pccillion
Transkript
pccillion
>>> SAYI 45 TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI ANAKART VE ‹fiLEMC‹YE GENEL B‹R BAKIfi. WINDOWS ANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARI B‹LG‹SAYARINIZI SALDIRILARA KARfiI NASIL KORUYAB‹L‹RS‹N‹Z? PROJELER D‹SK BOYUTUNUN SAPTANMASI 46. SAYIDA NELER VAR? BOfi SAB‹T D‹SK ALANI NASIL SAPTANIR? TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI (2). INTERNET INTERNET’TE B‹LG‹SAYAR DONANIMLARI INTERNET’TE DONANIM F‹RMALARININ S‹TELER‹. FRONTPAGE ‹LE ÇALIfiMAK (6) FRONTPAGE ‹LE TEMEL WEB SAYFASI TASARIMI. INTERNET’TE TARTIfiMA GRUPLARI INTERNET’TE FORUM VE KONFERANS MULTIMEDIA VE E⁄LENCE ÖZEL HOPARLÖRLER SURROUND SES S‹STEMLER‹NE B‹R BAKIfi. WINDOWS PROGRAMCILIK. SERV‹S PAKETLER‹. PROJELER WORD’DE OTOMAT‹K MET‹N. INTERNET INTERNET’TE FOTO⁄RAF ARfi‹VLER‹. FRONT PAGE ‹LE ÇALIfiMAK (7). INTERNET’TE fiAHIS ARAMAK. MULTIMEDIA VE E⁄LENCE YEN‹ D‹J‹TAL KAMERALAR. PÜF NOKTASI ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (XVII) 13 Kas›m’da Bayilerde Kaç›rmay›n! PÜF NOKTASI ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (19) WINDOWS 98 ‹Ç‹N ÖNEML‹ ‹PUÇLARI. Bilgisayar›n›zla ilgili her türlü sorun için “Herkes ‹çin Bilgisayar” Destek Telefonu 0 800 211 61 17 Saatleri: 9.30 - 11.00, 13.00 - 14.30 Abone Servisi 0 800 211 61 18 Herhangi bir say›y› kaç›rd›¤›n›zda, bunu abone bölümümüzden temin etmeniz ve “Herkes ‹çin Bilgisayar”› eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün. En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek. Böylece “Herkes ‹çin Bilgisayar” her düzeyden kullan›c› için “eksiksiz” bir baflvuru kayna¤› olacak. Genel Yay›n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz› ‹flleri Müdürü: Mahmut Karsl›o¤lu, Editör: M. Berker Güngör, Grafik Tasar›m: Murat Çelik, Vogel Sat›fl Müdürü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: Yeliz Koyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: Asu Bozyayla, Da¤›t›m: Cem Cenker, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay›nc›l›k Ltd. fiti. Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard›mc›s›: Beste Özerdem, Vogel Yay›nc›l›k Ltd. fiti. Ad›na Sahibi: Gökhun Sungurtekin, Renk Ayr›m›-Film Ç›k›fl ve Bask›: As›r Matbaac›l›k Ltd. fiti., Da¤›t›m B‹RYAY A.fi. Vogel Yay›nc›l›k Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün ‹fl Merkezi No: 231/3 80380 Kas›mpafla-‹STANBUL Tel: (212) 297 17 24 Faks: (212) 297 17 33 >>> B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI Bilgisayar›n›z›n içinde neler oldu¤unu biliyor musunuz? Özellikle son on y›l içindeki teknolojik geliflmeler bilgisayarlara günlük hayat›m›zda gittikçe daha etkin bir rol yüklemifllerdir. Art›k bilgisayarlara rastlanmayan bir alan kalmam›fl gibidir, ancak kiflisel bilgisayar kullan›c›lar› için durum biraz daha farkl›d›r. Ço¤u ev kullan›c›s› için bilgisayarlar uzun zaman önce karmafl›k birer elektronik ayg›t olmaktan ç›km›fl, evdeki zamanlar›n›n ço¤unu birlikte geçirdikleri bir "ev arkadafl›" haline gelmifllerdir. Gerçekten de bu cihazlarla pek çok fley yapabilirsiniz, oyun oynayabilir, ifl yapabilir, televizyon seyredebilir, uzak bir k›tadaki arkadafllar›n›zla sohbet ya da baflka bir ülkedeki ma¤azalardan al›flverifl edebilirsiniz. Peki hayat›n›z›n bu kadar büyük bir parças› haline gelen bu cihazlar› ne kadar tan›yorsunuz, masan›z›n üzerinde yer iflgal eden o demir kutunun içinde neler oldu¤unu ne kadar iyi biliyorsunuz? Asl›nda bu konuya çok önceki say›lar›m›zda bir miktar yer vermifltik, ancak bu bölümde bilgisayar›n›n içindeki parçalar› biraz daha detayl› bir biçimde yeniden gözden geçirece¤iz. Öncelikle ifle bilgisayar›n devaml› el alt›nda bulunan, o yüzden de göze batan parçalar›ndan bafllayal›m. Bunlar ço¤unlukla bir monitör, klavye, fare ve büyük bir metal kutu olan bilgisayar›n kendisinden ibarettir. Tabii buna ek olarak joystick, yaz›c›, taray›c› gibi ek donan›ma da rastlamak mümkündür. Ancak tüm bu parçalar›n kalbi o büyük demir kutudur ve di¤erleri sadece o demir kutunun içinde olup bitenleri takip etmenize yard›mc› olan araçlard›r. Ancak tabii ki bilgisayar kasas›n›n içi de pek çok farkl› elektronik parçayla doludur ve siz kasay› açmad›kça bu parçalarla yüzyüze gelmezsiniz, bu yüzden de ar›za yapana dek orada olduklar›n› unutmak çok kolayd›r. Ancak bilgisayar hakk›nda birfleyler ö¤renmek istiyorsan›z, o zaman donan›m konusunu ihmal etmemeniz gereklidir. ! < D‹KKAT > Bilgisayar›n›z›n kasas›n› açmaya giriflmeden önce sizi bir konuda uyarmam›z gerekiyor. E¤er sahip oldu¤unuz sistemi bir firmadan sat›n alm›flsan›z ve garanti süresi henüz dolmam›flsa, o zaman kasaya dokunmaman›z› tavsiye ederiz. Çünkü kasay› açmaya kalkt›¤›n›zdaki üzerindeki mühürler bozulacak, bu da garantinizin geçersiz olmas›na sebep olacakt›r. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER 221 <<< TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI KASA NED‹R? Tüm elektronik bilgisayar parçalar›n› bir arada tutan büyük metal kutuya "kasa" (Case) ad› verilir. Ancak bir bilgisayar kasas› san›ld›¤›ndan daha önemli bir unsurdur, çünkü sadece parçalar› bir arada tutmakla kalmaz. Ayn› zamanda içinde bulunan özel güç kayna¤› sayesinde tüm parçalara gerekli olan elektri¤i flehir cereyan›ndan al›r ve onlar›n kullanabilece¤i bir voltaj seviyesine düflürür. Her ne kadar bilgisayar kasas›na 220 volt elektrik girse de, içerideki parçalar ço¤unlukla 2 ila 12 volt aras›ndaki seviyelerde elektrik kullan›rlar. Bu yüzden kaliteli bir kasa edinmek önemlidir, çünkü içindeki güç kayna¤›n›n kalitesi de eflde¤erde olacakt›r ve bu da parçalar›n›z› yanmaktan koruyan en temel unsurdur. Bunun d›fl›nda iyi bir kasan›n tasar›m› içinde rahatça çal›flabilmenize imkan verecek yap›da olmal›d›r. Ayr›ca kasan›n iç tasar›m›n›n ferah ve iyi düzenlenmifl olmas›, içerideki hava dolafl›m›n› ve dolay›s› ile parçalar›n so¤utulmas›n› da etkileyen bir unsurdur. Ancak tabii ki her kasa modeli bu türden iyi bir tasar›ma sahip olmayabilir. Mesela masaüstüne konmak üzere tasarlanm›fl ince kasalar›n (Slim Case) tasar›mlar› az yer kaplayacak flekilde yap›l›r. Ancak bunlar›n içleri do¤al olarak çok s›k›fl›kt›r ve yeni bir parça eklemek genellikle imkans›zd›r. ANAKARTLAR Bir bilgisayar kasas›n› açt›¤›n›zda gözünüze çarpan ilk parça anakart olacakt›r. Bu parça oldukça büyüktür ve kasan›n bir genifl kenar›n› tamamen kaplar. Anakart ç›plak haliyle üzerinde I <INFO > E¤er son zamanlarda bilgisayar›n›z›n kasas›ndan gelen seslerde rahats›z edici bir art›fl olduysa, bunun sebebi güç kayna¤› ya da ifllemci üzerinde bulunan so¤utucu pervanelerden biri olabilir. Bunlar zaman içinde afl›nma ve kirlenme sebebiyle gürültü yapmaya bafllayabilmektedirler. >>> 222 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER çok say›da devre ve devre yolu bulunan bir plakaya benzer. Ancak bilgisayar›n içindeyken üzerinde çok say›da ek parçan›n tak›l› oldu¤u görülecektir. Bir anakart di¤er tüm bilgisayar parçalar›n› bir arada tutmak ve birlikte çal›flmalar›n› sa¤lamak için tasarlan›r. Anakart›n tasar›m› ve üretiminde kullan›lan parçalar onun kapasitesini belirleyen temel unsurlard›r. Bugün piyasada farkl› firmalar›n ürünü olan pek çok anakart mevcuttur. Bu anakartlar farkl› ifllemcileri destekleyebilecek kapasitede olduklar›ndan al›flveriflte çok dikkatli olunmal›d›r. Mesela AMD ve Intel ifllemciler farkl› anakartlar kullan›rlar. Ancak ifl bununla da kalmaz, ayn› firman›n farkl› seri ve kapasitedeki ifllemcileri için de de¤iflik modellerdeki anakartlar aras›ndan seçim yapmak gerekecektir. I <INFO > Genelde ev ve küçük ofis kullan›m› için iki tür kasa bulunur, bunlar "kule" (Tower) ve "masaüstü" (Slim) olarak bilinirler. Ancak sunucular ve di¤er büyük uygulamalar için kullan›lan çok daha büyük kasa modelleri de mevcuttur. >>> >>> B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI Bir anakart üzerinde çok say›da farkl› tipte ba¤lant› slotu bulunur, bunlar farkl› parçalar›n anakart üzerine ba¤land›¤› noktalard›r. Kart üzerine yerlefltirilmifl ISA ve PCI türü slotlar ses kart›, modem, ekran kart› gibi pek çok ek parçan›n ba¤lanmas›na arac› olurlar. Ancak flunu da belirtelim ki ISA standard› bilgisayar parçalar› art›k hemen hiç üretilmedi¤inden, ço¤u modern anakart üzerinde bu tür slotlara yer verilmez. Bugün için kullan›lan en temel standard PCI olup, bir anakart üzerinde PCI veriyolu kullanan parçalar› takabilece¤iniz pek çok slot bulunur. Bunlar›n d›fl›nda bir de AGP slotu vard›r ki, bu slot yeni nesil grafik kartlar›n›n tak›labilmesi için tasarlanm›fl olup, anakartlar üzerinde bundan genellikle sadece bir tane bulunur. Burada bahsedilen slotlar anakart üzerinde paralel olarak s›ralan›rlar ve birbirlerine yak›n olarak yerlefltirilirler. Ancak bir anakart üzerinde bunlardan baflka ba¤lant› noktalar› da mevcuttur. Bunlardan bir tanesi RAM slotudur, bu slotlardan bir anakart üzerinde genellikle 3 ya da 4 tane bulunur. RAM slotlar› adlar›ndan da anlafl›labilece¤i gibi, bilgisayar›n çal›flma esnas›nda kulland›¤› geçici haf›za olan RAM birimlerini takmaya yarar. Ancak burada da dikkatli olunmas› gereklidir, çünkü piyasada farkl› RAM türleri vard›r ve herbiri kendine özel slotlar kullan›r. Anakart üzerinde bulunan bir di¤er slot ise görünüm olarak di¤erlerinden çok daha küçük olan IDE slotlar›d›r. Bir anakart üzerinde en az 2 adet IDE slotu vard›r. TEMEL B‹LG‹LER Bunlar›n amac› ara ba¤lant› kablolar› yard›m›yla sabit disk ve CD-ROM sürücü gibi ayg›tlar›n anakarta ba¤lanabilmesini sa¤lamakt›r. Disket sürücü ba¤lamak için ayr›ca bir ba¤lant› slotu kullan›l›r. Bir anakart üzerinde bulunan en önemli ba¤lant› noktas› ise ifllemci için tasarlanm›fl oland›r. Ev ve iflyerlerinde kullan›lan PC’ler için tasarlanan anakartlar genellikle tek ifllemci kulland›klar›ndan, bir adet ifllemci ba¤lant noktas›na sahiptirler. Ancak sunucular gibi daha yo¤un alanlarda hizmet verecek yüksek kapasiteli bilgisayarlar iki ya da daha fazla ifllemci kullan›rlar, haliyle bunlarda kullan›lan anakartlarda birden fazla ifllemci ba¤lant›s› bulunur. I <INFO > USB ba¤lant› teknolojisi sayesinde bir bilgisayara fazladan pek çok yüksek kapasiteli ayg›t ba¤layabilmek mümkün hale gelmifltir. USB ba¤lant›lar› anakart üzerinde bulunur, ancak kasan›n d›fl›na bakacak flekilde tasarlan›rlar. Anakart modeline göre iki ya da daha fazla USB ba¤lant›s› bulunabilmektedir. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER 223 <<< B‹LG‹SAYARINIZIN DONANIMLARI Bir anakart›n farkl› ifllemci modellerini çal›flt›rabilecek flekilde tasarland›¤›n› daha önce de söylemifltik. Ancak ba¤lant› noktas› flekli aç›s›ndan ele al›rsak, iki temel ifllemci tasar›m› oldu¤unu görürüz, bunlar slot ve socket modelleridir. Slot türü ifllemcilerin anakart üzerinde ba¤land›klar› nokta daha ziyade PCI ya da ISA slotlar›na benzer bir yap›dad›r, ancak bunlarla kar›flt›r›lmamas› için anakart üzerine di¤erlerine dik olacak biçimde yerlefltirilir. Slot türü ifllemcilere Intel yap›m› Pentium 2 ve ilk nesil Pentium 3 ifllemcileri gösterebiliriz. Di¤er tür ifllemci ba¤lant› noktas›na ise soket ad› verilir. Soket türü ba¤lant›lar üzeri deliklerle kapl› kare biçimindeki görünüfllerinden teflhis edilebilirler. Asl›nda PC’ler için tasarlanan ifllemciler eskiden beri soket tarz›nda olagelmifllerdir, ancak sonradan üreticiler slot biçiminde ifllemcilere yönelmifllerdir. Ne var ki bu durum çok uzun sürmemifl, üreticiler k›sa bir süre sonra tekrar soket modeline dönmüfllerdir. Bu al›flverifl esnas›nda biraz kafa kar›flt›rabilir, çünkü ayn› ifllemci serisinin hem slot, hem de soket modellerine rastlayabilirsiniz. Bir anakart üzerindeki di¤er önemli parçalardan biri de "Chipset" tabir edilen özel bir ifllemci grubudur. Bu ifllemciler I <INFO > Bir anakart üzerinde bulunan BIOS çipi kaydedilen verileri saklayabilmek için devaml› elektri¤e ihtiyaç duyar. Bu elektrik ifllemciye anakart üzerinde bulunan özel bir pil taraf›ndan sa¤lan›r. Bu piller genellikle 2-3 y›l de¤ifltirilmeden çal›flabilirler. >>> 224 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER anakart tasar›m›n›n bir parças›d›rlar ve onun tüm ifllevlerini yerine getirebilmesi için gereken ifllem gücünü sa¤larlar. Bu ifllemci gruplar› ço¤unlukla anakart› üreten firmalar taraf›ndan tasarlanmazlar, çünkü oldukça karmafl›k bir teknoloji gerektirir. Bu yüzden ifllemci gruplar›n› üreten pek az say›da firma vard›r ve hemen her anakart üreticisi bunlardan birini seçip ürünlerinde kullan›r. ‹fllemci grubu üreten firmalar›n en ünlülerinden ikisi Intel ve Via olarak bilinir. Anakart›n ve haliyle tüm bilgisayar›n çal›flmas›nda büyük rol oynayan bir di¤er parça ise BIOS çipidir. Bu çip asl›nda anakart üzerinde bulunan özel bir pil yard›m›yla gerekli verileri depolayan bir haf›za modülüdür. Bu modül içinde depolanan bilgiler bilgisayar›n her aç›ld›¤›nda okunur ve böylece sistemin çal›flmas› ile ilgili olarak önceden yap›lm›fl ayarlar kullan›labilir. >>> TEMEL B‹LG‹LER >>> ANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARI WINDOWS ANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARI Bilgisayar›n›z› sald›r›lara karfl› koruman›z flartt›r. Bu dergide virüsler ve bilgisayar›n›za yapabilecekleri konusuna daha önce de defalarca de¤indik. Ancak bilgisayar dünyas›ndaki geliflmeler çeflitli faydal› yenilikleri getirmekle kalm›yor, ayn› zamanda insanlar›n bafl›na bela olabilecek yeni kaynaklar da yarat›yor. Tabii bilgisayar virüsleri söz konusu oldu¤unda bu geliflmeler donan›mdan ziyade yaz›l›msal oluyor. Virüs yarat›c›lar› güvenlik yaz›l›mlar›n› aflmak için yeni yöntemler gelifltiriyor ve yaz›l›m firmalar› da bunlara karfl› yeni önlemler al›yorlar. Ancak fluras› tart›fl›lmayacak bir gerçektir ki, günümüzde virüslerin bilgisayar kullan›c›lar›n›n bafl›na bu denli büyük bir dert olmalar›ndaki en büyük etken ço¤u zaman kullan›c›lar›n konuya yeterince önem vermemesidir. Bugün ortamda dolaflan ço¤u bilgisayar virüsü gerçek gücünü kullan›c›lar›n ilgisizlik ve bilgisizli¤inden almaktad›r. Nedense insanlar›n aç›k bir tehdidi bafllar›na bir bela aç›lmad›kça ciddiye almamak gibi huylar› vard›r. Ço¤u bilgisayar kullan›c›s› çevresinden virüslerle ilgili pek çok korku hikayesi duyar, üstelik bazen bunlar›n bir k›sm› asl›nda biraz da abart›lm›fl öykülerdir. Ancak buna ra¤men neredeyse hemen her kullan›c› virüsler hakk›nda ne en küçük bir bilgi edinmeye, ne de onlardan korunmak için en küçük bir önlem almaya çal›flmaz. Ço¤u zaman birazc›k dikkat göstermekle savuflturulabilecek tehlikeler, tamamen vurdumduymazl›ktan dolay› çok büyük hasarlara yol açabilmektedir. Modern virüsler Internet kullan›m›n›n yayg›nlaflmas›yla eskisinden çok daha genifl kitlelere ulaflma imkan› bulabilmektedir. Üstelik ço¤u virüs art›k EXE ya da COM ekli basit çal›flt›r›labilir programlar olarak ortaya ç›kmamaktad›r. Aksine bunlar›n büyük bir k›sm› otomatik olarak çal›flan ve kendilerini geri planda gizlemeyi baflaran yaz›l›mlard›r. Mesela Microsoft Excel ve Word uygulamalar› için haz›rlanm›fl binlerce virüs vard›r. Makro virüsü olarak bilinen bu virüsler, bir doküman içindeki makrolara bulafl›r ve ancak doküman çal›flt›r›ld›¤›nda harekete geçerler, üstelik oldukça büyük hasar verebilirler. "Worm" tabir edilen baflka bir tür tehlikeli yaz›l›m ise ço¤u zaman kendini e-posta ile farkl› kullan›c›lara da¤›t›r ve kullan›c› INFO taraf›ndan gelen mesaj Virüsler üzerine daha genifl bilgilenmek aç›ld›¤›nda haisteyenler flu web adreslerini ziyaret rekete geçer. Bu edebilirler: gibi virüsleri "doswww.vmyths.com yaad›.doc.exe" gibi çift www.infoworld.com/opinions soyadl› olmalar›ndan tan›yawww.grc.com www.isaserver.org bilirsiniz. I < > >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS 145 <<< WINDOWS ANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARI EN ‹Y‹ ÖNLEM Bilgisayar virüslerine karfl› en iyi korunma yöntemi her zaman için anti-virüs yaz›l›mlar› kullanmakt›r. Bu yaz›l›mlar temelde bilgisayar›n›za göz kulak olan ve flüpheli veri ya da ifllemleri kendi bilgi bankalar›ndaki bilinen virüs profilleriyle karfl›laflt›r›p tan›mlayan programlard›r. Anti-virüs yaz›l›mlar› öncelikle virüs bulaflmas›n› önlemeye yönelik haz›rlan›rlar, ancak bunun yan›nda virüslü dosyalar› tesbit edip ar›nd›rabilme yetene¤ine de sahiptirler. Tabii ki bilinen binlerce virüs ve benzeri zararl› program›n kimlik bilgisini tafl›mak, üstelik gerekti¤inde flüpheli verileri inceliyerek bunlarda bulaflma olup olmad›¤›n› ortaya ç›karmak kolay bir ifllem de¤ildir. Anti-virüs yaz›l›mlar› bunu yapabilmek için hat›r› say›l›r miktarda ifllemci ve haf›za gücüne ihtiyaç duyarlar. Bu da hem bilgisayarda anti-virüs program›n›n harekete geçti¤i anda belirgin bir yavafllamaya, hem de tehlikeli durumlarda çal›flan programlar›n kesintiye u¤ramas›na sebep olur. Ayr›ca en az›ndan ayda bir defa Internet üzerinden anti-virüs yaz›l›m›n› üreten firman›n web sitesine ba¤lanarak tesbit edilmifl yeni virüslerin kimlik bilgilerini içeren dosyalar› indirmek, böylece yaz›l›m› güncel tutmak lüzumludur. Ancak tüm bunlar olas› bir virüs 146 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS bulaflmas› sonucu tüm de¤erli bilgilerinizin yokolmas› ya d daha fenas› kötü niyetli insanlar›n bilgisayarlar›na aktar›lmas›ndan çok daha iyidir. Ço¤u kullan›c› anti-virüs programlar›n›n ücretsiz olmad›klar›ndan yak›nmakta ve bunu bir bahane olarak kullanmaktad›rlar. Gerçekten de anti-virüs yaz›l›mlar› gelifltirilmesi zaman ve emek isteyen programlar olduklar›ndan ücretsiz olmad›klar› do¤rudur. Ne var ki ço¤u yaz›l›m firmas› anti-virüs programlar›n›n kiflisel kullan›c›lara yönelik ücretsiz sürümlerini de sunmaktad›rlar. Bunlar büyük flirketlerin kulland›¤› kadar detayl› seçeneklere sahip olmayabilirler, ancak virüs veri taban› aç›s›ndan bir eksiklikleri yoktur ve amatör kullan›c›lar›n ihtiyaçlar›n› fazlas›yla karfl›layabilmektedirler. *< ‹PUCU > Sadece iyi bir anti-virüs program› edinmek yeterli de¤ildir. Ayn› zamanda bu program›n veri taban›n› en az›ndan ayda bir güncelleyerek yeni virüslere karfl› da etkili olmas›n› sa¤lamak gerekir. ‹yi anti-virüs yaz›l›mlar› bu güncellemeyi otomatik olarak Internet üzerinden yapabilmektedirler. >>> >>> ANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARI fiimdi piyasada bulunan anti-virüs yaz›l›mlar›na ve onlar›n özelliklerine k›saca bir göz atal›m: AVG www.grisoft.com AVG program› piyasadakilerin içinde en yetenekli olanlardan biridir. Bu yaz›l›m disketten e-posta mesajlar›na dek pek çok farkl› kaynaktan gelebilen virüsleri tesbit etmekte oldukça baflar›l›d›r. Herhangi bir e-posta program› çal›flt›r›ld›¤›nda AVG al›nan mesajlar› rahatl›kla gözden geçirebilmektedir. Ayr›ca virüs bulaflm›fl dosyalar› temizlemek ya da en az›ndan karantinaya alabilmek imkan› sunan AVG, e¤er istenirse kendini otomatik olarak Internet üzerinden güncelleyebilmektedir. Bu program›n geliflmifl versiyonu ücretsiz de¤ildir, ancak amatör kullan›c›lar için haz›rlanm›fl olan ve ücretsiz sunulan daha basit bir sürümü de mevcuttur. NORTON ANTIVIRUS 2001 www.symantec.com Norton Antivirüs yaz›l›m›n› benzerlerinden ay›ran en büyük özellik, virüsleri tesbit etmek için sadece onlar›n kimlik bilgilerini incelemekle yetinmemesidir. Norton bilinen virüsleri aramak için veri taban›ndaki bilgileri kullanman›n yan›s›ra, WINDOWS henüz kimli¤i deflifre edilmemifl olas› yeni virüsleri tesbit edebilmek için "Heuristics" ad› verilen bir yöntemden de faydalan›r. Bu yöntemde flüphelenilen bir program "sanal" olarak çal›flt›r›larak flüpheli davran›p davranmad›¤› gözlenir. Ço¤u anti-virüs yaz›l›m› gibi arka planda devaml› çal›flabilen Norton, özellikle virüs bulaflm›fl Excel dosyalar›n› onarabilmekte oldukça yeteneklidir. Ancak "Heuristics" yönteminin asl›nda zarars›z olan "EXE" ve "COM" dosyalar›n› tararken s›k s›k yan›l›p yanl›fl alarm verebildi¤i de bilinen bir gerçektir. Otomatik güncelleme yetene¤i de olan bu yaz›l›m› yaklafl›k 40 USD karfl›l›¤›nda www.symantec.com adresinden edinebilirsiniz. PC-CILLIN www.trendmicro.de PC-CILLIN oldukça geliflmifl ancak kullan›lmas› kolay bir arabirime sahip anti-virüs yaz›l›m›d›r. Di¤er anti-virüs yaz›l›mlar› gibi veri taban› kullanarak virüs arayan program›n kendini otomatik güncelleme yetene¤i de mevcuttur. Bu program›n virüs araman›n d›fl›nda sundu¤u bir baflka hizmet ise belirli isimdeki ya da içeri¤e sahip olan web adreslerine eriflimi k›s›tlayabilmesidir. Bir flifre yard›m›yla çal›flt›r›lmas› denetlendi¤inden, flifreyi koyan kullan›c› d›fl›ndakiler taraf›ndan devreden ç›kar›lamaz. Bu program› da www.trendmicro.de adresinden yaklafl›k 30 USD karfl›l›¤›nda edinebilirsiniz. *< ‹PUCU > Virüslere karfl› alabilece¤iniz en iyi önlemlerden biri de, e-posta ile gelen her mesaj› do¤rudan açmamakt›r. Mesaj ile gelen eki ille de açman›z gerekiyorsa, bunu önce sabit diske kopyalay›p, anti-virüs program› ile taratman›z gerekir. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS 147 <<< WINDOWS ANT‹-V‹RÜS YAZILIMLARI PANDA ANTIVIRUS www.pronetix.sk Hemen her türden virüsü aray›p bulabilen Panda, ayn› zamanda çeflitli veri s›k›flt›rma programlar› ile s›k›flt›r›lm›fl olan dosyalar› da tarayabilme yetene¤ine sahiptir. Panda sadece çal›flt›r›lmakta olan programlar› ve eriflilen veri dosyalar›n› incelemekle kalmaz, ayn› zamanda e-posta ve browser bazl› Internet eriflimlerini de devaml› gözalt›nda tutar, böylece olas› Java ve Applet-X uygulamalar›n›n güvenli¤ini de kontrol eder. Browser uygulamalar›nda çeflitli ifllemler için kullan›lan bu iki kodlama yönteminin pek çok güvenlik a盤› oldu¤u bilinen bir gerçektir. Bunun haricinde istendi¤inde çeflitli web adreslerine eriflimi de tamamen engelleyebilen Panda, yap›lan ifllemler hakk›nda sesli uyar›lar da verebilmektedir. Normalde yaklafl›k 60 USD civar›nda fiyatla sat›lan bu uygulaman›n bütçenizi aflt›¤›n› düflünüyorsan›z, o zaman daha basit bir versiyonu olan Panda Active Scan program›n› da ayn› adresten edinebilmeniz mümkündür. INNOCULATEIT Antivirus.cai.com Bu yaz›l›m a¤›rl›kl› olarak ev kullan›c›lar›n›n sistemlerinin güvenli¤ine sa¤lamaya yönelik olarak gelifltirilmifltir. Çal›fl›rken benzer yaz›l›mlardan çok daha az ifllemci ve haf›za gücüne ihtiyaç duymas› da en belirgin özelliklerinden biridir. Ancak maalesef pek çok konuda pek yeterli olmayan bir yap›ya sahiptir. Mesela tarama esnas›nda flüpheli görülen dosyalar› izole etmek ya da temizlemek yerine, sadece "fiüpheli" olarak iflaretlemekle yetinmesi kesinlikle büyük bir tasar›m hatas›d›r. Art›k ücretsiz versiyonu da piyasada olmayan bu yaz›l›m› tercih etmeniz pek tavsiye edilmez. ANTIVIR 9X PERSONAL EDITION www.free-av.com Antivir 9x öncelikle ev bilgisayar›n› virüs tehdidine karfl› korumak isteyen Windows kullan›c›lar› için haz›rlanm›fl bir programd›r. Bu program›n Professional sürümü kullan›c›ya çok daha fazla seçenek sunmas›na karfl›l›k, Personal Edition’›n en önemli özelli¤i hem daha az sistem kayna¤› kullanmas›, hem de ücretsiz olmas›d›r. Oldukça güvenilir bir yaz›l›m olarak tan›nan bu program pek çok kullan›c› taraf›ndan tercih edilmektedir. >>> *< ‹PUCU > Hiçbir yaz›l›m kusursuz de¤ildir, özellikle iflletim sistemleri gibi karmafl›k programlarda pek çok hata ya da zay›f nokta bulunabilmektedir. Bu yüzden s›k s›k www.windowsupdate.microsoft.com adresine u¤rayarak yeni ç›kan güvenlik yamalar›n› indirmeniz, sisteminizin güvenli¤ini koruman›z› kolaylaflt›racakt›r. 148 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS >>> >>> D‹SK BOYUTUNUN SAPTANMASI PROJELER D‹SK BOYUTUNUN SAPTANMASI Sabit diskinizdeki bofl alan miktar›n› takip etmeniz önemlidir. Bazen yeni bir program kurmaya ya da Windows alt›nda bir program çal›flt›rmaya kalkt›¤›n›zda, ekranda sabit diskinizde yeterince yer kalmad›¤›n› bildiren bir hata mesaj›yla karfl›laflabilirsiniz. Her ne kadar kurulmak için büyük miktarda alana ihtiyaç duyan yaz›l›mlar kurulum ifllemine bafllamadan önce sabit diskinizdeki bofl alan› kontrol ediyorlarsa da, bunu her program yapmayabilir. Tam kurulumun ortas›nda sabit diskinizde bofl yer kalmad›¤› için ifllemin iptal edilmesi flüphesiz oldukça can s›k›c› bir durumdur. Üstelik genellikle kurulumu ask›ya almak ve sabit diskte yer açmak için flans›n›z olmayaca¤›ndan, herfleyi yeniden yapmak zorunda kalabilirsiniz. Bunu önlemek için devaml› olarak sabit diskinizdeki bofl alan miktar›n› kontrol etmeniz gerekir. bilirsiniz. ‹stedi¤iniz sabit diski seçin ve sonra da "Dosya" seçene¤i menüsünden "Özellikler" fl›kk›na t›klay›n. Ayn› etkiyi sabit disk simgesine sa¤ tuflla t›klay›p aç›lan menüden "Özellikler" fl›kk›n› seçerek te elde edebilirsiniz. Ad›m 3: "Özellikler" diyalog penceresi aç›ld›¤›nda "Genel" bafll›kl› k›s›m alt›nda sabit diskinizle ilgili pek çok bilginin yer ald›¤›n› göreceksiniz. Burada hem say›sal verilerle, hem de grafik olarak sabit diskiniz üzerindeki kullan›lan ve bofl durumdaki alan›n tam miktar›n› görebilirsiniz. Bilgiler hem bayt, hem de megabayt baz›nda verilmektedir. Ad›m 1: Öncelikle Windows masaüstünde bulunan "Bilgisayar›m" simgesine çift t›klayarak ilgili pencereyi aç›n. Bu pencere içinde bilgisayar›n›za tak›l› olan tüm veri depolama ayg›tlar›n› görebilirsiniz. Ad›m 2: E¤er bilgisayar›n›zda birden fazla sabit disk mevcutsa, o zaman burada onlar›n tümünü göre- Ad›m 4: Burada bulunan "Diski Temizle" tufluna t›klayarak ilgili diyalog penceresini açabilirsiniz. Bu diyalog penceresi içinde sabit disk üzerinde bulunan geçici bilgileri içeren özel klasörlerin bir listesi mevcuttur. Bunlar uzun müddet temizlenmediklerinde içlerinde biriken geçici veriler bir hayli yer kaplayabilir. Buradan bu klasörlerin ne kadar yer kaplad›¤›n› görebilir, temizleme ifllemi sayesinde o denli yer kazanabilirsiniz. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER 137 <<< PROJELER D‹SK BOYUTUNUN SAPTANMASI sunar. Bu k›s›ma girdi¤inizde öncelikle "Hata Denetimi" ve "Birlefltirme" tufllar› dikkatinizi çekecektir. Bunlardan "Hata Denetimi" tuflu sabit diskinizi hatalara karfl› denetler. Ço¤u zaman bilgisayar›n "Bafllat" tuflu menüsünden kapat›lmamas› yüzünden ortaya ç›kan hatalar sabit disk alan›n›n do¤ru okunamamas›na sebep olabilmektedir. Ayr›ca çeflitli sebeplerle disk üzerinde biriken at›k dosya parçalar› gereksiz yer iflgal edebilir. Ad›m 7: Burada bulunan "Disk Birlefltirme" adl› ikinci tufl ise sabit disikinizde rastgele da¤›lm›fl durumda bulunan verileri düzenlemenize imkan tan›r. Bu ifllem disk üzerinde bir hayli yer kazanman›za imkan tan›yabilir. Ancak unutmay›n ki özellikle yüksek kapasiteli sabit disklerde bu çok uzun zaman alabilen bir ifllemdir. >>> Ad›m 5: Aç›lan "Disk Temizleme" adl› diyalog penceresi içindeki ikinci k›s›m olan "Di¤er Seçenekler", size daha fazla yer kazanma imkan› sa¤layabilir. Bu bölümden kullanmad›¤›n›z Windows bileflenlerini ya da di¤er türlerden çeflitli programlar› kald›rarak sabit diskinizde yer açabilirsiniz. Ayr›ca diskinizi FAT32 format›na çevirerek verilerin daha az yer kaplamalar›n› sa¤layabilirsiniz. Ad›m 6: Sabit diskinizin "Seçenekler" diyalog penceresinde bulunan "Araçlar" k›sm› ise size farkl› araçlar 138 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER >>> INTERNET’TE B‹LG‹SAYAR DONANIMLARI INTERNET INTERNET’TE B‹LG‹SAYAR DONANIMLARI Bu bölümde çeflitli PC ve donan›m üreticilerinin adreslerine yer veriyoruz. www.americas.creative.com Soundblaster ses kartlar›yla PC’lerde yaflanan multimedya devriminin liderli¤ini yapm›fl olan Creative firmas›, bugün de bilgisayar pazar›n›n en önde gelen donan›m üreticilerinden biridir. Bu firman›n ürünleri ile ilgili genifl bilgiyi bu sitenin sayfalar›nda bulabilirsiniz. www.adi.com.tw Tayvan kökenli ADI firmas› özellikle son y›llarda üretti¤i kaliteli ve oldukça da hesapl› bilgisayar monitörleri ile PC donan›m pazar›nda önemli bir pay edinmifl durumdad›r. Bu firman›n web sitesinde hem ürünleri, hem de bilgisayar dünyas›ndan çeflitli haberleri bulabilirsiniz. www.intel.com Bilgisayar denince akla gelen ilk isimlerden biri olan Intel, y›llard›r PC ifllemcileri pazar›na adeta hükmetmektedir. Ancak ifllemci d›fl›nda da genifl bir ürün yelpazesine sahip olan firma hakk›nda daha detayl› bilgi edinmek isterseniz, o zaman bu web sitesini ziyaret etmenizi tavsiye ederiz. www.dell.com Baflta masaüstü ve tafl›nabilir PC’ler olmak üzere pek çok kaliteli ürünler sunan Dell, tüm dünyada ifl yapmakta olan uluslarars› bir firmad›r. Firman›n ürünleri, servis a¤› ve benzeri bilgilere ulaflabilmek için oldukça genifl kapsaml› haz›rlanm›fl olan web sitesini ziyaret etmeniz yeterlidir. www.sony.com Elektronik dünyas›n›n devlerinden biri olan Sony uzun y›llard›r bilgisayar alan›nda da kullan›c›lara çeflitli ürünler sunmaktad›r. Yeni nesil LCD monitörlerden oyun konsollar›na dek çok genifl bir ürün yelpazesi olan firman›n web sitesinin oldukça ilginizi çekece¤ine flüphemiz yok. www.hp.com Ülkemizde daha çok bilgisayarlar ve yaz›c›lar› ile tan›nan Hawlet Packard firmas›, asl›nda kullan›c›lara CD-R yaz›c›lardan network sunucular›na dek oldukça çok say›da ürün sunmaktad›r. Tüm dünyada faaliyet gösteren firman›n ürünleriyle ilgili yeni haberleri web sitelerinden ö¤renebilirsiniz. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 269 <<< INTERNET INTERNET’TE B‹LG‹SAYAR DONANIMLARI http://www.sostechnic.net Bilgisayar sistemleri ve network çözümleri konusunda;projelendirme, teknik destek ve dan›flmanl›k hizmetleri veren S O S NET, yeni ba¤lant› teknolojisi ADSL konusunda da bilgilendirme ve uygulama çal›flmalar› bulunuyor. http://www.bilgisayarhastanesi.com.tr Bilgisayar bak›m ve onar›m hizmetleri veren Bilgisayar Hastanesi kuruluflunun ve verdi¤i hizmetlerin tan›t›m›n› içeren bu siteden online olarak ar›zay› bildirip, ar›zal› ürünün durumunu da takip edebiliyorsunuz. 2. el ürün sat›fl› da mevcut. http://www.bilkom.com.tr Apple´›n ürünleri ile ilgili bilgiler yer alan ve online al›flverifl hizmetleri de sunan sitenin tasar›m› orijinal Apple’›n web sitesi ile ayn›. Ayr›ca site üzerinde içinde bulundu¤umuz günlerde i-Can adl› bir film yar›flmas› da yer al›yor. http://www.oemci.com Bu sitede, oem parça fiyatlar›n› inceleyebilir, kendi konfigürasyonunuzu kendiniz yapabilirsiniz. Ayr›ca IBM bilgisayarlar ve her marka çevre birimi de site üzerinden sat›l›yor. Günün f›rsatlar›ndan yararlan›p ürünleri ucuza almak da mümkün. http://www.koyuncu.net Türkiye’de yirmiden fazla markan›n da¤›t›mc›l›¤›n› üstlenmifl olan Koyuncu firmas›n›n web sitesinden bu firmalar ile ilgili bilgilere ve ana sayfa üzerinden de en son donan›m teknolojileri hakk›nda bilgilere ulaflmak ve e-ticaret mümkün oluyor. http://www.empa.com.tr En büyük oem ürün da¤›t›c›lar›ndan biri olan Empa, yeni hizmete sundu¤u H›zl› Sistem ile bayilerinden istedi¤iniz ürünü taksitle alabilmenize olanak tan›yor. ‹çerik olarak da baflar›l› olan sitenin FTP bölümünden en son donan›m sürücüleri çekilebiliyor. http://www.arena.com.tr Uzun bir zaman sadece bayilere dönük sat›fl hizmeti verdikten sonra art›k son kullan›c›lara da hitap eden Arena web sayfas› üzerinden verilen her tür bilgisayar donan›m›n› size en yak›n bayi arac›l›¤› ile evinize kadar da teslim edebiliyor. http://www.tellioglu.com.tr Di¤er büyük ürün da¤›t›c›lar›ndan biri olan Tellio¤lu da web sayfas› üzerinden bu ürünlerinin tan›t›m›n› ve sat›fl›n› yap›yor. Firman›n ayr›ca bayilerini tek bir çat› alt›nda toplamak için site üzerinde bir Ticari ‹nternet fiubesi de var. http://www.index.com.tr Türkiye’nin en büyük biliflim tedarik merkezi olma slogan› ile yola ç›kan ‹ndex’in web sitesi de çeflitlilik aç›s›ndan en zenginlerden biri. Firma 67.000’e yak›n ürün çeflidini, 84 ildeki genifl bayi yelpazesi ile müflterilerine ulaflt›rabiliyor. 270 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET >>> FRONTPAGE ‹LE ÇALIfiMAK (6) INTERNET FRONTPAGE ‹LE ÇALIfiMAK (6) Bu bölümde Frontpage ile çal›flman›n baz› önemli noktalar›n› anlat›yoruz. MS Frontpage ile bir web sayfas› haz›rlamak oturup HTML kodu yazmaktan daha kolay gibi görünebilir. Ancak bir web sayfas› haz›rlamak sadece programlama yapmaktan ibaret de¤ildir. Daha önce de s›k s›k belirtti¤imiz gibi, bir sayfan›n tasar›m›na gösterilecek özen ziyaretçi say›n›z›n artmas›na sebep olacakt›r. ‹flte bu bölümde ziyaretçilerinizin sayfan›za u¤rad›klar›nda s›k›nt› çekmelerini önlemenize yarayacak baz› önemli hususlar üzerinde duraca¤›z. MET‹N B‹Ç‹MLER‹ Ço¤u web sayfas› tasar›mc›s›n›n en s›k düfltü¤ü hatalardan biri de bir web sayfas›n› renkli ve bol resimli yapman›n yeterli olaca¤›n› düflünmektir. Bu çizgide düflünen bir tasar›mc› genellikle web sayfas›ndaki metinleri oluflturan fontlar gibi önemsiz görünen bir konuya pek kafa yormayacakt›r. Ancak bu asl›nda büyük bir hatad›r, çünkü özensiz seçilmifl karakter fontlar› bir sayfadaki metinleri okunmaz k›labilir. Bu da ço¤u ziyaretçinin daha siteye u¤rar u¤ramaz olumsuz bir tepki vermesine sebep olabilir. Gerçekten de özensizce haz›rlanm›fl bir metni okumaya çal›flmak kadar can s›kan pek az husus vard›r. Bu yüzden web sitenizde kullanaca¤›n›z metinlerin fontlar›na büyük özen göstermeniz gereklidir, çünkü bu tüm sayfan›n görünümünü etkileyen bir unsurdur. Genel metin parçalar›n› bafll›klar alt›nda toplamak, ba¤lant›lar için farkl› fontlar kullanarak onlar› vurgulamak ve sayfadaki tüm metinleri okunabilir fontlar kullanarak görüntülemek çok önemlidir. Özellikle metin bafll›klar› aranan bilginin bulunmas› aç›s›ndan dikkat edilmesi gereken unsurlard›r. Bunlar› ayarlayabilmek için Formatting seçene¤i menüsündeki Style listesine t›klay›n. Buradan metin biçimini Normal iken Heading olarak de¤ifltirdi¤inizde, seçili durumdaki metin parças› bafll›k haline getirilecektir. Burada alt› farkl› bafll›k boyutundan birini seçebilece¤inizi de hat›rlatal›m. I <INFO > Bilgisayar›n›za Frontpage kurarken pek çok kurulum seçene¤i ile karfl›laflacaks›n›z. Bu seçeneklerin hepsi her tür kullan›c›ya hitap etmezler, o yüzden iflinize yaramayaca¤›n› düflündü¤ünüz seçenekleri kurmayarak sabit disk üzerinde yerden tasarruf edebilirsiniz. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 271 <<< FRONTPAGE ‹LE ÇALIfiMAK (6) Z‹YARETÇ‹ B‹LG‹S‹ Sitenizi ziyaret eden kullan›c›larla bir iletiflim sa¤layabilmek pek çok aç›dan önemli olabilir. Sayfalar›n›z›n genel görünümü ya da içeri¤i hak- k›nda insanlar›n görüfllerini almak ve siteyi güncellerken bu görüfllerden faydalanmak flüphesiz daha iyiye yönelmenize yard›mc› olacakt›r. Bunun d›fl›nda daha pek çok sebepten dolay› sitenize u¤rayanlarla iletiflim kurmak için bir yol bulman›z gerekebilir. Bunun en iyi yolu sitenizin bir sayfas›na amac›n›za uygun olarak haz›rlad›¤›n›z bir bilgi formunu yerlefltirmektir. Bu tür formlar›n HTML ile nas›l kodlanaca¤›n› görmüfltük, ancak bunlar› Frontpage ile haz›rlamak çok daha kolayd›r. Bunlardan gelen bilgileri ise bir veritaban›na kaydedebilir, ya da belirli bir e-posta adresine yönlendi- rebilirsiniz. Veri taban› oluflturmak için kullanaca¤›n›z araçlar› "Database Results Wizard" size sunacakt›r. Seçili web sayfas› içine bir form yerlefltirmek için araç çubu¤undaki Insert seçene¤i menüsünden Form fl›kk›na t›klaman›z yeterlidir. Form üze272 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET rine Submit (Gönder) ve Reset (S›f›rla) tufllar› otomatik olarak yerlefltirilirler. Size kalan ise form s›n›rlar› içindeki bölgeyi bölümlere ay›rmak ve istenen sorular› buralara yerlefltirmektir. Yine Insert seçene¤i menüsünden formun içindeki bölümlerin farkl› özellikler kazanmas›n› sa¤layabilirsiniz. UYUMLULUK Piyasada pek çok farkl› browser uygulamas› mevcuttur. Bunlar temelde HTML dilini okumak için haz›rlanm›fl olsalar da, aralar›nda tam bir uyumluluk bulunmamaktad›r. Bu yüzden haz›rlanan bir sayfa farkl› browserlarla görüntülenmeye çal›fl›l›rken önceden kestirilemeyen hatalarla karfl›lafl›labilir. Microsoft tasar›m esnas›nda FrontPage uygulamas› içine bu tür sorunlar› en aza indirecek bir "uyumluluk sa¤lama" seçene¤i de yerlefltirmifltir. Araç çubu¤undaki Tools menüsü içindeki Page Options fl›kk›na t›klad›¤›n›zda aç›lan diyalog penceresinden, sayfalar›n›z›n hangi browser yaz›l›mlar› ve bunlar›n hangi sürümleri ile uyumluluk göstermesini istedi¤inizi belirleyebilirsiniz. >>> INTERNET *< ‹PUCU > Formlarla çal›fl›rken sat›r aralar›nda az bir boflluk b›rakmak isterseniz, sadece ENTER yerine, SHIFT + ENTER tufl kombinasyonunu kullanabilirsiniz. >>> >>> INTERNET’TE TARTIfiMA GRUPLARI INTERNET INTERNET’TE TARTIfiMA GRUPLARI Internet’in en iyi yanlar›ndan biri de oldukça demokratik bir ortam olmas›d›r. Eski ça¤larda nüfusun daha seyrek oldu¤u zamanlarda, insanlar daha rahat görüflebiliyor, fikir al›flveriflinde bulunabiliyorlard›. Özellikle antik Roma ve Yunan flehirlerinde halk›n meydanlarda toplanarak belirli konular üzerine rahatça konuflabilmesi, bu flekilde herkesin fikrini beyan edebilmesi çok yayg›n bir gelenek halini alm›flt›. Zaten Türkçe dahil pek çok dildeki "forum" kelimesi de buradan gelmektedir. "Forum" asli kelime anlam› itibariyle bu toplant›lar›n yap›ld›¤› alanlara verilen isimdir. Günümüzde ise teknolojinin geliflmesine ra¤men insanlar aras›ndaki iletiflimin gittikçe kopmakta oldu¤u görülmektedir. Bunun sebebi öncelikle herkesin refah seviyesi televizyon gibi modern iletiflim araçlar›n›n sundu¤u imkanlardan faydalanacak seviyede de¤ildir. Televizyon ya da radyodan fikir beyan edebilmek için "seçkin" bir kiflilik olmak gereklidir. Ayr›ca bu yay›nlar her zaman için yay›nc›lar taraf›ndan istenen biçimde etkilenebilir. Telefon ve benzeri araçlar ise çok yayg›n olmalar›na ra¤men flah›slar aras›nda k›s›tl› bir iletiflim kurmaya yararlar. Bu da gittikçe artan nüfusun tüm imkanlara ra¤men bir araya gelip fikir beyan›nda bulunabilmesine engel olur. Her ne kadar belirli bir teknolojik alt yap› ve donan›m gerektirse de, Internet bu konuda bugü- ne dek gelifltirilmifl olanlardan çok daha fazla imkan tan›yan bir iletiflim arac›d›r. Bir bilgisayara eriflimi olan hemen herkes Internet üzerinde bu ifl için gelifltirilmifl forumlarda, çeflitli konular hakk›nda fikir beyan edebilir ve baflkalar›ndan yeni fikirler alabilir. Peki forumlar ve sohbet odalar› aras›ndaki fark nedir? Öncelikle sohbet odalar› nispeten k›s›tl› bir kullan›c› kitlesinin, üstelik ayn› anda konuflabil- mesine imkan tan›r. Bu da beyan edilen her fikri takip edebilmenizi ve bunlara cevap verebilmenizi neredeyse imkans›z k›lar. Forumlar ise bir tür mesaj tahtas› gibi çal›fl›rlar, bir konu bafll›¤› alt›ndaki tüm cevaplar› görebilir ve bunlara uygun olarak kendi mesajlar›n›z› b›rakabilirsiniz. I <INFO > Forumlara kat›l›rken flunlar› unutmay›n›z: - Konu d›fl›na ç›kmay›n ve çok uzun mesajlardan kaç›n›n. - Tart›flma kalitesini düflürmemek için terbiye kurallar› d›fl›na ç›kmay›n. - Okunakl› ve anlafl›labilir bir dil kullan›n. - Yahoo gibi ücretsiz bir e-posta adresi al›n ve bunu mesajlar›n›za ekleyin. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 273 <<< INTERNET INTERNET’TE TARTIfiMA GRUPLARI Forumlar›n en iyi yanlar›ndan biri de oldukça esnek uygulamalar olmalar›d›r. E¤er isterseniz siz de web sitenize bir forum ekleyebilirsiniz, üstelik bunu yapabilmek için uzun uzad›ya HTML dilinde kodlama yapman›z gerekmez. Tüm lüzumlu olan kendi web sitenizden forum sayfalar›na bir link oluflturmakt›r. Bunun için öncelikle forum sitesinde kendi hesab›n›z› açman›z gerekecektir ki bu oldukça basit bir ifllemdir. Ço¤u zaman tüm yapman›z gereken kendi hakk›n›zda k›sa bir bilgi vermek, bir kullan›c› ad› ve flifre belirlemekten ibarettir. Bundan sonra sitenizdeki ba¤lant› yard›m›yla kendi belirledi¤iniz bafll›klar alt›nda forumlar açabilir, bunlara "baflkanl›k" edebilirsiniz. Bu hem bilgi al›flveriflini art›racak, hem de sitenize daha fazla ziyaretçi çekecektir. Bu türden büyük çapl› toplant›lar yapman›n tek yolu forumlar de¤ildir tabii ki, "elektronik konferans" olarak adland›r›lan farkl› bir yöntem daha vard›r. Belki Internet üzerinde gezerken USENET ve benzerlerine rastlam›fl olabilirsiniz. Bu tür iletiflimde e-posta mesajlar› kullan›l›r ve bu mesajlar gönderdi¤iniz ana sunucu taraf›ndan konuyla ilgili tüm kullan›c›lara yönlendirilir. Bu hizmete "haber gruplar›" ismi de verilmektedir. Bu hizmette üç tür kullan›c› vard›r, bunlardan ilki konferans› bafllatan kiflidir. "Founder" ad› verilen bu kifli gündemi belirler, ayr›ca kat›l›mc›lar› davet edebilir. ‹kinci tür kat›l›mc› ise "Moderator" olarak adland›r›l›r ve istenirse kat›l›mc›lar›n mesajlar›n› denetleyebilir. Üçüncü tür kat›l›mc› ise "Contributor" olarak bilinir ve konferansa kat›l›p görüfllerini beyan eden herkes bu türe dahildir. Bir konferansta "Moderator" olmas› ille de flart de¤ildir, bazen mesajlar hiç denetlenmeden yay›nlan›rlar. Sonuç olarak tüm bunlar Internet’in insanlara sundu¤u özgür fikir al›flverifline imkan tan›yan hizmetlerdir. Bunlar›n do¤ru ve ak›lc› kullan›lmas›, kullan›c›ya ömür boyu karfl›laflma f›rsat› bulamayaca¤› insanlardan fikir ve bilgi alabilme imkan› sunar. >>> I <INFO > Konuyla ilgili önemli adresler: www.alxnet.com – Kendi forumlar›n›z› oluflturmak için buraya u¤ray›n. Ayr›ca çeflitli forumlar› flu adreslerde bulabilirsiniz: www.filterpost.com http://messages.yahoo.com www.escrew.com www.spaceforum.com www.thefootballforum.co.uk 274 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET >>> >>> ÖZEL HOPARLÖRLER MULTIMEDIA VE E⁄LENCE ÖZEL HOPARLÖRLER Bilgisayara tak›lan iki basit höparlörün yeterli oldu¤u dönemler çok gerilerde kald›. Bilgisayarlar ilk ortaya ç›kt›klar› andan itibaren, öncelikli olarak yap›lmas› uzun zaman ve emek alan hesaplamalar› yapmak üzere kullan›ld›lar. ‹lk bilgisayar›n top mermeilerinin balistik hesaplar›n› yapmakta kullan›ld›¤›n›, daha sonrakilerden ise ço¤u zaman nüfus say›m› sonuçlar›n› ifllemek gibi rutin ifller için faydalan›ld›¤›n› düflünürseniz, ne demek istedi¤imizi daha iyi anlars›n›z. Ancak zaman içinde bilgisayarlar farkl› alanlara da girmeyi baflard›lar. Bunlardan bir tanesi de ses kay›tlar›n›n ifllenmesi ve sentezlenmesiydi. Önceden analog kay›t yöntemleri kullan›ld›¤›ndan bu pek mümkün olmuyordu. Ancak zaman içinde dijital sistemlerin geliflmeye bafllamas›yla beraber ses ifllemek için de bilgisayarlar›n gücünden faydalan›labilece¤i ortaya ç›kt›. PC’ler için ses alan›ndaki dönüm noktas›n›n ise, Creative taraf›ndan ilk Soundblaster ses kartlar›n›n üretildi¤i tarihler oldu¤u herkes taraf›ndan kabul edilir. Bu ilk ses kartlar› o dönem yeni ç›kan oyunlar taraf›ndan da destekleniyordu ve PC’lere o güne dek sahip olmad›klar› bir yetenek kazand›r›yorlard›. Ancak tabii ki geliflme o kadarla kalmad› ve bugün bizler inan›lmaz kalitedeki ses efektlerine sahip oyunlar› oynayabiliyor, en üst seviyedeki ses ve müzi¤e sahip filmleri bilgisayar›m›zda seyredebiliyoruz. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE 113 <<< MULTIMEDIA VE E⁄LENCE ÖZEL HOPARLÖRLER Bilgisayarlar›n kavufltu¤u yeni ses standardlar› içinde flüphesiz en etkileyici olan› "Surround" ad› verilendir. Bu sistemde ses farkl› frekanslardaki kanallardan yay›nlan›r ve böylece belirli bir alanda yo¤unlaflma sa¤lanarak dinleyiciye sesler sanki gerçekten çevreden geliyormufl hissi verilir. Öncelikle müzik setlerinde ve video sistemlerde kullan›lmaya bafllanan bu standard zaman içinde PC oyunlar›na kadar girmifltir. Creative ürünü yeni nesil ses kartlar› taraf›ndan donan›msal seviyede de desteklenen bu standardla bilgisayarda yapt›¤›n›z herfleyde bu ses etkisini elde edebilmek mümkün olmufltur. Bu türden ilk sistemler 2.1 olarak ortaya ç›km›fllard›r, bunlarda yüksek frekanslar› veren iki Tweeter ve düflük frekanslar› sa¤layan bir Subwoofer hoparlör mevcuttur. Ancak asl›nda bunlar gerçek anlamda Surround ses veremezler. Yapt›klar› ifl stereo ses yay›n›n› Surround etkisi yaratacak flekilde simüle etmekten ibarettir. Gerçek anlamda Surround etkiye sahip sistemler is 4.1 standard› ile piyasaya ç›km›fllard›r. Bu sistemde yüksek frekanslar kullan›c› etraf›na dizilmifl dört uydu hoparlörden verilerek gerçek bir Surround etkisi yarat›l›r. Düflük seviye sesler ise yine bir Subwoofer taraf›ndan yay›nlan›r. *< ‹PUCU > ‹yi bir hoparlör seti istiyorsan›z, kendini sipat etmifl ve dergilerden iyi puanlar alm›fl markalardan birini seçmenizi öneririz. Aksi takdirde harcad›¤›n›z paray› soka¤a atm›fl olacaks›n›z demektir. I >>> <INFO > Subwoofer tabir edilen hoparlörler özellikle bas sesleri verebilmek için tasarlanm›fl cihazlard›r. Tweeter denen küçük hoparlörler ise tiz sesleri üretirler. >>> FARKLI SES STANDARDLARI Dolby Surround Öncelikle sinema salonlar›nda kullan›lmaya bafllanm›fl olan ses standard›d›r, yani bu türün en eskisidir. Dolby Pro-Logic Dolby Surround sisteminin bir sonra ki fleklidir. Burada Surround etkisi elde etmek için bir dizi özel filtre kullan›l›r. Ev sistemleri için gelifltirilmifl ucuz ama ses kalitesi oldukça zay›f olan bir standard olarak bilinir. Dolby Digital (AC-3) Dolby Labs taraf›ndan gelifltirilmifl üçüncü nesil Surround ses standard›d›r. Burada sesler alt› farkl› kanala ayr›l›r ve tek tek ifllenir. Bu yüzden 5.1 olarak ta bilinen bu sistemin ses kalitesi ürüne ba¤l› olarak inan›lmaz seviyede yüksek olabilmektedir. DTS Dreamworks taraf›ndan gelifltirilmifl olan bu standard bugün için mümkün olan en yüksek ses kalitesini sa¤lamaktad›r. Ne var ki üreticiler taraf›ndan pek az desteklendi¤inden, bir DTS sisteminiz olsa bile çok az faydas›n› görebilirsiniz. 114 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE >>> ÖZEL HOPARLÖRLER fiüphesiz yüksek kaliteli müzik dinlemeyi ya da film seyretmeyi herkes ister. Ancak burada dikkat edilmesi gereken baz› hususlar da vard›r. Öncelikle hemen her müzik seti ve DVD üreticisi Surround sisteme sahip olduklar›n› iddia etse de, gerçekte bu her zaman tam anlam›yla do¤ru olmayabilir. Çünkü yüksek seviyeli Surround sistemleri üretmek pek ucuz bir ifllem de¤ildir, bunun için çok say›da hoparlör ve özel ifllemciler kullanmak gerekir. Ancak bilgisayar söz konusu oldu¤unda ifller biraz daha farkl›d›r. Burad seçti¤iniz ses kart› büyük önem tafl›r, Creative taraf›ndan üretilen Live! serisi ses kartlar› Surround özelli¤ine sahiptir. Ancak bu kart›n da farkl› modelleri oldu¤unu unutmay›n. Bunun yan›nda seçece¤iniz hoparlör sistemi de çok önemlidir. Piyasada 4.1 ya da 5.1 oldu¤u iddia edilen pek çok MULTIMEDIA VE E⁄LENCE sistem mevcuttur. Ancak bunlardan özellikle isimleri pek duyulmam›fl olan baz›lar› inan›lmaz seivyede düflük fiyatlara sat›lmaktad›r. Oysa iyi bir sistemi afl›r› ucuza alabilmek mümkün de¤ildir. Nitekim çok ucuza sat›lan sözde 4.1 Surround hoparlör setlerinden ço¤unda dört uydu hoparlörden iki tanesinin s›rf göstermelik oldu¤u, yani içlerinde bir hoparlör bile olmayan bofl plastik kutular olabildikleri bilinmektedir. Tüketicilerin bu tür sahteciliklere karfl› dikkatli olmas›, kalitenin asla çok ucuza elde edilemeyece¤ini hat›rlamas› gereklidir. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE 115 <<< ÖZEL HOPARLÖRLER OYUNLARDA SURROUND Bugün DVD filmler haricinde bilgisayarlardaki Surround ses sistemlerinden en büyük fayday› sa¤layan ürünler hiç flüphesiz bilgisayar oyunlar›d›r. Son birkaç y›ld›r ç›kan hemen her türden bilgisayar oyununda flu ya da bu flekilde Surround ses üretimini destekleyen yaz›l›mlara yer verilmektedir. Bunlardan en yayg›n rastlan›lan› EAX olup, bu standard› destekleyen oyunlarda gerekli donan›m kullan›l›rsayüksek kalitede Surround ses elde edilebilmektedir. Surround ses sistemleri oyunlar üzerinde gerçekten de çok büyük etkiye sahiptirler. DVD filmleri seyrederken sadece gözlemci konumunda olman›z, yani ekrandaki olaylarla herhangi bir etkileflimde bulunmaman›z inand›r›c›l›¤› k›s›tlayan bir etkendir. Ne var ki oyunlar do¤rudan etkileflimde oldu¤unuz etkinliklerdir. Burada ses efektlerinin etraf›n›zdan gelmesi hem oyun atmosferine büyük katk›da bulunur, hem de oynan›fla yard›mc› olur. Özellikle FPS türü 3D oyunlarda etraftan gelen seslere göre hareket etmeniz, rakiplerinizi görmeden önce seslerini duyabilmeniz, bu oyunlara bambaflka bir hava katar. Bu yüzden özellikle oyun tutkunu olup güçlü bir bilgisayar edinmifl kiflilerin, biraz daha yat›r›m yap›p Surround ses kabiliyetini bilgisayarlar›na kazand›rmalar›n› özellikle tavsiye ederiz. >>> MULTIMEDIA VE E⁄LENCE I <INFO > EAX standard› ve bunu destekleyen oyunlarla ilgili bilgilere http://eax.creative.com adresinden ulaflabilirsiniz. >>> Burada ses kart› ve hoparlör sistemlerinden baz›lar›n›n yaklafl›k fiyatlar›n› veriyoruz. Bunlar tam fiyatlar de¤ildir, ancak yine de yapman›z gereken harcamayla ilgili bir fikir verebilirler. SES KARTLARI Aureal Vortex2 A3D Sound Blaster Live! Sound Blaster Live! Platinum 5.1 Sound Blaster Audigy EX 45 USD 60 USD 60 USD 220 USD HOPARLÖR SETLER‹ 116 Creative Digital Soundworks (2+1) Cambridge AVS 500 (4+1) Monsoon IM-700 (4+1) 60 USD 65 USD 155 USD Cambridge DTT 3500 (5+1) 300 USD HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE >>> ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (19) PÜF NOKTASI ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (19) KAYDIRMA ÇUBUKLARI Windows pencerelerindeki kayd›rma çubuklar› oldukça faydal› araçlard›r, ancak bir o kadar da can s›k›c› olabilirler. Özellikle çok ince olduklar›nda bunlar› fareyle yakalay›p hareket ettirmek oldukça yorucudur. Her ne kadar üzerinde kayd›rma tekeri bulunan modern fareler sayesinde bu çubuklar› kullanmaya rt›k pek gerek kalmad›ysa da, yine de bunlar›n geniflli¤ini de¤ifltirmek isteyebilirsiniz. Bunu yapabilmek için öncelikle masaüstünde bofl bir alana sa¤ fare tufluyla t›klay›n, aç›lan menüden "Özellikler" fl›kk›n› seçin. Aç›lan diyelog penceresinde "Görünüm" bafll›kl› k›s›ma girin. Buradaki "Ö¤e" sat›r›ndan "Kayd›r- ma Çubu¤u" fl›kk›n› seçin. Yandaki "Boyut" adl› sat›rdan da istedi¤iniz de¤eri girin. De¤eri girerken önizleme penceresinden yap›lan de¤iflikli¤in sonucunu görebilirsiniz. ‹stedi¤iniz sonucu elde edince "Uygula" ve "Tamam" tufllar›na basarak pencereyi kapat›n. FARKLI B‹R ARAMA Bilgisayar›n›zdaki herhangi bir veri dosyas›n› bulabilmek için "Bul" ifllevinden faydalanabilece¤inizi biliyorsunuz. Peki ya çok say›da dosya içeren bir klasörün içinde belirli bir dosyay› nas›l bulabilirsiniz? Burada aç›k bir pencerenin içindeki dosyalar› gözden geçirirken "Bul" fonksiyonu size herhangi bir yarar getirmeyecektir. Tabii ki sa¤ tufl menüsünden dosyalar› adlar›na göre düzenleyerek aramay› deneyebilirsiniz. Ancak dosya say›s›n›n çok oldu¤u durumlarda bu da pek kolayl›k sa¤lamayacakt›r. Fakat tamamen çaresiz say›lmazs›n›z, çünkü Windows burada size küçük bile olsa bir kolayl›k sa¤lamaktad›r. Önce dosyalardan herhangi birinin üzerine bir defa t›klayarak onu seçili hale getirin. Ard›ndan da klavyeden aramakta oldu¤unuz dosyan›n ad›n›n bafl karakterine bas›n. Windows otomatik olarak o karakterle bafllayan ilk dosyaya gidecektir. Bunu tekrarlayarak arama ifllemini h›zl› bir biçimde yapabilirsiniz. ADRES DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹ Internet üzerinde s›k s›k ziyaret etti¤iniz sitelerden birinin adresi de¤iflti¤inde, siz de "S›k Kullan›lanlar" k›sm›na önceden kaydetmifl oldu¤unuz adresi de¤ifltirmek zorunda kalacaks›n›z demektir. Bunu kolayca yapabilmek için önce Internet Explorer araç çubu¤unda yer alan "S›k Kullan›lanlar" seçene¤ine, aç›lan menüden de "S›k Kullan›lanlar› Düzenle" fl›kk›na t›klay›n. Burada ekrana gelecek olan diyalog penceresi içinde önceden kaydetmifl oldu¤unuz tüm site isimlerini göreceksiniz. De¤ifltirmek istedi¤iniz site üzerine sa¤ tuflla t›klay›n ve "Özellikler" fl›kk›na t›klay›n. Aç›lan diyalog penceresindeki "Web Belgesi" k›sm›nda bulunan URL sat›r›ndan yeni adresi yaz›n ve "Tamam" tufluna t›klay›n. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PÜF NOKTASI 45 <<< ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (19) DIRECTX B‹LG‹S‹ DirectX daha önce de çeflitli defalar bahsetmifl oldu¤umuz gibi, Windows iflletim sisteminin pek çok farkl› uygulamay› çal›flt›rmak için ihtiyaç duydu¤u önemli uygulamalardan biridir. Bu olmadan Windows ile herhangi bir multimedya uygulama çal›flt›rmak neredeyse 46 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PÜF NOKTASI tamamen imkans›zd›r. Özellikle bilgisayar oyunlar›yla ilgilenenler için devaml› güncellenmesi flartt›r. Peki bilgisayar›n›zda hangi DirectX sürümünün kurulu oldu¤unu nas›l anlayacaks›n›z? Bunun için öncelikle "Bafllat/Programlar/Donat›lar/Sistem Araçlar›/Sistem Bilgisi" yolunu izleyerek ilgili diyalog penceresine ulafl›n. Bu pencerede yer alan araç çubu¤undaki seçeneklerden "Araçlar" fl›kk› menüsüne girin. Burada "DirectX Diagnostic Tool" fl›kk›na t›klay›n. Aç›lacak olan çok bölümlü diyalog penceresinden sadece sürüm numaras›n› de¤il, bilgisayar›n›zla ilgili daha pek çok bilgiyi ö¤renebilirsiniz. Ayr›ca yine buradan donan›m sürücülerinizin herhangi bir çak›flma yarat›p yaratmad›¤›n› da görebilmeniz mümkün olacakt›r. KAZALARA KARfiI Bir Word ya da Excel belgesini incelerken üzerinde yanl›fll›kla de¤iflik yapmak çok s›k rastlanan bir hatad›r. Fark›nda olmadan elinizin klavyeye çarpmas› bile pek çok veriyi silebilir. Bunu önlemek için inceleyece¤iniz dosyalar›n üzerine önce sa¤ tuflla t›klay›n, aç›lan menüden "Özellikler" fl›kk›n› seçin. Ekrana gelen diyalog penceresi içinden "Salt Okunur" kutucu¤unu iflaretleyin ve de¤iflikli¤i onaylay›n. Bundan sonra bu de¤ifliklik geri al›nmad›kça dosya içinde herhangi bir de¤ifliklik yapmak mümkün olmayacakt›r. CAPS LOCK Özellikle Word ile çal›fl›rken bazen fark›nda olmadan Caps Lock tuflu bas›l› kald›¤› halde yazmaya devam edebilirsiniz. Ya da tam tersi olabilir ve büyük yaz›lmas› gereken sat›rlar dolusu metnin küçük harflerle yaz›ld›¤›n› çok sonradan farkedebilirsiniz. Ço¤u kullan›c› bu gibi bir durumda tüm yaz›lm›fl olanlar› silip tekrar do¤ru bir biçimde yazar. Ancak asl›nda buna hiç gerek yoktur, çünkü Word size bunu çabucak düzeltme imkan› sunmaktad›r. Öncelikle de¤ifltirmek istedi¤iniz metin parças›n› seçili duruma getirin. Bundan sonra ekran›n üst k›sm›ndaki araç çubu¤undan "Biçim" seçene¤i menüsüne girin. Burada "Büyük/Küçük Harf De¤ifltir" fleklinde bir seçenek bulacaks›n›z, buna t›klay›n. Aç›lacak olan küçük diyalog penceresi size befl de¤iflik seçenek sunacakt›r. Yapmak istedi¤iniz de¤ifliklik türünü iflaretleyin ve "Tamam" tufluna t›klay›n. >>> PÜF NOKTASI