmişhavaalan sosyolojik Aile de toplumu oluşturan sosyal geçilip, dşbirimlerdir. hatlar kapsnda inilmektedir. Serbest geçişle gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada birlikte bir saate Hopa’ya varmak artk insanlara daha cazip gelmektedir. bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun Ayrca Batum havaalanna uçuş seferleri genellikle Trabzon'dan daha uygun temelinde yer alr. olmaktadr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 20 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri “…Biz Türkiye’de havaalan olan tek ilçeyiz. Böyle havaalan dünyada çok var m bilmiyorum. Biz terminal hizmetlerini Hopa’da görüyoruz, alyoruz servise binerek direk Batum havaalann kullanmak suretiyle iç hatlar kullanr gibi dş hatlardan uçuyoruz. Bu çok güzel bir şey oldu. şimdinitelemiştir. böyle bir kolaylk varken yetiştirilen ortam aile Ben olarak Ksaca aile,Trabzon’ zaman ve mekan a giderek niye eziyet çekeyim” (Çetin, 54). boyutlarnda nicel ve nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. “…Bugün mesela bölgesel dünyada bir örneği oluşan bir Günümüzde aile, çoğu kezolarak “anne, baba sadece ve çocuklardan olan bir havaalan var. İsveç ya da İsviçre de var böyle bir şey.aileyi değil, birim” olarak tanmlanmaktadr. Bu tanm, evrensel anlamda Kimlikle havaalanndan uçuyoruz. Buradan terminale giriyorsun ailenin sadece belirli bir biçimi olan “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. otobüsle beraber o tarafa geçiyorsun. Üst aramasndan, bilet Çekirdek aile kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan’a (2011: 59) sorgulamasndan sonra havaalanna geçip uçağa biniyorsun ayn göre bu kavram,iniyorsun” ilk kez(Muammer, 1949 ylnda şekilde İstanbul’a 49). antropolog Robert Murdock kullanmştr. Murdock, dünya çapnda 250 toplumdan derlediği verilerden Batum’u görmek için Hopa’ya gelenler de Hopa ekonomisi için hareketle ailenin evrensel bir kurum olduğu sonucuna ulaşmştr. önemli bir kaynak olmaya başlamştr. Gelen turlar Batum’da kalmaktansa Bu çerçevede baz aile tanmlamalarna olursa, Hopa’da kalmay tercih etmektedirler. Bu durum oteller baştabaklacak olmak üzere aile tanmna “birturist veyasaysnn birden fazla çocuğun esnafHollanda’nn da memnunresmi etmektedir. Hopa’yagöre, gelen artmasn yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile” denir (Canatan, 2011: 61). Anthony sadece Batum’a bağlamak yanlştr. Son yllarda Hopa’nn çeşitli şekillerde Giddens, evliliği iki yetişkin arasnda sosyal etkileşim olarak adnn duyulmas insanlarda merak birey uyandrmaktadr. Her iki etken de görmektedir (Giddens, 2000: 140). Sayn’a (1990: 2) göre aile, biyolojik Hopa’da turizm açsndan önemlidir. Batum sayesinde Hopa’nn da reklam ilişkiler sonucu insan türünün devamn sağlayan, toplumsallaşma sürecinin yaplmaktadr. İyi anlamda reklam yapldğn düşünenler de vardr, olumsuz ilk ortaya çktğ, karşlkl ilişkilerin belirli kurallara bağlandğ, o güne dek olduğunu da. toplumda oluşturulmuş özdeksel ve tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa “…Otelin olmas hoş bir şey, hizmettir. Hopa’ya turlar hiç aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, gelmezdi. Tur almayan bir ilçeydi. Hopa içintoplumsal, geliyorlar, hukuksal Batum içinvb. yönleri bulunan toplumsal bir birimdir. Erkal (1985: 92) ise aile’yi ki. genel olarak geliyorlar. Hopa’nn reklamn yapmazsan kimse gelmez nüfusu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, Denizimiz var etkinliğimiz yok, dağ sporumuz var etkinliğimiz yok, ekonomik, psikolojik tatmin yerine getirildiği raftingimizvevarbiyolojik etkinliğimiz yok.fonksiyonlarnn Böyle şeylere yatrm yapmak lazm. bir kurum olarak görmektedir. Yatrm yaptğn zaman otelin de olmak zorunda. Sanatçy çağrdğn zaman Aileye kalacağ yer daha lazm.birŞuçokanfarkl da çok bir Bu şekilde ilişkin tanmrahat vardr. ve bunun gibi kalabilecekleri 3-4 otel var” (Zeki, 38). tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan Gürcistan’dan getirilen ayn ürünlere de vergi kolaylk bütün bu tanmlamalarda zamanda aileninödemede toplumsal hayattaki sağlanmaktadr. Gürcistan karasularnda avlanan hamsiden sadece işlevlerine yer verilmektedir. Bu işlevler, ailenin zaman %8’lik ve mekan vergiiçerisindeki alnmaktadr. Batum’dan elektronikbağl eşyaolarak almakdeğişmektedir. isteseniz Türkiye’de farkl tanmlamalarna Bu tür bir satlan fiyattan daha ucuzdur ve gümrükten geçerken verginizin bir ksmn değişime örnek vermek gerekirse, geleneksel aile tanmlamalarnda, ailenin geri ödemektedirler. işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki de sadece bu bölgeye has bir olarak şey daha günümüz var. ailenin “…Türkiye işlevi farkllaşacaktr. Ama genel aile Havaalan var, gümrük çkş kaps var bir de bir bedel ödemeden tanmlamalarn kapsayacak ailenin işlevlerini sralmak gerekirse aşağdaki getirilen hamsi var. Sadece Kdv85). si ödeniyor. Gümrük beyan, tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: faturalar falan yoktur. Denizde avlandklar için faturas yok. Buradan • Gürcistan Biyolojik işlevi balkç teknesiyle kara(üreme) sularnda balğ avlyor, orada gümrüğe gidiyor• şu kadar kasadr diye ve sağlama sadece belli bir vergisini Psikolojik doyum işlevi ödüyor. Balğn sadece Kdv si yüzde 8 dir, vergisi falan hiçbir şey yok • Ekonomik işlevi içinde. Bu çok önemli bir anektottur. Ülkelerin anlaşmas sonucu • sularnda Eğitimavlanp işlevi Türkiye’de satyorlar. Ülkeler böyledir. Onlarn arasnda böyle şeyler olmaz aslnda. • Dini işlevi Sanki Türkiye’ ye ile Gürcistan • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 21 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 daha ileriye götüreyim, Türkiye’nin sanki bir iliymiş gibi. Gürcistan’n toplam nüfusu zaten 5.5 milyon. Türkiye’nin çok büyük avantajlar var burada. Bölge insanna katk olsun diye hiçbir vergilendirme olmadan sadece yüzde 8 Kdv alyorlar. Karadeniz bölgesinde balkçlğa, turizme, nakliyeciliğe çok katks var” Giriş (Muammer, 49). Sosyoloji disiplini için aile kurumu, toplumsal yapy ortaya Kumarhane sektörü Karadeniz bölgesinde son yllarda hem çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada ekonomik hem sosyal sonuçlar olan bir etkendir. Batum’da bugün bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda profesyonel kumarn oynandğ üç kumarhane vardr. Bu kumarhanelerin gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ says geçişlerin bir lira olmasyla birlikte artmştr. Kumarhanelerde yemek, değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini içmek ücretsiz ve serbesttir. Hatta sigara ve çakmağ da onlar vermektedir. sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve Ama boş gezmeye izin yoktur. Küçük de olsa bir oyun oynamak gerekir. Bu dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. ortam insanlara cazip gelmektedir. Kendini fazla kaptranlar hem ekonomik Sovyetsorunlar Sosyalistyaşamaktadrlar. Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan hem sosyal Özellikle kumar oynamak için her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta bankalardan kredi çekmek oldukça yaygnlaşmş durumdadr. kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce “…Şu anda bir liralk geçişlerin olmas ahlaki anlamda birbirinden ayrlmak kalande akrabalar buluşmuş hem de Doğu dejenere edecek zorunda tabiki şimdi ediyor. Ama kumarn olmas Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve Türkiye’ye gerçekten darbe vurdu. Kulağmza geliyor yani. olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak Trabzon’da çok iyi durumda olan bir tüccar, bölgeyede iyi bir üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi çok alan bu kapdan ekonomik katma değer sağlayan bir tüccar iflaspek noktasna gelmiş. şirketin etkilenmiştir. batmas değil Trabzon için Türkiye için çok büyük olumluBöyle ya dabir olumsuz birKapnn kayp. bir gecede, üç gecede, beş gecede kumarda kaybediyor. etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu Ylbaşnda kumar oynamş 300 bin dolar kaybetmiş” (Yavuz, 38). sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon hemenetkilerden hemen herbahsedilebilirken, sokak başnda bir aile kumarhane, işletmecisi için“…Orada çok olumlu içerisinde eş oyunhane görebiliyorsunuz. Gürcistan’a giden vatandaşlarmz konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrcabaşta çocuk ve bir merakla bu kumarhanelere akn ettiler. Zaten Gürcistan gençlerde etkilenmişlerdir. ekonomisini yüzde 80 ayakta tutan Türkiye’dir. Başta özentiyle, Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadarkipasaportla yaplyordu. merakla, hevesle giden insanlarmz ne yazk sonradan kumar Ancakbağmls 2011 ylnda sadeceEllerinde bir lirane verip nüfus başladlar. cüzdann Bir gösterip haline geldiler. varsa satmaya akşam geçiş kazandlar diğermümkün akşam ellerinde varsakapsnn kaybetmeye Gürcistan’a yapmak olmuştur.neSnr özellikle orada kumara paralarn yatrdlar” (Turan, 31). serbestbaşladlar. geçişe Gidip açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps “…Kumar,bu değişimi eğlence falan sadece Hopa’y, Arhavi’yi değişmiştir. Araştrma sosyolojik olarak inceleyerek var olann bölgesi etkilendi. Rize’de kumar yüzünden ortaya etkilemedi. çkarlmasKaradeniz veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. batmş çok” (Aysun, 40). 1. Teorik Çerçeve 3.3. Eğitim 1.1. Aile Snr kapsnn gençler ve çocuklar üzerindeki etkilerinden önceki Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye bölümde ksaca bahsedilmişti. Ayrca, kapnn serbest geçişlere açlmasyla dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan birlikte çocuklarn ve gençlerin eğitimini etkileyen bir durum söz konusudur. meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal Hopa’da nakliyecilik, trclk, şoförlük meslekleri çok yaygndr. Çocuklar gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada babalarndan, ağabeylerinden, akrabalarndan görerek şoförlüğü rol model bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun almaktadrlar. Büyük çoğunluk için asl amaç para getiren şoförlük temelinde yer alr. mesleğini yapmak değildir. Hedefte şoförlükten başlayarak yavaş yavaş Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 22 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri büyümek ve daha fazla kazanmak vardr. Bunun için okulunu brakp babasnn, ağabeyinin, daysnn, amcasnn vb. yannda muavinlik yaparak işe başlamaktadrlar. Sonrasnda bu işten iyi gelir elde edileceği düşüncesinden dolay çocuklarn ve gençlerin çok fazla gelecek kaygs yetiştirilen ortam aile olarak nitelemiştir. Ksaca aile, zaman ve mekan taşmadğ görülmüştür. boyutlarnda nicel ve nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. “…İşin olumsuz tarafndan baktğmz zaman snr kapsna Günümüzde çoğu kezşöyle “anne, baba vevar: çocuklardan yakn olan ilçeler içinaile, söylüyorum bir düşünce Hiçbir şey oluşan bir birim” olarakdatanmlanmaktadr. Bu bu tanm, anlamda olamazsam okumasam da burada kap evrensel olduğu sürece ben işaileyi değil, ailenin sadece belirlidabir olan “çekirdek tanmlamaktadr. yaparm. Okumasam bir biçimi şekilde bu kapdan ekmek aileyi” kazanrm. Ya Çekirdek aile ya kavram ise modern zamanlara özgüdür. trc olurum komisyonculuk yaparm ya sekreter olarakCanatan’a çalşrm, (2011: 59) muhasebecilik yaparm var. ylnda Kap olmasayd kötü Robert olurdu. Murdock göre bu kavram, ilk düşüncesi kez 1949 antropolog Ama kap olmasayd olumlu taraf da okuma yüksek olabilirdi. kullanmştr. Murdock, dünya çapnda 250düzeyi toplumdan derlediği verilerden Gelecek ailenin kaygs evrensel çok da taşmyorlar. İyi okul sonucuna kazanan öğrenci says hareketle bir kurum olduğu ulaşmştr. çok az. Bu az çok ailenin gelir düzeyinin rahatlğndan da Bu çerçevede olursa, kaynaklanyor. Özellikle baz snr aile ticaretitanmlamalarna yapan insanlarnbaklacak maddi Hollanda’nn “bir veya birden fazla çocuğun durumlar iyi resmi olduğuaile için tanmna çocuk bengöre, okumasam da olur, babamn yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile” denir (Canatan, 2011: 61). Anthony trlar var orada çalşrm bir şey yapamazsam önce şoförlükle Giddens, evliliği iki yetişkin birey etkileşim olarak başlarm tr alrm borcumu bitirince kendi arasnda trm olur sosyal en basit örneği. Aileler de çocuklarn skmyorlar ders çalşsn diye.2)Hatta görmektedir (Giddens,çok 2000: 140). Sayn’a (1990: göreanne aile, biyolojik babalarda diyor insan ki okumazsa ne devamn olacak en fazla benimtoplumsallaşma şirkette çalşr. sürecinin ilişkiler sonucu türünün sağlayan, bir gelecek olduğu okumay fazlada o güne dek ilkÇocuğuna ortaya çktğ, karşlklsağlamş ilişkilerin belirli için kurallara bağlandğ, önemsemiyorlar” (Engin, 37). toplumda oluşturulmuş özdeksel ve tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa Çocuklarn gelecek kayglar taşmamalar ailelerinin ekonomik aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri durumunun olmasndan kaynaklanmaktadr. sektöründe bulunaniyitoplumsal bir da birimdir. Erkal (1985: Nakliyecilik 92) ise aile’yi genel olarak olan nüfusu ailelerinyenileme, maddi durumu genellikle iyidir.çocuklar Bu durumu çocuklar güvence milli kültürü taşma, sosyalleştirme, ekonomik, olarak görmektedirler. psikolojik ve biyolojik tatmin fonksiyonlarnn yerine getirildiği bir kurum olarak görmektedir. “…Hopa’da 2000’e yakn tr var. Hopa’da 2000 tane tr zenginlik demek. Öğrenciler tr şoförüBu olarak Aileye ilişkin daha okullara bir çokdevam farkl etmeyip tanm vardr. ve bunun gibi çalşmak istediler. Tr şoförü olan abisini, babasn görüp şoför olmak tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan istiyorlar. Çocuklar eğitimlerini kestiler amcasnn, babasnn yannda bütün bu tanmlamalarda ayn zamanda ailenin toplumsal hayattaki muavin veya şoför olarak çalşyorlar. Burada trclk sektörü yüzde 95 işlevlerine yerelinde, verilmektedir. Bu işlevler, ailenin ne zaman Hemşinlilerin onlar yapyorlar. -Tr şoförlüğünün kadar ve mekan içerisindeki farkl tanmlamalarna bağl olarak değişmektedir. garantisi olabilir ki- Ama bu bölgede yaplabilecek şey o. Bu bölgenin Bu tür bir değişime örnekNasl vermek gerekirse, geleneksel aileburada tanmlamalarnda, ailenin şartlar böyle. Doğu’da kaçakçlk falan varsa da trclk işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki yaplyor. Eğitimlerini tamamlamadan herkese bir tr verdiler” ailenin işlevi (Muammer, 49). farkllaşacaktr. Ama genel olarak günümüz aile tanmlamalarn kapsayacak ailenin işlevlerini sralmak gerekirse aşağdaki Eğlence sektörü de çocuklar oldukça fazla etkilemektedir. Çocuklar kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). çoğutasnif durumla erken yaşta tanşmaktadrlar. Hopa’da okullarn yannda oteller bulunmaktadr. hareketlilik • Bu otellerdeki Biyolojik (üreme) işlevi çocuklarn dikkatinden kaçmamaktadr. Bu • durum,Psikolojik bölgede doyum yaşayan gençlerin sağlama işlevi ve çocuklarn sosyalleşmelerini doğrudan etkileyen bir durumdur. Dolaysyla erken yaşta • Ekonomik işlevi Cinsellikle tanşmann yaş tanştklar şeyler onlara normal gelmektedir. • kokain Eğitim düştüğü gibi eroin, esrar, gibiişlevi uyuşturucu maddelerle tanşma yaş da düşmüştür. • Dini işlevi • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 23 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 “…Emniyetten arkadaşlarmz var zaman zaman konuşuyoruz. Ortaokula kadar esrar, eroin kullanmnn indiğini, okul bahçelerinde bunlarn kullanldğn ben duyarken siz bunu bilmekle yükümlü değil misiniz, neden tedbir almyorsunuz suallerinin cevab genelde büyük balğ yakalayabilmek. İsyan ettiğim zamanlar Giriş olmuştur lanet olsun sizin büyük balğnza. Benim çocuğum arada Sosyoloji kurumu, toplumsal yapy zayi olduktan disiplini sonra sen için büyükaile balğ kovalyorsun. Bir sürü çoluk ortaya çkarmas toplumdaki bir arada çocukaçsndan burada zayiönemlidir. olacaksa senAile, o zaman büyük balğbireylerin yakalayacaksn. Benim çocuğumu etmeden onu yakalayabilirsen meziyettir. bulunmalarn sağlayano zayi birincil etkiye sahip sosyal bu gruplarn başnda Bu akla Toplumu hizmet edenlerle bu iş ailenin, yürümez.günün Ailelerde eğitim yok.göre Çocuk gelmektedir. oluşturan koşullarna yaşadğ bir şekilde büyüyor. Çocuk sahibi olmalarnn gerekliliğinin değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara görekarşlğn şekillenmesini bilen yok ki. bir alşkanlk gibi” (Gökçen, 40). sağlamaktadr. BuBunoktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve Çocuklar gece hayatyla erken yaşta dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi eletanşmaktadrlar. alnmaktadr. Bir de kapdan geçişler Sovyet bir lira olunca gidip gelmek daha kolay olmuştur. Cebinde beş liras Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan olan karşya geçmektedir. oras doğal her anlamda zor koşullar Gençlere yaşayan de Gürcistan içinolarak Sarp cazip snr gelmektedir. kaps adeta Eğlence mekanlarnda yaşananlar da onlara normal gelmektedir. kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha Çünkü önce çevrelerini şekilde gözlemlemektedirler. birbirinden buayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu “…Kap açldğndatanşmştr. genç zümrelerde bu anormallik çok olumlu fazla Karadeniz halk komşusuyla Kapnn açlmas ve değildi. 40 durumu ve 40’n üstündeki getirmiştir. insanlarda Başta sapknlklar vard. olmak olumsuz pek çok beraberinde aile kurumu Mahallemizde amca vard birsağlk sevdaya eşini üzere aile ile ilişkili bir ekonomi, eğitim, ve kapld gibi pekveçok alanboşad. bu kapdan Şimdi rahmetli oldu. Benim bizzat yaşadğm bir olay var. Şu kapnn olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. ağznda 15-16 yaşlarnda bir çocuk arkadaşna bu tarz bir eğlenceye Kapnnçok etkileri göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu gittiğiniz kötükişilere bir üslupla anlatyor, herkesin anlayabileceği sosyal şekilde statüleraçk ve roller, bu değişikliğin büyük faktörüdür.bağrdm Bir pansiyon ama çirkin bir üsluptu.enBen dayanamadm çağrdm diklendi etkilerden bana az daha papaz olduk. Sonra işletmecisi içinçocuk çok olumlu bahsedilebilirken, aile durdum içerisinde eş düşündüm bu duruma düştümolmayabilmektedir. çocuğun amcas, days, babas konumunda olanniye kadnlar için böyle Ayrca çocuk ve şusuetkilenmişlerdir. busu bu anormalliklere eğilim göstermiş insanlar. Çocuk şöyle gençlerde düşünmüştür benim babam, amcam bu işleri yapyor kötüyse onlar Snr kapsndan 2011 ylna pasaportla yaplyordu. niye yapyor, onlar birgeçişler şey demezken sen niyekadar akl hocalğ yapyorsun Ancakbana 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip diye diklenmiştir. Her koyun kendi bacağndan aslr sözü doğru Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle değildir. Mahalle kokar. Bir çocuk babasnn trna nasl güvenebilir, serbestböyle geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik bir saçmalk olabilir mi. Tr neymiş ya elalem 10 tane tr beş yaps dakikada hallediyor” değişmiştir. Araştrma bu(Gökçen, değişimi40). sosyolojik olarak inceleyerek var olann ortaya çkarlmas veyazor anlaşlmasnda etkili Tr şoförlüğü bir meslektir ve olacaktr. şoförler genellikle uzun süre evlerine uğrayamazlar. Dolaysyla çocuklar baba otoritesinden uzak büyüyebilmektedirler. 1. Teorik Bundan Çerçeve dolay gelişimlerinde baba otoritesi eksik olan çocuklar da kontrol etmek zor olmaktadr. Babalarn ve diğer 1.1. Aile yaknlarn örnek alp trc olmak isteyen çocuklar da eğitimlerini yarda Bu çalşmada aile kurumubölgenin önemli bir yer tutmasndan dolay aileye brakmaktadrlar. Dolaysyla çocuklarnda, gençlerinde tr dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan şoförlüğü popüler bir meslektir. meydana gelmiş sosyolojik de toplumu oluşturan “…Gençlik için,birimlerdir. çocuklar içinAile skntl durumlar var. Babas sosyal gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada trc olan çocuklar sorumsuz oluyor genelde. Bu aile algsnn bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun değişmesinden kaynaklanyor. Baba evde yok. Çocuklar disipline temelinde yer kontrol alr. altnda tutacak figür uzakta” (Özge, 28). edecek, Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 24 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri “…Baba 15-20 günde bir evine geliyor. Baba otoritesi yok. Burada trclk sektörü var. Bu da eğitimi olumsuz etkiliyor. Tr ayda 3-5 bin dolar para kazandryor. Çocuk “okuyacağm da ne olacağm” diyor. Meslek anketi yaptk biz burada. Çocuğa ne olmak istiyorsun diye soruyorsun diyor.Ksaca Güzel aile, geliyor ona. ve mekan yetiştirilen ortam‘’tr aileşoförü olarakolacağm’’ nitelemiştir. zaman Pembe hayalleri var çocuğun. Cazip geliyor ülke ülke gezmek, dolar boyutlarnda nicel ve nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. hesabndan para kazanmak. Gençlik için olumsuz etkileri var tabi. 18 Günümüzde aile, çoğu kez “anne, baba ve çocuklardan oluşan bir yaşn dolduran karşya geçiyor. Eğlence mekanlarna gidiyor. Çünkü birim” olarak Serbest tanmlanmaktadr. tanm, Büyükleri evrensel olumsuz anlamdarolaileyi değil, oras serbest. yerde hareketBu ediyorlar. ailenin sadece belirli bir biçimi olan “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. model oluyor çocuklara. Ahlaki erozyona neden oluyor bu. Çocuklar Çekirdek aile kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan’a Allah korusun hastalk falan kapabilirler. Alkolle tanşma yaş düştü, (2011: 59) göre bu kavram, ilk kez 1949 uyuşturucu da ayn şekilde” (Yaşar, 52).ylnda antropolog Robert Murdock kullanmştr. Murdock, dünya çapndaetkileri 250 toplumdan derlediği verilerden Kapnn eğitim sosyal kurumuna önemsenecek boyuttadr. hareketle ailenin evrensel bir kurum olduğu sonucuna ulaşmştr. Çünkü toplumsal koşullarda meydana gelebilecek değişimler kişinin çerçevede baz aile biçimlendirebilmektedir tanmlamalarna baklacak olursa, düşünsel ve Bu davranşsal yönünü yeniden (Karakaş, resmi aile tanmnaetkilemesiyle göre, “bir veya birden fazla çocuğun 2003:Hollanda’nn 47). Bu değişimin davranşlar bireyin eğilimlerini de yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile” denir (Canatan, 2011: 61). Anthony belirleyecektir. Giddens, evliliği iki yetişkin birey arasnda sosyal etkileşim olarak görmektedir (Giddens, 2000: 140). Sayn’a (1990: 2) göre aile, biyolojik 3.4. Sağlk ve Turizm ilişkiler sonucu insan türünün devamn sağlayan, toplumsallaşma sürecinin sağlk konusunda Sarpkurallara snr bağlandğ, kapsnn oetkisi ilk Hopa’da ortaya çktğ, karşlkl ilişkilerindabelirli güne dek görülmektedir. Kapnn ikinci ve özellikle üçüncü aşamadaki serbest toplumda oluşturulmuş özdeksel ve tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa geçişlere açlmasyla birlikte Karadeniz bulaşc hastalklarla aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik,halk toplumsal, hukuksal vb. yönleri tanşmştr. Sağlk konusunda gözle görülür etkiler yaşanmştr. bulunan toplumsal bir birimdir. Erkal (1985: 92) ise aile’yi Kendine genel olarak hastalk bulaştğndan haberi olmayanlar bu hastalklar eşlerine de nüfusu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, bulaştrmşlardr. Sağlk çalşan Mevlüt’ün söyledikleri bu konuda çarpc psikolojik ve biyolojik tatmin fonksiyonlarnn yerine getirildiği bir kurum sonuçlar ortaya koymaktadr. olarak görmektedir. “…Bizilişkin Hopa’daki sağlktanm hizmeti vermek içinbunun gibi Aileye daha insanlara bir çok farkl vardr. Bu ve bulunuyoruz ama bu arada da bulaşc hastalk var m yok mu diye tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan baklarak bir ksm var olanlar snr dş edildi. Hastalk bütün bu tanmlamalarda ayn zamanda ailenin toplumsal hayattaki taşdklarndan dolay, diğer insanlarn güvenliğini riske ettikleri için. işlevlerine yergördüğümüz verilmektedir. işlevler, ailenin Hepatit zamanB, ve mekan En çok bizim hadise Bu bulaşc hastalklardan içerisindeki farkl tanmlamalarna bağl olarak değişmektedir. Hepatit C ve Frengi. Çok nadir olarak bir iki tane vakada Aids testi Bu tür bir değişime örnek vermek gerekirse, tanmlamalarnda, ailenin pozitif çkt. Ama kesin tan içingeleneksel tabi ilerikiaile merkezlere gitmesi işlevleri ile modern zamanlara dairhastane. olan çekirdek tanmlamalarndaki lazm. Buras 50 yatakl ufak bir Ama bizaile acile gelen vakalardaişlevi şunlarfarkllaşacaktr. görüyoruz. İç bölgelerden Erzurum, Kars, günümüz Van, ailenin Ama genel olarak aile Ardahan o taraftan insanlar birçok küçükbaş ve büyükbaş hayvanlarn tanmlamalarn kapsayacak ailenin işlevlerini sralmak gerekirse aşağdaki satarak içki alemlerinde çoluk çocuğunun rzkn o alemde yiyerek tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). sonra da kavga ederek, bazen de adli olaylara karşarak hastaneye • da şahit Biyolojik (üreme) geliyorlar. Bunlara oluyoruz” (Mevlütişlevi 38). • Psikolojik işlevi Karşlaşlan bulaşc hastalklar doyum Hepatitsağlama B, Hepatit C, Frengi ve nadir de olsa Aids’tir. Bu •hastalklarn en önemli Ekonomik işlevi ortak özellikleri kan ve cinsel yolla bulaşyor olmasdr. BuEğitim durumişlevi bölge halknn sağlnn tehdit eden bir • • Dini işlevi • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 25 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 faktördür. Ayrca hastane ve acile gelenlerin bir diğer ortak özelliği yaygn olarak karşlaşlan adli vakalardr. “İstatistiksel olarak Türkiye de yüzde 10 gibi Hepatit B vardr bu coğrafyada Türkiye’den daha çok oranda yüzde 13 -14 orannda Hepatit Giriş B görülmüştür. Enfeksiyon hastalklar uzman bir arkadaşmla istatistik yapmştk. Burada yüzde daha çok Hepatit B Sosyoloji disiplini için aile toplumsalkanyapy olduğu ve bunun da özellikle cinselkurumu, yolla bulaştğn, ve kan ortaya çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada ürünleri kullananlar da, ortak yaşam kullananlar da görülmektedir. bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda Bunlar da ne yapyorlar. Eğer bunlar Rus kadnlarla birlikte gelmektedir. Toplumu göreEğer yaşadğ olmuşlarsa zührevi oluşturan hastalklar ailenin, gidiyorlargünün eşlerinekoşullarna bulaştryorlar. değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun çocuklar olursa ona geçiyor (Mevlüt,yeni 38). durumlara göre şekillenmesini sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da ve Hastalklardan etkilenenler sadece orta yaşyaşanan ve üstüdeğişim değildir. dönüşümün aile ilişkisi eletanştğ alnmaktadr. Çocuklardan dasosyal erkenkurumu yaşta ile cinsellikle için hastalk kapanlar olmuştur. SağlkSosyalist sorunu yaşayanlarn oldukça geniş birdağlmasnn yaş aralğnda olmas Sovyet Cumhuriyetler Birliği’nin ardndan dikkate değerdir. her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta kurtuluş olmuştur. Sarp yannda snr kapsnn açlmasyla “…Okullarn oteller var. Çocuklar hem içeridedaha ne önce birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de olduğunu biliyorlar. Hatta çocuklar otellerde hastalk kapyorlar. 17 Doğu yaşndaki baz işler yapp ailesine saygszca snf Karadeniz halkçocuk komşusuyla tanşmştr. Kapnn davranyor, açlmas olumlu ve arkadaşlarna, çevresindeki kzlara farkl gözle bakyor. Gençliği çok olmak olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu kötüile etkiliyor. fuhuşun,eğitim, eğlencenin yaşveyok Bize bir bu vaka üzere aile ilişkili Bu ekonomi, sağlk gibiaslnda. pek çok alan kapdan gelmişti. Murgul’da 70 yaşndaki bir adam HIV virüsü kapmş ve olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. nineye bulaştrmş. Torunlar, çocuklar buraya getirmiş tedavi için. Kapnnsayyor etkileritabi kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu Kocasna nine” (Mevlüt, 38). sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon Hopa’da turizme baklacak olursa, kapnn en büyük katks turlarn işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş düzenleniyor olmasdr. Hopa’da turizm sektörüne yönelik faaliyetler Batum konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve turlar haricinde yok denecek kadar azdr. Batum’u görmek için gelenler gençlerde etkilenmişlerdir. Hopa’daki otellerde kalmaktadrlar. Hopa’y gezip harcama yapmaktadrlar. Snr kapsndan geçişlerYeni 2011turylna kadarkurulmuştur. pasaportla yaplyordu. Bu Hopa açsndan önemlidir. firmalar Böylelikle Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus Hopa insan yeni yeni turizme yönelmeye başlamştr. cüzdann gösterip Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle “…Son bir ylda kimlikle geçiş geldi. Bunun olumlu etkileri serbestne geçişe açlmasndan sonraturHopa’nn sosyo-ekonomik oldu. Girişimci işadamlarmz firmalar kurdular. Gürcistan’a yaps değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek günübirlik, konaklamal turlar düzenlemeye başladlar. Tabi başkavar bir olann ortaya ülkeyi çkarlmas anlaşlmasnda olacaktr. görmeveya hayalini herkes kurar.etkili Pasaport, vize derdi olmadan bir tur şirketinin hazrlamş olduğu otobüslerle başka bir ülkeyi gezebiliyorsunuz. Hatta bunu siyasiler bir siyaset malzemesi olarak 1. Teorik Çerçeve kullandlar iki ülke bir tatil slogan haline getirdiler. Ortadan herhangi Aile Buradan kalkyorsunuz orada tatil yapyorsunuz. bir1.1.şey yok. Oradakiler de buraya tatilönemli yapyorlar. Böylece iki ülke bir tatil aileye Bu çalşmada aile gelip kurumu bir yer tutmasndan dolay slogan doğdu” (Turan, 31). dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan “…Hopa’ya turlar hiç gelmezdi. almayan bir ilçeydi. sosyal meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile Tur de toplumu oluşturan Hopa için geliyorlar, Batum için geliyorlar. Hopa’nn reklamn gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada yapmazsanyardmc kimse gelmez var Dolaysyla etkinliğimiz yok, bulunmalarna olan ki. birDenizimiz kurumdur. aile dağ toplumun sporumuz var etkinliğimizi yok, raftingimiz var etkinliğimiz yok. temelinde yer alr. Böyle şeylere yatrm yapmak lazm. Yatrm yaptğn zaman otelin de Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 26 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri olmak zorunda. Sanatçy çağrdğn zaman kalacağ yer lazm. Şu an da çok rahat bir şekilde kalabilecekleri 3-4 otel var. Bir otelde en az 40 kişi çalşyor. Bu işsizliğe de bir hizmettir” (Zeki, 38). “Hopa için “otobüs durağ gibi bir yer” deniliyor. Batum’a yetiştirilen olarak nitelemiştir. Ksaca varlğ aile, zaman geçmek içinortam Hopa’yaile kullanyorlar. Bu yüzden otellerin sadece ve mekan fuhuşla düşünülemez. Batum’da havaliman olmas ve buradaki boyutlarnda nicel ve nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. insannGünümüzde rahatça kullanabiliyor olmas durum” 32). oluşan bir aile, çoğu kezönemli “anne,birbaba ve (Özgür, çocuklardan Batum’u amaçl ziyaret edenlerin saysanlamda özellikle yazdeğil, birim” olarakturizm tanmlanmaktadr. Bu tanm, evrensel aileyi döneminde artmaktadr. Memleketine tatile gidenler hazr kolaylk ailenin sadece belirli bir biçimi olan “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. sağlanmşken geçipise farkl bir ülke görme isteğindedirler. Çekirdek Batum’a aile kavram modern zamanlara özgüdür. Canatan’a (2011: 59) göre bu kavram, ilk kez 1949 ylnda antropolog Robert Murdock kullanmştr. Murdock, dünya çapnda 250 toplumdan derlediği verilerden Sonuç hareketle ailenin evrensel bir kurum olduğu sonucuna ulaşmştr. Araştrma sonucunda, Hopa’da yaşayan ailelerin, Sarp Snr aile tanmlamalarna baklacakElde olursa, Kaps’ndan Bu farklçerçevede şekillerde baz etkilendikleri sonucuna ulaşlmaktadr. Hollanda’nn resmi aile tanmna göre, “bir veya birden çocuğun edilen bulgular dört alt başlkta toplanmştr. Bu başlklar ayn fazla zamanda yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile” denir (Canatan, 2011: 61). Anthony ailenin toplumsal yap içerisindeki farkl işlevleri ile ilgilidir. Kapnn aile Giddens, iki yetişkin neden birey olduğu, arasndaailesosyal olarak üyeleri üzerindeevliliği farkl değişikliklere algsnetkileşim ksmen de görmektedir (Giddens, 2000: 140). Sayn’a (1990: 2) göre aile, biyolojik olsa değiştirdiği söylenebilir. Bu değişmeler, küçük bir ilçede modern ilişkileretkilerinden sonucu insan türünün sağlayan, toplumsallaşma zamanlarn ziyade dahadevamn yoğun olarak kapnn etkisindendir. sürecinin ilk ortaya çktğ, karşlkl ilişkilerin belirli kurallara bağlandğ, o güne dek Aile içi ilişkiler geleneksel yapdan kopup, değişmiştir. Büyük, toplumda oluşturulmuş özdeksel ve tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa küçük ilişkilerindeki kültürel kodlar zayflamştr. Ahlaki olarak yozlaşma ve aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri özellikle erkek aile bireylerinin aile alglar olumsuz etkilenmiştir. Bölgede bulunan toplumsal bir birimdir. Erkal (1985: 92) ise aile’yi genel olarak yaşanmş fuhuş aileyi tehdit eden en önemli faktör olmuştur. Fuhuşla birlikte nüfusu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, eş ve çocuklarn ihmal edilmesi yaygn olarak karşlaşlan durumdur. Evdeki psikolojik ve biyolojik tatmin fonksiyonlarnn yerine getirildiği bir kurum kadn, bu yeni durumlar karşsnda genelde kabullenme yolunu tercih olarak görmektedir. etmektedir. Kadn erkek ilişkilerindeki kültürel bask mekanizmalar dahasonra bir çok farkl yaş tanmhervardr. Bu ve bunun zayflamştr.Aileye Kap ilişkin açldktan evlenme iki cinsiyet içinde gibi tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan yükselmiştir. Ailenin en önemli işlevlerinden birisi olan cinsel ihtiyaçlarn bütün bu tanmlamalarda ayntatmin zamanda ailenin giderilmesi, erkeklerin evlenmeden ettikleri cinseltoplumsal ihtiyaçlar hayattaki ile, işlevlerine yer verilmektedir. Bu işlevler, ailenin zaman ve mekan ailelerin kurulmasn güçleştirmiştir. Bir başka ilginç durum, kapnn içerisindeki farkl tanmlamalarna bağl veya olarakyok değişmektedir. Bu tür bir açlmas ile birlikte ensest ilişkilerin azalmş olmasdr. Eğlence değişime örnek vermek gerekirse, geleneksel aile tanmlamalarnda, ailenin hayat kapnn serbest geçişlere açlmasndan sonra Batum’a geçmiştir. Bu işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki eğlence hayatnn içerisinde kumar da bulunmaktadr. Kumar temelli aileninve işlevi farkllaşacaktr. genel Çocuklar olarak ve günümüz ekonomik sosyal sorunlar peş peşe Ama gelmektedir. gençler aile aileninöykünerek işlevlerini bu sralmak gerekirse aşağdaki adetatanmlamalarn ebeveynlerine kapsayacak ve diğerlerine eğlence hayatndan tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). olumsuz etkilenmeleri söz konusudur. Kap bölge kadn üzerinde de etkili • Biyolojik (üreme) işlevisays artmş, makyaj ve olmuştur. Kişisel bakmlar ile ilgilenen kadnlarn giyim konusunda Rus• ve Gürcü kadnlara öykünerek etkilenmişlerdir. Psikolojik doyum sağlama işlevi Hopa’da tarmsal üretim yoğun olarak çay, fndk, kivi sebze ve • Ekonomik işlevi turunçgil üzerinedir. Balkçlk ve arclğn da yapldğ ilçede hayvanclk • Eğitim işlevi ihtiyac karşlamaya dönüktür. Ayrca çay fabrikalar, un fabrikas ve termik • Dini işlevi • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 27 dinlendirme işlevi) Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 santral sanayi üretimi işletmeleridir. İşlevsel olarak kullanlmayan liman mevcuttur. Snr Kapsnn açlmas ilçe için yeni bir kazanç kaps olmuştur. Kap ilçenin kaderini değiştirmiş, sosyal, kültürel ve ekonomik yapy etkilemiştir. Kap, açlmas ile birlikte ilçenin en önemli gelir kaynağ haline gelmiştir. Doğrudan veya dolayl olarak birçok alanda istihdam sağlamştr. Giriş Bir dönem bavul ticaretinin merkezi ilçeninyapy temel ortaya geçim Sosyoloji disiplini için aile olmuştur. kurumu, Kap toplumsal kaynağ halini alnca önemlidir. trclk adeta bir sektörbireylerin olmuştur.birBölgede çkarmas açsndan Aile,yeni toplumdaki arada yaşayanlarn ideal meslek ve uğraş alanlar halini almştr. Bölgede bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda yaşayanlarn Toplumu çoğu şoförlük gibi ailenin, bu alanda çalşyor olmalarndan dolay gelmektedir. oluşturan günün koşullarna göre yaşadğ ailelerinden uzun süreli ayr kalmaktadrlar. Çocuklar ve eşler için pek de değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini olumlu olmayan bu durum aileyi etkileyen faktörlerdendir. Kapnn serbest sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve geçişlere açlmas ile birlikte çalşmak için bölgeye dönüşümün aile sosyal kurumuGürcistan ile ilişkisi vatandaşlar ele alnmaktadr. gelmektedirler. Çalşan kesimin profili değişmekle birlikte üretilen hizmetin, Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan işçiliğinSovyet kalitesi Sosyalist de değişmiştir. her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta kapsnn gençler çocuklar açlmasyla üzerindeki birhem diğerdaha etkisiönce ise kurtuluşSnr olmuştur. Sarp snrvekapsnn eğitimde ortaya çkmaktadr. Ebeveynlerine ve diğerlerine öykünen birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu çocuklar, gençler kapnn ortaya çkardğKapnn bu meslekleri olarak Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. açlmas ideal olumlu ve görmektedirler. Dolaysyla çoğu eğitimlerini yarda keserek iş hayatna olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak atlmaktadr. üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan Sağlk açsndan birçok bulaşc hastalkla kapnn açlmasndan olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. sonra yoğun olarak karşlaşlmştr. vakalarda yaş aralğ Kapnn etkileri kişilere göreGözlenen değişmektedir. İnsanlarn sahipoldukça olduğu geniştir. Turizm açsndan ise Hopa’ya düzenlenen turlar bölge sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir turizmini pansiyon hareketlendirmiştir. işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş Sonuçta olarak 1988 da açlan snr kaps sadece Hopa’y değil konumunda olanilk kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve tüm Karadeniz’i etkilemiştir. Bu etki ilk yllarda oldukça yoğun gençlerde etkilenmişlerdir. hissedilmiştir. Serbest geçişlerin başladğ itibaren ise bu Snr kapsndan geçişler 2011 ylna2011 kadarylndan pasaportla yaplyordu. etkiler boyut değiştirerek ara ara devam etmiştir. Bu araştrma yapldğnda Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip kapdan kimlikle bir lira idi. Araştrma sonuçlandrldktan Gürcistan’a geçişgeçişler yapmakhenüz mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle sonra raporlandrma aşamasnda iken 11 Nisan 2013’te geçişler Lira serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik 15yaps olarak düzenlenmiştir. Bu düzenlemede bir liralk geçişlerden dolay gelen değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann tepkilerin dikkate alndğ düşünülmektedir. ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. Kaynakça 1. Teorik Çerçeve AKYÜZ, L. (2012), Bir Snr Kasabas Olarak Hopa: Snrn 1.1. Aile ekonomik, Sosyal ve Kültürel Analizi. U. Biryol içinde, Karard Karadeniz Bu çalşmada kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye (s. 146-152). İstanbul: aile İletişim Yaynlar. dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan K. (2011), Aile Kavramnn Canatan,sosyal & Y. meydanaCANATAN, gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de Tanm. toplumuK.oluşturan Ergün içinde, Aile Sosyolojisi (2. b., s. 53-64). İstanbul: Açlm Kitap. gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada ÇAĞAN, K. (2011), İşlevleri. Dolaysyla K. Canatan,aile & Y. Ergün bulunmalarna yardmc olan Ailenin bir kurumdur. toplumun içinde, Aileyer Sosyolojisi (2. b., s. 83-93). İstanbul: Açlm Kitap. temelinde alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 28 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk O. Metin vd. / Sarp Snr Kapsnn Hopa’da Yaşayan Ailelere Etkileri ERKAL, M. (1985), Sosyoloji (Toplum Bilimi). İstanbul: Der Yaynlar. GİDDENS, A. (2000), Sosyoloji. Ankara: Ayraç Yaynlar. HOPA BELEDİYESİ. (2011,nitelemiştir. Kasm). Mart 20, 2013 Hopa yetiştirilen ortam aile olarak Ksaca aile,tarihinde zaman ve mekan Belediyesi Web Sitesi: http://www.hopa.bel.tr/index.php adresinden alnd. boyutlarnda nicel ve nitel değişiklikler gösteren bir birimdir. HOPA KAYMAKAMLIĞI. (2012, Ocak), Mart 2013 tarihinde Günümüzde aile, çoğu kez “anne, baba ve çocuklardan oluşan bir Hopabirim” Kaymakamlğ Web Sitesi: www.hopa.gov.tr adresinden alnd. olarak tanmlanmaktadr. Bu tanm, evrensel anlamda aileyi değil, ailenin sadece belirli bir biçimi “çekirdek aileyi” tanmlamaktadr. KARAKAŞ, M. (2003), Türkolan Polisinin Mesleki Profili. Afyon: Çekirdek aile kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan’a (2011: 59) Afyon Kocatepe Üniversitesi Yaynlar. göreKARAKAŞ, bu kavram, ilk kez 1949 ylnda antropolog Robert Murdock M., Konuk, O., & Çağan, K. (2007), Bolvadin'de kullanmştr. Murdock, dünya çapnda 250 toplumdan derlediği verilerden Toplumsal Yap ve Değişim. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler hareketle ailenin Dergisi , IX (2), 1-37. evrensel bir kurum olduğu sonucuna ulaşmştr. çerçevede aile tanmlamalarna baklacak olursa, KUŞ,Bu E. (2007), Nicel baz Nitel Araştrma Teknikleri Sosyal Bilimlerde Hollanda’nn resmi veyaAn birden fazla çocuğun Araştrma Teknikleri Nicelaile mi?tanmna Nitel mi? göre, (2. b.).“bir Ankara: Yaynclk. yetiştirildiği her yaşam ünitesine aile” denir (Canatan, 2011: 61). Anthony KÜMBETOĞLU, (2012), ve Antropolojide Giddens, evliliği iki B. yetişkin bireySosyolojide arasnda sosyal etkileşim olarak Niteliksel Yöntem ve Araştrma (3 b.). İstanbul: Bağlan Yaynclk. görmektedir (Giddens, 2000: 140). Sayn’a (1990: 2) göre aile, biyolojik NEUMAN, L. (2012), Araştrmatoplumsallaşma Yöntemleri Nitelsürecinin ve ilişkiler sonucuW. insan türününToplumsal devamn sağlayan, Nicelilk Yaklaşmlar (5. b., Cilt 1).ilişkilerin (S. Özge, belirli Çev.) Ankara: ortaya çktğ, karşlkl kurallaraYaynodas. bağlandğ, o güne dek toplumda oluşturulmuş özdeksel tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa PUNCH, K. F. (2011), Sosyal ve Araştrmalara Giriş Nicel ve Nitel aktaran, (2. biyolojik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri Yaklaşmlar b.). (D. psikolojik, Bayrak, H. ekonomik, B. Arslan, & Z. Akyüz, Çev.) Ankara: bulunan toplumsal bir birimdir. Erkal (1985: 92) ise aile’yi genel olarak Siyasal Kitabevi. nüfusu yenileme, milli kültürü taşma, çocuklar sosyalleştirme, SAYIN, Ö. (1990), Aile Sosyolojisi Ailenin Toplumdaki ekonomik, Yeri. psikolojik ve biyolojik tatmin fonksiyonlarnn yerine getirildiği bir kurum İzmir: Ege Üniversitesi Basmevi. olarak görmektedir. ŞAHİN, Ç. (2009), Yok Edilen Sakl Cennet: Sarp. Biryaşam Yerel Aileye ilişkin bir çok farkl vardr. Bu ve bunun gibi Tarih, Folklör, Biyografi ve daha Coğrafya Dergisi (6),tanm 17-24. tanmlarn hepsine burada yer vermek çalşmann boyutlarn aşar. Yaplan TÜRKİYE İSTATİSTİK ayn KURUMU. İstatistik bütün bu tanmlamalarda zamanda(2012), aileninTürkiye toplumsal hayattaki Kurumu Web Sitesi. Mays 13, 2013 tarihinde TUİK: http://www.tuik.gov.tr işlevlerine yer verilmektedir. Bu işlevler, ailenin zaman ve mekan adresinden alnd farkl tanmlamalarna bağl olarak değişmektedir. Bu tür bir içerisindeki VATANDAŞ, C. (2003), Ailegeleneksel ve Şiddetaile Türkiye'de Eşler Aras değişime örnek vermek gerekirse, tanmlamalarnda, ailenin Şiddet. Afyon:ileAfyon Kocatepe Üniversitesi Yaynlar. işlevleri modern zamanlara dair olan çekirdek aile tanmlamalarndaki ailenin işlevi olarak günümüz YEREL NET.farkllaşacaktr. (2012, Kasm), Ama Mays genel 15, 2013 tarihinde Yerel aile tanmlamalarn kapsayacak ailenin işlevlerini sralmak gerekirse aşağdaki Yönetimler Portal: tasnif kullanlabilir (Çağan, 2011: 85). http://www.yerelnet.org.tr/belediyeler/belediye.php?belediyeid=129341 adresinden alnd. • Biyolojik (üreme) işlevi • Psikolojik doyum sağlama işlevi • Ekonomik işlevi • Eğitim işlevi • Dini işlevi • Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme ve 29 dinlendirme işlevi)
