Dinozorların Katili Karanlık Madde mi?

Dinozorların Katili Karanlık Madde mi?
Asteroidleri, Kuyrukluyıldızları Saptırıyor, Dünya’nın Çekirdeğini Isıtıyor
Jeolojik geçmişte zaman zaman karalarda ve okyanuslarda canlı türlerinin topluca yokoluşları, şimdiye
kadar asteroid ya da kuyrukluyıldız darbelerine, milyonlarca
yıl süren yoğun volkanizmaya, ani iklim değişimleri, deniz
seviyesinde düşüşler gibi nedenlere bağlanıyordu. Yeni bir
çalışmaysa şüpheliler listesine yeni bir aday daha ekledi:
karanlık madde. Bu gizemli madde türü, evrende yıldızları,
gökadaları, gezegenleri, dev gaz ve toz bulutlarını oluşturan,
atomlardan yapılı tanıdığımız maddenin beş katından fazla.
Normal madde ile çok ender ve zayıf biçimde etkileştiğinden,
şimdiye kadar gözlenemedi. Varlığı, ancak uyguladığı
kütleçekimi etkisi nedeniyle biliniyor.
İddiayı ortaya atan, New York Üniversitesi Biyoloji PBölümü'nden Profesör Michael Rampino. Önerdiği mekanizma
şöyle işliyor: Güneş Sistemi, gökadamız
Samanyolu’nun diski içinde yer alıyor ve disk
çevresindeki her turunu 250 milyon yılda
tamamlıyor. Ancak, Güneş Sistemimizin gökada
çevresindeki yolculuğu, dalga hareketi gibi inişli
çıkışlı. Dolayısıyla Güneş ve gezegenler her 30
milyon yılda bir, yıldızlar, gaz ve toz bulutlarıyla
dolu yoğun diskin içinden geçiyorlar.
Rampino, bu geçişlerin, her 26-30 milyon yılda
bir görülen toplu yokoluşlarla örtüştüğüne
işaret ediyor. Bu yokoluşlardan bazılarının
suçlusu, 66 milyon yıl önce Meksika’nın Yucatan yarımadasına çarptığında olduğu gibi
dinozorların ortadan kalkmasına yol açan asteroid ya da kuyrukluyıldızlar. Bazılarıysa,
milyonlarca yıl sürerek çok büyük alanların kat kat lavlarla kaplanmasına neden olan, saldıkları
zehirli gazlar ve güneş ışığını perdeleyerek yol açtıkları soğumayla canlıları yok eden yanardağ
püskürmeleri.
Rampino’ya göre karanlık madde asteroid ya da kuyrukluyıldız darbelerini de, büyük jeolojik olayları
da açıklıyor. Şöyle ki, yıldızlar, gaz ve toz bulutlarıyla dolu Samanyolu diskinde aynı zamanda karanlık
madde de yoğun olarak bulunuyor. Araştırmacılar, diskin her ışıkyılı karesinde bir Güneş kütlesi kadar
karanlık madde bulunduğunu hesaplıyorlar. Bu karanlık madde yoğunluğu da büyük kütleçekimiyle
Güneş Sistemi’ndeki asteroid ve kuyrukluyıldızların yörünge hareketlerini bozuyor ve Dünya ile öteki
iç gezegenlerin üzerine yönlendiriyor.
Ayrıca Samanyolu diskinin içinden geçişi sırasında karanlık
madde Dünya’nın çekirdeğinde birikiyor. Karanlık madde
parçacıkları çekirdek içindeki madde ve birbirleriyle etkileşerek
demir ve nikelden oluşan merkezdeki sıcaklığın yüzlerce derece
artmasına neden oluyor. Bu sıcaklık artışı da merkezi çevreleyen
silikat manto tabakası içinde jeoloji dilinde “sorguç” diye
adlandırılan dev mağma sütunlarının kabuğa yükselerek,
yanardağ püskürmelerine, sıradağ oluşumlarına ve büyük
yokoluşların başka bir nedeni olan tektonik hareketlere yol açıyor.
Raşit Gürdilek
KAYNAKLAR:
“Does dark matter cause mass extinctions and geologic upheavals?”, New York University, 19 Şubat
2015
“Did dark matter kill the dinosaurs?”, Science Online, 20 Şubat 2015