1 toplum sağlığı ve hormonlu gıdalar

TOPLUM SAĞ
SAĞLIĞ
LIĞI VE
HORMONLU GIDALAR
TOPLUM SAĞ
SAĞLIĞ
LIĞI VE
HORMONLU GIDALAR
Bitki hormonları
hormonları / Bitki Geliş
Gelişim Dü
Düzenleyicileri
Gıda kirliliğ
kirliliği
Riziko / Tehlike / Zarar
Sürdü
rdürülebilir Tarı
Tarım
Hasan Kı
Kıroğ
roğlu
Ziraat Yü
Yüksek Mü
Mühendisi
18 Nisan 2003
Mak. Mü
Müh. Odası
Odası Kartal Şb.
Söyleş
yleşi
1
BİTKİ
TKİ HORMONLARI
BİTKİ
M DÜ
TKİ GELİŞİ
GELİŞİM
DÜZENLEYİ
ZENLEYİCİLERİ
LERİ-1
Mak. Mü
Müh. Odası
Odası Kartal Şb.
Söyleş
yleşi
Mak. Mü
Müh. Odası
Odası Kartal Şb.
Söyleş
yleşi
2
BİTKİ
TKİ HORMONLARI
BİTKİ
M DÜ
TKİ GELİŞİ
GELİŞİM
DÜZENLEYİ
ZENLEYİCİLERİ
LERİ-2
Bitki hormonları
hormonları bitkilerde çiçeklenme, olgunlaş
olgunlaşma,
kök geliş
gelişmesi, yaprak, sap ve diğ
diğer organları
organların
bükülmesi ve ölümü, sap uzaması
uzamasının engellenmesi
veya ilerletilmesi, meyvelerin renk alması
alması,
yapraklanma veya yaprak dö
dökümünün engellenmesi
gibi birç
birçok fizyolojik olayı
olayı etkileyen ve bizzat bitkiler
tarafı
tarafından üretilen kimyasallardı
kimyasallardır.
18 Nisan 2003
18 Nisan 2003
3
BGD GRUPLARI
Bitki Geliş
Gelişim Dü
Düzenleyicileri (BGD),
bazı
bazıları
ları bitkilerden çıkartı
kartılan,
bazı
bazıları
ları da sentez yoluyla elde edilen ve
genellikle bitki hormonları
hormonlarının iş
işlevlerini
ilerletmek amacı
amacıyla kullanı
kullanılan kimyasallardı
kimyasallardır.
Gerek doğal ve gerekse insan yapımı olanların BGD
olarak adlandırıldığına da sıkça rastlanmaktadır
18 Nisan 2003
Mak. Mü
Müh. Odası
Odası Kartal Şb.
Söyleş
yleşi
4
BGD’
BGD’LERİ
LERİN İŞLEVLER
İŞLEVLERİİ-1
Oksinler
Bitkiler iç
içerisinde çeşitli tepkilere neden olurlar:
• Işığa
şığa yö
yönelim ile karanlı
karanlık yanı
yanın daha hı
hızlı
zlı geliş
gelişmesini
sağ
sağlarlar.
• Kök geliş
gelişmesini ilerletirler.
• Yan tomurcukları
tomurcukların daha yavaş
yavaş geliş
gelişmesini sağ
sağlarlar.
• Çiçek oluş
oluşumunu, meyve tutması
tutmasını ve geliş
gelişmesini
ilerletirler.
: IAA, IBA, NAA, 4• Oksinler
4-CPA, vb.
• Giberellinler : En yaygı
yaygını GA3
• Sitokininler : Kinetin, Benzyl adenin, vb.
: Ethephon
• Etilen
• Engelleyiciler : ABA, MH, CCC, vb.
Oksinler çeliklerin daldı
daldırılarak kö
köklendirilmesinde
kullanı
kullanılan birç
birçok bileş
bileşiğin etkili maddesidir.
18 Nisan 2003
Mak. Mü
Müh. Odası
Odası Kartal Şb.
Söyleş
yleşi
5
18 Nisan 2003
Mak. Mü
Müh. Odası
Odası Kartal Şb.
Söyleş
yleşi
6
1
BGD’
BGD’LERİ
LERİN İŞLEVLER
İŞLEVLERİİ-2
BGD’
BGD’LERİ
LERİN İŞLEVLER
İŞLEVLERİİ-3
Giberellinler
• Hücre bö
bölünmesi ve uzaması
uzamasını
• Tohumda uyku halinin kı
kırılması
lmasını ve hı
hızlı
zlı
çimlenmeyi teş
teşvik ederler.
Sitokininler
• Diğ
Diğer hormonları
hormonların aksine, hem bitkilerde, hem
de hayvanlarda bulunur. Hü
Hücre bö
bölünmesini
teş
teşvik eder ve doku kü
kültü
ltüründen bitki geliş
geliştirmek
için kullanı
kullanılan steril ortamlarda yer alı
alır.
mı ortamı
• Eğer bir BGD karışı
karışım
ortamında Sitokinin daha
çok ve Oksin daha az ise doku kü
kültü
ltürü daha çok
sürgü
rgün oluş
oluşturur. Aksi durumda daha çok kö
kök
geliş
gelişmesi olur.
Yaygı
Yaygın kullanı
kullanımı olan bir giberelik asit GA3 mandarin
ve klemantinde meyve tutmunu, çekirdeksiz üzümde
meyve iriliğ
iriliğini artı
artırmada kullanı
kullanılmaktadı
lmaktadır.
• Sitokinin keza yaş
yaşlanmayı
lanmayı ve ölümü geciktirici
olarak da kullanı
kullanılır!
18 Nisan 2003
Mak. Mü
Müh. Odası
Odası Kartal Şb.
Söyleş
yleşi
7
18 Nisan 2003
Mak. Mü
Müh. Odası
Odası Kartal Şb.
Söyleş
yleşi
8
BGD’
BGD’LERİ
LERİN İŞLEVLER
İŞLEVLERİİ-4
Etilen
• Kendi başı
na ayrı
başına
ayrı bir grup oluş
oluşturur ve gaz formundadı
formundadır.
• Olgunlaş
Olgunlaşmayı
mayı ilerletir, yaprak dö
dökümüne neden olur.
• Bitki sitres durumunda Etilen oluş
oluşturmayı
turmayı artı
artırır ve
•
•
bitkide en çok Etilen bitki ömrü
mrünün son aş
aşaması
amasında
bulunur. Sonbaharda yaprak dokuları
dokularında saptanan Etilen
artışı
artışı yaprak dö
dökümünün bir nedenidir.
Etilen keza meyve olgunlaş
olgunlaştırmada (ö
(örneğ
rneğin yeş
yeşil
muzları
muzları, erken ve homojen bir hasat iç
için domatesleri
olgunlaş
olgunlaştırmada) kullanı
kullanılır.
Pamukta koza olgunlaş
olgunlaşması
masını ve aç
açımını teş
teşvik ederek
yağ
yağmurlardan önce ve homojen hasat olanağı
olanağı sağ
sağlar.
18 Nisan 2003
Mak. Mü
Müh. Odası
Odası Kartal Şb.
Söyleş
yleşi
9
2