to view the full-text article in PDF format.

OLGU SUNUMU CASE REPORT
Botulinum Toksin Tip A ve Kuru
Ýðneleme Ýle Tedavi Edilen Bir
Oromandibular Distoni Olgusu
Dr. Demirhan Dýraçoðlu, Dr. Bahar Teksöz, Doç. Dr. Ayþe Karan, Prof. Dr. Cihan Aksoy
Ýstanbul Üniversitesi, Ýstanbul Týp Fakültesi, Fiziksel Týp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalý, Çapa, ÝSTANBUL
ve lateral pterigoid kaslarýnda istemsiz kasýlma þikayetiyle
gelen ve yapýlan diðer tüm tedavilere yanýt vermeyen
bir OMD olgusunda BT-A injeksiyonu ve kuru iðneleme
kombine tedavisinin sonuçlarý tartýþýlmýþtýr.
ÖZET
Oromandibular distoni (OMD) çiðneme ve/veya dil
kaslarýnýn istemsiz kasýlmasý ile karakterize nadir rastlanan
bir fokal distonidir. OMD tedavisinde oral medikal
ajanlar, lokal anestetik ve alkol uygulamalarýnýn yaný
sýra etkilenen kaslara botulinum toksin tip A (BT-A)
injeksiyonu da uygulanabilir. Bu yazýda, bilateral maseter
• Anahtar Kelimeler: Oromandibuler distoni,
botulinum toksini tip A, kuru iðneleme Nobel Med
2009; 5(1): 35-39
NOBEL MEDICUS 13
35
|
CÝLT: 5, SAYI: 1
toxin type A (BT-A) to the affected muscles may be used
in the treatment of OMD. In this article, effects of
combined treatment of BT-A injection and dry needling
are discussed in a case of OMD with involuntary
contraction in bilateral masseter and lateral pterygoid
muscles who has not responded to any other treatment.
ABSTRACT
A CASE OF OROMANDIBULAR DYSTONIA
TREATED BY BOTULINUM TOXIN TYPE A AND
DRY NEEDLING
Oromandibular dystonia (OMD) is a rare focal dystonia
characterized by involuntary contraction of masticatory
and tongue muscles. Besides oral medication, local
anesthetics and alcohol application, injection of botulinum
• Key Words: Oromandibular dystonia, botulinum
toxin type A, dry needling Nobel Med 2009; 5(1):
35-39
GÝRÝÞ
OLGU SUNUMU
Oromandibular distoni (OMD) istemsiz olarak çiðneme
ve/veya dil kaslarýnýn kasýlmasý ile karakterize bir fokal distonidir.1 Sýklýkla idyopatik (primer) olmakla
birlikte sekonder olarak ilaç aþýrý kullanýmý veya çeþitli hastalýklara (Wilson Hastalýðý gibi) baðlý olarak da
rastlanabilir. Ayýrýcý tanýsýnda bruksizm, çeþitli temporomandibular eklem (TME) hastalýklarý, dental problemler
ve konversiyon gibi sýkça rastlanabilen hastalýklar olmasý nedeniyle tanýda karýþýklýk veya gecikme olabilir.
Yetmiþ dokuz yaþýnda kadýn hasta, yaklaþýk bir yýl
önce sol çene kaslarýnda baþlayan aðrý ve istemsiz
kasýlma þikayetleriyle multidisipliner çene eklemi
ünitesine baþvurdu. Hikayesinden aðrýsýnýn býçak
saplanýr ya da þimþek çakar gibi kesici karakterde
olduðu, özellikle çiðneme aktivitesi esnasýnda ve kasýlmalarla birlikte ortaya çýktýðý öðrenildi. Hasta aðrýsýný 100 mm'lik vizüel analog skala (VAS) üzerinde
çene hareketleri sýrasýnda 100, istirahatte ise 60 olarak iþaretledi. Hasta çenesindeki kasýlmalarýn baþlangýçta
günde 3-4 defa ataklar þeklinde ortaya çýktýðýný ve
son üç aydýr sürekli karakter kazandýðýný ifade ediyordu. Hastanýn hikayesinden farklý branþlarda çeþitli
hekimlere baþvurduðu ve farklý non-steroidal antienflamatuvar ilaçlar, kas gevþeticiler, antidepresan ilaçlar
ile antiepileptikler kullandýðý öðrenildi. Hasta kullandýðý
ilaçlar içerisinde de sadece gabapentinden kýsa süre
fayda gördüðünü, fakat þikayetlerinin daha da artarak
devam ettiðini belirtti. Özgeçmiþ ve soygeçmiþinde
bir özellik yoktu.
Distoninin Amerika Birleþik Devletleri'nde yaklaþýk
250.000 kiþiyi etkilediði ve esansiyel tremor ve Parkinson hastalýðýndan sonra en sýk rastlanan üçüncü hareket bozukluðu hastalýðý olduðu tahmin edilmektedir.2
Orofasiyal bölgede istemsiz ve tekrarlayan kas kontraksiyonlarý dil, dudak, çene ve faringeal bölgeyi etkileyerek
kontrolsüz aðýz açýlmasýna ve/veya kapanmasýna, çene
deviasyonuna, anormal dil ve/veya faringeal hareketlere
ve bu hareketlerin çeþitli kombinasyonlarýna neden
olabilir.
Botulinum toksini (BT) Clostiridium botulinum'dan elde edilen bir nörotoksindir. Nöromüsküler bileþkede
asetil kolin salýnýmýný bloke ederek kas kontraksiyonunu
engeller. Pek çok farklý hastalýða baðlý olarak ortaya
çýkan spastisitenin, tortikolis ve fokal distonilerin tedavisinde yaygýn olarak kullanýlmaktadýr.
Kuru iðneleme tedavisi ile uygulanan mekanik uyarýnýn
miyofasiyal gergin (taut) bandlarý ve tetik noktalarý
inaktive etmesi ve bu yolla aðrýnýn azaltýlmasý amaçlanmaktadýr. Bazý yazarlar etkinin merkezi sinir sistemi
(MSS) üzerinden saðlandýðýný bildirmektedirler.3 Miyofasiyal aðrý sendromlu kiþilerde olumlu sonuçlar bildirilmiþtir.4, 5 Ancak literatürde OMD'de kullanýmýný
bildiren bir araþtýrmaya rastlanmamýþtýr.
Fizik muayenesinde genel durumu iyi olan hastanýn
kardiyovasküler, solunum ve sindirim sistemi muayenesinde bir patolojiye rastlanmadý. Hastanýn nörolojik
sistem muayenesinde; üst ve alt ekstremitede kas
kuvveti ve refleks muayenesi doðaldý. Yüzeyel duyu
muayenesinde; dokunma duyusu (pamuk) ve aðrý
duyusu (iðne ucu) muayeneleri normaldi. Derin duyu muayenesinde; eklem pozisyon duyusu her iki
alt ekstremitede bozuktu. Diapozonla yapýlan vibrasyon
duyusu muayenesinde üst ekstremitelerde titreþim
algý süresi saðda 16 sn, solda 14 sn, alt ekstremitelerde
saðda 11 sn, solda 14 sn idi. Pupiller izokorikti ve
ýþýk refleksi alýnýyordu. Tandem yürüyüþte hafif denge bozukluðu mevcuttu. Diðer nörolojik sistem muayenesi
doðaldý.
Bu yazýda bir idiopatik OMD olgusunda BT ve kuru
iðneleme kombine tedavisinin sonuçlarý tartýþýlmýþtýr.
Yapýlan çene eklemi muayenesinde maksimal aðýz
açýklýðý 40 mm, maksimal protrüzyon 10 mm, maksimal
NOBEL MEDICUS 13
36
|
CÝLT: 5, SAYI: 1
sað lateral hareket 20 mm, maksimal sol lateral hareket 15 mm, kademeli açma ve saða defleksiyon bulgularý mevcuttu. Palpasyonla sol TME'de hafif kaba krepitasyon ve sol maseter kaslarýnda yaygýn tetik noktalar
saptandý. Ýstenen liyezon psikiyatrisi konsültasyonu
sonucunda herhangi bir psikopatolojiye rastlanmadýðý
bildirildi. Kafa içi yer kaplayýcý lezyon açýsýndan istenen kraniyal bilgisayarlý tomografi incelemesi sonucunda
bilateral serebral hemisferlerde atrofi görülürken, 5.
sinir sisternal segment çevresinde kompresyona neden
olabilecek herhangi bir vasküler yapý ya da yer kaplayýcý lezyon saptanmadý. Yapýlan üst ekstremite elektromyografisinde bir özellik yoktu. Hastanýn biyokimyasýnda
serum üre düzeyindeki hafif yükseklik, 55 mg/dl
(N=17-50) dýþýnda herhangi bir patolojiye rastlanmadý.
Hastanýn hemogramý normal sýnýrlardaydý.
Tablo: Diskinezik ve distonik hastalýklarda tanýmlar
Diskinezi
Primer olarak ekstremiteleri veya gövdeyi etkileyebilen ve altta
yatan hastalýðýn geliþiminin göstergesi olabilen, anormal,istemsiz
hareketlerdir. Diskinezi ayrýca bazal gangliyon hastalýklarýnýn da
sýk rastlanan bulgusudur.
Distoni
Ekstremite ve gövde agonist ve antagonist kaslarýnýn
ko-kontraksiyonuyla karakterize kalýcý postür deðiþikliðidir.
Oromandibular
distoni
Perioral ve TME çevresindeki kaslarda ortaya çýkan istemsiz
ve tekrarlayýcý kas kontraksiyonlarýdýr.
likler olarak tanýmlanabilir ve genellikle diskinezi
spektrumu dahilinde incelenir (Tablo). Diskinezi
koordinasyon yokluðunun da eþlik ettiði kýsa, tekrarlayýcý, spazmodik hareketler ile karakterizedir ve Parkinson ya da diðer ekstrapiramidal hastalýklar gibi
altta yatan birçok hastalýðýn göstergesi olabilir. Oromandibular bölgede perioral tremor ve lingual tardif
diskinezide olduðu gibi hareket paterni artmýþ veya
azalmýþ olarak saptanabilir.7
Distoni sýnýflandýrmasý çeþitli þekillerde yapýlabilir.
Klasik olarak primer (idiopatik, ailesel veya familyal)
distoni ve sekonder distoni sýnýflamasý kullanýlýr. Primer distoni sabit el distonisi (yazýcý krampý), spazmodik
tortikolis (servikal distoni) ve çeþitli aktivitelere spesifik
distoniler olarak gruplandýrýlabilir. Genellikle servikal
ve kraniyal bölgedeki diðer distoniler ile iliþkilidir
ve genç popülasyonda daha sýktýr.7 Sekonder distoni
ise çevresel faktörlere baðlý olarak ortaya çýkar. Bunlar
arasýnda uzun süreli nöroleptik kullanýmý (tardif distoni), çeþitli nörolojik hastalýklar, travmatik beyin
yaralanmasý, Wilson hastalýðý ve periferik travmalar
sayýlabilir.8 Bunun yanýnda inme, kraniyal tümörler,
çeþitli infeksiyonlar ve ensefalit gibi durumlarda da
ortaya çýkabilir. Distoni klinik olarak fokal, segmental,
multifokal veya generalize olabilir.9 Fokal OMD nadir
görülür ve bizim olgumuzda olduðu gibi genellikle
uzun süreli hareket sistemi hastalýðý olan ileri yaþtaki
kadýnlarda saptanýr.10 Yaygýn segmental kraniyal distoni veya multisegmental (generalize) distoni spektrumunun bir parçasý olarak da görülebilir.8 Meige
sendromu OMD ile blefarospazmýn kombinasyonu
ile karakterize bir distoni tipidir ve genellikle larengiyal, farengiyal ve servikal distoni ile iliþkilidir. Perifer indüksiyonlu servikal ve ekstremite distonisi ile
kranyomandibular distoni diðer bilinen segmental
formlardýr.11, 12 OMD görüldüðü yere göre çenekapalý distoni, çene-açýk distoni, dudak-perioral distoni, dil distonisi, faringeal distoni ve kombinasyon
TARTIÞMA
OMD, TME çevresindeki ve perioral kaslarda ortaya
çýkan istemsiz, tekrarlayýcý, bazen uzun süreli olabilen
kas kontraksiyonlarý olarak tanýmlanabilir.6 Kasýlmalar
istirahat sýrasýnda ortaya çýkabilir. Genellikle eklem
hareketleri, emosyonel stres ya da aþýrý yorgunluk
ile artarken, uyku sýrasýnda pek görülmez. Tutulan
kaslara baðlý olarak aðzý açma, kapama, lateral mandibular hareketler ya da protrüzyon gibi çeþitli hareketlere neden olabilir. Distoni, agonist ve antagonist
kaslarýn ko-kontraksiyonu nedeniyle ortaya çýkan kalýcý postür deðiþikliði ya da kas tonusundaki deðiþik|
Hastalýk sürecinde diskinezinin ana semptom olarak saptandýðý
sendrom. Bu grupta dejeneratif, herediter, postinfeksiyöz, ilaç
kullanýmýna baðlý, postinflamatuvar ve posttravmatik durumlar
yer alýr.
Orofasiyal bölgede ortaya çýkan, genellikle belli ilaçlarýn
Orofasiyal diskinezi kullanýmýyla iliþkili olan, hiperkinezi, hipokinezi, tremor ve
distoniyi de içeren anormal hareketlerdir.
Mevcut bulgular ýþýðýnda hastaya idyopatik OMD tanýsý konularak hastanýn etkilenen kaslarýna BT tip
A (BT-A) + kuru iðneleme tedavisinin yapýlmasýna
karar verildi. Bu amaçla her iki maseter kasýna EMG
altýnda elektrot-enjektör kullanýlarak 25+25 toplam
50 ÝÜ BT-A (Botox) injeksiyonu yapýldý. Hastanýn
her iki lateral pterigoid kasýna zygomatik arkýn hemen
altýndan tragusun 2,5 cm anteriorundan steril akupunktur iðnesi ile girilerek kuru iðneleme yapýldý. Akupunktur iðnesi kasa girildikten sonra saat yönünde çevrildi
ve kas gevþeyip iðneyi býrakana kadar iðne yerinde
tutuldu. Kuru iðneleme uygulamasý 3 gün arayla 3
kez tekrarlandý. Kuru iðneleme uygulamalarýný takiben
(BT-A toksin enjeksiyonunundan 7 gün sonra) yapýlan
kontrol muayenesinde; VAS skoru aktiviteyle 20, istirahatte 0 olarak saptandý. Maksimal aðýz açýklýðý 56
mm, maksimal protrüzyon 10 mm, maksimal sað
lateral hareket 20 mm, maksimal sol lateral hareket
20 mm olarak tespit edildi. Hasta günde 3-4 defa
olan kasýlmalarýnýn tamamen ortadan kalktýðýný ifade
etti. Þehir dýþýnda oturan hasta evine geri döndü. Bir
ay sonra telefonla yapýlan kontrolde iyilik halinin devam ettiði, toplam 2 kez aðrýsýz kasýlmasýnýn olduðu
ve aðrý düzeyinin sözel olarak VAS ile aktivitede 30,
istirahatte 0 olarak devam ettiðini bildirdi.
NOBEL MEDICUS 13
Diskinezik hareket
sistemi hastalýðý
CÝLT: 5, SAYI: 1
37
Botulinum Toksin Tip
A ve Kuru Ýðneleme Ýle
Tedavi Edilen Bir
Oromandibular Distoni
Olgusu
hipertrofisi, sekonder mastikatör kas spazmlarý, dil
kaslarýnda hiperaktivite, orofasiyal motor tikler, damak miyoklonusu, siyalore, hemifasiyal spazm, sinkinezi ve miyofasiyal aðrý gibi pek çok orofasiyal rahatsýzlýkta kullanýlabilir.6 Özellikle fokal distoni tedavisinde medikal tedaviye göre istatiktiksel olarak daha etkili bulunmuþtur.17, 18 BT-A injeksiyonu aðýz
tabanýna, çiðneme kaslarýna ve dil ekstrinsik kaslarýna
yapýlabilir.19 En sýk karþýlaþýlan yan etkiler çene kaslarýnda güçsüzlük, gülümsemede bozulma, disfaji,
nazal regürjitasyon ve çene tremorudur, ancak bu
etkiler doz ayarlanmasý ve uygun teknik kullanýlmasýyla
azaltýlabilir.
distonisi olarak da sýnýflandýrýlabilir. Distoni mekanizmasý
çok iyi anlaþýlamamýþ olmakla birlikte, özellikle putamendeki duysal ve motor bölgelerde olmak üzere
bazal gangliyonlardaki lezyona baðlý olarak santral
kaynaklý oluþtuðu düþünülmektedir. Defekt sonucu
bazal gangliyonlarýn talamus ve beyin sapý üzerindeki
fizyolojik inhibitör kontrolü ortadan kalkmaktadýr.7
Örneðin nöroleptik örneðinde olduðu gibi çeþitli ilaçlar ile dopamin nörotransmisyonunun azalmasý ve
dopamin D2 reseptör süpersensitivitesinin geliþmesiyle
inhibitör etki azalabilir ve distoni ortaya çýkabilir.13
OMD'de olduðu gibi, periferik kaynaklý distoniler
bazal gangliyon seviyesindeki duysal yol iletiminin
bozulmasýna baðlý olarak ortaya çýkabilir.14 Dental
travma gibi periferal travmalar nedeniyle talamustaki
somatik reprezentasyonun santral reorganizasyonu
etkilenebilir. Lokal nöronal döngüdeki bu bozulma
sonucu bazal gangliyonlardaki sinaptik transmisyon
olumsuz etkilenir.7
Bizim vakamýzda maseter kasýna yapýlan uygulamadan
sonra herhangi bir yan etkiye rastlanmadý. Bunun
dýþýnda OMD tedavisinde lidokain ve alkol kullanýlarak
yapýlan aferent blokajýn etkili olduðu bildirilmiþtir.1
Moore ve Wood yaptýklarý araþtýrmada, tardif distoniye
baðlý olarak ortaya çýkan TME dislokasyonlarýnýn
lateral pterigoid kasýna uygulanan BT-A ile 10 ay
süreyle engellenebildiðini göstermiþlerdir.20 Baþka bir
olgu sunumunda maseter ve lateral pterigoid kaslarýna
uygulanan BT-A ile multipl skleroza baðlý olarak
ortaya çýkan kas spazmlarýnýn neden olduðu TME
dislokasyonunun tedavi edilebildiði gösterilmiþtir.21
OMD olgularýnýn büyük bir kýsmý idiopatik olmakla
birlikte, tanýda dikkat edilmesi gereken en önemli
nokta organik beyin lezyonlarýnýn ve diðer nörolojik
hastalýklarýn dýþlanmasýdýr. Nöroleptikler ve MSS'yi
etkileyen diðer ilaçlar, Wilson hastalýðý, Huntington
hastalýðý, Lesch-Nyhan Sendromu, ensefalit, kafa travmasý, beyin tümörleri, multipl skleroz, serebrovasküler
hastalýklar, CO zehirlenmesi ayýrýcý tanýda dikkate
alýnmalýdýr. Ýnme veya kitle lezyonlarýnýn ayýrýcý tanýsý
için beyin magnetik rezonans görüntüleme (MRG),
servikal spinal lezyonlarýn ayýrýcý tanýsýnda servikal
MRG kullanýlabilir. Kan seruloplazmin düzeyi ve
oftalmolojik muayene Wilson hastalýðýnýn ayýrýcý tanýsýnda önemlidir. Rutin laboratuvar testleri ise genellikle
normaldir.8 Ýliþkili anatomik yapýlara baðlý hastalýklarýn
ayýrýcý tanýsý da oldukça önemlidir. TME non-redüktabl
disk deplasmaný (NRDD) olan olgular OMD ile karýþtýrýlabilir ancak dikkatli bir anamnez ve fizik muayene
sonucu NRDD tanýsý kolaylýkla dýþlanabilir. Psikojenik
durumlarda semptomlarýn özellikle istirahatte ortaya
çýkmasý önemli bir özelliktir.
Bizim olgumuzda distoni lateral mandibular harekete
ve aðzýn þiddetli olarak kapanmasýna yol açarken,
belirgin bir TME dislokasyonuna neden olmamýþtý.
Lateral pteroid kas aðýz açýlmasýndan baþlýca sorumlu
olan kastýr. Injeksiyon zordur ve çevredeki diðer
kaslara girilme ihtimali fazladýr.6 Ayrýca lateral pterigoid'in BT-A ile tam blokajý yemek ve konuþma gibi
fonksiyonlarý olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle olgumuzda masseter kasýna BT-A uygulanmasýna ve lateral
pterigoid kasa kuru iðneleme yapýlmasý planlandý.
Yoshida ve ark. lateral pterigoid enjeksiyonlarýnýn
daha güvenli yapýlabilmesi için intra-oral yoldan kullanýlabilecek bir alet geliþtirmiþlerdir.22 Bu tip düzenekler yardýmýyla enjeksiyonlarýn daha kolay ve verimli olarak yapýlmasý saðlanabilir.
OMD'de medikal tedavi ilk basamakta tercih edilmesi
gereken tedavi yöntemidir. Antikolinerjik ilaçlar, parasempatik sistemin santral inhibisyonu yoluyla kas
kasýlmasýný azaltabilir. Benzodiazepinler presinaptik
gama amino butirik asit (GABA) inhibisyonu yoluyla
ve bir GABA inhibitörü olan baklofen ise monosinaptik
ve polisinaptik reflekslerin azaltýlmasý yoluyla kas
kasýlmasýný azaltýr. Klozapin ve risperidon gibi serotonin-dopamin reseptör antagonistleri D2 reseptörlerine
baðlanýrlar ve düþük dozda distoniyi azaltabilirler.15
Karbamazepin gibi antikonvülzanlar polisinaptik cevaplarý azaltarak ciddi kas spazmýný azaltabilirler.16
BT-A ciddi bruksizm, maseter ya da temporal kas
Kuru iðneleme tedavisi miyofasiyal tetik noktalarýn
tedavisinde sýkça tercih edilen bir tedavi olmasýna
karþýn, fokal kas spazmlarýnda ve distonilerde fazla
araþtýrýlmamýþtýr. Fokal kas gevþemesi, kas iðciðinin
mekanik uyarýlmasýna baðlý olarak MSS üzerinden
inhibitör mekanizmalarý devreye sokmasý yoluyla
ortaya çýkabilir.
Bazý distonili hastalarda taktil ve propriyoseptif uyarýlar
verildiðinde distoninin ortadan kalkmasý ya da azalmasý, kuru iðnelemenin de bu yolla etki edebileceðini
düþündürmektedir. Ancak bu tedavi yönteminin bu
hastalýklarda etkili olduðunu söyleyebilmek için büyük
NOBEL MEDICUS 13
38
|
CÝLT: 5, SAYI: 1
organik bir takým hastalýklarý dýþlanmasý þarttýr. Taný
konduktan sonra bir diðer problem uygun tedavi
yönteminin belirlenmesidir. Bu yazýda medikal tedavilere yanýt alýnamayan bir OMD olgusunda BT-A
injeksiyonu ve kuru iðneleme kombine tedavisininin
olumlu sonuçlarý bildirilmiþtir. Ancak bu kombine
tedavinin etkinliðinin uzun dönem takipli, kontrollü
çalýþmalarla gösterilmesi uygun olacaktýr.
hasta gruplarýnda, kontrollü ve uzun dönem takipli
çalýþmalara ihtiyaç vardýr.
SONUÇ
OMD hareket sisteminin fokal hastalýklarýndan biridir.
Hastalar klinik olarak çeþitli semptomlar ile doktora
baþvurabilir. Taný klinik olarak konulmakla beraber
ÝLETÝÞÝM ÝÇÝN: Dr. Demirhan Dýraçoðlu, Ýstanbul Üniversitesi, Ýstanbul Týp Fakültesi, Fiziksel Týp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalý, Çapa/ÝSTANBUL [email protected]
GÖNDERÝLDÝÐÝ TARÝH: 18 / 06 / 2008
•
KABUL TARÝHÝ: 25 / 08 / 2008
KAYNAKLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21 Daelen B, Thorwirth V, Koch A. Treatment of recurrent dislocation
of the temporomandibular joint with type-A botulinum toxin. Int
J Oral Maxillofac Surg 1997; 26: 458-460.
22 Yoshida K, Kaji R, Takagi A, Iizuka T. Customized EMG needle
insertion guide for the muscle afferent block of jaw-deviation
and jaw-opening dystonias. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral
Radiol Endod 1999; 88: 664-669.
Yoshida K, Kaji R, Shibasaki H, Iizuka T. Factors influencing the
therapeutic effect of muscle afferent block for oromandibular
dystonia and dyskinesia: implications for their distinct pathophysiology.
Int J Oral Maxillofac Surg 2002; 31: 499-505.
American Association of Neurological Surgeons. Available from:
www.NeurosurgeryToday.org. Accessed December 2006
Travell JG, Rinzler SH. The myofascial genesis of pain. Postgrad
Med 1952; 11: 425-434.
Lewit K. The needle effect in the relief of myofascial pain. Pain
1979; 6: 83-90.
Filshie J, Cummings TM. Western medical acupuncture. In: Ernst
E, White AR, eds. Acupuncture: a scientific appraisal. Oxford:
Butterworth Heinemann, 1999; 31-59.
Clark GT. The management of oromandibular motor disorders
and facial spasms with injections of botulinum toxin. Phys Med
Rehabil Clin N Am 2003; 14: 727-748.
Blanchet PJ, Rompre PH, Lavigne GJ, Lamarche C. Oral dyskinesia:
a clinical overview. Inter J Prosth 2005; 18: 10-19.
Scott BL. Evaluation and treatment of dystonia. South Med J
2000; 93: 746-751.
Tintner R, Jankovic J. Botulinum Toxin Type A in the Management
of Oromandibular Dystonia and Bruxism. In: Brin MF, Hallett M,
Jankovic J. Scientific and Therapeutic Aspects of Botulinum Toxin.
Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, PA, 2002.
Sankhla C, Lai EC, Jankovic J. Peripherally induced oromandibular
dystonia. J Neurol Neurosurg Psychiatry 1998; 65: 722-728.
Jankovic J, Van der Linden C. Dystonia and tremor induced by
peripheral trauma: Predisposing factors. J Neurol Neurosur
Psychiatry 1988; 51:1512-1519.
Jankovic J, Leder S, Warner D, Schwartz K. Cervical dystonia:clinical
findings and associated movement disorders. Neurology 1991;
41: 1088-1091.
Yoshida K. Muscle afferent block in the treatment of oromandibular
dystonia. Difference in effect between masticatory and lingual
muscles. Nervenartz 2003; 74: 516-522.
Hallett M. Is dystonia a sensory disorder? Ann Neurol 1995; 38:
139-141.
Hanagasi HA, Bilgic B, Gurvit H, Emre M. Clozapine treatment
in oromandibular dystonia. Clin Neuropharmacol 2004; 27: 84-86.
Lee KH. Oromandibular dystonia. Oral Surg Oral Med Oral Pathol
Oral Radiol Endod 2007; 104: 491-496.
Tan EK, Jankovic J. Tardive and idiopathic oromandibular dystonia:
a clinical comparison. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2000; 68:
186-190.
Jankovic J. Medical therapy and botulinum toxin in dystonia.
Adv Neurol 1998; 78: 169-183.
Tan EK, Chan LL, Wong MC. Levodopa-induced oromandibular
dystonia in progressive supranuclear palsy. Clin Neurol Neurosurg
2003; 105: 132-134.
Moore AP, Wood GD. Medical treatment of recurrent
temporomandibular joint dislocation using botulinum toxin A. Br
Dent J 1997; 183: 415-417.
NOBEL MEDICUS 13
|
CÝLT: 5, SAYI: 1
39
Botulinum Toksin Tip
A ve Kuru Ýðneleme Ýle
Tedavi Edilen Bir
Oromandibular Distoni
Olgusu