Anatolive 2007 - Laleli Zeytin ve Zeytinyağı İşletmesi

SAĞLIK VE ZEYTİNYAĞI
Prof. Dr. Yahya Laleli
Tarih : 27 Ocak 2007, Cumartesi
Saat : 12:00-13:30
Yer
: İstanbul Fuar Merkezi
Zeytinyağı ile ilgili
bilgilerimiz yazılı tarih
kadar eskidir. Yerleşik
düzenin başlamasının
sembollerindendir.
Tüm dinler için kutsaldır.
Kutsamada, ödüllendirmede
kullanılmıştır.
Klazomenai – İzmir,
Zeytin ve onun suyunun bu
itibarı sağlıkla olan
ilişkisinden
kaynaklanmaktadır
ZEYTİNYAĞI YANLIZCA YEMEK İÇİN DEĞİL,
İLAÇ* (Merhem), KOZMETİK (Esans taşıyıcısı)
ve AYDINLANMA aracı olarak da kullanılmıştır.
[*Hippocrates, Pliny, Galen, Dioscorides, ve Averroes.]
Son yüzyılda diyetimizde meydana gelen
en önemli değişiklikler
• Rafine şeker ve beyaz un tüketiminin
artması
• Taze sebze-meyve (vitamin-mineral)
tüketiminin azalması
• Omega-3 tüketiminin azalması, Omega-6
tüketiminin aşırı artması
• Katkı maddeleri, Toksinler
MEDICAL COMPLICATIONS OF
OBESITY
Pulmonary Diseases
•abnormal function
•obstructive sleep apnea
•hypoventilation syndrome
Non-alcoholic fatty liver disease
•steatosis
•steatohepatitis
•cirrhosis
Gall Bladder Disease
Gynecologic Abnormalities
abnormal menses
infertility
polycystic ovarian syndrome
Osteoarthritis
Skin
Gout
Idiopathic Intracranial Hypertension
Stroke
Cataracts
Coronary Heart Diseases
Diabetes
Dyslipidemia
Hypertension
Severe Pancreatitis
Cancer
breast, uterus, cervix
colon, esophagus, pancreas
kidney, prostate
Phlebitis
venous stasis
Scientific Evidence for Olive Oil in the Prevention of Cardiovascular Risk Factors and
Coronary Heart Disease
Summary. For the whole document, click here: http://europa.eu.int/comm/agriculture/prom/
olive/medinfo/uk_ie/factsheets/fact2.htm
Author: Eurosciences Communication in co-operation with the Institute of Arteriosclerosis
Research at the University of Münster, Germany
ZEYTİNYAĞIN BİLİMSEL OLARAK KANITLANMIŞ SAĞLIK ETKİLERİ
• Hipertansiyon: Düşük sature, yüksek monoansatüre yağ,
kompleks karbonhidrat.
• Diyabet
• Obezite
• Emboli/inme-enfarktüs
• Koroner kalp hastalığı
Limited and not conclusive scientific evidence suggests
that eating about 2 tablespoons (23 grams) of olive oil
daily may reduce the risk of coronary heart disease due
to the monounsaturated fat in olive oil. To achieve this
possible benefit, olive oil is to replace a similar amount
of saturated fat and not increase the total number of
calories you eat in a day. One serving of this product
……. contains ……. grams of olive oil."
8.66 cal/gr
Aysegul Çandarlı 5-A Sekizeylül I.O.O. 2004
Murat Targal Cumhuriyet I.O 3-A. - 2004
Akdeniz Diyeti’nin ana
kaynağıdır !
Tekli doymamış yağ
asitlerinin
(oleik asit) en zengin kaynağı
zeytinyağıdır.
Zeytinyağı,
kendine has lezzetini ve
antioksidan gücünü veren
çok sayıdaki flavanoidleri,
yağda çözünen stenolleri ve
vitaminleri,
dışardan almak zorunda
olduğumuz “essansiyel” yağ
asitlerini içermesinden ötürü
sağlıklı yaşlanmanın ana
kaynağıdır.
Monounsature yağlar tansiyon regülasyonunda kolesterol ve
trigliserit kontrolünde çoklu doymamışlara nazaran daha etkindir.
http://academic.brooklyn.cuny.edu/health/rschnoll/HNS251/
Yağ asitlerinin kan yağlarına etkisi.
oleik asit en etkin , fakat onun hidrojenizasyonuyla oluşan transformları ise ters etkili.
Journal of the American College of Nutrition, Vol. 20, No. 1, 5-19 (2001)
Zeytin yağının antioksidan etkisi fenolik yoğunlukla ilgilidir.
A ve F. Olumsuz etkili
yağların oksidasyonunu
engellerken, olumlu etkili
yağlar yükselir.
B ve C. Serum ve
idrarda mitokondri
hasarı azalır.
E ve D. Oksidasyonu
azaltan enzimler
artarken, artıranlar
azalır.
Polifenoller ve Izokromlarin
Kardiyovaskuler Etkisi
Zeytin yağındaki Fenolik maddeler veya bunların diğer fenolik
maddeler, ketonlar ve aldehitlerle yaptıkları kompleksler
“Izokromlar”
hydroxytyrosol
• Antioksidan etki gösterirler,
• Serbest radikalleri temizler/süpürürler,
• Damar ic yüzeyi kökenli olarak damar genişletirler.
• Pıhtılaşmayı yavaşlatırlar.
• Düzeyleri ve etkinlikleri yağa bağlı olarak büyük farklılıklar
gösterir, izokromlar zamanla teşekkül eder.
Fitosteroller (Bitkisel steroller)
Kolesterol kontrolü için yapılan, ikili-kör toplum
çalışmalarında:
Günlük 2 g fitosterol (bitkisel sterol) ya da stanol alımının,
serum LDL-kolesterol konsantrasyonunu % 9-14 oranında
düşürdüğü görülmektedir.
Zeytin yağı iyi bir çözünür sterol kaynağıdır.
β-sitosterol (683-2610 mg/kg) ve
Δ5 avenasterol (34-266mg/kg) içerir.
• ß-sitosterol uygulaması çalışmasında prostat kanser
hücrelerinin % 24 daha yavaş ürediği ve 4 kat
apoptosise neden olduğu gözlemlenmiştir.
• ß-sitosterol‘ün yapay ortamda kolon kanser hücreleri ve
göğüs kanser hücreleri üzerine inhibisyonu hakkında
raporlar bulunmaktadır.
ß-sitosterol
ZEYTİNYAĞININ
ANTİENFLAMATUAR ETKİSİ...
OLEOCANTHAL
Yeni sıkım ekstra virgin zeytinyağın yapısında, boğaza yayılan bir
acılık hissi veren yakıcılığa neden olan “oleocanthal” maddesi
bulunmuştur. (www.nature.com) Bu özelliği yanında, kimyasal
yapısında benzerlik göstermemesine rağmen steroid içermeyen
solüsyonlarının anti enflamatuar etkisi olan “ibuprofen” adlı ağrı
kesici ile benzer etkiler gösterdiği araştırmalar ile ortaya
çıkarılmıştır. İbuprofen ilacının farmakolojik etkilerini paylaşan
bir yapıya sahip olan oleocanthal bileşiği, ağrı kesici ilaç ile
kimyasal yapısı olarak benzerlik göstermemesine karşın her iki
madde de prostoglandin biyosentezinin mekanizmasında aynı
siklooksigenaz enzimlerini inhibe etmektedirler.
Modifiye Akdeniz Tipi Diyet
ve Yaşam Süresi*
• Dokuz Avrupa Ülkesinin 23 merkezinden 60 yaş ve üzeri
sağlıklı 74607 birey,
• Yaş, cinsiyet, eğitim, fiziki aktivite ve günlük ortalama kalori,
alkol-sigara kullanımı, bel/kalça oranı yönünden
gruplanmıştır.
• Diyet bilgisi Akdeniz Diyetine kapsam ve yakınlık
bakımından 10 derece üzerinden gruplanmış, fertlerin tekli ve
çoklu doymamış yağ tüketimi, toplam yağ tüketimine oranı 9
düzey incelenmiş!
• Bireyler 1-138 ay takip edilmiş (541872 birey/ yıl) ve bu süre
içinde 4047 kişi ölmüştür. Ölenler, yaş gruplarına göre
yukarıdaki kategorilerde diyet planına göre irdelenmiştir.
*EPIC-elderly prospective prospective cohort study.
BMJ, doi:10.1136/bmj.38415.644155.8F(published 8 April 2005)
Modifiye Akdeniz Tipi Diyet
ve Yaşam Süresi*
• Diyet kalitesi, “genel ölüm oranını “ dolayısıyla da
yaşam şansını belirlemektedir.
• Akdeniz diyetine benzerlik, düşük ölüm oranıyla
sonuçlanmaktadır. Diyet derecelendirmesinde her
2 ünite artış, ölüm hızında %8 lik(3-12) bir azalmaya
sebep olmaktadır.
• Tekli doymamış yağların bulunmadığı durumlarda
çoklu doymamış yağlar da kullanılabilmektedir.
*EPIC-elderly prospective prospective cohort study.
BMJ, doi:10.1136/bmj.38415.644155.8F(published 8 April 2005)
Zeytinyağında yer alan “Fenolik” maddelerin kan
şekeri, kan yağları, lipitler üzerine oksidatif etkisi ile
antioksidan (iç/dış) düzeyine etkisi:
• Avrupa'nın 5 ülkesinde 6 merkezde,
• 200 sağlıklı erkek birey üzerinde,
• Fenolik madde miktarı birbirinden farklı üç tip
zeytinyağından, her deneğe rastgele ve her
dönem öncesinde temizlenme süresi verilerek
• Her tip için elde edilen sonuçlar uygulama öncesi
verileriyle mukayese edilmiştir.
* Annals of Internal Medicine 2006; 145. for the EUROLIVE Study Group
Zeytinyağındaki Polifenollerin Kalp Hastalığı
Riskleri Üzerine Etkisi*
Fenol düzeyine göre bazal düzeyde meydana gelen değişim
Düşük
Orta
Yüksek
LDL – HDL
-0.04 (-0.1 ~ 0.2)
-0.05 (-0.1 ~ -0.008)
-0.08 (-0.1 ~ -0.02)
Trigliserit
mg/dl
-5.8 (-10.8 ~ -0.2)
-3.1 (-7.7 ~ 0.1)
-4.8 (-8.5 ~ -0.2)
Oksidatif biomarker
mmol/mol kolesterol
-0.35 (-0.1 ~ 0.02)
-0.86 (-1.4 ~ -0.4)
-0.77 (-1.2 ~ -0.4)
-31 (-81 ~ 9)
-37 (-86 ~ 5)
-41 (83 ~ -1)
1.21 (-0.8 ~ 3.6)
-1.48 (-3.6 ~ 0.6)
-3.21 (-5.1 ~ -0.8)
Hidroksi yağ asiti
nmol/L
Okside LDL, U/L
* Annals of Internal Medicine 2006:145
Zeytinyağı ihtiva ettiği Fenolik madde düzeyi ile orantılı olarak kan
yağları düzeyini düşürmekte ve okside olmalarını engellemektedir.
Zeytinyağının Biyolojik Önemi
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
„
Hücre zar geçirgenliğini ve insülin duyarlılığını artırır↑,
Lipit peroksidasyonunu azaltır↓,
Inflamatuar sitokini arttırarak damar sertliğine bağlı
hastalıklara karşı koruyucudur. Kan basıncının kontrolünü
kolaylaştırır ve bağışıklık sistemini güçlendirir.
LDL kolesterolü ve Trigliseriti ↓, HDL kolesterolü ↑,
Doğal Siklodeksogenaz inhibitörüdür,
romatizmal hastalıklar, yangıya bağlı ağrıyı,
Kolorektal ve meme kanserine karşı koruyucudur,
Ülser gelişimini yavaşlatır ↓ Serbest
radikalleri bağlama gücü,
radyasyon/güneş etkisini azaltır. ↓,
Açlık genini uyarır. Sağlıklı bir uzun
yaşam sağlar.
http://academic.brooklyn.cuny.edu/health/rschnoll/HNS251/PowerPoint/phytonutrients_files/frame.htm#slide0068.htm
ZENGİN POLiFENOL KAYNAĞI...
En yüksek düzeyde
polifenol kaynağı olarak
şaraptaki resveratrol
maddesi tespit edilirken bira
mayası hücrelerinin
ömürlerini % 60-80 uzattığı
belirlenmiştir. Zeytinyağında
bulunan Quercetin
maddesinin benzer etkiyi
gösterdiği saptanmıştır.
Nature on 24 August 2003. The study was jointly carried out by scientists from the
Harvard Medical School and BIOMOL Research Laboratories
http://www.bupa.co.uk/health_information/html/health_news/010903wine.html
Uluslararası Kardiyoloji Kongresi 2006 ; BARCELONA
Akdeniz bölgesindeki insanların bugünkü uzun
ve sağlıklı yaşamların alt yapısını 196070’lerin klasik Akdeniz Diyeti
oluşturmaktadır.
Akdeniz diyeti değişiyor, genç insanlar
günümüzde artık eskisi kadar sağlıklı
beslenmiyorlar. Dünya genelinde olduğu
gibi bu grupta da obezite görülme sıklığı
artıyor.
Oleik asit bakımından zengin gıdalarla
beslenen bireylerde kolesterol, tansiyon
ve kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesi,
düşük yağ içeren diğer diyetle beslenen
bireylere göre daha kolay ve etkin
olmaktadır.
Akdeniz diyetini terk eden toplumlarda fiziksel
egzersiz yapma eğilimi de azalmaktadır.
http://www.turkishdailynews.com.tr
Sağlıklı Yaşam için;
Hayatın Her Döneminde
•
•
•
•
•
•
•
Annenin Doğuma Hazırlanması,
Süt Çocukluğu,
Bebeklikten-Ergenliğe,
Gençlik dönemi,
Üreme dönemi,
Olgunluk,
Yaşlılık
SİŞMANLAMADAN, İYİ ZEYTİNYAĞ
Zeynep Gökçe,. F.Kızıklı IOO 4B