Yükle - Besfin

Iİnşaat ve Iİ nşaat Malzemeleri Sektö rü nde
Borçlanma Trendleri
(2003 – 2012 / 2013 – 2015 Tahmini)
İnşaat Sektörü ve İnşaat Malzemeleri İmalatı Sanayi Verileri
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
Çalışmanın Kapsamı
Son yıllarda Türkiye ekonomisi içinde oldukça önemli bir konuma gelen İnşaat Sektörünün Merkez Bankası verileriyle borçluluk oranlarının
incelendiği bu çalışmamızın temelinde İnşaat Malzemeleri İmalat Sanayinin önemine dikkat çekilmektedir. Kentsel Dönüşüm Projeleriyle ivme
kazanan sektörde İnşaat Malzemeleri Sanayi için önemli fırsatlar doğarken özellikle 2008 küresel krizi sonrası görülen yüksek borçlanma, artan
kurlar yüzünden kur farkı etkisiyle yükselen finansman giderleri, mali borçların bilanço içinde özkaynakları geçmesi gibi konular 2014 yılında
firmalar için başlıca gündem maddeleri olacaktır.
Çalışmanın ilk bölümünde Türkiye İnşaat Sektörü ve İnşaat Malzemeleri İmalat Sanayinin sektörel gelişmeleri incelenmiştir.
Merkez Bankası veri tabanında bulunan Firmaların Bilanço ve Gelir Tablolarının derlenmesiyle oluşturulan Sektör bilançoları yayınlarından
faydalanarak hazırlanan bu çalışmanın içeriği İnşaat Sektöründe faaliyet gösteren 994 adet firmanın 2003 – 2012 yılları arasında Borçluluk
Oranlarının incelemesinden oluşmaktadır. İnşaat Sektörü verileri ölçekler bazında Büyük, Orta ve Küçük olarak sınıflandırılmıştır. Merkez
Bankası İnşaat verileri içinde İnşaat Malzemeleri üreticilerini konu alan veriler tesisat ve teçhizat işleri adı altında bulunurken aynı zamanda
sektör verilerine inşaat mahalli hazırlanması, bina ve binadışı yapı inşaatı faaliyet alanları da dâhil edilmiştir.
Çalışmada incelenen rasyolar;
•
•
•
•
•
Net Finansal Borçlar / EBITDA: Kısa ve Uzun Vadeli mali borçların toplamından firmaların ellerinde bulunan nakit değerlerin düşülerek
Finansal Borçlar netleştirilmekte ve bu değerin şirketin Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karına (EBITDA) oranlamasıyla bulunmaktadır.
Finansman Giderleri / EBIT: Şirketin yıl içinde ödediği Finansman Giderlerinin Faaliyet Karına (EBIT) oranıyla ödenen Finansman
Giderinin faaliyet karının % kaçına denk geldiği hesaplanmaktadır.
Toplam Borçlar / Aktifler: Kısa ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynakların toplamının aktiflere göre payına bakılarak Toplam Borçların Bilanço
içindeki konumu hesaplanmaktadır.
Mali Borçlar / Aktifler: Toplam Borçların içinde bulunan kısa ve uzun vadeli mali borçların aktiflere göre payı hesaplanmakta ve böylece
Toplam Borçlar içinde Mali Borçların bilanço içindeki büyüklüğü hesaplanmaktadır.
Özkaynaklar / Aktifler: Özkaynakların aktiflere göre oranına bakılarak bilanço içindeki payı incelenmektedir.
Çalışmanın 2003 – 2012 yılları arası verilerinden yola çıkarak 2013 – 2015 yılları için yapılan tahminler trend analizi yöntemiyle hesaplanmıştır.
Trend analizinde geçmiş yıl rasyolarının izdüşümü alınıp gelecek dönemler için tahmini veriler sunulmuştur. Rasyolar incelenirken firmaların
borçluluk oranlarındaki dalgalanmaların başlıca sebepleri 2000’li yılların başında ortaya çıkan emtia fiyatlarının yükselişi ve 2008 yılında küresel
boyutta yaşanan finansal krizin konjonktürel etkileridir.
Büyük, Orta ve Küçük bazlı İnşaat firmalarının verileri Merkez Bankasında 2004 – 2012 yıllarını kapsamaktadır.
1
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
İnşaat Sektörünün Gelişimi
Büyüme
Hızları
Tarım
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013 - 9 Aylık
-5,70%
7,40%
-8,10%
9,30%
-2,20%
2,70%
6,60%
1,30%
-7,00%
4,60%
3,70%
2,40%
6,20%
3,50%
3,83%
Kaynak: TÜİK
İmalat
Sanayi
-5,10%
6,90%
-7,60%
2,90%
8,40%
11,90%
8,20%
8,40%
5,60%
-0,10%
-7,20%
13,60%
10,00%
1,90%
3,49%
İnşaat
-3,10%
4,90%
-17,40%
13,90%
7,80%
14,10%
9,30%
18,50%
5,70%
-8,10%
-16,10%
18,30%
11,50%
0,60%
7,44%
Toptancılık ve
Perakendecilik
Turizm
-9,20% -17,60%
7,50% 15,70%
-16,10%
5,70%
6,90%
1,50%
11,40% -6,20%
13,80%
6,80%
9,50%
0,40%
6,30%
2,50%
5,70%
2,10%
-1,50% -2,00%
-10,40%
3,70%
13,60%
0,30%
11,20%
9,70%
0,10%
3,40%
4,52% 10,47%
Ulaştırma ve
Haberleşme
3,50%
11,20%
-3,70%
12,10%
8,90%
10,70%
11,70%
6,80%
7,10%
1,50%
-7,20%
10,60%
10,50%
3,20%
2,96%
Konut
Sahipliği
4,10%
4,90%
3,80%
3,50%
3,20%
3,80%
3,60%
2,70%
2,10%
2,30%
2,60%
1,80%
1,80%
1,70%
1,42%
Gayrimenkul
ve Kiralama
-5,60%
2,30%
3,10%
11,80%
4,90%
13,20%
10,20%
12,60%
13,90%
6,70%
4,40%
7,60%
9,30%
6,60%
6,51%
GSYİH
-3,40%
6,80%
-5,70%
6,20%
5,30%
9,40%
8,40%
6,90%
4,70%
0,70%
-4,80%
9,20%
8,80%
2,20%
3,98%
İnşaat Sektörünün büyüme hızına bakıldığında 2013 yılı 9 aylık verilerine
göre %7,44 oranında büyüme görülürken Türkiye ekonomisi bu dönemde
%4 oranında büyüme sergilemiştir. 2012 yılında Türkiye ekonomisinin
büyüme hızı altında bir performans sergileyen İnşaat sektörünün
yaşanan krizlerden sonra toparlanma süreçlerinde hızlı bir gelişim
gösterdiği görülmektedir. 2001 yılında yaşanan krizde ekonomi %5,7
oranında daralırken sektör %17,4 oranında daralmıştır. Kriz dönemi
sonrası 2002 yılında ekonomi %6,2 oranında büyürken sektör %13,9
oranında büyümüştür. 2008 küresel kriz dönemine bakıldığında ise
ekonomi 2009 yılında %4,8 oranında daralırken sektör %16,1 oranında
daralmıştır. 2010 yılında ise ekonomi %9,2 oranında büyürken sektör
%18,3 oranında büyümüştür.
Türkiye’de İnşaat Sektörü yapısı itibariyle imalat, sanayi ve hizmet
sektörleriyle iç içe olması ve dış ticarete bağımlılığı sebebiyle
ekonomik değişkenlere oldukça güçlü tepkiler vermektedir. Kriz
dönemlerinde hızlı düşüş yaşayan sektör toparlanma süreçlerinde
aynı şekilde hızlı yükselişler göstermektedir.
2
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
İstihdam
Toplam İnşaat
(Bin Kişi)
2004
19.632
967
2005
20.067 1.107
2006
20.423 1.196
2007
20.738 1.231
2008
21.194 1.242
2009
21.277 1.306
2010
22.594 1.431
2011
24.110 1.676
2012
24.821 1.709
Oca.13
24.433 1.540
Şub.13
24.546 1.530
Mar.13
24.974 1.603
Nis.13
25.691 1.793
May.13
26.130 1.843
Haz.13
26.319 1.942
Tem.13
26.099 1.843
Ağu.13
25.960 1.857
Eyl.13
25.808 1.879
Eki.13
25.648 1.954
CAGR 04-12
2,98% 7,38%
Payı
4,93%
5,52%
5,86%
5,94%
5,86%
6,14%
6,33%
6,95%
6,89%
6,30%
6,23%
6,42%
6,98%
7,05%
7,38%
7,06%
7,15%
7,28%
7,62%
Tarım Sanayi Hizmet
5.713
5.154
4.907
4.867
5.016
5.240
5.683
6.143
6.097
5.474
5.531
5.708
6.058
6.283
6.474
6.557
6.511
6.370
6.028
0,82%
3.929
4.183
4.283
4.314
4.440
4.079
4.496
4.704
4.751
4.869
4.886
4.948
5.030
5.044
5.015
4.991
4.964
4.913
4.898
2,40%
9.023
9.623
10.037
10.326
10.495
10.650
10.986
11.586
12.266
12.549
12.597
12.716
12.809
12.961
12.888
12.708
12.628
12.646
12.768
3,91%
Kaynak: TÜİK
İnşaat sektörünün sağladığı istihdam 2004 – 2012 yılları arasında yıllık
ortalama %7,4 oranında artış gösterirken toplam istihdam bu süre içinde
%3 oranında artmıştır. İnşaat sektörünün Tarım, Sanayi ve Hizmet
sektörlerine göre istihdam sayısı hızla artış göstermektedir. İstihdam
payının hızla arttığı İnşaat sektöründe işgücü maliyetlerinin 2013 yılında
artış göstermesi dikkat çekerken aynı dönemde Bina İnşaatı Maliyeti de
yükselmektedir.
2009 yılında daralan İnşaat Sektöründe iş gücü maliyetleri
yükseliş gösterirken bina inşaatı maliyetleri %4 oranında
daralmıştır. 2011 ve 2013 yıllarında işgücü maliyetleri ve bina
inşaatı maliyeti yükselmiştir.
3
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
Küresel kriz döneminde Ciro Endeksi ortalama %0,5 oranında daralırken
Üretim Endeksi %2 oranında daralmıştır. Küresel kriz sonrasında ise ciro
endeksi %1,5 oranında artarken üretim endeksi %2,3 oranında artmıştır.
Üretim endeksinin Ciro endeksine göre daha güçlü tepkiler vermesinin
sebebi Türkiye İnşaat Sektörünün arz odaklı bir yapıya sahip olmasından
kaynaklanmaktadır.
Konut Satışlarına bakıldığında ise 2008 – 2013 yılları arasında yıllık
ortalama %22 oranında artış yaşanırken 2013 yılında Konut Satışları
yaklaşık 1,2 milyon adete ulaşarak %63 oranında artış göstermiştir.
Yapı Ruhsatı İzinlerine bakıldığında ise 2002 – 2012 yılları arasında yıllık
ortalama %17 oranında artış görülmüştür. 2008 ve 2009 yıllarında izin
sayılarında görülen düşüş 2011 yılında %75’lik rekor bir artışla 907.000
adete ulaşmıştır. 2013 yılı 9 aylık verilerine göre verilen ruhsatlar 2012
yılının %78’ine ulaşmıştır.
4
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
İnşaat Malzemeleri İmalat Sanayi Gelişimi
Nace Rev.2
Sanayi Üretim Endeksi Değişim Oranı (2010=100)
2362
İnşaat Amaçlı Alçı Ürünlerin Imalatı
2825
Soğutma Ve Havalandırma Donanımlarının Imalatı
1623
Bina Doğramacılığı Ve Marangozluk Ürünlerinin Imalatı
2351
Çimento Imalatı
1622
Birleştirilmiş Parke Yer Döşemelerinin İmalatı
2740
Elektrikli Aydınlatma Ekipmanlarının Imalatı
2363
Hazır Beton Imalatı
2311
Düz Cam Imalatı
2732
Diğer Elektronik Ve Elektrik Telleri Ve Kablolarının Imalatı
2030
Boya, Vernik Imalatı
2223
Plastik Inşaat Malzemesi Imalatı
2370
Taş Ve Mermerin Kesilmesi, Şekil Verilmesi Ve Bitirilmesi
2352
Kireç Ve Alçı Imalatı
2420
Çelikten Tüpler, Borular, Içi Boş Profiller Bağlantı Parçalarının Imalatı
2361
İnşaat Amaçlı Beton Ürünlerin Imalatı
2410
Ana Demir Ve Çelik Ürünleri Ile Ferro Alaşımların Imalatı
2332
Fırınlanmış Kilden Tuğla, Karo Ve Inşaat Malzemeleri Imalatı
2511
Metal Yapı Ve Yapı Parçaları Imalatı
2512
Metalden Kapı Ve Pencere Imalatı
2342
Seramik Sıhhi Ürünlerin Imalatı
2521
Merkezi Isıtma Radyatörleri İmalatı
2331
Seramik Karo Ve Kaldırım Taşları Imalatı
2572
Kilit Ve Menteşe Imalatı
1724
Duvar Kağıdı Imalatı
Kaynak: TÜİK
2011
2012
Kas.13
-1,20% 10,60% 18,53%
29,80% -0,20% 17,82%
85,00% -18,40% 16,95%
0,10% -3,40% 11,97%
10,60%
0,70% 10,62%
22,80% -1,20%
8,67%
12,40%
0,50%
8,15%
9,60% -6,70%
7,95%
12,60% -0,20%
7,49%
12,20% -0,10%
4,93%
9,30% -0,80%
4,75%
2,00%
1,20%
4,65%
12,20%
4,80%
4,63%
0,80% 14,90%
4,39%
11,00%
7,90%
4,17%
11,50%
5,50%
3,75%
14,50% -2,40%
2,49%
20,80% 11,00%
1,40%
31,80%
6,00%
0,72%
14,20%
7,40%
-1,17%
31,60%
5,20%
-1,27%
3,70% -6,30%
-1,29%
14,90%
8,30%
-7,10%
15,40%
8,50% -14,08%
Sanayi Üretim Endeksi içinde bulunan İnşaat Malzemelerine bakıldığında 2013 yılı
11 aylık verilere göre üretiminde en hızlı artış İnşaat Amaçlı Alçı, Soğutma ve
Havalandırma Donanımları, Bina Doğramacılığı ve Marangozluk ürünleri imalatında
görülmüştür.
Son dönemde Türkiye’de yapılan Kentsel Dönüşüm Projeleri İnşaat Sektörüne ivme
kazandırırken yapılan yeni konutların çevreye duyarlı, enerji tasarrufu sağlayan ve
güvenilir yapılar olmasına özen gösterilmesi sebebiyle İnşaat Malzemeleri İmalat
Sanayi için önemli fırsatlar doğurmaktadır.
Türkiye üretiminin hammaddesi ithalata bağımlı olması sebebiyle döviz kurları
yükseldiğinde üretim maliyetlerinde artış görülmektedir. Bu sebeple yükselen
maliyetler enflasyonu tetiklemekte ve artan fiyatlar ihracatı yavaşlatmaktadır.
Yükselen kur maliyetleri yükselttiği gibi yabancı
para cinsiyle borçlanan firmaların kur farkı sebebiyle
finansman giderlerini yükseltmektedir.
5
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
İnşaat Malzemeleri İhracatı - USD
Yalıtımlı Kablolar
Demir Çelik İnşaat Aksamı
Plastik İnşaat Malzemeleri
İşlenmiş Taşlar
Isıtma ve Soğutma Cihazları
Çimento
Musluklar, Vanalar
Radyatörler
Prefabrik Yapılar
Aydınlatma Cihazları
Alüminyum İnşaat Malzemeleri
Demir Çelik Vida Cıvata
Asansörler
Kilitler
Boya ve Vernikler
Demir Çelik Boru ve Bağlantısı
Ağaçtan İnşaat Malzemeleri
Cam Yünü
Tuğla, Karo ve Kiremit
Düz, Yalıtımlı Cam
Alçı
Demir Çelik Çubuk, Profil, Teller, Çivi
Duvar Kağıtları
Toplam
Kaynak: TÜİK
2011
2.313.849.097
1.101.594.524
1.001.890.053
923.070.886
718.368.435
911.314.763
395.065.806
447.533.393
213.838.607
237.956.306
206.188.651
266.316.421
118.143.061
141.289.601
118.659.427
129.588.880
115.792.980
100.337.855
78.093.070
48.767.009
32.312.157
26.610.043
10.632.913
9.657.213.938
2012
%
2.381.382.405
3%
1.344.288.886 22%
1.073.062.070
7%
1.010.811.332 10%
731.750.280
2%
795.552.667 -13%
451.381.497 14%
455.518.925
2%
275.087.255 29%
247.002.327
4%
235.724.398 14%
248.009.034 -7%
139.547.119 18%
136.859.548 -3%
114.687.168 -3%
133.664.756
3%
115.498.978
0%
104.361.375
4%
85.821.522 10%
52.421.547
7%
29.702.200 -8%
27.510.761
3%
19.787.767 86%
10.209.433.817
6%
2013
%
2.500.747.562
5%
1.385.689.623
3%
1.223.912.841 14%
1.139.190.417 13%
792.955.210
8%
739.674.429 -7%
565.887.588 25%
451.090.366 -1%
297.994.026
8%
295.765.278 20%
264.670.350 12%
261.036.751
5%
156.746.630 12%
143.786.553
5%
134.840.501 18%
131.576.734 -2%
120.257.064
4%
103.453.819 -1%
89.524.122
4%
58.121.324 11%
35.291.720 19%
34.415.273 25%
12.122.534 -39%
10.938.750.715
7%
CAGR
4,0%
12,2%
10,5%
11,1%
5,1%
-9,9%
19,7%
0,4%
18,0%
11,5%
13,3%
-1,0%
15,2%
0,9%
6,6%
0,8%
1,9%
1,5%
7,1%
9,2%
4,5%
13,7%
6,8%
6,4%
İnşaat Malzemeleri İhracatına bakıldığına 2013 yılında %7 oranında büyüme
yaşanırken İhracat içinde en yüksek paya sahip olan ürünler; Yalıtımlı Kablolar,
Demir Çelik İnşaat Aksamları, Plastik İnşaat Malzemeleri, Mermer ve Granit gibi
İşlenmiş Taşlar, Isıtma ve Soğutma Cihazları’dır. 2011 – 2013 yılları arasında en
hızlı yükselişi gösteren ürünler arasında Musluk ve Vanalar ile Prefabrik Yapılar
bulunmaktadır.
İnşaat Malzemeleri Dış Ticaretinde İhracatın İthalata göre daha yüksek olması
dikkat çekerken 2012 yılında İthalatın %143’ü karşılanırken 2013 yılında bu oran
%131’e gerilemiştir.
6
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
İnşaat Malzemeleri İthalatı - USD
Isıtma ve Soğutma Cihazları
Musluklar, Vanalar
Yalıtımlı Kablolar
Demir Çelik Vida Cıvata
Asansörler
Plastik İnşaat Malzemeleri
Aydınlatma Cihazları
Ağaçtan İnşaat Malzemeleri
Boya ve Vernikler
İşlenmiş Taşlar
Demir Çelik İnşaat Aksamı
Kilitler
Demir Çelik Boru ve Bağlantısı
Cam Yünü
Tuğla, Karo ve Kiremit
Duvar Kağıtları
Alüminyum İnşaat Malzemeleri
Prefabrik Yapılar
Alçı
Radyatörler
Çimento
Demir Çelik Çubuk, Profil, Teller, Çivi
Düz, Yalıtımlı Cam
Toplam
Kaynak: TÜİK
2011
2012
%
2013
%
CAGR
2.038.397.040 1.887.819.859 -7% 2.228.485.090 18%
4,6%
962.655.416
927.652.682 -4% 1.106.144.588 19%
7,2%
661.226.383
622.916.868 -6%
698.787.312 12%
2,8%
595.567.547
526.673.771 -12%
617.140.029 17%
1,8%
395.153.828
471.554.419 19%
616.767.847 31% 24,9%
499.580.162
458.441.252 -8%
507.622.138 11%
0,8%
402.732.012
360.597.498 -10%
495.879.683 38% 11,0%
400.408.003
450.025.871 12%
477.308.896
6%
9,2%
244.437.280
248.447.555
2%
279.585.184 13%
6,9%
230.292.206
208.280.897 -10%
265.800.983 28%
7,4%
207.139.769
208.350.026
1%
237.633.172 14%
7,1%
201.555.298
165.017.876 -18%
185.531.265 12% -4,1%
138.885.415
154.909.825 12%
180.361.733 16% 14,0%
147.389.979
158.275.566
7%
175.036.483 11%
9,0%
89.604.246
112.768.773 26%
93.289.606 -17%
2,0%
42.861.980
44.137.003
3%
57.715.849 31% 16,0%
31.085.942
28.480.414 -8%
42.727.642 50% 17,2%
45.172.976
26.730.448 -41%
28.016.090
5% -21,2%
7.359.091
10.724.032 46%
26.713.637 149% 90,5%
22.475.769
22.238.412 -1%
25.805.635 16%
7,2%
7.847.575
12.502.212 59%
13.334.396
7% 30,4%
9.164.728
9.217.442
1%
10.210.131 11%
5,5%
4.005.843
2.357.378 -41%
2.295.850
-3% -24,3%
7.384.998.488 7.118.120.079 -4% 8.372.193.239 18%
6,5%
İnşaat Malzemeleri İhracatına bakıldığına 2013 yılında %7 oranında büyüme
yaşanırken İhracat içinde en yüksek paya sahip olan ürünler; Yalıtımlı Kablolar,
Demir Çelik İnşaat Aksamları, Plastik İnşaat Malzemeleri, Mermer ve Granit gibi
İşlenmiş Taşlar, Isıtma ve Soğutma Cihazları’dır. 2011 – 2013 yılları arasında en
hızlı yükselişi gösteren ürünler arasında Musluk ve Vanalar ile Prefabrik Yapılar
bulunmaktadır.
İnşaat Malzemeleri Dış Ticaretinde İhracatın İthalata göre daha yüksek olması
dikkat çekerken 2012 yılında İthalatın %143’ü karşılanırken 2013 yılında bu oran
%131’e gerilemiştir.
En yüksek paya sahip olan ürünlerin İhracatta ve İthalatta aynı ürün gruplarından
olması sonucunda yapılan İthalat ve İhracatın birbirlerini tamamlayıcı mallardır.
Bu sebeple kurlarda görülen artış sonucunda piyasa içi fiyatları artmaktadır.
7
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
İnşaat Sektörü Geneli Borçluluk Oranları
İnşaat Sektörü - Genel
Net Finansal Borç / EBITDA
Finansman Giderleri / EBIT
Toplam Borçlar / Aktifler
Mali Borçlar / Aktifler
Özkaynaklar / Aktifler
KV Mali Borçlar / Toplam Borçlar
UV Mali Borçlar / Toplam Borçlar
Toplam Mali Borçlar / Toplam Borçlar
2003
315%
40%
74%
13%
26%
8%
10%
18%
2004
544%
79%
75%
7%
25%
4%
5%
9%
2005
526%
31%
75%
9%
25%
5%
6%
12%
2006
215%
32%
76%
11%
24%
6%
8%
14%
2007
397%
33%
77%
13%
23%
7%
10%
17%
2008
456%
49%
78%
18%
22%
9%
14%
23%
2009
429%
46%
76%
19%
24%
11%
14%
25%
2010
604%
48%
75%
23%
25%
9%
22%
31%
2011
699%
62%
78%
26%
22%
9%
24%
33%
2012 2013T 2014T 2015T
592% 620% 558% 556%
46% 50% 41% 40%
77% 78% 77% 78%
25% 27% 27% 28%
23% 22% 23% 22%
9%
9%
9% 10%
24% 25% 26% 27%
33% 35% 35% 36%
Küresel çapta Türkiye ekonomisini etkileyen krizler ele alındığında 2008 yılında yaşanan
finansal krizin temellerini oluşturan 2000’li yılların başında ortaya çıkan emtia fiyatlarının
yükseliş göstermesi yatmaktadır. 2000’li yılların başında yükselişe geçen emtia
fiyatlarıyla beraber 2001 yılında yaşanan siyasi belirsizliklerin getirdiği olumsuz ortam
2005 yılına kadar iyileşme süreciyle toparlanırken 2008 yılında mortgage krizi olarak
bilinen finansal kriz Türkiye ekonomisi üstünde etkisini 2011 yılına kadar göstermiştir.
Merkez Bankası veri tabanında bulunan İnşaat sektöründe faaliyet gösteren firmaların
verilerine bakıldığında 2004 yılında Finansman Giderlerinin Faaliyet Karına (EBIT) oranı
%79 ile zirve yaparken 2008 yılından sonra tekrar yükselerek 2011 yılında 2’nci zirve
noktasına çıkmıştır. 2004 yılındaki bu büyük çöküşün sebebi firmaların 2001 krizi
sonrasında 2002 ve 2003'te iş alamamaları ve böylelikle gelir kaydedememeleridir. Aynı
şekilde 2008 yılında başlayan subprime krizinin etkileri de 2010 ve 2011 bilançolarına
yansımış olarak görülüyor. Özellikle kriz sonrası dönemlerde yükselen hammadde
fiyatları ve artan finansman giderleri sebebiyle İnşaat Sektöründe faaliyet gösteren
firmaların karlılıkları düşüş göstermiştir. Yapılan trend analizinde 2013 yılında kur farkı
etkisiyle düşen karlılık ve yükselen finansman giderleri sebebiyle bu oranlarda yükseliş
görülmesi beklenirken 2014 ve 2015 yıllarında borçluluk oranlarının düşmesi
beklenmektedir.
İnşaat Sektörü genelinde faaliyet gösteren firmaların bilanço yapısına
bakıldığında Toplam Borçların Aktiflere göre payı durağan bir şekilde
seyrederken Mali Borçların 2004 yılından bu yana gösterdiği artış ile gelecek
dönemlerde Özkaynaklara göre Aktif içinden daha yüksek pay alması
beklenmektedir.
8
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
İnşaat Sektörü Büyük Ölçekli Firmalar Borçluluk Oranları
İnşaat Sektörü - Büyük Ölçekli Firmalar
Net Finansal Borç / EBITDA
Finansman Giderleri / EBIT
Toplam Borçlar / Aktifler
Mali Borçlar / Aktifler
Özkaynaklar / Aktifler
KV Mali Borçlar / Toplam Borçlar
UV Mali Borçlar / Toplam Borçlar
Toplam Mali Borçlar / Toplam Borçlar
2004
510%
52%
74%
7%
26%
4%
5%
9%
2005
388%
27%
75%
9%
25%
5%
7%
12%
2006
212%
33%
77%
11%
23%
6%
8%
14%
2007
425%
31%
77%
13%
23%
6%
10%
16%
2008
542%
55%
79%
18%
21%
9%
15%
23%
2009
558%
51%
77%
20%
23%
11%
15%
26%
2010
722%
52%
77%
24%
23%
7%
24%
31%
2011
801%
69%
79%
27%
21%
8%
26%
34%
2012 2013T 2014T 2015T
552% 522% 345% 266%
41% 43% 25% 21%
77% 78% 77% 78%
25% 26% 24% 25%
23% 22% 23% 22%
7%
7%
7%
7%
24% 25% 24% 25%
32% 33% 32% 32%
İnşaat sektöründe faaliyet gösteren büyük ölçekli firmalara bakıldığında ise Finansman
Giderlerinin Faaliyet Karına (EBIT) göre oranı 2008 yılında yükselişe geçerek 2011
yılında zirve noktasına çıkmış ve 2012 yılında düşüş trendine girmiştir.
Son yıllarda Türkiye İnşaat sektöründe görülen Kentsel Dönüşüm projeleri, enerji
verimliliğini arttıran yeni ürünlerin piyasaya girmesi ve altyapı çalışmalarının artması
sonucunda inşaat sektöründe faaliyet gösteren firmaların karlılıkları artış gösterirken aynı
zamanda uzun vadeli mali borçların toplam borçlar içindeki payı artmıştır. Bu durum
sonucunda artan karlılık ile likiditesi artan büyük ölçekli firmaların net finansal borçlarının
artan karlılık karşısında payı düşmektedir.
2004 yılında büyük ölçekli firmaların EBIT Marjı %7 iken bu oran 2012 yılında %11’e
yükselmiştir. Bu dönem içinde Finansman Giderlerinin Satışlara göre payı ise %4’den
%5’e yükselmiştir.
Büyük ölçekli firmaların Toplam Borçlarının Aktiflere göre oranı 2004 yılında
%74 iken bu oran 2008 ve 2011 yıllarında %79’a yükselmiştir. 2012 yılında ise
%77’ye gerileyen oranın gelecek 3 yıl için trendi ortalama %78 seviyesinde
seyredecektir. Özkaynakların Aktifler içindeki payı ise 2008 ve 2011 yıllarında
%21 seviyesine gerilerken Mali Borçların Aktiflere oranı 2004 yılında %7 iken
2012 yılında %25 seviyesine çıkarak Özkaynakların %23 olan payının üstüne
çıkmıştır. Yapılan trend analizinde mali borçların aktiflere göre oranının yükseliş
göstermesi devam edip Özkaynakların payı %22 seviyesine gerileyecektir.
9
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
İnşaat Sektörü Orta Ölçekli Firmalar Borçluluk Oranları
İnşaat Sektörü - Orta Ölçekli Firmalar
Net Finansal Borç / EBITDA
Finansman Giderleri / EBIT
Toplam Borçlar / Aktifler
Mali Borçlar / Aktifler
Özkaynaklar / Aktifler
KV Mali Borçlar / Toplam Borçlar
UV Mali Borçlar / Toplam Borçlar
Toplam Mali Borçlar / Toplam Borçlar
2004
222%
43%
75%
9%
25%
6%
5%
12%
2005
147%
47%
75%
8%
25%
5%
5%
10%
2006
214%
31%
75%
12%
25%
7%
9%
16%
2007
365%
38%
76%
15%
24%
9%
11%
20%
2008
271%
36%
77%
16%
23%
10%
11%
21%
2009
197%
38%
73%
15%
27%
10%
11%
21%
2010
285%
37%
70%
18%
30%
12%
15%
26%
2011
449%
42%
74%
23%
26%
12%
19%
31%
2012 2013T 2014T 2015T
769% 984% 1269% 1507%
65% 76% 95% 109%
74% 77% 78% 81%
27% 31% 35% 39%
26% 23% 22% 19%
13% 14% 15% 16%
22% 26% 30% 34%
36% 41% 45% 50%
İnşaat sektöründe faaliyet gösteren orta ölçekli firmalara bakıldığında ise 2003 yılından
sonra maliyetlerde görülen yükseliş sebebiyle şirketlerin karlılıkları düşüş göstermektedir.
2004 yılında %7 olan EBIT Marjı 2006 yılında %13’e çıkarken bu oran 2012 yılında %10
seviyesine gerilemiştir. Bu süreçte finansman giderlerinin satış içindeki payı sabit kalırken
yıllık ortalama %23 oranında artış göstermesi sonucunda 2010 yılından sonra Finansman
Giderlerinin EBIT’e göre oranı %65 yükselmiştir.
2004 – 2012 yılları arasında orta ölçekli firmaların EBIT’i yıllık ortalama %16 oranında
artış sergilerken daha hızlı bir şekilde borçlanmaya gidilmesi sonucunda firmaların toplam
mali borçları yıllık ortalama %35 oranında artarak Net Finansal Borçların EBITDA’ya
oranı 2009 yılından 2012 yılına kadar önemli ölçüde artış göstermiştir.
Orta ölçekli firmaların büyük ölçekli firmalara göre daha düşük karlılıkla faaliyet
göstermesi dikkat çekerken düşen karlılık sebebiyle bu firmaların daha yüksek oranda
borçlanmaya gittiği gözlemlenmektedir.
Borçluluğun bilanço üstündeki etkisine bakıldığında Toplam Borçların Aktiflere
göre payı 2008 yılı küresel kriz döneminde %77 ile en yüksek paya ulaşırken
ilerleyen yıllarda düşüş göstererek 2010 yılında %70 seviyesine gerilemiştir.
Ancak 2011 ve 2012 yıllarında borçlanmaların arttığı görülürken Özkaynakların
aktiflere göre payı bu dönemde gerilemeye başlamıştır. Yapılan trend analizinde
Özkaynakların payı 2013 – 2015 yılları arasında ortalama %21 seviyesinde
olacakken Mali Borçların aktifler içindeki payı ortalama %35 seviyesinde
seyredecektir.
10
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
İnşaat Sektörü Küçük Ölçekli Firmalar Borçluluk Oranları
İnşaat Sektörü - Küçük Ölçekli Firmalar
Net Finansal Borç / EBITDA
Finansman Giderleri / EBIT
Toplam Borçlar / Aktifler
Mali Borçlar / Aktifler
Özkaynaklar / Aktifler
KV Mali Borçlar / Toplam Borçlar
UV Mali Borçlar / Toplam Borçlar
Toplam Mali Borçlar / Toplam Borçlar
2004
314%
-70%
77%
5%
23%
4%
2%
6%
2005
305%
66%
78%
9%
22%
9%
3%
12%
2006
225%
31%
75%
12%
25%
7%
9%
16%
2007
213%
40%
75%
13%
25%
10%
7%
17%
2008
122%
30%
77%
13%
23%
9%
8%
17%
2009
181%
32%
72%
16%
28%
11%
11%
22%
2010
507%
51%
73%
23%
27%
16%
16%
32%
2011
559%
58%
76%
27%
24%
16%
19%
35%
2012 2013T 2014T 2015T
672% 744% 844% 925%
68% 76% 85% 93%
75% 77% 77% 78%
32% 36% 42% 46%
25% 23% 23% 22%
19% 20% 23% 24%
24% 27% 32% 36%
43% 48% 55% 60%
Küçük ölçekli firmalara bakıldığında ise 2008 yılından sonra firmaların karlılıkları artış
göstermesine rağmen Finansman Giderleri 2008 – 2012 yılları arasında ortalama %25
oranında artarken EBIT %3 oranında artmış ve bunun sonucunda Finansman Giderlerinin
EBIT’e oranı %30’dan %68 seviyesine yükselmiştir.
2008 – 2012 yılları arasında küçük ölçekli firmaların EBITDA’sı yıllık ortalama %1
oranında artış sergilerken Finansal Borçlar yıllık ortalama %35 oranında artış göstererek
Finansal Borçların EBITDA’ya oranı 2008 yılından sonra hızla yükselmiştir.
Küçük ölçekli firmaların 2004 – 2012 yılları arasında satışları yıllık ortalama %10
oranında büyüme sergilerken faaliyet giderlerinin ortalama %15 oranında artış
göstermesi sonucunda EBIT Marjı özellikle 2010 – 2012 yılları arasında düşüş
göstermiştir.
Küçük ölçekli firmaların Toplam Borçları 2009 yılından sonra Aktiflerine göre
daha hızlı bir şekilde yükselerek Bilanço içindeki payını yükseltmiştir. Bu dönem
içinde Özkaynakların Aktifler içindeki payı %28’den %25’e gerilerken Mali
Borçların payı %16’dan %32’ye yükselmektedir. Bu yükselişte Uzun Vadeli Mali
Borçların Kısa Vadelilere göre daha hızlı arttığı görülmektedir.
11
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
İnşaat Sektörü Borçluluk Oranları
12
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
13
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
•
2000’li yılların başında yükselen Emtia Fiyatları krizi ardından 2003 yılında yükselen ham petrol fiyatlarının etkileri ile 2008 yılı Mortgage krizi sonrası
firmalar piyasa riski ve kısıtlı özkaynaklar sonucu kaynak ihtiyaçlarını borçlanma yoluyla sağlamaktadırlar. Bu dönemde İnşaat sektöründe faaliyet
gösteren firmaların finansman giderleri yıllık ortalama %28 oranında artarak satışlarına göre hızlı bir büyüme göstermiş ve artan maliyetler sebebiyle
karlılıkları düşmüştür. Düşen karlılıklar sebebiyle firmalar kaynak ihtiyaçlarını mali borçlanma yoluyla sağlarken bilançolarında mali borçların payı
Özkaynakların payına ulaşmıştır.
•
Yapılan trend analizinde sektörün mali borçlarının EBITDA’ya göre hızlı artış göstermesi sonucunda firmaların borçluluk oranları yükseliş gösterirken
bilanço içinde özkaynakların payı yükselen mali borçlar karşısında düşmektedir.
•
Bilanço içinde payı artan mali borçların yönetimi firmalar için oldukça önemli bir konu olup finans piyasasında artan alternatif ürünler yatırımcılar için
piyasa koşullarına uygun borçlanma imkânı sağlarken firmaların sürdürülebilir büyümenin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için borç ve bilanço yönetimi
konusunda uzmanlaşmaları gerekmektedir.
14
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
Sonuç
2000’li yılların başında emtia fiyatlarının artmasıyla yaşanan hammadde enflasyonu ve 2008 yılında küresel çapta yaşanan mortgage krizi
olarak bilinen finansal krizin Türkiye üstündeki etkileri 2011 yılına kadar görülmüştür. Bu süreç içerisinde firmaların karlılıkları düşerken
finansman giderleri ve borçluluk rasyoları artmıştır. Kriz sonrası inşaat sektöründe faaliyet gösteren firmaların borçluluk oranlarına bakıldığında;
•
Yapılan analizlerde İnşaat Sektörü içinde krizlerden en çok etkilenen firmaların Orta Ölçekli firmalar (Aktif büyüklüğü 23 milyon ile 101
milyon TL arası) olduğu görülmektedir.
•
Büyük ölçekli firmaların yüksek karlılığı sebebiyle finansman giderlerinin faaliyet karına (EBIT) göre oranı düşüş göstermişken Orta ve
Küçük ölçekli firmalar için yükselen maliyet, düşen karlılık ve artan finansman giderleri sebebiyle bu oran yükselmektedir. Gelecek
dönemlerde Orta ve Küçük ölçekli firmalar için döviz kurlarının etkisini ve yükselen finansman giderlerini göz önüne alıp borçlanma
yapılarını minimum risk seviyesine çekmelidirler.
•
Mali borçlanmanın hızlı bir şekilde artması sonucunda toplam borçların aktiflere göre oranı yükseliş gösterirken gelecek dönemlerde orta
ölçekli firmalar için bu yükselişin devam etmesi beklenmektedir. Bunun sonucunda firmaların bilanço içinde bulunan mali borçlarının payı
özkaynaklarının payından yüksek olacaktır. İnşaat sektörü firmaları arasında özellikle orta ölçekli firmaların bu durumdan etkilenmesi
beklenmektedir.
•
Yapılan tahminlere göre bilanço için mali borçların payının yükselmesi ve finansman giderlerinin faaliyet karına göre yükselişe geçmesi
sonucundan firmaların operasyonlarını daha karlı hale getirmeleri için satış maliyetleri ve faaliyet giderleri gibi konularda iyileştirme
çalışmaları yapmaları gerektiği çıkarılmaktadır.
•
Yükselen mali borçlarla beraber finansman gideri yükünün artması sebebiyle firmalar düşük maliyetli alternatif finans ürünlerine
yönelmelidirler.
•
Son dönemde artan döviz kurları sebebiyle yabancı para cinsinden borçlanma yapan firmaların kur farkı yüzünden artış gösteren
finansman giderleri firmaların mali yapılarını bozarken aynı zamanda ilerleyen dönemler için de kur farkı riski devam etmektedir.
•
Gelecek dönemlerde firmalar yükselen mali borçlar ve artan finansman giderleri yüzünden karlılıklarına katkıda bulunmak için etkili bir
şekilde kaynak yapısı yönetimi uygulamalıdırlar. Etkin bir şekilde yönetilen faaliyet süreleriyle kısalan nakit döngüsü sayesinde firmaların
ihtiyaç duydukları işletme sermayesi düşecek ve buradan ortaya çıkan kaynağı mali borçları kapatmada veya finansman giderlerinin
yükünü hafifletmede kullanabileceklerdir.
15
Türkiye İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sektörü Borçluluk Oranları Trend Analizi
Finansal
Check-Up
Yönetim
Kurulu ve İcra
Kurulu
Danışmanlığı
Kaynak
Yapısı
Yönetimi
Banka
İlişkileri ve
Kredi
Yönetimi
Şirket
Değerleme
Kurumsal
Finans Uzmanı
Satınalma ve
Birleşme
Danışmanlığı
Yatırım
Projeleri
Analizi ve
Finansal
Modelleme
Uzun ve Kısa
Dönem
Finansal
Planlama
Finansal
Değerlendirme
ve Rating
Raporu
Besfin, faaliyet alanı birçok sektörü
kapsayan
müşterilerine
butik
olarak
kurumsal finansman danışmanlık hizmetleri
sunmaktadır. Hizmetlerimiz ve sektörel
tecrübelerimiz hakkında daha fazla bilgi
almak ya da hizmetlerimiz için teklif almak
istiyorsanız sizinle irtibata geçebilmemiz
için yanda belirtilen adresimize e-posta
gönderebilir ya da bizi arayabilirsiniz.
Besfin Finansal Hizmetler
Danışmanlık ve Tic. A.Ş.
Avrupa Rezidans No:30 Kat:27
Karayolları Mah. Abdi İpekçi Cad.
Küçükköy, Gaziosmanpaşa / İstanbul
Tel: +90 212 609 83 50
Fax: +90 212 609 83 49
www.besfin.com
[email protected]
Bu çalışma, Besfin tarafından özel olarak hazırlanmıştır. Çalışmanın niteliği bilgilendirme amaçlı olup rapor Besfin’den izin alınarak kullanılabilir. Besfin rapordaki bilgilerin kesinliği ve güvenilirliği ile ilgili olarak herhangi bir beyan, garanti ve
taahhüt altına girmemektedir. Raporun kapsadığı görüşler ve yorumlar genel kabul görmüş teorik yaklaşımlar olup, gerçekleşmeleri koşullara bağlıdır. Rapor ile ilgili tüm sorumluluk kullanıcılara ait olup ilgili tüm taraflar bilgilerin doğruluğu ile
ilgili olarak kendi araştırmalarını gerçekleştirmelidirler. Raporun direkt kullanımından doğacak olan zararlardan Besfin ve/veya çalışanları sorumlu tutulamaz.
©2014 Besfin Finansal Hizmetler Danışmanlık ve Tic. A.Ş.
16