Tez Çalışması Nasıl Yapılır?

Tez Çal mas
Nas l Yap r?
çindekiler
Genel Bilgiler......................................................................... 3
Amaç …….……….…………………………………… 3
Konu Seçimi….……………………………………… 3
Konuyu S
rland rma……………………………… 3
Hipotez Kurma.……………………………………… 3
Tez Önerisi……..……………………………………… 4
Sayfa Say ……..……………………………………… 4
De erlendirme....……………………………………… 4
Tezin ekil ve Kapsam ........................................................ 5
Tezin Ön K sm …..…………………………………… 5
Tezin Metin K sm ….………………………………… 6
Tezin Son K sm ……………………………………… 7
Dipnotlar n Yaz
ve Kaynaklar n Düzenlenmesi….. 9
Dipnot Verme…….….………………………………… 10
Kaynak Düzenleme..………………………………… 11
Dil ve Yaz m…………………………………………...….. 13
Cümle Kelime Paragraf…….………………………… 10
Yaz m Kurallar …....………………………………… 11
TEZ ÇALI MASI NASIL YAPILIR?*
Tez yaz m ve bas m k lavuzunu haz rlama nedeni, ö rencilere bilimsel ara rma ve
yazma konusunda yard mc olmakt r. K lavuz, bilimsel ara rmada takip edilecek yöntemin
nas l olmas gerekti i konusunda standartlar belirtme amac ta maktad r.
lavuzun birinci bölümünde genel bilgiler verilmi tir. Bu bilgilerle ara rmac ya konu
seçimi, konuyla ilgili kaynak bulma, konunun s rlar ve hipotez kurma hakk nda bilgi
verilmi tir. kinci bölümde tezin ekli kurallar ele al nm r. Üçüncü bölümde kaynak ve
dipnot düzenlenmesi anlat lm r. Dördüncü bölümde belli ba dil ve yaz m kurallar na
de inilmi tir.
I. BÖLÜM: GENEL B LG LER
A. Amaç
Bitirme Ödevi ve Tez çal malar n (BÖ/T) bilimsel ara rma yöntemine göre yapmak
ve Türkçe dil gramerine uygun olarak yaz
gerçekle tirmektir.
B. Konu Seçimi
Ara rman n en önemli a amas do ru konu seçmektir. Bu nedenle, konu seçiminde göz
önünde bulundurulmas gereken hususlar u ekilde s ralanabilir;
1. lgi
Ara rmac çal may dü ündü ü konuya kar ilgi duymal r. lgi yoklu u
yorgunluk ve b kk nl k yaratarak ara rman n belirlenen sürede bitirilememesine neden
olabilir.
2. Orijinallik ve Önem
Ara rma bir yenilik getirmeli, bilinenlerin tekrar durumunda olmamal r. Bilimsel
geli me bilgi birikiminin sonucudur. Orijinallik, bilinmeyenlere çözüm getirmekle veya
bilinenleri geli tirmekle sa lan r. Ayr ca konu, ara rmaya de ecek önemde olmal r.
Genellikle ki i veya toplum refah yükseltici nitelik ta yan ara rmalar önemli say r.
3. Kaynak Bulabilme
Konu ile ilgili yeteri kadar kaynak bulunabilmelidir. Hiç kaynak bulunmamas kadar,
derecede bol kaynak olmas da çal man n güçlüklerini art rabilir.
C. Konuyu S rland rma
Ba ar bir ara rma için konunun s rlar
iyi belirlemek gerekir. Konu içinden
lamayacak kadar geni veya ara rmay anlams z k lacak kadar dar olmamal r. Konunun
rlar ne kadar iyi belirlenirse o ölçüde sa kl inceleme olana elde edilmi olur.
D. Hipotez (Denence) Kurma
Konu seçilip, s rlar belirlendikten sonra bir hipotez kurulmal r. Hipotez; okuma
ras nda hangi bilgilerin al p, hangilerinin d ar da b rak laca
belirleyecektir. Hipotez;
ilk okumada edinilen bilgiler ve yap lan ak l yürütmeler
*
Bu k lavuz Cumhuriyet Üniversitesi Bitirme Ödevi/Tezi Yaz m K lavuzundaki esaslar ihtiva etmektedir. Yrd.
Doç. Dr.Mehmet Sad k ÖNCÜL, Ar . Gör.Dr. Adem KORKMAZ ve Ar . Gör. Necdet B LG N taraf ndan Halil
SEY DO LU’nun Bilimsel Ara rma ve Yazma El Kitab baz al narak haz rlanan bu k lavuz konu hakk ndaki
en kapsaml çal ma oldu u için tercih edilmi tir. Her üniversitenin kendine özgü bir k lavuzu olmakla birlikte
ad geçen yazarlar taraf ndan olu turulan k lavuzun bilimsel çal malar için güçlü bir çerçeve olu turaca
de erlendirilmektedir.
4
sonucunda olasõ veya doğru kabul edilen ve henüz kanõtlanmamõş bir öneridir. Bu
öneri araştõrmanõn hipotezini ifade eder.
Henüz doğruluğu sõnanmamõş bir öneri olan hipotez, basit ve açõk bir ifadeyle,
ya bir düz cümle, ya da soru cümlesi şeklinde olabilir. Bundan sonra bütünüyle
hipotezin test edilmesine yönelinir. Eğer toplanan ve işlenen veriler hipotezi
doğrulamakta ise, araştõrmanõn temel önerisi doğrulanmõş olur. Ancak araştõrma
sonuçlarõnõn hipoteze ters düşmesi de araştõrmanõn bilimsel olmadõğõ anlamõna gelmez.
Çünkü, bu alanda böyle bir hipotezin doğru olmadõğõ ispatlanarak, daha sonra konuyu
yeniden inceleyecek olanlara yol gösterilmiş olacaktõr.
Hipotezleri şu şekilde örneklendirebiliriz ;
KONU: İşletmelerde işgörenlerin verimliliğinin arttõrõlmasõ
1. Düz Cümle Hipotez (İşletmede işgörenlerin verimliliğini arttõrmak için iyi bir
ödüllendirme sistemi kurulmalõdõr.).
2. Soru Cümlesi Hipotez (İyi bir ödüllendirme sistemi işletmede işgörenlerin
verimini arttõrõr mõ?).
NOT:BÖ/T’nin hazõrlanacağõ alanõn özelliğine göre hipotez kurulmadan da
araştõrmalar yapõlabilir.
E. Tez Önerisi
Hipotezin kurulmasõndan sonra kaynaklarõn toplanmasõna geçilir. Ancak
araştõrmayõ düzenli bir biçimde yürütebilmek için önce bir taslak, bir plan (outline)
hazõrlamak gerekir. İlk okumadan elde edilecek bilgiler böyle bir taslağõ hazõrlamayõ
mümkün kõlacaktõr.
Tez önerisinde, tez konusu olan çalõşmanõn önemi, problem ve alt problemler,
yöntem, bilgi toplama araçlarõ, hipotezler, tanõmlar, tartõşma konularõ, literatür
incelemesi gibi konular ayrõntõlõ bir biçimde gösterilmelidir.
F. Azami-Asgari Sayfa Sayõlarõ ve Kaynaklar
Tez yazõmõnda sayfa sayõlarõ en az 50, en çok 100 sayfadõr. Ancak, BÖ/T
yöneticisinin uygun görmesi halinde bu sõnõrlar değişebilir. Kaynaklar, ise konunun
özelliğine ve danõşmanõn yönlendirmesine göre değişebilir.
G. Değerlendirme
BÖ/T’ ini tamamlayan ve danõşmanõ tarafõndan tezi (sözlü savunmaya değer)
kabul edilen öğrenci, BÖ/T yöneticisi tarafõndan sözlü sõnava alõnõr. BÖ/T yöneticisi
bu sõnavõ nerede/ne zaman yapacağõnõ ilgili kurullara bildirir. İlgili kurullar gerekli
gördüğü takdirde bu sõnav için başka jüri üyeleri de atayabilir. Sõnavda öğrenciye
sunduğu çalõşmayla ilgili sorularõn yanõsõra, daha önce öğrenciye ve BÖ/T yöneticisine
verilmiş olan sorulardan (25-50 ) soru sorulur*. Bu sõnav aynõ zamanda yeterlik sõnavõ
yerine geçer. Eğitim –Öğretim sõnav yönetmeliği hükümlerine göre değerlendirme
yapõlõr. BÖ/T sõnavõnda başarõsõz bulunan öğrenciler 1 ay içinde BÖ/T’indeki
eksiklerini gidererek yeniden sõnava alõnõr. Yine başarõsõz olan öğrenciler her seferinde
birer ay ara ile tekrar sõnava alõnõr.
Dekanlõk/ Bölüm Başkanlõklarõ her sõnav döneminde değişik öğretim üyelerinin
sorularõndan en az birer tane olacak şekilde (25-50) soruluk sõnav kağõdõ hazõrlar ve bu
soru kağõtlarõnõ BÖ/T yöneticilerine verir. Hazõrlanan sorular, sözlü sõnavda
öğrencilere sorulur.
5
II. BÖLÜM: TEZİN ŞEKİL VE KAPSAMI
A. Ciltleme sõralamasõna Göre Tezin Kõsõmlarõ
Tezin bölümleri ön kõsõm, metin kõsmõ ve son kõsõm olmak üzere üç kõsõmdõr.
Ön kõsõm
Dõş kapak
İç kapak
İmza sayfasõ (Ana Bilim Dalõ Başkanõ ve danõşman öğretim üyesi)
Özet
İçindekiler
Tablo ve şekiller listesi
Kõsaltmalar listesi
Metin kõsmõ
Giriş
Metin sayfalarõ ( Bölümler )
Sonuç
Son Kõsõm
Kaynaklar
Ekler
1. Ön Kõsõm
Dõş kapak (Ek-1), iç kapak(Ek-2), imza sayfasõ (Ek-3), özet, içindekiler ve
kõsaltmalar araştõrma metninden sayõlmazlar. Bunlar araştõrmayõ tanõtõcõ türde
yazõlardõr. Bu nedenle bunlar metin öncesinde ön kõsõm olarak isimlendirilirler.
a.Özet
Araştõrmanõn konusu bir kez daha ortaya konulur, amaçlar ve yöntem özlü ve
net biçimde açõklanõr. Araştõrmanõn tamamõnõ okumaya zamanõ olmayanlar bu
bölümü okuyarak bilgi edinirler.
b.İçindekiler
Araştõrma kapsamõna giren tüm başlõklarõn sõrayla sayfa numaralarõnõ gösterir.
Sayfanõn üst kõsmõna , ortaya gelecek biçimde, büyük harflerle İÇİNDEKİLER diye
yazõlacak ve sağ üst köşeye de Sayfa No başlõğõ konulacaktõr.
c.Tablo ve Şekiller Listesi
Metin içerisinde yer alan tablo ve şekiller fazla değilse böyle bir sõralamaya
gerek yoktur. Fakat sayõ olarak fazla ise numaralarõna ve sayfa numaralarõna göre
sõralanacak ve sayfanõn ortasõna gelecek biçimde büyük harflerle TABLO VE
ŞEKİLLER LİSTESİ diye yazõlacaktõr.
d.Kõsaltmalar Listesi
Gerek duyulursa yapõlan kõsaltmalarda bir liste halinde verilmeli. Metin
içerisinde gereksiz kõsaltmalardan kaçõnõlmalõdõr. Sayfanõn ortasõna gelecek biçimde
büyük harflerle KISALTMALAR LİSTESİ yazõlacaktõr.
6
2.Metin Kõsmõ
a. Metnin Şekil Yapõsõ
(1) Sayfa Yapõsõ
Yazõ kağõdõnõn dört kenarõnda aşağõda belirtilen ölçülerde boşluklar bõrakõlõr.
Sol kenar : 3,5 cm.
Sağ kenar : 2,5 cm.
Üst kenar : 3,5 cm.
Alt kenar : 2.5 cm.
(2) Yazõ Büyüklüğü ve Satõr Aralõğõ
Araştõrmanõn yazõmõnda 12 punto kullanõlacak ve satõrlar arasõnda 1.5 aralõk
bulunacaktõr.
(3) Paragraf Ayarlarõ
Paragraflar 1.3 cm girintili olacaktõr. Metin yazõmõnda 1.5 cm tam satõr aralõğõ
kullanõlmalõdõr. Alt bölüm başlõklarõ ile başlõğõ izleyen paragraf arasõnda iki tam aralõk
bõrakõlmalõdõr.
(4) Sayfalarõ Numaralandõrma
Araştõrmanõn ön kõsmõnõn numaralanmasõ, geri kalan kõsõmlardan farklõdõr. Bu
kõsõmda numaralar Romen rakamlarõ ile gösterilir. Romen rakamlarõ sayfanõn altõna
yazõ alanõ ortalanarak yazõlõr. Ön kõsõm içindekiler kõsmõndan itibaren
numaralandõrõlõr.
Araştõrmanõn metin kõsmõ da normal rakamlarla numaralandõrõlõr. Metin girişle
başladõğõndan, girişin birinci sayfasõna 1 konularak numaralandõrma, ekler ve
kaynakça ile birlikte araştõrmanõn son sayfasõna kadar sürdürülür. Sayfa numaralarõ
ilke olarak sayfanõn üstüne ve satõr sonralarõ hizasõna yazõlõr.
b. Metnin yazõlmasõ
Araştõrmanõn asõl gövdesi metin kõsmõndan oluşur. Metin girişle başlar ve
sonuçla biter. Metinde açõklanan fikirler, bölümler halinde okuyucuya sunulur.
Metinde ayrõca başvuru parantezleri, dipnot numaralarõyla açõklamalar vs. yer alõr.
Metin kõsmõndan sonra araştõrmanõn son kõsmõ gelir.
(1)Giriş
Bir araştõrmanõn metin kõsmõ “giriş” ile başlar. Bu kõsõmda sorunun ne olduğu,
bu konunun neden seçildiği, bu çalõşmadan ne gibi pratik yararlar umulduğu, daha
önceki çalõşmalarda konunun hangi yönleriyle ilgilenildiği, hipotezin ne olduğu,
uygulanan yöntemin dayandõğõ teorik çerçeve, kullanõlan araçlar, konunun sõnõrlarõ,
hangi bölümlerde nelerin incelendiği gibi sorularõn yanõtlarõnõ içeren, kõsaca neyin
nasõl ve neden yapõldõğõna ilişkin açõklamalar yer alõr.
(2)Bölümler
Bir araştõrmada fikirler bölümler ve onlarõn alt bölümlerinden oluşan bir plan
içerisinde sunulur. Araştõrmada bölüm ayrõmõ, hipotezi destekleyecek bir gelişme
göstermelidir. Her alt bölüm yer aldõğõ bölümdeki ana düşünceyi, bölümler de hipotezi
destekleyici nitelikte olmalõdõr. Zorunluluk bulunmamakla birlikte bölümlerin az çok
aynõ uzunlukta olmasõna özen gösterilmelidir. Ancak esas olan, bölümün tez içindeki
7
önem derecesidir. Bu nedenle bölümlerin uzunluğu tez içindeki önem derecelerine
göre değişir.
Araştõrmayõ bölümlere ayõrmada kullanõlan başlõca iki numaralandõrma sistemi
vardõr. Bunlar, rakam-harf sistemi ile, ondalõk sistemdir. Bu iki sistem şekli anlamda
şu biçimdedir:
Rakam-harf sistemi
Birinci Bölüm
BÖLÜM BAŞLIĞI
I.BİRİNCİ DERECE ALT BÖLÜM
A.İKİNCİ
1.Üçüncü
a.Dördüncü
(1)Beşinci
(a)Altõncõ
i)Yedinci
ii)Yedinci
(b)Altõncõ
(2)Beşinci
b.Dördüncü
2.İkinci
B.İKİNCİ
II.BİRİNCİ DERECE ALT BÖLÜM
Ondalõk sistem
1.BİRİNCİ BÖLÜM
1.1 Birinci Derece Alt Bölüm
1.1.1 İkinci Derece
1.1.1.1 Üçüncü Derece
1.1.1.2 Üçüncü Derece
1.1.1 İkinci Derece
1.2 Birinci Derece Alt Bölüm
2. İKİNCİ BÖLÜM
(3) Sonuç
Metnin son bölümüdür. Bu bölümde sorun bir kez daha ortaya konulur,
uygulanan yöntem ve varõlan bulgular anlatõlõr, bulgularõn yorumu yapõlõr ve hipotezin
doğrulanõp doğrulanmadõğõ konusunda bir yargõya varõlõr.
3.Son Kõsõm
Ana metnin bir parçasõ niteliğini taşõmayan bir takõm bilgi , belge, düzenlemeler
ve kaynaklar araştõrmanõn son kõsmõnda sunulur.
8
a. Kaynaklar
Araştõrmada kullanõlan her türlü kaynak aşağõda belirtilen şekilde yazarõn
soyadõna göre alfabetik olarak yazõlarak üst sayfa ortasõna büyük harflerle
YARARLANILAN KAYNAKLAR
yazõlmalõdõr. (Dipnotu Verilmesi ve
Yararlanõlan Kaynaklarõn Hazõrlanmasõ bölümünde ayrõca bilgi verilecektir)
b. Ekler
Metinde verilmesi araştõrmanõn bütünlüğünü bozan veya dikkati dağõtan
bilgiler, ekler halinde araştõrmanõn sonuna konulur. Bunlar, uzun ve ayrõntõlõ tablolar,
anket formlarõ, çizelgeler, yasa maddeleri vs. dir. Ekler harf veya rakamlarla
numaralandõrõlõr. Örneğin, Ek A, Ek B veya Ek 1, Ek 2 şeklinde yazõlabilir.
9
III. BÖLÜM: DİPNOTLARIN YAZIMI VE YARARLANILAN KAYNAKLARIN
DÜZENLENMESİ
A-DİNOTU VERME
Dipnotlarõnõn yazõlmasõnda belirli bir düzene uymak gerekir. Bunda amaç,
kaynaklarõ okuyucuya en açõk bir biçimde tanõtmak ve gerektiğinde okuyucunun en az
çaba ile kaynaklarõ bulabilmesine yardõmcõ olmaktõr.
1.Kitap Dipnotu
Yazar Adõ ve Soyadõ, Kitap adõ, Basõldõğõ şehir: Yayõmlayan, Yayõm Tarihi,
Sayfa Numarasõ.
Halil Seyidoğlu, Bilimsel Araştõrma ve Yazma El Kitabõ,Geliştirilmiş 6.b.,
İstanbul: Güzem Yayõnlarõ, 1995, s. 35.
Aynõ kaynağa ikinci kez başvurma
Seyidoğlu, a.g.e., s.36
2.Süreli Yayõnlar
Bir süreli yayõn içinde yayõmlanan bir makale dipnotunda şöyle kaynak
gösterilir:
Yazar Adõ ve Soyadõ, “Makalenin Adõ”, Derginin Adõ, Cilt No, Sayõ No (Ay,
Yõl), Sayfa Numarasõ.
Lütfü Duran, “Türkiye’de Bağõmsõz İdari Otoriteler”, Amme İdaresi Dergisi,
Cilt 30, Sayõ 1, Mart 1997, s. 4.
Aynõ kaynağa yeniden başvurma
Duran, a.g.m., s.5
3-İnternet Elde Edilen Bilgilerin Dipnotta Gösterilmesi
a-Dosya Transfer Protokolu (FTP) kanalõyla alõnan alõnan bilgilerin dipnotta
gösterilmesi şu şekildedir.
Yazarõn Adõ Soyadõ, "Belgenin Başlõğõ," Tüm Yapõtõn Başlõğõ veya Mesaj
Hattõnõn Başlõğõ(eğer uygun düşüyorsa), Belge Tarihi, İnternet Adresi,
(Menu Yolu, eğer gerekiyorsa), (dosyaya erişim tarihi), Sayfa Numarasõ.
Amy Burckman, "Approaches to Managing Deviant Behavior in Virtual
Communities", April 1994, ftp//.media.mit.edu/pub/asb/papers/deviancechi94.text, (4 December 1997), s.75.
b-World Wide Web kanalõyla elde edilen verilen dipnotta gösterilmesi
Paul Yanoff, "Special İnternet Services Connections," Computer Science,
1995, Htpp://www.w3.org/hyprtext/Data Sources/Yanoff.html, (31 Temmuz
1997)
10
4.Özel Dipnotu Örnekleri
Tek Yazar
Ömer Gürkan, Ekonomi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayõnõ,
1992, s.145
İki Yazar
Muzaffer Sencer ve Yakut Sencer, Toplumsal Araştõrmalarda Yöntembilim,
Ankara: TODAİE yayõnõ, 1978, s. 63.
Üç Yazar
Fehmi Yavuz, Ruşen Keleş ve Cevat Geray, Şehircilik: Sorunlar, Uygulama
ve Politika, Ankara: SBF yayõnõ, 1973, s. 265.
Üçten Çok Yazar
Yalnõz birinci yazarõn adõ tam olarak yazõldõktan sonra sonuna “ve diğerleri”
ifadesi eklenir.
Mehmet Gönlübol ve diğerleri, Olaylarla Türk Dõş Politikasõ: 1919-1973,
Ankara:SBF yayõnõ, 1974, ss. 45-60.
Aynõ Yazarõn Birden Çok Eseri
Bir yazarõn birden fazla çalõşmasõ kaynak gösteriliyorsa, hangisine başvuru
yapõldõğõ tanõtõlmalõdõr. Bu nedenle, yazar soyadõndan sonra çalõşmanõn başlõğõnõ da
kõsaca belirtmek gerekir.
Cahit Talas, Sosyal Ekonomi, 3.b., Ankara:SBF yayõnõ: 1972, s.35.
Cahit Talas, İssizlikle Mücadele, Ankara: İş ve İşçi Bulma Kurumu yayõnõ,
1963, s.150
Talas, Sosyal Ekonomi, s.40 (Talas'õn birinci çalõşmasõna başvuru yapõlõyor)
Talas, İşsizlikle Mücadele, s.72 (Talason ikinci eserine başvuru yapõlõyor)
Aynõ Soyadõ Taşõyan İki Yazar
Aynõ soyadõ taşõyan iki ayrõ yazar bulunuyorsa, bunlarõ birbirinden ayõrt etmek
için, ikinci başvuruda ilk adlar da yazõlõr.
İsmail Soysal, Tanõtma ve Türkiye'nin Tanõtõlmasõ, Ankara:UNESCO Türkiye
Milli Komisyonu, 1976, s.91.
Mümtaz Soysal, Local Governmet in Turkey, Ankara:TODAİE yayõnõ, 1967,
s.62.
Mümtaz Sosyal, a.g.e., s.96. (Yazarlarõn Soyadlarõ aynõ olduğu için ilk isimler
belirtiliyor)
Yazar Adõ Bir Kurum İse
Eğer yazar bir kurum ise, yazarõn ad ve soyadõnõn yerine kurumun adõ yazõlõr.
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), Türkiye Turizm İstatistikleri, 1985-1990,
Ankara:1992, s.15 (Yazar adõ bir kurum)
DİE, a.g.e., s.20 (Yazar adõ bir kurum olan esere ikinci kez başvurulmasõ)
Yazar Adõ Yoksa
Yazar adõ yoksa yalnõz eserin adõ yazõlõr
Türkiye'nin Bugünkü Meseleleri, İstanbul: Aydõnlar Ocağõ yayõnõ, 1973, s.10
11
Çeviri Eser
J.M. Albertini, Ekonomik Sistemler: Uygulamada Kapitalizm ve Sosyalizm,
Çev. Cafer Unay, Bursa: Uludağ Üniversitesi yayõnõ, 1990, s. 7.
Aylõk Bültenler
Maliye Bakanlõğõ, Aylõk Ekonomik Göstergeler, Eylül-Ekim, 1978, s.23.
Yõllõklar
Devlet İstatistik Enstitüsü, Türkiye İstatistik Yõllõğõ 1990, Ankara: 1992.
Gazeteler
Başmakale, Milliyet, 26 Haziran 1987.
Mustafa Aysan, “Atatürk ve Ekonomi Politikasõ”, Cumhuriyet, 18 Aralõk 1978,
s.2.
Ansiklopediler
Ömer Celal Sarç, "Milli Gelir", Ak İktisat Ansiklopedisi, Cilt 2, İstanbul: Ak
yayõnlarõ, 1973.
Basõlmamõş Tezler ve Ders Notlarõ
Yazarõn ad ve soyadõndan sonra tõrnak işareti içinde çalõşmanõn başlõğõ yazõlõr,
altõ çizilmez. Başlõğõn altõnõn çizilmemesi o çalõşmanõn yayõmlanmadõğõnõ gösterir.
Bundan sonra parantez içinde çalõşmanõn türü, ilgili üniversite ve fakültenin ismi
belirtilir, yõlõ ve sayfa numarasõ yazõlõr.
Osman Güzel, “Doğu Anadolu Bölgesinin Halk Hikayeleri Üzerine Bir
İnceleme,” (Basõlmamõş Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, 1986), s. 75.
Gülten Kazgan, “Dõş Ticaret Ders Notlarõ,”(Teksir, İktisat Fakültesi, 1972), s.
18.
B-Yararlanõlan Kaynaklarõn Düzenlenmesi
1-Kitabõn yazõmõ
Yazarõn Soyadõ, Adõ. Kitabõn Adõ. (Varsa derleyen, hazõrlayan veya çevirmenin
adõ ve soyadõ.) Baskõ sayõsõ. Yayõm yeri: Yayõmlayan, yayõm tarihi.
Bilgeseven, Amiran Kurtkan. Sosyal İlimler Metodolojisi. 3.b. İstanbul:Filiz
Kitabevi, 1999.
2-Süreli yayõnlarõn yazõmõ
Yazarõn Soyadõ, Adõ. “Makalenin başlõğõ.” Çeviren, Derginin adõ. Cilt No., Sayõ
No. (Ay ve Yõl), başlangõç ve bitiş sayfa numaralarõ.
Afşin, Kasõm. "Asgari Ücretin Tespit Yöntemleri ve Mevcut Yapõdaki Sorunlarõ
ile Çözüm Usul ve Esaslarõ" Çalõşma ve Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt 2,
Sayõ 3. Nisan-Haziran 1999, ss.1-26
12
3-Yararlanõlan Kaynaklarõn Düzenlenmesinde Özel Durumlar
a-Birden çok eser
Bir yazarõn birkaç telif eseri varsa, bunlar kitap veya makalelerin başlõklarõna
göre sõralanõrlar. Aynõ yazarõn telif, çeviri gibi farklõ türden eserlerinin bulunmasõ
durumunda, sõralamada telif olanlara öncelik verilir, onu derleme ve çeviri yapõmlarõ
izler. Bir yazarõn tek olarak ve başkalarõ ile birlikte yaptõğõ çalõşmalarõn bulunmasõ
durumunda ise tek başõna yazdõklarõ öncelik taşõr.
b-Birden çok yazar
Bu durumda yalnõz birinci yazarõn ismi, önce soyadõ, sonra adõ gelecek biçimde
değiştirilir, diğerleri ise normal ad ve soyadõ sõrasõna göre yazõlõr.
c-Yazarõn bir kurum olmasõ
Eğer, yazar yerine bir kurum adõ veriliyorsa, yararlanõlan kaynaklarõn
düzenlenmesinde bu ad olduğu gibi gösterilir, bir değişiklik yapõlmaz.
d-Kaynaklarõ gruplandõrma
Eğer farklõ türlerden birçok kaynaktan yararlanõlmõşsa,bunlarõ gruplandõrmak en
doğru yoldur. Bu durumda kaynaklar örneğin, kitaplar, makaleler, istatistikler, resmi
belgeler, yayõmlanmamõş araştõrmalar, vs. diye ayrõlõr ve doğal olarak her biri kendi
içinde alfabetik olarak sõraya konulur.
4-İnternetten Alõnan Bilgilerin Gösterilmesi
(1)-Dosya Transfer Protokolu (FTP) kanalõyla alõnan bilgilerin gösterilmesi şu
şekildedir.
Yazarõn Soyadõ, Adõ."Belgenin Başlõğõ." Tüm Yapõtõn Başlõğõ veya Mesaj
Hattõnõn Başlõğõ(eğer uygun düşüyorsa). Belge Tarihi. İnternet Adresi.
(Menu Yolu, eğer gerekiyorsa). (dosyaya erişim tarihi). Sayfa Numarasõ.
Burckman, Amy. "Approaches to Managing Deviant Behavior in Virtual
Communities". April 1994. Ftp//.media.mit.edu/pub/asb/papers/deviancechi94.text. (4 December 1997), s.75.
(2) World Wide Web kanalõyla elde edilen bilgilerin kaynakçada gösterilmesi
Yanoff,Paul. "Special İnternet Services Connections." Computer Science. 1995.
Htpp://www.w3.org/hyprtext/Data Sources/Yanoff.html. (31 Temmuz
1997).
13
IV. BÖLÜM: DİL VE YAZIM
A-CÜMLE, KELİME, PARAGRAF
1-Cümle
Metin yazõlmasõnda kõsa cümleler kullanmakta yarar vardõr. Kõsa cümlelerle
fikirler daha kolay ve daha açõk biçimde anlatõlabilir. Uzun ve karmaşõk yazõlan
cümleler, okuyucuyu yorar ve düşüncelerin anlaşõlmasõnõ zorlaştõrõr.
Cümle açõk olmalõ, farklõ okuyucular aynõ cümleden aynõ anlamõ
çõkartabilmelidir. Bu da cümlenin kuruluşu ile birlikte seçilen kelimelere ve noktalama
işaretlerine bağlõdõr. Bunun için metni başkalarõna da okutmak gerekir.
Cümle içinde gereksiz kelime kullanõmõ ve tekrarõndan kaçõnõlmalõdõr. Belli bir
kelimenin hem eskisi ve yenisi ya da Türkçe'si ile birlikte yabancõ karşõlõklarõnõ
kullanõlmasõ sağlõklõ bir yol değildir (mesela-örneğin, teori-kuram gibi).
2-Kelime
Araştõrmacõ herkes tarafõndan anlaşõlan, yaygõn kullanõm alanõ bulunan
kelimeleri seçmelidir. Anlaşõlamayacak kadar çok eski kelimeleri kullanmak kadar
genel kabul görmemiş yeni kelimeleri de kullanmaktan kaçõnmalõdõr.
3-Paragraf
Paragraf, belli bir düşünce ile ilgili cümleler topluluğudur. Düşünceler paragraf
içinde sunulurken, düşünceler arasõnda tutarlõ bir sõralama izlenmelidir. Metinde
paragraflar satõr başõndan başlanarak yazõlõr.
B-YAZIM KURALLARI
1.Büyük Harflerin Yazõlõşõ
1-Cümlenin başõndaki ilk harf büyük yazõlõr.
2-Her çeşit özel isimlerin baş harfi büyük yazõlõr.
-Kişi ad ve soyadlarõnõn ilk harfleri, (Ali Er)
-Ulus, devlet, dil isimleri, (Türk, Türkiye, Türkçe)
-Kent, köy, sokak, cadde, dağ, deniz, akarsu, göl,orman, ova, bölge, kõta
isimleri,(Ankara, Şenköy, Taşkent Sokağõ, Bağdat Caddesi, Ağrõ Dağõ, Ege
Denizi, Kõzõlõrmak, Van Gölü, Belgrad Ormanõ, Çukurova, Asya)
-Kurum ve kuruluş isimleri (Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasõ)
-Din, mezhep vb isimler (İslamlõk, Hanefilik).
3-Ulus, din, dil, mezhep, kişi vb isimlerden türemiş sözcüklerin ilk harfi büyük yazõlõr
(Türklük, Türkçü, Atatürkçülük).
4-Gün ve ay adlarõ: Belli bir gün ve ay amaçlandõğõ zaman, gün ve ay adlarõ büyük
harfle başlatõlõr:(1919 Aralõk ayõ Atatürk'ün Ankara'ya gelişi ile anõlõr. 3 Kasõm
Perşembe günü...) Tarihler aşağõdaki biçimde yazõlabilir.
12 Kasõm 1986
12.XI. 1986
12. 11. 1986
12 / XI / 1986
12 - 11 - 1986
Ancak, belli bir gün ya da tarih bildirmeyene gün ve ay adlarõ küçük harfle
yazõlõr.(Her pazar ava gider. Yazlõğõ haziran başlarõnda çõkõp eylüldü döner)
5-İki nokta üst üste işaretinden sonra gelen kelimenin baş harfi büyük yazõlõr.
14
6-Bir makam veya unvan gösteren kõsaltmalarõn baş harfleri büyük yazõlõr (Dr., Uzm.
gibi).
7-Yapõ, kitap ve benzeri yapõt adlarõnõn ilk harfi büyük yazõlõr (Çankaya Köşkü,
Altõncõ Şehir, Sinekli Bakkal).
2. Bileşik Kelimelerin Yazõlõşõ
1-Birleşerek tek bir anlam kazanan kelimeler bitişik yazõlõr (Alõşveriş, hiçbiri,
gecekondu).
2-Yer adlarõ, dağ, tepe, deniz gibi coğrafya isimleri ek almadan bir araya geldiklerinde
bitişik yazõlõrlar (Topkapõ, Kõzõlõrmak, Afyonkarahisar, Şanlõurfa).
3-Bileşik Eylemlerin Yazõlõşõ
Etmek, olmak, eylemek yardõmcõ fiilleriyle kurulan bileşik eylemler şu
durumlarda bitişik yazõlõr.
1-İsim soylu sözcükte, yardõmcõ eylemle birleşmesi sonucu olarak, bir ses doğarsa, iki
sözcük bitişik yazõlõr (affetmek, hissetmek, hazzetmek, halleylemek, zannetmek,
affolunmak...).
2-Yardõmcõ eylemle birleşmesinden dolayõ, isim soylu sözcüğün ikinci hecesindeki
ünlü (i,õ,u,ü) düşerse, iki sözcük bitişik yazõlõr, (emir-emretmek, sabõrsabreylemek, hüküm-hükmeylemek, akis-akseylemek, devir-devreylemek).
3-Aralarõna, -a, -e, -õ, i, ulaç ekleri alarak, iki eylemden oluşan bileşik eylemler bitişik
yazõlõr (bakakalmak, konuşabilmek, alõvermek, düşeyazmak...).
Not: yukarõdaki durumlar dõşõnda, bir eylemle birlikte kullanõlan
kalõplaşmõş söz birimleri ayrõ yazõlõr (söz atmak, kötülük etmek, iyi olmak, ant
içmek, arz etmek, açõklama yapmak, suç atmak, demeç vermek, hesap açmak...).
4. Bağlaç Ve Eklerin Yazõlõşõ
1-"DE" Bağlacõ ve Ekinin Yazõlõşõ:Türkçe'de iki türlü "de" bağlacõ vardõr.
-Bağlaç olan "DE", "dahi" anlamõndadõr ve birlikte olma durumunu ifade eder.
Kelimeden ayrõ yazõlõr ve ses uyumuna göre "de" veya "da" olabilir (sen de, o
da).
-Çekim eki olan "DE", kelimeye bitişik yazõlõr (orada, burada, yerde).
2- "Kİ" Bağlacõ ve Ekinin Yazõlõşõ
-Bağlaç olan "ki" iki cümleyi birbirine bağlamak için kullanõlõr. Genellikle "ki"
ekiyle birbirine bağlanan cümlelerden ikincisi, birinci cümlede anlatõlanõn bir
sonucu veya açõklamasõ durumundadõr (Gördüm ki..., Anlaşõldõ ki ...).
-Ek olan "-ki" ile sõfat veya zamir olarak kullanõlan isimler yapõlõr ve "-ki" eki,
kendinden önce gelen kelimeye bitişik yazõlõr (Gelirdeki düşme, yukarõdaki
tablo).
3-"Mİ" Soru Ekinin Yazõlõşõ:"Mİ" soru eki, kendinden önceki kelimeden ayrõ yazõlõr.
Ekin ünlüsü, önceki kelimenin ünlüsüne uyum sağlar (iyi mi ?, hasta mõ?).
5. Sayõlarõn Yazõmõ
Sayõlar, genel olarak rakamlarla gösterilir; ancak, kimi durumlarda yazõ ile
yazõlõr. Bu konudaki başlõca kullanõşlar aşağõdaki gibidir.
1-Deneme ve anlatõ türü yazõlarda, özel mektuplarda, kesinliği bulunmayan küçük
sayõlar yazõ ile gösterilir (Ailesinden on beş yaşõnda ayrõldõ. İki yõldõr silah
altõnda, Kõrk yõl özlem çekip...).
2-Bilimsel yazõlarda, kesinlik aranan konularda sayõlar rakamla gösterilir (Türkiye'nin
yüz ölçümü 780 576 km2 dir).
15
3-Çok sõfõrlõ, büyük sayõlarõn ana sayõlarõndan sonraki basamaklar yazõ ile
gösterilebilir (2 milyar, 8 trilyon...).
4-Yazõya geçirilmiş sayõlarõn her rakamõnõ ve basamağõnõ gösteren sözcük ayrõ ayrõ
yazõlõr (Yüz yirmi beş, üç milyon altõ yüz elli beş bin iki yüz on iki).
Ancak, senet, makbuz gibi belgelerde, sayõlarõn rakamlar yanõnda, yazõ ile de
yazõlmasõ gerekir. Bu belgelerde sayõ sözcükleri, değişiklik yapõlmasõnõ önlemek için
bitişik yazõlõr (birmilyarbeşyüzmilyon).
5-Rakamla yazõlmõş bir sayõya gelen ekler, kesme ile ayrõlõr (64'te, 1987'de, 11.55'te,
12'ye çeyrek var).
6-Ev, apartman ve daire numaralarõyla kitaplarõn sayfa numaralarõ, tarihler, yõllar ve
saatler, özel bir amaç olmadõkça yazõ ile gösterilmez.
6-Yabancõ Sözcüklerin Yazõmõ
Yabancõ sözcükler, Türkçe'de söylendikleri gibi yazõlõr. Ancak, şu özelliklere
dikkat edilir.
1-Başõnda iki ünsüz bulunan yabancõ sözcüklerin ya da sonunda iki ünsüz bulunan
kimi yabancõ sözcüklerin yazõmõnda ünsüzler arasõna ünlü konulamaz (fren,
kristal, program, staj, lüks, film, militarizm, şart, aşk, mest).
2-Yabancõ sözcüklerin iç sesindeki "g"ler, "ğ"ye çevrilmez (biyografi, daktilograf,
dogmatizm, diyagram, kardiyografi, magma, program).
Bununla birlikte, yerleşmiş kimi eski sözcüklerde bu kurala uyulmaz,
(coğrafya, fotoğraf).
3-Yabancõ sözcüklerin sonunda bulunan "g"ler de aynen korunur (arkeolog, biyolog,
diyalog, katalog, jeolog, monolog, pedagog, sinagog, ürolog, Türkolog).
4-Yabancõ sözcüklerde, yan yana bulunan ünlüler arasõna genellikle v, y ünsüzleri
girmez (arkeolog, ideal, realizm, jeolog, meteoroloji).
Şu kadar var ki, kimi yabancõ dillerden alõnan sözcüklerdeki "io, ia" ünlüleri
arasõna "y" , özellikle Fransõzca sözcüklerdeki "oi" diftongunun söylenişi olan "ua"
arasõna "v" harfi konulur (biyoloji, biyografi, bibliyografi, diyagram, diyaliz,
konservatuvar, kruvazör, trotuvar, laboratuvar).
7. Noktalama İşaretleri
(.) Nokta
-Tamamlanmõş cümlelerin sonuna konur.
-Kõsaltmalardan sonra kullanõlõr (P.T.T., Prof.).
-Rakamlardan sonra "-inci" ekinin yerini tutmak üzere kullanõlõr.
-Tarihlerde gün, ay ve yõl gösteren rakamlar arasõna (12.09.2000) konur.
(,) Virgül
-Bir cümlede peşpeşe gelen ve aynõ amaçla kullanõlan kelimeler veya anlamca
birbirine bağlõ cümleciklerin ayrõlmasõnda kullanõlar (Üniversiteler çağdaş, bilimsel,
özerk kuruluşlar olmalõdõr).
-Öznenin, kendinden sonra gelen kelimelerle karõşmasõnõ önlemek için
kullanõlõr (Talep, fiyatõ oluşturan etkenlerden birisidir.).
-Cümle içindeki açõklama amaçlõ ara sözlerinin karõşmasõnõ önlemek için
kullanõlar (Türkiye, petrol ithal eden bir ülke olmasõna karşõn, yüksek bir kalkõnma
hõzõ gerçekleştirmeyi başarmõştõr).
-Ondalõk sayõlarda kesirleri belirtmek için (90,750 kg ağõrlõğõnda, 1,80 m.
boyunda) virgül işareti kullanõlõr.
16
(;) Noktalõ Virgül
İçinde anlamca birbirine bağlõ cümlecikler bulunan ifadelerde bu cümlecikleri
birbirinden ayõrmaya yarar (Sermaye, emek, doğal kaynaklar, üretimin temel
faktörleridir; bununla birlikte, üretimi planlayan ve gerçekleştiren asõl faktör
girişimcidir).
(:) İki Nokta Üstüste
Bir kelime veya cümleden sonra açõklama yapõlacağõnõ, örnek verileceğini,
maddelerin sõralanacağõnõ, sayõlõp döküleceğini veya başkasõnõn sözlerinin
aktarõlacağõnõ göstermek üzere kullanõlan bir noktalama işaretidir. İki nokta üstüste
işaretinden sonra gelen kelimenin ilk harfi büyük yazõlõr.
(...) Üç Nokta
-Olaylar, nitelikler, adlar sayõldõktan sonra, benzerleri anlamõna gelen tümce
sonuna konur (Kemalizm yaratõcõdõr, müspettir, sulhçüdür, planlõ çalõşõr...(E.İ.
Benice)).
-Bir nedenle bitirilmemiş tümcelerin sonuna konur (Ey kimsesiz, avare
çocuklar, hele sizler, hele sizler...).
-Yazõ içinde açõklanmak istenmeyen adlar, sözcükler yerine konur (Ben bu
haberi ...'den işittim.).
-Açõklanmayan istenmeyen sözcüklerin baş harfi yazõldõktan sonra da üç nokta
konulabilir (A...'da konuştuklarõmõzõ unuttun mu?).
-Alõntõlarõn baş tarafõndan çõkarõlmõş sözlerin yerine konur (...Aydõn sõnõfla
hakõn zihniyet ve amacõ arasõnda tabii bir uygunluk olmak gerekir (Atatürk)).
(.....) Sõra Noktalar
Bir alõntõnõn, atlanmõş bölümleri bulunduğunu belirtmek için kullanõlõr.
(...Yaptõklarõmõzõ asla kafi göremeyiz: çünkü daha çok ve daha büyük işler yapmak
mecburiyetinde ve azmindeyiz.......)
(') Kesme İşareti
Apostrof veya ayõrma işareti de denir.
-Rakamdan veya simge niteliğindeki bir harften sonra gelen eki ayõrmada
kullanõlõr (2'inci , A'dan Z'ye).
-Özel isimlerden sonra gelen ek ve takõlarõ ayõrmada kullanõlar (Tuncer'e,
Ankara'dan).
-Bazõ kelimelerin ek ile karõşmasõnõ önlemek için kullanõlõr (Evin alan'õ, kentin
hal'i).
(?) Soru İşareti
-Soru işareti, soru cümlelerinin sonuna konulur (Niçin geç kaldõn ?),
-Cümleye soru anlamõ, soru eki ve kelimeleri ile verilir. Fakat, düz bir cümle de
sonuna soru işareti konularak soru cümlesi durumuna getirilebilir (Sabah erken
kalkacağõm ?).
-Soru işaretinin parantez içinde yazõlmasõ, söze kuşku, alay, belirsizlik katar ve
söylenmek istenenin anlaşõlmamõş olduğunu gösterir (Evliya Çelebi'nin Mõsõr'da (?)
öldüğü sanõlmaktadõr. Sehi Bey, ?-1548, Anadolu'da ilk şairler tezkeresini yazdõ.).
-Soru işaretiyle biten bir cümleden sonra gelen kelimenin ilk harfi büyük yazõlõr.
17
(!) Ünlem İşareti
-Ünlemlerden, ünlem anlamõ veren kelimelerden , seslenmelerden sonra konur
(Ay! ayağõma bastõnõz, Ey Türk İstikbalinin Evladõ !).
-Şaşma, küçümseme, alay, güvensizlik anlamõ bildirmek için, ilgili sözcük ya da
cümleler yanõna, ayraç içine alõnarak konur (Bu şair (!) ne güzel (!) şiirler yazmõş
meğer).
(-) Kõsa Çizgi
-Satõr sonuna sõğmayan kelimeler hecelerinden bölününce "-" imi konulur.
-Bir olayõn, durumun başlangõcõnõ ve sonunu gösteren tarihler, sözcükler arasõna
konur (II. Dünya Savaşõ 1939-1945 yõllarõ arasõnda oldu).
-İki adõn, etkenin ortaklõğõnõ göstermek için kullanõlõr (Batõ uygarlõğõnõn
temelinde Yunan-Roma düşüncesi yatar).
-Karşõtlõklar arasõna konur (Alman-Fransõz savaşõ).
-Tümce içinde ayrõntõ sayõlabilecek ara sözler, açõklamalar, iki kõsa çizgi
arasõna alõnabilir (Sümerbank fabrikalarõnõn -bunlara devlet fabrikalarõ da diyebiliriz1934 yõlõnda ne kadar iş çõkardõklarõnõ gösteren birtakõm rakamlar vardõr).
( ─ ) Uzun Çizgi
Yazõ içinde konuşan kişilerden her birinin sözleri başõna konur.
(İhtiyar feylosof hayretle sordu:
─ Demek konferanstan haberin yok?
─ Hayõr yok. Ne zaman?
(. - ) Noktalõ Çizgi
-Çeşitli maddeleri sõralamak, tanõmlamak için rakam, harf ya da başlõktan sonra
konur (1.-, 2.-, 3.-, Taş.-, Çimento.-...).
-Bir rakamõn kesri olmadõğõnõ göstermek için de kullanõlõr (1500.-TL).
(" ") Tõrnak İmi
-Başkasõndan alõnmõş bir sözün başõna ve sonuna konur (Atatürk diyor ki: " Yeni
Türkye'mizi layõk olduğu mertebeye yükseltebilmek için, her halde iktisadiyatõmõza
birinci derecede önem vermek zorundayõz").
-Özellikle belirtilmek istenen bir terim, bir sözcük tõrnak içine alõnabilir (Şu
"samimiyet" denen şeyi büyük bir erdem sayanlar vardõr, ben onlardan değilim (N.
Ataç)).
-Yazõ içinde sanat yapõtlarõnõn adlarõ tõrnak içinde gösterilir (Fazõl Hüsnü
Dağlarca'nõn yayõmladõğõ ilk şiir kitabõ "Havaya Çizilen Dünya"dõr.).
-Sõralamalarda, çizelgelerde üst satõrda yazõlan ve altta yinelenen sözcükler
yerine tõrnak işareti kullanõlõr. Bu kullanõma "denden" adõ da verilir.
(') Tek Tõrnak
Bir alõntõ içinde, başka bir alõntõ gösterilmek gerekirse, ikincisinin başõna ve
sonuna tek tõrnak konulur (İspanya'da iç savaş olduğu günlerde miguel de Unamuno'ya
'Siz hangi yandasõnõz?' diye sormuşlar, 'Hangisi yenilirse ondanõm" demiş.(N. Ataç)).
(()) Parentez
Cümle kuruluşu ile ilgili olmayõp, cümlenin ya da içindeki sözcüğün anlamõnõ
açõklayõcõ nitelikte bulunan sözler, sözcükler ayraç içine alõnõr (batõ toplumlarõnõn us,
aktöre (ahlak) ve güzelbilim (estetik) alanõnda yetişmeleri iki temel kavrama dayanõr:
1.Özgürlük.2.İnsan değeri.(M.Özgü).
18
([]) Köşeli Ayraç
Ayraç içine alõnmõş olan bir açõklama için gereken yeni bir açõklama, köşeli
ayraç içinde gösterilir (Türkiye'de cumhuriyetin kuruluşu, bir yandan da askeri
zaferlere (I.İnönü [10 Ocak 1921], II.İnönü [1Nisan 1921], Sakarya [13 Eylük 1921],
Dumlupõnar [30 Ağustos 1922]) dayanõr.).
(/) Eğik Çizgi
Adreslerde apartman ve kapõ numaralarõ arasõna konur (Söğütlü sok.12/5).
(*) (1,2...) Dipnot İşareti
Metinle ilgili bir bilgi verilmesi gerekli görülen yerlerde kelimenin yada
cümlenin sonuna, sağ üste gelecek şekilde (*) ya da (1) rakamlardõr. Bu işaret, sayfa
altõna alõnarak gerekli açõklamalar yapõlõr.
(***) Üç Yõldõz İşareti
Bir yazõda, özel mektuplarda, değişik sorunlar anlatõlan bölümler arasõna konur.
(§) Paragraf İşareti
Bir yazõnõn değişik bölümlerini, maddelerini, belirtmek için, satõrbaşlarõna ya da
paragraflar arasõna konur (§ Türkçe'de çatõ kavramõ:...).
[{}] Kuşak İşareti
Bir yazõnõn birkaç satõrlõk bölümünü kapsamak için bu satõrlarõn solunda ya da
sağõnda;
Matematikte işlem öbeklerini birleştirmek için solda ve sağda;
Müzikte porteleri birleştirmek için solda kullanõlõr.
8.Kõsaltmalar
Kõsaltmalar, bir sözcüğün ilk ya da birkaç harfiyle gösterilmesidir (TC=Türkiye
Cumhuriyeti). Kõsaltmalar, genellikle kalõplaşmõş, değişmez biçimler olarak kullanõlõr.
Bununla birlikte bir yazar, çeşitli gereksinmelerde kimi sözcükleri kendisinin
belirleyebileceği kõsaltmalarla gösterebilir.
Bir kelimenin kõsaltma ile gösterilmesinde aşağõdaki yollar izlenmektedir:
-Özel adlarõn kõsaltõlmasõ, adõn ilk harfiyle ve yazõmõna uyularak, büyük
harflerle gösterilir (A.(Ahmet), C (Cemil)...).
-Özel ad birkaç kelimeden oluşmuş ise, her kelime bir harfle gösterilir
(TBMM=Türkiye Büyük Millet Meclisi).
-Kimi kurumlar, kendi adlarõnõn kõsaltmalarõnda, bütün kelimelerin baş harflerini
kullanmaz (MTA=Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, TRT= Türkiye Radyo ve
Televizyon Kurumu).
-Kõsaltmalarõnõ, adlarõnõ kelimelerin birkaç harfi ile gösteren kurumlar da vardõr
(Dz.Kuv.K.=Deniz Kuvvetleri Komutanlõğõ, Ed. Fak.=Edebiyat Fakültesi).
-Kimi özel adlar, ilki büyük olmak üzere, baştan iki ya da üç harfiyle
gösterilmektedir (Fr.=Fransõzca, Alm.=Almanca).
-Tür adlarõ, genellikle baştan üç harfi ile kõsaltõlõr (Cad.=Cadde, doğ.=doğumlu,
ölm.=ölümü).
-Kõsaltmalardan sonra genellikle nokta konur. Kurum adlarõnda, yazõş kolaylõğõ
sağlamak için, harfler arasõndaki noktalar kaldõrõlmaktadõr. (AET=Avrupa Ekonomik
Topluluğu).
-Sonunda nokta bulunmayan kõsaltmalara getirilen ekler kesme işareti ile ayrõlõr
TBMM'ne, AET'ye).
-Kõsaltmalardan sonra gelen ekler, kõsaltmalarõn ünlü ve ünsüzlerine uyularak
okunur ve yazõlõr (Fr.da, Alm.da, İng.de).