LSS

Kimi Fonksiyon Engelli Kişilere
Yardõm ve Hizmet Yasasõ (LSS)
LSS nedir?
Kimi Fonksiyon Engelli Kişilere Yardõm ve Hizmet Yasasõ [Lagen om stöd och service till
vissa funktionshindrade] (LSS) geniş kapsamlõ ve kalõcõ fonksiyon engeli olan kişilere, iyi
koşullarda yaşama, günlük yaşamda gereksinme duyduklarõ yardõmõ elde etme ve kendilerine
sağlanacak yardõm ve hizmet üzerinde söz sahibi olma konusunda güvence sağlayan bir hak
yasasõdõr.
Yasanõn kapsamõna giren bir kişinin, yardõm ve hizmet başvurusu, söz konusu yardõmõn
yasayla düzenlenmiş olmasõ koşuluyla, ilk elde, bu yasa uyarõnca işleme konulmalõdõr.
Bunun gerekçesi, başvurunun ilk elde bu yasa uyarõnca işleme konulmasõnõn, genel olarak,
bireyin yararõna olduğu varsayõmõdõr. Yasa uyarõnca yapõlan yardõmlar, sadece, ilgili kişinin
başvuruda bulunmasõ durumunda sağlanõr.
Kimlerin, LSS uyarõnca yardõm alma hakkõ vardõr?
Yasada öngörülen yardõmlardan yararlanma hakkõ kazanabilmek için, yasada belirtilen kişi
gruplarõna girmek gerekir. Yardõmlardan yararlanacak kişinin, yaşamõnõ sürdürebilmesi için
bu yardõma gereksinme duymasõ ve yardõm gereksinmesinin başka bir yoldan karşõlanmamasõ
gerekir.
Yasa şu kişiler için geçerlidir:
1. Gelişmesi geri kalmõş kişiler ve otizm veya otizme benzer bir durumu olan kişiler.
2. Dõştan gelen bir şiddet veya fiziksel hastalõk nedeniyle yetişkin yaşta ortaya çõkan önemli
ve kalõcõ zekâ engeli olan kişiler.
3. Normal yaşlanmaya bağlõ olmadõğõ açõkça belli olan, başka bir, büyük çaplõ ve kalõcõ
fiziksel veya ruhsal fonksiyon engeli nedeniyle, günlük yaşamõnda önemli zorluklarõ olan
ve geniş kapsamlõ yardõm ve hizmete gereksinme duyan kişiler.
Kişi gruplarõ için yasada öngörülen on hak/yardõm şudur:
1. Danõşma ve diğer kişisel yardõm [Rådgivning och annat personligt stöd]
Yasada belirtilen kişi grubuna dahil bir kimse, mesleki bilgileri dõşõnda, büyük çaplõ
fonksiyon engeliyle yaşama konusunda özel bilgisi olan uzmanlardan, nitelikli yardõm görme
hakkõna sahip olabilir. Yardõm, örneğin danõşman, psikolog, fizyoterapist, anaokulu
danõşmanõ, logoped, iş terapisti ve diyetist tarafõndan sağlanabilir. Sağlanan bilgi ve yardõmõn,
örneğin tedavi, rehabilitasyon ve sosyal hizmete bir ek olmasõ ve onlarõn yerine geçen bir
yardõm gibi yorumlanmamasõ şarttõr.
2. Özel asistan hizmeti [Personlig assistans]
Büyük çaplõ fonksiyon engeli olan, 65 yaşõnõ doldurmamõş kişiler bir ya da birkaç özel
asistanõn yardõmõndan yararlanma hakkõna sahip olabilir.
Özel asistan hizmetinden yararlanma hakkõ kazanabilmek için, kişisel hijyen, yemek yeme,
soyunup giyinme ve başka insanlarla iletişim kurma konusunda yardõma gereksinme
duyulmasõ veya fonksiyon engelli kişi hakkõnda geniş ve ayrõntõlõ bilgi sahibi olunmasõnõ
gerektiren başka bir yardõma gerek olmasõ şarttõr.
Özel asistan hizmetini ya belediye aracõlõğõyla sağlarsõnõz ya da belediyeden alacağõnõz
ekonomik yardõmla kendiniz işveren olur veya işi yapmak üzere birisini görevlendirirsiniz.
Haftada 20 saatten az özel asistan hizmetine gereksinme duyanlarõn tüm ekonomik
sorumluluklarõ belediyeye aittir. Temel ihtiyaçlarla ilgili özel asistan hizmeti gereksinmesi
haftada 20 saatten daha fazlaysa, asistan hizmeti ödencesi alma hakkõ doğar. Bu ödenceden
yararlanma hakkõ Asistan Hizmeti Ödencesi Yasasõ (LASS) [Lagen om assistansersättning
(LASS)] adlõ başka bir yasayla düzenlenmiştir.
Asistan hizmeti ödencesiyle ilgili karar Sigorta Kasasõ tarafõndan verilir. Böyle bir karar
verildiğinde, ilk 20 saatin ekonomik sorumluluğu belediyeye aittir.
Büyük çaplõ fonksiyon engeli olan 65 yaşõnõ doldurmuş kişilerin, ya 65 yaşõnõ doldurmadan
önce özel asistan hizmetinden yararlanmõş olmalarõ ya da özel asistan hizmeti için 65 yaşõnõ
doldurmadan önce başvuruda bulunmuş olmalarõ gerekir. Ancak, 65 yaşõnõ doldurduktan
sonra özel asistan hizmetinin kapsamõ genişletilemez.
3. Kõlavuz hizmeti [Ledsagarservice]
Özel asistan hizmetinden yararlanmayan bir kişinin kõlavuz hizmetinden yararlanma hakkõ
olabilir. Kõlavuz hizmetinin, bireyin özel gereksinmelerine göre ayarlanmasõ ve onun toplum
yaşamõna katõlmasõnõ kolaylaştõrmasõ gerekir.
4. Yardõmcõ [Kontaktperson]
Sosyal izolasyonu azaltmak, boş zaman etkinliklerine katõlma konusunda yardõmcõ olabilmek
ve günlük sorunlarda yol gösterebilmek için, bazen, bir yardõmcõya gerek olabilir. Yardõmcõ,
bireyin, bağõmsõz bir yaşam sürdürmesini kolaylaştõrabilir. Yardõmcõnõn sunduğu hizmet,
bazen, yardõmcõ aile denilen bir aile tarafõndan da sağlanabilir.
5. Evde yardõm hizmeti [Avlösarservice i hemmet]
Evde yardõm hizmeti gerek düzenli bir yardõm olarak gerekse önceden tahmin edilmesi
mümkün olmayan durumlarda sağlanabilir.
6. Kõsa bir süre kendi evi dõşõnda kalma [Korttidsvistelse utanför det egna hemmet]
Kõsa bir süre kendi evi dõşõnda kalma, bireye, hava değişimi ve açõk havada bulunma olanağõ
sağlamanõn yanõ sõra, bireyin yakõnlarõna da dinlenme fõrsatõ yaratõr. Kõsa bir süre kendi evi
dõşõnda kalma, kõsa bir süre kalõnan özel evlerde ve başka bir ailede olabileceği gibi, kamp ya
da toplu tatil tesislerinde kalma gibi bir yöntemle de çözülebilir.
7. 12 yaşõnõ aşmõş öğrenciler için kõsa süreli bakõm [Korttidstillsyn för skolungdom över
12 år]
12 yaşõn üzerindeki öğrencilere, okul öncesi, okul sonrasõ ve tatil günlerinde bakõm ve
gözetim olanağõ sağlanmasõ gerekir.
8. Aile evinde veya çocuk ve gençlere özel hizmet sunan konutta kalma [Boende i
familjehem eller i bostad med särskild service för barn och ungdom]
Anababalarõnõn evinde kalamayan çocuk ve gençler, başka bir ailenin yanõnda veya özel
hizmetler sunan bir konutta kalma hakkõna sahip olabilirler. Bu hak, gerek, zamanõn bir
bölümünde anababalarõnõn yanõnda kalabilen gerekse anababalarõnõn yanõnda hiç kalamayan
çocuklar için, anababa evine ek olarak düşünülmüştür.
9. Yetişkinler için özel hizmet sunulan konut veya özel olarak ayarlanmõş başka konut
[Boende med särskilt service för vuxna eller annan särskilt anpassad bostad]
Konutlar değişik şekilllerde düzenlenmiş olabilir, ancak en olağan türleri grup konutu
[gruppbstad] ve hizmet konutudur [servicebostad]. Birey, belediyeden, kendi özel
koşullarõna göre ayarlanmõş bir konut isteme hakkõna da sahiptir.
10. Günlük etkinlik [Daglig verksamhet]
Çalõşabilecek yaşta olup da işsiz olan ve herhangi bir eğitime katõlmayan kişiler, LSS
uyarõnca 1 ve 2 numaralõ kişi gruplarõna giriyorlarsa, günlük etkinlik hakkõna sahiptirler.
Gider
Özel yardõmlar, birey için, ilke olarak ücretsiz olmakla birlikte, birkaç istisna söz konusudur.
Bireysel plan [Individuell plan]
Yasa uyarõnca yardõm hakkõ elde eden bir kimse, kararlaştõrõlan ve planlanan yardõmlarõn
dökümünü içeren bireysel bir plan yapõlmasõnõ isteyebilir. Bu plan, yardõm sunulan kişiyle
birlikte hazõrlanacaktõr.
Yasa uyarõnca yardõm sunulan, fonksiyon engelli bir kimse, kendisiyle işbirliği içerisinde,
bireysel bir plan yapõlmasõnõ isteyebilir.
Bireyin, bu planõn içeriği ve kimlerin planlamaya katõlacaklarõ konusunda söz hakkõ ve etkide
bulunma gücüyle, istek ve gereksinmelerini dile getirme olanağõna sahip olmasõ gerekir.
Yapõlan planda, ulaşõlmak istenen hedefe nasõl ulaşõlacağõ konusunda da açõklama
bulunacaktõr. Planda, tüm ilişkiler arasõnda koordinasyon sağlanmasõna çalõşõlmõş olmasõ
gerekir.
Plande şunlar yer alabilir:
. Tüm ailenin durumu ve okul başladõğõ zaman vb. gibi gelecekle ilgili kõsa bir açõklama.
. Şu anda yapõlan yardõmlar.
. Gerekli olan/ileride gerekecek olan yardõmlar.
. Ailenin arzu ettiği yardõmlar.
. Değişik kişilerin (aile dahil) neler yapacaklarõ ve bunlarõ ne zaman yapacaklarõ.
. Ailenin gereksinmeleri nelerdir? (Kardeşleri unutmayõn!)
. Yardõmõn ne şekilde verilmesini istiyoruz?
Planda yazõlõ olan açõklamalar, bir yardõmõn verilmesini öngören karar değildir.
Planõn gerçekleşip gerçekleşmediği, genellikle her yõl olmak üzere, kontrol edilecektir.
Başvuru
Her belediyede, LSS’ten sorumlu olan özel bir LSS görevlisi veya yardõm görevlisi vardõr.
Başvuru, yazõlõ olarak veya görevliyle görüşme sõrasõnda sözlü olarak yapõlabilir. Başvuruda
bulunan kişi, fonksiyon engeli olan kişidir.
Daha geniş bilgi
Kimi Fonksiyon Engelli Kişilere Yardõm ve Hizmet Yasasõ (1993:387) [Lag (1993:387) om
stöd och service till vissa funktionshindrade]
Kimi Fonksiyon Engelli Kişilere Yardõm ve Hizmet Yasa Tasarõsõ (1992/93:159) [Lag
(1992/93:159) om stöd och service till vissa funktionshindrade]