DĠJĠTAL MÜZĠK RAPORU 2009

Transkript

DĠJĠTAL MÜZĠK RAPORU
2009
DEĞĠġMEKTE OLAN ORTAMA YÖNELĠK YENĠ Ġġ MODELLERĠ.
IFPI Dijital Müzik Raporu2009
Ġçerik
s3
GiriĢ: Müzik geleceği yeni iĢ modelleri ile kucaklıyor
– Hükümetler dijital içerik için bir gelecek sağlayacaklar mı?
s4
1. Bölüm: Dijital müzikte yeni bir dönemin Ģekillendirilmesi
– Dijital müzik: temel olgular ve rakamlar
s8
2. Bölüm: DeğiĢmekte olan ortama yönelik yeni iĢ modelleri
– “Müzik eriĢimi”ne geçiĢ
– Müzik indirmelerde daha fazla seçenek
– Sosyal ağlar ve reklam destekli servisler
- Yeni ufuklar: markalar, oyunlar ve ürün sunum satıĢları
– Umuma Ġletim: müziğe adil bir değer biçme
– Dijital müzik küreselleĢiyor – odak noktasında üç ülke
s 18 3. Bölüm: Çekirdek misyon – yeteneğe yatırım
– Dijital gürültünün ortadan kaldırılması
– Sanatçılara değer katılması
– Servislerin geliĢmesi
– Dijital dünyada bir albümün pazarlanması
– Aynı vizyonu paylaĢan bir ekip: Menajerin görüĢü
s 22 4. Bölüm: “Bedava” döneminde müziğin paraya dönüĢtürülmesi – ISP ve hükümetlerin görevleri
– Yerli müzik ve filmlerin geleceği ? Odak noktası Fransa ve Ġspanya
– Kavramdan gerçekliğe: hükümetler ISP iĢbirliğine yönelmeye baĢladılar
s 26 5. Bölüm: Eğitim – yürek ve zihinlere yönelik kampanya
– Gençler, Müzik ve Ġnternet
– Pro-music.org
– Ulusal kampanyalar
s 28 6. Bölüm: Yaratıcı sesler konuĢuyor
– Fikri mülkiyet ne zaman bedava oldu? – müzik menajerleri konuĢuyor
– “Bedava” döneminde ticaret – yaratıcı endüstrilerin ortak sıkıntısı
s 30 7. Bölüm: Sürüm öncesi korsanlığı: endüstri önlemleri artırıyor
2
GiriĢ
Müzik, geleceği yeni iĢ modelleri ile kucaklıyor –
hükümetler dijital içerik için bir gelecek sağlayacaklar mı?
diğer yerlerde de ISP‟ler ile mobil telefon
IFPI Yönetim ve İcra Kurulu Başkanı
operatörlerinin ilgisini çekecektir.
John Kennedy tarafından hazırlanmıştır.
Kayıtlı müzik endüstrisi kendisini ve iĢ modellerini
baĢtan yaratıyor. 2009‟da dünyamız beĢ yıl önceki
halinden çokdaha farklı bir görünüme sahip. Plak Ģirketleri
iĢ modellerine iliĢkin tüm yaklaĢımlarını değiĢtirdiler
ve operasyonlarını yeniden Ģekillendirerek müziğin
yayma ve tüketim Ģekillerinde yaĢanan geniĢ çaplı
değiĢimlere ayak uydurdular.
Müzik endüstrisi, diğerleri gibi, 2009‟a küresel
ekonomik gerilemenin yarattığı belirsizlik ortamında
girmektedir. Ancak, bizler reform, yeniden yapılanma
ve baĢtan yaratma ihtiyacına yabancı değiliz. Plak
Ģirketleri bu sürece uzun yıllar önce baĢladılar. Bundan
dolayı, inanıyorum ki, onlar zor zamanlarda ayakta
kalabilme konusunda diğer birçok sektörden daha
tecrübeliler.
Bu raporda baskın olan ikinci konu ise
iĢbu raporda geniĢlemekte olan rollerini yansıtmak
amacıyla “müzik” Ģirketleri olarak da anılan plak
Ģirketlerinin müzik hayranlarının beğendiği çok çeĢitli
sanatçıların piyasaya kazandırılmasında oynamaya
devam ettiği roldür. Dijital dünyanın müzik
Ģirketlerinin önemini azaltmakta olduğuna dair fikir
yalnızca bir efsanedir. Bilakis, müzik piyasasına talip
olan birçok sanatçının milyonlarca tüketici arasında
görünürlük için birbiriyle rekabet etmekte olduğu bir
dünyada, müzik Ģirketi rolü dijital gelecekte ancak daha
büyük önem kazanabilir. ġirketlerin sağladığı yatırım,
beceri, hizmet ve yaratıcı tavsiyeler müzik
endüstrisinde her zamanki gibi temel bir iĢlev
TartıĢmaların katetmesi gereken uzun bir yol mevcut ancak
olmayı sürdürmektedir.
ISP‟lerin fikri mülkiyetin korunmasında sağlam bir ortak
olmalarına iliĢkin kampanya ilerleme kaydediyor.
Hükümetler müziğin yaklaĢık %95‟inin sanatçı ya da
yapımcıya herhangi bir bedel ödenmeksizin indirildiği bir
ortamda içeriğin paraya dönüĢtürülmesine yönelik çabalar
konusunda yaĢanan sıkıntının boyutunu anlamaya
“ Hükümetler “bedava içerik”
baĢladılar. Fransa‟da bulunan yaratıcı endüstrilerin
ve ISP‟lerin fikri mülkiyet
geleceğinin tehlikede olduğunu anlayan Fransa, ISP‟lerle
haklarının korunmasına dahil
iĢbirliği alanında baĢı çekmektedir.
Ġngiltere ve sayısı gittikçe artan diğer birçok ülke 2008‟de
edilmesi konusunda
benzer bir yolda ilerlediler ve 2009‟da bu çalıĢmalar daha
“hiçbir Ģey yapmama”nın bir
fazla hız kazanacaktır.
Bu raporda bugünün müzik endüstrisi içerisinde
yenilik ve değiĢimle ilgili çok olumlu hikayeler yer
almaktadır. Plak Ģirketleri ekonomik geleceklerini
sadece müzik satıĢları üzerine değil, ayrıca tüketicilerin
müziğe eriĢimlerden “gelir yaratmaya” dayalı bir temel
üzerine kuruyorlar. Öncelikle, plak Ģirketleri yalnızca
müzik satıĢına değil aynı zamanda tüketicilerin müziğe
eriĢimlerini “gelire dönüĢtürmeye” dayalı bir ekonomik
gelecek inĢa etmektedirler. Nokia‟nın
seçenek olmadığını kabul etmeye
Ekim 2008‟de baĢlattığı “Comes With Music” servisi,
baĢlıyorlar.”
cep telefonu fiyatına dahil edilmiĢ bedava ve sınırsız
John Kennedy, IFPI Yönetim
müzik konseptini içermektedir. Ġngiltere‟deki SKY‟dan,
ve Ġcra Kurulu BaĢkanı
Danimarka‟daki TDC‟ye ve diğer avrupalı ISP‟lere
müzik Ģirketleri ile ISP‟ler arasında kurulan yeni
bağlantılar da aynı Ģekilde karĢımıza çıkmaktadır.
Bunlar tüketicilerin müzik isteme ihtimali bulunan her
noktada müzikten ticari değer elde etme ve
Son olarak, endüstrimiz ve endüstrimiz kapsamında
lisanslamaya iliĢkin muazzam potansiyelin yalnızca
çeĢnicileridir. Bu sırada, bu rapor basına gitmek üzere çalıĢan herkesin bel bağladığı ortamla ilgili oldukça
önemli tarıĢmalar süregelmektedir. Bu tartıĢma
yoldayken Apple DRM içermeyen sekiz milyon
yalnızca müziğin değil aynı zamanda yaratıcı eser
parçayı esnek fiyatlarla sunabilmek için önde
karĢılığında ödüllendirilme ilkesinin bizzat
gelen plak Ģirketleriyle anlaĢmalar imzaladığını
kendisinin risk taĢımakta olduğu dijital çağda yer
açıkladı.
alan tüm yaratıcı endüstrilerin geleceği ile ilgilidir.
Bu giriĢimlerdeki ortaklarımız kendi tüketici talep
sorunlarıyla gitgide daha fazla boğuĢmaya ve
sundukları hizmetlerin değerine müziği ilave etme
fırsatını değerlendirmeye baĢladılar. Bu raporda yer
alan etkileyici bir istatistik Denimarkalı Telekom
Ģirketi TDC tarafından, sunduğu müzik servisinin
geniĢbant ve cep telefonu müĢterilerini muhafaza
etmede çok önemli ve gözle görülür bir etki yaratmıĢ
olduğunun doğrulanmasıdır. Bu, müziğin ticari değeri
açısından güçlü bir ifadedir ve
Yasal olmayan dosya paylaĢımında yaĢanan büyük
artıĢ oldukça açık bir Ģekilde tüm müzik sektörünü
iĢini kaybetme tehtidi ile yüz yüze getirmektedir. Bu
rapor, telif haklarının korunması için değer zinciri
boyunca paylaĢım sorumluluğu içeren yeni bir
yaklaĢımın gerekli olduğu konusunda, büyük ve
bağımsız plak Ģirketleri, yönetici ve politikacılar
tarafından varılan geniĢ katılımlı fikir birliğini
yansıtmaktadır.
Bu rapor bugün geliĢmekte olan müzik sektörünün
hikayesini anlatmaktadır. Müzik çeĢitli birçok sektörün
lokomotifi ve kalbi konumundadır ve ürüne iliĢkin talep her
yıl daha da fazlalaĢmaktadır. Müzik Ģirketleri iĢ modellerini
değiĢtirmekte ve eskisinden daha karmaĢık ve sofistike olan
piyasaya sanatçılar kazandırılmasına yönelik becerilerini
keskinleĢtirmektedirler.
Hükümetler, ticari dijital içerik için bir gelecek
düĢünülüyorsa, bedava içerik ve ISP‟lerin fikri mülkiyet
haklarının korunmasına dahil edilmesi konusunda “hiçbir
Ģey yapmama”nın bir seçenek olmadığını kabul etmeye
baĢlıyorlar. Odak noktası özellikle Fransa ve Ġngiltere
olmak üzere, 2009 yılına iliĢkin asıl soru gerçek eylemlerin
sonucunun ne olacağı ve bunun kayıtlı müziğin kaybettiği
değerin tersine çevrilmesi ve endüstrinin tekrar büyümeye
baĢlamasına yardımcı olma konusunda ne kadar hızlı ve
etkin olacağıdır.
3
Dijital müzikte yeni bir dönemin
Ģekillendirilmesi
Müzik endüstrisi yeni teknolojiler aracılığıyla devrim
yapılan bir ortamda yeni tüketici taleplerini
karĢılayabilmek için kendisini ve iĢ modellerini
yeniden yaratıyor. 2008 yılında dijital müzik sektörü
uluslar arası alanda altıncı geniĢleme yılını yaĢamıĢ,
tahmin edilen %25‟lik oranda büyüme göstermiĢ ve
3.7 milyar $ ticari değere ulaĢmıĢtır. Dijital
platformlar 2007 yılında kayıtlı müzik satıĢlarının
%15‟ini oluĢtururken günümüzde yaklaĢık %20‟sine
karĢılık gelmektedir. Kayıtlı müzik
internet ve cep telefonu devriminde ön plandadır ve
dijital platformlar aracılığıyla, yüzde olarak, gazete,
dergi ve film endüstrilerinin toplamından daha fazla
gelir getirmektedir.
Müzik tüketimi daha da yaygınlaĢmakta ve müzik
Ģirketlerinin gelir kaynakları geniĢlemekte ve çeĢitlilik
kazanmaktadır
.
Endüstilere göre küresel dijital gelirler (2008)
Dijital pay
Oyunlar
%35
Kayıtlı müzik
%20
Gazeteler
%4
Filmler
%4
Dergiler
%1
Kaynak: PWC Global Entertainment
and Media Report (2008), IFPI
“Müzik, tüketiciler için hiç bugünkü kadar önemli
olmamıĢtı. Her yıl müzik kullanımının arttığını
görüyoruz ve müzik Ģirketleri olarak bizim yaptığımız
bu ilgi üzerinde oynamaya iliĢkin yeni yollar bulmak,”
diyor Sony Music Entertainment, Global Digital Business,
BaĢkanı Thomas Hesse.
Diğer bir kilit değiĢim ise müzik Ģirketleri mümkün
olduğunca fazla yoldan müzik sunmaya çalıĢtıkça
patlama yaĢanan tüketici seçenekleri.
Bu yaklaĢımlar iTunes ve AmazonMP3 gibi
à-la-carte indirme mağazalarından
abonelik servislerine, film ve oyunlardaki müziklerin
lisanslanmasına, ticaret ve marka ortaklıklarına,
YouTube ve MySpace gibi reklam destekli streaming
sitelerine ve aynı zamanda yayın ve kamuya temsil
haklarından elde edilen gelirlerin toplanmasına
farklılıklar göstermektedir. 2008 yılında
birçok yeni kanal ortaya çıkmaya devam etti, bu durum
tüketicilere yeni birçok yolla yasal müzik elde etme
fırsatının sunulduğu çok daha karmaĢık ve sofistike bir
ticaret düzenini yansıtmaktaydı.
Yeni iş modelleri
DeğiĢmekte olan iĢ modelinin baĢlıca örneği “ müzik
eriĢimi”ne iliĢkin ticarette yaĢanan büyüme ve müziğin
diğer servis ya da cihazlarla bütünleĢtirilmesi. Nokia‟nın
Comes With Music telefonu ve TDC‟den PLAY 2008‟de
baĢlatılan müzik eriĢim servislerinin örnekleridir. Büyük
çoğunluğu Avrupa‟da bulunan diğer örnekler ISP ve mobil
operatör ortaklıklarını içermektedir. Plak Ģirketleri müzik
eriĢim modelini büyük bir fırsat olarak görmektedirler.
“BaĢarılı bir albüm dünya çapında yaklaĢık yedi milyon
birim satacak ancak bir yıl içerisinde çok daha fazla kiĢi bu
albümü dinleyecek ve tadını çıkaracaktır,”
diyor Universal Music Group International, Dijital,
Sorumlu BaĢkan Yardımcısı Rob Wells: “Bu diğer tüm
tüketicilerin aydınlatılmasıdır.”
Bu değiĢimlerin altında bir dizi kilit tema
bulunmaktadır. Bunlardan birincisi müziğe
yönelik sonu gelmeyen tüketici talepleridir.
Amerika BirleĢik Devletleri‟nde NPD Group
tarafından yapılan bir araĢtırma toplam müzik
tüketiminin (lisanslı ve lisanssız) 2003-2007 yılları
arasında üçte bir oranda arttığını tespit etmiĢtir.
NielsenSoundScan 2008 yılında tüm formatlarda müzik Teknoloji Ģirketleri ile yapılan ortaklıklar değiĢmekte olan
alımının 10.5 oranında artıp, toplamda 1,5 milyara
iĢ modelinin ayrılmaz bir parçasıdır.
çıkarak ABD‟deki toplam satıĢın en yüksek rakamlara Önümüzdeki birkaç yıl içerisinde Ġnternet Servis
ulaĢtığını belirtmiĢtir.
Sağlayıcılar (ISP), donanım üreticileri, cep telefonu
“ BaĢarılı bir albüm dünya çapında
yaklaĢık yedi milyon birim satacak
ancak çok daha fazla kiĢi albümden
faydalanacaktır. Bu hemen hemen
diğer tüm tüketicilerin
aydınlatılmasıdır.”
Rob Wells, Universal Music
Group International, Dijital,
Sorumlu BaĢkan Yardımcısı
4
üreticileri ve diğer teknoloji Ģirketleri ile yapılan paylaĢım
anlaĢmalarından gelen müzik endüstrisi gelirlerinde artıĢ
yaĢanması muhtemeldir. Teknoloji Ģirketleri müziğe
sundukları servislere değer katması ve kendi iĢ modellerini
geliĢtirme açısından önem verirken, müzik Ģirketleri bu
ortaklara tüketicilerin ev ve yaĢam tarzlarına oldukça
büyük ölçüde ulaĢmalarından dolayı önem vermektedir.
“Bu eriĢim modelinin ortaya
çıkmasıyla müzik endüstrisinin
ekonomik modeli nihayet cep
telefonu endüstrisininki ile uyumlu
hale geldi. Her ikisi de dünyayı
aynı lensten izleyecek – genellikle
ARPU olarak bilinen, kullanıcı
baĢına düĢen ortalama gelir.”
Edgar Bronfman, Warner Music
Group Yönetim ve Ġcra
Kurulu BaĢkanı
Dijital Müzikte Yeni Bir Dönemin
ġekillendirilmesi
Warner, Music Group, dijital strateji ve iĢ
geliĢtirmeden sorumlu baĢkan yardımcısı
Michael Nash bu ortaklıkların müzik endüstrisinin
yeniden büyümeye baĢlamasında önemli bir rol
oynayacağına inanıyor: “dijital bağlantıda, dijital
ağlar, kablosuz, geniĢ bant ve donanımdan oluĢan
multitrilyon dolarlık bir ekonomi mevcuttur. Müzik bu
ekonomi için fazlasıyla önemli ve aynı zamanda
çok çeĢitli ve daha geniĢ kapsamlı endüstrilerin
lokomotifi niteliğindedir. Bu endüstriler
müzik endüstrisiyle nasıl yeni ortaklıklar
kurabileceklerini düĢünmektedirler. Müzik
endüstrisinin sağlığı bu trilyon dolarlık ekonominin
sağlığına önemli ölçüde katkı sağlayacaktır.”
müzik yarıĢmalarına ya da canlı etkinliklerde müzik kayıt
ve satıĢına kadar insanların müzik deneyimini yaĢadığı her
noktada varlık gösteriyoruz. Bizlerin toplumsal rolü rafa
fiziksel diskler koymak değil, nerede olursa olsun tüketiciye
ulaĢmaktır.”
Bu durum aynı zamanda müzik Ģirketlerinin aralarına
katmakta olduğu yeni uzmanlar aracılığıyla da gözler önüne
serilmektedir. Örneğin, EMI Music digital business BaĢkanı
Douglas Merrill bu Ģirkete Nisan 2008‟de Google‟dan
geçmiĢtir. Merrill Google‟dan çıkardığı en büyük
derslerden birinin tüketicilerin varmayı amaçladıkları
sitelere değil müzik keĢfetmek için kullanıdıkları yollar
üzerinde yoğunlaĢılması olduğunu belirtiyor:
“Sosyal ağlar bildikleri müzik gruplarını arayan hayranlar
Muzik indirmeler, AmazonMP3‟ün Avrupa piyasasına açısından fayda sağlamasına rağmen yeni müzik grupları
bulunması açısından da fazlaca sıkıntıya sebep olmaktadır.
girmesi ve tüketici seçeneklerinin geniĢletilmesiyle
birlikte, daha sağlıklı bir hal almaya devam ediyor.
Hayranlara, her nerede olurlarsa olsunlar istedikleri anda
2008 yılında yer alan önemli bir geliĢme dijital hak
müzik bulabilmeleri konusunda yardımcı olmalıyız. Bunu
yönetimleri (DRM) içermeyen indirmeleri satacak
daha fazla sayıda internet mağazasının lisanslanması yapabilirsek bunu paraya dönüĢtürmenin yollarını
tüketicilerin elde ettikleri müziği her türlü taĢınabilir bulabiliriz.”
cihazda çalabilmeleri anlamına gelmektedir. Ocak
2009‟da Apple DRM içermeyen sekiz milyon parçayı
esnek fiyatlarla sunabilmek için önde gelen plak
Ģirketleriyle anlaĢmalar imzaladığını açıklamıĢtır. Bu
hamlenin parça indirme satıĢlarını önemli miktarda
artırması beklenmektedir.
Müzik Ģirketleri, bu sırada, müziğin keĢfinde
en popüler kanalların büyük bir kısmınına ticari
lisans vermekteler. Sosyal ağlarda en
gözde markalardan biri olan MySpace
müzik keĢfi dünyasının sınırlarını
“ Ġllegal dosya paylaĢımına karĢı
aĢarak ticari bir müzik servisi haline
gelmiĢtir.
YouTube gibi video- streaming siteleri
Yürütülen bir kampanya maliyetsiz
müzik arayan tüketiciler arasında oldukça
müzik düĢüncesi aksine karĢı bir
popülerdir. Müzik Ģirketleri
mücadeledir. Müziğin ücretsiz olma bu siteleri içerik sahibi haklarına saygı
hayali, özellikle uzmanlaĢmıĢ
gösteren, yaratıcılara eserleri karĢılığında
haklarını ödeyen ve yeni müzikler
repertuar oluĢturan bağımsız plak
yaratılması için giriĢimlerde bulunan
Ģirketleri için bir felakettir.”
meĢru müzik ekonomisinin bir parçası
Yves Riesel, Abeille Musique
haline getirme amacını taĢıyan lisans
anlaĢmaları üzerinde çalıĢmaktadırlar
Fransa BaĢkanı (bağımsız Ģirket)
Yeteneği beslemek ve yeteneğe yatırım
Dijital müzik devriminde tüm köklü değiĢimlerin yanı sıra
devamlılık da bulunmaktadır. Küçük ve büyük, müzik
Ģirketleri tüm bu yeni iĢ ortaklıklarındaki temel görevlerinin
yeni yeteneklere yatırım yapan esas kiĢiler ve sanatçıların
kariyerlerini geliĢtirenler olmaya devam etme olduğuna
inanmaktadırlar. Bu beceri, uzmanlık, yatırım kapasitesi,
yaratıcı anlayıĢ ve her Ģeyden önemlisi sanatçıların
eserlerini izleyicileriyle buluĢturabilme gelecekte de müzik
Ģirketlerinin görev ve sorumlulukları arasında yer alacaktır.
“Plak Ģirketinin iki temel görevi bulunmaktadır ve bunların
ikisi de zaman zaman hafife alınır ve yanlıĢ anlaĢılır –
birincisi beceri ve servislere yatırım yapmak diğeri ise
bunları sunmaktır” diyor Ġngiltere‟nin en büyük bağımsız
plak Ģirketlerinden biri olan Beggars Group BaĢkanı Martin
Mills: “Bu görevler her zaman için gerekli olacaktır.”
ISP ve Hükümetin görevleri
Müziğin dijital alanda yeniden yaratılması çok sayıda
parçanın, IFPI tahminlerine göre yaklaĢık yüzde 95, hak
sahiplerine ödeme yapılmaksızın indirildiği bir ortamda
Plak Ģirketleri bu yeni ortamda geleneksel gerçekleĢmektedir.
sanatçı geliĢtirme becerilerini
tüketicilere ulaĢılmasına iliĢkin yeni uzmanlık
Internet korsanlığı meĢru müzik sektörünü
bilgileriyle birleĢtirerek kendi dönüĢümlerini
bataklığa sürüklemekte, satıĢlara, yeniliğe,
gerçekleĢtirmeye çalıĢmaktadırlar. EMI Music, Ġcra
sanatçıların kariyerlerine ve repertuara yapılan
Kurulu BaĢkanı Elio Leoni Sceti bu durumun müzik
yatırımlara zarar vermektedir. Hükümet
Ģirketinin değerini değil fakat rolünü köklü bir Ģekilde düzenlemeleri hayati önem taĢıyan bu konu ile
değiĢtirdiğini belirtmektedir: “Bizler artık yalnızca
mücadelede kilit önem arz etmektedir.
plak satmıyoruz, dijital ve fiziksel formatlardan müzik 2008‟de Fransa ISP‟lerin ağlarındaki büyük çaplı
deneyiminin ulaĢtığı her noktaya; keĢif sürecinin bir
telif hakkı hırsızlıklarıyla mücadelede etkili
parçası olmaktan Rock Band ve Guitar Hero gibi
ortaklar olarak görev almasını öngören taslak
mevzuat ile uluslar arası alanda baĢı çekmiĢtir.
5
dijital müzik: temel olgu ve rakamlar
Müzik Ģirketlerinin dijital gelirleri 2008 yılında
uluslararası alanda, tahminlere göre yüzde 25 oranında
büyüme göstererek 3.7 milyar ABD dolarına ulaĢmıĢtır.
Digital platformlar 2007 rakamlarına göre yüzde 15
artarak halihazırda kayıtlı müzik satıĢlarının yaklaĢık
yüzde 20‟sine karĢılık gelmektedir. Dijital satıĢlardaki
artan büyüme tüm kayıtlı müzik piyasasında yaĢanan
düĢüĢ hızının yavaĢlamasını sağlamıĢtır.
2008‟de yüzde 24 artarak ve dünya çapında 1.4 milyar
birime ulaĢan tek Ģarkı indirmeler internet piyasasında
baĢı çekmeye devam ediyor ancak dijital albümler de
sağlıklı bir Ģekilde büyümeye devam ediyor
(%37‟lik artıĢ). 2008‟de en çok satan dijital single Lil
Wayne‟nin Lolipop adlı parçası olmuĢtur.
Birkaç büyük piyasa dijital müzik devriminde baĢı
çekmektedir:
ABD dijital müzik satıĢlarında dünyanın lideri
konumundadır ve dijital müzik piyasası küresel
değerinin %50‟sini oluĢturmaktadır. Tek parça
indirmeler 2007 yılına kıyasla %27 oranında
artarak 2008 yılında ilk kez bir milyarı aĢmıĢ ve
toplamda 1.1 milyara ulaĢmıĢtır. Dijital albüm
satıĢları yüzde 32 oranında artarak toplamda 66
milyona ulaĢmıĢtır (NielsenSoundScan). Dijital
albümler 2007‟de toplam albüm satıĢlarının
yüzde 10‟una karĢılık gelirken halihazırda bu oran
yüzde 15‟e yükselmiĢtir. Atlantic
Records gelirlerinin büyük bölümünün halihazırda
dijital kanallar aracılığıyla gelmekte olduğunu bildiren
ilk büyük Ģirket olmuĢtur.
Japonya, özellikle cep telefonu piyasası, 2008
yılının ilk yarısında genel ticaret gelirlerinin
artmasına yardımcı olan dijital satıĢlarıyla dikkate
değer bir baĢarı hikayesine ev sahipliği yapmaya
devam etmektedir. 2008 yılında cep telefonlarına
yönelik 140 milyon single satılmıĢtır, bir önceki
yıla göre %26 oranında bir artıĢ kaydedilmiĢtir (RIAJ).
Fransa da, 2008 yılında %49 oranında artıĢ gösteren
satıĢlarla dijital alanında güçlü bir büyümeye tanıklık
etmektedir. 2008 yılında 14.5 milyon tek parça internet
aracılığıyla indirilmiĢ, 2007‟ye kıyasla bu oran %20 artmıĢ,
1.4 milyon dijital albüm satılmıĢ ve bu oran da %27 artmıĢtır
(SNEP). Buna ek olarak, 2008 yılında 12 milyon parça
indirilmiĢtir. Fransa Neuf Cegetel, SFR ve Orange
ile yapılan gelir paylaĢım giriĢimleri gibi yeni “müzik eriĢim”
modeli denemeleri ile karĢı karĢıyadır. Ülke internet
korsanlığının yok edilmesine yönelik hükümet giriĢimleri
alanında dünyaya yol göstermektedir.
Almanya’daki adijital müzik satıĢları istikrarlı bir büyüme
kaydetmektedir. Internet üzerinden tek parça indirmeler
2007‟ye kıyasla %22 büyüme göstererek
2008‟de toplam 37.4 milyona ulaĢmıĢtır. Dijital
albüm satıĢları %57 artarak,
toplam 4.4 milyona ulaĢmıĢtır (Media
Control GfK International).
Dijital büyüme oranlarında ABD ve
Japonya ile diğer ülkeler arasında
belirgin farklılıklar görülmektedir.
2008 yılının ilk yarısında
dijital, ABD‟deki kayıtlı müzik
satıĢlarının %39‟unu oluĢturmuĢtur –
bu rakam Almanya‟daki rakamın
dört katından fazladır (%9).
Bu sırada, ABD‟deki tüketicilerin
dijital müziğe harcadıkları net gelir
oranı Avrupa‟dakinin beĢ
katından fazladır. ABD‟deki
geniĢbant kullanıcıları müziğe internet
üzerinden ortalama 12.5 ABD doları harcarken
bu rakam Ġngiltere‟de 7.8 ABD doları ve Ġspanya‟da
yalnızca 0.6 ABD doları Ģeklinde gerçekleĢmiĢtir (2007).
Bu farklılıklarda birçok faktör etkili olmaktadır.
Bunların arasında farklı piyasalarda
farklı cep telefonu ve geniĢbant
benimseme düzeyleri ve teknoloji sahipliği
ve kullanımındaki değiĢkenler yer almaktadır.
Fiziki perakende sektörlerinin farklılık gösteren
gücü de korsanlık düzeyi, kredi kartının piyasaya
İngiltere önde gelen piyasalarda, dijital
yayılımı ve tüketicilere sunulan ödeme yöntemlerine ek
satıĢlardaki en büyük artıĢı 2008 yılının birinci
bir etken olarak görülmektedir. Farklı ülkelerdeki
yarısında görmüĢ, satıĢlar %45 oranında artmıĢtur.
2008 yılında 110 milyon tek parça indirilmiĢ, bu rakam dijital servislerin pazarlama çalıĢmaları arasında da
2007‟ye kıyasla %42 oranında artmıĢtır. Dijital albüm belirgin zıtlıklar bulunmaktadır. MüĢterinin internet üzerinden
satıĢları da keskin bir artıĢ kaydetmiĢ, % 65 oranında yapılan alımlara güveni de ülkeden ülkeye değiĢmektedir.
artarak 10.3 milyona ulaĢmıĢ ve Ģu anda albüm
piyasasının %7.7‟sini oluĢturmaktadır (OCC/ BPI).
Ülke Nokia‟nın Comes With Music servisine ilk ev
sahipliğini yapmıĢ ve Amazon MP3 2008 yılında servis
kapsamını geniĢleterek Ġngiliz tüketicilere ulaĢmıĢtır.
6
Dijital Müzikte Yeni Bir Dönemin
ġekillendirilmesi
dijital müzik gelirleri
(2008).
4.0
%25
3.7
3.5
2.9
%20
%20
2.5
%15
2.2
%15
2.0
%10
%11
1.5
dijital % % l
Milyar ABD doları
s
3.0
1.2
1.0
0.5
%5
0.4
%5
%2
%0
%2
0.0
2004
2005
2006
2007
2008
Kaynak: IFPI. Rakamlar internet, cep telefonu ve abonelikten elde edilen ticaret gelirlerini içermektedir.
2008 rakamları tahminlere dayalıdır. Rakamlar yuvarlanmıĢ ve sabit döviz kurundan ifade edilmiĢtir.
top 5 dijital müzik piyasası (2008)
Ülke
top 10 dijital single parça 2008
Dijital pay
No. Sanatçı
ġarkı Ġsmi
SatıĢ (m birim)
ABD
%39
1
Lil Wayne
Lollipop
9.1
Japonya
%19
2
Thelma Aoyama
Sobaniirune
8.2
Ġngiltere
%16
3
Flo Rida feat. T-Pain
Low
8.0
Fransa
%12
4
Leona Lewis
Bleeding Love
7.7
5
Timbaland
Apologize
6.2
6
Greeeen
Kiseki
6.2
7
Katy Perry
I Kissed A Girl
5.7
8
Alicia Keys
No One
5.6
9
Usher feat. Young Jeezy Love In This Club
10
Chris Brown
Almanya
%9
Kaynak: IFPI. Rakamlar Ocak- Haziran 2008
dönemindeki dijital payları yansıtmaktadır.
With You
5.6
5.5
Kaynak: IFPI. Tablo online single parçaları, audio ve
video mastertone‟ları, ringback tone‟ları ve cep telefonuna tam parça
indirmeleri içerir. Kasım 2008‟e kadar olan 12 aylık dönemi kapsar. SatıĢ
rakamları yuvarlanmıĢtır. Aynı Ģarkının tüm versiyonları birleĢtirilmiĢtir.
Flo Rida
Katy Perry
Alicia Keys
Lil Wayne
2008‟de en çok satan sanatçılardan bazıları
7
„müzik eriĢimi‟ne geçiĢ
Müzik sektörü yalnızca satıĢa dayalı bir modelden
müzik eriĢiminin “gelire dönüĢtürüldüğü” bir
modele geçmektedir. “EriĢim” servislerinin
sunulması müzik sektöründeki en önemli tek
güncel geliĢme olmuĢtur. Servisler detaylar açısından
farklılık gösterse de, ister diğer servislerle birlikte ister
ek abonelik seçeneği Ģeklinde olsun, hepsi tüketicilere
müzik eriĢimi sunma ortak ilkesi kapsamında faaliyet
göstermektedirler.
Nokia Comes With Music servisini Ġngiltere‟de
Noel‟e yaklaĢılan günlerde baĢlatmıĢtır.
Bu servisin 2009 yılında diğer kilit piyasalara
yayılması beklenmektedir. Tüketiciler
Nokia Comes With Music telefonu aldıklarında bir
yıl boyunca sınırsız müzik eriĢimine sahip oluyor ve
böylece herhangi bir ek ücret ödemeden Ģarkı
indirebiliyorlar.
Örneğin Ġngiltere‟de TNS tarafından yapılan
araĢtırma yıllık toplam müzik harcamaları
ortalamasının £65 olduğunu ancak bu ortalamanın
altında ve üzerinde büyük farklılıklar bulunduğunu
göstermektedir. Universal Music Group International,
digital, Ticaret Direktörü Francis Keeling bu durumun
yeni modelin diğerlerinin yerini alacağını gösterdiğini
belirtiyor: “Harcama yelpazesinin en alt ucundaki
insanları, piyasanın üst sıralarından herhangi bir kısım
eksiltmeksizin, Comes With Music gibi anlaĢmalar
aracılığıyla yönlendirmek istiyoruz.”
“ en sonunda her türlü ürünün
müzikle birlikte geldiğini göreceğiz
– ev sinema
sistemi, arabalar ve televizyonlar.
Müzik, tüketicilere tam ve memnuniyet
verici deneyimler sundukça elektronik
cihazların değerini artıran önemli bir
unsur haline gelebilir.”
Sony Music International
Global Digital Business BaĢkanı
Thomas Hesse
Comes With Music servisinin sırrı sınrsız müzik
sunumu ve abonelik ile sahipliğin kombinasyonudur.
“AraĢtırmalarımız tüketicilerin müziğe sınırsız
eriĢimin faydalarını görebildikleri durumda
Servis yüksek kalite ses ve telefona önceden yüklenmiĢ
telefon için ekstra ücret ödeyeceklerini göstermektedir”
1,000 popüler parça ve bir PC çalar sunarak çok büyük bir
diyor Sony Music Entertainment,
Kullanıcılar servise Nokia Music Store‟dan müzik
müzik kataloğuna eriĢim sağlamaktadır. 6 ila 18 aylık
EMEA dijital ve yeni iĢ geliĢtirmeden sorumlu baĢkan
indirmek için kullanacakları bir bilgisayar uygulaması
sözleĢmelerinin sonunda kullanıcılar en çok çaldıkları
yardımcısı Ulrich Jaerkel “Bazı kiĢiler sahip olmama
indirerek eriĢebiliyor ve böylelikle telefonlarına müzik
Ģarkıların 300‟e kadar olan kısmını her türlü cihazda
durumunda tedirgin olabiliyorlar iĢte bu nedenle Comes
aktarabiliyorlar. Yıl sonunda tüketiciler indirdikleri
muhafaza edebilmektedirler.
With Music konsepti bu kadar
tüm parçaları muhafaza edebiliyor ve koleksiyonlarını
popüler. Bu servis Ģarkıların muhafaza edilmesinin
Sony Ericsson genel müdür yardımcısı ve pazarlama
Nokia Music Store‟dan yapacakları à-la-carte alımlar
yanı sıra müzik keĢfi anlamına da gelmekte ki bu da
sorumlusu Lennard Hoornik diyor ki: “tüm cep telefonu
sayesinde güncelleyebiliyor ya da daha üst model bir tüm nüfus grupları arasında oldukça popüler.”
tüketicileri içeriğin telefonlarında bulunmasını istiyorlar
Comes With Music telefona geçiĢ yapabiliyorlar.
ancak birçoğu bu deneyimin zor ve yavaĢ olduğunu ve uzun
Sony Ericsson da “müzik eriĢimi” modelini
zaman aldığını düĢünüyor. PlayNow™ plus ile engeller
geliĢtirmektedir. Sony Ericsson‟un PlayNow™ plus
ortadan kalkacak, tüketicilere istedikleri her türlü müziği –
Yeni servisin yalnızca mevcut satıĢların yerini
servisi ilk olarak Ġsveç‟te Telenor adlı operatörle
istedikleri yerde ve istedikleri zaman- anında keĢfetme,
alacağına değil aynı zamanda tüm müzik piyasasını
Sony Ericsson Walkman Phone‟un özel bir
indirme, çalma ve tavsiye etme özgürlüğünü sunuyoruz.”
büyütebileceğine inanılmaktadır.
modeli kullanılarak baĢlatılmıĢtır. Servisin
2009 baĢlarında diğer piyasalarda da baĢlatılması
PlayNow™ plus, cihaz satıcıları, mobil ağ operatörleri ve
beklenmektedir. PlayNow™ plus kullanıcılara nerede
Vodafone, Telenor, 3 Hong Kong ve Vodacom gibi
olurlarsa olsunlar her istediklerinde doğrudan mobil
“Comes With Music servisinin insanların
geniĢbant sağlayıcıları aracılığıyla uluslararası kullanım için
müzikten faydalanma Ģekillerinde fark ağ üzerinden müzik indirme, çalma ve tavsiye etme
müzik servisleri sunan Omnifone tarafından
imkanı sunmaktadır.
yaratacağına inanıyoruz. Yıllık
desteklenmektedir. Omnifone Ġcra Kurulu BaĢkanı Rob
sınırsız müzik eriĢimi sayesinde
Lewis diyor ki: “Cihaz üreticileri ile iĢbirliği halinde
sunulan servislere verilen önemin gittikçe arttığına
hayranlar tek parça ya da albüm
inanıyoruz ve gelecekte dünya çapında sınırsız müzik
alımlarına kafa yormaksızın en
hizmeti sunacak, araç ses sistemi sağlayıcılarından,
sevdikleri sanatçıları dinleyebilecek
bilgisayar ve set-top box (Ģifre çözücü) imalatçılarına kadar
ya da yeni türleri araĢtırabilecekler.”
birçok satıcı ile görüĢmelerimiz sürmektedir.”
Tero Ojanpera, Nokia Eğlence
Sorumlusu
8
DeğiĢmekte Olan Ortama Yönelik Yeni ĠĢ Modelleri
Warner Music EMEA, digital business, sorumlu baĢkan
yardımcısı Eric Daugan farklı fiyatlandırma modellerini
evde film tüketiminin fiyatlandırılmasına iliĢkin
yöntemlerle kıyaslamaktadır. Daugan bu konuda: “Bir film
yayın saatinde müĢteri tarafından yalnızca izlendiğinde
herhangi bir ücret alınmamaktadır, müĢteriler “internet
video” servisi için az miktarda ücret ödemektedirler ve
istedikleri zaman istedikleri kadar izleyebilmek için DVD
satın aldıklarında ise daha fazla ücret ödemektedirler. Bu,
ödeme ile kontrol arasındaki klasik dengedir” diyor.
Fransız ISP, Neuf Cegetel 2007 yılından bu yana “müzik
Bazı Ġnternet Servis Sağlayıcılar (ISP)
MüĢterileri için geniĢbant ve telefon paketlerinin bir
parçası olarak repertuar kütüphanelerine paket halinde
eriĢimleri müzik hizmeti olarak sunmaya baĢlamıĢlardır.
Danimarka‟lı TDC Nisan 2008‟de paket halinde
müzik abonelik hizmetini baĢlatmıĢtır. PLAY
Ģirketin servise kaydolan cep telefonu ve geniĢbant
müĢterilerine abonelikleri sürerken ek bir ücret talep
etmeksizin 2.2 milyon parçaya sınırsız eriĢim
sunmaktadır. Kasım 2008 itibariyle 54 milyon ve aylık
7.2 milyon olarak bildirilen indirme rakamlarıyla
servise abone olanların sayısı oldukça artmıĢtır.
Servisin ortalama aylık kullanıcıları halihazırda
92,000‟in üzerindedir ve servis Danimarka dijital
piyasasının önemli bir bölümünü ele geçirmiĢtir.
“Danimarka‟daki cep telefonu
ve geniĢbant piyasaları oldukça
olgunlaĢmıĢtır, bu nedenle müĢteri
çekmeden çok müĢterilerin muhafaza
edilmesi üzerinde durulmaktadır. TDC
PLAY müĢterilerin muhafaza edilmesi ve
ciromuzun istikrarlı hale getirilmesinde
hayati önem taĢımaktadır.”
Eva Berneke, TDC Üst Düzey BaĢkan
Yardımcısı & Strateji Sorumlusu
Diğer bir önemli anlaĢma, medya devi BSkyB
Ġngiltere ve Ġrlanda‟da müzik servisi sunmak üzere
TDC, dünya çapındaki ISP‟lerin ilgisini çekecek olan Universal Music ile ortaklık yapmasıdır. 2009‟da
PLAY sayesinde bunun faydalarını görmektedir.
canlılık kazanması beklenen bu servis kullanıcılara
Müzik servisinin müĢterilerin muhafaza edilmesine ne internet üzerinden sınırsız müzik dinleme imkanı ve
Ģekilde yardımcı olduğuna iliĢkin çok önemli bir
aylık bir ücret karĢılığında istedikleri her an müzik
gösterge olarak, Yönetim kurulu BaĢkan yardımcısı ve indirme fırsatı sağlayacaktır. ġarkılar, iPod‟lar ve
strateji sorumlusu Eva Berneke abonelerin servisi terk cep telefonları dahil olmak üzere her türlü cihazda
ederek rakip firmaya abone olma oranında, TDC PLAY çalınabilecektir.
servisinin baĢlatılmasından bu yana, önemli ölçüde bir Tüketicilerin ihtiyaçlarına göre hazırlanmıĢ farklı
düĢüĢ kaydedildiğini gözlemlemiĢtir.
indirme paketleri sunan çeĢitli abonelik seçenekleri
Cep telefonu müĢterilerinde bu oran %30-40 arasında, sunulması beklenmektedir. Bu rapor yayımlandığı
geniĢbant müĢterilerinde ise yaklaĢık %60 oranında
sırada Sky katalogların lisanslanması ile ilgili diğer
düĢmüĢtür.
Ģirketlerle görüĢmelerine devam etmektedir.
Ekim 2008‟de, TDC PLAY 10 baĢlatılmıĢ böylelikle
geniĢbant aboneleri olan TDC PLAY kullanıcılarının
aylık 50 Danimarka Kronu (yaklaĢık 9 ABD doları)
karĢılığında her ay 10 parça indirip saklamaları
sağlanmıĢtır – bu ücret Danimarka‟daki parça baĢı
ortalama ücretin yaklaĢık %37 altındadır. Parçaların
çoğu MP3 formatındadır. TDC, aynı zamanda bir
à-la-carte servis de sunmaktadır, TDC Play Music.
eriĢim” servisi sunmakta ve
150.000 Universal Music parçası arasından sınırsız indirme
imkanı sağlamaktadır.
Universal, Sky giriĢimini yeni bir kilit piyasaya açılım
olarak değerlendirmektedir. Universal Music Group
Ġngiltere, dijital sorumlusu Beth Appleton diyor ki:
“Sky‟ın sunduğu yeni müzik fırsatı Ġngiltere‟de
2009‟da, müziğe yalnızca sahip olmanın ağırlıkta
olduğu bir dijital alandan müĢterilerin milyonlarca
potansiyel müĢterilerle birlikte mevcut ve bilinen bir
servisin parçası olarak müziğe eriĢip ona sahip
olabilecekleri hibrit modellere geçtikçe göreceğimiz
evrimi yansıtmaktadır.”
Tüketicilere iki seçenek sunulmaktadır: Herhangi bir ekstra
ücret gerektirmeyen ve dokuz müzik türünden birinden
sınırsız indirme seçeneği sunan Neuf Music Initial ya da
ekstra €4.99 ödenmesi gereken ve tüm Universal Music
parçalarını içeren sınırsız indirme seçeneği sunan Neuf
Music Optimal. Operatörler servisin yeni geniĢbant
abonelerini çekmede büyük baĢarı yakaladığını
belirtmektedirler.
Fransa‟da tüketicilerin ilgisi konusunda rekabet eden baĢka
modeller bulunmaktadır. Orange‟dan Musique Max sınırsız
bir indirme servisidir. Orange internet
ve cep telefonu müĢterileri bu servisi aylık ekstra €12
ödeyerek abone olabilmektedirler. Servis büyük ve
bağımsız Ģirketlerden, bir milyonu aĢan Ģarkı sunmakta ve
bu Ģarkılar için aynı zamanda satın alıp saklama seçeneği de
geçerli olup, diğer beĢ dijital müzik çalma cihazına ya da
uyumlu telefona da aktarılabilmektedir. Warner Music
Fransa BaĢkanı Thierry Chassagne diyor ki: “Her bir
indirmenin ücretlendirilmesinden öte, Orange‟ın sunduğu
imkan Fransa‟da yeni tüketim modelleri geliĢtirilmesi
açısından da bir dönüm noktasını temsil etmektedir. Bu,
hem sanatçı haklarına saygı duymaktadır hem de müzik
hayranlarının daha fazla esneklik, hareketlilik ve daha
zengin bir müzik arzı konusundaki ihtiyaçlarına cevap
verebilen yenilikçi bir alternatiftir.”
Fransa‟nın ikinci en büyük mobil operatörü SFR,
Kasım 2008‟de benzer bir servis arzını baĢlatmıĢtır.
Aylık €22.90 ila €56.90 arasında değiĢen üç sıralı bir servis
kapsamında SFR müĢterileri sınırsız miktarda müzik
indirebilmektedirler. Dosyalar bilgisayara indirildiğinde
DRM içermemektedir ve Ģu ana kadar
Universal Music katalogu ile sınırlı kalınmıĢtır. .
Diğer Avrupalı ISP‟ler halihazırda benzer müzik servisleri
sunmaktadırlar. Finlandiyalı ISP DNA Aralık 2008‟de
donanımla birlikte gelen bir müzik servisi Ġsveçli Telekom
Ģirketi TeliaSonera ise altı ülkede Telia Musik servisini
baĢlatmıĢtır.
9
Müzik indirmelerde daha fazla
seçenek
Müzik indirme 2008‟de %24 yükselerek
Warner Music, Jason Mraz‟ın We Sing We Dance
Ġndirme servisleri farklı coğrafyalara yayılmaktadır.
1.4 milyara ulaĢan parça satıĢları ile uluslar arası
alanda güçlü bir Ģekilde büyümeye devam ediyor.
Tüketici seçenekleri dijital hak yönetimlerini (DRM)
içermeyen ve böylece tüketicilerin yasal olarak elde
ettikleri Ģarkıları her türlü cihaza aktarmalarını
sağlayan, parça indirme satıĢlarının artmasıyla
çeĢitlenmiĢtir. Platformlar ve cihazlar arasındaki
birlikte iĢlerlik önceden teknoloji Ģirketlerine ait
DRM sistemleri ile engellenmekteydi.
We Steal Things adlı albümü piyasaya sürülmeden
önce beklenti oluĢturulması amacıyla “pencereleme
stratejisi” kullanarak Mraz‟ın dört single ve iki EP‟sini
piyasaya sürmüĢtür. Tüm bu ekstra içerik standart
albüm satıĢlarını üçte bir oranda geçen ve ABD‟de
iTunes‟taki en sevilen “albümümü tamamla”
arzı ünvanını alan Premium albüm paketine dahil
edilmiĢtir. Madonna‟nın ABD‟de Nisan ayında
iTunes‟da sürüm öncesi eriĢilebilir kılınan ve 13.99
dolarlık Premium sürümü, 11.99 dolarlık standart
sürümü sekizde bir oranında aĢan Hard Candy adlı
albümüyle deliller kuvvetlenmiĢtir.
Latin Amerika‟da köklü bir müzik satıĢ mağazası olan
Mixup bölgede ilk kez DRM içermeyen indirme seçeneği
sunacak ve böylece 2009‟da Meksika‟daki parça indirme
piyasasına giriĢ yapacaktır.
iTunes internet üzerindeki à-la-carte parça indirme
piyasasında baĢı çeken oyuncu olmaya devam
etmektedir. Ocak 2009‟da servisin baĢlatılmasından bu
yana altı milyar indirme satıĢının gerçekleĢtiği
Ġnternet üzerinden yapılan satıĢlarda en büyük
bildirilmiĢtir ve Ģu anda servis dünya çapında 22 ülkede markalardan biri olan Amazon, DRM içermeyen
varlık göstermektedir. ġubat 2008‟de, servis NPD‟nin AmazonMP3 Ģarkı indirme servisini ABD‟de 2007
Music Watch Anketine göre ABD‟deki en büyük
yılında baĢlatmıĢtır. AmazonMP3 tüm büyük plak
perakende satıcı ünvanına sahip olmuĢtur. Internet
Ģirketleri ve binlerce bağımsız plak Ģirketinden, DRM
üzerindeki mağazada tv dizilerinden 20,000 bölüm,
içermeyen altı milyonu aĢkın MP3 Ģarkı sunmaktadır.
2,000‟den fazla filmin yanı sıra sekiz milyondan fazla NPD Group tarafından yapılan ve Nisan 2008‟de
DRM içermeyen lisanslı müzik parçası yer almaktadır. yayımlanan araĢtırma Amazon‟un ABD içindeki
Ocak 2009‟da mağaza DRM içermeyen sekiz milyon büyümesinin iTunes satıĢlarının sırtından elde
parçası için geçerli, 60 sent, 99 sent ve 1.29 ABD
edilmediğini ve mağaza müĢterilerinin yalnızca
doları arasında değiĢen esnek fiyatlandırma
%10‟unun daha önce iTunes aracılığıyla müzik almıĢ
uygulamasına baĢladığını duyurmuĢtur. Üçüncü
olduğunu göstermiĢtir. Amazon‟un erkek kullanıcılar
jenerasyon iPhone kullanıcıları kablosuz sistemler
üzerinde iTunes‟dan (%44) daha fazla etkisi (%64)
aracılığıyla havadan, çalma melodisi dahil olmak üzere bulunmakta ve kısmen iTunes hediye çeki (gift voucher
birçok parça indirebilmektedirler. iTunes albüm ve
payment) sisteminden dolayı genç izleyiciler arasındaki
Premium content‟in pazarlanması için Ģirketlerde sıkı etkisi iTunes‟a göre (%18) daha zayıf kalmaktadır
temas halinde çalıĢmaktadır. „Albümümü tamamla‟
(%3). Servis Ġngiltere‟de Aralık 2008‟de baĢlatılmıĢ ve
(„complete my album‟) fonksiyonu hayranların
seçilen dijital albümler tüketicilere 3 pounddan, tek
halihazırda bir albümden indirmiĢ oldukları Ģarkılar
parçalar (single) ise 59 peniden sunulmaktadır.
için ödedikleri ücretin, albümün satın alınması halinde
tam albüm fiyatından düĢülmesini sağlar. Columbia
Internet mağazalarının ABD‟deki müzik tüketimi
Ģirketine bağlı ABD‟li soul Ģarkıcısı John Legend,
üzerinde belirgin etkileri olmaktadır. Önde gelen
iTunes ile birlikte dünya çapında „albümümü tamamla‟ bağımsız plak Ģirketlerinden Beggars
pazarlama kampanyasını baĢlatan ilk sanatçı olmuĢtur. Banquet, piyasaya sürümünün ilk haftasında ABD‟de
Hayranların sanatçılarla exclusive ya da ek bir
basılan albüm miktarının %50‟sinden fazlasını dijital
premium content aracılığıyla kurabilecekleri daha
platformlar aracılığıyla satan yeni sürümlerin sürekli
derin iliĢkilere büyük değer verdikleri aĢikardır.
olarak bulunduğunu bildirmektedir. Amerikalı Indie
Rock grubu Department of Eagles‟ın albümü Ear Park
birinci haftasında basılan albüm miktarının %66‟sını
dijital kanallar aracılığıyla satmıĢ ve bu rakam plak
Ģirketi için bir rekor olmuĢtur.
Madonna
Avrupa‟daki 7digital, Tesco, HMV ve Play.com gibi
diğer indirme servisleri de DRM içermeyen parçalar
sunmaya baĢlamıĢlardır. 7digital yapımcılığı
büyük plak Ģirketleri tarafından üstlenilen parçaların
satıĢlarının, DRM içermeyen formatta eriĢilebilir
kılındıklarından bu yana üç katına çıktığını belirtmiĢtir.
Italya merkezli Dada gibi bazı servisler çeĢitli abonelik
hizmetleri ve indirilmek üzere DRM içermeyen parçalar
arz etmektedirler.
10
DRM içermeyen meĢru siteler konusundaki tüketici
bilincinin iyileĢtirilmesine yönelik çalıĢmalara hız
verilmiĢtir. Kasım 2008‟de yedi Ġngiliz dijital müzik satıcısı
ERA (Entertainment Retailers Association) Digital ile
birlikte, DRM içermeyen yasal indirme servislerinin tespit
edilmesinde tüketicilere yardımcı olmak üzere tasarlanan
yeni “MP3 uyumlu” logo uygulamasını baĢlatmıĢlardır.
Sosyal ağlar ve reklam destekli servisler
MySpace Music kullanıcılarına yüz binlerce parça
içeren bir katalogdan sınırsız ses ve müzik videosu
Stream etme fırsatı sunmaktadır. Kullanıcılar
kendi çalma listelerini oluĢturabilirler ve diğer
kiĢilerin dinleyebilmesi için kendi profil sayfalarına
on parçaya kadar parça koyabilirler.
Servisin önemli bir özelliği kullanıcıları, DRM
içermeyen parçalar indirmek üzere AmazonMP3‟e
ve çalma melodisi için Jamster‟a yönlendiren „buy
button‟ (alma düğmesi)dir.
Rihanna
Kullanımı ücretsiz ancak lisans ücreti ya da reklam
gelirlerinin bir kısmı aracılığıyla sanatçı besteci
ya da müzik Ģirketlerine bedel ödeyen servislerin
lisanslanması ile yeni gelir kaynakları ortaya çıkmıĢtır.
Bugüne kadar sosyal ağları paraya dönüĢtürmek için
yapılan en büyük hamlelerden
bir tanesi Eylül 2008‟de ABD‟de MySpace Music
servisinin baĢlatılması için ortak giriĢim
aracılığıyla tüm büyük plak Ģirketleri ile ortaklık
kuran News Corporation‟ın MySpace ağıdır.
Servisin 2009 yılında uluslararası alanda
yaygınlaĢması beklenmektedir.
“ 2007‟de MySpace ABD aylık
trafiğinin yüzde yirmi ila otuzu
müzik destinasyonu benzersiz
ziyaretçilerden oluĢmuĢtur.”
Warner Music Group, Dijital
Strateji ve ĠĢ GeliĢtirmeden
Sorumlu BaĢkan Yardımcısı
Michael Nash
Leona Lewis
Açık müzik örneklemesine yönelik bu hamle
MySpace‟in çekirdek topluluk özelliklerini temel
yapıtaĢı olarak kullanıp basit bir sosyal ağ
sitesinden bir “müzik alanı” olma yolunda
gösterdiği önemli geniĢlemeyi temsil etmektedir.
ĠĢlemeye baĢladığı ilk birkaç gün içerisinde servis bir
milyardan fazla stream meydana getirmiĢ ve birinci
ayı içerisinde 80 milyondan fazla çalma listesi
oluĢturulmuĢtur.
Video streaming popülaritesi büyük ölçüde artmıĢtır,
dünya çapındaki aktif internet kullanıcılarından
internet üzerinden video klip izleyenlerin sayısı
2006 yılında yüzde 31 iken bu rakam 2008 yılında
yüzde 83‟e yükselmiĢtir (Universal McCann).
YouTube küresel piyasada video streaming
sektöründe açık ara farkla liderdir. Kullanıcılar
tarafından oluĢturulan içerik sitenin çekiciliği açısından
hala büyük önem taĢısa da, Ģu anda sitede lisanslı
müzik, film ve televizyon programları da yer
almaktadır. YouTube‟da Ģu ana kadar izlenen en
popüler streamlerin yarısı Alicia Keys,
Avril Lavigne, Chris Brown, Leona Lewis
ve Rihanna gibi sanatçıların lisanslı müzik videolarıdır.
BaĢka hiçbir içerik kategorisi müzik kadar kalıcı bir
değer sağlamamaktadır.
GeniĢ çaplı bir müzik videoları katalogu tüketiciler
tarafından sürekli olarak izlenmekte ve müĢterilerin
siteyi tekrar ziyaret etmesini sağlamaktadır.
Birçok ülkede, benzer video streaming platformlarına sahip
MyVideo ve Daily Motion da dahil birçokYouTube dengi
site bulunmaktadır.
Reklam destekli servisler ücret ödememeyi alıĢkanlık haline
getirmiĢ kullanıcıların meĢru müzik servislerine
kazandırılması açısından potansiyel bir yoldur. ABD‟de
yapılan bir araĢtırma ABD‟deki tüketicilerin en az yüzde
45‟inin müzik dinleme karĢılığında reklamları izlemeye
istekli olduğunu göstermektedir (NPD
Group). Genç tüketiciler bu gibi servisleri kullanma
konusunda en fazla istekli olma eğilimi gösteren gruptur.
Mevcut reklam destekli servisler arasında Ġngiltere‟de
Last.fm ve We7, uluslararası alanda QTrax, ABD‟de
Imeem, Avrupa‟da ise Deezer ve Spotify yer almaktadır.
Peter Gabriel destekli We7 Kasım 2008‟de baĢlatılmıĢtır ve
reklam destekli indirme ile birlikte müzik streaming fırsatı
sunmaktadır. Katalogunda yaklaĢık dört milyon parça yer
almaktadır. Deezer Fransa merkezli bir servistir ve üç
milyondan fazla kullanıcı üyelisi ve 3.7 milyon parçadan
oluĢan bir katalogu bulunmaktadır. Ekim 2008‟de
baĢlatılan Spotify kullanıcılarına reklam destekli,
tüketiciler için bedava (free-to-consumer) streamed müzik
imkanı sağlamaktadır.
“ Müzik hayranlarına nerede
olurlarsa olsunlar istedikleri anda
müzik bulabilmeleri konusunda
yardımcı olmalıyız. Bunu
yapabilirsek, bunu gelire
dönüĢtürmek için yollar
bulabiliriz.”
EMI Music, Digital Business
BaĢkanı Douglas Merrill
11
Yeni ufuklar: oyunlar, markalar ve ürün sunumkonumlandırma
Müzikli oyunlar 2008‟in ilk
Müzik sektörü müziğin gelire dönüĢtürülmesi için tek
formatlı ortamdan çok kanallı ortama doğru evrim
geçirmekteyken yeni fırsat ve gelir kaynakları ortaya
çıkmaktadır. Senkronizasyon (film, reklam ve
oyunlarda müziğin kullanılması), marka ortaklıkları,
ürün sunumu (konumlandırma) ve temsili alandan elde
edilecek
gelirler müzik lisanlamalarının kilit alanlarıdır.
Sanatçılar ve markalar arasındaki bağlantılardan değer
elde edilmesi müzik Ģirketleri açısından kilit odak
noktalarıdır. 2008 yılında Sony Music
Entertainment, müzik sanatçıları ile markalar arasında
pazarlama ortaklıkları geliĢtirecek SBX adlı bir panAvrupa kreatif ajansı kurmak üzere Exposure adlı
komünikasyon Ģirketi ile ekip oluĢturmuĢtur.
“Bizim iĢimiz doğru sanatçıyı doğru marka ile doğru
kampanya için eĢleĢtirmektir,” diyor Sony Music
Continental Europe ĠĢletme Sorumlusu Richard
Story.
yarısında tüm oyun
Müzik oyun sektöründe patlama yaratıyor
satıĢlarının yüzde 15‟i ve
Oyun sektörü yeni teklojilerle birlikte hızla değiĢmekte
ve müzik açısından gitgide daha önemli bir talep alanı
haline gelmektedir 2008 yılında oyun endüstrisinin
değeri dünya çapında 48.3 milyar ABD doları olarak
tahmin edilmektedir ve bu değerin 2012 yılına kadar
68.3 milyar dolara yükselmesi öngörülmektedir (PWC,
Global Entertainment and Media Outlook).
endüstrinin yıllık büyümesi-
Müzik kullanımı bu gelirin önemli bir bölümünü
çekmektedir. NPD Group tarafından hazırlanan bir
rapor 2008‟in ilk yarısında ABD‟de müzikli oyunların
tüm oyun satıĢlarının yüzde 15 ve endüstrinin yıllık
büyümesinin yüzde 32‟sinden sorumlu olduğunu
belirtmiĢtir. The original Guitar Hero ve devamı üç
yıldan az bir sürede tüm platformlarda 23 milyondan
fazla satarak (Reuters) yalnızca Kuzey Amerika‟da 1
milyar dolardan fazla gelir getirmiĢtir (PWC).
Sektör daha sofistike hale geldikçe ve getirdiği
gelirler arttıkça Ģirketler alanda uzman
senkronizasyon departmanları kurmaya baĢladılar. Bazı
piyasalarda senkronizasyon yeni sanatçıların çıkıĢ
yapmalarına yardımcı olmaktadır. Almanya‟da,
Deutsche Telecom Paul Potts adlı sanatçının yer aldığı
Ġngiliz Got the Talent adlı t.v. yetenek Ģovundan
görüntüler alarak internet reklamları yayınlamıĢtır.
Bu görüntüleri ilham kaynağı niteliğinde bir hikaye
olarak kullanmıĢ ve hayranlarla buluĢturmuĢtur.
Bunu takip eden altı ay içerisinde Paul Potts
Almanya‟da 800,000‟den fazla albüm satmıĢtır.
Warner Music‟e bağlı Paul Nutrini PUMA‟nın dünya
çapındaki „Sportlifestyle‟ kampanyasında yer almıĢ ve
New Shoes adlı parçasını seslendirmiĢtir.
Kampanyanın internet ortamına yayılması için ek ve
Universal Music Ġngiltere oyunlardan gelen
özel içerik kullanılmıĢtır.
senkronizasyon gelirlerinin filmlerden elde edilen
benzer gelirleri geçmiĢ olduğunu ve reklam
“ Oyunlar yeni sanatçıların yeni
gelirlerinden sonra ikinci sıraya oturduğunu
izleyicilere ulaĢabilmesi açısından gitgide
belirtmektedir.
Universal Music Ġngiltere, Film ve Bilgisayar Oyunları
popüler hale gelen bir yol.
Kreatif Lisanslama Yöneticisi Greg Turner diyor ki:
Oyunlar daha sofistike bir hal aldıkça,
“Oyun kültürüyle yetiĢmiĢ olan birçok genç müzik
oyun içi reklam, ürün yerleĢtirme ve
grubu Ģirketine müziklerinin oyunlarda yer alıp
deneyimin kiĢiselleĢtirilmesi fırsatları
alamayacağını soruyor. Kendileri de interaktif oyunlar
oynuyorlar ve oyun konsolu tur otobüslerinin çok
artacaktır. Fırsatların sınırı yok.”
önemli bir parçasını oluĢturuyor.” Rock Band ve
Universal Music Ġngiltere, Fim ve
Guitar Hero gibiler oyun konsolu aracılığıyla müzik
Bilgisayar Oyunları Kreatif Lisanslama
indirme fırsatı da sunuyor – ve oyun oynayanların
Yöneticisi Greg Turner
Premium müzik indirme konusundaki iĢtahları da Ģu
ana kadar oldukça sağlıklı görünüyor. Her iki oyundan
da parça indirmeleri içeren Xbox Live aracılığıyla
yapılan ve Microsoft tarafından bildirilen satıĢlar aylık
3.8 milyon Ģarkı Ģeklindedir.
12
nin yüzde 32‟sinden
sorumludur.
(NPD Group).
Birçok sanatçı müziğin video oyunları aracılığıyla piyasaya
sürülmesine olumlu yaklaĢmıĢtır. 2008 yılında Metallica
son albümü Death Magnetic‟i albümün genel sürümü ile
aynı günde game premium download Ģeklinde de piyasaya
sürmüĢtür. Mötley Crüe, Saints of Los Angeles adlı single‟ı
ticari sürümüyle aynı günde Rock Band aracılığıyla
download olarak piyasaya sürmüĢtür.
Single, sürümünün ilk haftasında iTunes aracılığıyla
14,000 kez indirilirken, oyun aracılığıyla 50,000 satmıĢtır.
2008 yılının sonlarında EMI Music ve Harmonix ortaklığı
ile The Beatles grubunun, katalogunu dijital olarak ilk kez
bir video oyunu aracılığıyla eriĢilebilir kılacağı
duyurulmuĢtur.
Müzik-oyun ortaklığı büyük bir potansiyele sahiptir ancak
lisanslanan müziğe adil değer biçilmesi konusundaki
endiĢeleri de artırmaktadır. Universal Music Group
International, digital, reklam direktörü Francis
Keeling oyun piyasasının büyümesine yardım ediyor diyor:
“Ġnsanlar müziği farklı Ģekillerde tüketir. Müzik hayranları
Guitar Hero ve SingStar gibi interaktif deneyimlere
bayılıyorlar ve insanlar ekonomik gerilemeden dolayı daha
fazla evde durma eğiliminde olacaklarına göre bu gibi
platformların popülaritesi daha da artabilir.
Ancak, insanların bu oyunları oynamak istemesini
sağlayanın öncelikle müzik olduğunu kabul eden adil bir
ortaklık kurulması gerekmektedir.”
Ürün sunum satışları – bütünleşik bir
yaklaşıma doğru
Müzik Ģirketleri gitgide daha fazla ürün paketi
satmaktadırlar; “korsanı yapılamayacak” bir ürün
yaratabilmek için, dijital parça indirmeleri ürün sunumu
(konumlandırması) ya da canlı yayın görüntüleriyle
kombine etmektedirler. Plak Ģirketleri, uzman firmalar
kurarak ya da mevcut tedarikçilerle ortaklık yaparak
sanatçıların ürün sunumlarının satılması sürecine daha fazla
dahil olmaya baĢlamıĢlardır. Geleneksel olarak, ticari
sunum (konumlandırma), sürüm tarihlerinde mağaza
vitrinlerine kayıtlı müzikle herhangi bir bağlantı
kurulmaksızın, ayrı bir Ģekilde yerleĢtirilirdi.
Rock Again
Store adlı mini-departmana yerleĢtirmiĢtir. Buna ek
olarak, hayranlar albümdeki parçaların ön gösterimi,
videoları izlemek ve CD‟yi önceden sipariĢ etmek için
grubun web sitesine ya da walmart.com/acdc adresine
girebilmiĢlerdir. Black Ice, Wal-Mart‟ın yılın en hızlı
satan albümü ünvanını almıĢtır.
Kampanya yalnızca grubun çekirdek hayran kitlesine
ulaĢmayı değil aynı zamanda grubu yeni ve daha genç
izleyicilere de ulaĢtırmayı amaçlamıĢtır.
kendi TV reklamımızı oluĢturduk.”
Columbia Records, Genel Müdürü
Mike Smith
2008 yazında, Universal Music turnelerde ve
seçilen perakende dükkanları ve web tabanlı
mağazalarda satılan lisanslı ürün sunumlar
(konumlandırma) geliĢtiren ve satan küresel ürün sunum
(konumlandırma) Ģirketi Bravado‟yu
almıĢtır. ġirket aynı zamanda dünya çapında
lisans almak isteyen üçüncü taraf mağazalarından
oluĢan kapsamlı bir ağa lisanslı haklar vermektedir.
Bravado sanatçıları arasında Kanye
West, Gwen Stefani, Metallica, Guns
N‟ Roses ve Led Zeppelin yer almaktadır.
Kanye W est Picture cr edit: W illy Vanderperr e
Black Ice markalı ürün sunumlar ABD‟ dıĢında da CD‟nin
yanı sıra benzer Ģekilde birçok mağazada ve internet
üzerinden sunulmuĢtur. Ġngiltere‟de pazarlama
kampanyası mesajları ve araçlarına bilgi sağlamak üzere
tüketicilerin görüĢlerine yer verilmiĢtir. Sony Music TV
reklamlarına Ģekil vermek için AC/DC hayranlarının
yaĢam tarzlarına ve grubun onlar için ne anlam ifade
ettiğine bakmıĢtır. Ġngiltere‟deki kampanya da dünyanın
ilk Excel hesap tablosu Ģeklinde oluĢturulmuĢ müzik
videosuna tanıklık etmiĢtir.
Virüs gibi yayılan video YouTube‟da 1.1 milyon kere
görüntülenmiĢ ve 650,000 kere doğrudan indirilmiĢ ve iĢ
yerlerindeki AC/DC hayranlarına ulaĢmak için Ģirketlerin
güvenlik duvarlarını aĢmıĢ ve blog çevrelerince birçok
ödül alacağı konuĢularak ciddi anlamda övgü almıĢtır.
13
S
Ürün sunumunun (konumlandrmasının) yeni bir albümün
temel dijital ve fiziksel pazarlama kampanyasına dahil
edilmesi ve
müzik Ģirketlerinin bu konuda uzman mağazalarla daha
yakın faaliyetler yürütmesinin sağlanmasıyla, sanatçılar
izleyicilerine daha etkin bir Ģekilde ulaĢıp bu kitleyi
geniĢletebiliyor. Örneğin, Warner Music,
geleceği parlak sanatçı Esser için üzerinde hayranların
herhangi bir ekstra ücret ödemeksizin parça indirmelerini
“ AC/DC‟nin müĢterileri tabanında kapsamlı bir
sağlayan kodun basılı olduğu t-shirtler satmıĢtır.
araĢtırma yaptık – yalnızca grup ile iliĢkilerini
değil, mesleklerini, yaĢam tarzlarını, nereden
Sony Music Entertainment AC/DC‟nin yeni albümü
alıĢveriĢ yaptıklarını, ne okuduklarını araĢtırdık
Black Ice‟ın ilgili diğer ürünlerle birlikte sunulmasını
Bulduk ki tipik bir AC/DC hayranı için müzik
sağlamak için mağazalar ve grubun ürün sunum
(konumlandırma) ortaklarıyla ekip oluĢturmuĢtur. Black günlük karmaĢadan kaçıĢı ifade ediyor.
Ice‟ın ABD‟deki tek yetkili distribütörü Wal-Mart grubun Sonuçta „içindeki rock‟n roll‟u serbest bırak‟
albümünü DVD‟ler, ürün sunumlar ve AC/DC Live: Rock kampanyasını oluĢturduk ve bir AC/DC
hayranının yaĢamından bir güne odaklanan
Band Track Pack adlı video oyununu da içeren AC/DC
r
kampanyası
ABD‟de kiAC/DC dijital
Umuma Ġletim:
müziğe adil bir değer biçme
Üçüncü taraf sektörlerinin yarattığı dev ekonomi
müĢteri çekmek ve muhafaza etmek, verimliliği
artırmak ve çalıĢanların moralini iyileĢtirmek için
müziği kullanmaktadırlar. Bu sektörlerden bir tanesi,
uluslararası değeri 2.3 trilyon dolar olan restoran ve
otellerdir (Datamonitor). Diğer bir tanesi ise kayıtlı
müzikle desteklenen, 32.5 milyar dolar küresel değere
sahip radyo sektörüdür (PWC). Umuma iletim ve
diğer yayın gelirleri müzik endüstrisi açısından önemli
gelir artırma alanlarıdır ancak sanatçı ve yapımcılar
müziklerinin kullanılması karĢılığında adil bedel alma
konusunda sıkıntı yaĢamaktadırlar.
ABD‟de radyo Ģirketleri endüstrisi her yıl
reklam gelirlerinden 17.6 milyar dolar elde etmektedir
(PWC), ancak ABD‟deki karasal yayıncılar reklam
verenlerin ulaĢmak istedikleri dinleyicileri çekmek için
çaldıkları müzik karĢılığında sanatçı ve yapımcılara
herhangi bir bedel ödememektedirler. Sanatçı,
yapımcı ve diğerleri bir araya gelerek musicFIRST
(Fairness In Radio StartingToday) [Radyolarda adalet
bugün baĢlıyor] koalisyonunu kurmuĢlardır, bu
koalisyon ABD Kongresi‟ne yasada değiĢiklik yapılması
konusunda baskı yapmaktadır. Son dönemlerde,
yayıncı radyoların eserleri karĢılığı yaratıcılara bedel
Ağustos 2008‟de PriceWaterhouseCoopers
ödeme muafiyetlerinin kaldırılmasına iliĢkin mevzuat
bu konuyla ilgili bir çalıĢma yayımlamıĢ ve
ABD Mahkeme, Ġnternet ve Fikri Mülkiyet konulu
umuma iletim lisanslarının telif bedellerinin
Adalet Alt Komisyonunda olumlu karĢılanmıĢtır ve
belirlenmesine yönelik tarihi yöntemlerin “tutarsız
ve güçsüz” olduğunu ve bunun sonucunda da müziğin mevzuatın bu yılki 11. Kongre baĢlarında bir kez daha
değerinin azımsandığını tespit etmiĢtir (bkz kutucuk). gündeme getirilecektir.
Diğer bağımsız araĢtırmalar üçüncü taraflar açısından
müziğin sahip olduğu önemli değeri teyit etmektedir.
Ġngiltere‟de, Entertainment Media
Research etkin müzik politikası ile gelirler ve müĢteri
sadakati arasında doğrudan iliĢki olduğunu tespit
etmiĢtir. Tüketicilerin yüzde 79‟u müziğin kendilerini
mağazada daha uzun kalması ve daha fazla para
harcaması konusunda motive ettiğini belirtmiĢtir.
Financial Times‟da Ağustos 2008‟de yayımlanan bir
rapora göre
“Mağazacılar hoparlörlerden duyulan doğru Ģarkının
alıĢveriĢ yapanları mağazada tutabileceğini uzun
zamandır biliyorlardı. MüĢteri çekmek ve muhafaza
etmek için müzik kullanan mağazacıların etrafında
oluĢan endüstrinin bir parçası niteliğindeki reklam
uzmanları, akademisyenler, müzik danıĢmanları ve
piyasa araĢtırmacıları bunun müziğin müĢteri
davranıĢı üzerindeki etkisi olduğunu iddia ediyorlar.”
Beklenmedik bir Ģekilde dünyanın en büyük müzik
piyasasına sahip ve geleneksel olarak fikri mülkiyet
haklarının Ģampiyon olduğu ABD‟de, icracı ve
yapımcılar, müziklerinin radyoda yayınlanmasından
kaynaklı herhangi bir bedel alma hakkına sahip değiller.
Yayın haklarının bulunmadığı diğer ülkeler Ruanda,
Çin, Ġran ve Kuzey Kore‟dir. Japonya‟da umuma iletim
hakları bulunmamaktadır. Bu tuhaflıkların düzeltilmesi
müzik sektörünün en önemli önceliklerindendir.
ABD‟de yeni dijital radyo ve uydu radyosu türlerinde
çarpıcı bir büyüme görülmektedir. Uydu radyosu
ABD‟de en hızlı büyüyen abonelik servisidir ve
yalnızca yedi yıl içerisinde 20 milyon kullanıcıyı
içeren bir abone tabanı yaratmıĢtır.
ABD‟deki Temsili Haklar Müzik Lisanslama ġirketi
SoundExchange Genel Müdürü John Simson diyor ki:
“Radyo geçiĢ döneminden geçmektedir. Radyo
deneyimi radyolar daha interaktif hale geldikçe daha da
değiĢecektir. Sanatçı ve plak yapımcıları bu gibi radyo
istasyonlarının lisans koĢullarını sürekli olarak gözden
geçirmek zorunda kalacaklardır.
Radyoların tamamıyla değiĢerek kiĢiselleĢtirilmiĢ
internet ortamlarına dönüĢme ihtimali de
bulunmaktadır.”
“Müzisyenlerin neredeyse dünyadaki
tüm piyasalarda radyolardan elde
ettikleri telif bedellerini alabilmeleri;
ancak bunu dünyanın en büyük ticari
radyo sektörüne sahip ülkesinde
yapamamaları konusunda mantıklı
14
herhangi bir açıklama yoktur.”
Uluslar arası Müzisyenler Federasyonu
(FIM)BaĢkanı John Smith
DeğiĢmekte Olan Ortama Yönelik Yeni ĠĢ
Modelleri
müzik nasıl
büyük iĢ sağlıyor
PriceWaterhouseCoopers raporu
(2008) müziğin, radyolardan gece kulüplerine,
birçok sektöre iĢ sağladığına dair kilit
örnekleri ana hatlarıyla ortaya koymaktadır:
Kanadalı ticari bir radyonun müzik
kullanımı, müziğin sabah altıdan gece yarısına
kadar olan zaman dilimindeki yayın süresinin
reklamlar hariç yüzde 76‟sını oluĢturduğunu
göstermiĢtir.
Haberler ve diğer unsurlarla
karĢılaĢtırıldığında, müziğin reklam gelirlerine
katkısına iliĢkin muhafazakar bir
tahmin yüzde 62‟yi göstermiĢtir.
Avustralya‟da yapılan araĢtırma gece
kulüplerinde müziğin değerinin büyük ölçüde
azımsanmakta olduğunu tespit etmiĢtir.
AraĢtırma son kullanıcının müzik için para
ödeme istekliliğine bakmıĢ ve ortalama gece
kulübü müĢterisinin, akĢam deneyiminin bir
parçası olarak müziğe 6.97 dolar kıymet
biçtiğini tespit etmiĢtir. Avustralya Telif
Hakları Mahkemesi gece kulüplerinde
korunan ses kaydı kullanımı karĢılığında
ödenmesi gereken adil ücretin kiĢi baĢı 1.05
dolar olarak belirlenmesi gerektiğine karar
vermiĢtir; bu ücret önceden ödenen ücret
üzerinden yüzde 1,400 oranında artıĢ
yapıldığını göstermektedir.
“ Restoranlardan yayıncılara
bir çok sektör müĢteri çekmek,
verimliliği artırmak ve ticari
büyüme sağlamak için kayıtlı
müzik kullanmaktadır.”
PWC Ortağı
Jeremy Thorpe,
17 milyar dolar
ABD radyolarının yıllık
reklam geliri
0 dolar
ABD radyoları tarafından
sanatçılara ödenen telif bedeli
15
dijital müzik küreselleĢiyor – odak noktasında 3 ülke
mobil müzikte Japonya
dünyada başı çekiyor
Dünyanın ikinci büyük dijital
müzik piyasası Japonya, 2008‟de
mobil single satıĢlarında %26‟lık
bir artıĢ yaĢamıĢtır.
Yerli Ģirketler halihazırda ringback
tone‟ları gelecek vaad eden yeni gelir kaynakları
olarak görmektedir. Master ringtone‟lar gibi
ringback tone‟lar da genellikle CD sürümü satıĢa
sunulmadan önce piyasaya sürülmektedir.
China
Çin gelecek vaad ediyor ancak
Baidu piyasanın gelişmesini
engelliyor
Thelma Aoyama
Çin internet müzik korsanlığı ile
boğuĢmakta olan potansiyeli oldukça
Japan
büyük bir müzik piyasasıdır. En büyük
ihlalciler
Ağırlıklı olarak, dijital müzik satıĢlarının yüzde 90‟ını Yeni dijital ürünler arasında doksan saniye
ülkenin en büyük internet Ģirketleridir –
sağlayan mobil platformlar aracılığıyla, müzik
ile iki dakika arasında değiĢen “chaku-uta long”
Baidu, Sohu-Sogu ve Yahoo China – bunlar kullanıcılara
hayranlarına çeĢitli dijital müzik
Ģeklinde düzenlenen Ģarkılar ve diğer tüketicilere
telif haklarını ihlal eden milyonlarca müzik dosyasına
ürünleri sunulmaktadır.
tebrik olarak gönderilebilen mastertone
doğrudan eriĢim sağlayan özel “deep link” servisleri
niteliğindeki “uta gift” yer almaktadır. “Kisekae
sunmaktadırlar. Baidu müzik telif haklarının en büyük
Tüm bunlara rağmen mobil bazlı korsanlık
Tool” veya dinamik cep
ihlalcisidir ve Çin‟deki meĢru dijital ticaret konusunda açık
büyük bir sorun teĢkil etmeye devam etmektedir
telefonu teması halihazırda
ara farkla en büyük engeldir. IFPI tahminlerine göre Baidu
Japonya‟nın üç büyük
ülkedeki yasadıĢı müzik indirmelerin yarısından fazlasından
Ģirketler, taĢıyıcı ve içerik distribütörleri bununla
kablosuz taĢıyıcısı tarafından sorumludur ve ihlale sebebiyet veren “deep link” sitelerine
mücadele edebilmek için
desteklenmektedir ve piyasada yönlenen trafiğin dörtte üçünü çekmektedir. Baidu‟nun
birlikte çalıĢmaktadırlar.
bulunan 40 milyondan fazla
download servisinin büyük ölçüde karlı olduğu
Japonya‟nın baĢarısı
telefonla uyumludur.
düĢünülmektedir. Reklam alma oranlarına dayalı olarak
Temmuz 2008‟de Warner Music servisin yıllık reklam gelirinin en az 330 milyon RMB (50
kısmen tüm paydaĢlarının
yerli sanatçılar için çeĢitli
milyon ABD doları) olduğu tahmin edilmektedir.
mobil ticaret faaliyetlerini
Kisekae Araçları sunmuĢtur,
yürüten ve 12 plak Ģirketi
tarafından kurulan endüstri
bu sanatçılar arasında Rip
ortaklığı LabelMobile
Slyme da yer almaktadır ve
“ Baidu, Çin‟deki en büyük
bu ürün Ģu ana kadar en çok
Ģu anda ise Recochoku
ve en uslanmaz korsan
Rip Slyme açısından baĢarılı
adı verilen ortak
müzik yayan site haline
olmuĢtur.
giriĢime bağlanabilir.
gelmiĢtir.”
Japonya‟da tüketicilerin meĢru
müzik konusundaki bilincinin
iyileĢtirilmesi için de
önemli eylemler
gerçekleĢtirilmektedir.
Lisanslı parçalar sunan dijital müzik sitelerinin web
sayfalarında Ģu anda “LMARK” logosu yer
almaktadır. RIAJ tarafından ġubat 2008‟de baĢlatılan
sistem halihazırda yerli dijital müzik servislerinin
büyük çoğunluğunu kapsamakta olup, 2008 sonu
itibariyle 158 içerik sağlayıcı ve 953 lisanslı müzik
Bu strateji Universal Music Japonya‟ya bağlı bayan
sitesi tarafından benimsenmiĢtir. “Dijital müzik
vokalist Thelma Aoyama‟nın rap Ģarkıcısı SoulJa‟nın ürünlerinin artan çeĢitliliği tüketicilere daha fazla
da yer aldığı Sobaniirune (Seninle Olacağım) adlı
seçenek sunmaktadır” diyor Japonya Kayıtlı Müzik
ikinci single‟ı ile de kendini göstermiĢtir. Sobaniirune Endüstrisi Birliği (RIAJ) Bilgi ve Teknoloji
adlı single‟ın mastertone‟un ilk kez piyasaya sürüldüğü Departmanı Direktörü ve Genel Müdürü Yoichiro
ancak satıĢlarının tam parça indirme ve CD single
Hata. Warner Music Asya BaĢkanı Lachie
Ģeklinde yükseldiği 2007 yılında söz konusu Ģarkı
Rutherford diyor ki: “Önemli olan iĢ ortaklarımızla
Japonya‟da ilk kez iki milyon tam-Ģarkı indirme satıĢı çalıĢmak ve tüketici dostu seçenekler bulmaktır.
yapan single ünvanını aldığı görülmüĢtür.
ÇalıĢmalarımıza tüketici ile baĢlayıp geriye doğru
gidiyoruz, bu da baĢarılı bir yaklaĢım sağlıyor.”
Cep telefonuna tam Ģarkı indirmeler
halihazırda Japonya piyasasındaki büyümenin güç
kaynağıdır ve Ģu anda cep telefonu kaynaklı gelirlerin
Japonya‟daki lisanslı müzik sitelerini
gösteren L MARK logosu.
yaklaĢık yüzde 60‟ını teĢkil etmektedir.
Universal Music Japonya
satıĢ, pazarlama ve dijitalden
sorumlu yöneticisi Takashi Kimoto
Ģirketinin fiziki ürün satıĢlarını maksimum düzeye
çıkartmak için master çalma melodilerini kullandığını
belirtiyor: “Mastertone‟ları (“chaku-uta”) fiziki
sürümden bir ya da iki ay önce test pazarlaması için
piyasaya sürüyoruz ve Ģarkının fiziki
formunun hit olma potansiyeline karar vermek için
piyasanın tepkisinden faydalanıyoruz.”
16
Çin Müzik Telif Hakları
Birliği Genel Müdürü
Qu Jing Ming
IFPI‟ın temsil ettiği müzik Ģirketleri ġubat 2008‟de Baidu
aleyhinde dava açmıĢlar ve telif hakları ihlali ile ilgili
olarak tazminat talebinde bulunmuĢlardır.
2009‟da karar çıkması beklenmektedir. Bu sırada,
Baidu‟nun MP3 arama servisinde yapılan ve The Register
tarafından ġubat 2008‟de yayınlanan bir sorgulama
müziğin sıklıkla biribiriyle yakından iliĢkili alan adları
bulunan sitelerden oluĢan bir ağa yerleĢtirildiğini, Çin‟in
önde gelen iki yerel müzik indirme sitesine link
verilmediğini ve normal arama motorundan çok daha az
sayıda blog ve foruma link verildiğini tespit etmiĢtir.
“Toplu etki Baidu kullanıcıları için “bedava müzik akıĢını”
sürdürmek”tir ancak bunun yalnızca yaratıcılar açısından
değil rakip internet sektörleri açısından da yıkıcı etkileri
bulunmaktadır,” diye tamamlıyor The Register. Çin Müzik
Telif Hakları Birliği baĢta olmak üzere yerli yapımcılardan
da geniĢ çaplı tepki gelmiĢtir.
Çin‟de 9sky ve top100.cn gibi bazı meĢru dijital müzik
siteleri her Ģeye rağmen varlık göstermektedir.
Brezilya – bugün cep
Brazil
telefonu, yarın internet
Brezilya yenilikçi iĢ
modellerinin nasıl önemli
miktarda tüketici talebi
yaratabileceğini
örneklemektedir.
Latin Amerika‟daki en
büyük piyasa olan
Brezilya dijital müzik
piyasasının değeri 2008
yılında neredeyse iki katına çıkmıĢ ve Ģu anda
ülkedeki kayıtlı müzik satıĢlarının yüzde
10‟undan fazlasını sağlamakta ve gelirlerin
yaklaĢık yüzde 80‟i mobil kanallardan
gelmektedir.
Brezilyalılar internette diğer uluslardan daha çok
vakit geçirmekte ve YouTube, MySpace ve
Orkut gibi sosyal ağlar halihazırda çok sayıda
izleyiciye ulaĢmıĢtırs. Ancak, Brezilya‟daki
internet piyasası henüz tam olgunlaĢmamıĢtır.
Cep telefonu sektöründe, operatörler yüksek hızda
indirme seçeneği sunan ağlar geliĢtirmiĢler fakat
büyüme konusunda hala henüz faydalanılamayan
bir potansiyel bulunmaktadır.
Brezilya‟nın mobil müzik sektörü hızlı bir
büyüme göstermiĢtir, cep telefonu
kullanıcılarının sayısı son üç yıla göre yüzde 60
oranında artmıĢtır. Vivo, Tim ve
Claro gibi önde gelen operatörlerin her birinin yaklaĢık
30 milyon abonesi bulunmakta ve bunlar gitgide
servislerini çeĢitlendirme yolları aramaktadırlar.
Önceden müzik yüklenen telefonlar operatörlerin ürün
ve servislerini tanıtmada agresif bir Ģekilde
kullandıkları, büyümekte olan bir iĢ modelidir.
Universal Music Sandy & Junior
Sony Music Entertainment ve Sonyve Ivete Sangalo gibi sanatçılarla benzer kampanyalar
Müzik Ģirketleri önceden müzik yüklenen cep
yürütmüĢtür. Universal, yerli rock grubu NX Zero‟nun Ericsson tanınmıĢ yerli sanatçı Jota Quest ile de benzer bir
telefonları iĢinde aktif rol almıĢlardır. Warner Music
Ģarkısının grubun albümü piyasaya sürülmeden önce anlaĢma yapmıĢtır. 2007 sonunda kampanyanın ilk
International ve Sony Ericsson ortaklığıyla
Motorola telefonlarına önceden yüklenerek sunulması dalgasında yaklaĢık 800,000 Sony Ericsson Walkman
Madonna‟nın Hard Candy adlı albümü
için Motorola ile ortaklık yapmıĢtır . “Dijital alanında telefon Ate Onde Vai albümü ve video klip parçaları,
Sony Ericsson telefonlara önceden yüklenmiĢtir.
çalıĢan ve geliĢmekte olan bir sanatçıya iliĢkin güzel bir kamera arkası görüntüleri ve duvar kağıtları ile birlikte
Telefonla birlikte iki tip paket sunulmuĢtur – birisi
satılmıĢtır. Daha birçoğu grubun yeni albümü La Plata ile
örnek,” diyor Universal Latin Amerika ĠĢletme
albümden beĢ parçayı diğeri ise tüm albümü
de satılmıĢtır.
Sorumlusu John Echevarria: “Geleneksel radyo ve
içermiĢtir. Duvar kağıdı ve çalma melodisi gibi her iki
dijital sürüm öncesi promosyonu koordinasyonu NX Pakette kamera arkası görüntüleri ve indirmeye özel bir
türden de ekstra içerik Madonna‟nın Latin Amerika
Ģarkı yer almıĢtır.
Zero‟nun Ģarkılarını içeren bir milyon telefonun
turnesi yaklaĢırken baĢlatılmıĢtır – bu turne bölgede
Toplamda, Jota Quest‟in önceden yüklenmiĢ müziğini
satılmasını sağladı.”
Ģimdiye kadar en hızlı satılan turnelerden bir tanesi
içeren bir milyondan fazla Ģarkı satılmıĢtır. Sony Music
olmuĢtur. “Kampanya güçlü tüketici talebinin ardından
sanatçılarla cep telefonu anlaĢmalarını yaygınlaĢtırmaktadır.
önemli ölçüde yeniden sipariĢ almıĢtır,” diyor Warner
Uluslararası anlaĢmalar Justin Timberlake ve P!nk ile
Music Latin Amerika iĢ geliĢtirme ve stratejik ortaklık
yapılan ortaklıkları içermektedir.
BaĢkanı Alfonso Pérez-Soto.
17
çekirdek misyon:
yeneteğe yatırım
Dijital devrim müzik endüstrisinin tüketicilerle
ilgilenme ve ürünlerini yayma yollarını
değiĢtirmiĢtir – ancak yatırım sağlanması ve
yeteneğin geliĢtirilerek pazarlanması hala plak
endüstrisinin temel iĢlevlerinden biri olmayı
sürdürmektedir.
“ Fast food Ģirketleri, kahve mağazası
zincirleri ve radyo istasyonları
kendi Ģirketlerini kurarak yeni
sanatçılara çıkıĢ yapma imkanı tanımayı deneyenler arasında yer
almıĢlardır. Hepsi baĢarısız olmuĢ
ve Ģirketini kapatmıĢtır. Bu yoldan
baĢarılı bir sanatçı çıkmamıĢtır.”
Sony Music Ġngiltere, Yönetim ve
Ġcra Kurulu BaĢkanı Ged Doherty
Müzik Ģirketleri, gelirlerinin yaklaĢık yüzde 20‟sini
yeteneğin geliĢtirilmesi için kullanarak, sanatçıların
kariyerlerine en büyük yatırımı yapanlardır.
Plak Ģirketleri finansal destek ve sanatçılara değer katan
servet değerindeki uzmanlıklarını sunarlar, sanatçılara
sanatlarını geliĢtirme ve geniĢ çaplı izleyici ile
buluĢturma konusunda yardımcı olurlar.
Müzik Ģirketlerinin pazarlama rolü internetten
eriĢilebilir kılınan müzik miktarı sebebiyle Ģu an dijital
ortamda her zamankinden daha fazladır.
Örneğin, sadece MySpace listelerinde 2.5 milyondan
fazla hiphop sanatçısı ve 1.8 milyon rock sanatçısı
bulunmaktadır. Bununla birlikte, tüketici zevkleri
de farklılaĢmaktadır. Bauer Media tarafından
Ġngiltere‟de yapılan araĢtırma müzikle en az meĢgul
olan müzik hayranlarının bile yaklaĢık 15 farklı müzik
türüne açık olduğunu tespit etmiĢtir. Müzik Ģirketleri
sanatçıları tarafından yapılan müziğin kamunun ilgisini
çekmesini sağlamak için bu müziği pazarlamakta ve
tanıtmaktadırlar.
MySpace‟teki sanatçıların sayısı (2008)
Müzik türü
Sanatçı sayısı
Hip Hop
2.5 milyon
Rap
2.4 milyon
Rock
1.8 milyon
R&B
1.6 milyon
Pop
723,000
Metal
611,000
Punk
468,000
Electronica
413,000
Techno
335,000
Reggae
314,000
Milyonlarca müzik grubunun yüz milyonlarca hayranın Kaynak: MySpace web sitesi, Aralık 2008
ilgisini çekmek için çaba sarf ettiği dijital ortamın
Not: Bazı sanatçılar birden fazla kategoriye
parçalanmıĢ dünyası bu ortak, yatırımcı, tanıtımcı ve kayıtlı olabilirler. Rakamlar yuvarlanmıĢtır.
danıĢman rolünü sanatçılar açısından her zamankinden
daha önemli kılmaktadır.
Dijital gürültünün ortadan kaldırılması
tekonoloji “kendin yap” sürüm modelini mümkün
kılmıĢ olsa da, gerçekte, bunlar Ģu ana kadar büyük
ölçüde, uzun süredir bilinen birkaç sanatçının
bulunduğu ortamlar olmuĢlardır. Marillion‟s Racket
Records Ģirketinin sahibi Erik Nielsen
Eylül 2008‟de EconMusic konferansında “kendin yap”
1983‟ten bu yana hayran kitlesini oluĢturmuĢ gruplar
açısından iĢe yaramakta ancak yeni çıkan sanatçıların
derdine deva olmamaktadır demiĢtir. 2008 yılında
Ġngiltere‟de Hamfatter adı grup Dragon‟s Den adlı tv
programında milyoner giriĢimci Peter Jones tarafından
desteklenince medyada büyük Ģöhret sahibi olmuĢtur.
Tanıtım dalgasına rağmen grubun ilk single‟ı birinci
haftasında listelere yetmiĢ birinci sıradan girmiĢ ve bir
sonraki hafta top 75 listesinden düĢmüĢtür.
18
“Bir sanatçının çıkıĢ yapmasını sağlamak
ve kariyerini sürdürmek hiç olmadığı kadar
farklı uzmanlıklar gerektirmektedir.
Sanatçıların yaratıcı potansiyellerine
ulaĢmaları, izleyici çekmeleri ve uzun süreli
ilgi oluĢturabilmeleri için onlara yatırım,
kaynak, araç ve iĢbirliği halinde
çalıĢacakları kiĢileri sağlayabiliyoruz.”
Warner Music Ġngiltere ve Avrupa
CEO‟su John Reid
Müzik ġirketinin Misyonu: Yeteneği Beslemek Ve Yeteneğe Yatırım
Müzik Ģirletleri sanatçıları dünya klasmanında Ģarkı
yazarları ve yapımcılarla eĢleĢtirebilirler. Rockferry adlı
Müzik Ģirketleri sanatçılarının eserleri için ticari değer albümünün yapımı için Duffy, Ģarkı yazarları David
yaratmak için sayısız dijital müzik kanalından gelen
McAlmont ve Bernard Butler ve yapımcılar Steve
“gürültü”yü ortadan kaldırmaya çalıĢıyor. EMI Music Brooker, Jimmy Hogarth ve Eg White ile tanıĢtırılmıĢtır.
Ġcra Kurulu BaĢkanı Elio Leoni Sceti bugün bir müzik Sonuç Ġngiltere‟nin 2008 yılındaki en baĢarılı albümü olmuĢ
Ģirketinin görevi “çokluluk ve karmaĢıklığın
ve 1.6 milyon satmıĢtır.
yönetimidir” diyor ve bir piyasada sanatçılara nerede
olurlarsa olsunlar tüketicilere muhteĢem bir müzikle
Servislerin genişletilmesi
ulaĢabilmeleri için yardım etme görevi, oyun
Müzik Ģirketleri sanatçılar için üstlendikleri iĢleri
Ģirketlerinden mobil operatörlere kadar uzanan
geniĢletmektedirler. Bu, web siteleri ve sosyal ağ sayfaları
ortaklarla gitgide karmaĢık bir hal almakta.
gibi doğrudan tüketiciye giden kanalların sanatçı adına
Tüketicileri daha iyi anlayabilmek için, EMI emi.com yönetilmesini de kapsamaktadır. Bunlara genellikle ticari
sitesini yaygınlaĢtırmayı planlamaktadır. Temel amacı
eĢya satıĢları, DRM içermeyen indirmeler, stream‟ler, diğer
Ģirketin müziği tüketicilerin nasıl tecrübe ettikleri,
hayranlara yönelik premium içerik linkleri, turnelere iliĢkin
müzikle nasıl bir etkileĢim halinde oldukları ve müziği güncellemeler ve bilet satıĢları dahildir. Universal Music Ģu
nasıl satın aldıkları hakkında daha fazla bilgi birikimi an Snow Patrol ve Keane gibi sanatçılar için web siteleri
geliĢtirmesini sağlayacak bir “öğrenme laboratuarı”
yönetmektedir. Warner Music kapsamlı sanatçı siteleri
haline gelmektir.
oluĢturmak için Pendulum ve Alesha Dixon
sanatçılara değer katmak
XL Recordings, Rough Trade ve Beggars
Banquet gibi markaları içeren Beggar‟s Group strateji
direktörü Simon Wheeler karmaĢık dijital dünyada
sanatçıların tüketici ile bağlantı kurabilmesi için müzik
Ģirketi becerilerinin büyük önem taĢıdığını
belirtmektedir: “Sanatçının tüketici ile tüm bu yeni
kanallar aracılığıyla bağlantı kurabilmesi için
insanlardan oluĢan büyük bir ekibe ihtiyaç vardır – bu
olmaksızın en büyük yönetim Ģirketi için bile hiçbir
Ģey gerçekçi değildir.”
gibi çok çeĢitli sanatçılarla çalıĢmaktadır.
Pazarlamaya iliĢkin yeni bir yaklaĢım kapsamında, Ģirketler
korsanı yapılamayacak bir ürün oluĢturabilmek amacıyla
kayıtlı müzik satıĢlarını ticari eĢyalar ya da canlı gösteri
biletleri ile birleĢtirmektedirler.
2008‟de Sony Music hayranların albümü iTunes‟tan
önceden ısmarladıklarında 2009 tarihli Ġngiltere turnesi için
birinci sınıf biletleri alma imkanı sunulan, Pink‟in
Funhouse albümü kampanyası gibi ürünleri paket halinde
sunan kampanyalar yürütmüĢtür.
Duffy
Bir sanatçıya kariyerinin oluĢturulmasında yardımcı
Bu sırada, yeni ve daha kapsamlı hak anlaĢmaları ortaya
olmak yalnızca duymak istedikleri Ģeyleri söylemek
çıkmaktadır. Bunlar sanatçılara turne için ek destek, marka
anlamına gelmez. Sony Music Ġngiltere Yönetim ve Ġcrave senkronizasyon anlaĢmalarında seçenek, ürün sunum
Kurulu BaĢkanı Ged Doherty iyi tanınan bir sanatçıya (konumlandırma) dahil olmak üzere daha geniĢ kapsamlı
iki kere yeni albümünün ulaĢabilecekleri standartta
pazarlama kampanyaları sağlamaktadır. Bunun karĢılığında
olmadığını söylemek zorunda kaldığını anlatmaktadır.
müzik Ģirketleri bir sanatçıya yaptıkları yatırımı plak satıĢı,
Ġyi iliĢkilerinden dolayı, bu sanatçı albüm üzerinde
canlı etkinlik bileti, sponsorluk, ticari eĢya satıĢları ve
tekrar çalıĢmıĢ ve albüm çok baĢarılı olmuĢtur.
yayım hakları gibi çeĢitli gelir kaynaklarından geri
“Bazen bebeğin çirkin olduğunu söyleyebilecek kadar kazanmaktadır. Temmuz 2008‟de Warner Music Group
cesur olmanız gerekir” diyor Doherty.
Yönetim ve Ġcra Kurulu BaĢkanı Edgar Bronfman, Jr.
ġirketler sanatçılar için baĢka kapılar da açmaktadır.
EMI, A&R Labels Kuzey Amerika ve Ġngiltere
BaĢkanı Nick Gatfield Island Records‟da çalıĢırken
Amy Winehouse ile anlaĢma imzaladığı zamanları
hatırlıyor: “Gerçek ve iĢlenmemiĢ bir yeteneği vardı
fakat yalnızca 17 yaĢındaydı ve ses ve Ģarkı yazma
becerilerini geliĢtirmesi zaman aldı. Farklı tarzlarla
deneyler yaptık ve canlı performansını tekrarlar
yaparak iyileĢtirmeye çalıĢtık. KarĢılığını Back to
Black albümünü piyasaya sürdüğünde aldık çünkü
tutarlı bir albüm elde etmek için doğal yeteneğini
çalıĢtırdık.”
Ģirketinin kayıtlarında yer alan mevcut kiĢilerin üçte biriyle
hak iliĢkilerinin kapsamını geniĢletmiĢ olduğunu
belirtmiĢtir.
19
Dijital dünyada bir albümün Pazarlanması
Bir zamanlar bir albümün pazarlanması nispeten
basitti. Bir yer kiralayıp bol harcamalı bir tanıtım
partisi verirdiniz ve albümü radyo istasyonlarında
çalıĢan güvenilir bağlantılarınıza ya da uzman medya
veya ulusal gazetelerde çalıĢan eleĢtirmenlere
ulaĢtırırdınız.
Violet Hill adlı parça 29 Nisan‟dan itibaren bir hafta
Haziran sonu itibariyle, albüm dijital tarihindeki tüm
boyunca Coldplay‟in web sitesinde bedava indirme
albümlerden daha fazla download satmıĢtır ve 36 ülkede bir
seçeneğiyle sunulmuĢtur ve grup grubun normal turne numaraya yerleĢmiĢtir.
tarihlerinin yanı sıra Haziran ayında Londra, New York Albüm, CD olarak eriĢilebilir kılındıktan bir hafta sonra,
ve Barselona‟da hayranlara yönelik bedava konserler plak severler arasında popüler olan vinil plak formatında da
düzenleneceğini duyurmuĢtur.
piyasaya sürülmüĢtür.
ġu an her Ģey çok farklı. Coldplay‟in dördüncü stüdyo
albümü Viva La Vida or Death and All His Friends
modern tanıtım kampanyalarına güzel bir örnek teĢkil
etmiĢtir. Parça listesi ve sürüm tarihi gurubun
websitesi Coldplay.com.‟da Nisan 2008‟de
duyurulmuĢtur. Albümle aynı adı taĢıyan parça
Viva la Vida Apple ortaklığıyla Ģirketin yeni iPod tv
reklamı kampanyası müziği olarak kullanılmıĢtır.
Haziran baĢında albüm internete sızmıĢtır ve grup buna
cevaben albümü MySpace profilinde stream olarak
eriĢilebilir kılmıĢtır. Grup albümü tanıtmak için aynı
zamanda ABD‟de bir dizi yüksek profilli medyada yer
almıĢtır.
20
Viva La Vida ĠTunes aracılığıyla iki milyon kopya satarak
2008‟de bu serviste en çok satan albüm ünvanını almıĢtır.
Kasım 2008‟de grup Coldplay‟in stüdyo kayıtlarından
ekstra materyal içeren Viva La Vida– Prospekt’s March
adlı delux albümü piyasaya sürmüĢtür.
Müzik ġirketinin Misyonu: Yeteneği Beslemek Ve Yeteneğe Yatırım
aynı vizyonu paylaĢan bir ekip: menajerin görüĢü
Diane Wagg İngiliz Rock Grubu Scouting for Girls
dahil birçok sanatçı ile çalışmaktadır.
Scouting For Girls
Plak anlaĢmasına sahip olmak bir sanatçının geleceğini tüm zamanlarını müziğe ayırabilecekleri anlamına
güvence altına almıĢ olması ve devam eden bir
geliyordu.
projesinin olması konusunda bu gibi üçüncü taraflara
“Teknoloji sanatçı ve Ģirketleri için her türlü yeni
Epic ile Scouting For Girls arasındaki ortaklık
güven vermektedir.
fırsatın önünü açmıĢtır. Birçok sanatçı müziğini kendi
çalıĢılan süre boyunca sıcak ve verimli bir iliĢki
Ģirketinden piyasaya sürmektedir – ya da müziğini
Sonuç olarak bu anlaĢmalar insanlarla iliĢkilidir.
sürdürülürken her iki tarafın da nasıl büyük bir baĢarı
duyurmak için diğer kanallara güvenmektedir.
Scouting For Girls Epic ile anlaĢma imzalamıĢtır çünkü elde edebileceğine iliĢkin mükemmel bir örnek teĢkil
YouTube ve MySpace potansiyel hayranlarla iletiĢim Nick Raphael ve Jo Charringtongrup ve müziği ile
etmiĢtir.”
kurabilmek içim sanatçı ve Ģirketler açısından
hemen bağlantıya geçmiĢtir.
muhteĢem yollardır ve yeni sanatçıların müzik
Grupla birlikte müzik ve hayran kitlesinin geliĢtirilmesi
severlerle buluĢması için de harika bir imkandır.
için çalıĢırken grubun değerleri, yaratıcılığı ve
Ancak plak anlaĢması imzalanması Ģirkette çalıĢanların kimliğine saygı göstererek onlarla aynı vizyonu
gruba inanması ve anlaĢmanın anlamlı olması halinde paylaĢmıĢlardır. Grup daha ileri gitmek için iĢ gücü,
hala güçlü bir seçenektir.
bağlantılar, uzmanlık ve finans alanında kendileriyle
çalıĢan bir ekibe sahip olmuĢ ve muhtemelen her Ģeyi
Müzik Ģirketleri sanatçıların tek baĢlarına
kendileri yapmaya çalıĢarak tek baĢlarına finansman
ulaĢamayacakları birinci sınıf plak yapımcıları, video bulmakla uğraĢtıkları zamanlara kıyasla daha yaratıcı
klip yönetmenleri, sanat tasarımcıları ve fotoğrafçılar olmuĢlardır ve bu da Threshers, the Carphone
gibi yaratıcı profesyonellere ulaĢmalarını sağlar. Bazı Warehouse ve inĢaatçı olarak günlük iĢlerini yapıp bir
yapımcılar sanatçılarla telif bedelleri ve sanatçı para
sonraki öğünü nerede yiyecekleri konusunda
kazanmaya baĢlayınca elde edecekleri gelirler
endiĢelenmek zorunda kalmaksızın
üzerinden anlaĢsalar da profesyonellerin fayda
sağlayabileceği birçok anlaĢma bulunmaktadır.
Coldplay
21
Bedava devrinde müziğin gelire
dönüĢtürülmesiISP ve hükümetlerin görevi
Müzik endüstrisi yeni iĢ modelleri geliĢtirerek
tüketicilere birçok yoldan müziğe eriĢim sağlamaktadır.
Endüstrinin en büyük sıkıntısı hala bedava ve izinsiz
müziğin egemen olduğu bir ortamda ticari değer elde
etmektir. Ġnternet korsanlığının etkisine iliĢkin
tahminler farklılık göstermekte ancak hepsinin boyutu
tutarlı ve oldukça geniĢtir. Dört yıllık bir zaman
diliminde 16 farklı ülkede ayrı çalıĢmalar yürüten IFPI
izinsiz dosya paylaĢımını 2008 yılı için 40 milyarı aĢkın
dosya olarak tahmin etmektedir. Bu dünya çapında
müzik parçalarının yüzde 95‟inin sanatçı ya da albümün
yapımcılığını üstlenen müzik Ģirketine herhangi bir
ücret ödenmeksizin indirildiği anlamına gelmektedir.
“Ġnternet üzerindeki her Ģeyin bedava
olmadığına iliĢkin bir anlayıĢ gitgide
yaygınlaĢmaktadır. Ġnsanlar internette
yıllandıkça ve ona daha da alıĢtıkça
bunun ilk baĢta düĢündükleri kadar
bedava bir model olmadığını anlamaya
baĢladılar.”
Avustralya GeniĢbant, ĠletiĢim ve
Dijital Ekonomiden sorumlu Bakanı
Stephen Conroy
Bedava müziğin bedeli
Korsanın ekonomi ve istihdam üzerindeki zararına
iliĢkin tahminler farklılık göstermektedir. Ġngiltere‟de
Jupiter Research zararın 2008‟de 180 milyon pound
olduğunu ve eğer sorunun ele alınması için hiçbir Ģey
yapılmazsa 2012 itibariyle toplam zararın 1.1 milyar
pound olacağını belirtmiĢtir. Europe Economics,
korsanın müzik, film ve TV sektörlerinde sebep olduğu
potansiyel iĢ kaybının Ġngiltere‟de 30,000 iĢ olduğunu
belirtmiĢtir (Aralık 2008).
satıĢının birinci haftasında yeni müzik DVD‟sinden 50
tane satan ancak aynı süre içerisinde 3,000 kopyanın
yasadıĢı olarak indirildiğini gören ilerlemekte olan rock
grubu Pendragon örneğinden bahsetmiĢtir.
KiĢilerarası (P2P) ağlar üzerinden yapılan yasa dıĢı
müziğin yayılması müzik sektörünün korsan alanındaki
esas sorunu olmayı sürdürmektedir. Jupiter Reserach‟e
göre Avrupa‟dak internet kullanıcılarının yüzde 16‟sı
P2P ağlar üzerinden düzenli olarak müzik değiĢ tokuĢu
Bazı kiĢiler geniĢ çaplı izinsiz müzik tüketiminin
yapmaktadırlar. Bunun sonucunda söz konusu ağlar tüm
müziğe yapılan yatırım ve sanatçıların kariyerlerine
internet trafiğinin (ipoque) yüzde 80‟e kadar olan bir
büyük ölçüde zarar verdiğini savunmaktadır. Ġngiliz
bölümünü teĢkil etmektedir ve telif haklarıyla korunan
Parlamenterlerden bir tanesi bu konuyu Parlamento‟da
müzik ve film dosya paylaĢımlarının P2P
gündeme getirmiĢ, kendi bölgesinden
aktivitelerinin büyük bir kısmını oluĢturduğu yaygın
olarak bilinmektedir.
Yerli müzik ve filmlerin
geleceği? Odak noktası
Fransa ve Ġspanya
Fransız ve Ġspanyol müzik endüstrileri
internet korsanlığının yerel repertuarın sağlığı
üzerindeki etkisini gözler önüne sermektedir.
Fransız müzik endüstrisi birliği SNEP ve
Ġspanyol birlik Promusicae tarafından
açıklanan rakamlar aĢağıda belirtilenlerin altını
çizmektedir:
- Yerli sanatçıların düşen satışları
Fransa‟da, yeni sanatçıları tarafından piyasaya
sürülen albüm sayısı 2008‟in ilk yarısında
yüzde 16 düĢmüĢtür. Ülke çapında piyasaya
yeni sürülen albümlerde Fransa‟nın payı 2005
yılının ilk yarısındaki yüzde 15‟e kıyasla
2008‟in ilk yarısında yüzde 10‟a gerilemiĢtir.
Ġspanya‟da, Ocak- Kasım 2008 döneminde
yalnızca bir yeni yerli sanatçı en çok satan
50 albüm listesinde yer alabilmiĢtir (20. sırada
Pitingo) ve en çok satan 50 dijital Ģarkıda ise yalnınızca
iki yeni yerli sanatçı yer alabilmiĢtir (43. sırada
Pitingo ve 44. sırada Despistaos). 2003 yılında
ise en çok satan 50 albüm listesinde
10 yeni Ġspanyol sanatçı yer almaktaydı.
- Korsanın boyutu. 2008 yılında Ġspanya‟da iki
milyon yasal à-la-carte indirme ile
kıyaslandığında 1.6 milyar Ģarkının yasadıĢı
indirildiği tahmin edilmektedir (Promusicae/
Gfk). Bu, Ġspanya‟da toplam indirilen
Ģarkıların yalnızca yüzde 0.1‟inin yasal olduğu
anlamına gelmektedir. Dijital satıĢlar istikrarlı
bir Ģekilde piyasanın yüzde 10‟unu teĢkil
etmektedir, bu oran diğer ülkelerdekinin
yaklaĢık yarısına karĢılık gelmektedir.
-Müzik dışındaki etkileri.
Mayıs 2008‟de Fransa‟da 13.7 milyon film P2P
ağlar aracılığıyla dağıtılırken 12.2 milyon
sinema bileti satılmıĢtır (Equancy and
Co ve Tera Consultants).
“ Albüme bayılıyormuĢ – albümü nasıl bedava indirebileceğini öğrenmek istiyor.”
22
Bedava Devrinde Müziğin Paraya DönüĢtürülmesi- ISP Ve Hükümetlerin Görevleri
ISP iĢbirliği:
temel olgular
Ġnternet Servis Sağlayıcılar (ISP‟ler)
yasadıĢı davranıĢlara karĢı ücret ödemeyen
abonelere sergiledikleri yaklaĢımı
benimseyecek ve kendi sözleĢmelerinin
koĢullarını uygulayacaklardır.
Bu yaklaşım sorunu çözebilir.
10 müzik tüketicisinden yedisi dosyalar bedava
eriĢilebilir kılındığından dolayı yasadıĢı müzik
indiriyor (Entertainment
Media Research, Ġngiltere 2008).
Büyük bir bölümü telif haklarıyla korunan
izinsiz müzik ve film dosyalarından
oluĢan P2P dosya paylaĢımı tüm internet
trafiğinin yüzde 80‟e kadar olan bir kısmını
oluĢturmaktadır (ipoque).
ISP‟ler ağlarındaki trafiği kontrol
“Bizler ansızın bir iĢ modeli olmaktan
çıkan bir iĢ modeli ile boğuĢmak
zorunda kalan ilk içerik sektörlerinden
bir tanesiyiz.
Birden bire tüm tüketici ve sektörlerin
müziğimizi herhangi bir bedel ödemeden
kullanmaları yaygın hale gelmiĢtir.”
EMI Music, Ġcra Kurulu BaĢkanı
Elio Leoni Sceti
Ġngiltere‟de yapılan Entertainment Media Research,
2008 yılında daha ağırlıklı olarak dosya paylaĢtığını
belirten kiĢilerin yüzde 71‟inin müziği herhangi
bir ücret ödemeksizin indirebiliyor olmalarını
söz konusu faaliyetlerinin birinci nedeni olarak
gösterdiğini tespit etmiĢtir. Ġnternet kullanıcılarını
telif haklarıyla korunan müziği yasadıĢı paylaĢmaya
iten üstün bir servisten çok para ödeme zorunluluğu
olmamasıdır. ABD‟de NPD tarafından 2008‟de yapılan
ve bu bulguyu destekler nitelikteki bir araĢtırma
kullanıcıların izinsiz P2P ağı deneyimlerinin kötüye
gittiğini belirttiklerini ortaya çıkarmıĢtır.
edebilmek için detaylı teknolojilere sahiptirler.
Amerika‟daki en büyük ISP, AT&T, ağ
kapasitesini aĢırı Ģekilde kullanan “bant
geniĢliği iĢgalcilerini” kontrol altına almak
için abonelerinin aylık dosya indirme ve
yüklemelerini sınırlayan bir sistem
denemektedir. Ġkinci en büyük Amerikalı
ISP Comcast, abonelerine ülke çapında
geçerli indirme kapasitesi sınırları
getirmiĢtir ve tekrar eden ihlallerde
ihlalcilerin aboneliğini sonlandıracaktır.
Tüketicilerin genellikle gönüllü olarak ücret ödemeye
yanaĢmasalar da sanatçılar ve telif hakkı sahiplerine
“Ġnternet müzik korsanlığının
ücret ödenmesi ve bu kiĢilerin fikri mülkiyetine saygı
Uluslararası alanda, demografik analizler
kurbanı, sanatsal ifade
gösterilmesini savunduklarına iliĢkin kesin deliller
gelecekteki eğilimleri göstermekte ve bir çözüm
özgürlüğüdür.”
mevcuttur. Kanada hükümeti tarafından yaptırılan
bulunamazsa sorunun hızla kötüye gideceğini
araĢtırma on tüketiciden dokuzunun yaratıcıları koruyan
Bağımsız Plak ġirketi
belirtmektedir. ABD; Avrupa ve Avustralya‟daki
güçlü telif hakkı yasalarını desteklediğini ortaya
bağımsız araĢtırmalar, gelecek müzik tüketim nesilleri çıkarmıĢtır.
Abeille Musique France
olan 10lu yaĢlardaki gençlerin ve yetiĢkin gençlerin en
BaĢkanı Yves Riesel
çok lisanssız
Fransa‟da IPSOSyasadıĢı müzik indirmiĢ kiĢilerin yüzde
müziğe sahip olduğunu teyit etmiĢtir. 2008 yılında
84‟ünün sanatçı ve eser sahiplerine eserleri karĢılığında
Jupiter Research Avrupa‟da 15-24 yaĢ arası
bir ücret ödenmesi gerektiğini düĢündüğünü tespit
üç gençten birinin telif haklarını ihlal eden
etmiĢtir. Bu rakamlar müzik endüstrisinin dijital ortamın
P2P ağlarını kullandığını tespit etmiĢtir,
iyilĢtirilmesine yönelik mevcut önceliklerinde temel bir
bu oran yasal müzik
ilkeye iĢaret etmektedir: yani, tüketicilerin içgüdüleri
tüketen nüfusun üç katına eĢittir.
meĢru müzik elde etme yönünde olsa da lisanssız bedava
Diğer araĢtrmalar kilit bir eğilime iĢaret etmektedir:
yasadıĢı dosya indirmenin sebebi daha fazla repertuar
seçeneği değil bedava eriĢilebilirliktir. Herhangi bir
ücret ödeme zorunluluğu olmaması yasadıĢı dosya
paylaĢan tüketicileri çeken en büyük etkendir.
müziğin büyük ölçüde yaygın olması bunun karĢısında bir
engel teĢkil etmektedir.
23
kavramdan gerçekliğe:
hükümetler ISP iĢbirliğine yönelmeye baĢladılar
Ġnternet Servis Sağlayıcıların (ISP‟ler) internet
Dereceli tepki sistemi kapsamında ISP‟ler ısrarcı telif
içeriğinin korunmasında daha büyük bir rol oynaması hakkı ihlalcilerini eğitecek, uyaracak ve son çare
gerekliliği ilkesi kavramdan uygulamaya doğru yol
olarak bir ay ila on iki ay arasında
almaktadır. Müzik endüstrisi 2005 yılında öncelikle
internet eriĢimini kesme yaptırımı
internet korsanlığı sorununa bir çözüm önermiĢtir: telif
uygulacaklardır. Sistem iki uyarıyı
haklarının korunması sorumluluğunun değer zinciri
göz ardı eden ısrarcı ihlalcileri
boyunca yayılarak ISP‟leri de kapsaması. Üç yıl sonra
hedeflemektedir ve bağımsız bir
hükümet destekli ISP iĢbirliği sistemleri birçok ülkede
idare tarafından denetlenecektir.
geliĢtirilmekte ya da göz önünde bulundurulmaktadır.
AraĢtırmalar bu sistemin
2008 yılında , Fransa ve Ġngiliz hükümetlerinin
esaslı bir etkisinin olacağı ve
ISP‟lere ağlarındaki korsan faaliyetleri
gerçekleĢen askıya alma
kontrol altına almaya yardımcı olma
sayısının düĢük olacağına
zorunluluğunun getirilmesinde
iĢaret etmektedir. Yasa 2008
baĢı çekmesiyle önemli bir
yazında hükümet tarafından
noktaya gelinmiĢtir.
benimsenmiĢ ve Senato
tarafından
Tüm ISP‟lerce ortak bir eyleme
Kasım ayında
geçilmesi için hükümet baskısının
kritik önem taĢıdığı gitgide
daha da yaygın bir Ģekilde
kabul görmektedir. Eylül
2008‟de Avrupa
Komisyonu‟na Fransa
AB BaĢkanlığı tarafından
gönderilen tebliğ “Hızlı ve
anlamlı bir ilerleme
kaydedilebilmesi için bir
miktar hükümet müdahalesinin
zaruri olduğunu tecrübeler göstermiĢtir”
diyerek durumu teyit etmiĢtir.”
Plak endüstrisi ISP‟lerin ağlarının ihlale sebebiyet veren
materyalleri iletmek üzere kullanılmasının engellenmesine
yönelik makul politikaları gönüllü bir Ģekilde
benimsemelerini umut etse de, deneyimler, tam anlamıyla
dürüst olmayanlar tarafından internet bağlantısı
sunulmasından kaynaklanan haksız rekabetin önlenmesi
amaçlı olsa dahi sağlam ve tam bir tepkinin bir miktar
hükümet müdahalesi gerektirdiğini göstermektedir.
Temmuz 2008‟de Ġngiliz hükümeti kayıt ve film endüstrileri
ile Ġngiltere‟nin altı en büyük ISP‟si arasında bir „iyi niyet
sözleĢmesi‟ imzalanmasına aracılık etmiĢ, tarafları izinsiz
dosya paylaĢımında önemli bir azalma sağlanması
konusunda birlikte çalıĢmaya çağırmıĢtır.
Ġyi niyet sözleĢmesi kapsamında tekrar eden
ihlallere iliĢkin çözümler bulunması ve
hükümet destekli tüzüğün temelinin
oluĢturulması için bir çalıĢma grubu
kurulmuĢtur. Aynı zamanda, hükümet internet
korsanlığı ile baĢa çıkmaya yönelik hukuki
seçeneklere iliĢkin istiĢare baĢlatmıĢtır.
ĠstiĢare üç ilkeye dayanmaktadır: yeni iĢ
modelleri, kamunun eğitimi ve telif hakkı
ihlallerinde yasaların uygulanması.
Ekim 2008‟de baĢlayan üç aylık deneme süresi boyunca
ISP‟ler kullanıcıları yasadıĢı müzik edinme ile ilgili uyaran
ve meĢru tüketimi teĢvik eden binlerce mektup
göndermiĢtir. Ġngiltere ve Fransa‟nın planları Avrupa‟da
yakından takip edilmektedir: Aralık 2008‟de Ġtalyan
Parlamentosu korsan faaliyetlerin ortadan kaldırılmasında
Fransa‟da hükümet ISP‟lerin yasal müzik tüketimini
ISP iĢbirliğinin artırılması konusunda Avrupa‟daki diğer
onaylanmıĢtır. 2009 baĢında yasa Fransız
teĢvik etmek ve korsan faaliyetleri caydırmak için
somut adımlar atmasını öngören mevzuatın yürürlüğe Millet Meclisinde oylanacaktır. Fransız müzik sektörü giriĢimlerin takip edilmesine iliĢkin bir karar yönergesi
benimsemiĢtir.
koyulması açısından örnek olmaya devam etmektedir yasa tasarısını güçlü bir biçimde desteklemekte ve
Fransız repertuarının geleceğini güvence altına
almanın hayati önem taĢıdığını belirtmektedir.
“Son on yıl içerisinde müzik ağır hasar
görmüĢtür ve eğer bir Ģeyler
yapmazsak müzik endüstrisini
bir araya getiren parçaların yok
olmasına yönelik gerçek bir
tehlike bulunmaktadır.”
Ġngiltere Kültür Bakanı
Andy Burnham
24
Dereceli tepkinin iĢe yarayacağını gösteren deliller
On Ġngiliz müzik tüketicisinden yedisi (%72) ISP söylediği takdirde yasadıĢı dosya
indirmeyi bırakacaktır (Entertainment Media Research, 2008)
On Fransız tüketiciden yedisi (%74) internet hesap bağlantısı kesintisinin para cezaları ve
cezai yaptırımlardan daha iyi bir yaklaĢım olduğu konusunda hemfikirdir
(IPSOS, Fransa, Mayıs 2008)
Yasaya aĢina olan on Amerikalı gençten sekizi (%82) yasadıĢı dosya indirmeye yönelik
yaptırımların uygun olduğunu düĢünmekte; Yasaya aĢina olmayanların yüzde 57‟si ise onlara
katılmaktadır (KRC ABD, Ocak 2008)
Tüketicilerin yüzde 90‟ı ISP‟den iki uyarı geldikten sonra yasadıĢı dosya paylaĢımını
bırakacaktır (IPSOS, Fransa, Mayıs 2008)
Bedava Devrinde Müziğin Paraya DönüĢtürülmesi – ISP Ve Hükümetlerin Görevleri
kavramdan gerçekliğe:
hükümetler ISP iĢbirliğine yönelmeye baĢladılar
Diğer yerlerde de benzer giriĢimlerde bulunulmaktadır.
Aralık 2008‟de ABD kayıt endüstrisi New York BaĢ
Savcısı ile çalıĢtığını ve ISP‟leri bir dizi gönüllü
internet korsanlığı ile mücadele giriĢimlerine
yönlendirmekte olduğunu ve BaĢ Savcı
Andrew Cuomo‟nun dereceli tepki yaklaĢımını
içeren bir anlaĢma yapılması gerekliliğine dikkat
çektiğini duyurmuĢtur. Bundan bağımsız ancak
paralel bir hamle kapsamında, RIAAve önde gelen
birkaç ISP, ISP‟lerin telif hakkı ihlallerini tekrar
eden abonelere ihtar gönderme ve yaptırım
uygulamaya yönelik bir program oluĢturmasına
yönelik ilkeler üzerinde mutabakata varmıĢtır.
ġubat 2009‟da Yeni Zelanda ISP‟lerin ihlali tekrar
edenlerin hesaplarını kapatmasına yönelik bir politika
belirlemesi ve bunu makul bir Ģekilde uygulamasını
öngören yasanın Nisan 2008‟de yürürlüğe girmesiyle
dereceli tepki sistemini uygulamaya baĢlayacaktır.
Avustralya‟da GeniĢbant, ĠletiĢim ve Dijital
Ekonomiden sorumlu Bakan Stephen Conroy,
ulusal televizyon kanalı ile yaptığı röportajda
yasadıĢı dosya paylaĢımının Ģu ana kadar “müzik
endüstrisini küçültmüĢ olduğunu” ve “önemli
değiĢiklikler” yapılmadığı takdirde aynısını film ve
diğer sektörlere de yapacağını belirtmiĢ ve
eklemiĢtir:
“Üç aĢama adı verilen mevzuat Avustralya‟da
görüĢülmeye baĢlamıĢtır ve biz Fransa ve
Ġngiltere‟deki geliĢmeleri yakından takip etmekteyiz
ve fikri milkiyet haklarını desteklemek için neler
yapabileceğimizi gözden geçirmekteyiz. Ekonomik bir
kayıp söz konusu olursa insanlar bu davranıĢlarını
değiĢtireceklerdir.”
“ Yolda hız limitini çok kere aĢtığımda
ehliyetimin altı aylığına elimden alınacağını
biliyorum ve bunu normal kabul ediyorum.
Konu internet olduğunda bu tavrı değiĢtirmek
için herhangi bir sebep bulunmamaktadır.
Ġnsanlık olarak bizler düzenleme ve kuralları
sevmeyiz ancak ideal bir dünyada yaĢamıyoruz
her Ģey bedava mantığı kimseye fayda
sağlamaz.”
EMI BaĢ Hukuk DanıĢmanı
Chris Ancliff,
ISP iĢbirliği lehinde kazanılan ivme Asya‟ya da
ulaĢmıĢtır. Nisan 2008‟de Japonya‟da, Japonya‟nın
ana ISP ağında meydana gelen telif hakkı ihlallerine
yönelik tedbirlere karar verilmesi amacıyla ISP, müzik
ve film ticaret birliklerinden oluĢan bir konsorsiyum
kurulmuĢtur. Ülke polisi ve kıdemli hükümet
temsilcileri bu konsorsiyumda gözlemci olarak yer
almıĢlardır. ISP‟lerin ihlalcileri uyarması ve tekrar eden
ihlallerde ihlalcilerin hesaplarının kapatılması gündem
maddeleri arasında yer almıĢtır. Hong
Kong hükümeti 2008 yılında içerik endüstrileri ile
ISP‟ler arasında bir tartıĢma forumu baĢlatmıĢ ve
gerekli olması halinde mevzuat için hazırlıklı olduğunu
belirtmiĢtir. Güney Kore‟de hükümet internet üzerinden
gerçekleĢtirilen ihlallere karĢı, tekrar eden ihlallerde
ihlalcinin hesabının kapatılması dahil, dereceli tepki
sistemini getiren yasa tasarısını istiĢareye açmıĢtır.
Bu sırada, farklı ülkelerdeki mahkemeler ISP‟lerin
korsanla mücadeleye yardım etmesi konusunda var olan
yasal yükümlülüklerin açıklığa kavuĢturulmasını
sağlamıĢtır. 2007yılında alınan tarihi bir kararda
Belçika‟daki bir mahkeme Scarlet adlı ISP‟nin
(önceki adı Tiscali) ağlarında kiĢilerarası protokoller
kullanılarak telif haklarını ihlal edilmesini imkansız
hale getirmesini emretmiĢtir.
Mahkeme meĢru ve izinsiz dosyaların birbirinden
ayrılması için filtrelemenin uygun ve uygulanabilir bir
yol olduğuna karar vermiĢtir. Ekim 2008‟de, diğer bir
mahkeme kararı ISP‟lerin filtrelemenin imkansız
olduğu yönündeki iddialarını reddetmiĢtir. Mahkeme
“SA Scarlett‟in telif hakkı ihlallerini durdurmak için
Ģu ana kadar göstermiĢ olduğundan daha fazla çaba
göstermesinin öngörülmesi mantıksız”değildir demiĢtir.
ISP 1 Kasım 2008 tarihinden itibaren kullanıcıları
tarafından Belçika telif hakları yasasının ihlalini
durdurma yolunda etkin tedbirler alana kadar her gün
€2,500 para cezası ödemeye çarptırılmıĢtır.
Mahkemeler de ISP‟lerin telif haklarını ihlal eden web
sitelerine eriĢimi bloke etmesi gerektiğini teyit etmiĢtir.
Kasım 2008‟de, Danimarka‟da bir temyiz mahkemesi
ISP‟lerin The Pirate Bay adlı web sitesine eriĢimi bloke
etmelerini öngören bir karar almıĢtır.
Mahkeme aynı zamanda yasadıĢı amaçlarla kullanılan
internet hesaplarının askıya alınmasının AB kanunları
kapsamında kabul edilebilir olduğunu belirtmĢtir.
Finlandiya‟da bir mahkeme önde gelen ISP‟lerden
TeliaSonera‟nın internet bağlantısını ihlale sebebiyet
veren çok sayıda müzik dosyası yüklemek için
kullanan bir müĢterinin bağlantısını askıya almasını
öngörmüĢtür.
Yeni yasa „Fransız yaratıcı
endüstrisinin devamlılığını
sağlayacaktır‟.
Fransa‟da BaĢkan
Sarkozy‟nin çığıraçan
mevzuat önerisi, mevzuatın
temel amacının
“gelecekte Fransa‟daki
içerik endüstrisinin
devamlılığını
sağlamak” olduğunu söyleyen tanınmıĢ
ekonomist Olivier Bomsel‟e çok Ģey borçludur.
Bomsel dereceli tepkinin yaratıcı içerik
ekonomisinin bir sonraki geliĢim aĢaması
açısından önemli olduğunu düĢünmektedir.
GeniĢbant ağlarının hızlı bir Ģekilde yayıldığı
birinci aĢamada ISP‟ler hızlı büyüyen yeni
iĢlerinin yaygınlığını artırmak için bedava
içeriği kullanmıĢlardır. Bu birinci aĢamada
“içerik” geniĢbant devriminin algılanan
faydalarından sonra ikinci sırayı almıĢtır.
“Sonuçlar içerik yayanların serbest hareket etmesi
ve bu sırada biliĢim endüstrisinin ağların
yaygınlaĢmasından elde edilen faydaların içerik
endüstrisinin kayıplarına denk olduğunu
baĢarılı bir biçimde savunması Ģeklinde
olmuĢtur” diyor Bomsel. Sonuçta, tüketiciler yeni
ekipman ve ağ eriĢimi için para ödemeye
hazırlanmıĢ ancak içerik geniĢ çaplı fikri
mülkiyet ihlalleriyle büyük ölçüde eriĢilebilir
kılınmıĢtır.
Yeni Framsız yasası, diyor Bomsel, internet
devriminin bir sonraki aĢamasına yönelik adil
bir çözüm hedeflemektedir.
GeniĢbantın yaygınlaĢması sona erdikten sonra
ikinci aĢamada ISP‟ler içeriği adil bir biçimde
yaymak durumunda kalacaklardır. Dereceli
tepki sistemi getirilecek ve böylece tekrar eden
ihlallerde ihlalci iki uyarıdan sonra internet
eriĢiminin askıya alınmasıyla karĢı karĢıya
kalacaktır. Hükümet tarafından belirlenen
bağımsız bir gözcü sistemi denetleyecek ve
ISP‟ler aracılığıyla uyarıları gönderecektir.
Bomsel bu sistemde yaptırım unsurunun kritik
olduğunu belirtiyor: “Sistem yaptırımların
güvenilirliği ve caydırıcılığına bağlıdır.”
25
eğitim: yürek ve zihinlere yönelik
kampanya
Yeni iĢ modelleri ve hak uygulamaları
müzik endüstrisinin dönüĢümünde iki kilit unsurdur.
Üçüncü bir kritik bileĢen ise kamunun eğitilmesidir.
2008‟de kayıt endüstrisi televizyon reklamları,
belgesel yapımları, ISP‟lerle ortak mektuplar yazılması
üniversitelerde canlı tartıĢma oturumları, okul grubu
turneleri, öğretmenlere yönelik eğitim paketleri, dijital
müzik web portalları ve ailelerin desteklenmesine
yönelik bilgiler yayımlanması dahil dünya çapında
70‟i aĢkın kampanya baĢlatmıĢ ya da bunlarda daha
etkin bir rol almıĢtır.
Ronan Keating
Alıcı izleyiciler özellikle aile ve öğretmenler olmuĢtur.
Kanada‟da hazırlanan bir rapor Kanadalıların yüzde
93‟ünün ailelerin çocuklarına internetin nasıl
sorumlu bir Ģekilde kullanılacağını öğretmesi
gerektiğini düĢündüğünü ortaya çıkarmıĢtır (Environics‟ annual
Social Values Monitor, 2008). Ancak aile ve eğitimciler
çocukların internetteki etkinliklerinin kontrol edilmesi
bir tarafa izlenmesinin bile çok zor olduğunun farkına
varmıĢlardır. Ġngiltere Hükümeti adına gerçekleĢtirilen
The Byron Review yetiĢkinlerin kendilerinin dahi
anlamadıkları bir ortamın fayda ve risklerini gençlere
anlatma konusunda yaĢadıkları güvensizliğin gitgide
büyümekte olduğu sonucuna varmıĢtır
“ Ġnternet ve bilgisayarla çok ilgili üç
küçük çocuğun babasıyım. Çocuklarım
sürekli bana favori Ģarkılarını indirebilmek
için bilgisayarı kullanıp
kullanamayacaklarını soruyorlar.
Ġnternette çocukların güvenliği konusunda
Gençler, Müzik ve internet.
2008 müzik indirme dünyasının dünya çapında aile ve
öğretmenlere anlatılmasına yönelik küresel bir
bilgilendirme kampanyası baĢlatılmasına sahne
olmuĢtur. Gençler, Müzik ve Ġnternet adlı basit kılavuz
çocuklara yönelik internet yardımlaĢma kuruluĢu
Childnet International tarafından basılmıĢ ve
uluslararası müzik sektör grupları birliği Pro-music
(www.pro-music.org) tarafından desteklenmiĢtir.
Kılavuz okul, üniversite, kütüphane, plak mağazası,
öğretim portalları web siteleri aracılığıyla Arjantin, Çin,
Meksika, Singapur, Ġspanya, Ġngiltere ve ABD‟de
dağıtılmaktadur ve 2009 yılında 12 ülkede daha
basılacaktır .
Avrupa Komisyonu tarafından onaylanan kılavuz
internet ve cep telefonlarının müzik indirmek için
güvenli ve yasal bir Ģekilde kullanılmasını teĢvik etmek
için gençler ile aile ve öğretmenleri arasındaki “bilgi
uçurumunun” kapatılmasını amaçlamaktadır.
Öğretmen, kütüphane, yerel idareler, aileler ve hatta
bilgisayar tamir servisleri yüz binlerce sipariĢ vermiĢtir.
sürekli bir endiĢe var. Bu yeni kılavuz
yetiĢkin ve çocuklara internetin nasıl
güvenli bir Ģekilde kullanılacağı konusunda
yardımcı olmaktadır.”
Ronan Keating, ġarkıcı- ġarkı Yazarı
“Yeni kılavuz internette sorumlu
davranıĢların teĢvik edilmesinde
hayati önem taĢıyan aile,
öğretmen ve gençler arasında
geçecek o önemli konuĢmaların
baĢlatılmasına yardımcı
olmalıdır.”
AB Bilgi Toplumu ve Medya
Komiseri Viviane Reding
Eğitim: Yürek Ve Zihinlere Yönelik Kampanya
Pro-Music.org
Okul turneleri.
Temel sıkıntılardan bir tanesi meĢru müzik kanallarına Avustralya‟daki Okulları
Sallayalım (Rock the
iliĢkin bilincin artırılmasıdır. 2008‟de IFPI ve
uluslararası hak sahipleri grubu birliği
Schools Tour) Turnesi
“internette müzik ile ilgili bilmek istediğiniz her Ģey”
kapsamında ülke çapında
için pro-music.org portalını yeniden uygulamaya
baĢlamıĢtır. Site internetteki yasal müzik mağazalarını düzenlenen içeriğin
yaratılması ve korunması
içeren en büyük listeyi, dünya çapındaki aylık dijital
listeleri
konulu çalıĢma toplantılarının
ve müzik sektöründe baĢarılı olmak isteyenlere
yanı sıra altı grup
yönelik bilgiler sunmaktadır. Site aynı zamanda,
orta dereceli okullarda s
dünyanın çeĢitli yerlerinden tüm izleyicileri internetten
ahne almıĢtır.
müzik indirmeye iliĢkin yanlıĢ ve doğrular hakkında
bilgilendirmeye yönelik en iyi eğitim araç ve
Okul kaynak ve eğitim
kaynaklarını sunmaktadır.
paketleri. Hükümetler eğitim
programlarının önemini
Ulusal kampanyalar
gitgide daha fazla kavramaya baĢlamıĢlardır.
AĢağıda müzik endüstrisi ve ortaklık yapan kuruluĢlar Ġngiltere, Ġrlanda ve Avustralya‟da temel
atarfından 2008 yılında yürütülen bazı projelere iliĢkin müfredatta fikri mülkiyetin değer ve içeriğine
örnekler sunulmuĢtur:
yönelik daha iyi bir anlayıĢ geliĢtirilmesine
yönelik değiĢimler yapılmaktadır. ABD‟de
RIAA 3 ile 12. sınıflar arasında tüm düzeylerde
eğitim gören öğrencilere yönelik DVD, eğitim
düzenekleri ve online müfredatı içeren müfredat
materyalleri geliĢtirilmesi için eğitim
uzmanlarıyla birlikte çalıĢmalar yürütmektedir.
Online Halk Müzakeresi.
Fransız müzik endüstrisi
birliği günün sıcak
geliĢmelerine SNEP
tarafından yapılan yorumları
içeren ve kiĢileri tartıĢmaya
davet eden demainlamusique.com
adlı siteyi uygulamaya koymuĢtur.
YarıĢmalar.
Frank Hardcase adlı yarıĢma
bir animasyon ve çocuklara
öğrencilere yönelik bir
korsan müzikle mücadele
kampanyası hazırlamaları
karĢılığında 1,000 dolarlık
ödül vaad eden bir web sitesi tarafından desteklenmektedir
Bu yarıĢmaya kayıt endüstrisinin katılımıyla CrimeStoppers
Australia öncülük etmiĢ ve yarıĢma hükümetin Bedava
Müzik? kampanyasının bir parçasını oluĢturmuĢtur.
IFPI Finlandiya 10-12 yaĢ öğrencilere yönelik Telif
Hakları Yaratıcı Eserleri Korur (Copyright Protects
Creative Work) adlı bir eğitim paketi hazırlamıĢtır.
Bu pakette tanınmıĢ bir çocuk hikayeleri yazarı ve
resimleyicisi tarafından yazılmıĢ bir hikaye kitabı
© The New Yorker Collection 2002 Alex Gr egory
from cartoonbank.com. All Rights Reserved.
Belgeseller.
2008 yılında Avustralya‟da
Bedava Müzik? kampanyası
çerçevesinde In Tune adlı
dergi dağıtılmıĢtır.
In Tune bir müzik
grubu üyesi olmanın nasıl bir Ģey olduğundan dijital
devrimin geçim kaynaklarına nasıl etkilediğine kadar
bir çok konuda Avustralya‟lı sanatçılarla yapılan
röportajlar yer almaktadır.
bulunmakta ve bu kitaba bir öğretmen kılavuzu, alıĢtırma
kitapçığı, her bir konuya iliĢkin ders planları, bir poster ve
bir oyun eĢlik etmektedir; tüm bunlar okul ya da evde
kullanılmak üzere www.tekijanoikeus.fi adresinden
indirilebilmektedir.
“I swear I wasn‟t looking at smut- I was just stealing music.”
27
Fikri Mülkiyet ne zaman bedava oldu? –
müzik menajerleri konuĢuyor.
uygulanması için yapılması gereken çok Ģey vardır,
ancak birçok hükümetin birçok bölümünde
Ġnternet Servis Sağlayıcı (ISP) iĢbirliğinin
insanlar istatistikleri görüyorlar ve karĢı karĢıya
desteklenmesi konusunda seslerini daha fazla
kaldığımız kültürel felaketi fark ediyorlar, böylece
duyurmaya baĢlamıĢlardır.
korsanı kaynağında ele alan sistemin sağladığı
satan sanatçının arkasındaki ABD‟li menajer Arthur
Spivak gelecek yeteneklerin yalnızca canlı müzik,
sponsorluk ve ticari eĢya satıĢlarıyla destekleneceği
fikri tamamen bir yanılgıdır diyor: “Son albümünü
desteklemek için iki yıllık bir zaman diliminde 300
faydaları anlıyorlar. Tarihte ilk defa Ģu anda
ISP‟lerin telif hakları hırsızlığı ile mücadeleye yönelik
adımlarda iĢbirliği yapmaması halinde, mevzuatın
bunun zorunlu kılabilmesi görüĢü bulunmaktadır.
Bu gerçek bir ilerlemedir.”
dünyayı üç kere dolaĢtı ve yalnızca 400,000 civarı bir
Teknoloji, diyor McGuinness, ISP‟ler için bir engel
teĢkil etmemelidir. ġu anda tüm ISP‟ler tarafından
düzenli olarak uygulanmakta olan “derin paket inceleme”
satıĢ yapabildi. Her biri vergiler düĢülmeden 30,000
teknikleri gelecekte yasadıĢı P2P film ve müzik içeriği
ABD doları kazandılar. Devlet yardımı alsalar daha
dosyalarının tespit edilmesi ve engellenmesinde
fazla kazanabilirlerdi.”
kullanılabilir.”
REM menajeri Bertis Downs yeni gruplar için temel
Coldplay menajeri David Holmes de ISP‟lere iliĢkin
sorunun yeni teknolojinin yaratıcıların bedel alma
yaklaĢım değiĢikliğinden yana. “Müziğin internette
hakkının ta kendisini sıkıntıya soktuğu bir ortamda
düzgün bir Ģekilde korunmasını güvence altına almak
geçimlerini nasıl sağlayacakları ve nasıl uzun vadeli
konusunda farklı Ģekillerde düĢünmeliyiz.
bir kariyer yapacakları olduğuna inanıyor: “REM‟in
Kayıtlı müzi,k yaratıcılarının eserleri karĢılığında
baĢarısı bir gecede gelen Ģan ve Ģöhretten ibaret
ödüllendirilmesine gerek yoktur fikrinin yerleĢmesine
değildi. Uzun yıllar içerisinde yavaĢ yavaĢ ilerleyen
izin verirsek hepimiz batarız. Ben ISP‟lerin bu sürece
bir baĢarı grafiği elde etmiĢlerdir. Teknoloji cininini
dahil olmalarına yönelik kampanyayı destekliyorum.
lambaya geri sokabilirsiniz demiyorum - bu saçma
ISP‟lerin sanatçıların haklarını korumak için daha fazla
olurdu. Ancak demek istediğim eğer müziğin
çaba göstermelerini isterim.”
Ģov gerçekleĢtiren bir grup ile çalıĢıyorum. Bu grup
değerini koruma yolunda daha iyi adımlar atmazsak,
bir sonraki REM‟in nereden geleceğini sormak
zorunda kalırız? Bu nedenle telif haklarının
korunması sorumluluğunun tüm değer zincirine
yayılması fikri büyük önem taĢımaktadır.”
Paul McGuinness
Tori Amos‟tan We Are Acientist‟e bir dizi en çok
Bertis Downs
internetteki müziğin korunması alanında
Spivak, gerçek anlamda bir değiĢim olacaksa
sanatçıların seslerini duyurmaları gerektiğine
inanıyor “Sanatçılar ve müzik Ģirketleri ayrı değil
birlikte çalıĢmalılar. Seslerini duyurmalı ve ISP‟lerin
internet müzik korsanlığı ile mücadelesinin öngörülmesi
U2 menajeri Paul McGuinness ISP iĢbirliğinin
için hükümetlerine lobi yapmalılar. Eğit ve yasa yap.
Fransa ve Ġngiltere‟nin önderliğinde hükümetlerin
Fikri mülkiyet neden ve ne zaman bedava oldu?
Arthur Spivak
Sanatçılara en yakın sesler, müzik menajerleri ,
gündemine yalnızca iki yıl içerisinde sağlam bir Ģekilde sesimizi duyurmaz ve savaĢmazsak, müzik sektörü bir sonraki vodvil olacaktır.- birkaç yıl içinde kaybolan baĢarılı
bir endüstri ve kültür.”.
yerleĢtiğini ifade etmektedir: “Konuya yönelik baskı
“Sanatçı ve müzik Ģirketleri birlikte çalıĢmalıdırlar.”
Arthur Spivak, Menajer
28
Yaratıcı Sesler KonuĢuyor
„bedava‟ devrinde ticaret –
Yaratıcı endüstilerin ortak sıkıntısı
Uzun yıllardır, müzik endüstrisi, dijital ortama
giren diğer yaratıcı sektörler açısından “kömür
madenindeki kanarya” olarak adlandırılmıĢtır.
Bugün, film, kitap, gazete, televizyon ve diğer
sektörler için dijital gelecek ya gelmiĢ ya da hızlı bir
Ģekilde yaklaĢmaktadır. Tüm bu sektörleri ortak bir
konu karĢılamaktadır – bedava içeriğin oldukça yaygın
olduğu bu ortamda iĢlerin nasıl gelire dönüĢtürüleceği.
Her iki unsur da Pekin Olimpiyatlarından yapılan
17 günlük yayında Ģirketin korsanla mücadele
çabalarındaki iki kilit unsuru teĢkil etmiĢtir.
nbcolympics.com adresinde ağ üzerinden
olimpiyatlarla ilgili birçok materyal tüketicilere
eriĢilebilir kılınmıĢ aynı zamanda YouTube gibi
Kullanıcı Tarafından OluĢturulan Ġçerik (User
Generated Content [UGC]) siteleri aracılığıyla
yasadıĢı materyalin filtrelenmesi ve kaldırılmasına
Film sektörü için, fiziki korsanlık uzun zamandır
uğraĢılmıĢtır. ÇalıĢmalar sonucunda,
en büyük tehdit olmuĢtur; ancak IPSOS‟dan gelen
ABD‟de internet aracılığıyla yapılan tüm izlemelerin
rakamlar (Kasım 2007) tüketicilerin ne kadar hızlı bir yüzde 99‟u NBC‟nin platformunda gerçekleĢmiĢtir.
Ģekilde yasadıĢı sitelere rahatça eriĢmekte olduklarını “Bu Amerikan tarihinde en çok izlenen tv yapımı
yansıtmaktadır. Ġngiltere‟de yaklaĢık üç milyon kiĢi
haline gelmiĢ ve internet izleyicilerinin en çok
izinsiz olarak filmleri internetten indirmekteyken,
bulunduğu eriĢim noktası nbcolympics.com olmuĢtur,
geçtiğimiz yıl söz konusu uygulamanın “çok çaba
korsan Olimpiyat içeriğinin video paylaĢım sitelerine
gerektirdiğini” düĢünenlerin sayısı yüzde 30‟dan yüzde düĢmesini engelleyen içerik tanıma teknolojisi ve
11‟e
filtreleme olmuĢtur” diyor Cotton.
düĢmüĢtür.
Bu olay müzik ve televizyonun karĢı karĢıya kaldığı
yaygın korsan tehditleriyle mücadelede teknolojinin
Aralık 2008‟de bu konu The Times‟da yer alan bir
değerini ve real-time streaming ve zamana duyarlı
yazıda Kenneth Branagh, Richard Curtis,
içerik konusundaki etkililiğini vurgulamaktadır
Terry Jones, Mike Leigh ve Sir Alan Parker dahil
Ġngiliz film ve televizyon endüstrilerinin önde gelen
isimleri tarafından vurgulanmıĢtır. Söz konusu kiĢiler
ISP‟lerin “internet üzerinden yasadıĢı içerik yayan
“Ġnternette birçok içerik
müĢterilerin davranıĢını değiĢtirebilme” ve bu kiĢileri
“sorumlu bir Ģekilde hareket etme” ya da “bunu
sektörüne uzanan
yapmaya mecbur etme” ehliyeti olduğunu
büyük bir dijital
belirtmiĢlerdir.
hırsızlık dalgası
Film ve televizyon endüstrisi milyonlarca tüketiciyi
yasadıĢı olanlardan meĢru içerik kaynaklarına taĢıma
amacını taĢıyan yeni iĢ modeline çabuk uyum
sağlamaktadır. “Ġnternette birçok içerik sektörüne
uzanan büyük bir dijital hırsızlık dalgası mevcuttur,
bunun en çok müziği etkilediği bilinmektedir ancak söz
konusu dalga TV, film, youn, yazılım ve kitap
sektörlerine de yayılmaktadır” diyor ABD Tv ve film
Ģirketi NBC Universal Genel Hukuk DanıĢmanı Rick
Cotton: “Önemli olan bunun, çok heyecan verici ve
büyük ölçüde olumlu ve meĢru dijital yayma yollarını
bozmasını engellemektir.”
Korsanın sınırlandırılması, tüketicilerin geçiĢi ve gelir
elde etmek için NBC içeriği internet tüketicilerine
kolaylıkla eriĢilebilir kılma ve aynı zamanda
teknolojiye dayalı korsanla müadele tedbirlerinin
internette uygulanmasının savunulması Ģeklinde iki
yönlü bir strateji izlemektedir.
mevcuttur.”
Rick Cotton
NBC Universal
Yayımcılık dünyası da benzer sıkıntılarla boğuĢmaktadır.
yakın bir döneme kadar Ġngiltere Yazarlar Birliği ve Ġnci
Küpeli Kız adlı kitabın yazarı Tracy Chevalier yayımcılık
sektörünün yeni gelir modellerini ciddi bir Ģekilde dikkate
alması gerektiğini belirtmektedir. Chevalier yazarların
korsan sebebiyle iĢlerini kaybetmeleri riskinin bulunduğu
konusunda uyarıda bulunmaktadır: “Müzik endüstrisini
izleyen kitap endüstrisi için geçerli soru insanların eserleri
alması fikrinin tamamen ortadan kalkması durumunda
yazarlar gelecekte geçimini nasıl sağlayacak? sorusudur”
Chevalier müzik sektöründe denenen yeni iĢ modelleri ile
ilgilenmektedir. Yayımcılık sektöründe uygulanacak benzer
bir takım yeni çözümler sponsorluk ya da reklam destekli
kitapları içerebilir. Chevalier diyor ki: “Müzik sektöründen
tüm parçaların yaklaĢık yüzde 95‟inin indirildiği ve
sanatçıya herhangi bir ücret ödenmediği duyulduğu anda
alarm çanları çalmaya baĢlar.” Elektronik ticaret 2008
yılında Sony, Amazon ve Waterstones tarafından biribiryle
rekabet eden e-kitap türlerinin duyurulmasıyla kitap
endüstrisine çok yaklaĢmıĢtır. Ancak, sektördeki dijital
satıĢlar hala düĢük bir paya sahiptir.
Chevalier kitap endüstrisi için değiĢimin kapıda olduğunu
ancak bunun müzik endüstirisnde olduğu kadar apansız
olmayacağını belirtiyor. Chevalier yaratıcı eserlerin gerçek
değerine iliĢkin kamu bilincinin artırılmasının çok önemli
bir rolü olduğunu belirtiyor: “Bu karmaĢık bir görev çünkü
değiĢen mevzuat ve kapatılan yasadıĢı sitelerle birlikte,
insanların bedava içerik elde etmenin yaratıcıya bedel
ödenmemesi anlamına geldiğini anlayabilmesi için daha
geniĢ kapsamlı eğitim çalıĢmaları yürütülmelidir”
Sürüm öncesi korsanlık:
endüstri eylemlerini
artırıyor
Sürüm öncesi korsanlık, orijinal kayıtların veya albümün
satıĢını, tüketici ilgisinin en yüksek olması
gerektiği noktada etkilediği için
muhtemelen en çok
zarara sebep olan telif hakkı ihlal türüdür.
Sürüm öncesi kopyalar resmi sürüm tarihinden günler
ya da haftalar önce sızdırılır ve müziği içeren internet
dosyalarının sayısı hızla artar. Sürüm öncesi ihlali
gerçekleĢtiren materyallerin yayılmasını en üst
seviyeye çıkarmak için özellikle çaba gösteren özel
ağlar ve ripping grupları mevcuttur.
Bu ve bunun sonrasında gerçekleĢen dosya
paylaĢımının sebep olduğu zarar bir albümün en çok
satan 10 albüm listesinde yer alması ya da bu listeye
hiç girememesi arasındaki fark anlamına gelmektedir
– büyük bir etkiye sahip olabilir ya da sanatçının
kariyerine mal olabilir. YasadıĢı servisler müzikleri
meĢru sitelerden önce sunabilmektediler- bu durum
kullanıcıların muhafaza edilmesinde esaslı bir avantaj
sağlamaktadır.
Müzik Ģirketleri sürüm öncesi korsanlık ile mücadele
için IFPI‟in internette korsanla mücadele ekiplerini
daha yaygın olarak kullanmaya baĢlamıĢlardır. Ġhlalci
dosyaları yükleyenleri ve sunucuların operatörlerini
arayan, siteleri izleyen ve indeks oluĢturan ekip
gerekli durumlarda hukuk ya da ceza davalarıyla
sonuçlanan uyarı ve ihtarlar göndermektedir. Bunun
sonuçları gözle görülebilir niteliktedir.
IFPI 2007‟de 500,000 ihlalci web linkini kaldırırken
2008‟de bu sayıyı üç milyona çıkarmıĢ ve böylece
yüz milyonlarca potansiyel lisanssız indirmeyi
durdurmuĢtur.
Sürüm öncesi korsanlığı kontrol
altına almak satışları artırır
onun meĢru satıĢlarını artırmayı amaçlamaktadır.
Usher‟ın Here I Stand adlı son albümü Mayıs
2008‟deki resmi sürüm tarihinden haftalar önce
sızdırıldığında Zomba Records IFPI‟ın korsanla
mücadele ekibini yardıma çağırmıĢtır.
Tetkikçiler sızıntıların esas kaynağını araĢtırmıĢ ve
telif haklarını ihlal eden müziklere yönelik linklerin
blog ve formlardan kaldırılması için 4,000‟den fazla
“uyar ve kaldır” emri göndermiĢlerdir.
Diğer Ģirketler için olduğu gibi Zomba içinde bu tür
eylemler pazarlama stratejisini desteklemekte, sürüm
tarihinden önce beklentilerin oluĢmasına yardımcı
olmakta ve sızıntı sebebiyle ortaya çıkan zararın
kontrol altına alınmasını sağlamaktadır. Here
I Stand Billboard En Yeni 100 ġarkı listesinde en üst
sıraya çıkarak büyük bir baĢarı kaydetmiĢtir.
IFPI ekibi tarafından yürütülen benzer bir çalıĢma
Enya‟nın Kasım 2008 tarihli And Winter Came adlı
albümünün internet üzerindeki tüm sürüm öncesi
sızıntılarının kaldırılmasını sağlamıĢtır.
Tetkikçiler imalat süreci ve sanat yapımının tüm
boyutlarında gerekli tüm güvenlik önlemlerinin
alınmasını temin etmiĢ ve tüm izinsiz içeriğin fark
edildiği andan itibaren internetten kaldırılmasını
sağlamıĢtır. Bunun sonucunda albüm ABD ve birçok
Avrupa ülkesinde en çok satan on listesine
yerleĢmiĢtir.
500,000 ihlalci link
2007‟de IFPI tarafından
kaldırılmıĢtır
3 milyon ihlalci link
2008‟de IFPI tarafından
kaldırılmıĢtır
ABD‟de kampus eylemleri
ABD müzik endüstrisi eğitim ve caydırma programlarını
doğrudan üniversite kampuslerindeki müzik hırsızlığı
konusu üzerinde yoğunlaĢtırmaktadır. Üniversite öğrencileri
tarafından gerçekleĢtirilen yasadıĢı dosya paylaĢımı oldukça
yüksektir. Student Monitor tarafından 2006 ilk baharında
yapılan bir anket öğrencilerin yarısından fazlasının müzik
ve filmleri yasadıĢı olarak indirdiğini tespit etmiĢ ve
NPD‟ye göre öğrenciler 2006‟da gerçekleĢtirilen yasadıĢı
müzik indirmelerin 1.3 milyarlık bir bölümünden
sorumludur. Öğrenciler bunu ülkedeki her bir öğrencinin
yenilikçi müzik endüstrisi destekli modeller aracılığıyla
Ruckus, AmazonMP3 ve MySpace Music tarafından
sunulan servisler gibi makul ücretli (hatta bedava) yasal
müziğe eriĢimi olduğu halde yapmaktadırlar.
.
Birçok üniversite korsanla mücadele araçlarını baĢarılı bir
Ģekilde uygulamaktadır ve daha az telif hakkı ihlali uyarısı
(DMCA) aldıklarını bildirmiĢlerdir. Birçok üniversite
yetkilisi korsanla mücadele teknolojileri benimsenmesinin
etkinliği ve maliyet açısından sağladığı faydaları teyit
etmiĢtir. Her bir üniveristenin kendi politika ve araçları
olmasına karĢın teknoloji açıkça cevabın önemli bir kısmını
teĢkil etmiĢtir.
“Piyasaya sürülmeden yaklaĢık üç hafta önce
albümümüz sızdırıldı. Albümün dünya
çapındaki bloglarda eriĢilebilir olduğunu
görünce gözlerim karardı. Bunun parayla
bir ilgisi yok, ancak birileri evime
girmiĢ ve eĢyalarımı çalmıĢ sonra da
bunları herkes görsün diye internete
koymuĢ gibi hissettim.”
Kaiser Chiefs
Kaiser Chiefs‟ten Nick Hodgson‟ın
Drownedinsound.com ile röportajı
30
www.pro-music.org “online müzik
hakkında bilmeniz gereken her Ģeyi”
söylüyor. Kullanıcılar internet üzerinde
nereden yasal müzik indirebileceklerini
öğrenebilir ve müzik endüstrisi hakkında
daha fazlasını keĢfedebilirler. Websitesi
endüstriden hak sahiplerini içeren bir
grup tarafından desteklenmektedir.
IFPI tarafından yayımlanmıĢtır. Ocak 2009. Telifhakkı © IFPI.
Tüm veriler, kopya ve resimler telif haklarına tabidir ve IFPI izni olmaksızın
çoğaltılamaz, iletilemez ya da eriĢilebilir kılınamaz.
Band London tarafından tasarlanmıĢtır www.bandlondon.co.uk
Küresel satıĢ rakamlarını,
ülkelere özel verileri ve
temel tüketici eğilimlerine iliĢkin bilgileri
içeren yıllık rapor
Recording Industry In Numbers
küresel müzik piyasası bilgilerinin kesin
kaynağıdır. Daha fazla bilgi ya da bir kopyasını
almak için bkz. www.ifpi.org

DĠJĠTAL MÜZĠK RAPORU 2009

Transkript

Benzer belgeler

Genç Türk cazcılarının albümleri

Kulturskolan Stockholm

Venezüella`dan esinlenen müzik Sätra`nın atmosferini değiştirecek

basında biz

Evine konser salonu gibi ses sistemi kurdu

A A

Ödül Başvuru İçin Bildiri Tam Metni

Facebook`ta Markalı Kapak Fotoğrafları

Tam Metin - Sahne ve Müzik Eğitim

Akıllı derler aldır Deli derler aldırma Derler`i öngörürsen Yok