diğer ulaşım araçları sektörü - Risk Yönetimi ve Kontrol Genel

T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
DİĞER ULAŞIM ARAÇLARI SEKTÖRÜ
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
RİSK YÖNETİMİ VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
EKONOMİK ANALİZ VE DEĞERLENDİRME DAİRESİ
31.12.2013 ANKARA
1
K. BÜYÜKKOL
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
GİRİŞ
Bu bölümde kullanılan dış ticaret verileri ISIC Rev 4, üretim ve istihdam verileri NACE Rev 2
sınıflandırmasına dahildir. İkili NACE Rev 2 kodları, ikili ISIC Rev 4 doları ile birebir uyumlu
iken, dörtlü NACE Rev 2 kodları toplanmak suretiyle dörtlü ISIC Rev 4 kodlarına
ulaşılmaktadır.
Diğer ulaşım araçları sektörü ISIC Rev 4 sınıflandırmasına göre 30 no.lu koddan oluşmaktadır.
ISIC Rev 4 sınıflandırmasına göre diğer ulaşım araçları sektörü aşağıdaki gibidir:
30
Diğer ulaşım araçlarının imalatı
Bu bölüm, gemi yapımı ve tekne imalatı, demir yolu için demir yolu vagonlarının ve
lokomotiflerin imalatı, uçakların ve uzay gemilerinin ve bunların parçalarının imalatı gibi
ulaşım araçlarının imalatını kapsamaktadır.
3011
Gemilerin ve yüzen yapıların inşası
Bu sınıf gemilerin yapımını (spor ve eğlence amacıyla kullanılan tekneler hariç) ve yüzen
yapıların inşa edilmesini kapsamaktadır
Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;
- ticari gemilerin yapılması:
• yolcu gemileri, feribotlar, yük gemileri (şilepler), tankerler, römorkörler vb.
- savaş gemilerinin yapımı,
- balıkçı teknelerinin ve balık işleme gemilerinin yapımı.
Ayrıca bu sınıf aşağıdakileri de kapsamaktadır;
- hover kraftların (tazikli hava üzerinde, denizde ve karada gidebilen hava taşıtı)
inşası (eğlence amaçlı hoverkraftlar hariç),
- yüzen ve su altında kalabilen sondaj platformlarının inşası,
- yüzen yapıların inşası:
• yüzen rıhtımlar, dubalar, koferdamlar, yüzen iskeleler, şamandıralar, yüzen
tanklar, mavnalar, salapuryalar, yüzen vinçler, eğlence amaçlı olmayan şişme botlar
vb.
- gemiler ve yüzen yapılar için bölmelerin imalatı.
Kapsam dışı olanlar;
- gemi ve tekne parçaları imalatı (gemi ve teknelere ait büyük parçalar hariç):
• yelken imalatı, bkz. 1392,
• deniz taşıtlarının pervanelerinin imalatı, bkz. 2599,
• demir veya çelik çapaların imalatı, bkz. 2599,
• deniz taşıtlarında kullanılan motorların imalatı, bkz. 2811,
2
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
- seyrüsefer aletlerinin imalatı, bkz. 2651,
- deniz taşıtları için aydınlatma donanımı imalatı, bkz. 2740,
- hem suda hem de karada gidebilen (amfibi) motorlu kara taşıtlarının imalatı, bkz.
2910,
- eğlence amaçlı şişirilebilir motorlu veya motorsuz botların imalatı, bkz. 3012,
- gemilerin ve yüzen yapıların uzmanlık gerektiren bakım ve onarımı, bkz. 3315,
- gemilerin sökülmesi, bkz. 3830,
- teknelerin iç kısımlarının kurulumu, bkz. 4330.
3012
Eğlence ve spor amaçlı teknelerin yapımı
Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;
- şişirilebilen motorlu ve motorsuz botların imalatı,
- motorlu veya motorsuz yelkenli teknelerin yapımı,
- motorlu teknelerin yapımı,
- eğlence amaçlı hoverkraftların yapımı,
- kişisel su araçlarının (jet ski dahil) imalatı
- diğer eğlence ve sportif amaçlı teknelerin imalatı:
• kanolar, sandallar, kayıklar
Kapsam dışı olanlar;
- eğlence ve spor amaçlı tekne parçalarının imalatı:
• yelken imalatı, bkz. 1392,
• demir ve çelik çapaların imalatı, bkz. 2599,
• deniz taşıtlarında kullanılan motorların imalatı, bkz. 2811,
- yelkenli sörflerin, sörf tahtalarının imalatı, bkz. 3230,
- eğlence botlarının bakım ve onarımı, bkz. 3315.
3020
Demiryolu lokomotifleri ve vagonlarının imalatı
Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;
- elektrikli, dizel, buharlı ve diğer demir yolu lokomotiflerinin imalatı
- kendinden tahrikli demir yolu araçları veya tramvaylar ile bakım veya hizmet
araçlarının imalatı
- kendinden tahrikli olmayan demir yolu ve tramvay vagonlarının imalatı
• yolcu vagonları, yük vagonları, tank vagonları, kendinden boşaltma tertibatlı
vagonlar, özel amaçlı demir yolu vagonları, vinç vagonları, tender (lokomotife bağlı
kömür ve su taşıyan vagon) vb.
- demir yolu veya tramvay lokomotiflerinin veya vagonlarının özel parçalarının
imalatı:
3
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
• alt düzenler, dingiller ve tekerler, frenler ve fren parçaları; kancalar ve bağlama
tertibatları, tamponlar ve tampon parçaları; amortisörler; vagon ve lokomotif
iskeletleri; karoserleri; koridor bağlantıları vb.
Ayrıca bu sınıf aşağıdakileri de kapsamaktadır;
- madencilikte kullanılan lokomotiflerin ve vagonların imalatı
- demir yolları, tramvay hatları, iç su yolları, kara yolları, park tesisleri, hava alanları
vb. için mekanik ve elektro mekanik sinyalizasyon, güvenlik ve trafik kontrol
donanımlarının imalatı,
- raylı sistem taşıtları için koltuk imalatı.
Kapsam dışı olanlar;
- birleştirilmemiş rayların imalatı, bkz. 2410,
- monte edilmiş demir yolu hatlarına ait tertibatların imalatı, bkz. 2599,
- elektrik motorları imalatı, bkz. 2710,
- elektrikli sinyalizasyon, güvenlik veya trafik kontrol donanımlarının imalatı, bkz.
2790,
- motorların ve türbinlerin imalatı, bkz. 2811.
3030
Hava ve uzay araçları ve ilgili makinelerin imalatı
Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;
- yük ve yolcu taşımacılığı için, hava kuvvetleri tarafından ya da spor ve diğer amaçlar
için kullanılmak üzere uçakların imalatı,
- helikopter imalatı,
- planörlerin, delta kanatlı planörlerin imalatı,
- zeplinlerin ve sıcak hava balonlarının imalatı,
- bu sınıfta yer alan hava taşıtları parçaları ve aksesuarlarının imalatı:
• uçak gövdesi, kanatları, kapıları, kumanda yüzeyleri, iniş takımları, yakıt tankları,
motor yerleri vb. gibi ana montaj parçaları,
• pervaneler, helikopter rotorları ve pervane kanatları,
• hava taşıtlarında bulunan çeşitli tipteki motorlar ve makineler,
• hava taşıtları için turbo jetlerin ve pervaneli türbin motorlarının parçaları
- yerde uçuş eğitimi yapmaya özgü cihazlar ve tertibatların imalatı,
- uzay aracı ve fırlatma araçları, uydular, uzay roketleri, yörünge istasyonları, uzay
mekiklerinin imalatı,
- kıtalararası balistik füzelerin (ICBM) imalatı.
Ayrıca bu sınıf aşağıdakileri de kapsamaktadır;
- hava taşıtlarının veya hava taşıtı motorlarının revizyondan geçirilmesi ve
değiştirilmesi,
4
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
- hava taşıtı koltuklarının imalatı.
Kapsam dışı olanlar;
- paraşüt imalatı, bkz. 1392,
- askeri savaş gereçleri ve mühimmat imalatı, bkz. 2520,
- uydular için telekomünikasyon donanımlarının imalatı, bkz. 2630,
- hava taşıtları ve havacılık aletlerinin imalatı, bkz. 2651,
- hava seyrüsefer sistemlerinin imalatı, bkz. 2651,
- hava taşıtları için aydınlatma donanımları imalatı, bkz. 2740,
- içten yanmalı motorlar için ateşleme parçalarının ve diğer elektrikli parçaların
imalatı, bkz. 2790,
- pistonların, piston sekmanlarının ve karbüratörlerin imalatı, bkz. 2811,
3040
- hava taşıtı fırlatma donanımlarının, uçak gemilerinde kullanılan katapultların (kısa
mesafede hava taşıtlarının havalanmasını sağlayan mekanizma) ve ilgili
donanımların imalatı, bkz. 2829.
Askeri savaş araçlarının imalatı
Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;
- tankların imalatı,
- zırhlı amfibi (hem suda hem de karada hareket edebilen) askeri araçların imalatı,
- diğer askeri savaş araçlarının imalatı.
Kapsam dışı olanlar;
- silah ve mühimmatın imalatı, bkz. 2520.
3091
Motosiklet imalatı
Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;
- motosiklet, moped ve motorlu bisiklet (bir yardımcı motoru bulunan bisikletler))
imalatı,
- motosiklet motorlarının imalatı,
- motosikletlere takılıp yanda oturmayı sağlayan sepetlerin imalatı,
- motosikletler için parçalar ve aksesuarların imalatı.
Kapsam dışı olanlar;
- bisiklet imalatı, bkz. 3092,
- engelli araçlarının (tekerlekli sandalye vb.) imalatı, bkz. 3092.
3092
Bisiklet ve engelli aracı imalatı
Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;
- motorsuz bisiklet ve diğer bisikletlerin imalatı (üç tekerlekli servis bisikletleri, iki
ya da daha fazla kişilik bisikletler, çocuklar için iki ve üç tekerlekli bisikletler dahil)
5
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
- bisiklet parça ve aksesuarlarının imalatı,
- motorlu olsun veya olmasın engelli araçlarının imalatı,
- engelli araçlarının parça ve aksesuarlarının imalatı,
- bebek arabası imalatı.
Kapsam dışı olanlar;
- motorlu bisiklet (bir yardımcı motoru bulunan bisikletler) imalatı, bkz. 3091,
- binilmek üzere tasarlanmış tekerlekli oyuncakların imalatı (plastik iki ve üç
tekerlekli bisikletler dahil), bkz. 3240.
3099
Başka yerde sınıflandırılmamış diğer ulaşım araçlarının imalatı
Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;
- elle itilen araçların imalatı: bagaj arabaları, çekçek türü el arabaları, kızaklar,
alışveriş arabaları vb.
- hayvanlar tarafından çekilen araçların imalatı: iki tekerlekli at arabaları, eşekler
tarafından çekilen arabalar, atların çektiği cenaze arabaları vb.
Kapsam dışı olanlar;
- fabrikalarda kullanılan türden küçük yük taşıtları (el arabaları; tek tekerlekli olan el
arabaları vb. dahil) kaldırma veya taşıma sistemi olsun olmasın ya da kendinden
tahrikli olsun olmasın, bkz. 2816,
- lokantalarda kullanılan dekoratif servis arabaları (tatlı servisinde kullanılan el
arabaları, üzerinde yiyecek taşınan küçük el arabaları vb.), bkz. 3100
6
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
DİĞER ULAŞIM ARAÇLARI SEKTÖRÜ KÜRESEL TİCARETİ
Grafik 1: 2007-2011 Döneminde Dünya Diğer Ulaşım Araçları Ticareti (Milyar Dolar)
Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı
Grafik 1, 2007-2011 döneminde diğer ulaşım araçları sektörüne ilişkin tüm dünyada
gerçekleştirilen ihracat ve ithalat verilerini göstermektedir.
Grafiğe göre, diğer ulaşım araçları sektörünün ihracat ve ithalatının, küresel ticaretin krizden
en fazla etkilendiği yıl olan 2009 yılı dışında arttığı görülmektedir. Veriler, küresel diğer
ulaşım araçları ticaretinin 2008 yılında bir önceki yıla göre arttığını ancak küresel krizin
etkilerinin hissedilmeye başlanmasıyla 2009 yılında neredeyse 2007 yılındaki değerlere
düştüğünü göstermektedir. 2010 yılına gelindiğinde ise sektör küresel ölçekte hızlı bir
toparlanma göstermiş, 2011 yılında ise bir önceki yıla göre ihracat %13, ithalat ise %7 artarak
sırasıyla 450 ve 355 milyar dolara ulaşmıştır. Bu rakamlar dünya mal ticaretinin yaklaşık
%2,5’ine tekabül etmektedir.
7
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Tablo 1: Diğer Ulaşım Araçları Sektöründe 2007-2011 Döneminde Ortalama İhracatı
En Yüksek İlk 10 Ülkenin İhracat Değerleri (Milyon Dolar)
Ülke
2007
2008
2009
2010
2011
Fransa
42.262
51.181
45.756
58.738
61.092
A.B.D.
100.961
100.659
15.666
15.454
15.634
Almanya
39.302
46.008
45.058
47.872
52.915
Çin
24.705
35.109
40.365
56.486
64.067
Güney Kore
27.951
42.358
43.757
48.863
55.830
Japonya
28.073
32.352
31.524
35.229
36.911
İngiltere
15.174
14.858
14.414
16.459
18.690
İtalya
15.228
16.935
15.055
14.920
14.851
Kanada
14.174
14.612
13.377
13.355
13.869
Singapur
6.594
9.194
9.052
9.645
14.080
Türkiye
2.786
3.465
2.589
1.719
2.116
57.818
79.863
78.782
81.656
99.804
375.028
446.594
Kaynak: Dünya Banka WITS Veri Tabanı
355.395
400.396
449.859
Diğer
Toplam
(Not: Türkiye verisi GTB’den elde edilmiştir. Ortalama ihracat değerleri ilgili ülkenin verisinin bulunduğu
yıl sayısı dikkate alınarak hesaplanmaktadır.)
Tablo 1, küresel diğer ulaşım araçları sektöründe 2007-2011 döneminde ortalama ihracatı en
yüksek ilk 10 ülkenin yıllara göre ihracat değerlerini göstermektedir.
Tabloya göre, 2007-2011 döneminde, diğer ulaşım araçları sektöründe en fazla ihracat yapan
ülke Fransa olmuştur. Söz konusu dönemde Fransa’yı takip eden ABD, 2008 yılından itibaren
büyük bir düşüş yaşamış olmasına rağmen, 2007 ve 2008 yıllarındaki ihracatına bağlı olarak
dönem ortalamasında 2. Sırada yer almıştır. Tabloda dikkat çeken ülke Çin olmuştur; zira
2007 yılından itibaren istikrarlı bir şekilde ihracatını artırmış ve 2011 yılında diğer ulaşım
araçları sektöründe en çok ihracat yapan ülke olmuştur. Aynı şekilde Güney Kore de ihracat
artışını dönem içinde sürdürmüştür.
2011 yılında Çin’i sırasıyla Fransa (61 milyar dolar), Güney Kore(56 milyar dolar) ve Almanya
(53 milyar dolar) izlemiştir. Söz konusu sektörde Türkiye 2 milyar dolarlık ihracatla toplam
diğer ulaşım araçları ihracatından %0,5’lik pay alarak sıralamada 27. olmuştur. Tabloda yer
alan 10 ülke, 2011 yılında küresel diğer ulaşım araçları ihracatının %77’sini
gerçekleştirilmiştir.
8
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Grafik 2: 2007-2011 Döneminde Dünya Diğer Ulaşım Araçları Sektöründe İhracatta İlk
5 Ülke ve Türkiye (Milyon Dolar)
Kaynak: Dünya Banka WITS Veri Tabanı
Not: Türkiye verisi GTB’den elde edilmiştir.
Grafik 2, 2007-2011 döneminde küresel diğer ulaşım araçları sektöründe ortalama ihracatı en
yüksek ilk beş ülke ve Türkiye’nin ihracat değerlerini göstermektedir. Grafikte yer alan 6
ülkeden Çin ve Güney Kore dışındaki 4 ülkenin diğer ulaşım araçları sektörü ihracatının 2009
yılında krizden olumsuz yönde etkilendiği görülmektedir. Grafiğe göre Türkiye hariç 5 ülke,
2011 yılında küresel diğer ulaşım araçları sektörü ihracatının %55’ini gerçekleştirmiştir. Bu
5 ülkenin küresel diğer ulaşım araçları sektörü tedarikinde Türkiye’nin en büyük rakipleri
olduğu, veriler itibariyle ise Türkiye’nin diğer ulaşım araçları sektöründe sıralamada yer alan
diğer ülkelerle arasında önemli bir fark olduğu görülmektedir.
9
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Tablo 2: Diğer Ulaşım Araçları Sektöründe 2007-2011 Döneminde Ortalama İthalatı En
Yüksek İlk 10 Ülkenin İthalat Değerleri (Milyon Dolar)
Ülke
Almanya
2007
32.246
2008
41.445
2009
40.629
2010
49.968
2011
47.010
A.B.D.
44.227
45.017
37.833
39.138
43.065
Fransa
26.123
28.176
27.379
34.831
38.638
Çin
13.147
13.291
14.622
16.629
18.159
Singapur
12.115
16.130
12.723
11.633
13.661
İngiltere
11.326
11.902
11.606
15.122
14.541
Kanada
12.266
13.582
11.233
10.868
11.843
Japonya
11.941
12.563
10.753
9.713
9.684
7.850
11.548
7.683
8.937
8.632
.
.
8.872
7.727
5.836
2.321
3.267
3.346
5.263
6.391
90.854
131.025
112.002
121.624
137.119
264.416
327.946
Kaynak: Dünya Banka WITS Veri Tabanı
298.681
331.453
354.579
İtalya
Hindistan
Türkiye
Diğer
TOPLAM
(Not: Türkiye verisi GTB’den elde edilmiştir. Ortalama ithalat değerleri ilgili ülkenin verisinin bulunduğu
yıl sayısı dikkate alınarak hesaplanmaktadır.)
Tablo 2, küresel diğer ulaşım araçları sektöründe 2007-2011 döneminde ortalama ithalatı en
yüksek ilk 10 ülkenin yıllara göre ithalat değerlerini göstermektedir.
İncelenen dönem içerisinde Almanya’nın en fazla ithalat yapan ülke olduğu görülmektedir.
2011 yılında diğer ulaşım araçları sektöründe Almanya toplam 47 milyar dolar tutarında
ithalat yapmıştır. Bu rakam Almanya’nın küresel diğer ulaşım araçları ithalatının yaklaşık
%13’ünü gerçekleştirdiği anlamına gelmektedir. Almanya’yı sırasıyla ABD (43 milyar dolar)
ve Fransa (39 milyar dolar) izlemiştir. Tabloda yer alan ilk 10 ülke, 2011 yılında küresel diğer
ulaşım araçları ithalatının %60’ını gerçekleştirmiştir. Türkiye ise küresel diğer ulaşım araçları
sektöründe 2011 yılında 6 milyar dolarlık ithalatla, toplam diğer ulaşım araçları ithalatından
%2 pay almış ve 2007-2011 toplam ithalat sıralamasında 19. olmuştur.
10
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Grafik 3: 2007-2011 Döneminde Dünya Diğer Ulaşım Araçları Sektöründe İthalatta İlk
5 Ülke ve Türkiye (Milyon Dolar)
Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı
(Not: Türkiye verisi GTB’den elde edilmiştir.)
Grafik 3, 2007-2011 dönemi için diğer ulaşım araçları sektöründe değer bakımından ortalama
ithalatı en fazla ilk beş ülke ve Türkiye’nin ithalat değerlerini göstermektedir. Grafikte yer alan
Çin ve Türkiye hariç 4 ülkenin diğer ulaşım araçları sektörü ihracatının 2009 yılında krizden
olumsuz yönde etkilendiği görülmektedir. Grafiğe göre Türkiye hariç 5 ülke, 2011 yılında
küresel diğer ulaşım araçları sektörü ihracatının %45’ini gerçekleştirmiştir.
11
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Grafik 4: 2007-2011 Döneminde Diğer Ulaşım Araçları Sektörü Ticaretinde Başta Gelen
Coğrafi Ülke Grupları (Milyar Dolar)
Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı
Grafik 4, 2007-2011 döneminde küresel diğer ulaşım araçları sektörü ticaretinde en fazla
ithalat ve ihracat gerçekleştiren coğrafi ülke guruplarını göstermektedir. Buna göre 2011
yılında küresel diğer ulaşım araçları ticaretinde 198 milyar dolar ile “Diğer Asya” bölgesi en
fazla ihracat yapan bölge olmuştur. Bölge 2011 yılında toplam diğer ulaşım araçları
ihracatının %44’ünü tek başına gerçekleştirmiştir. Bu bölgeyi 190 milyar dolar ile Avrupa
Birliği, 30 milyar dolar ile Kuzey Amerika ve 16 milyar dolar ile Diğer Avrupa (AB hariç)
izlemiştir.
Diğer ulaşım araçları ihracatı coğrafi bölgeler olarak incelendiğinde en büyük tedarikçinin
Avrupa Birliği bölgesi olduğu görülmektedir. Bu durumun en büyük nedeni söz konusu
bölgenin diğer ulaşım araçları ihracatında başta gelen ülkelerden olan Fransa, Almanya ve
İngiltere ve İtalya’yı içermesidir. Ayrıca, Diğer Avrupa içinde sınıflandırılan Türkiye’nin 2011
yılında söz konusu bölgenin ihracatının %13’ünü yaptığı tespit edilmiştir.
Diğer ulaşım araçları ithalatına bakıldığında ise 2011 yılında en fazla ithalat gerçekleştiren
bölge 150 milyar dolar ile AB-27 olmuştur. Bölge tek başına toplam diğer ulaşım araçları
ithalatının %42’sini gerçekleştirmiştir. Bu bölgeyi sırasıyla 85 milyar dolar ile Diğer Asya, 55
milyar dolar ile Kuzey Amerika ve 26 milyar dolar ile Diğer Avrupa (AB hariç) izlemiştir. Diğer
12
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
ulaşım araçları ithalatı coğrafi bölgeler olarak incelendiğinde en büyük pazarın AB-27 bölgesi
olduğu görülmektedir. Bu durumun en büyük nedeni söz konusu bölgenin diğer ulaşım
araçları ithalatında başta gelen ülkelerden olan Almanya, Fransa, İngiltere ve İtalya’yı
içermesidir.
Grafik 5: 2007-2011 Döneminde Ekonomik Ülke Gruplarına Göre Diğer Ulaşım Araçları
Dış Ticareti (Milyar Dolar)
Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı
Grafik 5, 2007-2011 döneminde ekonomik ülke gruplarına göre Diğer ulaşım araçları
sektörünün dış ticaret verilerini göstermektedir. Buna göre 2011 yılında küresel diğer ulaşım
araçları ihracatının 324 milyar dolarlık kısmı, bir başka deyişle %72’si yüksek gelir grubunda
bulunan ülkeler tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu grubu 108 milyar dolar ile düşük ve orta
gelir grubu izlemiştir. Diğer taraftan 2011 yılında diğer ulaşım araçları ithalatının 253 milyar
dolarlık kısmı yüksek gelir grubuna ait ülkeler tarafından gerçekleştirilirken, bu grubu 88
milyar dolar ile düşük ve orta gelir grubu ve 1 milyar dolar ile en az gelişmiş ülkeler grubu
izlemiştir.
13
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
DİĞER ULAŞIM ARAÇLARI SEKTÖRÜ TÜRKİYE TİCARETİ
Grafik 6: 2007-2012 Diğer Ulaşım Araçları Sektörü Türkiye Üretimi, İhracatı, İthalatı
(Milyon Dolar)
Kaynak: GTB, TUİK. Raporun hazırlandığı dönemde 2012 yılı üretim verileri
açıklanmadığından, 2012 yılı üretim değeri önceki yılların basit ortalamasıdır.
Diğer ulaşım araçları sektöründe 2007 yılında




Üretim 0,5 milyar dolar,
İhracat 2,8 milyar dolar,
İthalat 2,3 milyar dolar,
Dış ticaret dengesi 0,5 milyar dolar olarak gerçekleşmişken;
2009 yılında diğer ulaşım araçları
 Üretim 2 milyar dolar,
 İhracat 2,6 milyar dolar,
 İthalat 3,3 milyar dolar,
 Dış ticaret dengesi -0,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
2011 yılında ise




Üretim 1 milyar dolar,
İhracat 2,1 milyar dolar,
İthalatı 6,4 milyar dolar,
Dış ticaret dengesi ise -4,3 milyar dolar olmuştur.
14
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
2012 yılında ithalat değerinde bir önceki yıla göre düşüş yaşanmış,




Üretim tahmini (1,3) milyar dolar,
İhracat 1,9 milyar dolar,
İthalat 4,8 milyar dolar,
Dış ticaret dengesi -2,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 3: 2007-2012 Döneminde Ortalama 300 Milyon Dolar ve Üzerinde
İhracat/İthalat Yapılan Ülkeler (Milyon Dolar)
İhracat_Ortalama
300
Milyon
Dolar ve
Üzeri
300
Milyon
Doların
Altı
Toplam
İthalat_Ortalama
İhracat_2012
İthalat_2012
Almanya
Fransa
Malta
Güney
Kore
102
110
373
502
639
7
48
55
55
551
793
2
6
333
6
428
Kuzey
Amerika
A.B.D.
390
1.518
506
1.826
Hepsi
Diğer
1.550
1.265
1.262
1.218
4.264
1.931
4.817
Avrupa
Birliği 27
Diğer Asya
2.532
Kaynak: GTB, TUİK. (Serbest Bölgeler ülkelere dahildir.)
(Not: Ortalama değerler ilgili ülke ile ithalat ve/veya ihracatın gerçekleştiği yıl sayısı dikkate alınarak
hesaplanmaktadır.)
Diğer ulaşım araçları sektöründe 2007-2011 döneminde ortalama 300 milyon ve üzerinde
ticaret yapılan 5 ülke bulunmaktadır. 5 ülkenin 3’ü Avrupa Birliği, 1’i Diğer Asya, 1’i ise Kuzey
Amerika grubu içinde yer almaktadır. Almanya, Fransa, Güney Kore ve ABD önemli tutarda
ithalat yapılan ülkelerdir. Malta ve ABD önemli tutarda ihracat yapılan ülkelerdir.
15
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Grafik 7: 2007-2012 Döneminde Ortalama 300 Milyon Dolar ve Üzerinde
İhracat/İthalat Yapılan Ülkeler (Milyon Dolar)
Kaynak: GTB, TUİK. (Serbest Bölgeler ülkelere dahildir.)
(Not: Ortalama değerler ilgili ülke ile ithalat ve/veya ihracatın gerçekleştiği yıl sayısı dikkate alınarak
hesaplanmaktadır.)
16
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Tablo 4: 2007-2012 Döneminde En Yüksek Diğer Ulaşım Araçları İthalatı Yapan 20
Ülke ve Türkiye’nin Bu Ülkelere İhracatı (Milyon Dolar)
Almanya
Fransa
Hollanda
Avrupa Birliği 27
İngiltere
İspanya
İtalya
Yunanistan
Avustralya ve Yeni
Zelanda
Avustralya
Endonezya
Güney
Kore
Hindistan
Diğer Asya
Hong Kong
Japonya
Singapur
Çin
Diğer Avrupa (A.B
Hariç)
Norveç
Güney Amerika
Brezilya
A.B.D.
Kuzey Amerika
Kanada
Yakın ve Orta Doğu
B.A.E.
B.A.E.
Kaynak: GTB, TUİK.
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
2007
2008
2009
2010
2011
2012
226
32.246
315
26.123
110
4.589
79
11.326
33
8.163
165
7.850
16
4.505
0
5.015
23
.
1
5.366
2
.
0
4.482
40
11.941
7
12.115
0
13.147
102
4.541
44
.
377
44.227
0
12.266
2
.
209
41.445
118
28.176
164
6.627
85
11.902
40
7.364
224
11.548
50
4.803
1
6.873
.
.
15
6.301
0
.
1
5.440
0
12.563
21
16.130
1
13.291
125
7.870
0
6.278
356
45.017
59
13.582
18
5.312
30
40.629
44
27.379
71
6.972
69
11.606
38
5.095
207
7.683
25
6.296
0
3.384
10
.
1
5.131
2
8.872
29
5.444
1
10.753
0
12.723
3
14.622
159
5.406
4
5.146
357
37.833
1
11.233
8
.
52
49.968
42
34.831
35
6.198
21
15.122
35
7.426
149
8.937
20
5.090
0
3.464
1
6.360
2
7.462
6
7.727
0
4.946
0
9.713
38
11.633
1
16.629
71
6.054
11
5.841
362
39.138
11
10.868
50
.
50
47.010
88
38.638
38
5.834
84
14.541
60
6.069
78
8.632
17
2.179
0
5.122
4
6.382
9
7.396
0
5.836
6
7.677
0
9.684
62
13.661
24
18.159
59
6.794
33
6.402
385
43.065
20
11.843
43
.
48
42.259
55
31.029
41
6.044
81
12.899
49
6.823
136
8.930
16
4.575
2
4.772
0
6.371
6
6.331
0
7.478
0
5.598
0
10.931
0
13.252
1
15.170
113
6.133
19
5.917
506
41.856
13
11.958
59
5.312
H: Türkiye İhracatı, T: İlgili Ülke İthalatı
(Not: Ülkelerin 2012 yılına ait ithalat değerleri henüz açıklanmadığından, 2012 yılı için verisi
bulunan son 5 yılın ortalama değeri esas alınmıştır.)
17
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Grafik 8: 2007-2012 Döneminde En Yüksek Diğer Ulaşım Araçları İthalatı Yapan 20
Ülke ve Türkiye’nin Bu Ülkelere İhracatı (Milyon Dolar)
Kaynak: GTB, TUİK.
H: Türkiye İhracatı, T: İlgili Ülke İthalatı
(Çubuklar, 2007-2012 dönemindeki Ülkelerin Ortalama İthalatını ve Türkiye'nin Bu Ülkelere
Ortalama İhracatını göstermektedir.)
2007-2012 döneminde sektörün en önemli ithalatçıları sıra ile Almanya (42,2 milyar dolar),
ABD (41,8 milyar dolar), Fransa (31 milyar dolar) ve Çin (15 milyar dolar)’dir. 2007-2012
döneminde diğer ulaşım araçları sektöründe en yüksek ithalatı, ortalama 42,2 milyar dolar ile
Almanya yapmaktadır. Türkiye’nin söz konusu dönemde Almanya’ya ihracatı ise 48 milyon
dolar düzeyindedir. Türkiye, Almanya diğer ulaşım araçları ihtiyacının %0,1’ini
karşılamaktadır. 41,8 milyar dolar düzeyinde diğer ulaşım araçları ithal eden ABD’ye Türkiye,
506 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmektedir. Türkiye, ABD’nin ihtiyacının %1,2’sini
karşılamaktadır. 31 milyar dolar düzeyinde ithalat yapan Fransa’ya Türkiye, 55 milyon
dolarlık ihracat gerçekleştirmektedir. 15 milyar dolar düzeyinde diğer ulaşım araçları ithal
eden Çin’e Türkiye sadece 1 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmektedir.
18
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Tablo 5: 2007-2012 Döneminde En Yüksek Diğer Ulaşım Araçları İhracatı Yapan 20
Ülke ve Türkiye’nin Bu Ülkelerden İthalatı (Milyon Dolar)
2007
2008
2009
2010
2011
39.302 46.008 45.058 47.872 52.915
325
718
477
148
793
3.350
4.649 3.799 3.233 3.088
Belçika
1
1
4
1
1
42.262 51.181 45.756 58.738 61.092
Fransa
723
481
437
755
647
6.835
7.505 6.814 6.460 7.203
Hollanda
5
78
8
5
7
Avrupa Birliği 27
15.174 14.858 14.414 16.459 18.690
İngiltere
8
10
55
60
53
8.314
6.784 7.275 7.352 9.081
İspanya
55
49
259
182
150
15.228 16.935 15.055 14.920 14.851
İtalya
49
141
262
153
72
4.708
5.501 5.137 5.473 7.379
Polonya
1
17
5
78
1
27.951 42.358 43.757 48.863 55.830
Güney Kore
9
138
273
539
611
.
. 5.824 6.942 11.173
Hindistan
7
11
13
7
6
28.073 32.352 31.524 35.229 36.911
Japonya
50
155
135
130
459
6.594
9.194 9.052 9.645 14.080
Diğer Asya
Singapur
39
2
1
2
39
3.047
3.731 2.969 3.137 4.889
Tayland
1
1
1
2
8
.
. 4.905 5.534 5.880
Tayvan
52
11
9
13
15
24.705 35.109 40.365 56.486 64.067
Çin
139
217
95
324
506
2.846
3.822 3.486 2.196 3.123
İsviçre
1
1
1
3
2
Diğer Avrupa
.
.
.
. 4.199
Ukrayna
0
0
1
1
2
.
7.927 4.828 5.532 6.266
Güney Amerika
Brezilya
1
0
0
6
132
100.961 100.659 15.666 15.454 15.634
A.B.D.
404
842
808 2.622 2.605
Kuzey Amerika
14.174 14.612 13.377 13.355 13.869
Kanada
22
66
85
38
52
Kaynak: GTB, TUİK. H:İlgili ülke ihracatı, T: İlgili ülke ithalatı
Almanya
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
H
T
2012
46.231
551
3.624
2
51.806
793
6.964
3
15.919
41
7.761
94
15.398
226
5.640
1
43.752
428
7.980
7
32.818
187
9.713
6
3.555
11
5.440
15
44.146
350
3.095
2
4.199
7
6.138
24
49.675
1.826
13.877
31
(Not: Ülkelerin 2012 yılına ait ithalat değerleri henüz açıklanmadığından, 2012 yılı için verisi
bulunan son 5 yılın ortalama değeri esas alınmıştır.)
19
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Grafik 9: 2007-2012 Döneminde En Yüksek Diğer Ulaşım Araçları İhracatı Yapan 20
Ülke ve Türkiye’nin Bu Ülkelerden İthalatı (Milyon Dolar)
Kaynak: GTB, TUİK. H: İlgili Ülke İhracatı, T: İlgili Ülke İthalatı
(Çubuklar, 2007-2012 dönemindeki Ülkelerin Ortalama İhracatını ve Türkiye'nin Bu Ülkelerden
Ortalama İthalatını göstermektedir.)
2007-2012 döneminde diğer ulaşım araçları ihracatında Fransa (52 milyar dolar), ABD (50
milyar dolar), Almanya(46 milyar dolar), Çin(44 milyar dolar) ve Güney Kore (44 milyar
dolar) önde gelen ülkelerdir.
Türkiye’nin 1,8 milyar dolar en fazla ithalat yaptığı ülke ABD olup; bu ithalat ile ABD’nin
ihracatından %3,6’lık bir pay almaktadır.
52 milyar dolarlık ihracat yapan Fransa’dan Türkiye’nin gerçekleştirdiği ithalat 793 milyon
dolardır. (%1,5 pay)
46 milyar dolarlık ihracat yapan Almanya’dan Türkiye’nin yaptığı ithalat 551 milyon dolardır.
(%1,2 pay)
44 milyar dolarlık ihracat yapan Çin’den Türkiye’nin yaptığı ithalat 350 milyon dolardır.
(%0,8 pay)
20
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Tablo 6: Diğer Ulaşım Araçları Sektörü Dâhilde İşleme (Milyon Dolar)
Yıl
DİR İhracat
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kaynak: GTB
Toplam İhracat
İhracattaki
Pay
DİR İthalat
Toplam İthalat
İthalattaki
Pay
2.786
3.465
2.589
1.719
2.116
1.931
18%
24%
33%
33%
43%
50%
41
58
85
192
79
70
2.321
3.267
3.346
5.263
6.391
4.817
2%
2%
3%
4%
1%
1%
491
844
847
576
911
967
Tablo 6.A: Diğer Ulaşım Araçları Sektörü Dâhilde İşleme (ISIC Kod 4)(Milyon Dolar)
3011
Gemilerin ve yüzen yapıların İnşası
3012
Eğlence ve spor amaçlı teknelerin
yapımı
3020
Demiryolu lokomotifleri ve
vagonlarının İmalatı
3030
Hava ve uzay araçları ve ilgili
makinelerin İmalatı
3040
Askeri savaş araçlarının İmalatı
3091
Motosiklet İmalatı
3092
Bisiklet ve engelli aracı İmalatı
3099
Başka yerde sınıflandırılmamış
diğer ulaşım araçlarının İmalatı
DİR
İhracat
DİR
İthalat
DİR
İhracat
DİR
İthalat
DİR
İhracat
DİR
İthalat
DİR
İhracat
DİR
İthalat
DİR
İhracat
DİR
İthalat
DİR
İhracat
DİR
İthalat
DİR
İhracat
DİR
İthalat
DİR
İhracat
DİR
İthalat
Kaynak: GTB
21
2007
2008
2009
2010
2011
2012
148
372
172
66
124
118
0
0
0
0
0
3
26
45
104
70
174
105
4
5
22
10
20
0
.
7
63
0
90
102
0
13
1
.
.
1
246
271
311
320
355
439
24
24
43
170
47
47
40
106
163
76
129
156
0
4
11
0
3
4
7
19
10
15
14
15
0
0
0
1
2
2
24
24
22
26
21
27
12
11
8
11
7
13
1
0
1
1
2
5
0
0
.
0
.
0
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Grafik 10: 2007-2012 Yılları Rejim Türüne Göre Diğer Ulaşım Araçları Sektörü
İhracatı (Milyon Dolar)
Kaynak:GTB
22
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Grafik 11: 2007-2012 Yılları Rejim Türüne Göre Diğer Ulaşım Araçları Sektörü İthalatı
(Milyon Dolar)
Kaynak: GTB
2007-2012 döneminde dâhilde işleme kapsamında ortalama



88 milyon dolarlık ithalat,
773 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiş olup,
İthalatın yaklaşık %2’si, ihracatın ise %32’si dâhilde işleme kapsamında yapılmıştır.
23
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Grafik 12: 2007-2012 Döneminde Diğer Ulaşım Araçları Sektörünün İstihdam Endeksi
Kaynak: TÜİK
2007-2012 dönemi diğer ulaşım araçları sektörü istihdamında, 2009 yılından itibaren bir
azalışın olduğu, 2011 yılından itibaren ise istihdamın az da olsa artış gösterdiği; ancak
2012’de tekrar hafif azalış olduğu görülmektedir.
TUİK verilerine göre 2009 yılında diğer ulaşım araçları sektöründe istihdam edilen kişi sayısı
36.564’tür.
2009 yılındaki çalışan sayısı diğer ulaşım araçları sektörü istihdam endeksine göre önceki ve
sonraki yıllara uyarlandığında çalışan sayısının,






2007 yılında 37.902
2008 yılında 41.503
2009 yılında 36.564
2010 yılında 39.861
2011 yılında 40.968
2012 yılında 40.927 olduğu tahmin edilmektedir.
24
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
NOT: BU RAPORDA YER ALAN DEĞERLENDİRMELER UZMAN GÖRÜŞÜ OLUP SADECE
BİLGİLENDİRME AMACIYLA HAZIRLANMIŞTIR. BU RAPORDA YER VERİLEN GÖRÜŞ VE
DEĞERLENDİRMELER, HİÇBİR ŞEKİLDE T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI’NIN
KURUMSAL GÖRÜŞ VE YAKLAŞIMINI YANSITMAMAKTADIR.
25