açıklamalı yönetim zamandizini 1940 – 1949

Transkript

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi : 3
Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırması (TİDATA)
AÇIKLAMALI
YÖNETİM ZAMANDİZİNİ
1940 – 1949
Birgül Ayman GÜLER (Editör)
Tekin AVANER
Sonay Bayramoğlu ÖZUĞURLU
Tayfun ÇINAR
Can Umut ÇİNER
Esra DİK
Bülent DURU
Nuray Ertürk KESKİN
Ceren KALFA
Barış ÖVGÜN
Menaf TURAN
Ankara, Aralık 2008
(c) AÜ SBF KAYAUM, Birgül A. Güler (Ed.)
Açıklamalı Yönetim Zamandizini: 1940-1949
Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırması (TİDATA)
AÜ SBF Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi : 3
Ankara, 2008
Prof. Dr. Birgül Ayman GÜLER Araştırma Yöneticisi
Tekin Avaner, Araştırma Yönetici Yrd.
Yrd. Doç. Dr. Sonay Bayramoğlu ÖZUĞURLU
Yrd. Doç. Dr. Tayfun ÇINAR
Yrd. Doç. Dr. Nuray Ertürk KESKİN
Dr. Bülent DURU
Dr. Ceren KALFA
Dr. Menaf TURAN
Can Umut ÇİNER
Esra DİK
Barış ÖVGÜN
ISBN: 978-975-482-799-6
1.Kamu Yönetimi 2. Türk İdare Tarihi 3. Cumhuriyet Tarihi 4. Yönetim Zamandizini
I. Güler, Birgül Ayman (Ed.), II. Açıklamalı Yönetim Zamandizini: 1940-1949
Yayına Hazırlama: Serpil Hoşafçı
Kapak Tasarım: Fikret Sarı
Baskı Yeri:
Ankara Üniversitesi Basımevi
İncitaşı Sokak No: 10 06510 Beşevler / Ankara
Tel: 0312 - 213 66 55
Basım Tarihi: 01.03.2009
Yayın Yeri:
AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi
KAYAUM Müdürlüğü
Cebeci – Ankara
Tel: (0312) 595 12 85
Eposta: [email protected]
Site: http://kayaum.politics.ankara.edu.tr
Bu çalışma
Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Müdürlüğünce desteklenmiş
ve Temmuz 2007- Aralık 2008 tarihleri arasında yürütülmüştür.
II
İÇİNDEKİLER
Kısaltmalar.........................................................................................................V
Sunuş................................................................................................................VII
Kırklı Yıllarda Yönetim .....................................................................................1
Birgül Ayman GÜLER
1940: Savaşa Karşı Ulusal Korunma ..............................................................15
Nuray Ertürk KESKİN
1941: Kıtlık Yılında Milli Korunma Kanunu Uygulamaları ......................159
Bülent DURU
1942: “A’dan ‘Z’ye Bozuk Devlet”in Yeniden Yapılanması
Girişimlerinin Yükselişi ve Düşüşü ...............................................................225
Tayfun ÇINAR
1943: “Kötü Günler Yılı”nın Bıçak Sırtı İdaresi .........................................357
Ceren KALFA
1944: Savaş Kıskacında Türkiye ve Askeri Yönetimde Kısmi Reform .....465
Menaf TURAN
1945: Dönüm Noktasında Türkiye ................................................................585
Tekin AVANER
1946: “Demokrasi”ye Kavuşma ....................................................................701
Can Umut ÇİNER
1947: Uluslararası İç Politika ........................................................................849
Barış ÖVGÜN
1948: Marshall Planıyla “Hür Dünya”ya Giriş............................................947
Esra DİK
1949: Siyasal Rota - Halkçılık ve Bağımsızlık Yerine Hür Teşebbüsçülük
ve Amerikancılık...........................................................................................1061
Sonay Bayramoğlu ÖZUĞURLU
Genel Kaynaklar...........................................................................................1155
Araştırmacılar Hakkında.............................................................................1167
Kişi Adları Dizini ..........................................................................................1179
III
1949: SİYASAL ROTA - Halkçılık ve Bağımsızlık Yerine
Hür Teşebbüsçülük ve Amerikancılık
Sonay Bayramoğlu ÖZUĞURLU∗
Bizim bildiğimize göre müstakil bir memleketin toprakları üzerinde, ister general olsun ister teknisyen, ister üniforma giysin, ister sivil, ister yaya dolaşsın, ister jeep otomobiline binsin, yabancı bir devletin ordusuna mensup birlikler, devamlı
vazife ile bulunamazlar.
("İstiklâl", Markopaşa. 1946 yılında Missouri Zırhlısının Türkiye'ye gelişi ile ilgili olarak Sabahattin Ali’nin yazısından).
Genç Cumhuriyet için 1949 yılının kritik önemi, 1945 yılında başlayan
ABD egemenliği altına girme sürecinin tamamlanarak kesinlik kazanmış olmasıdır. Soğuk Savaş’ın başlaması, Türkiye’nin “Hür Dünya” saflarına katılarak
emperyalizmin boyunduruğu altında yeni sömürgeleşmesini hızlandırmıştır.
Anılan dönemde bir yandan ABD’nin Marshall Yardımları başlarken öte yandan
da Türkiye’nin kalkınması için liberal bir ekonomik politikanın tercih edildiği
ilan edilmiştir. Nitekim Türk burjuvazisinin tercihinin bu yönde olduğu, 1948
yılında İstanbul’da toplanan İktisat Kongresinde açıklık kazanmıştır. 1948 İktisat Kongresinin en özlü anlamı, İzmir’de toplanan 1923 İktisat Kongresi’nde
benimsenen ilkelerin terk edilmiş olmasıdır. 1948 İktisat Kongresiyle Türk burjuvazisi, yeni tercihlerini dile getirmiştir: Yabancı sermaye teşviki ve özel teşebbüsçülük.1
1949 yılında Türkiye, dört yıl önce başlayan rota değişikliğini kesinleştirmekle kalmamış bunu ilan etmeye de zorlanmıştır. Siyasi ve iktisadi yapıda
∗
1
Yrd.Doç.Dr., Gazi Üniversitesi
Stefanos, Yerasimos, Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye, Kitap: 3, Dünya Savaşından 1971’e, s.
171. Dönemin gazetelerinin bu yardımları nasıl büyük bir sevinçle karşıladığını bir de mizah
dergisinde Sabahattin Ali’nin dilinden duyalım: «Yurdumuza tekrar yabancı sermaye gelecekmiş. Gazeteler bu havadisi verirken cümbüş ediyorlar. Resmî makamlar da, memlekete yabancı
parası girmesini kolaylaştırmağa himmet ediyorlar. (...) Lozan'ın en şerefli tarafı, bizi yabancı
sermaye köleliğinden kurtarması idi. (...) Bir memlekete girip yerleşen yabancı sermayeyi
çıkarıp atmanın, yabancı orduları sürüp denize dökmekten çok daha güç olduğunu, biz Osmanlı
İmparatorluğu'nun mirasçıları herkesten iyi biliriz» ("Yabancı Sermaye", Markopaşa, (1946)
2.) der ve ekler: «Kendi menfaatlerini milletlerin menfaatinden üstün tutanlara, kendi hak edilmemiş ekmeklerini yiyebilmekte devam etmek için milletlerini kölelik zincirleri, cehalet karanlığı, korku uyuşukluğu içinde bırakmaya çabalayanlara lânet olsun. (...) Kendilerini
sattıkları devletin dostluğunu kendi milletine mazur gösterebilmek için yurtlarına kavi ve korkunç düşmanlar icat edenlere ve memleketlerini yakın tehlikelere sokmak isteyenlere lânet olsun...» ("Lânet Olsun", Markopaşa, (1947: 10.) Aktaran Kemal Adatepe, “Sabahattin Ali ve
Markopaşa’sı”, Kitap Gazetesi, İstanbul: 8 (1999).
1949 Yılı 1061
meydana gelen bu köklü dönüşümün muhtemel iç sarsıntılara yol açmamış olmasında, çok partili hayatın yarattığı siyasal iklim ortamında kıyasıya iktidar
mücadelesi veren CHP ve Demokrat Parti’nin sözü edilen dönüşüm konusunda
aynı çizgiyi paylaşıyor olmaları etkili olmuştur. Hem Demokrat Parti hem de
CHP, “Hür Dünya” saflarında yer almakta aynı istek ve azmi sergilemişlerdir.
Böylece Genç Cumhuriyet’in bağımsızlık, devletçilik ve halkçılık gibi temel yönelimlerinin yerini, hızla ABD’ye bağımlılık, serbest teşebbüsçülük ve burjuvazinin çıkarlarını koruma almıştır.
Siyasal ve iktisadi politikalarda meydana gelen köklü değişimin, idari örgütlenmeye ve idare tarzına etki etmesi kaçınılmazdır. Elinizdeki yazı, Türkiye’nin yol ayrımında nasıl idare edildiğini, belli başlı çizgileriyle ele almak için
kaleme alınmıştır. II. Dünya Savaşından sonra yeniden yapılanan dünyada Türkiye’nin tercihi, idari yapıyı da etkilemiştir. Bütünlüklü bir analiz için, her ne
kadar 1940’lı ve 1950’li yılların birlikte değerlendirilmesi gerekliyse de, bu çalışmanın amacı gereği, inceleme kendisini 1949 yılıyla sınırlı tutacaktır.
GENEL SİYASAL DURUM
İdari yapı ve idare tarzının 1949 yılındaki özelliklerine geçmeden önce
1949 yılının genel atmosferine kısaca değinmek, dönemin havasını anlamak açısından yararlı olabilir.
Soğuk Savaş Döneminde
ABD Tipi Demokrasi ve Anti Komünist Mücadele
Sosyalist Blok ile liberal kanat arasındaki soğuk rüzgârlar 1949 yılında daha sert esmeye başlamıştı. Henüz yılın ilk günlerinde, 19 Ocak 1949 günü, ABD
Başkanı Truman, ant içerken komünizmi, yalancı bir felsefeye dayandırmıştır.
Öte yandan aynı günlerde Çin’de Komünistler, iktidarı ele geçirmek üzereydiler.
Nitekim 1949’un 1 Ekim’inde Çin Komünist Partisi başkent Pekin’de Çin Halk
Cumhuriyeti’nin kurulduğunu ilan etti.
Döneme damgasını vuran komünizm karşıtı siyasal hava, ABD Başkanı
H.S. Truman’ın, 1947’de Kongre’ye sunduğu bir mesajda ifadesini bulan
Truman Doktriniyle yakından ilgilidir. Truman 1947 yılındaki bu mesajında,
Yunanistan ve Türkiye’ye yardım için Kongre’den destek istemiştir. Türkiye’ye
gönderilen bir heyetin hazırladığı raporda,2 yardım karşılığında önerilen program şöyledir: “Türkiye’ye ateş hattında en ön sırada yer almaya itilen Türk Ordusunun donatılması”3 ABD’nin yükümlülüğündedir; buna karşılık Türkiye ise,
savaşta yakıp yıkılan Avrupa’nın yeniden inşa sürecinde ihtiyaç duyacağı maden
ve tarım sektöründe çabalarını yoğunlaştırmayı taahhüt etmektedir.4
2
3
4
“First report to Congress on asisstance to Greece and Turkey. For the period end September 30
1947” Aktaran, Yerasimos, s.173.
Stefaneos Yerasimos, Az gelişmişlik Sürecinde Türkiye, s.174.
A.k., s. 174.
1062
Yönetim Zamandizini
Marshall yardımları konusunda ABD, “komünist olanlara yardım yok” anlayışında idi ve sadece çok partili siyasi rejimlere sahip olanları bu programa
dahil edeceğini ilan emişti. Bu koşul Türkiye’nin çok partili sisteme geçişinin
nedeni olarak görülmese de, geçiş sürecini hızlandırıcı bir etkiye sahip olduğu
rahatlıkla söylenebilir. Bilindiği gibi Türkiye’de Cumhuriyet’in kuruluşundan
itibaren “örgütlü bir muhalefet” fikri her zaman varlığını korumuştur.5 Çok partili sisteme geçiş açısından en önemli gelişme, Mayıs 1945’te Mecliste Çiftçiyi
Topraklandırma Kanunu görüşmeleri sırasında yaşanmış, bu görüşmeler muhalefetin canlanmasında büyük rol oynamıştır. 1945’te başlayan bu süreç, daha
sonra Demokrat Parti’nin kurulması ile devam etmiş6 ve nihayet 1950 yılında
seçim sisteminin değişmesiyle, çok partili sisteme geçilmiştir.
Truman Doktrininin7 Gölgesinde Yeni Yönelimler
Türkiye, 4 Temmuz 1948 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri ile Ekonomik İşbirliği Antlaşması imzalamıştır.8 Anlaşma sayesinde, Türkiye, TürkAmerikan ilişkilerinde önemli bir dönüm noktası olan Marshall Yardımı’ndan
yararlanmaya başlamıştır. 1947-1950 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri’nden Türkiye’ye; 496 milyonu bağış (1947 kuruna göre: 177 milyon dolar) ve
328 milyonu da (1947 kuruna göre: 117 milyon dolar) kredi olmak üzere toplam
824 milyon TL (294 milyon dolar) parasal yardım yapılmıştır.
Bu yardımlarla Türkiye’ye önerilen doğrultuyu Yerasimos iki temel noktada toplamaktadır:
1. Ulusal güvenliğin doğurduğu ihtiyaçları karşılamak üzere Türkiye’nin
ekonomik düzeyinin ıslahı;
2. Muhtemel saldırgan bir kuvvetin bu ülkeye nüfuz etmek ve Türk siyasal
ve ekonomik kurumlarını yolundan saptırmakta yararlanabileceği, ciddi
sosyal huzursuzlukların gelişmesini önlemek amacıyla Türkiye’de ekonomik refahın korunması.
Çizilen programa göre, ateş hattında ön sırada yer almaya itilen Türk ordusunun donatılması yükümlülüğünü, 2. Dünya Savaşı’ndan kalan malzemeyi bu
işte kullanmak suretiyle, ABD üzerine almıştır. Buna karşılık Türkiye de, tarım
ve madencilik sektörleri üzerindeki çabalarını yoğunlaştıracaktır.9
5
6
7
8
9
Taner Timur, Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, s. 13. Timur, Avrupa’da tek parti tek şef
sistemlerinin canlı olduğu ve bunun Türk siyasal sistemine çok uygun düştüğü bir sırada bile,
örgütlü muhalefet fikrinin terk edilmediğini belirtir ve 1939 CHP Kongresinde “müstakil grup”
gibi muhalif grupların ortaya çıkmasını buna örnek olarak verir.
Demokrat Parti’nin kuruluşu, genellikle dört CHP milletvekili tarafından Haziran 1945’te Parti
Grubuna verilen bir önerge’ye (Dörtlü Takrir denir) bağlanır.
Truman Doktrini, 1947 yılında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry Truman tarafından
Sovyet tehdidine karşı hazırlanmış plandır. Truman Doktrini, Amerika Birleşik Devletleri'nin
uluslararası politikasının değiştiğini ve Sovyet düşmanlığının bu yeni politikada temel esas olduğunu ilan etmiştir. Bu doktrin ile Amerika Birleşik Devletleri "komünizm tehdidi" altındaki
devletlere mali ve askeri yardım yapacağını açıklamıştır.
http://turkey.usembassy.gov/uploads/images/FJXVidkbFtFsbud8rN8V1g/1t188.pdf
Yerasimos, a.g.k..
1949 Yılı 1063
Böylece, bu iki unsurla, yani kuzeydeki ‘ezeli düşman’a karşı fedailik ve sanayini
yeni baştan kuran Avrupa’ya tahıl ambarlığı göreviyle, Türkiye Osmanlı İmparatorluğu’nun ondokuzuncu yüzyıldaki geleneğine yeniden bağlanır. … Şimdi de
karşımızda ABD Hükümeti uzmanı M. W. Thornburg vardır... Thornburg’a göre
Türkiye’de bir sanayinin özellikle de ağır sanayinin kurulması söz konusu değildir.
Üçüncü Beş Yıllık Planındaki tasarıların hiç biri Amerika’lı kapitalistlere tavsiye
edilecek şeyler değildir. Hele Türkiye’de kurulacak bir lokomotif fabrikasına mali
kaynak sağlamak söz konusu bile edilemez… Uçak ve diesel motorlarıyla sair girift makineler imalı için Ankara’da bir fabrika tesis etmek tasavvurları da aynı şekilde telakki etmemiz lazımdır. Bu gibi tasavvurları hazırlayan veya mütalaa
eden kimselere Amerikalılar iyi mesai arkadaşı nazarıyla bakamayacakları
gibi, memleketin mali kaynaklarını böyle projelere tahsis eden bir hükümetin de
yabancı sermayedarlara itimat telkin ettiği iddia olunamaz.10 [Vurgular bana ait].
Amerika’nın tavsiyelerinin uygulanmasına elverişli temeller, daha CHP hükümetleri zamanında atılmıştır. Ama bunun emperyalizmin güvenini kazanmak
noktasında yönetici bürokrasiye yararı olmamış, ABD tercihini DP’den yana
yapmıştır.11
Dünyadaki gelişmeler ve Türkiye’nin tercihinin yönetim yapısı üzerinde etkide bulunacak sonuçları iki başlık altında şöyle ifade edilebilir:
a. Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası bünyesinde tarıma dayalı ve
özel sektör ağırlıklı kalkınma anlayışına yaslanan bir program hazırlanmaya başlanmıştır.12
b. Marshall Yardım Programında Türkiye’nin payı arttırılmıştır. Daha çok
Avrupa ülkelerine verilen Marshall yardımından, Türkiye’nin daha fazla
yararlanması için olanak sağlanmış ve ABD, Marshall yardımından
Türkiye’ye verilen payı arttırmıştır.
1949’da Hükümet Değişikliği: Hasan Saka Hükümeti’nin İstifası ve
Şemsettin Günaltay Hükümetinin Kurulması
Ocak 1949’un ilk günlerinde, kendini her yerde belli eden huzursuzluk, 11
Ocak 1949 tarihinde en yüksek noktasına ulaştı. Ulaştırma Bakanı Kasım
Gülek’in Devlet Bakanlığı’na atanması ve hemen ertesi gün, 12 Ocak’ta Kasım
Gülek’in yeni görevini reddetmesi nedeniyle bir hükümet krizi doğdu. Aynı gün,
ne garip bir rastlantıdır ki, tüm gazetelerde bir cinayet haberi yer aldı. Hala ne
zaman, nasıl ve nerede olduğu tam olarak aydınlatılmayan cinayet haberi şöyleydi: “Sabahattin Ali Öldürüldü”.13 Kasım Gülek’in görevi önce kabul edip,
10
11
12
13
A.k., s.174-175.
A.k., s.177.
Albayrak, "Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası"nın Hazırladığı İlk Raporun (1951) Demokrat Parti Hükümetlerinin Politikalarına Etkileri
Vatan, 12 Ocak 1949. Sabahattin Ali’nin 2 Nisan 1948 tarihinde öldüğü sanılmaktadır. Ali
Ertekin, 2 Nisan 1948 tarihinde onu öldürdüğünü itiraf etmiştir. Ancak, bu cinayetin üzerindeki
sis perdesi hala aydınlatılmış değildir. 1948 yılında Sabahattin Ali’nin muhtemelen çoktan öldürüldüğü günlerde, yazarın Sırça Köşk adlı kitabının dağıtılması yasaklanmıştı. BCA.
10.7.1948; Sayı: 3/7792; Dosya:52-59; Fon Kodu: 30..18.1.2; Yer No: 117.50..4.
1064
atanan kararı Resmi Gazete’de yayınlandıktan sonra görevi reddetmesiyle tırmanan siyasi gerilimin ortasına düşen bu cinayet haberi, genç Cumhuriyet’in rota değişikliğine muhalefet edenlere verilmiş bir gözdağı olduğu kadar yeni “müttefike” sunulmuş bir adaktı da. Yüksek gerilimli siyasi atmosfer 14 Ocak 1949
günü Hasan Saka hükümetinin istifasını getirdi. Dönemin gazetelerinde Kasım
Gülek’in sergilediği tavrı, Saka Hükümetini düşürmeye yönelik planlı bir hareket olarak gören değerlendirmeler yapıldı.
Şemsettin Günaltay Hükümetine Doğru:
Türkiye’de Toplumsal Koşullar
Hasan Saka Hükümeti’nin 14 Ocak 1949 tarihinde istifa etmesinden sonra
kurulan Şemsettin Günaltay Hükümet programının temel özelliği, çok partili sisteme geçişi sağlayacak yeni seçim kanunu hazırlığının yapılmasıdır.
Günaltay Hükümeti’nin kurulmasını hazırlayan koşullara bakıldığı zaman
tek parti açısından işlerin pek de yolunda gitmediği anlaşılmaktadır. Sık sık değişen hükümetler, savaş sırasında ve sonrasında tek partinin içinde bulunduğu
zorluğu dışa vurmaktadır. Savaş koşullarından bunalan halk, kendi iradesini
temsil etme vaadi ile karşısına çıkan Demokrat Partiye daha fazla ilgi göstermektedir. Demokrat Partinin Cumhurbaşkanı İnönü’nün desteğiyle kurulmuş
olması da bu ilginin sınırlanması sonucunu doğurmamıştır. İçerde “milletin sözü” olma iddiasındaki DP, dış politika açısından ABD’den esen rüzgarlarla
uyumludur.
CHP’de 1945’ten sonra liberal çizgi giderek daha fazla belirgin hale gelmiş,
çok partili sisteme geçiş amacıyla önemli çabalar sergilenmişti. Nitekim, 21
Temmuz 1946 tarihinde yapılan milletvekili genel seçimleri ile 12 Temmuz
1947 tarihinde yayınlanan 12 Temmuz Beyannamesi’ne kadar geçen süre, çok
partili hayata geçiş sürecinde kritik bir dönem olarak bilinmektedir. Bu dönemde
iki parti arasındaki karşılıklı suçlamalar ve mücadelede sertleşmeler14, partiler
arasındaki ilişkileri kopma noktasına getirmiştir. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün müdahalesi sorunu büyük ölçüde aşmaya yardım etmiştir. 12 Temmuz
Beyannamesi’ni yayımlayan İnönü, yasal sınırlar içinde bulunan muhalif siyasal
partinin de, iktidar partisinin yararlandığı koşullarda çalışmasının sağlanması
gerektiğini vurgulamıştır. Bu konuda Cumhurbaşkanı olarak İnönü, kendisini
her iki partiden de eşit uzaklıkta gördüğünü vurgulamıştır.15 İnönü’nün açıklamaları, DP ekibini büyük ölçüde rahatlatmıştır.
Kısmi de olsa siyasal istikrarı sağlamada 12 Temmuz Beyannamesi etkili
olmuştur. Ama bunun sonucunda, İnönü- Peker çatışması su yüzüne çıkmıştır.
Nitekim Recep Peker, güvenoyu alamaması nedeniyle, 9 Eylül’de istifa etmiş14
15
Peker hükümeti, muhalefeti yasa dışına çıkmakla ve halkı isyana kışkırtmakla; Bayar ise, Peker’i DP üzerinden sürekli baskı uygulamak ve tek parti geleneklerini sürdürmekle suçlamaktadır Cemil Koçak, “Siyasal Tarih: 1923-1950”, Çağdaş Türkiye (1908-1980), Cem Yay., s.
145.
Cemil Koçak, a.k., s. 145.
1949 Yılı 1065
tir.16 Peker’in istifası, çok partili hayata geçiş sürecine devam edilmesi yönündeki güçlü bir sinyal olarak algılanmıştır. Peker hükümetinde Hariciye Vekili
olan ve San Francisco Antlaşması’nı bu sıfatla imzalamış bulunan Hasan Saka,
10 Eylül 1947 tarihinde, yeni hükümeti kurmakla görevlendirilmiştir. DP, daha
liberal eğilimli olan Hasan Saka’nın Başbakan olmasını olumlu karşılamış, nitekim Saka Hükümetinin DP talepleri doğrultusunda girişimlerde bulunmasıyla
yanılmadıkları da anlaşılmıştır.17
Saka Hükümeti’nin kurulmasından kısa bir süre sonra toplanan 7. CHP Kurultayı, program ve tüzükte yaptığı değişikliklerle, Savaş döneminde çeşitli girişimlerle kendisinden soğuttuğu sınıfları yeniden kazanmaya çalışmıştır. Bu son
çabalar, laiklik ve devletçilik ilkelerinin yeniden tanımlanmasıyla ilgilidir. Kurultay’da, devletçilik, özel girişimciliğin tamamlayıcısı haline getirilmiştir. Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun toprak ağalarını rahatsız eden 17. maddesinin
kaldırılmasına karar verilmiş, ayrıca, Köy Enstitülerinde uygulamalı eğitim faaliyetleri bir kenara atılarak, ağırlık kültür derslerine kaydırılmış ve böylece Köy
Enstitülerinin tasfiye süreci başlatılmıştır. Bu değişiklikler, CHP’nin geçirdiği
evrimi de göstermektedir.
Başlardaki olumlu hava Hasan Saka Hükümetinin son zamanlarında yeniden dağılmış ve iki parti arasındaki çatışma en üst düzeye tırmanmıştır. Öyle ki
Demokrat Parti, 17 Ekim 1948 ara seçimlerinde, mevcut seçim kanunuyla seçimlere katılmayı reddettiğini ilan etmiştir.
1948 sonlarında Hasan Saka kabinesi iyice yıpranmış görünmektedir. Başbakan ile parti grubu arasında devam eden çekişme, bu yıpranmayı arttırmıştır.
İnönü ile Saka arasındaki temel görüş ayrılığı, hazırlanan yeni seçim kanunuyla
ilgilidir. İnönü, çok partili siyasal sisteme geçilmesini savunurken, Hasan Saka,
yeni seçim kanununda muhalefetin işine yarayacak unsurların yer almasına karşı
çıkmıştır. Başbakan ile Cumhurbaşkanı arasındaki çekişmenin açık bir hal alması neticesinde Başbakan Saka, 14 Ocak 1949 günü "son zamanlarda rastladığımız bazı müşküller sebebiyle” şeklinde bir açıklama yaparak Kabinenin istifasını sunmuştur.18
“Beklenmeyen Bir Başvekil”19 Şemsettin Günaltay
Günaltay hükümeti 17 Ocak 1949 tarihinde kurulur. Ancak Bakanlar Kurulu neredeyse eski hükümetin aynısıdır. Öyle ki 15 bakandan 10’u Hasan Saka
Hükümetinde de görev almıştır. Saka Hükümetinde yer alan bakanlardan sadece
5’i yeni kabinede kendisine yer bulamamıştır. Giremeyen ve yeni görevlendirilen bakanlar listesi şöyledir: Başbakan yardımcısı Ahmet Barutçu yerine Eski
16
17
18
19
CHP içindeki ılımlı kanat “35”ler, Peker Hükümetine güvenoyu vermediler.
Cemil Koçak, a.g.k., s. 149.
Vatan, 15 Ocak 1949.
Şevket Süreyya Aydemir, İkinci Adam kitabında, Şemsettin Günaltay’ın “beklenmeyen bir başvekil” olduğunu yazmaktadır. Yeni hükümetin kurulması için önce Hilmi Uran’a teklif edildiğine dikkat çeken Şevket Süreyya Aydemir, Hilmi Uran’ın tavsiyesi ile Şemsettin Günaltay’a
teklif götürüldüğünü belirtir. İkinci Adam, 2. Cilt, s. 475.
1066
Bayındırlık Bakanı Nihat Erim; Münir Hüsrev Göle yerine eski Gümrük ve Tekel Bakanı Emin Erişirgil; Çalışma Bakanı Tahsin Bekir Balta yerine eski Milli
Eğitim Bakanı Şemsettin Sirer; Ulaştırma Bakanı Kasım Gülek yerine Kemal
Satır getirilirken Ekonomi Bakanı Cavit Ekin‘in Bakanlığı da Ticaret Bakanlığı’na bağlanmıştır. Maliye Bakanlığı’na İsmail Rüştü Aksal, Gümrük ve Tekel
Bakanlığı’na Fazıl Şerafettin Bürge getirilmiştir. Bir günlük Devlet Bakanı Ali
Rıza Erten’in yerini Nurullah Esat Sümer almıştır. Hükümet dışında kalan Faik
Ahmet Barutçu da, Parti Meclis gurubu başkanvekilliğine getirilmiştir.20
Günaltay Hükümeti’nin öncelikli gündeminde seçim sisteminin değiştirilmesi yer alırken bunun dışında genel vaatlerle yetinilmiştir.21 Hükümet Programı Meclis’te tartışılırken en dikkat çekici konuşma CHP’li Behçet Kemal Çağlar
tarafından yapılmıştı. Behçet Kemal Çağlar gelen tüm hükümetleri şu sözlerle
eleştirmiştir:
Dış siyaset hariç, şimdiye kadar gelen hükümetler hiçbir esaslı ekonomik başarı
gösterememişlerdir. Gereken tedbirleri, ne yerinde, ne de zamanında alamamışlardır. Sadece vaatlerde bulunmuşlardır. İyi niyet yeterli değildir. Ve ben artık birbiri
ardı sıra iflas eden iyi niyetler dizisine körü körüne inanmıyorum. Toprak davası,
orman davası, ilköğretim davası gibi büyük davalar ya ele alınmalarının sırasızlığı,
ya uygulama aksaklığı ya elemanların beceriksizliği ya kamuoyunun iyi hazırlanmayışı yüzünden güdük ve aksak olarak ortada kalmışlardır. … Bunların sebepleri;
zihniyette isabetsizlikler, yersiz ve gereksiz harcamalar, yönetimdeki gevşekliklerdir. …22
İktidar partisinin gittikçe bozulan ekonomik durum ve açlık derdiyle boğuşan toplum karşısında durumunun pek de iyi olmadığı Meclis çatısı altındaki bu
tartışmadan da anlaşılmaktadır. Mahmut Goloğlu, toplumun içinde bulunduğu
durumu şöyle özetler:
Toplum öylesine bir açlık derdine düşmüştü ki, ana ve babalar çocuklarını okula
bile gönderemiyorlardı. Bu yüzden, 1944 yılında 25 bin olan ortaöğretim öğrencisi,
1949 yılında 19.000’e düşmüş ve hepsi 56 tane olan liselerden bazıları kapatılmıştı.23
Bu koşullarda kurulan Günaltay Hükümeti’nin halkla arasını düzeltmesi
pek olası görünmese de Demokrat Parti ile arasındaki ilişkiyi iyileştirmeye dönük kimi adımları olmuştur.24 Günaltay Hükümetinin, muhalefetin seçim yasası
20
21
22
23
24
Mahmut Goloğlu, Demokrasiye Geçiş, s. 245.
A.k., s. 246.
A.k., s.248-9
A.k., s.251. TUİK verilerinde, 1943 yılında 80 olan lise sayısının, 1945 yılında 76’ya gerilediği
görülmektedir. 1947 yılında lise sayısı biraz artmış ancak bu eğilim devam etmemiştir. 1947’de
88 olan lise sayısı, 1951 yılına kadar aynı kalmıştır. Öğrenci sayısı ise1943’te 28 906 iken,
1949 yılında 21 440’a gerilemiştir. 1952 yılına kadar, öğrenci sayısı, 1943 senesindeki seviyeye ulaşamamıştır. bkz. TUİK, Eğitim istatistikleri.
Goloğlu, Mahmut, Demokrasiye Geçiş, s.254. Örneğin, iktidar ve muhalefet milletvekilleri ilk
kez bir konuda birleşerek; ameliyat ettiği bir hastadan rüşvet aldığı için 3 yıl hapis cezasına
çarptırılan Diyarbakır Numune Hastanesi Kulak-burun-boğaz Servisi eski Şefi ve İstanbul Tıp
Fakültesi Doçenti Bedri Noyan’ın affını isteyen kanun tasarısını oybirliği ile reddetmişlerdir.
1949 Yılı 1067
konusundaki ısrarlı taleplerini dikkate alması; hükümet kurulur kurulmaz yeni
seçim yasası üzerinde çalışmaya başlaması, muhalefet tarafından olumlu karşılanmıştır.25 Fakat bir süre sonra Günaltay Hükümeti’nde de işleri sürüncemede
bırakma eğiliminin ağır basması, DP cephesinden sert eleştirilerin yükselmesine
ve her iki partide de sinirlerin gerilmesine neden olmuştur.
1949 yılı, seçim kanunu hazırlık çalışmalarının gölgesinde cereyan eden
sert havanın etkisi altında geçmiştir. CHP’nin getireceği yeni çok partili rejim,
Demokrat Parti tarafından sahiplenilmiş, bu doğrultuda çıkan yasa kendi başarıları olarak görülmüştür. Seçmenlerine çok partili siyasal rejimi hayata geçireceğini ilan eden Demokrat Parti, özellikle kasaba ve köylerde siyasetin dışında
kalmış insanlara yeni bir siyasal gelecek vaat etmiştir. Adnan Menderes, “Türkiye’de demokrasinin öncüsü, kurucusu biziz ve bu bir kurtuluş hareketidir, sizi
kurtaracağız” derken, siyasetin dışında kalanlara yeni adreslerini de işaret etmekteydi. Menderes’e göre yeni seçim kanunu “demokrasinin Sakarya Zaferi”ydi. CHP tarafından hazırlanan seçim kanununun, Demokrat Parti’ye ait bir
başarı olarak görülmesi, iktidar partisinin içinde bulunduğu zaafı göstermesi bakımından önemlidir.
20 Haziran 1949’da DP’nin ikinci büyük kongresinde, seçim yasasının hala
çıkmaması üzerine,26 bu duruma tepki olarak “Milli Teminat Andı” kabul edilmiştir (CHP, bu belgeyi “Milli Husumet Andı” olarak adlandırmıştır).27
Milli Teminat Andına göre, yurttaşın oyuna saygı göstermeyen iktidarların
“milletin husumetiyle” karşı karşıya kalmaları kaçınılmazdır. Nitekim seçim kanununun gecikmesini protesto etmek için, muhalefet, 16 Ekim 1949 ara seçimlerine de katılmayacağını açıklamıştır. Nihayet, CHP grubu, Aralık 1949’da, seçimlerde yargı denetimi ilkesini kabul ederek yazgısına boyun eğmiş, bu anlayışla hazırlanan yasa tasarısı, 16 Şubat 1950’de TBMM tarafından kabul edilmiştir. Yasayla, gizli oy - açık sayım ilkesi benimsenmiş, seçim kurullarına parti
temsilcilerinin alınması, bu kurullara yargıçların başkanlık etmesi ve tüm seçimin yasallığını denetlemek üzere, yargıçlardan oluşan bir Yüksek Seçim Kurulu’nun teşkil etmesi hükümleri getirilmiştir. Böylece Türkiye tarihinde ilk kez,
demokratik kurallara saygılı bir seçim yasası kabul edilmiştir.28
Şemsettin Günaltay, başbakan olduktan sonra, yeni seçim kanununun hazırlanması için 11 kişilik bir bilim heyeti kurmuştur. Bunlardan ikisi Temyiz Mahkemesinden (Yargıtay), ikisi Devlet Şurasından (Danıştay), dördü üniversitelerden, üçü ise barolardan seçilmişti. Bu heyete, Yargıtay Başkanı Halil Özyörük
başkanlık etmiştir. Komisyon, partilere birer tezkere göndererek, seçim kanunu
25
26
27
28
Cemil Koçak, “Siyasal Tarih: 1923-1950”, s. 151.
Cem Eroğul, “Çok Partili Düzenin Kuruluşu- 1945-1951”, s. 119.
Seçim Kanunu geciktikçe, DP’den yükselen sesler şiddetini arttırıyordu. Celal Bayar, “önümüzdeki seçimde, kanun içinde de olsa, kanun dışında da olsa, oylarımızı çaldırmayacağız”
demişti. Bununla birlikte, Celal Bayar, seçim sandıklarının başına silah takıp gelmekten bahsedenlere karşı çıkıyor ve “isyan yok ihtilal yok” diyordu.
Cem Eroğul, a.g.k., s.119.
1068
ile ilgili fikir, görüş ve tekliflerini talep etmiştir. İnönü’den gelen bir taleple
uluslarararası otoritelerden de konuyla ilgili görüş alınması istenmiştir. Bu
amaçla eski Fransız başvekillerinden Paul Boncour ile iki bilim adamıyle temasa
geçilmiştir.29
Seçim kanunu tasarısı üzerinde çalışan bilim heyeti, 19 Eylül 1949 tarihinden 1 Aralık 1949 tarihine kadar 43 toplantı yapmış ve sonunda bir metin kaleme almıştır. Herkes tarafından heyecanla beklenen seçim kanunu tasarısı 7 Aralık 1949 tarihinde Büyük Millet Meclisine sunulmuştur.30
Günaltay Hükümeti’nin bir başka önemli çabası, dış ilişkiler alanında olmuştur. Günaltay Hükümeti, Atlantik paktına katılma hususunda önemli diplomatik çabalar sergilemiştir. Bu çabaların ilk sonucu, Türkiye’nin Avrupa Konseyi’ne kabul edilmesi olmuştur. İlk toplantısını 8 Ağustos 1949 tarihinde
Strasburg’da yapan Avrupa Konseyinin bu toplantısında Türkiye’yi Dışişleri
Bakanı Necmeddin Sadak başkanlığındaki heyet temsil etmiştir. Türkiye’nin
Avrupa Konseyine girmesiyle, Türkiye’nin bir Avrupa devleti olduğu da kabul
edilmiştir Böylece Türkiye Atlantik Paktı’na doğru güçlü bir adım atmıştır.31
Avrupa Konseyine katılma sürecinde, süreci destekleyen çeşitli derneklerin kurulduğu görülmektedir. Bunlardan biri de “Avrupa Birliği Hareketi Türk Milli
Konseyi” adlı dernektir.32
KAMU YÖNETİMİNDE DEĞİŞİM:
1949 İL İDARESİ KANUNU “ARIZA” MI DIR?
İl İdaresi Kanunu, 10 Haziran 1949 tarihinde kabul edilmiştir. “İllerin yönetimini düzenlemek amacıyla, aynı anayasa döneminde, yirmi yıl arayla iki ayrı
yasa çıkarılması ve her iki yasal düzenlemenin de merkeziyete karşı yetki genişliği gerekçesi taşıması”33 ve her iki düzenlemenin ayni partinin hükümetleri ve
meclislerine ait olması, kolay açıklanabilen bir gelişme değildir. Öyle ki Sıddık
Sami Onar, bu durumu, toplumsal, siyasal ve hukuki açıdan bir arıza olarak nitelendirmiştir.34
Kanunun gerekçesinde, “kamu hizmetlerinin teşkilatında meydana gelen
yeni gelişme ve genişlemeler nedeniyle, il genel idaresini düzenleyen hükümlerin yeniden gözden geçirilmesi gereğinin ortaya çıktığı belirtilmektedir. Buna
göre il, ilçe, bucak yöneticilerinin görev ve yetkileri güçlendirilecek, birtakım
kanunlarla geri alınmış veya dengesi bozulmuş görev ve yetkiler iade edilecektir. 1949 tarihli İl İdaresi Kanunu’nda valilerin yetkileri, yalnızca memurların
atanması ya da yer değiştirmesi gibi yönetsel işlerle sınırlandırılmışken yasa va29
30
31
32
33
34
Şevket Süreyya Aydemir, İkinci Adam, s.478.
Ayın tarihi, http://www.byegm.gov.tr/YAYINLARIMIZ/AyinTarihi/1949/aralik1949.htm.
Mahmut Goloğlu, a.g.k., s. 257.
BCA: 3.6.1949; Sayı: 3/9369; Dosya: 13-75; Fon Kodu: 30..18.1.2.
Nuray E. Keskin, Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi: Türkiye’de İllerin Yönetimi, Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2007
A.k.
1949 Yılı 1069
lilerin yetkilerini genişleterek, onlara iktisadi ve toplumsal görevler de yüklemiştir.”35
Türkiye’de illerin yönetimini düzenleyen 1929 ve 1949 tarihli iki yasa karşılaştırıldığında, yasaların ruhunu, “yetki genişliği ilkesi” oluşturmaktadır. Bununla birlikte her iki yasayı birbirinden ayıran esas neden farklı siyasi iklimlerin
ürünü olmasıdır. Dönemlerinin hakim siyasi iklimi konusunda Nuray E. Keskin
şu gözlemleri yapmaktadır: “Gerçekte, 1929 yasası kapitalizme henüz geçmekte
olan bir toplumsal örgütlenmeye aitken, 1949 yasası Amerikan hegemonyası altında bir liberalizmin ortaya36 çıktığı ve azgelişmiş devletlerin kalkınma yönetimi kıskacına alındığı bir döneme aittir.”
İl İdaresi Kanununun hazırlanması süreci, idari sınır değişikliklerini önemli
ölçüde tetiklemiş, yüzlerce idari sınır değişikliği meydana gelmiştir. Özellikle
köy sınırlarında ve bağlılıklarında meydana gelen değişiklikler öne çıkmaktadır.
Bunun yanı sıra, belediyeleşme açısından dikkat çeken bir gelişme olmamakla
birlikte belirli sayıda yeni belediye kurulmuştur. Yeni bucaklar kurulmakla birlikte sayıları fazla değildir. Kurulan bucak sayısı 5’tir. Bununla birlikte, Tunceli’de ve Adana’da yeni bucakların kurulması hazırlıklarına rastlanmaktadır.37
1949 yılı, gerek idari bakımdan yeni örgütlenmelere gidildiği gerekse de
çok sayıda bürokratın görev yerinin değiştirildiği bir yıl olması nedeniyle de
dikkat çekici bir yıl olmuştur. Bürokrasideki büyük çaplı “tasfiye” hareketinde
kullanılan başlıca yöntem, merkeze alma ve emekliye sevk etme biçiminde gerçekleşmiştir. Bu olguya biraz daha yakından bakmak tamamlayıcı olacaktır.
Bürokraside Tasfiye Dönemi
Türkiye’nin Amerikan emperyalizmiyle bağımlılık ilişkisine netlik kazandırdığı 1949 yılında, bürokraside de önemli hareketlenmeler gözlenmiştir. Yıl
boyunca çoğu il ve ilçe mülki idare amirleri değiştirilmiştir. Birkaç istisna dışında neredeyse bütün illerin valileri değiştirilirken, çok sayıda valinin merkeze çekildiği, bir kısmının ise emekliye sevk edildiği görülmüştür. Kaymakamlık atamalarında da benzer bir yoğunluk göze çarpmaktadır. Bunun yanı sıra, Temmuz
1949 ayında, İçişleri Bakanlığında meydana gelen değişiklikler çarpıcıdır. Örneğin Edirne Valisi Rüknettin Nasuhioğlu (henüz Edirne’de 6 aydır vali); Tekirdağ
Valisi Burhan Teker ve Kırşehir Valisi Cavit Kınay Merkeze vali olarak tayin
edilirken; Kars Valisi Esat Onat, Van Valisi Nurettin Aynuksa, Ağrı Valisi
35
36
37
A.k. “Yasa tasarısının görüşmelerinde DP milletvekili Nuri Özsan, valilerin bir taraftan merkezi
kudretin temsilcisi, diğer taraftan il yerel yönetiminin başı olarak iki niteliğe sahip olduklarını
hatırlatmaktadır. Özsan’a göre, yeni kanun valileri merkezi hükümetin temsilcisi sıfatıyla geniş
yetki sahibi kılmaktadır, ancak valilerin özel idarelerin başı sıfatıyla sahip oldukları yetkileri
belirlemek daha öncelikli ve önemlidir. Özsan, ‘içine girdiğimiz rejimin samimiyetine asla uymayan totaliter bir zihniyetin eseri’ olarak tanımladığı tasarının, ‘iş başından uzaklaşan Recep
Peker hükümeti ile birlikte tarihe intikal etmesi’ gerektiğini söylemektedir. Recep Peker hükümeti döneminde hazırlanan tasarı, Hasan Saka ve Günaltay hükümetince de benimsenmiştir”.
A.k.
BCA.3.2.1949; 1. Büro, Fon Kodu. 490.1.0.0.
1070
Memduh Payzın ve Kırklareli Valisi Kamuran Çuhruk'un Merkezde müfettiş
olarak çalıştırılmalarına karar verilmiştir.
Askeri Örgütlenmede Değişiklik: Genelkurmay MSB’ye Bağlandı
1949 yılında, Genelkurmay Başkanlığı, 30 Mayıs 1949 gün ve 5398 sayılı
kanunla, doğrudan doğruya Milli Savunma Bakanlığı’na bağlandı. Bu kanun
hükümlerine göre Türk Silahlı Kuvvetleri’nin, barışta ve savaşta hazırlık ve yönetiminden Milli Savunma Bakanlığı sorumlu tutulmaktaydı.
Genel Kurmay Başkanlığı, 05.06.1944 tarih ve 4580 sayılı Genelkurmay
Başkanlığının Vazife ve Salahiyetleri Hakkında Kanunu ile Başbakanlığa bağlanmıştı. 1944-1949 yılları arasında Genelkurmay Başkanlığı Başbakanlığa bağlı
kalmıştır. 5398 sayılı Milli Savunma Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı bir
daire haline geldi.38
Kanuni düzenlemeye göre personel, istihbarat, harekat, eğitim, seferberlik,
ikmal ihtiyaçlarının ve dağıtımında önceliklerin tespiti işleri, Genelkurmay Başkanlığı vasıtasıyla, diğer hizmetler de Bakanlık Müsteşarlığı kanalıyla yürütülecekti.
1949 yılında Milli Savunma Bakanlık Müsteşarlığı’na bağlı kara, deniz ve
hava müsteşarlıkları, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı teşkilatları kaldırılarak yerlerine Kuvvet Komutanlığı teşkilatları kurulmuştur.
Askeri örgütlenmede bir başka değişiklik, 30 Mayıs 1949 tarih ve 5399 sayılı kanunla kurulan Milli Savunma Yüksek Kurulu’dur. Bu Kurul, Başbakan’ın
başkanlığında, Genelkurmay Başkanı ve Bakanlar Kurulu üyelerinden oluşan
Yüksek Müdafaa Meclisi’nin yerine kurulmuştur.39 Milli Savunma Yüksek Kurulu’nun teşkilat yapısı ise şöyledir: Başbakanın başkanlığında ve onun teklifi ile
Bakanlar Kurulu tarafından seçilecek Bakanlarla, Milli Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanından oluşur. Cumhurbaşkanı bu kurulun tabii üyesidir. Bakanlar Kurulu’nun 1 Temmuz 1949 gün ve 3/9548 sayılı kararı ile Milli Savunma Yüksek Kurulu Üyeliğine seçilecek Bakanlar; İçişleri, Dışişleri, Maliye, Bayındırlık, Ekonomi, Ticaret, Ulaştırma, Tarım ve İşletmeler Bakanları olup; seferde Harp Kuvvetleri Genel Komutanı Yüksek Kurulun tabii üyesidir. Kurul
gerektiğinde Askeri Şura üyelerini ve her türlü uzmanları istişare için çağırabilecekti.
Kamu Yönetiminde Verilen Cezalar
Kamu yönetiminde uygulanan cezalar bakımından 1949 yılının öne çıkan
özelliği, askeri personelin aldığı cezalardır. Otuz kadar subay çeşitli gerekçelerle
38
39
Halit Yılmaz, “Türk Silahlı Kuvvetleri ve Milli Savunma Hizmeti”, AÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 2005, Cilt 54, sayı 4. (375-430)
24 Nisan 1933 gün ve 14443 sayılı Kararname
1949 Yılı 1071
aynı yıl içinde Ordudan ihraç edilmiştir. İhraç gerekçeleri arasında dikkat çekenler şöyledir: Hırsızlık, zimmete para geçirme, onay verilmeyen evlilikler ya da
bir kadınla nikâhsız yaşamak, sarhoşluk ve gayritabii ilişkiler. Bunun dışında
terfi iptali, disiplin kusurları nedeniyle emekliye sevk gibi cezalar da verilmiştir.
MALİ YAPIDA “BÜYÜK” REFORM
Kamu idaresinde dikkat çeken önemli dönüşümlerden bir diğeri de mali yapıda gerçekleşmiştir. Kimilerince “Cumhuriyet döneminin en büyük vergi reformu” diye tabir edilen bir dizi kanun bu yıl içinde çıkarılmıştır. TBMM tarafından 1949 yılında kabul edilen ve 1950 yılında yürürlüğe konulan Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, Vergi Usul Kanunu ve Esnaf Vergisi (birkaç yıl sonra kaldırılmıştır) Kanunları, “büyük reform”un parçalarıdır. Sözü edilen reformun gerekçeleri şöyle sıralanabilir: On yıllık yürürlülük süresi boyunca Gelir Vergisi
uygulamasının başarılı olmadığı görülmüştür. Tarıma dayalı bir ülkede zirai kazançların vergilendirilmemiş olmasının bu sonucun temel gerekçesi olduğu görüşü yaygın olarak ileri sürülmüştür. Anılan dönemde vergi kaçakçılığının da artan bir ivme kazanarak yaygınlaştığı anlaşılmaktadır. Uygulama bakımından
Kurumlar Vergisi de başarısız sonuçlar vermiştir. Belki de tek istisna Vergi Usul
Kanunu uygulamasıdır, bu kanun uygulama sonuçları bakımından başarılı olmuş, yürürlülük süresi içinde, defter, fatura, bilânço, değerleme vb. gibi kurumlar kalıcı bir biçimde yerleşmiştir. 1949’da başlatılan vergi reformu hareketinin
ilk ve büyük turu, 1957’de girişilen Gider Vergileri Reformu ile tamamlanacaktır.40
1949 Bütçesi
1949 Yılı Bütçesi: Devlet Bütçesine giren dairelerin 1949 yılı genel giderleri için, 1.371.875.627 Lira ödenek ayrılmıştır. Gelirler ise 1.251.802.894 Lira
olarak tahmin edilmektedir. Açık olan 120.072.733 Liranın ise, ilgili kanunlar
çerçevesinde yapılacak uzun vadeli iç istikrazlarla kapatılması öngörülmüştür.
40
Hakan
Kıvanç,
“Vergi
Reformunun
Çerçevesi
ve
Türkiye’de
Gelişimi”,
http://www.alomaliye.com/2007/hakan_kivanc_vergi_reform.htm [Erişim Tarihi: 8.8.2008]
1072
1949 Devlet Bütçesi
Daireler
Büyük Millet Meclisi
TL. Gelir Bütçesi
TL.
10.524.623 İrat ve Servet Gelirleri
435.600.000
Cumhurbaşkanlığı
1.047.500 Muamele ve İstihlak Vergileri
519.010.000
Sayıştay başkanlığı
1.989.657 Tedavül Vergileri ve Harçlar
68.732.000
Başbakanlık
3.460.550 Tekel Gelirleri
Danıştay Başkanlığı
1.004.896 Devlet Malları Gelirleri
15.650.000
Basın ve Yayın Genel Müdürlüğü
3.708.272 Devletçe İdare Edilen Kurumlar
12.455.000
İstatistik Genel müdürlüğü
1.671.021 Genel Kurumlar ve Şirketler Gelirlerinden Devlet Payı
3.350.000
Devlet Meteoroloji İşleri Genel
Müdürlüğü
2.243.787 Çeşitli Gelirler ve Cezalar
Diyanet İşleri Başkanlığı
2.859.215
Adalet Bakanlığı
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
Milli Savunma Bakanlığı
6.178.405
460.450.000
19.722.472
Emniyet Genel Müdürlüğü
33.467.260
Jandarma Genel Komutanlığı
42.937.214
Dışişleri Bakanlığı
13.427.499
Maliye Bakanlığı
109.684.148
Devlet Borçları
168.148.759
Milli Eğitim Bakanlığı
160.697.843
Bayındırlık Bakanlığı
10.987.262
Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı
(Ekonomi)
11.325.509
Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı
(Ticaret)
3.278.830
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı
52.529.908
Gümrük ve Tekel Bakanlığı
19.357.540
Tarım Bakanlığı
34.211.949
Ulaştırma Bakanlığı
3.801.783
Çalışma Bakanlığı
1.760.900
A (I) Cetveli
Genel Toplam
23.775.000
41.707.997
İçişleri Bakanlığı
Toplam
173.230.894
1.222.184.799
149.690.828
1.371.875.627 Genel Toplam
1.251.802.894
1949 Yılı 1073
Duyunu Umumiyeden Kopuş
Genç Cumhuriyet’in Duyunu Umumiye ile ilişkisi, 1940 yılında, bir Bakanlar Kurulu Kararı ile kesilmişse de41 karşı tarafın bu karara itirazı ile itilaflı bir
süreç başlamıştır. Nihayet, 4 Ağustos 1948 tarihinde müzakereler sonuç vermiş
ve bir anlaşmaya varılmıştır. 1950 yılında imzalanan protokolle, Duyunu Umumiye ile ilişki resmi olarak sona erdirilmiştir. 1950 yılında Osmanlı Duyunu
Umumiyesi hamillerinin mümessilleri arasında imzalanan protokol gereğince
Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine devri kararlaştırılan Paris'teki bina, T.C. Hazinesi varlıkları arasına kaydedilmiştir.
1949 yılında, Duyunu Umumiye hesaplarını kapatmak için bir heyet Paris’e
gönderilmiştir.
Eski Osmanlı İmparatorluğunun Taksime uğrayan Duyunu Umumiye Meclisi ile
cereyan eden müzakere 4. 8. 1948 tarihinde nihayet bulmuş ve mezkur Meclis bu
borçlarımızın mukavelelerine uygun olarak itfa edildiğini bütün alacaklılar namına
kabul eylediği gibi İdaresi zamanına ait olarak yapılacak hesaplaşma neticesinde
1933 senesinden beri faiz ve mürettebat olarak tahsil ettiği yıl taksitlerinden nezdinde kalmış olan bakayayı iade ve mezkur yıllara ait müsbit evrakı ita etmeği taahhüt etmiş ve şimdiden alelhesap bazı tediyatta bulunmuştur. Bu hususta imzalanan protokol gereğince maruz hesaplaşma işine 15.2.1949 tarihinde iptidar olunması kabul edilmiş olmakla beraber gerekli hazırlıkların bu tarihte ikmal edilememiş olması hasebi ile mezkur tarih, yine Konsey'in mütabakatı ile en geç 15.5.1949
olarak tesbit edilmiş ve bahsi geçen hesaplaşmanın ifası ve belgelerinin tesellüm,
imha ve ledelicap nakli için 5262 sayılı kanunla Amortisman Sandığına yeter miktarda ödenek verilmiş bulunmaktadır. Bu konuda dördü Maliye Bakanlığından
dördü ise Sandık'tan seçilecek sekiz memurun hesaplaşma için görevlendirilmesine
42
ve Paris'e gitmelerine izin verilmiştir.
DOĞAL KAYNAKLARIN YÖNETİMİ
1948 yılında dünyada, madenlere yönelen yüksek talep ve fiyatlardaki artış,
1949 yılında da devam etmiştir. Bu da metruk madenlerin bile faaliyete geçmesine, çalışmakta olanların ise üretim miktarlarında önemli artışlara gidilmesine
neden olmuştur. Maden endüstrisinin canlandığı bu dönemde, maden kömürü
başta olmak üzere, linyit, krom ve demir madenleri ABD’den temin edilen yardımlarla gelişmeye başlamıştır.43
ABD’nin konuya gösterdiği yakın ilginin geri planında, ham metalik ve
maden maddelerinin geniş çaplı stokunu öngören bir programı hayata geçirmiş
olmalarının payı büyük olsa gerektir. Oysa Türkiye başlangıçta, maden işletme41
42
43
Türkiye Cumhuriyeti Hükümetiyle Osmanlı Duyunu Umumiyesi hamillerinin mümessilleri
arasında mukavelename, TBMM kütüphanesinde bulunmaktadır. Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti
Hükümet ile Osmanlı Düyunu Umumiyesi hamillerinin mümessilleri arasında itilafname de
TBMM kütüphanesinde bulunmaktadır.
Maliye Bakanlığı Hazine Genel Müdürlüğü Muamelat, Sayı: 12911, 7 Nisan 1949; başbakanlık
Muamelat Umum Müdürlüğü, 3/9048 sayılı belge. BCA: 8/4/1949 Sayı: 3/9048 Dosya: 47-447
Fon Kodu: 30..18.1.2 Yer No: 119.27..9. ; 1950’deki devir işlemleri için bkz. BCA: 19/9/1950
Sayı: 3/11850 Dosya: Fon Kodu: 30..18.1.2 Yer No: 123.73..7.,
Umumi Maden Durumu, Türkiye Madenciliğinin 1949 Bilançosu.
1074
lerinin geliştirilmesini kendi imkanları ile sağlamayı planlamıştır; ne var ki 1949
yılında Marshall kredisinden geniş bir şekilde faydalanılması üzerine, bu kanalla
gelen kaynakların bir bölümü madencilik sektörünün özel teşebbüsü de devreye
sokarak geliştirilmesine yönlendirilmiştir.
1949 yılı içerisinde 499 maden arama ruhsatnamesi ve 6 adet maden imtiyazı verilmiştir.44
EĞİTİM VE SAĞLIK POLİTİKALARI
Veremle Savaş
Sosyal politika alanında 1949 yılında dikkate değer en önemli gelişme Verem Savaşı Hakkında Kanun’dur. 5368 sayılı "Verem savaşı hakkında kanun"un
kabul edilmesiyle, verem savaşı dispanserleri, sağlık ocakları ve hastanelerle bu
hastalıkla mücadele kararlılıkla sürdürülmüştür. Tüberküloza bağlı ölümler,
1940’lı yıllarda yılda yüzbinde 150 ile 250 oranıyla bütün ölüm nedenleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Bu yüksek ölüm oranları, 1950’li yıllardan
itibaren etkili ilaçların devreye girmesine paralel olarak gönüllü kuruluşlarla birlikte ülke çapında uygulanan ve iyi takip edilen kontrol programı sayesinde hızla
azalmıştır; 1970’li yıllarda yüzbinde 20’ye 1990’da 3.2/100000’ye, 1997’de
1.8/100.000’e düşmüştür. Ölüm sıralamasında ise tüberküloz 21. sıraya gerilemiştir.45
Verem hastalığıyla mücadelede, kentlerde kurulan veremle savaş derneklerinin desteği de alınmıştır. Nitekim 1949 yılında kamuya yararlı dernek statüsüne geçmiş derneklerin çoğunluğu veremle savaş dernekleridir.
Sıtma ile Savaş
2. Dünya Savaşına girmemekle birlikte, 1940’lı yıllar boyunca ülkedeki
sağlık sorunlarının artarak büyüdüğü gözlenmiştir. Bu dönemde sıtma, epidemik
tifüs ve çicek büyük salgınlara sebep olmuştur. 1945 yılında sıtma ile savaş için
‘’Olağanüstü Sıtma Savaş Kanunu’’ çıkarılmıştır. 1949 yılına gelindiğinde
sıtma ile savaşta epeyce yol alındığı görülmektedir.
Salgın hastalıklarla mücadeledeki başarının ardında, Behçet Uz’un 19461948 arası sağlık bakanlığı döneminde yürürlüğe konulan koruyucu ve tedavi
edici sağlık hizmetleri politikasının yattığı açıkken, izleyen yıllarda koruyucu
sağlık hizmetleri boyutu rafa kaldırılmış ve tedavi edici hizmetlerle sınırlı kalan
bir politika benimsenmiştir. Ne var ki sağlık personelinin yetiştirilmesi konusu
da ihmal edildiğinden, hasta bakım hizmetleri de istenilen düzeyde gelişememiştir. (Bkz. Ek.2. Sağlık Çalışanları Tablosu (1923-1950).
Okullaşma
1949 yılının okullaşmayla ilgili göstergeleri şöyle sıralanabilir: Bu yıl içinde ilkokullardan 133 bin çocuk mezun olmuş, 700 köy okula kavuşmuş, ilköğre44
45
A.k.
İsmail Ceyhan, “Tüberkuloz”, Aylık Epidemiyoloji Raporu, Cilt.4, Sayı 2, Mart –Nisan 2005.
1949 Yılı 1075
tim kadrolarına 1750 yeni öğretmen dahil olmuş, köy enstitüleri ve öğretmen
okullarındaki öğrenci sayısı artırılmıştır. Bu yıl, çoğu halkın yaptığı binalarda
olmak üzere, 76 ilçe merkezinde yeni ortaokul açılmış ve bu suretle 235 kasaba
ortaokula kavuşmuştur. 46 İlköğretimdeki gelişme hızını lise seviyesinde yakalamak mümkün olmamıştır; 1947’de 88 olan lise sayısı, 1955’te ancak 123’e çıkartılabilmiş, 1949 yılında 1931 olan lise öğretmeni sayısı ise 1955 yılında 2476
olmuştur. İncelenen yıl içinde liseden mezun olan öğrenci sayısı 5645 iken, bu
sayı 1955 yılına kadar sürekli olarak gerilemiştir. Savaş ekonomisinin aileler
üzerindeki olumsuz etkisi, kendisini daha sonraki yıllarda bu şekilde göstermiştir. Özetle aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı gibi, 1947-1952 yılları arasında lise
sayısında anlamlı bir artış meydana gelmemiştir. (Bkz. Ek.3. Liselerde Okullaşma (1946-1956)).
BASIN YASAKLARI
Cumhuriyet rejiminin çok partili sisteme yönelmesi, genel beklentinin aksine “basın özgürlüğü” doğrultusunda herhangi bir ilerleme kaydedilmeden gerçekleşmiş, özellikle muhalif basın üzerindeki baskılar anılan yıl içinde daha da
yoğunlaşmıştır. Nitekim Şevket Süreyya Aydemir, hükümetin elindeki gazete
kapatma yetkisini, basının başında asılı duran “Demokles’in kılıcına” benzetmiştir.47
Basın yasağı, 1949 yılı boyunca ilginç bir biçimde en çok mizah gazetelerine yönelmiştir. Yurt dışından gelen yayınlarda ise çoğunlukla sosyalist düşünceler içeren yayınlara yasak getirilmiştir. Bunun yanı sıra, Bediüzzaman Saidi
Nursi’nin bir kitabı da yasaklananlar listesi içinde yer almıştır.
1949 yılında 42'den fazla kitap ve derginin ülkeye girişi yasaklanmış ve
mevcutları toplattırılmıştır.
Türkiye'de yayımlanan gazetelerden Markopaşa, Hür Markopaşa, Başdan,
Beşer ve Yedisekiz Hasanpaşa gazetelerinin bazı sayıları, 1949’da yasaklanmış
ve toplatılmıştır. Aziz Nesin’in Aziznamesi de yasak yayın listesi içindeki yerini
almıştır. Yasaklı liste içinde dikkat çeken eserler şöyledir: İ. Mavrolik
(Karakurtlar) adlı iki ciltlik kitap; Bulgaristan'da çıkan Kooperativen Front adlı
gazete; Yıkılmış Bir Şehrin Tarihi-Urfa adlı kitap; Bediüzzaman Saidi Nursi'nin
Asa-yı Musa adlı kitabı; Suriye ve Lübnan'da yayınlanmakta olan Sovyet Haberleri Servisi adlı gazete; Paris’te çıkan L. Hümanite adlı gazete; John Steinbeck
tarafından yazılıp Rasim Gürhan tarafından tercüme edilen Bitmiyen Kavga adlı
kitabı.
Bu dönemde iktidarların boy hedefi haline gelmiş basın organları arasında
haftalık mizah dergisi Markopaşa ilk sırayı almıştır. Yazarları arasında Sabahattin Ali, Aziz Nesin, Rıfat Ilgaz ve Mustafa Mim Uykusuz’un yer aldığı
Markopaşa adlı haftalık mizah dergisi, kaşılaştığı baskılar karşısında yayın haya46
47
Ayın Tarihi, 1949 Kasım
Şevket Süreyya Aydemir, İkinci Adam, 2. cilt, s. 439.
1076
tını, Merhumpaşa, Malumpaşa, Yedi-Sekiz Hasan Paşa, Hür Marko Paşa, Bizim
Paşa, Ali Baba gibi adlarla sürdürmüş, dergi künyesinde "Toplatılmadığı zamanlar çıkar" veya "Yazarları hapishanede olmadığı zamanlar çıkar." gibi siyasi iktidarı alaya alan ve baskıyı teşhir eden ibarelere yer verilmiştir. Sabahattin
Ali’nin hala aydınlatılmamış bir cinayete kurban gitmesi ise basın üzerindeki
baskıların nitelik değiştirdiğinin bir göstergesi olarak yorumlanabilir.
TOPLUMSAL BİLİNCİ ETKİLEYEN BAZI OLAYLAR
Amerika Şehir Toplantıları
ABD, 2. Dünya Savaşı sonrasındaki hegemonyasını kamuoyu oluşturma
araçlarıyla da tahkim etme stratejisi izlemiştir. Sovyetler Birliği karşısında demokratik, barışçı cephenin Amerika olduğunu anlatmayı amaçlayan “bilinçlendirme” faaliyetleri kapsamında dünyanın çeşitli ülkelerinde “Şehir Toplantıları”
düzenlenmiştir. Bu proje kapsamında Türkiye’de de her şehirde, hazırlıkları
yapmak üzere birer temsilci bulundurulacak şekilde, partiler dışı bir karakter taşıyan yerli bir teşkilat kurulmasına karar verilmiştir. 24 Temmuz 1949 tarihinde
Amerikan Şehir Toplantısı Heyeti Ankara’da Millî Kütüphanede bu konuda bir
seminer vermiştir. Seminer konusu «Türkiye'de devletçilik ve ferdî teşebbüs»’tür.48 Amerikan Sefareti Kültür Ateşesi Webster, 31 Temmuz 1949 tarihinde Ankara'da yerli teşkilatın kurulduğunu bildirmektedir. Buna göre, Ankara’daki şehir toplantısı üyeleri şunlardır: Kars Milletvekili Tezer Taşkıran, Profesör Orhan Alisbah. Teşkilatın yardımcıları olarak da Urfa Milletvekili Suut
Kemal Yetkin, Bülent Nuri Esen ve Cevat Memduh Atlar getirilmiştir. ABD’nin
giriştiği “bilinçlendirme” faaliyetinin kapsamı hakkında fikir vermesi bakımından Londra’da aynı amaçla yapılan şehir toplantısındaki tartışma başlığından da
söz edilebilir: "Sosyalist devlet, ferdi teşebbüsü ortadan kaldırma temayülünü
gösterebilir mi?".49
Muğlalı Olayı50
Bazı olaylar, toplumsal bellekte, farklı dönemlerde farklı biçimlere girerek
varlıklarını sürdürürler. 28 Temmuz 1943’te yaşanan 33 köylünün kaçakçı oldukları gerekçesiyle tutuklandıktan sonra, Van Özalp ilçesinde 356 numaralı sınır taşında, yargılanmadan öldürülmeleriyle başlayan bir olay, günümüzde de
sık sık kendini hatırlatmaktadır.51
48
49
50
51
Ayın Tarihi, 24 Temmuz 1949
Ayın Tarihi, 31 Temmuz 1949
Mustafa Muğlalı olayı, olayın kendisinden ziyade CHP dönemini suçlamak için sürekli canlı
tutulmuş konulardan biridir. Bununla birlikte, Muğlalı olayı ile ilgili soruşturma 1949 yılında
CHP hükümeti zamanında açılmıştır.
Muğlalı olayı, basında sıklıkla tartışılan bir konudur. Bu konuda yazılmış yazılara örnekler;
Bkz. Tufan Türenç, Muğlalı Olayı, Hürriyet, 20 Mart 2002, “33 Kurşun” 65 yıl sonra Mecliste,
Sabah, 10.06.2008; “Devlette Eken Psikozu Yaşanır”, Sabah , 15.03.2002; Ali Bayramoğlu,
“Muğlalı Paşa’dan bugüne”, Yeni Şafak, 18.03.2002 vb. Ayrıca bkz. BCA: 17/11/1948 Dosya:
C1 Fon Kodu: 30..1.0.0 Yer No: 42.252..18.
1949 Yılı 1077
Özalp Kaymakamı Hilmi Tuncel'in kurduğu çete tarafından koyunları gasp
edilen İranlı bir aşiret reisi, Türk tarafına geçerek 500 koyunu gasp eder. Aşiret
reisine yardım ettikleri iddiasıyla 35 köylü yakalanır. Kaymakam Tuncel, olayı
Ankara'ya "Ruslar sınıra yaklaştı" diye bildirir. Bölgeye soruşturma için gelen
Orgeneral Muğlalı, 24 Temmuz 1943 günü yetkililerle bir toplantı yapar ve 33
köylünün diğer köylülere ibret olması için idam edilmesini ister. Tümgeneral
Cevat Yalım ve İçişleri Müfettişi Avni Doğan'ın uyarılarına karşın, "Memleketin
çıkarı için babamı bile asarım, bu işe karışanı kırbaçlarım" der. 30 Temmuz
1943 gecesi, Yukarı Koçkıran Köyü, 356 No'lu sınır taşında 33 köylü elleri ve
gözleri bağlanarak kurşuna dizilir. Daha sonra bir kişinin ölmediği, yaralı halde
İran'a kaçtığı ortaya çıkar.
Bu olayla ilgili önerge, Van milletvekili Muzaffer Kaçak tarafından 17 Kasım 1948 tarihinde verilmiştir.52 Soru önergesi meclis gündemine 17 Ocak 1949
tarihinde alınmıştır. TBMM Başkanlığı'na verilen bu soru önergesinin kabul
edilmesi üzerine olayla ilgili asker ve sivil yöneticiler hakkında soruşturma açıldı.
Bütün sanıkların Genelkurmay Askeri Mahkemesi'nde tutuklu olarak yargılandığı davada kurşuna dizme emrini kendisinin verdiğini söyleyen Muğlalı, 2
Mart 1950'de idama, ardından da hafifletici nedenlerle 20 yıl hapis cezasına
çarptırılır. Askeri Yargıtay’da bu karar bozulur; Muğlalı yeni yargılama başlamadan 11 Aralık 1951'de hapiste ölmüştür.
Sabahattin Ali Suikastı
Çalmadan, çırpmadan, bize ekmeğimizi verenleri aç, bizi giydirenleri donsuz bırakmadan yaşamak istemek bu kadar güç, bu kadar mihnetli, hatta bu kadar tehlikeli mi olmalı idi. (Sabahattin Ali)
Önceki bölümlerde de değinilen Sabahattin Ali’nin katledilmesi olayı, katilin Ali Ertekin olduğu haberiyle birlikte 12 Ocak 1949 tarihli gazetelerde büyük
puntolarla yer almıştır. Öldürülmesinin üzerinden yarım asırdan fazla süre geçmesine rağmen, bugün bile hala cinayetle ilgili belirsizlikler devam etmektedir.
2 Nisan 1948 tarihinde öldürüldüğü sanılan Sabahattin Ali’nin cesedi 28 Haziran’ında bulunmuştur. Komünist düşüncelere sahip şairin, nasıl ve nerede öldürüldüğü hala tam olarak netlik kazanmamıştır.
Bürokraside antikomünist propaganda
Başbakanlık, 14 Nisan 1949 tarihinde anti komünizm propagandası içeren
Dünya İşçilerine Mektup adlı kitabın, Başbakanlığa bağlı genel müdürlükler tarafından satın alınmasına karar vermiştir.
GENEL DEĞERLENDİRME
Türkiye yönetim tarihi içerisinde, irili ufaklı birçok olay meydana gelmiştir.
Bu çalışmanın kurgusu gereği 1949 yılına ait olaylar önem sıralaması yapılmak52
BCA: 17/11/1948 Dosya: C1 Fon Kodu: 30..1.0.0 Yer No: 42.252..18.
1078
sızın kronolojik olarak aşağıda sunulacaktır. Ancak, bu olayların, belli bir toplumsal, siyasal, tarihsel ve iktisadi yapı bağlamında meydana geldiklerine kuşku
yoktur. Hangi olayların, idareci kişilerin öznel irade ve niyetlerinden kaynaklandığını, hangi olayların ise dönemin genel ruhunun bir yansıması olduğunu tespit
etmek kolay değildir. Savaştan, buhrandan ve baskıdan bıkmış bir toplumun ihtiyacı olan demokratikleşme ve refah beklentisinin ABD hegemonyası altındaki
yeni bağımlılık ilişkilerine toplumsal meşruiyet kazandırdığı da görülmektedir.
Dünyayı “Totaliter - Hür” şeklinde saflaştıran Truman doktrini, Missouri gemisi
ve Marshall yardımları, 1940’ların sonlarına doğru Türkiye’nin uluslararası
alandaki yerini de sabitlemiştir. Bu yer, belli ölçüde Türkiye’ye güvence vermiş,
ancak bağımsız duruşunu ve kendine özgü siyasal sistemini zayıflatmıştır.
1949’dan itibaren artık Türkiye, dış politikada olduğu kadar iç idari yapılanmada da ABD’nin derinleşen etkisi altında kalmıştır.
1949 yılında meydana gelen olaylar çoğu kez Demokrat Partiye mal edilerek anılır. Bunlar arasında seçim kanununun çıkarılması ve Muğlalı soruşturması
başta sayılır. Bu yöndeki değerlendirmelerde, CHP’nin cumhuriyet heyecanını
terk etmiş olmasının da payı olsa gerektir. Halkçılık ve bağımsızlık gibi kurucu
ilkelerin izini solduran partide yeni rota, liberalizme ve özel sermayeye yönelmiştir. Kendi öz kaynaklarıyla kalkınma ve sanayileşme gibi hedefler bir kenara
konularak, Marshall Planına göre tarım ürünleri üreticisi vasfı perçinlenen bir
ülke olunması benimsenebilmiştir. Bağımsız sınai kalkınma önceliklerinden tarım lehine vazgeçilmesi hususu CHP’nin Demokrat Parti ile en çok yakınlaştıkları konular arasındadır. Ancak, Demokrat Parti, bu yönelimin asıl adresidir; daha da önemlisi, umudunu yitirmeye başlayan bir topluma yeni bir umut da vaat
etmektedir. Sistemin dışına itilenlerin, sisteme itirazı olanların, yönetimde yer
bulamayanların olduğu kadar, sistemdeki aksaklıkları düzeltme anlayışı içinde
olanların da bineceği bir gemi, DP şahsında yola çıkmıştır. Burada sözü Hasan
Ali Yücel’e bırakmak açıklayıcı olacaktır:
Hürriyetin gerçekleşmesi ve iktidar değişmesi
Bütün bu isyanlar, içten içe kaynayan hoşnutsuzluğun ifade imkânını bulamaması,
milletin istemezliğini taşıma kanallarının tıkanmış olması sebebiyle bir patlamadan
başka bir şey değildi… Bugün köyünden çıkmamış vatandaşta bile kendini gösteren “idareye katılmak” iradesi artık bir gerçektir.
Türlü zorluklar içinde yaşam mücadelesi veren Türkiye halkının kendini
ifade etmek için başvurduğu en etkili yol CHP iktidarını devirmesidir. 1950 seçimlerinde halk bunu başarmıştır. Amerika’nın etkisi altında şekillenen “demokratikleşme” süreci, çok partili sistemle işleyen bağımlı kapitalist bir devlet örgütlenmesine geçişi ifade etmektedir. Aslında, demokratikleşme olarak karşımıza çıkan en önemli gelişme de budur. Zira İdare, çoktan devrimci hamleler yapmayı bırakmış, halkçı politikalara sırtını dönmüştür. Bir türlü yapılamayan toprak reformu bunun en belirgin örneğidir.
1945’te girilen liberal yol, 1949’da Amerika’nın ileri karakolu olma biçiminde kesinlik kazanmıştır.
1949 Yılı 1079
EK 1: 18. Hükümet Üyeleri
BAŞBAKAN
ŞEMSETTİN GÜNALTAY
KEMALİYE - 1883, ETEM - YÜKSEK ÖĞRETMEN OKULU VE LOZAN
ÜNİ. İHTİSAS - FRANSIZCA, ARAPÇA, FARSÇA - EĞİTİM VE İDARE,
ORD. PORF. DR., EDEBİYAT FAKÜLTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ,
İSTANBULBELEDİYE BŞK.V. - OS.M.M 3 ÜNCÜ DÖNEM ERTUĞRUL
- II (ARA SEÇİM), III, IV, V, VI VE VII İNCİ DÖNEM SİVAS, IX UNCU
DÖNEM ERZURUM MİLLETVEKİLİ - TBMM BAŞKANVEKİLİ - K.M.
CUMHURİYET HALK PARTİSİİ TEM. (6.1.1961 - 15.10.1961) - C.S. İSTANBUL ÜYESİ (MECLİSE KATILMADAN VEFAT ETMİŞTİR) - BAŞBAKAN - EVLİ, 2 ÇOCUK.
DEVLET BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI
NİHAT ERİM
KANDIRA - 1912, Raif - İstanbul Hukuk Fakültesi, Paris Üni. Hukuk Fak.
Doktora - Fransızca, İngilizce - Anayasa ve Devletler Hukuku, Prof.Dr. - Siyasal Bilgiler Fakültesi Anayasa ve Devletlerarası Hukuk Profesörü, Dışişleri
Hukuk Müşaviri, Avrupa İnsan Hakları Komitesi Üyesi - VII (Ara Seçim),
VIII, 1, 2, 3 üncü Dönem Kocaeli (İstifa:10.10.1971) - C. S. Cumhurbaşkanınca Seçilen Üye (14.10.1971-14.10.1977) - Bayındırlık, Devlet Bakanı ve
Başbakan Yardımcısı, Başbakan - Evli, 2 Çocuk.
Ölümü:19.7.1980
DEVLET BAKANI
CEMİL SAİT BARLAS
İSTANBUL - 1905, Sait - İstanbul ve Almanya Heidelberg Hukuk Fakülteleri
- Almanca, Fransızca - Hukuk Doktoru - Etibank Hukuk Müşaviri, İstanbul
Asliye Mahkemesi Azası - VII, VIII inci Dönem Gaziantep Milletvekili - K.
M. Cumhuriyet Halk Partisi Temsilcisi (6.1.1961-25.10.1961) - Ticaret, Ekonomi ve Ticaret Devlet Bakanı - Evli, 3 Çocuk.
Ölümü:10.10.1964
DEVLET BAKANI
NURULLAH ESAT SÜMER
İZMİR - 1899, Esat - Berlin Frankfurt Üni. Hukuk ve İktisat Fak. - Fransızca,
İngilizce, Almanca - İktisat Dr., Maliye, Bankacılık - Sümerbank Umum Müdürü, Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası ve Beynelmilel Para Fonu Türkiye Temsilcisi - VI (Ara Seçim), VII, VIII inci Dönem Antalya Milletvekili C. S. İstanbul Üyesi (15.10.1961-7.6.1964) - Maliye, Devlet Bakanı - Evli, 1
Çocuk.
Ölümü:29.9.1973
1080
GÜMRÜK VE TEKEL BAKANI
FAZIL ŞERAFETTİN BÜRGE
İSTANBUL - 1899, Şerafettin - İstanbul Tıp Fak., Fransızca, Almanca, İngilizce - Emniyet Umum Müdürlüğü Başhekimi Tüberküloz Cemiyeti Genel
Katibi - VII, VIII inci Dönem Kocaeli Milletvekili - Gümrük ve Tekel Bakanı
- Evli, 1 Çocuk.
Ölümü:8.12.1970
ADALET BAKANI
FUAT SİRMEN
İSTANBUL - 1899, Mehmet Mitat - İstanbul ve Roma Hukuk Fakülteleri Fransızca, İtalyanca - Hukuk Doktoru - Ankara Cumhuriyet M. Umumisi,
Avukat, Adliye Müfettişi - V inci Dönem Erzurum, VI, VII, VIII ve 1 inci
Dönem Rize, 2 nci Dönem İstanbul Milletvekili - İktisat ve Adalet Bakanı Millet Meclisi Başkanı - Bekar.
Ölümü:18.5.1981
MİLLİ SAVUNMA BAKANI
HÜSEYİN HÜSNÜ ÇAKIR
HOPA - 1892, Mustafa - Mülkiye - Maliye ve İdare - Fransızca - Kaymakam,
Ordu ve Tokat Valisi, İnhişarlar Umum Müdürü - V inci Dönem İzmir, VI,
VII, VIII inci Dönem Samsun Milletvekili - İktisat, Milli Savunma Bakanı Evli, 3 Çocuk.
Ölümü:10.8.1963
İÇİŞLERİ BAKANI
EMİN ERİŞİRGİL
İSTANBUL - 1891, Mustafa - Mülkiye - Fransızca - Sosyoloji ve Felsefe
Profesörü, Eğitim - Siyasal Bilgiler Okulu Müdürü ve DTCF Dekan Vekili VI (Ara Seçim), VII, VIII inci Dönem Zonguldak Milletvekili - Gümrük ve
Tekel, İçişleri Bakanı - Evli.
DIŞİŞLERİ BAKANI
NECMETTİN SADIK SADAK
ISPARTA - 1890, Sadık Şahabettin - Lion Üniversitesi - Fransızca, Almanca
- İçtimai ve Siyasal İlimler - Darülfünun Müderrisi, Akşam Gazetesi Başyazarı - III, IV, V, VI, VII ve VIII incci Dönem Sivas Milletvekili - Dışişleri Bakanı.
Ölümü:3.8.1953
1949 Yılı 1081
MALİYE BAKANI
İSMAİL RÜŞTÜ AKSAL
PAMUKOVA - 1911, Rüştü - Siyasal Bilgiler Okulu, Ankara Hukuk Fakültesi - İngilizce, Fransızca - Hukuk, Maliye - Ticaret Bakanlığı Teftiş Heyeti Reisi, İç Ticaret Genel Md. Yrd., Serbest Avukat - VIII inci Dönem Kocaeli, XI,
1, 2 inci Dönem Ankara Milletvekili - K. M. Cumhuriyet Halk Partisi Temsilcisi (6.1.1961-15.10.1961) - Maliye Bakanı - Evli, 1 Çocuk.
Ölümü:13.9.1989
EKONOMİ VE TİCARET BAKANI
VEDAT DİCLELİ
DİYARBAKIR - 1912, Mehmet Mihri - Ankara Üni. Hukuk Fak. Paris ve
Lozan Üni. Hukuk ve İktisat Doktora - Fransızca - Ekonomi ve Hukuk Doktoru - Ankara Hukuk Fakültesi Doçenti - VIII inci Dönem Diyarbakır Milletvekili - K. M. Cumhuriyet Halk Partisi Temsilcisi (6.1.1961-25.10.1961) Ekonomi ve Ticaret Bakanı - Evli, 2 Çocuk.
Ölümü:12.2.1975
EKONOMİ VE TİCARET BAKANI
CEMİL SAİD BARLAS
İSTANBUL - 1905, Sait - İstanbul ve Almanya Heidelberg Hukuk Fakülteleri
- Almanca, Fransızca - Hukuk Doktoru - Etibank Hukuk Müşaviri, İstanbul
Asliye Mahkemesi Azası - VII, VIII inci Dönem Gaziantep Milletvekili - K.
M. Cumhuriyet Halk Partisi Temsilcisi (6.1.1961-25.10.1961) - Ticaret, Ekonomi ve Ticaret Devlet Bakanı - Evli, 3 Çocuk.
Ölümü:10.10.1964
MİLLİ EĞİTİM BAKANI
HASAN TAHSİN BANGUOĞLU
DRAMA - 1904, Ahmet Cevdet - İstanbul Darülfünun Edebiyat Fak., Berlin
Breslau Üni. Doktora - Almanca, Fransızca - Türk Dili Prof.Dr. - DTCF Türk
Dili Öğretim Üyesi, Türk Dil Kurumu Başkanı - VII, VIII inci Dönem Bingöl
Milletvekili - C. S. Edirne Üyesi (15.10.1961-2.6.1968) - Milli Eğitim Bakanı
- Evli, 3 Çocuk.
Ölümü:3.3.1989
BAYINDIRLIK BAKANI
HASAN ŞEVKET ADALAN
İZMİR - 1901, Hüseyin Galip - Siyasal Bilgiler Okulu - Fransızca - Maliye ve
İktisat - Muhasebat Umum Md., İstanbul Defterdarı, Maliye Vekaleti Teftiş
Heyeti Reisi - VII (Ara Seçim), VIII, 2, 3 üncü Dönem İzmir Milletvekili - K.
M. İzmir İli Temsilcisi (6.1.1961-25.10.1961) - Tarım, Gümrük ve Tekel,
Maliye, Bayındırlık Bakanı - Evli, 1 Çocuk.
1082
SAĞLIK VE SOSYAL YARDIM BAKANI
KEMALİ BAYAZIT
İSTANBUL - 1903, Mahmut Arif - Tıbbiye - Fransızca - Antalya Sıtma Mücadelesi Labaratuvar Şefi, Eskişehir ve Ankara Hükümet Tabibi - VI, VII,
VIII, XI, 1, 2 nci Dönem Maraş Milletvekili - K. M. Cumhuriyet Halk Partisi
Temsilcisi (6.1.1961-15.10.1961) - Sağlık Bakanı - Evli, 1 Çocuk.
Ölümü:19.3.1972
ULAŞTIRMA BAKANI
KEMAL SATIR
ADANA - 1911, Mustafa - İstanbul Tıp Fakültesi - Fransızca - Röntgen Mütehassısı - Besni Hükümet Tabibi, Serbest Hekim, Halkevi Reisi, Vilayet
Umumi Meclis Azası - VII, VIII inci Dönem Seyhan, XI, 3 üncü Dönem
Adana, 1, 2 nci Dönem Elazığ Milletvekili - K. M. Adana İli Temsilcisi
(6.1.1961-15.10.1961) - Ulaştırma, Devlet Bakanı ve Başbakan Yrd. - Evli, 3
Çocuk.
Ölümü:23.5.1991
TARIM BAKANI
ALİ CAVİT ORAL
ADANA - 1904, İhsan Fikri - Mülkiye ve Almanya' da Yüksek Tarım Okulu Almanca, Fransızca - Tarih ve Gazetecilik - Seyhan Belediye Meclis Üyesi,
Gazeteci ve Çiftçi - V, VI ncı Dönem Niğde, VII, VIII, X uncu Dönem Seyhan, 1, 3 üncü Dönem Adana Milletvekili - TBMM Başkanlık Divanı Katip
Üyesi - Tarım Bakanı - Evli, 3 Çocuk.
Ölümü:9.6.1983
ÇALIŞMA BAKANI
REŞAT ŞEMSETTİN SİRER
SİVAS - 1903, Mustafa Ziya - İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi - Almanca, Fransızca - Eğitim - Maarif Vekaleti Yüksek Tedrisat Umum Müdürü
- VII, VIII, IX uncu Dönem Sivas Milletvekili - Milli Eğitim, Çalışma Bakanı
- Evli.
Ölümü:2.10.1953
İŞLETMELER BAKANI
MUSTAFA MÜNİR BİRSEL
İZMİR - 1897, Ahmet Tevfik - İstanbul Hukuk Fakültesi - Fransızca, İngilizce - Hukuk - Serbest Avukat, İzmir Baro Başkanı ve Belediye Meclisi Reis
Vekili - VII, VIII inci Dönem İzmir Milletvekili - Milli Savunma ve İşletmeler Bakanı - Evli.
Ölümü:24.2.1990
1949 Yılı 1083
EK 2: Sağlık Çalışanlarının Mesleklere ve Yıllara Göre Dağılımı
(1923-1955)
Meslekler
Hekim
Dişhekimi
Eczacı
Hemşire
1923
344
60
-
1930
728
127
202
1935
1.182
135
325
1940
1.625
340
405
1945
2.378
725
409
1950
3.886
910
980
737
1955
6.895
1.175
1.256
1.400
Ebe
Sağlık Tekn.
136
560
400
1.268
451
1.365
616
1.493
806
1.632
1.285
4.018
2.001
3.927
Kaynak. Bülent Ilgaz, “Sağlık İşkolu ve çalışanları”, http://sosyalpolitika.fisek.org.tr/?p=52
Ek 3: Liselerde Okullaşma (1946-1956)
Lise SaLise Öğretmen
yısı
Sayısı
1946-1947
82
1817
1947-1948
88
1829
1948-1949
88
1868
1949-1950
88
1931
1950-1951
88
1954
1951-1952
93
2045
1952-1953
95
2161
1955-1956
123
2476
Kaynak: TUİK Eğitim Göstergeleri
Okuyan Öğrenci
sayısı
24355
23245
22100
21440
22169
22529
29053
33412
Mezun Öğrenci
Sayısı
6177
6147
5584
5645
5568
2264
4147
8024
Ek 4: Üst düzey bürokratlar, 1949
Kurumu
Adı Soyadı
Başlama ve Bitiş Tarihleri
Başbakanlık Müsteşarı
İsmail Hakkı Ülkümen
03.11.1947- 31.07.1950
Yargıtay Başkanı
Halil İbrahim Özyörük
1943-1950
Danıştay Başkanı
Selahattin Odabaşıoğlu
1947-1951
Sayıştay Başkanı
Seyfi Oran
Genelkurmay Başkanı
Salih Omurtak
A.Nafız Gürman
1 .8.1946 – 8.6.1949
10.6.1949- 6.6.1950
Diyanet İşleri Başkanlığı
Ahmet Hamdi Akseki
1947-1951
Ankara Valisi
Avni Doğan
09.02.1948- 22.05.1950
Ankara belediye Başkanı
Ragıp Tüzün
28.2.1948-5.4.1950
İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı
Lütfi Kırdar
Fahrettin Kerim Gökay
8 Aralık 1938 -16 Ekim 1949
24 Ekim 1949 - 26 Ekim 1957
İzmir Valisi
Osman Sabri Adal
1948-1951
İzmir Belediye Başkanı
Reşat Leblebicioğlu
1941-1949
1084
1949 YILINDA YÖNETİM
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
1
Ocak
1948 Türkiye İktisat Kong- Türkiye İktisat Kongresinde devletçilik aleyhinde Vatan
resi'nde devletçilik karşıtı
eleştirilerde bulunanlar tespit edilerek hükümete bildüşüncenin hakim olması
dirildi.
tartışmalara yol açtı.
1
Ocak
ABD'nin Marshall Yardımı
çerçevesinde 1948 yılı içinde, 15 milyon 700 bin dolar
yardım hibe olarak değil
istikraz olarak verilmiştir.
1
Ocak
Azizname adlı kitabın dağı- Aziz Nesin'in 1948 yılında basılan bu kitabı hakkında BCA:
tılması yasaklandı.
açılan dava daha sonra beraatla sonuçlanmıştır. An- 30..18.1.2/
cak Aziz Nesin, Markopaşa gazetesinde yazdığı yazı- 118.89..11.
lar nedeniyle çeşitli hapis cezaları almıştır.
1
Ocak
Bazı il belediyelerinde kad- Bunların içinde Ankara Katma Otobüs İşletmesi Teş- BCA:
30..18.1.2/
ro değişikliği yapıldı.
kilat kadroları da bulunmaktadır.
ABD İktisadi İşbirliği İdaresi, çeşitli Avrupa memle- Vatan
ketlerine verilen yardımları sınıflandırmıştır. Buna
göre Türkiye'ye doğrudan doğruya hibe yapılmamış
ikraz olarak da 10 milyon dolar verilmiştir.
118.89..3./
22-183
1
Ocak
İş Kanununda bazı değişik- İş Kanununda fikren çalışanların çalışma şartlarını ve Vatan
likler düşünülmektedir.
bunlarla işverenler arasındaki akit ve münasebetleri
ve tarafların hak ve vecibelerini sağlam esaslara bağlayan yeni bir kanun tasarısı hazırlanmaktadır.
1
Ocak
Kıbrıs'ta Türkiye'ye bağlılık mitingi yapıldı.
1949 yılı Kıbrıs'la ilgili hem Türkiye'de hem de Vatan
Kıbrıs'da birçok kez gösteri yapılmıştır.
1
Ocak
Türk- Alman Ticaret ve
Ödeme anlaşması imzalandı.
Anlaşma gereği 10 milyon dolarlık tütün satılması Vatan
kararlaştırıldı.
2
Ocak
Onuncu Devlet Resim ve
Açılış törenine Başbakan Hasan Saka, Millî Eğitim Ayın
Heykel Sergisi Ankara Hal- Bakanı Tanısın Banguoğrlu, Bayındırlık Bakanı Ni- Tarihi
kevinde açıldı.
hat Erim, Ulaştırma Babanı Kasım Gülek, milletvekilleri, Üniversite Rektörü Enver Ziya Karal, Siyasal
Bilgiler Okulu Müdürü Fethi Çelikbaş Belediye Başkanı Ragap Tüzün, şehrimizde bulunan bazı büyükelçiler ve elçiler katılmıştır.
3
Ocak
Türkiye Üniversitelerini
Yapmak Kurumu genel kurul toplantısı halkevinde
yapıldı.
Yüksek tahsil talebe yurtlarının düzene sokulması ve Vatan
birleştirilmesi amacıyla kurulan Kurum, talebe yurtlarının üniversitelerinin yanında ve devletçe yapılması konusunda görüş bildirmiştir.
3
Ocak
Avrupa İktisadi İşbirliği
Teşkilatı tarafından Türkiye Kalkınma Planı açıklandı.
Plan, Türkiye'nin ziraat alanında gelişmeye uygun Vatan
olduğunu; ve özel yabancı sermayenin ve özel banka
ikrazlarının desteği sayesinde kalkınacağı düşüncesine dayanmaktadır. Son günlerde Ankara'da Avrupa
Kalkınma Planı fevkalade elçisi Harriman ile Türk
devlet adamları arasında yapılan görüşmeler, bilhassa
Türkiye'deki petrol kaynaklarından istifade edilmesine inhisar etmiştir. Yetkili çevreler Birleşik Amerika
hükümetinin Türkiye'deki petrol kaynaklarından istifade edilmesi için Türkiye Hükümetine Marshall
Planı çerçevesi dahilinde geniş ölçüde yardımda bulunacaktır.
1949 Yılı 1085
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
3
Ocak
Bursa'da evlere günde üç
saat su verilebildi.
Suyun çoğalması için iki milyon lira harcandığının Vatan
belirtildiği halde su sorunu halledilememiştir.
3
Ocak
Hüseyin Bingöl, Asım Us,
Cihad Baban, Cahit Yalçın,
Rüştü Öktem, Hayrullah
Ürkün, Fahri Kurtuluş, Ali
Rıza Alemdaroğlu hakkında açılan sorgulamaların
milletvekillerinin dokunulmazlığı gereğince dönem sonuna bırakılması
hakkında TBMM kararı
yayımlandı.
1924 Anayasasının 12 ve 27 nci maddelerinde yazılı RG
suçların dışında kaldığı için İçtüzüğün 180nci maddesi gereğince bu milletvekilleri hakkındaki kovuşturma ve soruşturmaların dönem sonuna bırakılması
hakkında TBMM kararları (Karar No: 1621; 16222;
1623; 1624; 1625; 1626; 1627; 1628; 1629; 1630;
1631.
4
Ocak
"Üçüncü Verem Haftası"
başladı.
Veremle Savaş Cemiyetinin tertiplediği haftanın açı- Vatan
lışında, Sağlık Bakanlığı, 29 vilayette 2300 yataklık
hastane ve pavyonlar açılacağını duyurdu. Veremle
savaş haftası kapsamında yapılan bir konferansta verem Aşısından söz edilmektedir. Dr. Nurettin Onur
tarafından verilen konferansta kalmet aşısı adıyla
BCG aşısını, veremle savaşta etkin bir yol olarak tanıtmıştır.
4
Ocak
Daha önce modern dünya
ile tanışmamış iki kabile
bulundu.
Bulunan kabilelerin, 5000 yıl önceki insanlar gibi ya- Vatan 4 ve
şadığı tespit edilmiştir. Bunlardan Avustralya'daki 5 Ocak.
Myall kabilesi, tütünsüz kaldıkları için, Darwin kentine gelmişler ve bu sayede farkedilmişlerdir.
4
Ocak
1948 mahsulü ekici tütünlerinin satışı sırasında alınacak primlerin tahsili şeklini gösteren yönetmelik
yayınlanmıştır.
Tütün bedellerinden yüzde 5 nispetinde alınacak RG
primlerin tahsilini gösteren yönetmelik, 9.12.1948 tarihli ve 3/8380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konan K/767 sayılı karar gereğince hazırlanmıştır.
4
Ocak
Birmingham Çocuk Mahkemeleri Başkanı Hamilton
Baynes çocuk suçları ile ilgili İstanbul'da bir konferans verdi.
Hamilton Baynes, aynı konuda bir dizi konferans Ayın
vermiş ve basının ilgisini çekmiştir. Hamilton ko- Tarihi
nuşmasında, İngiltere'nin aksine Türkiye'de çocuk
suçlarının genellikle köy ve kasabalarda işlendiğini;
yine İngiltere'de çocuk suçlarına en çok hırsızlık alanında rastlanırken, Türkiye'de en önemli çocuk suçunun adam öldürme olduğunu tespit ettiğini söylemiştir.
4
Ocak
Celal Bayar Adana Vilayet
Kongresine katılmak üzere
Adana'ya hareket etti.
Demokrat Parti Adana Vilayet Kongresi bugün baş- Vatan
ladı.
4
Ocak
Çalışma Bakanlığı İş ve İşçi
Bulma Kurumu Genel Müdürlüğüne atama yapıldı.
Genel Müdürlüğe İçişleri Bakanlığı Teftiş Kurulu RG
Başkanı Faris Ulubay 875 lira maaşla getirilmiştir.
4
Ocak
Çeşitli atamalar yapıldı.
Ekonomi Bakanlığı Müfettişliğine Osman Zeki BCA:
Davutoğlu'nun tayini; Çatalca Tahkim Komutanlığı'- 30..11.1.0/
203.1..4.
na Tümg. Rasim Saltuk'un tayini.
4
Ocak
Et Komitesi toplantısı yapıldı.
Perakendeci kasaplarla anlaşılamaması durumunda Vatan
Ofis ile Belediye müştereken perakendeci dükkanları
açmaya karar verdi.
1086
Kaynak
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
4
Ocak
Tekel maddelerine zam yapıldı.
Çayın kilosu 20 liraya çıkarılıyor. Biranın litresine Vatan
30, rakının litresine de 50 kuruş zam yapılacak.
4
Ocak
Truman dört milyar beş yüz Marshall Planı çerçevesinde Avrupa İktisadi İşbirliği Vatan
milyonluk tahsisat isteyeTeşkilatına üye olan 19 memleketin 1949 -1950 yıcek.
lında yapacağı ve dolarla ödenecek belli başlı ithalat
tutarı 6,326 milyon dolara varmaktadır.
4
Ocak
Yargıç Atamaları yapıldı.
4
Ocak
İdari sınır değişikliği yapıl- Hopa İlçesi Merkez Bucağına bağlı Bucak köyünün RG
dı.
tam hududu ile İlçe Merkez Belediyesi sınırı içine
alınmasına dair Danıştay Genel Kurulu'nun
25.10.1948 tarihli 48-200/174 sayılı kararı;1580 sayılı Belediye Kanununun 7 nci maddesine uygun olarak onaylanmıştır.
4
Ocak
Çüngüş’de yeni bir belediye kuruldu.
Çermik İlçesine bağlı Çüngüş Bucağında yeniden be- RG
lediye kurulması hakkında Danıştay Genel Kurulu'nun aldığı karar onaylanmıştır.
4
Ocak
Ortaklar, Beşikdüzü,
Dimetoka, Tomarza adlı
dört yeni belediye kuruldu.
Germencik İlçesine bağlı Ortaklar Bucağında yeni- RG
den belediye kurulması hakkında Danıştay Genel Kurulu'nun aldığı karar onaylanmıştır. Vakfıkebir İlçesine bağlı Beşikdüzü Bucağı merkezinde yeni belediye teşkili hakkında Danıştay Genel Kurulu'nun aldığı
karar onaylanmıştır. Biga ilçesine bağlı Sinekçi Bucağı merkezi olan Dimetoka köyünde belediye teşkili
hakkında Danıştay Genel Kurulu'nun aldığı karar
onaylanmıştır. Develi İlçesine bağlı Tomarza Bucağı
merkezinde belediye kurulması hakkında Danıştay
Genel Kurulu'nun aldığı karar onaylanmıştır.
5
Ocak
Lefkoşa'da Kıbrıs Türkleri
toplantı yaptı.
"Kıbrıs davası anavatanı müşkül duruma sokulacak- Vatan
sa, Kıbrıs Türkü köle olur, fakat Türkiye de bunu asla kabul etmiyecektir" denilen toplantıda, Türkiye'ye
bağlılık vurgulanırken, konuşmalarda ayrıca ada halkı komünizme karşı birleşmeye davet edilmiştir.
5
Ocak
Marko Paşa gazetesi aley- Marko Paşa gazetesinin 4 ila 6 nci sayılarında üç yazı Vatan
hine İngiltere, Mısır ve İran yayınlamıştı. "Pamuk Prenses Elizabeth doğurdu",
elçilikleri dava açtı.
"Krallar işi azıttılar", ve "Bir kadın aranıyor" başlığını taşıyan bu yazılar hakkında, üç ülkenin elçiliği, üç
ülke kral ve kraliçeleri aleyhlerine yayın yapıldığı
gerekçesiyle Marko paşa'nın sorumluları hakkında
dava açılmasını istemişlerdir. Bu gerekçeyle, yazar
Aziz Nesin ve yazı işleri sorumlusu Rıfat Ilgaz hakkında yeni bir dava daha açılmıştır.
5
Ocak
Şükrü Sökmener, Türk Hava Kurumu Başkanlığı'na
seçildi.
5
Ocak
Tekel maddelerine zam şid- Tekel Bakanı, tekel zammı için yapılan eleştirilere Vatan
detle eleştirildi.
tatminkâr yanıtlar veremedi.
Bu dönemin yargıç atamalarında en yüksek maaş RG
Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlarınındır: 125 lira maaş almaktadırlar.
Şükrü Sökmener, 7.8.1946- 5.9.1947 tarihleri arasın- Vatan
da İçişleri Bakanı olarak görev yapmıştı.
1949 Yılı 1087
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
5
Ocak
Fırat Nehri tamamen dondu.
Fırat Nehri İsmet Paşa Köprüsünden başlayarak aşa- Ayın
ğıya doğru on beş kilometre mesafeye kadar tama- Tarihi
men donmuştur. Halk nehrin üzerinden geçmektedir.
5
Ocak
İdari sınır değişikliği hakkında üçlü kararname
Erzurum ili Aşkale İlçesinin Gölveren Bucağına bağ- RG
lı Zazalar Köyü Merkez İlçesinin Çat Bucağına bağlanmıştır.
5
Ocak
İller Bankası genel müdür
muavinliğine atama yapıldı.
Bayındırlık Bakanlığı Sular Dairesi Başkanlığı'ndan RG
müstafi Yüksek Mühendis Mühittin Kulin bu göreve
875 lira maaşla atanmıştır.
5
Ocak
Umurbey’de yeni bir belediye kuruldu.
Lapseki İlçesine bağlı Umurbey Bucağında belediye RG
kurulmasına dair Danıştay Genel Kurulu'nun kararı
onaylanmıştır.
5
Ocak
Dernekpazarı adıyla yeni
bir bucak kurulması hakkında üçlü kararname yayımlandı.
Trabzon İli Çaykara İlçesine bağlanmak, merkezi RG
Kondu Köyü olmak ve Kondu (B.M.), Arşala,
Fotinos, Fotkene, Fotrakan, Holomakidanos,
Halanas, Okşeho, Visir, Zeno Akköse, Zeno Ulcami,
Zeno Zena köyleri kapsamak üzere Dernekpazarı
adıyla yeni bir bucak kurulmuştur.
5
Ocak
Mersin'in kurtuluşunun 27.
yılı kutlanmıştır.
Tarsus ve Çukurova'nın kurtuluşu da resmi törenler, Ayın
CHP ve Demorkat Partililerin katıldığı resmi geçit- Tarihi
lerle ve Adana'da olduğu gibi, fener alayları ile kutlanmıştır.
6
Ocak
Hükümet, Sovyetlerin Boğazlar hakkında yeni bir
müracaat yaptığı haberini
yalanladı.
Hükümet; Sovyet Rusya'nın Boğazlar hakkındaki gö- Vatan
rüşmelere yeniden başlanılmasını istediği ve Karadeniz kıyısı memleketlerinden başka memleketlerin iştirak etmeyecekleri iki taraflı bir anlaşma yapıldığı
taktirde iki ülke arasındaki gerginliklerin hafifleyeceği yönünde bir gazetede çıkan haberi yalanlamıştır.
6
Ocak
İstiklal Mahkemeleri Kanunu lağvediliyor.
Adnan Adıvar ile Cihat Baban'ın İstiklal Mahkemele- Vatan
ri kanununun ve eklerinin lağvı hakkındaki kanun
teklifleri İçişleri Komisyonununda görüşüldü ve lağvedilmesine karar verildi.
6
Ocak
Ankara Belediyesi Otobüs İşçilerin yüzde 50 zam talebine karşın işveren'in iti- RG
İdaresi İşçileriyle işveren
razı ve Ankara İl Hakem Kurulu Kararının onaylanarasında çıkan toplulukla iş dığına dair 15.12.1948 tarihli karar.
uyuşmazlığı hakkında İş
Uyuşmazlıkları Yüksek
Hakem Kurulu kararı yayınlandı.
7
Ocak
Celal Bayar'ın Adana nutku.
Bayar, Anayasanın tadili ve rejim buhranı üzerinde Vatan
durdu.
7
Ocak
Tekel maddelerine zam yapıldı.
Tekel İdaresi zam listesini ilan etti.
7
Ocak
Bakanlık emrine alınma
Kelkit Kaymakamı Hikmet Bilgili Bakanlık emrine BCA:
30..11.1.07/
alındı.
Vatan
203.1..20.
7
Ocak
1088
Emniyet Genel Müdürlüğüne atamalar yapıldı.
Denizli ve Turgutlu emniyet amirliklerine Cevdet Gi- BCA:
30..11.1.0/
ray ve M. Fikri Kurum'un tayinleri.
203.1..7.
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
7
Ocak
İdari sınır değişikliği yapıl- Tunceli Merkez ilçesine bağlı Sığınak köyü, Beledi- RG 12
Ocak 1949
dı.
ye sınırlarına alındı.
7
Ocak
Ordu Merkez Belediye
Başkanlığı'na seçilen Ali
Rıza Gürsoy'un başkanlığı
tasdik edildi.
Ali Rıza Gürsoy 9 yıl Belediye Başkanlığı yaptı.
8
Ocak
Demokrat Partinin üçüncü
yıldönümünde, Celal Bayar, Menderes ve Koraltan,
Mersin ve Tarsus'ta birer
konuşma yaptılar.
Celal Bayar konuşmasında, "Kuracağımız devlet ve Vatan
hürriyetin millet kadar sağlam temele dayanmış olmasını istiyoruz" dedi.
8
Ocak
Van'ın Özalp kazasında, 32
vatandaşın öldürülmesi ile
ilgili dava hakkında tetkikler yapan Dilekçe Komisyonu bu işte ihmali görülenler hakkında tahkikat
açılmasına karar vermiştir.
Özalp ilçesinde kurşuna dizilen 32 vatandaş hakkın- Vatan
daki bu karara, Demokrat Parti milletvekillerinden
Hakkı gedik ve Fikri Apaydın itiraz etmişlerdir. Dilekçe Komisyonu bugün tekrar toplanarak bu itirazları dinlemiştir. İtiraz sahipleri, bu ağır hadisenin ihmal
ve türahi değil, vazifeyi suistimal olduğunu; bu işte o
zamanki Bakanların ve yüksek memurların da me'sul
olduklarını anlatmışlardır, kararın bu şekilde değişmesini istemişlerdir.
8
Ocak
Malatya'da Kıbrıslı Türkler Hariçteki Türklerin zulümden kurtarılması ve Ayın
için miting yapıldı.
Kıbrıstaki Türklerin komünist tehlikesine maruz bı- Tarihi
rakılmamaları için Malatya kültür derneğinin teşebbüsü ile dün büyük bir miting yapılmıştır.
8
Ocak
Subaylar Heyetine Mahsus
4273 sayılı Terfi Kanununun birinci maddesinin (B)
fıkrasıyla aynı kanunun
4554 sayılı kanunla değiştirilen 11nci maddesinin son
fıkrasının değiştirilmesine
dair kanun yayımlandı.
Değişiklikte, Yardımcı sınıflar yeniden tanımlanmış- RG
tır. Buna göre, demiryol, otomobil, sıhhiye, veteriner,
levazım, harita, mühendis, harb sanayii ve ordu donatım yardımcı sınıflar olarak tespit edilmiştir.
9
Ocak
Celal Bayar, İskenderun'da
yaptığı konuşmada "diğer
hürriyetler kadar din hürriyeti de mukaddestir" demiştir.
Bayar, milliyet meselesindeki düşüncelerini şu şekil- Vatan
de ifade etmiştir: "Din ve ırk farkı gözetmeksizin
(Ben türküm) diyen vatandaşları Türk sayar.
9
Ocak
"Müfritlerin Baskını"
Parlamentolar Birliği idare heyetini ele geçirmek için Vatan
"Müfrit" milletvekillerinin ani taaruzları akim kaldı.
Geçen seçimde, otuz beşler ve genç mebuslar idare
heyetini ellerine geçirmişlerdi.
10
Ocak
Süleymaniye Kitaplığı Milli Eğitim bakanlığı ile Belediye arasında bir ihtilaf
doğurmuştur.
İstanbul Belediyesi, Süleymaniye Kitaplığı'nın bele- Vatan
diyeye verilmesini istemiştir. Anlaşmazlık belediye
aleyhine çözülmüştür. 50 binden fazla kitap bulunan
bu kitaplığın, söz konusu anlaşmazlık dönemde son
derece bakımlı ve aktif olduğu, gazeteciler tarafından
bildirilmiştir. Binanın kitaplık olarak kalması, Vatan
gazetesinde yerinde bir hizmet olarak nitelendirilmiştir.
10
Ocak
Ziraat Bankası takvimlerinde yer alan Moskova ve
Ziraat bankasının 1949 yılı takviminde diğer radyo- Vatan
larla birlikte, Moskova Peykler istasyonunun Türkçe
BCA:
30..11.1.0/
203.1..19.
1949 Yılı 1089
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
peykler radyo istasyonları,
soruşturmaya konu oldu.
yayın yapan dalga boylarına yer verilmesi, hükümeti
ve milliyetçileri kızdırdı. Banka bunun üzerine pek
çoğu dağıtılmış olan takvimlerden geri kalanlarında
ilgili yaprakları koparttırmış ve bir müfettiş ile üç
memur hakkında soruşturma açtırmıştır.
Kaynak
10
Ocak
Bursa Verem Savaş Derneği'nin genel menfaatlere yararlı derneklerinden sayılmasına karar verilmiştir.
BKK: 3-8532. 1949 yılında kamuya yararlı dernek
statüsüne sahip 11 dernek kurulmuştur. Türk Belediyecilik Derneği de bunların arasındadır. Genellikle
veremle savaş derneklerine kamuya yararlı dernekler
statüsü verdiliği görülmektedir.
BCA:
30..18.1.2/
118.87..13./
13-59;
RG
20 Ocak
1949
10
Ocak
Edirne İlinin Merkez İlçesi
Geniş topraklı bölge olarak
tespit edildi.
Bakanlar Kurulu Kararı (10.1.1949 ve 3-8534 sayı)
RG 20
Ocak 1949
10
Ocak
Merkezi İskenderun olmak
üzere İskenderun Bahçeli
Evler Yapı Kooperatifi'nin
kurulmasına izin verildi.
1949 yılı içerisinde kurulmasına izin verilen yapı kooperatifleri: İstanbul Bizim Evler Yapı Kooperatifi;
Antalya Bahçelievler Yapı Kooperatifi; Ankara Belediyesi Memur ve Müstahdemleri Ev Yapı Kooperatifi; Hereke Sümer Yapı Kooperatifi; Türkiye İş
Bankası İstanbul Şubesi Memurları Yapı Kooperatifi;
Çengelköy Bahçelievler Yapı Kooperatifi; İzmir
Karşıyaka Ev Kooperatifi; Seyhan Öğretmen Evleri
yapı Kooperatifi'; Ödemiş Yapı Kooperatifi; Zonguldak Halk Yapı Kooperatifi; Malatya İnönü Evleri
Yapı Kooperatifi Ortaklığı;
BCA:
30..18.1.2/
118.87..19/
10-379
10
Ocak
Yangın ve yıkıma uğrayan Doğal afetler, yangın gibi yıkımlar nedeniyle, 1949
341 kişiye Devlet Ormanla- yılında genellikle parasız kerestelik ağaç verme uyrından parasız kerestelik
gulamasıyla karşılaşılmaktadır.
ağaç verildi.
BCA:
30..18.1.2/
118.87..14/
46-81
11
Ocak
Kömürsüzlük nedeniyle
İstasyonlarda çok miktarda meyve sebze kalmıştır.
birçok tren seferinin iptal
edilmesi neticesinde, güney
bölgesi sebze ve meyvacıları zor duruma düştü.
Vatan
11
Ocak
Bir eroin fabrikası meydana çıkarıldı.
Yeşilköy’de bir eroin fabrikası basılmış ve büyük bir Vatan
şebeke suç üstünde yakalanmıştır.
11
Ocak
Develi Kaymakamı Ruhi Çetiner Bakanlık emrine BCA:
30..11.1.0/
alındı.
203.2..3.
11
Ocak
Danıştay'da atamalar yapıl- Danıştay Başkanlığı 1. Sınıf Yardımcılığına Avni Pı- RG 12
Ocak
dı.
nar'ın tayini;
Danıştay Başkanlığı 3. Sınıf Yardımcılığına Rauf
Öktem'in tayini;
Danıştay Başkanlığı Kanun Sözcülüğüne Zeki Asya'nın tayini;
Danıştay Başkanlığı 5. Sınıf Yardımcılığına Saime
Tulga'nın tayini. 7.1.1949 tarihli üçlü kararname
11
Ocak
1090
Bazı emniyet müdürlükleri ile Emniyet Genel Mü- BCA:
dürlüğü Arşiv ve Önemli İşler, İstanbul Emniyet 30..11.1.0/
203.2..11.
Müdürlüğü Şube Müdürlüğü'ne yapılan tayinler.
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
12
Ocak
Bulgaristan'a okka ile tarihi Bir takım tarihi vesikalar Bulgaristan'a kese kağıdı Vatan
vesika satıldığı haberi gayapılmak üzere okka ile satıldığı belirtilen haberde,
zetelerde yer aldı.
tarihi vesikaların elden çıkarılma tarihi 1931 yılının
Haziran ayı olarak belirtiliyor.
12
Ocak
Kabinede değişiklik: Kasım Ulaştırma Bakanı Kasım Gülek, Devlet bakanlığı'na Vatan,
Gülek Devlet Bakanı oldu. tayin edilmiştir. (11 Ocak 1949 tarih ve 4-23 sayılı RG
Cumhurbaşkanlığı yazısı.)
12
Ocak
“Sabahattin Ali'yi öldürdüler” haberi, gazetelerde büyük manşetlerle yer aldı.
Huduttan Bulgaristan'a kaçarken öldürülen Sabahattin Vatan
Ali'yi, Bulgaristan’a para mukabilinde adam kaçıran
Ali Ertekin ismindeki bir kişinin öldürdüğü açıklandı. Ali Ertekin yakalandı. Ali Ertekin, 2 Nisan 1948
tarihinde Sabahattin Ali’yi öldürdüğünü itiraf etti.
12
Ocak
55 kişinin vatandaşlığa
alınmasına izin verildi.
1949 yılında 2082 kişi vatandaşlığa alınmıştır.
12
Ocak
Akbank Türk Anonim Ortaklığı tarafından İstanbul'da bir şube açılmasına izin
verilmiştir.
Bakanlar Kurulu Kararı, 12.1.1949 tarih v e 3/ 8619 RG 24
Ocak 1949
sayı.
12
Ocak
Amerikan Büyükelçiliği
Ankara Çankaya Caddesi üzerinde Amerikan Büyü- BCA:
binasının yapılacağı yer be- kelçiliği'nce bina yapılmak üzere 1295 ve 1299 ada- 30..18.1.2/
118.89..8.
lirlendi.
lara ait 498 sayılı imar kanunun onayı.
BCA:
30..18.1.2/
118.89..10.
40-69
12
Ocak
Çırçır toplarının muamele
vergisinden muaf tutulması
hakkında Bakanlar Kurulu
Kararı alındı.
Çırçır topları, sanayi ve maden işleriyle her türlü su RG 24
taşıt araçlarında kullanılıp muamele vergisinden is- Ocak 1949
tisna edilecek olan makine, alt ve edevatla ilgili
17.7.1949 tarihli ve 2/ 13993 sayılı karara bağlı listeye eklenmiştir. (BKK 3/8575 karar sayı ve 12.1.1949
tarih)
12
Ocak
Haşhaş ekilecek ve Afyon
sütü toplanacak bölgelere
ekleme yapıldı.
Afyon sakızı ve tohumu için ekime izin verilen yerlere RG 24
Aydın Koçarlı ve Germencik ilçeleri; Haşhaş tohu- Ocak 1949
mundan yağ istihsali için ekimine izin verilen yerlere
Kayseri Yeşilhisar ilçesi eklenmiştir. (1948-49 yılı
için tespit edilen yerler, 24.6.1948 tarih ve 3/7662
sayılı Bakanlar Kurulu Kararında yer almaktadır).
12
Ocak
İçel Yurt Yeşertme ve
1949 yılı içerisinde faaliyet alanları birbirinden farklı BCA:
Onarma Kooperatifi'nin ku- birçok kooperatif kurulmuştur. Bunlar genellikle tü- 30..18.1.2/
118.91..11.
rulmasına izin verildi.
ketim kooperatifleridir.
12
Ocak
Merkezi Arapkir olmak
üzere Arapkir Memurlar
Tüketim Kooperatifi'nin
kurulmasına izin verilmesi.
1949 yılında kurulmasına izin verilen tüketim kooperatifleri: Sinop Devlet Memurları Tüketim Kooperatifi; Nazilli Basma Fabrikası Tüketim Kooperatifi;
Eskişehir Şeker Sanayii İşçileri Tüketim Kooperatifi,
bahçeli Evler Tüketim Kooperatifi; Konya-Ereğli
Durlaz Köylüleri İstihlak Kooperatifi; Diyarbakır
Hudutlu sorumlu Memurlar İstihlak Kooperatifi; Çatalağzı Elektrik Santrali Memur ve İşçileri Hudutlu
Sorumlu İstihlak Kooperatifi; Karaman Halk İstihlak
Kooperatifi; Ankara'da Petrol Ofisi Memur ve Hizmetlileri istihlak ve Yardımlaşma Kooperatifi; Yeşil
Simav Tasarruf, İstihlak ve Ticari Teşebbüsler Kooperatifi.
BCA:
30..18.1.2/
118.91..19/
10-384.
1949 Yılı 1091
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
12
Ocak
Rize Çay fabrikasının inşa
tesisleriyle makine eksiklerinin ikmali için 900.000
liranın istikraz suretiyle
sağlanması hakkında Devlet
Ekonomi Kurumları Genel
Kurulu Kararı yayımlandı.
3460 sayılı kanun gereğince toplanan Devlet Ekono- RG
mi Kurumları Genel Kurulunca 10.1.1949 tarihli oturumda kabul olunan karara göre, bu istikraz anlaşması için Devlet Ziraat İşletmeleri Kurumu yetkili kılınmıştır. (Çalışma Bakanı Tahsin Bekir Balta, Manisa Milletvekili Kamil Coşkunoğlu ve Tokat Milletvekili Reşit Önder^den oluşan divan kararı).
12
Ocak
Tokat Belediye başkanlığına seçilen Mehmet
Altun'un Başkanlığı üçlü
kararname ile onandı.
1580 sayılı kanunun 89 ncu maddesine göre onan- RG
mıştır.
12
Ocak
Trabzon'un Kisarna köyün- 1949 yılında maden suyu imtiyazı iki tanedir.
de bulunan maden suyu işletme imtiyazı Saadet Çulha’ya devredildi.
12
Ocak
Türkiye Emlak Kredi Bankası'nın Malatya ve Antalya'da birer şube açmalarına
izin verildi.
Bakanlar Kurulu Kararı, 12.1.1949 tarih v e 3/ 8626 RG 24
Ocak 1949
sayı.
12
Ocak
Zeytinciliğin ıslahına ve
yabani zeytinlerin aşılattırılmasına dair Tüzükte değişiklik yapıldı.
9.3.1940 tarihinde yürürlüğe giren Tüzükte 6. mad- RG 24
desinin B fıkrası ile 8. maddesi değiştirilmiştir (BKK Ocak 1949
karar sayı: 3/8579 ve 12.1.1949 tarih).
13
Ocak
Devlet Bakanlığı'na atanan
Kasım Gülek, görevi kabul
etmedi.
Kasım Gülek'in görevi neden red ettiği o günlerde Vatan
çok tartışılmıştır. Hatta yeni hükümetin kurulmasının
önünü açmaya yol açan bir hamle olup olmadığı da
dile getirilmiştir.
13
Ocak
Nezir Toplu'nun ölüm cezası TBMM kararı ile
onaylandı.
1633 numaralı kararda, Muş Ağır Ceza Mahkeme- RG 19
sinden verilen ve Yargıtay Beşinci Ceza Dairesinden Ocak 1949
onanmış olan hükmün yerine getirilmesi için Anayasanın 26 nci maddesi hükmü uyarınca Nezir
Toplu'nun idamına karar verilmiştir.
13
Ocak
Ulaştırma Bakanı Kasım
12.1.1949 tarih ve 4/30 sayılı Cumhurbaşkanlığı ya- RG
Gülek'in Devlet Bakanlığı'- zısı. Kasım Gülek'in itirazı üzerine devlet bakanlığına tayini iptal edildi.
na tayininden vazgeçildi ve Ulaştırma Bakanı olarak
kaldı.
13
Ocak
Danıştay ve Ekonomi Bakanlığında atamalar yapılmıştır.
Danıştay Kanun sözcülüğü ve Ekonomi Bakanlığı RG
Tetkik Kurulu Başkanlığı ve Ticaret Bakanlığı Londra Ticaret Ataşeliğine atamalar yapıldı.
14
Ocak
Kazanç Vergisi tasarısı,
Encümene iade edildi.
Bu tasarının tamamen reddini isteyen takrirler veril- Vatan
di. muhalif partilere ve Halk Partisine mensup mebuslar, tasarı aleyhinde bulundular.
14
Ocak
Komünistlik suçlaması ile
yargılanan profesörlerin
duruşması yapıldı.
Vazifelerini kötüye kullanmakla suçlanan Pertev Vatan
Naili Boratav, Behice Boran ve Niyazi Berkes'in muhakemelerine devam edildi. Komünistlik suçlamasıyla yargılanan üniversite öğretim üyelerinin davası 10
Şubat 1950 tarihinde sona erdi; Behice Boran ve Niyazi Berkes 3'er ay hapis cezası aldı. Pertev Naili
Boratav beraat etti.
1092
Kaynak
BCA:
30..18.1.2/
118.89..19/
66-17
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
14
Ocak
Adalet Bakanlığı ve Milli
Eğitim Bakanlığında atamalar yapıldı.
Adalet Bakanlığında yargıç atamaları, Milli Eğitim RG 24
Bakanlığında ise İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Ocak 1949
Jeoloji ve Mineroloji Enstitüsü Profesörlüğüne atama
yapılmıştır.
14
Ocak
Adalet Bakanlığında atamalar yapıldı.
Bursa Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığı, Yargıtay BCA:
Raportörlüğü, Fatsa Ceza Hâkimliği, Keşap Sulh 30..11.1.0/
Yargıçlığı, Sandıklı Sorgu Hâkimliği ve Daday 203.2..15.
Cumhuriyet Savcılığı'na yapılan tayinler.
14
Ocak
Askeri atamalar yapıldı.
İzmir Müstahkem Mevki Komutanlığı, Harp Akade- BCA:
misi Komutanlığı ve 1. Ordu Müfettişliği ile Askeri 30..11.1.0/
Yargıtay Savcı Yardımcılığı ve Genelkurmay Baş- 203.2..17.
kanlığı emrine yapılan tayinler; rahatsızlığı sebebiyle
emekliye ayrılan Askeri Hâkim Münir Kocaçıtak'ın
emeklilik işleminin iptali ile Askeri Yargıtay üyeliğine ve Adalet Teftiş Kurulu Başkanlığı'na Kemal Kalkan'ın tayini
14
Ocak
Emekliye sevk edilen bir
subayla ilgili karar iptal
edildi.
Mesleki yetersizlik sebebiyle emekliye sevkedilen J. BCA:
Bnb. Sadettin Atila'nın TBMM Geçici Dilekçe Ko- 30..11.1.0/
misyonu'nun kararı üzerine emeklilik işlemi iptal 203.2..13.
edildi.
14
Ocak
Methyl Bromit gazının muamele vergisinden muaf tutulması hakkında Bakanlar
Kurulu Kararı.
Üzüm, tütün ve incirlerde bulunan kurtların imhasın- RG
da kullanılmak üzere ithal edilen ve gümrük tarifesinde 756/D pozisyonuna dahil olan Methy Bromit,
Ekonomi Bakanlığı'nın isteği Maliye Bakanlığının
teklifi ile Bakanlar Kararı (31.12.1948, 8493 sayılı
karar) 3843 sayılı Muamele Vergisi Kanunundan
muaf tutulmuştur.
14
Ocak
Samsun Belediye Başkan- 1580 sayılı kanunun 89 ncu maddesine göre onan- RG
lığı'na seçilen Sami Arım'ın mıştır.
başkanlığı üçlü kararname
ile onandı.
14
Ocak
Ziraat Bankası Yönetim
Kuruluna Berç Türker, Bakanlar Kurulu Kararı ile tayin edildi.
Bakanlar Kurulu Kararı (25.12. 1949 ve 3-8482). Zi- RG;
raat Bankası Yönetim Kurulu'nunun Ticaret Bakanlı- Vatan, 17
ğı üyeliğine getirilen Berç Türker, eski Afyon Mil- Ocak 1949
letvekili.
15
Ocak
Hasan Saka kabinesi istifa
etti.
Çankaya'da Cumhurbaşkanı ile yapılan görüşmelerde Vatan; RG
Kabine ile ihtilaflar halledilemedi ve Hasan Saka ka- 17 Ocak
binesi istifa etti. Saka "son zamanlarda rastladığımız 1949
bazı müşküller sebebiyle Kabinenin istifasını" sunduğunu belirtti. Gazetelerde yer alan haberlere göre
Saka Kabinesinin istifasında devlet Bakanlığı olayı
bardağı taşıran son damla oldu.
15
Ocak
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Norveç Krallığı
Hükümeti arasında Hava
Ulaştırmalarına Dair olan
Anlaşmanın Onanması
Hakkında Kanun yayımlandı.
Ankara'da 20 Mayıs 1948 tarihinde imzalanan an- RG
laşma ve ekleri onanmıştır.
1949 Yılı 1093
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
16
Ocak
İstanbul’da, İmam Hatip
Kursları açıldı.
İlk defa 15 Ocak 1949'da İstanbul ve Ankara'da ol- Vatan
mak üzere İmam-Hatip Kursu adıyla on aylık bir öğretim kurumu açılmış, daha sonra bunların sayısı ona
çıkmıştır. Ülkenin din görevlisi ihtiyacının karşılanması düşüncesiyle ortaokul mezunlarından askerliğini yapmış olanların kabul edildiği bu kurslar 1958
yılma kadar devam etmiştir.
16
Ocak
Karadağ'da isyan çıktı.
Kominform ajanları halkı Tito'ya karşı ayaklandırdı.
16
Ocak
Müfritler, Parlamentolar
Birliği Türk grubunu ele
geçirdiler.
CHP içerisindeki müfritler - otuzbeşler mücadelesi, Vatan
Parlamentolar Birliği Türk Gurubunda devam etmektedir. Otuzbeşler toplantıyı terk ettiler. Otuzbeşler,
Recep Peker döneminde ona karşı muhalif olan liberal kanadı oluşturan kesime verilen addır. Recep Peker istifa ettikten sonra, İnönü’ye tepki olarak, Ulus
gazetesi başyazarı Falih Rıfkı Atay istifa etmiştir.
Yerine, 35’lerden Nihat Erim başyazar olmuştur.
16
Ocak
Yeni kabineyi kurma göre- Kabine CHP koalisyonu addediliyor: Başbakan yar- Vatan
vi Şemsettin Günaltay'a ve- dımcılığı: Nihat Erim; devlet bakanlığına N. Esat
rildi.
Sümer, Maliyeye: İ. Rüştü Aksal; İçişlerine E.
Erişirgil; Bayındırlığa: Ş. Adalan; Gümrük ve Tekele: Dr. Şerafettin Bürge; Ulaştırmaya: Kemal Satır;
Çalışmaya Reşat Şemsettin Sirer getirildi. Diğer bakanlar yerlerini muhafaza ettiler.
16
Ocak
Şemsettin Günaltay başbakan olarak atandı.
17
Ocak
Kayseri, Busacık kazasında DP Kayseri mitinginde bir vatandaş: Ben CHP'liyim, Vatan
yapılan belediye seçimini
haksız seçildim" diye bağırdı.
protesto etmek için
Demokrat Parti, aynı yerde
bir miting tertipledi.
17
Ocak
Yeni hükümet bir aylık bütçe getirecek.
17
Ocak
CHP grubunda müfrit- mutedil mücadelesi başkan
vekilliği seçim öncesinde
yeniden alevlendi.
18 Ocak günü yapılan oylamada, CHP grup başkan Vatan, 18
vekilliğine büyük bir ekseriyetle Faik Ahmet Barutçu Ocak 1949;
Vatan, 19
getirildi.
Vatan
Şemsettin Günaltay Kabinesi belirlendi. Cumhurbaş- RG
kanı aynı gün kabineyi onayladı.
Vatan
Ocak 1949
18
Ocak
Amerika Birleşik Devletleri, Diktatör Devletlere yardım edilmeyeceğini açıkladı.
ABD dışişleri Komisyonu başkanı Sol Bloom, Tem- Vatan
silciler Meclisinde yaptığı beyanatta, yapılan yardımdan komünistlerin faydalanmadığının ispat edilmesi şartı ile Çin'e yardım edilmesine taraftar olduğunu ilan etmiştir.
18
Ocak
Günaltay Kabinesi görevine başladı.
Kabine, ilk toplantıyı Cumhurbaşkanı İnönü'nün baş- Vatan
kanlığında yaptı.
18
Ocak
Van'ın Özalp ilçesinde, 33
köylünün 3. Ordu Komutanı Orgeneral Mustafa
Muğlalı'nın emriyle kurşuna dizilmesi olayı (1943)
konusunda verilen soru
TBMM Başkanlığı'na verilen bu soru önergesinin Vatan;
kabul edilmesi üzerine olayla ilgili asker ve sivil yö- Altan
neticiler hakkında soruşturma açıldı. Bütün sanıkların (2005).
Genelkurmay Askeri Mahkemesi'nde tutuklu olarak
yargılandığı davada kurşuna dizme emrini kendisinin
verdiğini söyleyen Muğlalı, 2 Mart 1950'de ölüm, ar-
1094
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
önergesi meclis gündemine dından da hafifletici nedenlerle 20 yıl hapis cezasına
alındı.
çarptırıldı. Ama Askeri Yargıtay kararı bozdu; Muğlalı yeni yargılama başlamadan 11 Aralık 1951'de
hapiste öldü.
18
Ocak
Danıştay ve İçişleri Bakanlığı, Bayındırlık Bakanlığı
ve Ticaret Bakanlığında
atamalar yapıldı.
Danıştay'da ikili kararname ile İçişleri Bakanlığında RG
Emniyet müdürlüğü kadrolarına üçlü kararname ile
atamalar yapıldı. Bayındırlık Bakanlığı ve Ticaret
Bakanlığında da üçlü kararname ile atamalar yapıldı.
İçişleri Bakanlığında yapılan atamalar sonucunda,
Zonguldak, Erzurum, Kırklareli, Bilecik, Afyon, Eskişehir, Trabzon, Konya, Siirt, Bingöl, Bursa, Kayseri, Sivas, Tokat, Kastamonu'nun emniyet müdürleri
değişti.
19
Ocak
Milli Türk Talebe Birliğine
bağlı Hukuk ve İktisat Fakültesi talebe dernekler arasında yapılan münazarada,
"grev hakkı tanınmalı mı
tanınmamalı mı" tartışması
yapılmıştır.
Hukuk fakültesi münazara ekibi grev hakkı tanınma- Vatan
lıdır tezini savunmuşlardı; buna karşılık İktisat grubu
ise, grev hakkı tanınmamalıdır teziyle münazaraya
girmişlerdir. Münazarayı "grev hakkı tanınmalıdır"
tezini savunan Hukuk Fakültesi öğrencileri kazanmıştır.
20
Ocak
Yeni kabinenin programı
açıklandı.
Yeni hükümet, iki prensibin tahakkukuna çalışacak: Vatan
Mali ve iktisadi konularda gerçekçi vaatlerde bulunulacak ve yeni bir seçim kanunu getirilecek.
20
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü
15 numaralı Orman tahdit
Komisyonu Tebliği yayımlandı.
Kastamonu ilinin Araç ilçesine bağlı Tuzaklı Köyü- RG
nün dış orman sınırları; Balıkesir İline bağlı Merkez
İlçesinin Konakpınarı Bucağı Dikilitepe, Ilıca deresi,
Demirpınar, Uzunburun, Pelitcik deresi, Domuzçukuru
ve kurtkışla ormanlarının sınırları; Kazdağı silsilesi
Yüksektepe, Kapaklı, Dumanlı, Çakmakboğazı, Gürlek, Yurtpınarı, Kurudere ve Masırlıdere devlet ormanlarının sınırları belirlenmiştir.
20
Ocak
Van'ın Özalp ilçesinde kurşuna dizilen 32 vatandaşla
ilgili konu Mecliste görüşüldü.
Özalp Kaymakamı ve Jandarma subayının daha önce Vatan
mahkemeye verildikleri; mahkum oldukları ancak ilk
mahkumiyetleri nedeniyle cezalarının tecil edildiği
bilgisi üzerine, mahkeme kararının Meclis'e ulaşmasından sonra konunun tekrar gündeme gelmesine karar verildi.
21
Ocak
ABD Başkanı Truman and
içme töreninde komünizmi
yalancı bir felsefe olmakla
eleştirdi.
Truman and içme nutkunda, komünizmi yalancı bir Vatan
felsefeye dayanmakla eleştirmiştir. Bu konuşma,
"Soğuk Savaşta yeni bir cephe"nin açılması olarak
nitelendirilmiştir.
21
Ocak
Dünya Bankası, Türkiye'nin istediği borcu tetkik
etmek için temsilcilerini
Türkiye'ye gönderdi.
İstediğimiz kredinin açılabilmesi için tetkiklerde bu- Vatan
lunup bir rapor hazırlayacak olan Harison Clark ve
William Diamond ve Stevart Mason'dan oluşan üç
kişilik heyet Türkiye'ye geldi.
21
Ocak
İçişleri Bakanı, vatandaşlara eşit muamele ve demokrasiye uygun hareket etmeleri konusunda bir tamim
gönderdi.
Tamimde, demokrasi icaplarına uygun hareket, va- Vatan
tandaşlara eşit muamele ve kolaylık tavsiye ediliyor.
1949 Yılı 1095
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
21
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü 1
no'lu Orman Tahdit Komisyonu Tebliği yayımlandı.
İstanbul- Silivri İlçesi Çeltik Köyü Yarmatepe orma- RG
nının sınırları tespit edildi.
21
Ocak
PTT Memur ve Hizmetlilerine Verilecek Munzam
Çalışma Ücreti Tüzüğü'nün
yürürlüğe konulmasına karar verilmiştir.
İşletme Şartlarına ve idari lüzum ve zaruretlere göre RG
hafta tatili alamayanlarla belli çalışma saatleri dışında çalıştırılacaklardan kimlere ve ne gibi hallerde
munzam çalışma ücreti verileceği düzenlenmiştir.
21
Ocak
Tababet ve şuabatı sanatla- TBMM'de 17.1.1949 tarihinde kabul edilen değişik- RG
rının tarzı icrasına dair olan likle, hekimlerin her türlü ticaret yapmalarına izin ve1219 sayılı kanunun 12nci rilmektedir.
maddesinin değiştirilmesi
hakkında kanun yayımlandı.
21
Ocak
Umumi Hıfzısıhha Kanununun 12 nci ve 14 ncü
maddelerinin değiştirilmesi
23
Ocak
Cumhurbaşkanı İnönü,
Demokrat Parti Başkanı
Celal Bayar ile görüştü.
23
Ocak
Truman'ın Nutku Sovyetler Moskova basını, Truman Nutku'nu "Komünizme kar- Vatan
Birliği tarafından sert bir
şı kudurgan bir hücum" olarak vasıflandırıldı.
şekilde eleştirildi.
24
Ocak
Amerikan Filosu İstanbul
Limanına geldi.
25
Ocak
Behçet Kemal Çağlar, Par- Güvenoyu görüşmeleri sırasında konuşan Behçet Vatan
tiden ve Meclisten istifa et- Kemal Çağlar, ağır eleştirilerde bulundu. Behçet keti.
mal Çağlar: "Artık ağzımızla kuş tutsak, değil memleketi, dünyayı kurtarıcı tedbirleri bulsak dahi halkı
tatmin edemiyecek hale gelmiş bulunuyoruz."
25
Ocak
Kabine Meclis'ten 42'ye
karşı 349 gizli oyla güvenoyu aldı.
CHP grubunda program okundu. Program haricinde Vatan; C;
konuşan başbakan, yegane çarenin bu memlekette RG
demokrasinin kökleşmesi olduğunu, bütçede 15 milyon lira kadar bir tasarruf yapılabileceğini, bazı tertiplerle mükellefiyet tahmil eden kanunların geri alınacağını, yalnız yol vergisinin Meclise getirileceğini
söyledi. Yeni Başbakan gizli reyle itimat isteyerek,
açık oy durumunda meydana gelen dedikoduların
önüne geçmiş oldu. Bu arada şu nu da kaydedelim ki
5 itimatsızlık ve 291 itimat reyi 296 eder. Mecliste
ekseriyet partisine mensup daha 100 der fazla milletvekili vardır. Bunların hepsini resmî ve gayri resmi
izinli addetmeğe imkân yoktur. Demek ki 100'e yakın
Halk Partili milletvekili reylerini kullanmamışlardır.
Şemsettin Günaltay Başkanlığı altındaki Bakanlar Kuruluna (42) red oyuna karşı (349) oyla güvenilmiştir.
25
Ocak
Atamalar yapıldı.
Askeri Yargıtay Üyeliğine ve Adalet Teftiş Kurulu BCA:
Başkanlığı; Dışişleri Bakanlığı yurt içi ve yurt dışı 30..11.1.0/
teşkilatına ve hâkim, savcı ve yardımcılıklarına ta- 203.3..2.
yinler yapıldı.
1096
Kaynak
1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanununun 12 nci mad- RG
desi, Yüksek Sağlık Şürası üyelerinin seçimi ile ilgilidir. Bu kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte görevli
bulunan üyelerin üyelikleri düşmüştür (geçici madde).
Vatan
Birleşik Amerikan Askeri Donanmasına bağlı bir filo Vatan
bir haftalık bir resmi ziyarette bulunmak üzere bu sabah limanımıza gelmiştir.
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
25
Ocak
Basın ve Yayın Genel Müdürlüğüne Ahmet Şükrü
Esmer tayin edildi.
25.1. 1949 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ve İkili Ka- RG 29
Ocak 1949
rarname.
25
Ocak
Bir askeri hâkimin emeklilik işlemi iptal edildi.
Rahatsızlığı sebebiyle emekliye ayrılan Askeri Hâ- BCA:
kim Münir Kocaçıtak'ın emeklilik işleminin iptaline 30..11.1.0/
203.3..2.
karar verildi.
25
Ocak
Günaltay Hükümeti siyasal
ortamı yumuşattı.
Nadir Nadi'nin yazısı: "Şimdiye kadar alışmadığımız C
derecede mütevazı ve demokratik bir yürüyüşle işbaşına geçen yeni hükümet ortaklıkta derhal iyi bir tesir
uyandırdı. Halk vicdanında yarına dair ümitler belirmeye başladı. Üç yıldır içine saplandığımız çıkmazdan kurtulmanın artık imkânsız olmadığını düşünebiliyor, derdlerimize deva bulunabileceğini tahmin ediyor ve yazıyoruz. Bu halin daima daha iyiye doğru
gelişmesini ve ümitlerin adım adım gerçekleşmesini
dilemiyecek bîr vatandaş aranızda yoktur. Eski asık
suratlı havayı yumuşatmak, kara bulutları seyrekleştirerek ardındaki güneş ışıklarını bize gösterebilmek
için sayın Günaltıayın ortalığı topa tutması gerekmemiştir. Birkaç basit iyi niyet işareti, bir iki tatlı söz
(bu değişikliği hazırlamaya yetmiştir. Yeni hükümet
sözünü tutar da, yapılması hiç de güç olmıyan
vaidlerini kısa zamanda birer birer yerine getirmeye
başlarsa, havanın büsbütün değişerek iyimserlik duygularının ortalığa hâkim olacağına şüphe yoktur."
26
Ocak
Bakanlar Kurulu Kararı ile Bakanlar Kurulu Kararı. 12.1.1949 tarih ve 3/8554 RG
Elektrik Etüt İdaresi Genel sayı.
Direktörlüğüne Cemil Gökçe tayin edildi.
26
Ocak
İstanbul Ortodoks Patrikliğine seçilen Newyork Rum
Ortodoks Başpiskoposu İstanbul'a geldi.
Amerikan askeri taşıt uçağı ile İstanbul'a gelen Patri- Ayın
Tarihi
ği, İstanbul'da kalabalık bir kitle karşıladı.
26
Ocak
Türkiye Matbaacılık ve
Gazetecilik Anonim Ortaklığı'nın kurulmasına izin
verildi..
27.12.1948 tarih ve 3/8488 sayılı Bakanlar Kurulu RG
Kararı ile merkezi Ankara'da olmak üzere, yirmi yıl
süre ve üçyüz bin Türk lirası sermaye Türkiye Matbaacılık ve Gazetecilik Anonim Ortaklığı'nın kurulmasına izin verilmişti.
27
Ocak
Avusturya vatandaşlarının
malları üzerindeki blokaj
kaldırıldı.
Avusturya vatandaşlarına ait memleketimizde bloke BCA:
edilen menkul ve gayrimenkul malları ile alacakları 30..18.1.2/
118.96..10/
serbest bırakıldı.
Benzinden alınacak yol
vergisi hakkında kanun tasarısı.
1952 yılında uygulamaya konulan Akaryakıtlardan BCA:
Alınacak Yol Vergisi Hakkındaki Kanun'la eski uy- 30..18.1.2/
118.93..14/
gulamalara son verilmiştir.
Birleşmiş Milletler Gıda ve
Tarım Teşkilatı (FAO)
Türk Milli Komitesinin
Kuruluş ve Çalışması Hakkındaki Yönetmeliği Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe girdi.
FAO esas nizamnamesine göre işlerin yürümesi için
söz konusu yönetmelikte bir Milli FAO Komitesi kurulmuştur. Tarım Bakanı müsteşarı, bu komitenin
başkanıdır. Bunun dışında, Tarım Bakanlığı Yabancı
memleketler Tarım İşleri Servisi Başkanı, Ziraat İşleri Umum Müdürü, Veteriner İşleri Umum Müdürü,
Orman Umum Müdürü, Dışişleri Bakanlığı İktisat ve
27
27
Ocak
Ocak
Kaynak
71-770.
71-1284.
Düstur,
Üçüncü
Tertip Cilt
30; RG 16
Şubat 1949
1949 Yılı 1097
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
Ticaret Dairesi U. Müdürü, Dış Ticaret Dairesi
Umum Müdürü, Sağlık ve Sosyal Yardım Umum
Müdür, istatistik Umum Müdürü, Ziraat Bankası
Umum Müdürü, Umumi Katip olmak üzere on üyeden ibarettir.
27
Ocak
Karadeniz Ereğlisinde Havzanın kömür istihsalatını
artırmak ve nakliyatın daha
verimli yapılabilmesini temin
için lüzumlu olan modern
makine ve malzemeleri
İngilizler bir liste halinde
alakalı makamlara bildirdiler.
İhtiyaç gösterilen makine ve malzemelerin kullanıla- Ayın
cağı yerleri görmek ve tetkik etmek üzere Marshall Tarihi
Planı tatbikatı ile ilgili iki Amerikan uzmanı ile Ereğli Kömürleri İşletmesi Genel Müdürü İhsan Soyak
dün ve bugün burada yapılmakta olan liman inşaatını
yerinde tetkik etmişlerdir.
27
Ocak
Oktay Rifat'ın telif ettiği
eserin Devlet Konservatuarı tatbikat sahnesinde oynatılmasına devam olunmaması sebebiyle maddi manevi zararının tazmini hususunda açtığı davaya idare
yargı yerlerince bakılması
lazım geldiği hakkında
Uyuşmazlık Mahkemesi
Kararı yayımlandı.
Oktay Rifat'ın Milli Eğitim Bakanlığına karşı açtığı RG
dava, Milli Eğitim Bakanlığı'nın dava açılan yer nedeniyle itiraza ve uyuşmazlığa neden olmuştur.
Uyuşmazlık Mahkemesi Kararı, davaya idare yargı
yerlerince bakılması yönünde olmuştur.
29
Ocak
Dışişlerinde atamalar yapıldı.
Rızaiye başkonsolosluğuna Merkezden Talat Acarer, RG
Şikago Başkonsolosluğuna Merkezden Hikmet Hayri
Anlı ve çeşitli konsolosluk katipliklerine, müsteşarlıklarına ve atamalar yapılmıştır.
29
Ocak
Dr. Şefik Hüsnü ve arkadaşları hakkındaki Ankara
İstiklal Mahkemesi'ne ait
dosyanın İstanbul Adliyesi
yangınında yanmış olduğu
TBMM'ye bildirildi.
27 Nisan 1949 tarihli TBMM oturumunda dosyaların BCA
30..10.0.0/
yanması bir soru önergesinde sorulmuştur.
11.65..17.
31
Ocak
Ölüm Cezasına çarptırılan İki kişiyi öldürmekten suçlu Mehmet Sökeli'nin ölüm RG 9
Şubat 1949
Mehmet Sökeli Hakkındaki cezasının infazına karar verildi.
Yargıtay kararı TBMM tarafından onaylandı.
31
Ocak
1949 Yılına ait Geçici Bütçe Kanunu yayımlandı.
28 ocak 1949 tarihinde TBMM'de kabul edilen Geçi- RG
ci Bütçe Kanunuyla, 1949 yılı bütçesi çıkana kadar
97 264 000 Lira'lık geçici ödenek ayrılmıştır.
31
Ocak
Bingöl Milli Eğitim Müdürü Sıtkı İnal'ın Bakanlık BCA:
30..11.1.0/
emrine alındı.
203.3..13.
31
Ocak
1098
Çeşitli Kamu Kurumlarının Ankara Üniversitesi, Devlet Demiryolları ve Liman- RG
1949 yılı Geçici Bütçe Ka- ları İşletme Genel Müdürlüğü, Devlet Havayolları
nunları yayımlandı.
Genel Müdürlüğü, Hudut ve Sahiller Genel Müdürlüğü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Orman Genel Müdürlüğü, Posta, Telgraf ve Telefon İşletme genel Müdürlüğü, Tekel Genel Müdürlüğü, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 1949 yılı Şubat
ayına ait geçici bütçe kanunları yayımlandı.
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
31
Ocak
Türkiye'de bulunan Amerikan donanmasından bir
ekip Cumhurbaşkanı İsmet
İnönü'yü ziyaret etti.
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Çankaya Köşkünde, Ayın
Doğu Atlantik ve Akdeniz Amerikan Deniz Kuvvet- Tarihi
leri Komutanı Oramiral L. Conolly ile birlikte gelen
misafirleri kabul etti.
1
Şubat
Adalet Bakanlığı'nda atamalar yapıldı.
Hukuk yargıçlıklarına, Cumhuriyet Savcılıklara ata- RG
maları kapsamında 12 atama üçlü kararname ile yapıldı.
1
Şubat
Birleşmiş Milletler Gıda ve Heyet gelmeden birkaç gün önce 27.1.1949 tarihinde Ayın
Tarihi
Tarım Organizasyonu
Milli FAO Komitesi kurulmuştur.
(FAO) Avrupa Bölgesi
temsilcilerinden oluşan bir
heyetle Ankara'ya geldi.
1
Şubat
Ekonomi ve Ticaret Bakan- Boş bulunan üyeliğe Halil Pekmen üçlü kararname RG 7
Şubat 1949
lığı Tetkik Kurulu Başkan- ile atandı.
lığı'na atama yapıldı.
1
Şubat
Ekonomi ve Ticaret Bakanlığına ve Gümrük ve Tekel
Bakanlığına atamalar yapılmıştır.
Ekonomi Bakanlığı Tetkik Kurulu Başkanlığına Halil RG 7
Pekmen, Gümrük ve Tekel Bakanlığı Müfettiş Mua- Şubat 1949
vini Yavuz Baysan ise Beşinci sınıf Müfettişliğe üçlü
kararname ile tayin edilmiştir.
2
Şubat
FAO üyelerinin katılımıyla
teşekkül eden komisyonlar
Ekonomi ve İstatistik Komisyonu İstatistik Umum
Müdürlüğünde gıda ve tarım komisyonları da Tarım
Bakanlığında toplanarak
çalışmalarına başladı.
MİLLİ F. A. O. KOMİTESİ, Bakanlar Kurulu'nun Ayın
27.1.1949 tarih ve 3/8711 sayılı kararı ile kurulmuş- Tarihi
tu.
3
Şubat
Büyük Millet Meclisi oturumunda Arapça ezan protestosu.
Büyük Millet Meclisinin bugünkü oturumunda Niğde Ayın
Milletvekili İbrahim Refik Soyer'in Maliye Bakanlı- Tarihi
ğından sözlü sorusunun müzakeresi sırasında locadaki dinleyicilerden birisi Arapça ezan okumaya başlamış ve bu hareket Meclis Umumi Heyetinde büyük
bir hayreti mucip olmuştur. Meclis polisleri derhal
müdahale ederek bu şahsı locadan çıkarırken aynı locada diğer bir şahıs da Arapça ezan okumaya başlamış
ise de bu da yakalanarak derhal locadan çıkarılmıştır.
4
Şubat
Amerika'nın Doğu Atlantik Coholly ve maiyeti, 27 Ocak'tan beri Türkiye'de bu- Ayın
Tarihi
ve Akdeniz Filosu Başkolunmaktaydılar.
mutanı Amiral Richard l.
Coholly ve maiyetindekiler
İstanbul'dan ayrıldı.
4
Şubat
Devlet Havayolları Genel
Müdürlüğü Memur ve
Müstahdemlerinin vazife
ve salahiyetleri hakkındaki
tüzükte değişiklik yapılmıştır.
29.6.1944 tarihli v e 3/1109 sayılı kararla yürürlüğe
konulmuş olan Devlet Havayolları Genel Müdürlüğü
memur ve müstahdemlerinin vazife ve salahiyetleri
ve idare muamelatının tedvir sureti hakkındaki tüzüğün 7,8,9,12 ve 33 ncü maddelerinin değiştirilmesi
hakkında Ulaştırma Bakanlığınca hazırlanan ve Danıştay’ca incelenmiş olan ilişik tüzüğün yürürlüğe
konulması; Bakanlar Kurulunca 4.2.1949 tarihinde
kararlaştırılmıştır.
RG 15
Şubat
1949; Düstur, Üçüncü Tertip
Cilt 30,
s.151.
1949 Yılı 1099
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
4
Şubat
Dışişlerinde, Bayındırlık
Bakanlığında ve Sağlık ve
Sosyal Yardım Bakanlığında atamalar yapılmıştır.
Dışişlerinde terfiler ve derece yükseltmeler yapılmış; RG 12
Bayındırlık Bakanlığı'nda hukuk müşavirliğine atama Şubat 1949
yapılmış; Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığında ise
Yüksek Sağlık Şurası Üyeliklerine atamalar yapılmıştır.
4
Şubat
Fethiye'nin Kınık Köyündeki kazılara izin verildi.
Fethiye'nin Kınık köyü civarındaki kazıyı, Prof. BCA:
Demargne ile Devambez idare etmesine izin verildi. 30..18.1.2/
118.96..4.
4
Şubat
Sümerbank genel Müdür
İdari yardımcılığına atama
yapıldı.
Banka Genel Katibi Suat Keskinoğlu getirilmiştir.
4
Şubat
Türkiye Belediyecilik Derneği genel menfaatlere yararlı dernek olarak kabul
edildi.
Bununla birlikte, Türkiye Jeoloji Kurumu; Hatay Ve- BCA:
rem Savaş derneği de genel menfaatlere yararlı der- 30..18.1.2/
118.95..11./
nekler olarak kabul edildi.
Ulaştırma Bakanlığında tayin yapıldı.
Ulaştırma Bakanlığı Baş müşavirliğine Haldun BCA:
30..11.1.0/
Sarhan'ın tayini.
Posta, Telgraf ve Telefon genel Müdürlüğünü ifa et- RG 14
mekte olan Haldun Sarhan, Ulaştırma Bakanlığı Baş Şubat 1949
müşavirlik kadrosuna atanmıştır.
4
Şubat
RG 16
Şubat 1949
13-60
203.3..21.
4
Şubat
Ulaştırma Bakanlığında tayinler yapılmıştır.
4
Şubat
Vatandaşlıktan çıkarılanlar. 1949 yılında 977 kişi vatandaşlıktan çıkarılmıştır.
5
Şubat
Yeni Rum Ortodoks Patriği Rum Ortodoks Patriği, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'- Ayın
Athenagoras, Ankara'ya
yü; Başbakan Şemsi Günaltay'î ve İçişleri Bakanı Tarihi
gelmiştir.
Emin Erişilgil'i ve daha sonra Diyanet İşleri Başkanı
Hamdi Akseki^'yi makamında ziyaret etmiştir.
7
Şubat
Adalet müfettişliklerine, Yargıçlıklara, savcılıklara RG 16
Şubat 1949
atamalar yapılmıştır.
7
Şubat
Adalet Bakanlığında ve orduda atamalar yapıldı.
Bazı hâkim, savcı ve yardımcılıkları ile adalet müfet- BCA.
tişliklerine; Ankara Jandarma Satınalma Kurulu Baş- 30..11.1.0/
kanlığı, Jandarma Subay ve Astsubay Okulu Komu- 203.4..4.
tanlığı ve Kırklareli Jandarma Bölge Komutanlığı'na
tayinler yapıldı.
10
Şubat
Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile Vali atamaları yapıldı.
Edirne Valiliğine Aydın Valisi Rükmeddin RG 23
Nasuhioğlu ve Diyarbakır Valiliğine Bolu Valisi Şubat 1949
Kemal Hadımlı tayin edildi.
10
Şubat
Ceskoslovenske Zahranicni
Politice ve Deziniz
Usesvazone Komunisticke
Stav adlı kitapların yurda
sokulması yasaklandı ve
mevcutlarının toplattırılmasına karar verildi.
1949 yılında 42'den fazla kitap ve derginin ülkeye girişi yasaklanmış ve mevcutları toplattırılmıştır. Bir
kaç örnek: İ. Mavrolik (Karakurtlar) adlı iki ciltlik
kitap; Bulgaristan'da çıkan Kooperativen Front adlı
gazete; Yıkılmış Bir Şehrin Tarihi-Urfa adlı kitap;
Bediüzzaman Saidi Nursi'nin Asa-yı Musa adlı kitabı; Suriye ve Lübnan'da yayınlanmakta olan Sovyet
Haberleri Servisi adlı gazete; Paris&te çıkan L.
Hümanite adlı gazete; John Steinbeck tarafından yazılıp Rasim Gürhan tarafından tercüme edilen
Bitmiyen Kavga adlı kitabı.
1100
BCA:
30..18.1.2/
118.95..9./
15-86
BCA:
30..18.1.2/
118.98..19/
52-105
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
10
Şubat
Çakmak ve suni çakmak
taşının tekel kapsamından
çıkarılması ve bu maddelerin gümrük vergilerinin değiştirilmesi hakkında 5321
sayılı kanun yayımlandı.
7 Şubat 1949 tarihinde kabul edilen kanunla, 1 Hazi- RG
ran 1929 tarihli ve 1503 sayılı kanunla devlet tekeli
altındaki her nevi çakmak ve suni çakmak taşları
Devlet tekelinden çıkarılmıştır. Ayrıca bu taşların İthalat Umum Tarifesindeki pozisyonları değiştirilmiştir.
10
Şubat
Hür Marko Paşa adlı gaze- Sabahattin Ali, Aziz Nesin, Rıfat Ilgaz ve Mustafa
tenin dağıtım yasaklandı ve Mim Uykusuz’un yazarlığını yaptığı 1946 yılında
mevcutları toplattırıldı.
yayın hayatına başlayan Türk basın tarihinin en yüksek tirajlı yayınlarından biri olan cuma günleri çıkan
haftalık mizah dergisi Markopaşa çeşitli adlar altında
yayın hayatını sürdürmüştür. Markopaşa kapatılıncaya kadar sırasıyla; Merhumpaşa, Malumpaşa, YediSekiz Hasan Paşa, Hür Marko Paşa, Bizim Paşa, Ali
Baba adları altında yeniden çıkarılmıştır. Sık sık toplandığı için, gazete "Toplatılmadığı zamanlar çıkar"
veya "Yazarları hapishanede olmadığı zamanlar çıkar." gibi ibarelerle yayınlanırmış. 1949 yılında Türkiye'de yayımlanan gazetelerden Markopaşa, Hür
Markopaşa, Başdan, beşer ve Yedisekiz Hasanpaşa
gazetelerinin bazı sayılarının dağıtılması durdurulmuş ve yasaklanmıştır.
10
Şubat
Türkiye'de harb silah ve
mühimmatı yapan özel sanayinin kontrolü hakkındaki 3763 sayılı kanun dahilinde 1949 yılında tespit
edilen liste Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edildi.
3/8799 syaılı BKK'ya göre 1949 yılında harb silah ve RG 14
mühimmat sanayii listesi uçak başta olmak üzere 23 Mart 1949
maddeden oluşmaktadır. Bunlar arasında her tür top;
her cins tabanca; muharebe tankı; zehirli gaz ve vasıtaları gibi maddeler vardır.
11
Şubat
Eczacılar ve Eczaneler hakkındaki kanuna bir madde
eklenmesi hakkında kanun
yayımlandı.
964 sayılı Eczacılar ve Eczaneler hakkındaki kanuna RG
bir madde eklenmiştir. Buna göre, eczanesin bulunmayan il ve ilçelerde Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca kabul edilecek bucaklarda eczane açanlara, tahditlere bakılmaksızın arzu ettikleri il ve ilçelerde eczane açmalarına izin verilmektedir.
11
Şubat
Türk Ceza Kanununun
253ncü maddesine Dünya
Sağlık Kurulu'nun sembolü
hakkında bir fıkra eklendi.
1.3.1926 tarihli Türk Ceza Kanunu'nun 253ncü mad- RG
desine eklenen fıkra ile; Birleşmiş Milletler Dünya
Sağlık Kurulu'nun resmi mühür ve damgası ile dünya
yuvarlağı üzerine resmedilmiş iki defne dalı ortasındaki sembolünün ve kuruluşun adının ve kısaltmasının ticaret veya herhangi bir menfaat kastıyla kullanılması yasaklanmıştır.
12
Şubat
Bakanlar Kurulu Kararı ile
PTT ile ilgili bir tüzükte
değişiklik yapıldı.
PTT hat başbakıcı ve başmüvezzilerlerle bakıcı ve RG 19
müvezzilerin alınma şartlarını, istihdam yerlerini, va- Mart 1949
zife ve salahiyetlerini ve terfi usullerini gösterir tüzükte bazı maddeler değişti. (BKK: 3/8801 sayı)
12
Şubat
Bazı maddeleri değişen
Değişen maddeler Türkiye'de tababete ait klinik ve RG 8 Mart
Tababet Uzmanlık Belgele- laboratuarlar uzmanlık kollarının tanımları; asistan 1949
ri Hakkında Tüzük, 3/8766 olmak için gereken şartlar ile ilgilidir.
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanmıştır.
BCA:
30..18.1.2/
118.98..18/
52-108
1949 Yılı 1101
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
12
Şubat
Ordudan ihraç vakaları
Lv. Yzb. Naci Ulualp'in askeri eşyayı satmak ve zim- BCA:
metine geçirmek suçlarından ceza alması sebebiyle 30..11.1.0/
ordudan ihrac ve emekliye sevk edilmiştir. 1949 yılı 203.4..10.
içerisinde ordudan ihraç edilen subay sayısı otuzüç
civarındadır.
12
Şubat
Ticaret ve Ekonomi Bakan- Ticaretin Tanzimine ve ihtikarla [vurgunculuk] mü- RG
lığı'ndan vurgunculukla
cadeleye dair 52 sayılı sirküler ile idrofil pamuk mamücadeleye dair bir tebliğ liyet ve azami satış fiyatları tespit edilmiştir.
yayımlandı.
14
Şubat
Cumhurbaşkanı İsmet İnö- Yeni Yugoslav Federative Halkçı Cumhuriyeti büyük Ayın
Tarihi
nü, Yugoslavya elçisini ka- elçisi Ljubomir Radovanoviç'i kabul etmiştir.
bul etti.
14
Şubat
Çankaya İlçesinin kaldırılması ve yerine Altındağ İlçesinin teşkili hakkında kanun tasarısı
Çankaya ilçesinin kaldırılarak bu ilçe kadrosu ile Altındağ adıyla yeni bir ilçe kurulması hakkında kanun
tasarısı. Tasarının gerekçesinde belirtilen hususlar
şunlardır: Ankara sınırları içerisinde Altundağ,
Atıfbey, Yenidoğan ve Aktaş mahallelerinden ibaret
ve genellikle Altındağ diye anılan semtin 1945 sayımında Nüfusu 34512 iken 48681'e yükselmiştir. Gerek semt halkının genellikle işçi ve küçük sanat erbaplarından oluşması "gerek sosyal durumlarının mütecanis olmaması yüzünden Devlet merkezinin bu
kısmında güvenlik ve düzenlik durumu günden güne
nezaket ve ehemmiyet kaybetmiş bulunmaktadır".
"Bir taraftan da derme, çatma, gayri sıhhi Binalara
yerleşmiş olan bu vatandaşların sağlık, sosyal ve kültür bakımlarından durumlarının islahı ve bu semtin
de Başkent'e layık surette imar işlerinin düzenlenmesi için Altundağ'da bir ilçe kurulma zaruri ve faydalı
görülmüştür." Fakaty 1949 senesinin bütçesine gerekli ödenek konmadığı için, Çankaya İlçesini kaldırıp yerine Altundağ ilçesini ikame etme yoluna gidilmesi önerilmektedir. Çankaya ilçesinin merkez ve
bağlı bucaklarının ise Merkez ilçesine bağlanması tasarlanmıştır.
15
Şubat
Maarif Müdürleri ve Memurları Yönetmeliğinde
değişiklik yapıldı.
26.2.1935 tarihli ve 2/2072 sayılı kararla yürürlüğe RG 23
konulmuş olan Yönetmeliğin geçici maddesi kaldı- Şubat 1949
rıldı ve bir maddesi değiştirildi. BKK 15.2.1949 tarih
ve 3/8733 sayılı karar.
16
Şubat
Toprak Ofisi tarafından ih- Piyasadan buğdayın kilosunu 45 ile 47 kuruş arasın- Ayın
tiyacı olan vatandaşlara ki- da almak mecburiyetinde bulunan çiftçiler bu hayırlı Tarihi
losu 32 kuruştan verilmek
işi şükranla karşılamışlardır.
üzere 500 ton buğday tahsis
edilmiştir.
16
Şubat
Türkiye ile Belçika -Lüksemburg Ekonomik Birliği
arasındaki Ticaret Anlaşması ile Türkiye-Belçika
Ödeme anlaşmasının yürürlük sürelerinin iki ay uzatılmasına hakkında kanun
yayımlandı.
1102
Kaynak
BCA:
30..18.1.2/
118.100..8/
71-1287
Türkiye ile Belçika -Lüksemburg Ekonomik Birliği RG
arasında 12 Mart 1947 tarihinde imzalan Ticaret anlaşması ile aynı tarihte Türkiye ile Belçika arasında
bağıtlanan Ödeme anlaşmasının 26 Mayıs 1948 tarihinden itibaren ik ay süre ile uzatılması için geçici
anlaşma yapılmıştı.(TBMM'de kabul tarihi11.2.1949;
geçici anlaşma tarihi: 24 Temmuz 1948)
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
17
Şubat
Avrupa ve Dünya Federasyonu Fikrini Yayma Derneği kuruldu.
3/8830 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Merkezi İs- RG 21
tanbul'da olmak üzere Avrupa ve Dünya Federasyonu Mart 1949
Fikrini Yayma Derneğinin kurulmasına izin verildi.
17
Şubat
Yeni bucaklar kuruldu.
Maraş'ta Gücük, Balıkesir'de Yeniköy, Denizli'de BCA:
30..11.1.0/
Bekilli ve Yozgat'ta Fakılı bucakları kuruldu.
203.4..13.
18
Şubat
Elazığ Milletvekili Mustafa
Arpacı'nın Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılmasına mahal olmadığı
hakkında TBBM kararı yayımlandı.
Askerlikten kurtulmak için askerlik yaptığına dair RG
gerçekdışı bir vesikayı kullanmakla suçlanan Elazığ
Milletvekili Mustafa Arpacı'nın Yedinci Kolordu
Askeri Mahkemesinde yargılaması sonucunda, iddianın gerçeği yansıtmadığı anlaşılmış ve TBMM buna
dayanarak dokunulmazlığın kaldırılmasına gerek
duymamıştır.
18
Şubat
Ticaret Eski Bakanı Atif
İnan hakkında soruşturma
yapmak üzere kurulan
Karma Komisyonun görev
süresinin uzatılmasına dair
TBMM kararı alındı.
1638 sayılı TBMM kararı ile Ticaret eski Bakanı Atif RG 23
İnan hakkında soruşturma yapan karma komisyon Şubat 1949
4.6.1948 tarihinde kurulmuştu; 19.11.1948 tarihinde
görev süresi uzatılan komisyona 25.2.1949 tarihinden
itibaren iki ay daha verilmiştir.
18
Şubat
Türkiye ile İtalya arasındaki Ticaret ve Ödeme Anlaşmalarını yürürlük sürelerinin iki ay uzatılması hakkında kanun yayımlandı.
12 Nisan 1947 tarihinde imzalanan anlaşmanın iki ay RG
yani 30 Haziran 1948 tarihine kadar, uzatılması hususundaki anlaşma, 14 Şubat 1949 tarihinde
TBMM'de onaylanmıştır.
18
Şubat
Türkiye ile Polonya arasında imzalanan Ticaret ve
Ödeme anlaşması hakkında
kanun yayımlandı.
Türkiye Hükümeti ile Polonya hükümeti, ticari mü- RG
badelelerini geliştirmek isteğiyle ve 29 Ağustos 1931
tarihli Türkiye-Polonya Ticaret ve Seyrisefain Sözleşmesi hükümlerini göz önünde tutarak, aralarında,
18 Temmuz 1948 tarihinde Ankara'da anlaşma imzalamışlardı.
18
Şubat
Yol işleri için Benzin'den
alınacak vergi hakkında
kanun yayımlandı.
Kanuna göre, yabancı memleketlerden ithal veya RG
memleket içinde tasfiye, taktir veya sair suretlerle istihsal olunan Gümrük Tarife Kanunda belirtilen hafif
yağların (benzin ve benzerleri) kilosunda 11 kuruş
yol vergisi alınır. Vergiye tabi maddeleri Türkiye'ye
ithal veya memleket içinde üretenler bu vergiyi öderler.
19
Şubat
Ekonomi ve Ticaret Bakan- Akaryakıt ve teneke fiyatları hakkındaki sirküler, bu RG
lığından Ticaretin Düzenmaddelerin satış fiyatlarını tespit etmektedir.
lenmesine ve İhtikarla Mücadeleye dair 53 sayılı Sirküler yayımlandı.
19
Şubat
Türkiye ile Almanya'daki
Fransız İşgal Bölgesi arasında imzalanan Ticaret ve
Ödeme anlaşmaları ile
Modüs Vivendi ve eklerinin onanması hakkında kanun yayımlandı.
Türkiye ile Almanya'daki Fransız İşgal Bölgesi As- RG
keri Hükümeti arasında 27 Nisan 1948 tarihinde Baden-Baden'de imzalanan anlaşma, 14.2.1949 tarihinde TBMM'de onaylanmıştır.
1949 Yılı 1103
G
Ay
Olay/Mevzuat
19
Şubat
Türkiye ile Finlandiya ara- İki memleket arasındaki ticari mübadeleleri geliştir- RG
sında 12 Haziran 1948 tari- mek maksadıyla kaleme alındığı belirtilen anlaşma,
hinde Ankara'da imzalanan 12 Haziran 1948 tarihinde Ankara'da imzalanmıştır.
Ticaret ve Ödeme anlaşmaları ile Eklerinin onanması
19
Şubat
Türkiye ile İsveç arasında
Ticaret ve Ödeme Anlaşmalarıyla Eklerinin onanması hakkında Kanun yayımlandı.
Anlaşma 7 Haziran 1948 tarihinde Ankara'da imza- RG
lanmıştı.
22
Şubat
Çok çocuklu hâkimlere verilecek yardım paralarıyla
ikramiye hakkındaki 3253
sayılı kanunun kaldırılmasına ve bu kanuna göre toplanmış paraların ne şekilde
kullanılacağına dair Kanun
yayımlandı.
Çok çocuklu hâkimlere verilecek yardım paraları RG
hakkındaki kanun kaldırılmıştır. Bu kanunun yürürlüğe girdiğe kadar biriken paralar,, hâkim ve savcılık
gibi mesleklerde görev yapanların Hukuk Fakültesinde okuyan öğrencilerine burs olarak verilmek üzere Ankara Üniversitesi'ne aktarılmıştır.
23
Şubat
Sümerbank Yönetim Kuru- Açık bulunan üyeliğe 623 Lira aylıkla Konya eski RG 11
Mart 1949
lu'na açık bulunan HüküMilletvekili Fuat Gökbudak tayin olmuştur.
met Üyeliğine tayin yapıldı.
24
Şubat
İstanbul Üniversitesi Asistanlık Yönetmeliği yayımlandı.
24
Şubat
TBMM, orduya iyi dilekle- 1639 numaralı TBMM kararı ile; TBMM orduya bü- RG 26
rini bildiren bir kara aldı.
yük hizmetlerinde başarılı olmaları hakkındaki iyi di- Şubat 1949
lekleriyle, selam, güven ve inanının bildirilmesine
karar verdi.
24
Şubat
Türkiye ile Norveç arasındaki ticaret arasındaki ticaret ve ödeme anlaşması ile
ekleri imzalanmıştır.
Anlaşma 7 Mart tarihinden itibaren yürürlüğe girecek Ayın
olan anlaşmaya göre, ticari mübadele her iki memle- Tarihi
ketin genel ithal ve ihraç rejimlerine uygun olacak ve
ödemeler her memleketin kendi milli parası ile yapılacaktır. Hesap parası Amerikan dolarıdır. Ayrıca,
Norveç Hükümeti önümüzdeki 15 ay zarfında memleketimizden 500.000 dolar kıymetinde tütün satın
alınmasını temin için gerekli tedbirleri almayı da taahhüt eylemektedir.
24
Şubat
Vali ataması yapıldı.
Kütahya Valisi Ethem Yetkiner'in Aydın Valiliğine RG 11
Mart 1949
tayini Bakanlar Kurulu Kararı ile yapıldı.
25
Şubat
Gümrük ve tekel bakanlığın- Tebliğ, repertuvarda yapılacak değişikliklerle ilgili- RG
dan tebliğ yayımlanmıştır. dir.
25
Şubat
İdari sınır değişikliği: Yeni
dört bucak kurulmuştur.
1104
Açıklamalar
Kaynak
17.2.1949 tarihinde Milli Eğitim Bakanı tarafından RG
onanan Yönetmelik, asistanların nasıl seçileceği,
asistanların görev ve terfileri ile asistanların görevden çıkarılmaları ve fahri asistanlık ile ilgili düzenlemeleri kapsamaktadır.
Üçlü kararname ile Maraş İli Elbistan İlçesine bağlı RG
olmak üzere Gücük Bucağı; Balıkesir İli Merkez İlçesine bağlı olmak üzere Yeniköy Bucağı; Denizli İli
çal ilçesine bağlanmak üzere Bekilli Bucağı; Yozgat
İli Boğazlıyan İlçesine bağlanmak üzere Fakılı Bucağı kurulmuştur.
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
25
Şubat
Vakıflar Genel müdürlüğü- Açık bulunana müfettişliğe 60 lira maaşla Munir RG
ne atama yapıldı.
Bener atandı.
26
Şubat
Adalet Bakanlığında tayinler yapıldı.
26
Şubat
Maliye Bakanlığında tayin- Hesap uzmanı yardımcısı 21 kişi yapılan sınavda ba- RG 7 Mart
1949
ler yapıldı.
şarılı olarak hesap uzmanlığına tayin oldular.
26
Şubat
Ordudan ihraç vakası
Hukuk yargıçlıklarına, Cumhuriyet Savcılıklara ata- RG 7 Mart
maları kapsamında 6 atama üçlü kararname ile ya- 1949
pılmıştır.
Ordudan ihraç cezası alan Yzb. Mustafa Celasun, BCA:
30..11.1.0/
emekliye sevk edildi.
203.5..6.
RG 28
Şubat 1949
28
Şubat
Üniversitelerin 1949 yılı
Bütçe kanunları yayımlandı.
1
Mart
1949 Yılı Bütçe Kanunu
yayımlandı.
1
Mart
İşçi Sigortaları Kurumu
3/8832 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile açık bulu- RG 21
Yönetim Kurumu Kurulun- nan Hekim Üyeliğe Zonguldak eski Milletvekili Dr. Mart 1949
da açık bulunan Hekim
Rebil Barkın tayin oldu.
üyeliğine atama yapıldı.
1
Mart
Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası Başkan
Yardımcısı R. L. Garner,
İstanbul'da Sanayicilerle
görüştü.
2
Mart
Çeşitli Kamu Kurumlarının Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü; Tekel RG
1949 yılı Bütçe Kanunları
Genel Müdürlüğü; Orman Genel Müdürlüğü; Devlet
yayımlandı.
Demiryolları ve Limanları İşletme Genel Müdürlüğü;
Devlet Denizyolları ve Limanları İşletme Genel Müdürlüğü; Devlet Havayolları Genel Müdürlüğü;Posta,
Telgraf ve Telefon İşletme Genel Müdürlüğü; Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün 1949 Yılı Bütçe Kanunları
yayımlandı.
2
Mart
İstanbul Sütlüce'de Emekli
General Nuri Külligil'e ait
özel silah fabrikasında patlama meydana geldi.
2
Mart
Kanun yetersizliğinden bir 17 Mayıs 1945 günü Eskişehir'de meydana gelen BCA:
çavuş yurtdışında tedavi et- uçak kazasında komutanını kurtarmak isterken eli ve 30..10.0.0/
tirilemedi.
yüzü yanan Gedikli Üstçavuş Osman Tabak'ın kanun 56.377..18.
yetersizliğinden yurtdışında tedavi ettirilmesi mümkün olmadı.
3
Mart
3/8739 sayılı Rüzgar Tüne- Ayrılan pay 300.868, 58 Lira'dır.
li ve Etimesgut Uçak Fabrikası için Türk Hava Kurumuna prim verilmesi
hakkında Bakanlar Kurulu
Kararı ile yayımlandı.
Devlet Bütçesine giren dairelerin 1949 yılı için genel RG
giderleri için toplam 1 371 875 627 Lira ödenek verilmiştir. Gelirler ise 1.251.802.894 Lira olarak tahmin edilmiştir.
Konuşma, özel sanayiye yapılması düşünülen yardı- Ayın
mın Sanayi Kredi bankası aracılığıyla yapılmasında Tarihi
fayda olduğu yönünde cereyan etmiştir.
35 kişinin hayatını kaybettiği patlamada, fabrikanın Ayın
sahibi Enver Paşa'nın kardeşi ola Nuri Killigil de ha- Tarihi
yatını kaybetmiştir.
RG
1949 Yılı 1105
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
3
Mart
Ankara Doğum ve Çocuk
Evi açıldı.
Aynı gün Ankara Sağlık Okulu da açılmıştır.
Ayın
Tarihi
3
Mart
Bazı hâkim ve savcılıklara
atamalar yapıldı.
Vehbi Baykan'ın Akhisar Hukuk Hâkimliği, Saim BCA:
Demirer'in Bozöyük Hâkimliği, Behçet Baran'ın 30..11.1.0/
Hendek, Memduh Oktav'ın Hopa cumhuriyet savcı- 204.6..8.
lıklarına tayinleri ve Hâkim Hasan Ünal ile Rıza Bahadır'ın terfileri.
3
Mart
Danıştay'a atamalar yapıldı. Sait Kandan'ın Danıştay 2. Sınıf Yardımcılığına tayini; İhsan Öralay'ın Danıştay 3. Sınıf Yardımcılığına
tayini; Ahmet Turhan Bozkurt'un Danıştay 6. Sınıf
Yardımcılığına tayini
3
Mart
Devlet Matbaasına atama
yapıldı.
Ali Fethi Aral, Devlet Matbaası Müdürlüğü'ne tayin BCA:
30..11.1.0/
oldu.
BCA:
30..11.1.0/
204.6..1. ;
BCA::
30..11.1.0/
204.6..2.
204.6..6.
4
Mart
1949 yılı kampanyası için
şeker pancarı fiyatları Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlendi.
3/8827 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre 1949 RG 14
şeker pancarı fiyatları 4.50, 4.75 ve 5 kuruş olarak Mart 1949
tespit edildi. Ayrıca üreticiye teslim ettiği ürünün
yüzde 1'i nispetinde prim verilmesi hakkında K/774
sayılı kararın yürürlüğe konulmasına karar verildi.
4
Mart
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Milletlerarası İmar ve
Kalkınma Bankası Başkan
Yardımcısı M. Robert L
Garner'i kabul etmiştir.
Robert Garner, Milletlerarası İmar ve Kalkınma Ban- Ayın
kası'nın başkan yardımcılığını 1947-1956 yılları ara- Tarihi
sında sürdürmüş, 1956 yılında ise kurumun başkanı
olmuştur.
4
Mart
Doğal felakete uğrayanlara
kerestelik ağaç yardımı yapıldı.
Su baskınlarından zarar gören Adana ve İçel yöresindeki halka kereste yardımı yapılması (1949 yılında
kereste yardımı, su baskını, deprem ve yangın gibi
felaketlerden sonra sık uygulanan bir yöntemdir. Oltu, Bursa, İzmir, Gövenç gibi yerlerde sel baskını,
yangın, heyelan gibi felaketlerden sonra ev yapımı
için kereste yardımı yapılmıştır. Bu gibi toplu yardımların yanı sıra, 913 kişiye çeşitli sebeplerle kereste yardımı yapılmıştır.
BCA:
30..18.1.2/
118.101..4/
46-85
4
Mart
Guleman krom madeninin
vergi oranı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edildi.
Diyarbakır ilinin Ergani İlçesine bağlı bulunan ve işletilmesi imtiyazı Etibank üzerinde olan Guleman
Köyündeki krom madeninin yüzde 10 nispi resme tabi tutulmasına Bakanlar Kurulunca karar verildi
(3/8839 sayılı BKK).
1949 yılı içinde Denizli Mevlütlar, Burdur Müslimler, Balıkesir Okçularyeri,Bursa Topuk ve
Göynükbelen’deki korm madenlerinden yüzde 10
vergi alınmıştır. Ayrıca, Denizli’deki krom madenlerinin işletme ruhsatı Montan Madencilik T.A.Ş’ye
verilmiştir.
RG 23
Mart 1949;
BCA:
30..18.1.2/
118.102..2
0.; UMD
4
Mart
Hatay ili Bakanlar Kurulu
3/8837 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, Erzincan ili RG 23
Kararı ile dar topraklı bölge Tercan ilçesi; Muğla ili Köyceğiz ilçesi; Balıkesir'in Mart 1949
ilan edildi.
Ayvalık ilçesi dar toprakli bölge ilan edilmiştir.
4
Mart
İstanbul bölgesi, tehlikeli
yer sarsıntısına maruz böl-
1106
20.12.1947 tarihli ve 3/6739 sayılı kararla onanan RG 21
tehlikeli yersarsıntısına maruz bölgeleri gösteren ha- Mart 1949
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
geleri gösteren haritadan
çıkarıldı.
rita ve listeden İstanbul bölgesi hakkında yazılı kaydın çıkarılarak yerine "İstanbul bölgesi ikinci derecededir. Ancak çürük araziye yapılacak inşaat için denetleyici dairenin onamasıyla birinci derece şartları
uygulanabilir" kaydının konulmasına Bakanlar Kurulu karar verdi (3/8815 )
Kabaca Köyü Kereste İmali, Odun ve Kömür Satış BCA:
Kooperatifi; Hudutlu Sorumlu İç ve Dış Deniz Vası- 30..18.1.2/
taları Büfecileri Kredi ve İşletme Kooperatifi kurul- 118.101..19.
du.
4
Mart
Satış kooperatifleri kuruldu.
4
Mart
Vatanın kurtarılması için
çalışanların ikramiye ile
taltiflendirilmesine karar
verildi.
5
Mart
Esat Kaya'nın Emniyet Gn. Md. 2. Daire Bşk., Ah- BCA:
met Karay'ın 1. Şb. Müdürlüğü, Fikri Demirkol'un 30..11.1.0/
İçel, Rifat Özdemir'in de Tarsus emniyet amirlikleri- 204.6..10.
ne tayinleri yapıldı.
5
Mart
Kaymakamlık görevinde
iken başka görevlere atananlar.
Antalya ili Kaş İlçesi Kaymakamı Ekrem Talat RG 16
Avşaroğlu, İçişleri Bakanlığı Özlük İşleri Genel Mü- Mart 1949
dürlüğüne; Pervari Kaymakamı Emniyet Müdürlüğü
Birinci Şube Müdür Muavinliğine; Kayseri İline bağlı sarız İlçesi Kaymakamı Mehmet Ali Çeltik ise İçişleri Bakanlığ Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünde
açık bulunan Şube müdürlüğüne naklen tayin edildiler.
6
Mart
İzmir'de Kadınlığı Koruma Cemiyet, kimsesiz kızlara ve dul kadınlara yardım BCA:
30..10.0.0/
ve Sosyal Yardım Cemiyeti etme amacını benimsedi.
80.528..13.
kuruldu.
8
Mart
Adalet Bakanlığında yapılan atamalar
2. Sınıf Adalet Müfettişliği, Orhaneli, Rize ve Yenişehir hâkimlikleri, Manisa Savcı Yardımcılığı, Osmaniye Savcılığı, Kütahya Ağır Ceza Mahkemesi
Üye Yardımcılığı ve Nevşehir Hâkim Yardımcılığına
yapılan tayinler.
8
Mart
Kaymakamlık atamaları
yapıldı.
Maraş İline bağlı Göksün İlçesi Kaymakamı Sıtkı RG 16
Tugal Kayseri İline bağlı Develi İlçesi Kaymakamlı- Mart 1949
ğına; Bitlis Ahlat İlçesi kaymakamı Osman Meriç'in
Malatya Hekimhan Kaymakamlığına, Manisa Kula
İlçesi Kaymakamı İlhan Engin Manisa Turgutlu kaymakamlığına naklen atamaları yapıldı.
9
Mart
250 kişi vatandaşlıktan çıkarıldı.
İzin almadan kendi istekleriyle yabancı devlet uyrukluğuna girdikleri anlaşılan Antakya doğumlu 250 kişi
Bakanlar Kurulu Kararı ile vatandaşlıktan çıkarıldı.
1949 yılında toplam 977 kişi vatandaşlıktan çıkarılırken ve 3 kişinin vatandaşlıktan çıkma isteğine onay
verilmiştir.
9
Mart
Merkez Bankası Yönetim
Merkez Bankası Yönetim Kurulu Başkanlığına, Ban- RG 19
Kurulu Başkanlığına atama kanın genel müdürü Kemal Zaim Sunel'in seçilmesi- Mart 1949
yapıldı.
ne Bakanlar Kurulu Kararı ile karar verilmiştir
(3/8862 sayılı BKK).
BCA:
490..1.0.0/
559.2229..1/
2.BÜRO
BCA:
30..11.1.0/
204.6..13;
RG 16
Mart 1949
BCA:
30..18.1.2/
118.103..17/
15-65
1949 Yılı 1107
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
10
Mart
İstanbul Üniversitesi Tıp
Fakültesi Eczacı Okulu
Doktora Yönetmeliği yayımlandı.
25.2.1949 tarihinde Milli Eğitim Bakanı tarafından RG
onanan Yönetmelikle, Eczacı Okulunda yapılacak
doktora hakkında uygulanacak kurallar düzenlenmiştir.
12
Mart
Üçlü Kararnameyle Çeşitli yargıçlıklara, C. Savcılık- RG 19
Mart 1949
larına atamalar yapıldı.
12
Mart
Askeri personel tayinleri
yapıldı.
9 albay ve 1 yarbayın tayini.
14
Mart
122nci Tıp bayramı Dil ve
Tarih - coğrafya fakültesi
Konferans Salonunda yapılan törenle kutlanmıştır.
Tıp Bayramı, ilk kez, 1. Dünya savaşı sonunda, İs- Ayın
tanbul’un işgal edildiği günlerde, yabancı işgal kuv- Tarihi
vetlerine karşı tıp öğrencilerinin bir tepkisi olarak
1919 yılında kutlandı. Tıbhane-i Amire ve
Cerrahhane-i Amire” adlı tıp okulunun açılış tarihi
olan 14 Mart 1827, ülkemizde modern tıp eğitiminin
başlangıcı olarak kabul edilmektedir.
14
Mart
Basın Yayın Genel Müdürlüğü Teşkilatında mesai
saaati düzenlemesi yapıldı.
Basın ve Yayın Genel Müdürlüğü Teşkilatı'nda ça- BCA:
lışma saatleri dışında ve resmi tatil günlerinde çalıştı- 30..18.1.2/
118.105..2/
rılan memurlara ücret verilmesine karar verildi.
BCA:
30..11.1.0/
204.6..18.
21-58.
14
Mart
İzmir Limanına Amerikan
donanmasına mensup geminin girmesine izin verildi.
Amerika Donanmasına mensup Albany kruvazörü'nün 19-21.3.1949 tarihleri arasında İzmir Limanı'na
gelmesine izin verilmesi ve Telsizleriyle haberleşme
izni verilmesi.
15
Mart
Antepfıstığı ihracatının denetlenmesine dair tüzük
yayımlandı.
3/7752 sayı ve 12.7.1948 tarihli Bakanlar Kurulu Ka- RG
rarı ile onaylanan Tüzüğün yürülüğe konulmasına karar verilmiştir.
18
Mart
Dahiliye memurları kanununda değişiklik yapıldı.
5354 sayılı kanunla gerçekleştirilen değişiklik Dahi- RG
liye memurluklarına intisap ve terfi ile ilgilidir.
18
Mart
Köy Enstitüleri Kanununun
9 uncu maddesinin değiştirilmesi hakkında 5352 sayılı kanun yayımlandı.
22.4.1940 tarihli ve 3803 sayılı kanunun 9. maddesi RG
değiştirilmiştir: Köy enstitüsü mezunu öğretmenlerin
eylemli askerlik hizmetleri esnasında kayıtları silinmeyeceği gibi kendilerine, 1076 sayılı kanun gereğince asteğmenlik veya askeri memurluk tevcihine
kadar almakta oldukları ücretin üçte biri verilir.
18
Mart
Sağlık ve Sosyal yardım
Bakanlığı kuruluş kadroları
hakkındaki 4862 sayılı kanunda değişiklik yapıldı.
4862 sayılı kanuna bağlı cetvellere bazı kadrolar ek- RG
lenmesi hakkında 5353 sayılı kanun yayımlanması ile
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı kuruluş kadrolarında görev çeşitleri değişti.
18
Mart
Tarım Bakanlığına bağlı
bazı okul ve kurulların idaresi hakkındaki 867 sayılı
kanuna ek kanun yayımlandı.
Bafra İlçesinin Karaköy mevkiinde kurulacak olan RG
Karaköy Harası 29 Mayıs 1926 tarihli ve 867 sayılı
kanun hükümlerine göre idare edilir.
21
Mart
Birleşmiş Milletler İnsan
3/8911 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
Hakları ve Ana Hürriyetleri
Sağlama ve Koruma Türk
Grubu, Kamuya yararlı derneklerden sayılmıştır.
1108
BCA:
30..18.1.2/
118.104..17/
76-1242
BCA:
30..18.1.2/
118.106..
12./ 13-69;
RG 12
Nisan 1949.
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
21
Mart
Yeni bucak kuruldu.
Mersin İlçesi'ne bağlı Gözne'de bucak teşkilatı ku- BCA:
490..1.0.0/
ruldu.
505.2028..1/
2.BÜRO.
21
Mart
Zımpara madeni imtiyazı
devrine izin verildi.
Muğla'nın Eskihisar köyünde bulunan ve işletme im- BCA:
tiyazı Albert Yaşov'a ait olan zımpara madeni imti- 30..18.1.2/
118.107..10.
yazı İstanbul'da Emil Franko'ya devredildi.
1949 yılında yurtdışına gönderilen ya da iç piyasaya
sürülen zımpara cevherlerinden yüzde 5 vergi alınmaktadır.
23
Mart
Genel menfaatlere yararlı
dernek satüsü verildi.
Sporcuları Koruma Derneği'nin genel menfaatlere BCA
yararlı derneklerden sayılması hakkında Bakanlar 30..18.1.2/
118.103..15/
Kurulu Kararı yayımlandı.
13-71.; RG
23 Mart
1949
24
Mart
Devlet hesabına yabancı
memleketlerde okuyan öğrencilere verilecek aylık
ödenek Bakanlar Kurulu
Kararı ile belirlendi.
3/8879 sayılı BKK ile tespit edilen aylık ödenek, en RG
yüksek 500 Lira (Çin) ve en düşük 300 Lira (Avusturya, Lübnan) olmuştur.
24
Mart
İsrail Devletinin derhal tanınmasına Bakanlar Kurulunca karar verilmiştir.
İsrail Devleti 14 Mayıs 1948 tarihinde kurulmuştu.
26
Mart
İskele, rıhtım ve nehir geçitlerinden alınacak tarifeler Bakanlar Kurulu Kararı
ile belirlendi.
İl özel idareleriyle belediyelerin ellerinde bulunan is- RG 22
kele, rıhtım ve nehir geçitlerinden 1949 yılı içinde Nisan 1949
alınacak vergi ve ücretlerin yer aldığı tarifeler ilan
oldu. 3/8993 sayılı BKK).
28
Mart
İstanbul Milletvekili Dr.
16 Ekim 1949 tarihinde Milletvekili ara seçimleri BCA:
30..10.0.0/
Akil Muhtar Özden'in vefa- yapıldı.
77.509..27/
tı üzerine yeni milletvekili
8466.
seçilmesine karar verildi.
28
Mart
Türk Parası kıymetini koruma hakkındaki 13 sayılı
karara ilişkin tebliğ yayınlandı.
RG
29
Mart
Türkiye Cumhuriyeti HüKredi miktarı 38 milyon dolar olarak değiştirilmiştir.
kümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti
Ajanı sıfatiyle hareket eden
Export-Import Bankası arasında 2 Kasım 1948 tarihinde akdolunan 30 milyon
Dolarlık Kredi Anlaşmasının onanmasına dair olan
5282 sayılı Kanuna ek kanun yayımlandı.
RG
30
Mart
Amerikan Askeri Yardım
Kurulu uzmanına seyahat
izni verildi.
RG 1
Nisan 1949
Amerikan Askeri Yardım Kurulu uzmanı Dz. Bnb. BCA:
Jerry C. South'un görevi icabı Trakya karayollarında 30..18.1.2/
119.25..15/
seyahatine izin verilmesi.
54-64
1949 Yılı 1109
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
30
Mart
Avrupa Memleketleri Arasında Ödeme ve Takas Anlaşması ve eklerinin ve bu
anlaşmanın geçici olarak
uygulanmasına dair olan
Protokol onanması hakkında kanun yayımlandı.
Türkiye, Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, RG
Yunanistan, İrlanda, İzlanda, İtalya, Luksemburg,
Norveç, Hollanda, Portekiz, Birleşik Krallık, İsveç,
İsviçre ve Almanya'nın Fransa, Birleşik Krallık ve
Amerika Birleşik Devleri işgali altındaki bölgeler
Baş Komutanları ve Serbest Triyeste Ülkesi İngiliz
ve Amerikan bölgesi komutanı arasında Paris'te 16
Ekim 1948 tarihinde imzalanan anlaşmayı onaylanan
5358 sayılı kanun 25 .3. 1949 tarihinde TBMM tarafından kabul edilmiştir.
30
Mart
İngiliz Deniz Kuvvetleri'ne
mensup Newcastle gemisinin 29.4.1949-2.5.1949 tarihleri arasında İskenderun
Limanı'na yapacağı ziyaret
ile telsiz haberleşmelerine
izin verilmesi.
30
Mart
Milli Eğitim Bakanlığı ve
Sağlık ve Sosyal Yardım
Bakanlığında atamalar yapıldı.
Çorum Milli Eğitim Müdürlüğüne Diyarbakır Milli RG 6
Eğitim Müdürü Halil Turgut tayin olmuştur. Sağlık Nisan 1949
ve Sosyal Yardım Bakanlığı Sağlık İşleri Genel Müdürü Dr. Nail Karabuda, Bakanlık Müsteşar Muavinliğine 100 lira maaşla naklen tayin oldu.
30
Mart
Zimmet suçundan mahkum olan Top. Tğm. Hamid BCA:
Behiç Egen'in ordudan ihracı ile yedek subaylık hak- 30..11.1.0/
204.8..19.
kının kaldırılmasına karar verildi.
30
Mart
Yaş haddini doldurmuş
olan Sayıştay Başkanı Seyfi Oran'ın görev süresi uzatılmıştır.
Seyfi Oran, 1948'de de görev süresi uzatılmıştı.
30
Mart
Sayıştay Başkanı Seyfi
Oran'ın görev süresi uzatıldı.
31
Mart
Merkez Bankası Genel
İstanbul Milletvekili Sadi Bekter'in tayinine karar ve- RG 5
Nisan 1949
Müdürlüğüne tayin yapıldı. rildi 3/8965 sayı ve 31.3.1949 tarihli BKK).
1
Nisan
Çanakkale Milletvekili Niyazi Çıtakoğlu'nun Milletvekilliği dokunulmazlığının
kaldırılmasına gerek olmadığına dair TBMM kararı
alındı.
Hükümetin manevi şahsiyetini tahkir mahiyette yazı- RG 11
lardan dolayı Başkent gazetesi sorumlularından ol- Nisan 1949
ması nedeniyle Çanakkale Milletvekili B; Niyazi
Çıtakoğlu'na isnat edilen suç hakkında dokunulmazlığının kaldırılmasına gerek olmadığı yönünde karar
alınmıştır. (Karar No. 1641)
1
Nisan
Erzincan İline bağlı Tercan
İlçesi dar topraklı bölge
olarak tespit edildi.
21.3.1949 tarih ve 3/8926 sayılı Bakanlar Kurulu Ka- RG
rarı.
2
Nisan
Kurmay Yarbay Bahri
Gökdeniz'in atanma tarihi
hakkında TBMM kararı
alındı.
Kurmay Yarbay Bahri Gökdeniz'in nasp (atanma) ta- RG
rihinin düzeltilmesi için yaptığı başvurular reddedilince TBMM'ye müracaat etmiştir. Başvurunun incelenmesine gerek olmadığına karar verildi.
4
Nisan
1942 Yılı Kesinhesap Kanunu yayımlandı.
1942 yılı genel giderleri 918509735 Lira iken genel RG
gelirler 983777352 Lira olarak kesinleşmiştir.
1110
Kaynak
BCA:
30..18.1.2/
119.25..12/
76-1250
BCA:
30..10.0.0/
5.27..9./51
46
BCA
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
4
Nisan
Devlet memurları aylıkları- 5360 sayılı bu kanunla, Gümrük ve Tekel Bakanlığı- RG 13
Nisan 1949
nın tevhit ve teadülüne dair na ait Müsteşar Muavinliği kadrosu kaldırılmıştır.
olan 3656 sayılı kanuna
bağlı cetvellerde değişiklik
kabul edildi.
5
Nisan
Çini İmalatında kullanılmak üzere başkaları hesabına ücretle yapılan bazı
işlerin muamele vergisi
matrahı Bakanlar Kurulu
Kararı ile belirlendi.
6
Nisan
Ankara Sular İdaresi kurul- 5363 sayılı Ankara su tesisatının Belediyeye devri ve RG 9
du.
işletilmesi hakkında kanunla, Ankara Belediyesine Nisan 1949
bağlı olmak üzere " Ankara Sular İdaresi" adı ile tüzelkişiliği haiz ve özel hukuk hükümlerine tabi bir
idare kurulmuştur. TBMM Kabul Tarihi: 6.4.1949
6
Nisan
Bayındırlık Bakanlığı yurdun su kaynaklarını etüd
ettirmeye karar vermiş ve
bir Amerikalı uzman kuruluş bu işle görevlendirmiştir.
Amerikan kuruluşu 4 uzmanı Ankara'ya göndermiş- Ayın
tir. Bu uzmanlar, yurdun muhtelif yerlerinde incele- Tarihi
meler yaparak yer altı su kaynaklarını tespit edeceklerdir ve bu sularla yapılacak sulamanın gelişmeye en
uygun olduğu yerler tespit edilecektir. Bu heyet ilk
planda Urfa ve Mardin'de çalışmalara başlayacaktır.
6
Nisan
Birleşmiş Milletler "İnsan
Hakları Evrensel Beyannamesi" Bakanlar Kurulunca kabul edilmiştir.
BM Genel Kurulu'nun 10.12.1948 tarihli ve 217 RG 27
(111) sayılı kararıyla kabul edilen İnsan Hakları Ev- Mayıs
rensel Beyannamesinin, okullarda okutulmasına ve 1949
yorumlanmasına ve beyanname hakkında radyo ve
gazetelerde yazıların yazılmasına Bakanlar Kurulunca karar verilmiştir (3/9119 sayılı BKK).
6
Nisan
Dışarıdan getirilecek maKöy, kasaba ve şehirlerde genel ihtiyaca cevane yapı- RG 9
deni su boruları ile aksam- lacak sular için kullanılan malzemelerle ilgili vergi Nisan 1949
larından vergi alınmaması indirimini düzenleyen madde değiştirildi.
ile ilgili 2268 sayılı Kanunda değişiklik TBMM'de
kabul edildi.
6
Nisan
Padova Üniversitesi Ceza
Hukuku Profesörü ve İtalyan Meclisi Adalet Komisyonu Başkanı Ordinaryüs
Profesür Gius-eppe Bettiol
"klasizm ile poizitivizm
arasındaki tezat" konulu bir
konferans vermiştir.
Türk Hukuk Kurumu'nun davetlisi olarak gelen Prof. Ayın
Bettiol'un konuşması milletvekilleri, yargıtay başkan Tarihi
ve üyeleri ile fakülte öğretim üyeleri tarafından ilgiyle karşılanmıştır.
6
Nisan
Polatlı'da tarım üretim kooperatifi kurulmasına izin
verildi.
1949 yılında kurulan üretim kooepratifleri: Polatlı
Numune Tarım İstihsal Kooperatifi; Keskin'de Mahdut Mesuliyetli Keskin Zirai İstihsal Kooperatifi;
Merkezi Ankara olan Arı, Tavşan Vesair Kümes
Hayvanları Yetiştirme, Zirai Teşebbüs Kooperatifi;
Çorum'da Kavak Yetiştirme Tarım Kooperatifi; Sinop Balık Avcıları İstihsal, Kredi, İşletme ve Satış
Kooperatifi;
Çini işlerinde toprak öğütme, bazı maddeleri sır hali- RG
ne getirme gibi tanımlı işlemlerin muamele vergisi
matrahının bu işler karşılığında alınan ücret olarak
belirlenmesi kararlaştırılmıştır.(3/8922 sayı ve
21.3.1949 tarihli BKK).
BCA:
30..18.1.2/
119.25..20/
10-391.
1949 Yılı 1111
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
6
Nisan
Tokat Emet'te dokumacılık
üzerine küçük zanaatkar
kooperatifi kuruldu.
1949 yılında kurulan küçük zanaatkar kooperatifleri:
Merkezi Emet olmak üzere Emet Tokat Dokumacılık
Küçük Sanat Kooperatifi; Akyoma Küçük Sanat Kooperatifi; Ödemiş'te Ayakkabıcılar Küçük Sanat Kooperatif Ortaklığı; Uşak Tabak Esnafı Küçük Sanat
Kooperatifi.
BCA:
30..18.1.2/
119.26..10/
10-394
7
Nisan
Yargıçlıklara, ceza mahkemeleri başkanlıklarına, c. RG 14
savcılıklarına, yargıç yardımcılıklarına atamalar ya- Nisan 1949
pıldı.
7
Nisan
At yarışları hakkında yönetmelik yayımlandı.
904 sayılı Islahı Hayvanat Kanununun sureti tatbikini RG
gösteren talimatnameye ek At Yarışları hakkında
Muvakkat Yönetmelik Tarım Bakanlığı tarafından
yayımlanmıştır.
7
Nisan
"İffetsiz bir kadınla evlilik bağını devam ettirmek" BCA:
suçundan ceza alan Kd. P. Yzb. İbrahim Arıkan'ın 30..11.1.0/
204.10..1.
ordudan ihracı ve emekliye sevkine karar verildi.
8
Nisan
Duyunu-u Umumiye Meclisi ile yapılacak hesaplaşma için Paris'e gönderilecek olanlara gündelik verildi.
1940 yılında Cumhuriyet yönetimi, bu kurumla ilişkisini Bakanlar kurulu Kararı ile kesmiştir. Ancak,
karşı taraf buna itiraz etmiştir. 1950 yılında imzalanan bir protokolle, kurum ile ilişki resmi olarak sona
ermiştir. 1950 yılında Osmanlı Duyun-u Umumiyesi
hamillerinin mümessilleri arasında imzalanan protokol gereğince Hükümetimize devri kararlaştırılan,
Paris'teki bina hazineye devredilmiştir. "Eski Osmanlı İmparatorluğunun Taksime uğrayan Duyunu
Umumiye Meclisi ile cereyan eden müzakere 4. 8.
1948 tarihinde nihayet bulmuş ve mezkur Meclis bu
borçlarımızın mukavelelerine uygun olarak itfa edildiğini bütün alacaklılar namına kabul eylediği gibi
İdaresi zamanına ait olarak yapılacak hesaplaşma neticesinde 1933 senesinden beri faiz ve mürettebat
olarak tahsil ettiği yıl taksitlerinden nezdinde kalmış
olan bakayayı iade ve mezkur yıllara ait müsbit evrakı ita etmeği taahhüt etmiş ve şimdiden alelhesap bazı tediyatta bulunmuştur. Bu hususta imzalanan protokol gereğince maruz hesaplaşma işine 15.2.1949
tarihinde iptidar olunması kabul edilmiş olmakla beraber gerekli hazırlıkların bu tarihte ikmal edilememiş olması hasebi ile mezkur tarih, yine Konsey'in
mütabakatı ile en geç 15.5.1949 olarak tesbit edilmiş
ve bahsi geçen hesaplaşmanın ifası ve belgelerinin
tesellüm, imha ve ledelicap nakli için 5262 sayılı kanunla Amortisman Sandığına yeter miktarda ödenek
verlimiş bulunmaktadır." Bu konuda dördü Maliye
Bakanlığından dördü ise Sandik'tan seçilecek sekiz
memurun hesaplaşma için görevlendirilmesine ve Paris'e gitmelerine izin verilmiştir.
8
Nisan
İstanbul Limanına Amerikan muhriplerinin girmesine izin verildi.
Amerikan Kennedy ve Rush muhriplerinin İstanbul BCA
Limanı'na gelmesine ve buralarda telsizleriyle haberleşmelerine izin verilmesi.
8
Nisan
Maliye Teftiş Kurulu, PTT
İşletme Genel Müdürlüğü
kadrosuna yapılan atamalar
yayımlandı.
1112
BCA:
30..18.1.2/
119.27..9./
47-447;
YÖS;
Maliye
Bakanlığı
Hazine
Genel Müdürlüğü
Muamelat,
Sayı:
12911, 7
Nisan
1949;
Başbakanlık
Muamelat
Umum
Müdürlüğü,
3/9048
sayılı belge.
RG
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
8
Nisan
Şirketi Hayriye'nin satın
alınmasına dair olan sözleşmenin onanması hakkındaki 4697 sayılı kanuna bir
fıkra eklenmesine dair kanun yayımlandı.
Ortaklık emekli sandığından emekli, sakat, dul yetim RG
aylığı alanlar ile Devlet Denizyolları ve Limanları İşletme kadrosuna alınmamış olanların aylıklarından
belli bir oranda kesilmek üzere ödeneklerinin devamını düzenleyen kanun.
9
Nisan
NATO Washington Antlaşması ile kuruldu.
Türkiye ve Yunanistan 1952 yılında eş zamanlı ola- Ayın
Tarihi
rak NATO'ya girdiler.
9
Nisan
Ankara Su Tesisatının Belediyeye Devri ve İşletilmesi hakkında kanun yayımlandı.
Bu kanunla Ankara Belediyesine bağlı olmak üzere RG
Ankara Sular İdaresi adında bir kurum kurulmuştur.
9
Nisan
Balıkesir Veremle Savaş
Derneği, Bakanlar Kurulu
Kararı ile genel menfaatlere yarar derneklerden sayılmıştır.
(3/9033sayılı BKK kararı).
Ayrıca, Konya Veremle Savaş Derneği, Bakanlar BCA:
Kurulu Kararı ile genel menfaatlere yarar dernekler- 30..18.1.2/
119.26..19/
den sayıldı (BKK: 3/9030).
13-70.
9
Nisan
Bazı kimyevi
müstahsalların hangi tarife
pozisyonlarına uygulanacağını gösteren cetvelin yürürlükten kaldırılması hakkındaki kararın onanmasına
Türkiye ve ticaret ve seyrisefain antlaşması imzala- RG
yan devletlerden yurdumuza gelecek bazı malların
gümrük vergilerinde indirime olanak sağlayan Bakanlar Kurulu Kararında (29.3.1945 tarih ve 3/2390
sayı) belirtilen listenin kaldırılması hakkındaki
3/4614 sayı ve 4.9.1946 tarihli bakanlar Kurulu Kararı onanmıştır.
9
Nisan
Burdur İlinin Yeşilova ilçesine bağlı Müslümler köyünde Krom madeni işletilmesine izin verildi.
Madenden yüzde 10 nispetinde vergi alınmasına ve bu RG
yerlerde maden işletilmesi Bakanlar kurulunca kararlaştırılmıştır. (3/8933 sayı ve 21.3.1949 tarihli BKK).
1949 yılı içinde 499 arama ruhsatnamesi ve 6 adet
maden imtiyazı verilmiştir.
9
Nisan
İdari sınır değişikliği yapıl- İzmir'in Tire ilçesine bağlı Selatin köyü, Aydın'a BCA:
30..11.1.0/
dı.
bağlandı.
204.10..4.
9
Nisan
İdari sınır değişikliği: Bucak merkezi değiştirildi.
Balıkesir'in Sındırgı ilçesine bağlı Kille köyü Bigadiç
ilçesine bağlandı; Çanakkale'ye bağlı Derbentbaşı
köyü Ezine ilçesine bağlandı; Ağrı'nın Eleşkirt ilçesine bağlı Amat, Keşiş ve Soğan köyler, Ağrı Merkez
bucağına bağlandı; Yozgat'a bağlı Fuadiye köyü, Çekerek ilçesine bağlandı; Kastamonu'nun Abana ilçesine bağlı Evrenye, Namazgah, Keti, Kazla, Çerçille
ve Zerveli köyleri İnebolu ilcesine bağlandı; Sivas'ın
Hafik İlçesi Mamuğa bucağına bağlı Kızılkavraz köyü Sivas merkezine bağlandı; Hatay'ın Samandağ ilçesine bağlı Meydancık köyü, Hıdırbey bucağına
bağlandı; Balıkesir'in Kireç bucağına bağlı Karagöz
köyü Kepsut bucağına bağlandı; Bolu'nun Seben ilçesine bağlı Sığırkuyruğu köyü, Bolu Merkez ilçesine bağlandı; Ardin'e bağlı Keferbi ve Derömer köyleri Midyat ilçesine bağlandı; İzmir'in Küçükbahçe bucağı merkezi Parlak köyünden, Küçükbahçe köyüne
nakledildi.
BCA:
30..11.1.0/
204.10..5.;
RG 29
Nisan 1949
1949 Yılı 1113
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
9
Nisan
İstanbul Tıp Fakültesi ile
Ankara Tıp Fakültesi arasında "Kadınlar doktor olmalı mıdır?" konulu bir
münazara yapıldı.
Münazarada, İstanbul Tıp Fakültesinden gelen ve ka- Ayın
dınlardan oluşan ekip, "kadınlar doktor olmalıdır" te- Tarihi
zini savunmuşlardır. Neticede, Ankara Tıp Fakültesi
ekibi münazarayı kazanmıştır.
9
Nisan
Teknik Ziraat ve Teknik
Bahçıvanlık Okulları hakkındaki 4486 sayılı kanunda yapılan değişiklik yayımlandı.
Değişiklik 6.4.1949 tarihinde kabul edilen 5362 sayı- RG
lı kanunla, 17 ve 19ncu maddelerin kaldırılması ile
yapılmıştır.
11
Nisan
Dilekçe komisyonu tarafından Bakanlıklara gönderilen dilekçelerin, uzun süre
cevapsız kaldığı hakkında
tamim yayınlandı.
Tamimin içeriği, Dilekçe Komisyonu tarafından
muhtelif tarihlerde gönderilip yanıt verilmemiş dilekçeler hakkında Büyük Millet Meclisi Başkanlığından alınan 24.3.1949 tarih ve 4779/1949 tarihli yazısı
ve eki listesinde yer alan dilekçelerin acilen cevaplandırılması ve sonucunda bilgi verilmesi konusunu
kapsamaktadır.
11
Nisan
Ticaret ve Ekonomi Bakanlığı'nda 1949-1950 mahsul
ve ihracat rejiminin tespiti
için büyük bir toplantı yapılmıştır.
Toplantıya İstanbul ve Ankara Üniversitelerinden, Ayın
Siyasal Bilgiler Okulundan, İstanbul Yüksek Ticaret Tarihi
ve İktisat, İzmir Yüksek Ticaret Okullarından seçilen
profesörlerle, Dışişleri Bakanlığı İktisat ve Ticaret
Dairesi, Maliye Bakanlığı Hazine Umum Müdürlüğü,
Tarım Bakanlığı ve Devlet Bakanlığı, Cumhuriyet
Merkez Bankası temsilcileri, İstanbul, İzmir, Mersin,
Adana, Bursa, Samsun, Trabzon ve Ankara Ticaret
odaları, İstanbul, İzmir Sanayi Birlikleri, İstanbul
Tüccar Derneği, İstanbul, İzmir ve Mersin ihracatçıları adına gelen ticaret ve sanayi erbabı, İstanbul İzmir Ticaret Odaları, ihracatçı birliklerin genel sekreterleri, İstanbul, İzmir Bölge Ticaret Müdürlükleri iştirak etmektedirler.
Toplantıyı açan Ekonomi Bakanı Cemil Sait Barlas,
ihraç fiyatlarının Avrupa'ya göre çok yüksek olduğunu, bu yolda ne gibi tedbirler alınacağı konusu üzerinde durulacağını belirtmiştir.
12
Nisan
İdari sınır değişikliği: Köy
bağlılıkları değişti.
Diyarbakır İlinin Eğil İlçesi Dicle Bucağına bağlı 4 RG 27
köyün mahalleleri Diyarbakır Merkez Bucağına bağ- Nisan 1949
landı.
12
Nisan
Manisa ili Demirci ilçesinin Yarbasan Bucağına bağlı RG 29
Karacahisar Köyü Kütahya ili Simav ilçesinin Mer- Nisan1949
kez Bucağına bağlanmıştır.
12
Nisan
Kastamonu'ya bağlı Çatak köyünün, Çankırı ili Kur- BCA:
şunlu ilçesine;Bursa'ya bağlı Köseler köyünün, Kü- 30..11.1.0/
tahya 'nın Tavşanlı ilçesine; Manisa'ya bağlı 204.10..16.
Karacahisar köyünün, Kütahya'nın Simav ilçesine;
Manisa'nın Soma ilçesine bağlı Taştepe köyünün,
İzmir'in Kınık ilçesine; Sivas'ın Deliilyas bucağına
bağlı Şeyhderdiyar köyünün merkez ilçeye; Sivas'ın
Yıldızeli ilçesi Sekücek köyü, Tokat'ın Artova ilçesinin Sulusaray bucağına; Diyarbakır'ın Eğil ilçesinin
Tilhan, Ciksor, Mermer ve Harbecin köylerini Diyarbakır'ın Merkez bucağına; İzmir'in Bayındır ilçesi
1114
Kaynak
BCA:
30..10.0.0/
15.85..4./
1397
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
Merkez bucağına bağlı Derebaşı köyünün Tire ilçesi
Merkez bucağına; Aydın'ın Germencik ilçesi Merkez
bucağına bağlı Akmescit köyünün, İzmir'in Tire ilçesinin Merkez bucağına; Konya'nın Akşehir ilçesinin
Yunak bucağına bağlı Uzunbeyli, Yüzükbaşı,
Tüfenkcioğlu ve Hacıosmanoğlu köylerinin, Ankara'nın Polatlı ilçesininYenimemetli bucağına; Bursa'nın Karacabey ilçesine bağlı Çakıl köyünün, Balıkesir'in Bandırma ilçesi Merkez bucağına ; Çanakkale'nin Biga ilçesine bağlı Danapınar köyünün, Çan ilçesinin Merkez bucağına; Çanakkale'nin Lapseki ilçesine bağlı Ramazanlar köyünün, Biga ilçesinin
Gündoğdu bucağına bağlanmasına karar verildi.
13
Nisan
Ekonomi ve Ticaret Bakan- Tebliğde, yurtiçinde özel fabrikalarda üretilen pamuk RG
lığının tebliği yayınlandı.
ipliklerinin satış fiyatları ilan edilmiştir.
13
Nisan
Türk Kadın Birliği kuruldu. Birliğin Mevhibe İnönü'nün fahri başkanlığında bu- Ayın
lunan müteşebbis heyeti birliğin kuruluşuna ait be- Tarihi
yannameyi bugün vilayete vermiştir. Birliğin Müteşebbis heyeti İzmir Milletvekili Latife Bekir
Çeyrekbaşı, Seyhan Milletvekili Doktor Makbule
Dıblan, Ankara Milletvekili Mebrure Asoley, Kamile
Erim, Meriman Sirer, Aliye bayizit, Lamia Fenmen,
Mediha Eldem, Nacile Biren'den müteşekkildir.
13
Nisan
Türkiye Milli Talebe Federasyonu kurulmuştur.
Federasyon, üniversite ve yüksek okul talebe birlikle- Ayın
Tarihi
rinin birleşmeleriyle meydana gelmiştir.
14
Nisan
17 Gençlik Klübünün kurulmasına karar verildi.
Klüplerin, Beden Terbiyesi Teşkilatı tarafından ku- RG
rulmaktadır.
14
Nisan
Antikomünizm propaganAnti komünizm propagandası içeren Dünya İşçileri- BCA:
dası içeren bir kitap Başba- ne Mektup adlı kitap, Başbakanlık'a bağlı genel mü- 30..10.0.0/
210.429..1
kanlıkça satın alındı.
dürlükler tarafından satın alınmasına karar verildi.
14
Nisan
İdari sınır değişikliği: Bazı Diyarbakır'ın Eğil ilçesine bağlı Neribiağan, BCA:
köylerin bağlılıkları değişti. Neribicimsak, Neribiçolağan, Neribialyan ve 30..11.1.0/
Neribiyusufan köylerinin Lice ilçesinin Hani bucağı- 205.11..3.
na bağlanması.
15
Nisan
Hatay İli Beşirler civarındaki krom madenindeki
Ayşe ve Şakip Seden'e ait
hisselerin işletilmesi imtiyazı Abdullah ve Sadullah
Bilgin'e devredildi.
Hatay ilinde Ayşe ve Şakip Seden'e ait olan Hatay ili
Kuyuluk bölgesindeki krom madeni; Hatay ili
Domuzburnu bölgesindeki krom madeni; Hatay ili
Tahtaçay yöresindeki krom madeni hisseleri Ayşe
Seden ve Şakir Seden'e ait hissenin Abdullah Bilgin
ile Sadullah Bilgin'e devredildi.
15
Nisan
Hava meydanları, pist, hangar, işletme binaları gibi tesislerinin yapımı görevi
5367 sayılı kanunla Bayındırlık Bakanlığı'na verildi.
5367 sayılı bilumum hava meydan ve limanlarıyla RG
bunlarla ilgili bina ve tesislerin Bayındırlık Bakanlığınca yapılması hakkında Kanun 11.4.1949 tarihinde
kabul edilmiştir.
15
Nisan
Milli Mensucat Sanayii İşletme Türk Anonim Ortaklığı'nın Ana Sözleşmesi'nde
değişiklik yapılması.
Milli Mensucat, Adana'daki tarihi ilk dokuma fabrikasıdır. 1907 yılında kurulan fabrika, özel bir girişim
olarak kurulmuş daha sonra Hazineye geçmiştir.
1940'lı yıllarda ise özel sermayenin elindedir.
BCA:
30..18.1.2/
119.27..16/
64-24
BCA:
30..18.1.2/
119.28..5/
9-166
1949 Yılı 1115
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
15
Nisan
Verem Savaşı hakkında
kanun yayımlandı.
5368 sayılı Kanuna göre, Sağlık ve Sosyal Yardım RG
Bakanlığı'nca gerekli görülecek yerlerde verem savaş
teşkilatı kurulacak ve özel idareler, belediyeler ve verem savaş derneklerince kurulmuş sanatoryum, prevantoryum ve dispanserlerinin faaliyetlerinin devamı
için yardım edecektir.
16
Nisan
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Çankırı'ya gitmek üzere
özel trenle Ankara'dan hareket etmişlerdir.
İsmet İnönü 17 Nisan'da Çankırı'ya varmıştır. Çankı- Ayın
rı'yı gezdikten sonra, İnönü Çerkeş'e gitmek üzere Tarihi
yola çıkmıştır.
16
Nisan
Darüşşafakanın 74. yıldönümü kutlandı.
18
Nisan
Eczacılar ve eczaneler hakkındaki 964 sayılı kanunun
16.ncı maddesinin yorumlanmasına gerek olmadığına dair TBMM kararı yayımlandı.
18
Nisan
İdari sınır değişikliği yapıl- Bazı köylerin idari bünye ve bağlılıklarında meyda- RG
dı.
na gelen değişiklikleri kapsamaktadır. 4 köyün bağlılıkları değiştirilirken 5 mahalle bağımsız köy haline
getirilmiştir.
19
Nisan
Ceza yargıçlığına, C. Savcılıklarına, sorgu yargıçlık- RG
larına, yargıç yardımcılıklarına atamalar yapıldı.
19
Nisan
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Kastamonu'yu ziyaret
etti.
Cumhurbaşkanı İnönü, Kastamonu'da Devrekani il- Ayın
çesine geçmiştir. Devrekani'nin altmış köyünden Tarihi
ellibirinde okul olması ve 19 bin nüfuslu kazanın
1600 küsur ilk öğretim öğrencisinin bulunması Cumhurbaşkanının dikkatini çekmiş ve memnun etmiştir.
Öte yandan Devrekani kadınları, Cumhurbaşkanına
sorunlarını arz etmek için erkeklerine öncülük etmişlerdir. Hanımlar dokuma araçlarını Cumhurbaşkanına
teferruatı ile göstererek bunların ıslahına ve kooperatif
teşkiline dair dileklerini iletmişlerdir. Cumhurbaşkanı,
daha sonra Gülköy Köy Enstitüsü'nü ziyaret etmiştir.
20
Nisan
Genel menfaatlere yararlı
dernek satüsü
Türkiye Anıtlar Derneği, genel menfaatlere faydalı BCA:
30..18.1.2/
dernek statüsüne girdi.
Milli Eğitim Bakanlığında
fazla mesai ücreti uygulamasına başlandı.
Milli Eğitim Bakanlığı'nca yayınlanan klasik eserler- BCA:
le ilgili işlerde mesai saatleri dışında çalışacak me- 30..18.1.2/
119.31..17/
murlara ücret verilmesine karar verildi.
20
Nisan
Kaynak
Ayın
Tarihi
Milletvekilliğinin memuriyet olmadığına, milletve- RG
killerinin avukatlık, doktorluk, eczanelerini mesul
müdür ile idare ettiklerine nazaran bir milletvekili
eczacının 964 sayılı kanuna uyarak eczane açmasına
bir engel olmadığı sonucuna varılmıştır. Kanunun 16.
maddesinin başka şekilde yorumlanmasına yer olmadığına karar verilmiştir.
119.30..2./
13-68
21-94.
21
Nisan
Cumhurbaşkanı Taşköprü'yü ziyaret etti ve kendir
fabrikalarını gezdi.
22 Nisan'da Gerze'ye motorla geçmiştir.
22
Nisan
Bakanlığı Hudut ve Sahiller
Sağlık Genel Müdürlüğünden iki tamim yayınlandı.
Birinci Tamim, Deniz Sağlık Bildirimi usulünün tat- RG
biki hakkındadır. İkinci tamim ise Hava gemisi sağlık
bildirimi usulünün tatbiki hakkındandır.
1116
Ayın
Tarihi
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
22
Nisan
Tespit edilen et fiyatlarının
uygulanacağı iller belirlendi.
12.4.1949 tarihli RG'de ile yayımlanan k/775 sayılı RG
Kooordinasyon Heyeti kararı gereğince Belediyece
tespit ve ilan edilen et fiyatları hakkında Milli Korunma Kanununun 31. maddesi gereğince yasağın
uygulanacağı belediyeler, Ankara, İstanbul, İzmir,
Zonguldak belediyeleri olarak tayin edilmiştir.
24
Nisan
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Küre ve İnebolu ilçelerini ziyaret etti.
Küre ve İnebolu'dan akşam Kastamonu'ya geçmiştir.
25
Nisan
5370 sayılı Pasaport Kanununa bazı maddeler eklenmesine dair Kanun yayımlandı.
3519 sayılı Pasaport Kanununda yapılan değişiklik, RG
Osmanlı Hanedanından olmayıp bu hanedan azasından biriyle evlenmiş ve ölüm veya boşanma sebebiyle dul kalmış ve çocuğu bulunmayan erkek ve kadınların Türkiye'ye gelmelerine Bakanlar Kurulu Kararıyla izin verilmesine olanak sağlamıştır.
25
Nisan
5371 sayılı Vatandaşlık
Kanununa bazı maddeler
eklenmesine dair Kanun
yayımlandı.
Vatandaşlık Kanununa yapılan ekleme, 5370 sayılı RG
Pasaport Kanununa bazı maddeler eklenmesine dair
olan kanunla ilişkilidir: Yurda dönmelerine izin verilen kimselerin o kanunda yazılı kayıtlar dahilinde vatandaşlığa alınmasına Bakanlar Kurulu karar vermeğe yetkilidir.
25
Nisan
Cumhurbaşkanı Tosya'ya
geçti.
Cumhurbaşkanı'nın Tosya'dan sonra aynı gün Kas- Ayın
tamonu'ya bağlı Araç ilçesine ve bir gün sonra da Tarihi
Safranbolu ve Karabük'e geçmiştir.
25
Nisan
Gölcük ve İstanbul bölgelerine gelecek 4 Amerikan
destroyerine giriş izni verildi.
25
Nisan
27
Nisan
5372 sayılı Ticaret ve SaBu odaların organlarının seçim süresini bir yıl uzat- RG
nayi Odalarıyla Esnaf Oda- maya Ticaret ve Ekonomi Bakanı yetkilidir.
ları ve Ticaret Borsaları seçimlerine ait müddetin uzatılması hakkında Kanun
yayımlandı.
27
Nisan
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Zonguldak'a geldi.
Römorkörle Ereğli'ye hareket etmişlerdir. Ereğli'de Ayın
liman tesislerini gezdikten öğleden sonra Kozlu'ya Tarihi
gelen Cumhurbaşkanı yeni açılmakta olan Uzun
Mehmet kuyularını, işçi mahallesini, işçilerin yatak
ve yemek yerleriyle banyo dairelerini ve Havza'nın
sosyal tesislerini görmüşler, işçilerle görüşmüşler ve
akşamüstü Zonguldak'a dönmüşlerdir.
27
Nisan
Posta Telgraf ve Telefon
İşletme Genel Müdürlüğüne ait kabloları tahrip eden
Amerikan bandıralı gemi
ile anlaşma yoluna gidilecek.
Amerikan bandıralı Gasper S. Yast gemisinin İstanbul'da Posta telgraf ve Telefon İşletme Genel Müdürlüğü'ne ait kabloların tahribinden ötürü açılan davanın sulh yoluyla halledilmesine karar verildi.
Ayın
Tarihi
BCA:
30..18.1.2/
119.32..15.
Nikahsız bir kadınla yaşamaktan suçlu Dr. Yzb. Halit BCA: Tarih:
Turgay Özbay'ın ordudan ihracı ve emekliye sevki; 30..11.1.0/
Çeşitli suçlardan ceza alan P. Yzb. Fethi Karul'un or- 205.12..6.
dudan ihracı ve emekliye sevki; Hırsızlık suçundan
ceza alan Hesap Memuru Reşit Taner'in ordudan ihracı ve emekliye sevki.
BCA:
30..18.1.2/
119.34..1/
80-196
1949 Yılı 1117
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
28
Nisan
Ticaret Eski Bakanı Atif
İnan hakkında soruşturma
yapmak üzere kurulan
Karma Komisyonun görev
süresinin uzatılmasına dair
TBMM kararı alındı.
Ticaret eski Bakanı Atif İnan hakkında soruşturma RG
yapmak ve iki ayda işini bitirmek üzere 4.6.1948 tarihli ve 1607 sayılı kararla kurulan ve 1620 ve 1638
sayılı kararlarla görev süresi uzatılan Karma Komisyonun görev süresinin 25.4.1949 tarihinden itibaren
birbuçuk ay daha uzatılmasına karar verilmiştir.
29
Nisan
İdari sınır değişikliği yapıl- İstanbul'un Çatalca ilçesi Boyalık bucağına bağlı Ha- BCA:
dı: köy bağlılıkları değişti. raççı, Hacımaşlı ve Çilingir köylerinin Eyüp ilçesinin 30..11.1.0/
Rami bucağına;Ankara'nın Haymana ilçesi İkizce 205.13..1.
bucağına bağlı Ücret köyünün Polatlı ilçesinin Temelli bucağına; Denizli'nin Buldan ilçesine bağlı Bahadır ve Güneydamları köylerinin Manisa'nın Alaşehir ilçesinin Sarıgöl bucağına bağlanmasına karar verildi.
29
Nisan
29
Nisan
Sayıştay Daire Başkanlığına 1646 sayılı TBMM kararıyla Sayıştay üyesi Mehmet RG
Mehmet Ali Apak seçildi.
Ali Apak Daire başkanlığına seçilmiştir.
29
Nisan
Vakıflar Genel Müdürlüğünde görevi suistimal vakası.
Gerçek dışı hakediş raporu hazırlayan Vakıflar Genel BCA:
Müdürlüğü İnşaat Müdürü Hurşid Altuncu'nun Ba- 30..11.1.0/
205.13..6.
kanlık emrine alınması
30
Nisan
Danıştay Birinci Başkanlığına Selahaddin
Odabaşoğlu'nu seçildi.
1647 sayılı TBMM kararı.
30
Nisan
Kütahya Belediye Başkanlığı'na seçilen Mehmet Çini'nin Başkanlığı onaylandı.
1580 sayılı Belediye Kanunun 89 uncu maddesine BCA:
30..11.1.0/
tevfikan onanmıştır.
Askerlik işlerine hile karıştırmaktan ceza alan P. Yrb. BCA: Tarih:
Salahaddin Kutbay'ın ordudan ihracı ve yedek subay- 30..11.1.0/
205.12..19.
lık hakkının kaldırılması.
RG
205.13..10.
1
Mayıs
Cumhurbaşkanı ve Bayan
İngiltere Büyük elçisi
David Kelly'i kabul etti.
Büyük elçi David Kelly ve eşi, Türkiye'den ayrılma- Ayın
dan önce öğle yemeğinde İnönü ve bayan İnönü ile Tarihi
birlikte yemek yediler.
2
Mayıs
Yasa tasarısı
Türk Ceza Kanunu'nun bazı maddelerinin değişti- BCA:
30..18.1.2/
rilmesi hakkında kanun tasarısı.
119.35..1./
71-1348
3
Mayıs
5373 sayılı Esnaf Dernekleri ve Esnaf Dernekleri
Birlikleri Kanunu yayımlandı.
3
Mayıs
5375 sayılı Yükseköğrenim 03 Mayıs 1949 tarihinde yürürlüğe giren 5375 sayılı RG
Öğrenci Yurtları ve Aşev- Kanun ile "Yurt ve Aşevleri" konusu Milli Eğitim
leri Kanunu yayımlandı.
Bakanlığının yönetim ve sorumluluğuna verilmiş,
daha sonra 5661 sayılı Kanun ile özel ve tüzel kişilere ait yurtların açılmasına izin verilmesi, kapatılması
ve denetlenmesi bu Bakanlığın görevleri arasına
alınmıştır.
Yükseköğrenim öğrencilerinin barınma, beslenme ve
diğer ihtiyaçlarının giderilmesinde sıkıntılar doğmuş,
1118
5373 sayılı kanunla esnaf ile bunların yanında çalı- RG
şanların ilişkilerini düzenleyen kanun, 25.5.1949 tarihinde TBMM'de kabul edildi.
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
bu taleplerin karşılanmasında süregelen sıkıntılar
karşısında il özel idareleri, belediyeler ile dernekler
ve özel kişilerce ticari amaçlarla yurtlar açılmaya
başlanmıştır. Ancak; bu şekilde açılmış olan yurtlar
yüksek öğrenim öğrencilerinin barınma sorununu çözememiştir.
Öğrencilerin barınma sorununu çözmek üzere en
önemli kurumlaşma, 22 Ağustos 1961 tarihinde yürürlüğe giren 351 sayılı Kanun ile Yüksek Öğrenim
Kredi ve Yurtlar Kurumu'nun kurulması olmuştur.
3
Mayıs
Muğla İlçesine bağlı Köyceğiz ilçesi, dar topraklı
bölge olarak tespit edildi.
3/9078 sayı ve 18.4.1949 tarihli BKK.
3
Mayıs
Muhtarlık seçimleri tamamlandı.
Antalya ve İlçelerinde; Eskişehir'de köy ve mahalle BCA:
490..1.0.0/
muhtarı seçimleri tamamlandı.
Kamuya yararlı dernekler
statüsü
Antalya Yayla Suyu Derneği kamuya yararlı dernek- BCA:
30..18.1.2/
ler statüsüne kabul edildi.
5
Mayıs
RG
238.943..2.
119.39..14/
13-74
7
Mayıs
Hilafetin İlgasına ve Osmanlı Hanedanının Türkiye
Memaliki haricine çıkarılmasına dair olan 431 sayılı
kanunun 8 nci maddesi
TBMM tarafından yorumlandı.
245 Yorum No'lu açıklamada Hayatta bulunsun bu- RG
lunmasına Osmanlı İmparatorluğunda padişahlık etmiş herhangi bir kimse namına Türkiye Cumhuriyeti
sınırları içinde tapuya kayıtlı gayrimenkuller 431 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle millete intikal
eder.
8
Mayıs
Demokrat Parti Taksim
Meydanında miting yaptı.
Mitingde konuşmacılar hayat pahalılığını eleştirmiş- Ayın
tir. Parti Başkanı Celal Bayar rahatsızlığı nedeniyle Tarihi
mitinge katılmadığını telgrafla bildirmiştir.
10
Mayıs
Hatay ili içindeki belediye Antakya, Kırıkhan, Yayladağı, belan belediyeleriyle RG 19
ve köy idarelerinin Hazine- Nergislik, Atik ve Soğukoluk köylerinin Hazineye Mayıs
1949
ye geçen borçlarının affı
geçmiş borçları affedilmiştir.
10
Mayıs
Köy eğitmenleri için kadro- Milli Eğitim Bakanlığı'nca açılacak köy eğitmenleri BCA:
30..18.1.2/
lar hazırlandı.
kurslarında çalıştırılacaklara ait kadroların onayı.
119.36..3./
33-230
11
Mayıs
5383 sayılı Gümrük Kanunu TBMM'de kabul edildi.
Cumhuriyet'in ilk Gümrük Kanunu yapıldı. 1947 yı- RG
lında Cenevre’de Gümrük tarifeleri genel Anlaşması
(GATT) imzalanarak 1948 yılında yürürlüğe konulmuştu. Bu çalışmalara paralel olarak gümrük mevzuatının basitleştirilmesi, formalitelerinin azaltılması ve
mevzuat uyumunun sağlanması amacıyla yapılan çalışmalar sonucu 1950 yılında Brüksel’de Gümrük İş
Birliği Konseyi kuruldu. Türkiye bu konseyin ilk ülkeleri arasında yer almıştır.
11
Mayıs
Ankara ve Erzurum Ağırceza Mahkemesi başkanlık- BCA:
ları ile bazı hâkim, savcı ve yardımlıkları, üye ve ra- 30..11.1.0/
205.14..16/
portörlüklerine yapılan tayinler.
33-230
1949 Yılı 1119
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
14
Mayıs
İstanbul Belediyesi hakkın- İstanbul Demokratlarının hayat pahalılığını protesto BCA:
da soruşturma açıldı.
amacıyla yaptıkları mitingde, Belediye'nin elektrik 30..1.0.0/
cereyanını kestiği yolundaki isnad hakkında tahkikat 44.257..7.
yaptırılmasına karar verildi.
17
Mayıs
Doping muayenesi Yönetmeliği yayımlandı.
17
Mayıs
Kaymakamlık atamaları üçlü kararname ile yapıldı.
19
Mayıs
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Spor ve Gençlik Bayramı nedeniyle Atatürk^'ün
geçici kabrini ziyaret etmiş
daha sonra 19 Mayıs stadyumuna gitmiştir.
Cumhurbaşkanının bu ziyaretleri sırasında Büyük Ayın
Millet Meclisi Başkanı Şükrü Saraçoğlu, Başbakan Tarihi
Şemsettin Günaltay, Devlet Bakanı ve Başbakan
Yardımcısı Nihat Erim gibi bakanlar, CHP Genel
Başkan Vekili Hilmi Uran, Demokrat Parti adına Parti sekreteri Dr. Cemal Tunca gibi isimler bulunmuştur.
20
Mayıs
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü yeni İngiltere Büyük elçisi Noel Charles'ı olağan
merasim ile kabul etti
Kabul esnasında Dışişleri Bakanlığı Umumi Katibi Ayın
Tarihi
Büyük elçi Fuat Canım da hazır bulunmuştur.
20
Mayıs
Dışişleri Bakanlığı merkez
ve yurtdışı teşkilatında atamalar yapıldı.
20
Mayıs
İdari sınır değişikliği yapıl- Hatay'ın Hıdırbey bucağına bağlı Armutlu köyünün BCA:
30..11.1.0/
dı.
Antakya Belediyesi sınırları için alınması.
Yönetmelikle at yarışlarına katılan atların doping RG
muayene işlemleri düzenlenmiştir.
RG
BCA:
30..11.1.0/
205.15..4.
205.15..13
20
Mayıs
Kaymaklık atamaları yapıldı.
RG 30
Mayıs
1949
23
Mayıs
Muhasebe-i Umumiye Kanunu'nun 5. ve 34. maddesinin değiştirilmesi ve bazı
gelir vergilerinde değişiklik
yapılması hakkında kanun
tasarısı.
BCA:
30..18.1.2/
119.38..12
24
Mayıs
Cumhurbaşkanına genel
seçime yönelik bir telgraf
geldi.
24
Mayıs
Türk Talebe Federasyonu
Atina'da yapılan Türk-İtalyan maçında meydana ge- Ayın
Marmara Lokalinde bir mi- len bir olayı protesto etmek üzere düzenlenen Tarihi
ting hazırlamıştır.
mitingte, Talebe federasyon başkanı Talha ve Hukuk
Fakültesinden öğrenciler konuşmuşlardır. Aynı gün,
Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü, Atina’da maç
yapması planlanan Vefa Futbol takımının seyahatlerini iptal etmesini istemiştir.
26
Mayıs
Ordudan ihraç kararının ip- İftira suçundan mahkûm olan Hesap Memuru Ruhi BCA:
tali
Bilgin'in yeniden yapılan mahkemesinde suçsuz bu- 30..11.1.0/
205.15..20.
lunduğundan ordudan ihracına ait kararın iptali.
1120
Kurtalan ilçesi Kongre Başkanı Mehmet Erten'in gü- BCA:
venilir genel bir seçim yapılması isteğine dair Cum- 30..10.0.0/
45.290..61.
hurbaşkanı'na çektiği telgraf.
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
26
Mayıs
Hırsızlıktan ceza alan Yd. P. Tğm. Nihat Osturva'nın BCA:
ordudan ihracı ile yedek subaylık hakkının kaldırıl- 30..11.1.0/
205.15..19.
ması.
27
Mayıs
5387 sayılı Korunmaya
Bu kanun 1957 yılında 6972 Sayılı Korunmaya Muh- RG
Muhtaç Çocuklar Hakkında taç Çocuklar Hakkındaki 2. Kanun'la yürürlükten
Kanun yayımlandı.
kaldırılmış ve yerel yönetimleri, koruma birliklerini
kurmak ve korunmaya muhtaç çocuklara bakmakla
yükümlü kılındı. 1983'te, Milli Eğitim, Koruma Birlikleri ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından götürülen hizmetlerde bütünlüğün sağlanması için Sosyal
Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü kuruldu.
27
Mayıs
İller Bankası Genel Müdürü Hulki Alişbah'ın görevinden alındı.
Yerine T.C. Ziraat Bankası İstanbul Şubesi 2. Müdü- BCA:
30..18.1.2/
rü Reşit Eğeli'nin tayini.
119.39..7./
31-26
27
Mayıs
Tüberküloz hastalarının
bakımı ve tedavisi için prevantoryum tesisi için arazi
tahsisi yapıldı.
Kızılcahamam'ın Çamkoru mevkiindeki Sağlık ve BCA:
Sosyal Yardım Bakanlığı binalarının bitişiğindeki 30..18.1.2/
arazilerin prevantoryum tesisi için adı geçen bakanlı- 119.42..1.
ğa devrine karar verildi.
28
Mayıs
Dış memleketlere hububat
satışından dolayı suçlanan
icaret eski Bakanı Atıf
İnan'ın soruştuması tamamlandı.
Atif İnan'ın cezalı ve akçalı sorumluluğunu gerektirir RG
fiil ve hareketlerde bulunduğunu gösteren hiçbir delil
mevcut olmaması nedeniyle, TBMM Atif İnan'ın bu
işlemlerden sorumlu bulunmadığına karar verilmiştir.
28
Mayıs
Kanun tasarısı
Askeri Fabrikalar İşletmesi Kanun Tasarısı meclise BCA:
30..18.1.2/
geldi.
119.39..16/
71-1090
28
Mayıs
Süleyman Subaşı Camii'nin Süleyman Subaşı Camii'nin yanı sıra, Kocaeli'de vaİstanbul belediyesine satıl- kıflara ait Sadık Mescidi arsasının Devlet Meteorolomasına karar verildi.
ji İşletme Genel Müdürlüğüne satılmasına da karar
verildi.
28
Mayıs
kararının birinci maddesinde değişiklik yapıldı.
22.5.1947 tarih ve 3/5843 sayılı kararla yürürlüğe RG 4
konulan "Türk Parası kıymetini koruma hakkındaki Haziran
13 sayılı karar"ın birinci maddesinde, döviz alımı ile 1949
ilgili bir paragraf değiştirilmiştir.
30
Mayıs
5398 sayılı Milli Savunma
Bakanlığının Kuruluş ve
Görevlerine dair Kanun
kabul edildi.
Cumhuriyet Ordusunun hazırlanması ve idaresiyle RG 3
ödevli, barışta harb kuvvetlerinin komutası kendisine Haziran
verilmiş olan Genelkurmay Başkanlığı ile Bakanlık 1949
müsteşarının idaresi altındaki daireleri ihtiva eder.
30
Mayıs
İdari sınır değişikliği yapıl- Hatay, Seyhan (Adana), Sivas, Çanakkale, Maraş, İs- BCA:
dı.
tanbul, İzmir ve Malatya illerinde idari bağlılıklarda 30..11.1.0/
206.16..5.
değişiklik ve sınır tespiti yapıldı.
30
Mayıs
Milli Savunma Yüksek Ku- 5399 sayılı yasa ile kurulan Milli Savunma Yüksek RG 3
rulu Kanunu kabul edildi.
Kurulu, Başbakan'ın başkanlığında ve onun teklifi ile Haziran
Bakanlar Kurulu tarafından seçilecek Bakanlar ile 1949
Milli Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanından
oluşur.
BCA:
30..18.1.2/
119.40..5./
68-33
1949 Yılı 1121
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
31
Mayıs
5412 sayılı kanunla kurulu
Milletlerarası İktisadi İşbirliği teşkilatı Dışişleri Bakanlığı'na bağlandı.
Teşkilat sadece milletlerarası iktisadi işbirliği değil MEHTAP
yardımın iç koordinasyonu ve dağıtımından da sorumlu tutulmuştu.Ancak kötü uygulama nedeniyle,
memleketin iktisadi konularında Dışişleri Bakanını
söz sahibi kılmıştı.
2
Haziran
5417 sayılı İhtiyarlık Sigor- Kanun; İş Kanununun uygulandığı iş yerlerinde çalı- RG 8
ta Kanunu kabul edildi.
şanlardan o kanuna göre sigortalı sayılanların ihtiyar- Haziran
lıkları halinde bağlanacak aylıklar ve yapılarak diğer 1949
ödemeler konusunu düzenlemektedir. (Ülkemizde
sosyal sigorta teşkilatının kurulması ilk kez 1936 tarih ve 3008 sayılı İş Kanunu ile hükme bağlanmıştır.
09.07.1945 tarih ve 4792 sayılı kanunla İşçi sigortaları Kurumu tesis edilmiştir. 27.06.1945 tarih ve
4772 sayılı İş Kazaları Meslek Hastalıkları ve Analık
Sigortası Kanunu adında belirtilen risklere karşı güvence getirilmiştir. Daha sonra 02.06.1949 tarih ve
5417 sayılı İhtiyarlık Sigortası Kanunu ile yaşlılık
riskine karşı koruma sağlanmıştır.)
2
Haziran
İdari sınır değişikliği yapıl- Seyhan (Adana)'ın Ceyhan ilçesi Merkez bucağına BCA:
dı.
bağlı Üçdut köyü ile Kazan ilçesinin Merkez bucağı- 30..11.1.0/
206.16..9.
na bağlı Sokutaş köyü bölgesindeki sınırın tesbiti.
2
Haziran
Kömür fiyatları Bakanlar
Kurulu Kararı ile tespit
edildi.
3/9414 sayılı BKK'na göre, kok kömürüne 7 Lira RG 18
zam gelmiştir. Ancak, evlerde kullanılan kömür için, Haziran
eski fiyatla satışına devam edilecek aradaki fark 1949
Ekonomi ve Ticaret Bakanlığının belirleyeceği yöntemle kapatılacaktır. Ayrıca, Beyoğlu Gaz ve Ankara
Elektrik ve Gaz gibi müesseselere satılmakta olan
maden kömürüne zam yapılmayacaktır.
3
Haziran
5421 sayılı Gelir Vergisi
Kanunu kabul edildi.
1949 yılında gelir vergisinde köklü bir değişim ya- RG 9
şanmıştır. 5421 sayılı kanunla kazanç vergisinin ye- Haziran
rine gelir ve kurumlar vergilerinden oluşan ikili geçi- 1949
rilmiştir. 5421 sayılı kanun, 1950 yılı başından itibaren yürürlüğe girdi ve ilk birkaç yılın güçlüklerine ve
bocalamalarına rağmen, on bir yıl uygulandı.
3
Haziran
Avrupa Birliği Hareketi
Derneğin amacı, Avrupa Birliği hareketine katılma RG 21
Türk Milli Konseyi derneği şartlarını düzenlemek ve bu harekete daimi temas Haziran
1949
kurulmuştur.
şeklinde ifade edilmiştir.
4
Haziran
İdari sınır değişikliği yapıl- Urfa'nın bazı köy ve mahallelerinin bağlılıklarının BCA:
30..11.1.0/
dı.
değiştirildi.
206.16..13.
6
Haziran
5412 sayılı Milletlerarası
Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatı ve Amerika İktisa- RG
İktisadi ve İşbirliği Teşkilatı di İşbirliği İdaresiyle ilişkileri yürütmek amacıyla kuhakkında Kanun yayımlandı. rulmuştur.
6
Haziran
5414 sayılı İskele ve ufak
barınakların yapımı hakkında Kanun yayımlandı.
Kıyılardaki şehir ve kasabaların ihtiyaçlarını karşı- RG
lamak amacıyla iskele, rıhtım ve küçük barınaklar inşası için Bayındırlık Bakanlığı yetkili kılınmıştır.
6
Haziran
Dünya Meteoroloji Teşkilatı hakkındaki uluslar arası
sözleşmenin onanmasına
Vasington'da 11 Ekim 1947 tarihinde kabul ve 7 Şu- RG
bat 1948 tarihinde imza edilen sözleşme, bütün dünyada meteoroloji çalışmalarını düzenleyerek aynı şekilde yapılmalarını ve daha verimli olmalarını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır.
1122
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
6
Haziran
Fransız Donanmasına men- Fransız Donanması'na mensup Jeanne D'arc okul
sup bir Gemi İstanbul'a gel- gemisinin 17-25.6.1949 tarihleri arasında İstanbul'u
di.
ziyaret etmesi ile telsizleriyle haberleşmesine izin verilmesi.
6
Haziran
İtalyan Donanmasına mensup bir gemi İstanbul'a geldi.
İtalyan Donanması'na mensup Monteeuccoli Okul BCA:
Gemisi'nin 13-17.9.1949tarihleri arasında da İzmir'e 30..18.1.2/
ve 18-23.9.1949 tarihleri arasında da İstanbul'a gel- 119.46..16.
mesi ile telsizleriyle haberleşmesine izin verilmesi.
7
Haziran
5433 sayılı Devlet Üretme
Çiftlikleri Genel Müdürlüğü Görev ve Kuruluş Kanunu kabul edildi.
İyi tohumluk, damızlık, fidan ihtiyacını karşılamak, RG 13
tarım alanında çiftçiye örneklik ve öğreticilik etmek Haziran
üzere Tarım Bakanlığına bağlı, tüzelkişiliği haiz, kat- 1949
ma bütçeli Devlet Üretme Çiftlikler Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
7
Haziran
Devlet Bakanı Nurullah
Başbakanlıktan Cumhurbaşkanlığına hitaben yazıya RG 9
Sümer'in istifası kabul edil- göre, hükümetçe kendisine yabancı memleketlerde Haziran
di.
mühim bir temsil vazifesi teklif edildiğinden, Devlet 1949
Bakanı Nurullah Sümer istifa etmiştir. İstifası kabul
edilmiştir.
7
Haziran
Devlet Bakanlığına; Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı
ile İşletmeler Bakanlığı'na
atamalar yapıldı.
Devlet Bakanı Nurullah Sümer'den boşalan Devlet RG 9
Bakanlığına Ekonomi ve Ticaret Bakanı Cemil Sait Haziran
Barlas; Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı'na ise atan- 1949
dı.Diyarbakır milletvekili Vedat Dicleli'nin, İşletmeler Bakanlığı'na ise İzmir Milletvekili Münir Birsel
tayin olmuştur.
7
Haziran
Firar etmekten ceza alan Lv. Yzb. Şerif Aburga'nın BCA:
ordudan ihracı ve emekliye sevki; hırsızlıktan ceza 30..11.1.0/
alan Hesap Memuru Recep Denizciler'in yedek su- 206.16..16.
baylık hakkının kaldırılması ve ordudan ihracı
7
Haziran
İnancı kötüye kullanmaktan ceza alan P. Tğm. Aydın BCA:
Kahraman Dirim'in ordudan ihracı ve emekliye sev- 30..11.1.0/
206.16..18.
ki.
7
Haziran
Ticaretin düzenlenmesine
ve ihtikarla mücadeleye
dair 54 sayılı sirküler
yayımlandı.
Tebliğ akaryakıt ve teneke fiyatlarını düzenlemekte- RG
dir.
8
Haziran
Genelkurmay Başkanlığı'na Org. Abdurrahman Nafiz Gürman'ın Genelkurmay BCA:
Nafiz Gürman atandı.
Başkanlığı'na atanırken Genel Kurmay Başkanı Org. 30..18.1.2/
119.41..19.
Salih Omurtak Askeri Şura üyeliğine tayin oldu.
8
Haziran
Resmi mühürlerde değişiklik yapıldı.
BCA:
30..18.1.2/
119.46..15./
76-1168
Yurtdışında kullanılacak resmi mühürlerin Devleti- BCA:
mize ait olduğunun anlaşılması için Türkiye Cumhu- 30..18.1.2/
4.33..10./7
riyeti ibaresinin kullanılmasına karar verildi.
7-507
8
Haziran
Türkiye Cumhuriyeti
Emekli Sandığı Kanunu
TBMM'de kabul edildi.
Maliye Bakanlığına bağlı olmak ve emeklilik işlerini RG 17
görmek üzere Ankara'da Türkiye Cumhuriyeti Emek- Haziran
li Sandığı kurulmuştur. Bu kanunla birlikte, daha ön- 1949
ce yürürlükte bulunan memurlarla ilgili emeklilik kanunları ve bazı kanunlarda yer alan bazı madde ve
hükümler kaldırılmıştır.
1949 Yılı 1123
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
10
Haziran
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu yayımlandı
Bu kanunla, sermaye şirketleri, kooperatif şirketleri, RG
iktisadi kamu müesseseleri ve dernek ve tesislere ve
vakıflara ait iktisadi işletmeler kurumlara vergisine
tabidir.
10
Haziran
5442 sayılı İl İdaresi Kanu- Cumhuriyet döneminde bucak yönetimi ve teşkilatına RG 18
nu TBMM'de kabul edildi. ilişkin en ayrıntılı düzenleme bu yasa ile getirilmiştir. Haziran
Toplam 70 maddeden oluşan yasanın 17 maddesi bu- 1949
caklarla ilgilidir. 1949 tarihli İl İdaresi Kanunu, bucak müdürlerini temsil yetkileri ile birlikte güçlü bir
güvenlik teşkilatına sahip kılmış ve küçük boyutlu
(birkaç köyü ilgilendiren) kalkınma faaliyetlerinde
bir rehber olarak çalışmalarını öngörmüştür.
10
Haziran
Devlet Tiyatro ve Operası
Kuruluş Kanunu kabul
edildi.
Devlet Tiyatrosu, Devlet Konservatuarı Tatbikat Sah- RG 16
nesi’nin bir aşaması olarak, 1949 yılında, “Devlet Haziran
Tiyatro
ve
Operası”
adıyla
kurulmuştur. 1949
Konservatuvar’ın kurulduğu 1936 yılından 1947 yılına kadar, Tiyatro Bölümü’nü Alman Tiyatro Sanatçı
ve Yöneticisi Carl EBERT yönetmişti.1940 yılında,
“Tiyatro ve Opera Tatbikat Sahnesi” kuruldu.1947
Mart’ında Türkiye’den ayrılan Carl EBERT’in yerine, Tatbikat Sahnesi’nin yöneticiliğine Muhsin ERTUĞRUL getirildi. 27 Aralık 1947’de Küçük Tiyatro, 2 Nisan 1948’de Büyük Tiyatro açıldı. 10 Haziran
1949 günü çıkarılan “Devlet Tiyatro ve Operası’nın
Kuruluş Yasası”, 16 Haziran’da yürürlüğe girdi.
Muhsin ERTUĞRUL, Devlet Tiyatro ve Opera Genel Müdürlüğü’ne getirildi. Devlet Tiyatrosu, 1 Ekim
1949 akşamı Küçük Tiyatro’da Cevat Fehmi
BAŞKUT’un “Küçük Şehir”, Büyük Tiyatro’da
Johann Wolfgong von Goethe’nin “Faust” adlı oyunlarıyla açıldı. 20 Kasım 1949’da, Devlet Tiyatrosu’nun ilk çocuk oyunu “Yıldız Ece” sahneye konuldu.
10
Haziran
Esnaf Vergisi Kanunu yayımlandı.
Türkiye'de gezici ya da sabit işyerine sahip ticaret ve RG
sanatla uğraşan esnaf vergiye tabidir.
10
Haziran
Tekke ve zaviyelerle türbelerin kapatılmasına ilişkin
677 sayılı Kanunu bir fıkra
eklendi.
677 sayılı Kanunun 1. maddesine eklene bu fıkra ile, RG 16
şeyhlik, babalık ve halifelik gibi mensupları arasında Haziran
baş mevkiinde bulunanlar altı aydan az olmamak 1949
üzere hapis ve 500 liradan aşağı olmamak üzere ağır
para cezasından başka bir yıldan aşağı olmamak üzere sürgün cezası ile cezalandırılırlar.
11
Haziran
5429 sayılı Milli Eğitim
Bakanlığına bağlı okullarda
okutturulacak ders kitaplarının seçilmesi, basılması
ve dağıtılması hakkında
kanun yayımlandı.
Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı okullarda okutturula- RG
cak ders kitaplarının seçilmesi ve bunların nitelikleri
ile satış fiyatlarının tayin edilmesi Milli Eğitim Bakanlığına aittir. Bu Kanunla, 3 Haziran 1933 tarihli
ve 2259 sayılı kanun kaldırılmıştır. Ayrıca, Okul Kitapları Sandığı tasfiye edilmiştir.
11
Haziran
Ruhsatsız binaların yıkılması hakkında kanun yayımlandı.
5431 sayılı kanunla, belediye yapı ve yollar kanunu RG
ve ekinde ve tüzükte (Belediye yapı ve yollar tüzüğü)
değişiklikler yapıldı.
11
Haziran
karara ilişkin tebliğ yayınlandı.
Bloke paraların deblokajına tahsis edilen ihraç mad- RG
delerini gösterir 14 sayılı tebliğe bağlı listeye konserve balık ilave edilmiştir.
1124
Kaynak
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
12
Haziran
Toprak Bayramı bütün
yurtta kutlanmıştır.
Çiftçiyi Topraklandırma Kanununun kabulünün yıl- Ayın
dönümü nedeniyle Ankara'da yapılan kutlamalara, Tarihi
sabahın erken saatlerinden itibaren civar köylerden
şehre gelen köyler kutlamalara katılmışlardır.
13
Haziran
5433 sayılı Devlet Üretme
Çiftlikleri Genel Müdürlüğü Görev ve Kuruluş Kanunu yayımlandı.
Yurt çiftçiliğinin verimini arttırmak, üretimi çeşitlen- RG
dirmek, ürün kalitesini arttırmak amacı ile iyi tohumluk, damızlık ve fidan ihtiyacını sağlamak, tarım alanında çiftçiyi örneklik ve öğreticilik etmek üzere Tarım Bakanlığına bağlı Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur. 5433 sayılı yasa ile kurulan “Devlet Üretme Çiftlikleri”nden sonra çeşit geliştirme, tohumluk üretim ve dağıtım programları daha iyi organize edilmiştir. Bu kanunla Devlet Ziraat
İşletmeleri Kurumu hakkındaki kanun kaldırıldı.
13
Haziran
Dışişlerinde atama yapıldı.
Paris Büyük Elçisi Numan Menemencioğlu, Portekiz BCA:
Hükümetinde elçi sıfatiyla Türkiye'yi temsil etmesine 30..18.1.2/
119.46..5.
karar verildi.
13
Haziran
Diplomatik kurye Fuat
Güzelaltan'ın naşı Edirnekapı Kapı Şehitliğine defnedilmiştir.
30 Mayıs tarihinde diplomatik kurye olarak Mosko- Ayın
va'dan döndüğü sırada kompartımanda sağ şakağın- Tarihi
dan aldığı kurşun yarası ile ölmüştür.
13
Haziran
Topraksız köylülere toprak
dağıtılması hakkında Bakanlar Kurulu Kararı yayımlandı.
Eskişehir İlinin Sivrihisar İlçesindeki topraksız çiftçi- RG
lere dağıtılmak üzere özel hukuk tüzelkişilerine ait
arazinin kamulaştırma ve dağıtma işlerinin yapılması
için Bakanlar Kurulu Kararı alındı.
13
Haziran
Türk Kadın Birliği kuruldu. Merkezi Ankara'da olmak üzere Türk Kadınlar Birli- BCA:
30..18.1.2/
ği'nin kurulmasına izin verildi.
120.54..10.
13
Haziran
Türk Üniversiteleri Öğretim Üyeleri Dayanışma
Derneği kuruldu.
Derneği Merkezi İstanbul'dadır.
13
Haziran
Türkiye Hindistan Kültür
Derneğinin kuruldu.
Türkiye Hindistan Kültür Derneğinin kurulmasına RG 4
Bakanlar Kurulu Kararı ile izin verilmiştir. Derneğin Temmuz
1949
merkezi Ankara'dadır.
14
Haziran
İngiliz Deniz Kuvvetlerine
mensup 8 geminin Marmaris'e gelmesine izin verildi.
İngiliz Deniz Kuvvetleri'ne mensup 8 geminin 1- BCA:
6.7.1949 tarihlerinde Marmaris'e gelmelerine ve tel- 30..18.1.2/
119.46..17
sizleriyle haberleşmesine izin verilmiştir.
14
Haziran
Niğde İli Öğrencilerine
Yardım Derneği'nin kamuya yararlı derneklerden sayılması.
BCA:
30..18.1.2/
119.46..13
14
Haziran
Topraklandırma uygulama- Diyarbakır ilinin bütün ilçelerinde Topraklandırma BCA::
ları hakkında kanun tasarısı Kanunu hükümlerine göre dağıtım yapılması hakkın- 30..18.1.2/
119.48..11./
da kanun tasarısı Meclise geldi.
RG 11
Temmuz
1949
76-371
15
Haziran
Kudret Gazetesinde yayımlanan haberle ilgili Başbakanlıktan bir tebliğ yayımlandı.
Tebliğde; İsmet İnönü'nün gizli listesi başlığı altın- Ayın
daki bir yazıda "CHP Genel Başkanı İnönü, Celal Tarihi
Bayar ve Şurekasına DP'den tasfiye edilmesini istediği adamların ismini ihtiva eden bir liste vermiştir."
1949 Yılı 1125
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
denilmekte ve bir takım isimler sayılmaktadır. Cumhurbaşkanı, herhangi bir kimsenin DP'den çıkması
veya çıkarılması için hiç bir vakit DP Başkanına veya
başka bir zata gizli veya açık bir liste vermemiş veya
herhangi bir kimsenin DP'den çıkması veya çıkarılması için kimse ile herhangi bir konuşma yapmamıştır. Kudret Gazetesinin yazdığı bu haber tamamıyla
uydurmadır, hiçbir asıl ve esası yoktur.
15
Haziran
5432 sayılı Vergi usul Kanunu yayımlandı.
1950 yılında yürürlüğe konulan Gelir Vergisi, Ku- RG
rumlar Vergisi, Vergi Usul Kanunu ve Esnaf Vergisi
(birkaç yıl sonra kaldırılmıştır) Kanunları, Cumhuriyet döneminin en büyük vergi reformu olarak bilinmekte ve büyük vergi reformu diye anılmaktadır.
16
Haziran
Amerika Birleşik Devletleri
ve Avrupa İşbirliği'ne dahil
ülkelerle borçlanma, yardım ve ödeme anlaşmaları
akdi için için hükümete
yetki verilmesine dair kanun yayımlandı.
5436 sayılı Kanunla "Türkiye Cumhuriyeti ile Ame- RG
rika Birleşik Devletleri arasında Ekonomik İşbirliği
Anlaşması" gereğince borçlanma, yardım ve ve ödeme anlaşmaları akdine hükümet yetkili kılınmıştır.
16
Haziran
Memur ve hizmetlilerden
mal beyannamesi alınması
hakkında 5440 sayılı Kanun yayımlandı.
Memur ve hizmetliler, bu Kanunla, kendileri ve bak- RG
makla yükümlü oldukları aile bireyleri için, menkul,
gayrimenkul malları ve borçları hakkında vermeleri
gereken beyanname vermekle yükümlü tutulmuştur.
16
Haziran
Sıtma Savaşı kapsamında
Birleşmiş Milletler Cihan
Sağlık Kurulu üyeleri ve
Rockgeller Kuruluşundan
uzmanlar İstanbul ve Kocaeli bölgelerinde incelemelerde bulundular.
Türkiye'de yapılmakta olan sıtma savaşını tetkik için Ayın
bir hafta önce yurda gelen ekip, Ankara'daki incele- Tarihi
melerini Sıtma Savaşı Genel Müdürü Doktor Seyfettin Okan'ın beraberinde yapmışlardır. İncelemeler
sonrasında Anadolu Ajansına şu açıklamayı yapmışlardır: " Türkiye'de malarya ile savaş çok gelişmiş ve
ilerlemiş bir haldedir, gezdiğimiz bölgelerde bu savaşın çok güzel örneklerini ve neticelerini gördük. Malarya savaşına ara vermeden devam etmek lazımdır.
Bu hayati bir meseledir..."
17
Haziran
İşletmeler Bakanlığına bağ- MTA ve Elektrik İşleri Etüd İdaresi, İşletmeler Ba- BCA:
30..1.0.0/
lanan kuruluşlar
kanlığına bağlandı.
73.465..1.
17
Haziran
Kocaeli'nde muhtarlık seçimleri tamamlandı.
17
Haziran
Marshall Yardım Planı ge- Satın alınan makinelerin satış fiyatı 1007,88 kuruş Ayın
Tarihi
reğince getirtilen 100 adet olarak Tarım Bakanlığı tarafından tespit edilmiştir.
Howry Berg marka toz ilaç
serpici İskenderun limanından illere tahsis edildi.
18
Haziran
Tokat'ta büyük bir su baskını meydana geldi.
1126
BCA:
490..1.0.0/
239.950..1.
Çok şiddetli yağmurlarında ardından meydana gelen Ayın
su baskınında şehrin cadde ve sokaklarını kaplayan Tarihi
su, yüzlerce binayı alıp götürdü. Binlerce dönüm arazi su altında kalırken birçok can ve mal kaybı da
meydana gelmiştir.
G
Ay
Olay/Mevzuat
20
Haziran
Ankara'da Demokrat Parti'- Seçimlerde milletvekili adaylarının %80'ini örgütün Ayın
nin ikinci büyük kongresi
saptaması kabul edildi. Bu kurultayda seçimlerde alı- Tarihi
yapıldı.
nan oylara sahip çıkılmasını içeren "Milli Teminat
Andı" kabul edildi. Ancak iktidar bu anda " Milli
Husumet Andı" adını taktı.
20
Haziran
Bazı vapurların yabancılara Devlet Deniz yolları ve Limanları İşletme Genel
satılmasına izin verildi.
Müdürlüğü'ne ait Gülcemal, Doğan, Sebat, Hora ve
Şule vapurlarının yabancılara da satılmasına izin verildi.
20
Haziran
Sivil hava meydanlarının
Amerikalı uzmanlardan oluşan 3 kişilik heyet Ulaş- Ayın
Tarihi
inşaat işini inceleyecek
tırma Bakanlığı'nın daveti ile gelmiştir.
olan Amerikalı heyet İstanbul'a gelmiştir.
21
Haziran
23
Haziran
Konya Belediyesinde kuru- Açılışta bir konuşma yapan Belediye Başkanı, yalnız Ayın
lan yeni santral binasının
şehrin değil civar köylerin de elektrikten faydalana- Tarihi
açılışı yapıldı.
cağını söylemiştir. Vali Şefik Soyer de Konya'nın
elektriğe kavuşması sayesinde şehirde sanayiinin de
gelişeceğini; İller Bankasının belediyelere yaptığı
yardımların şehir ve kasabaların ilerlemesine güçlü
bir etki edeceğini belirtmiştir.
24
Haziran
Terpenk köyü halkı Pasinler ilçesine bağlı üç köye
yerleştirildi.
27
Haziran
Doğu illerine sağlık yardı- Doğu İllerinin kalkınması programı gereğince her Ayın
mında bulunmak üzere teş- türlü sağlık yardımı faaliyetinde bulunmak üzere mo- Tarihi
kil edilen motorlu sağlık
torlu üç sağlık ekibi gönderilmiştir.
ekipleri Ankara'dan hareket
etti.
27
Haziran
İdari sınır değişikliği yapıl- Kırşehir'in Avanos ilçesine bağlı Büyükkışla, BCA:
dı.
Kızılağıl, Kayaaltı ve Köşektaş köylerinin Hacıbek- 30..11.1.0/
206.18..1.
taş ilçesinin merkez bucağına bağlanması.
28
Haziran
28
Haziran
İdari sınır değişiklikleri ya- 5.5. 1949; 8.4.1949 ve 17.5. 1949 tarihinde bazı köy- RG
yımlandı.
lerin idari bünye ve bağlılıklarında yapılan değişiklikler Resmi Gazetede yayımlandı.
29
Haziran
Amerikan yardım kurulu
üyelerinin yasak bölgeye
gitmelerine izin verildi.
29
Haziran
Açıklamalar
Kaynak
BCA:
30..18.1.2/
119.49..12./
76-47
Sarhoşluk ve astlarındaki erlerle gayri tabii ilişki kur- BCA:
maktan suçlu P. Yzb. Mustafa Özden ordudan ihracı 30..11.1.0/
206.17..14.
ve emekliye sevk edildi.
Erzurum ilinin Terpenk köyü halkının Sağlık ve Sos- BCA:
yal Yardım Bakanlığı'nca bu ilin Pasinler ilçesinin 30..18.1.2/
Komasor, Hüsreviran ve Bozveren köylerine yerleşti- 119.51..4.
rilmesi.
Çeşitli illerde 43 köyün bağlılıkları değişmiştir.
RG
Amerikan yardım Kurulu mensubu 28 uzmanın gö- BCA:
revleri icabı 2. yasak bölgeye girmelerine izin verildi. 30..18.1.2/
119.51..9.
Maliye Bakanlığında tayin- Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Gn. Mdl.'ne BCA:
ler yapıldı.
Ekrem Şahenk, Maliye Tetkik Kurulu Başkanlığı'na 30..11.1.0/
Halil Ayan, Müsteşar Yardımcılığına Muhittin Gü- 206.18..14.
rün, İstanbul Defterdarlığı'na Mehmet İzmen'in tayinleri
1949 Yılı 1127
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
29
Haziran
Milli Savunma Bakanlığı'na arazi tahsisi yapıldı.
İzmir'in Bornova bucağının Doğanlar köyünde Hazi- BCA:
ne'ye ait bazı arazi ve binalar, Milli Savunma Bakan- 30..18.1.2/
119.51..8.
lığı'na terk ve tahsis edildi.
29
Haziran
Orduda tayinler yapıldı.
36 general ve amiralin muhtelif makamlara daire baş- BCA:
30..11.1.0/
kanı, başkan ve müşavir olarak tayinleri yapıldı.
206.18..13.
BCA:
30..18.1.2/
120.53..1./
76-1175
30
Haziran
AB Europe İsveç Film
Kumpanyasına çekecekleri
filmleri yurtdışına çıkarma
izni verildi.
AB Europe İsveç Film Kumpanyası tarafından memleketimizde tarım, köycülük, bağcılık, hayvan yetiştirme konuları ile müze ve bazı yerlerde çekecekleri
filmlerin banyo edilmeden yurt dışına çıkarılmasına
izin verildi.
30
Haziran
Basın Yayın Turizm Genel
Müdürlüğüne atama yapıldı.
Basın Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğüne, mülga RG 2
Basın Yayın Umum Müdürü Ahmet Şükrü Esmer'in Temmuz
1949
tayin olmuştur.
1
Temmuz Bursa'da Ticaret Lisesi
açıldı.
1
Temmuz Denizcilik Bayramı kutlan- 19 Nisan 1926 tarihinde TBMM'de kabul edilen Ka- Ayın
dı.
botaj Kanunuyla Türklere ait olmayan gemilerin Tür- Tarihi
kiye sahillerinde yük ve yolcu taşımaları yasaklanmıştı. Kanunun yürürlüğe girdiği tarih olan 1 Temmuz'lar kabotaj ve denizcilik bayramı olarak kutlanmaya başlandı (1 Temmuz 1935'ten bu yana).
1
Temmuz Kara, Kava, Birinci ordu
komutanlıklarının ataması
yapıldı.
1
Temmuz Kazanç Vergisi Genel Teb- Tebliğ, Emekli Sandığı Kanununun geçici 81 nci RG
liği yayımlandı.
maddesine göre emekliler için tanınmış olan vergi
muaflığının ne suretle tatbik edileceğini düzenlemektedir.
1
Temmuz Yüksek Askeri Şura Üyeliğine ve Milli Savunma
Yüksek Kurulu'na atamalar
yapıldı.
2
Temmuz İngilizlere ait bir denizaltı
Marmaris'e geldi.
2
Temmuz Orduda tayinler yapıldı.
6
Temmuz Bazı kaymakam ve mektupçuluklara atamalar yapıldı.
1128
Ayın
Tarihi
Birinci ordu müfettişi Orgenerak Nuri Yamut, Kara RG 2
Kuv. Kom.'na, Donanma Komutanı Oramiral Meh- Temmuz
met Ali Ülgen Deniz Kuv. Kom'na, Hava kuv. Ko- 1949
mutanı Zeki Doğan Hava Kuv. Komutanlığına ve
Yüksek Askeri Şura üyesi Orgenerak Asım Tınaztepe
Birinci Ordu Müfettişliğine tayin oldular.
Org. Kurtcebe Noyan Yüksek Askeri Şura Üyeliği'ne BCA:
tayin edildi ve Genelkurmay Harekat Başkanı Korg. 30..18.1.2/
Yümnü Üresin, Milli Savunma Yüksek Kurulu Genel 120.55..14.
Sekreterliğine atandı. Ayrıca, Milli Savunma Yüksek
Kurulu'na; İçişleri, Dışişleri, Maliye, Bayındırlık,
Ekonomi ve Ticaret, Ulaştırma, Tarım ve İşletmeler
Bakanlıklarından üyelerin seçilmesine karar verildi.
BCA::
30..18.1.2/
120.55..15./
76-1359
13 general ve amiral muhtelif görevlere tayin oldu.
BCA::
30..11.1.0/
206.18..19.
RG 20
Temmuz
1949
G
Ay
6
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
Temmuz Bazı valiliklere yapılan tayinler ile bazı vali ve mülkiye müfettişlerinin kadrolarıyla merkez ve valiliklerde çalıştırılmaları.
Edirne Valisi Rüknettin Nasuhioğlu, Tekirdağ Valisi
Burhan Teker ve Kırşehir Valisi Cavit'ın Kınay Merkeze vali olarak tayinlerine ; Kars Valisi Esat Onat,
Van Valisi Nurettin Aynuksa, Ağrı Valisi Memduh
Payzın ve Kırklareli Valisi Kamuran Çuhruk'un Merkezde müfettiş olarak çalıştırılmalarına karar verilmiştir. Temmuz ayında, İçişleri Bakanlığında önemli
değişikliklerin olduğu göze çarpmaktadır.
BCA:
30..18.1.2/
120.53..5./
29-65; RG
22
Temmuz
1949
6
Temmuz Görevi kötüye kullanan
memurlar hakkında dava
açıldı.
Beyazıt tramvay hattı tali merkezini şirketten devra- BCA:
lan memurların kusurlu davrandıklarından haklarında 230..0.0.0/
91.26..3.
dava açılmıştır.
7
Temmuz Eskişehir İline bağlı Sivrihisar ilçesinde çiftçilere
dağıtılması hakkında Bakanlar Kurulu Kararı yayımlandı.
Çiftçiyi Topraklandırma Kanununun 62. maddesine RG
göre, Sivrihisar İlçesindeki topraksız çiftçilere özel
tüzel hukuk kişilerine ait arazinin kamulaştırma ve
dağıtma işlerinin yapılmasına karar verilmiştir.
7
Temmuz Umumi İhracat Rejimi üze- İhracatına izin verilen mahsullere ilişkin listeyi ile bu RG
rine 326 sayılı sirküler ya- mahsullerin satışına ilişkin hususları kapsamaktadır.
yımlandı.
8
Temmuz Orman Genel Müdürlüğü
14 numaralı Orman Tahdit
Komisyonu Başkanlığından
tebliğ yayınlandı.
9
Temmuz İdari sınır değişikliği yapıldı. Çeşitli illerde 29 köyün idari bağlılıkları değişmiştir.
11
Garbı Karadere Ormanı, Pir Ahmetler Köyü orman RG
14 numaralı Orman Tahdit sınırı; Yukarı ve Aşağı Öküzören köyleri orman iç
Komisyonu Başkanlığından sınırı tespit edilmiştir.
11
Vezirköprü ilçesine bğalı paşa köyü orman sınırı tes- RG
16 numaralı Orman Tahdit pit edilmiştir.
Komisyonu Başkanlığından
13
Temmuz Adalet Bakanlığında ve
Maliye Bakanlığında atamalar yapıldı.
Yargıçlıklara ve savcılıklara atamalar yapıldı.
13
Temmuz Ordudan ihraç vakası
Hırsızlık suçundan mahkum olan Yd. Dr. Yzb. BCA:
Burhanettin Öney'in ordudan ihracı ve yedek subay- 30..11.1.0/
206.20..4.
lık hakkının kaldırılması.
13
Temmuz Orman genel Müdürlüğü 9
numaralı Orman Tahdit
Komisyonu Tebliğ yayınladı.
Kırklareli'ne bağlı, Kırlangıçkaya, Hüyüktepe, RG
Üçhüyükler, Dikence, Kışladere, Görgencik,
Kamberkaya ve tevabii ormanları ile Aktaş ve
Sayitalçağı Ormanının sınırları tespit edilmiştir.
13
Temmuz Vali atamaları yapıldı.
Emniyet Genel Müdür muavinlerinden İhsan Sabri
Çağlayangil Yozgat Valiliğine; Maraş Valisi Nuri
Atay Kırklareli Valiliğine, Yozgat Valisi Osman
Şahinbaş Giresun Valiliğine tayin olmuştur.
Garbı Karadere Ormanı, Sarıcalar Yaylası Orman sı- RG
nırı; Çömekçiler Köyü yaylası orman sınırı; Kozlu
yaylası orman sınırı; Alputbey Köyü yaylası (Hala
Yaylası) orman sınırı; Çakmaklar Köyü yaylası orman sınırı; Fasıl Köyü yaylası orman sınırı; Yukarı
Soku köyü yaylası orman sınırı tespit edilmiştir.
RG
RG 23
Temmuz
1949
BCA:
30..18.1.2/
120.54..5./
29-66; RG
22 Temmuz 1949
1949 Yılı 1129
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
15
Temmuz İstanbul ve Ankara Belediye zabıtasının görevinin
polis tarafından yapılmasına son verildi.
1580 Sayılı Belediyeler Yasası’nın 109. maddesi gereğince Emniyet 4. Şube Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan Ankara Belediye Zabıta hizmetleri ile
İstanbul ili Belediye Zabıta hizmetlerinin polis tarafından yapılması uygulanması son verilmiş ve belediye zabıtaları göreve başlamıştır.
BCA:
30..18.1.2/
120.57..3./
76-1370
15
Temmuz TC Ziraat Bankası tarafın- 1949 yılı içerisinde çeşitli nedenlerle (genellikle hava
dan Alanya Tarım Kredi
koşulları ve doğal afetler) yaklaşık otuz kredi koopeKooperatifi'ne borç olarak ratifine verilen borçların ertelenmiştir.
verilen paranın, mahsüllerin soğuktan hasar görmesi
sebebiyle 1 yıl süreyle ertelenmesi.
BCA:
30..18.1.2/
120.56..20./
83-74
18
Temmuz Pakistan Deniz Kuvvetlerine mensup bir gemi İstanbul'a geldi.
BCA:
30..18.1.2/
120.55..18./
76-1358.
19
Temmuz İçişleri bakanlığında atama- Vali yardımcılıklarına, şube müdürlüklerine atamalar RG 25
Temmuz
lar yapıldı.
yapıldı.
Aynı gün ABD donanmasına mensup 7 geminin 27
Temmuz 1949 tarihleri arasında İstanbul'a gelmelerine ve karasularımızda telsizleriyle haberleşmelerine
izin verildi.
1949
19
Temmuz Muş ilinin Merkez ilçesi
geniş topraklı bölge olarak
tepti edildi.
21
Temmuz Balıklı Rum Hastanesi'ndeki Yoksul Hasta ve İhtiyarlara Yardım Derneği,
kamuya yararlı derneklerden sayıldı.
21
Temmuz Yabancı uzmanlara çalışma İşletmeler Bakanlığı'nda uzman olarak çalıştırılacak BCA:
izni
Alman Geheimrat Hermann B. Fellinger'in kadrosu- 30..18.1.2/
120.56..12.
nun onaylandı.
22
Temmuz Çankırı Veremle Savaş
Derneği genel menfaatlere
yarar derneklerden sayıldı.
BCA:
30..18.1.2/
120.59..2.
22
Temmuz İstanbul'da Yüksek Tahsil
Gençliği Yardım Derneği
genel menfaatlere yarar
derneklerden sayıldı.
BCA:
30..18.1.2/
120.59..1.
22
Temmuz Pedagoji yardımlaşma koo- Merkezi Ankara'da bulunmaktadır.
peratifi kuruldu.
BCA:
30..18.1.2/
120.59..8.
22
Temmuz Tarım Bakanlığı Teftiş Ku- Merkezi Ankara'da olmak üzere Tarım Bakanlığı RG 31
rulu Tüzüğü Bakanlar Ku- bünyesinde başmüfettiş ve müfettiş ve müfettiş yar- Ağustos
rulunda kabul edildi.
dımcılarının oluşturduğu bir kurul teşkil edilmiştir. 1949
Bu kuruluş, Tarım Bakanlığının her türlü iş ve işlemlerini, buralarda çalışanların memurlukla ilgili her
türlü hal ve hareketlerini teftiş etmek, incelemek ve
sorgulamak görevini yerine getirmek için kurulmuştur.
1130
Bunlara tarla tarımı yapan bölge de denilebilir. Bura- RG
larda toprak, bahçeci köylerin toprakları kadar pahalı
sayılmaz, fakat geniş olur. Bu topraklarda hem tarla,
hem otlak bulunur.
BCA:
30..18.1.2/
120.56..10
G
Ay
Olay/Mevzuat
22
Temmuz Türk Romatizma Araştırma
ve Savaş Derneği genel
menfaatlere yararlı derneklerden sayıldı.
22
Temmuz Yasak bölgelere otlatma
amacıyla giriş izni verildi.
Açıklamalar
Kaynak
BCA:
30..18.1.2/
120.58..17.
Köylülerin hayvanlarına ot biçmek üzere 15.8.1949 BCA::
tarihine kadar Zelan ve Ağrı yasak bölgelerine gir- 30..18.1.2/
120.58..15./
melerine izin verildi.
54-22
BCA:
30..11.1.0/
207.22..1.
23
Temmuz İçişleri Bakanlığı Tetkik
Kurulu Başkanlığına Dilaver Argun tayin oldu.
23
Temmuz Kaymakamlık atamaları ya- Bolu Vali Yardımcılığına Alaattin Eriş, Kartal Kay- BCA:
pıldı.
makamlığı'na Fevzi Hamurculu, Adalar Kaymakam- 30..11.1.0/
207.22..4.
lığı'na Cemal Şaşıoğlu tayin oldu.
24
Temmuz Amerikan Şehir Toplantısı Seminerin konusu "Türkiye'de devletçilik ve ferdi te- Ayın
Tarihi
Heyeti Ankara'da Milli Kü- şebbüs" idi.
tüphanede seminer verdi.
24
Temmuz Amerikan Şehir Toplantısı
Heyeti bu sabah Millî Kütüphanede ikinci seminesrini yapmıştır.
25
Temmuz Cinayet suçundan Kocaeli 1949 yılı içerisinde çeşitli sebeplerle hapishanede bu- BCA:
30..18.1.2/
hapishanesinde yatmakta
lunan yaklaşık elli mahkumun cezası affedilmiştir.
4.40..16.
olan Hasan oğlu Mehmet'in
hastalığı sebebiyle kalan
cezasının affı.
25
Temmuz Denizli şehirlerarası telefon
şebekesine bağlandı.
26
Temmuz Cumhurbaşkanı İnönü,
Amerika şehir toplantıları
üyeleri ile görüştü.
4 gün sonra, Türkiye'de de Amerika Şehir Toplantıla- Ayın
Tarihi
rı Komisyonu kurulmasına karar verilmiştir.
27
Temmuz Amerikan Filosu İstanbul
Limanına geldi.
Tümamiral Sherman komutasındaki filo, bulunan 10 Ayın
bin tonluk Fargo kruvazörü ile 45 bin tonluk Corai Tarihi
Sea Uçak Gemisi ve her biri 2424 tonluk dört muhrip
ve bir yağ tankerinden oluşmaktadır. Filo 5 gün İstanbul'da kaldıktan sonra 2 Ağustos günü Akdeniz'e
hareket etmiştir.
29
Temmuz Cumhurbaşkanı İnönü İzmir'e hareket etti.
İnönü İzmir'ê yaptığı yolculuk boyunca halkın sevi Ayın
Tarihi
gösterileri ile istasyonlarda karşılanmıştır.
31
Temmuz Amerika'nın dünyaya tanıtılması amacıyla şehir toplantılarını düzenleyecek bir
organizasyon oluşturulmuştur.
Bu projeyle, her şehirde hazırlıkları yapmak üzere bi- Ayın
rer temsilci bulundurulacak şekilde, partiler dışı bir Tarihi
karakter taşıyan yerli bir teşkilat kurulmasına karar
verilmiştir. Amerikan Sefareti Kültür Ateşesi
Webster, Ankara'da yerli teşkilatın şu şekilde kurulduğunu bildirmiştir: Kars Milletvekili Tezer Taşkıran, Profesör Orhan Alisbah, Yardımcılar: Urfa Milletvekili Suut Kemal Yetkin, Bülent Nuri Esen, Cevat Memduh Altar. Ankara'da yapılacak şehir toplan-
Bu seminerin mevzuu «Türkiye'de devletçilik ve fer- Ayın tarihi
dî teşebbüs» idi. Bu konu üzerinde birçok hatipler
söz almış ve toplantıya 13,30 da son verilmiştir
Ayın
Tarihi
1949 Yılı 1131
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
tısından hangi konunu tartışılacağına henüz karar verilmemiştir. Londra'da yapılan şehit toplantısında tartışılan konu şuydu: "Sosyalist devlet, ferdi teşebbüsü
ortadan kaldırma temayülünü gösterebilir mi?"
31
Temmuz Veliefendi'de halkla hakem Olay, favori atların geri kalması ve koşunun beklen- Ayın
heyeti arasında çıkan tarmeyen bir at tarafından kazanılması üzerine meydana Tarihi
tışma olaylara neden oldu. gelmiştir. Galeyana gelen halk jandarma, polis ve itfaiye kuvvetleri tarafından dağıtılmıştır. Olayda hakem kulesi, tribün ve 8 gişe tamamen yanmıştır.
2
Ağustos
Görevden alınan Niğde
Ulukışla Belediye Başkanı'nın şikayeti.
2
Ağustos
Paris Büyükelçisi Numan
Menemencioğlu'na Avrupa
Konseyine katılmamızla ilgili işlemler için imza yetkisi verildi.
Avrupa Konseyi'ne katılmamız için bu konsey Genel
Katipliği'ne verilecek iltihak belgesinin, Paris Büyük
Elçisi Numan Menemencioğlu tarafından tanzim
edilmesi ve kendisine imza yetkisi verilmesi. 1 Eylül
1949 tarihinde ise Avrupa Konseyi'nin imtiyaz ve
muafiyetlerine dair genel anlaşmayı Hükümetimiz
adına imza etmesi için Numan Menemencioğlu'na
yetki verildi.
3
Ağustos
Mareşal Fevzi Çakmak
hastalığı nedeniyle Teşvikiyedeki Sağlık Yurduna
nakledildi.
Fevzi Çakmak 10 Nisan 1950'de hayatını kaybedene Ayın
Tarihi
kadar burada kaldı.
4
Ağustos
Devlet Deniz Yolları'nın
Amerika'dan aldığı yolcu
gemilerinden beşincisi
İstanbul Limanına geldi.
Satın alınan gemi, 7300 tonluk Trabzon yolcu gemi- Ayın
Tarihi
siydi.
5
Ağustos
Bulgar Mültecilerinden bir Bulgar mültecileri temsilen gelen 6 kişilik heyet, ika- Ayın
grup İstanbul Valisi ve be- metleri sırasında kendilerine gösterilen iyi muamele- Tarihi
lediye Başkanını ziyaret et- den dolayı teşekkür ettiler.
ti.
5
Ağustos
Edirne'de topraksız köylü- Edirne İl Merkez İlçesine bağlı Köşen Çiftliğinde Ayın
lere 19870 dönüm arazi da- Köşen Köyü ile diğer 15 köyde 324 topraksız köylü- Tarihi
ğıtılmıştır.
ye arazı dağıtılmıştır.
5
Ağustos
Mardin Erkek Orta Sanat
Okulu 1949 yılından itibaren enstitü statüsünü kazanmıştır.
5
Ağustos
Bakanlığının yurttaki yaygın hastalıklarla ilgili tebliği yayınlandı.
7
Ağustos
Denizli ve Sarayköy’de
Denizli ve Sarayköy'e bağlı muhtelif köylerin içinde Ayın
Tarihi
çiftçilere arazi dağıtılmıştır. 456 çiftçi ailesine 25634 dönüm arazi dağıtılmıştır.
1132
BCA:
30..10.0.0/
65.437..7.
BCA::
30..18.1.2/
120.56..16./
77-1009
Ayın
Tarihi
Temmuz 1949 ayı içerisinde bütün yurtta 3 çiçek, 12 Ayın
delihumma, 140 karahumma, 8 dizanteri, 99 şarbon, Tarihi
63 difteri, 352 boğmaca, 337 kızamık, 2 malta humması, 2 loğusa humması, 3 çocuk felci, 7 cüzam, 1
kuduz vakası tespit edilmiştir. Lekeli humma vakalarında geçen yıla oranla önemli bir azalma olmuştur.
Bu hastalıkla savaş DDT tatbiki ve tifo ile tifüs karma aşısı ile sürdürülmektedir.
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
8
Ağustos
Fen ve meslek adamlarını
1585 sayılı kanun hükümlerine göre belediyelere
karşı mesuliyetini kabul ve
deruhte edebilecekleri bina
işlerinin nevi, ehemmiyet
ve büyüklüğünü ve salahiyet derecelerini gösterir
yönetmelik yayınlandı.
Yüksek mimar, yüksek mühendis, mimar, mühendis RG
ve fen memuru ve ehliyetli kalfalardan meydana gelen fen ve meslek adamalarının belediyeye karşı yükümlükleri hakkında yönetmelik yayımlandı.
8
Ağustos
Türkiye Avrupa Konseyi
üyeliğine kabul edildi.
8
Ağustos
Türkiye'de sulama olanakları ve yer altı sularını Tarım Bakanlığı'nın daveti ile
inceleyen Amerikan Şirketinin uzmanları, raporlarını
sunmak üzere Türkiye'ye
geldiler.
9
Ağustos
Demokrat Parti İzmir Mitingi yapıldı.
10
Ağustos
İngiltere Büyükelçiliği tara- Sergiye gelen Amerikalı bir grup, İngiliz bir heyet, Ayın
fından Eskişehir'de "Büyük komünizme karşı cephe almış milletlerin birbirlerini Tarihi
Britanya" isimli bir sergi
anlamaları gerekir demişlerdir.
açılmıştır.
10
Ağustos
İnönü ve eşi İstanbul'a hareket etti.
Ayın
Tarihi
11
Ağustos
Köy değirmenciliği ve marangozculuk kursu ile köy
kadınları gezici kurslarında
çalıştırılacaklara ait kadroların onaylandı.
BCA::
30..18.1.2/
120.64..1./
33-316
11
Ağustos
Sulama ücretleri, Bayındırlık, Maliye ve Tarım Bakanlıkları tarafından birlikte tespit edilmiştir.
1948 senesi sulama ücretleri 1948 senesinin aynı ka- RG 7 Eylül
1949
bul edilmiştir.
11
Ağustos
Türkiye Cumhuriyeti Kore
Cumhuriyeti Hükümetini
tanıdı.
II. Dünya Savaşına kadar Japonya'nın işgali altında RG 22
bulunan Kore'nin güneyini Amerika kuzeyini ise Ağustos
Rusya işgal eder. Türkiye 3/9655 sayılı Bakanlar Ku- 1949
rulu Kararı ile Güney Kore Cumhuriyetini tanımıştır.
12
Ağustos
yapıldı.
Germencik ve Gölköy kaymakamlıklarına Burhan BCA:
30..11.1.0/
Özkul ve Avni Dümer tayin oldu.
İzmir civarında meydana
gelen depremden zarar görenlere yardım yapıldı.
Sakız Adası ve İzmir civarında meydana gelen dep- BCA:
30..10.0.0/
remlerde can ve mal kaybı olmuştu.
Yeni bir ilçe kuruldu.
Tokat'ın Pazar Bucağı ilçe haline getirilmiştir.
13
13
Ağustos
Ağustos
Kaynak
Raporu hazırlayanlardan Morton, Türkiye'yi 13 böl- Ayın
geye ayırarak incelediklerini ve bir ay süre ile gerekli Tarihi
yerlerde tetkikler yaptıklarını belirtmiştir. Beş bölgede su hemen yararlanılabilecek durumdadır. Diğer 8
bölgede ise ihtiyaç olursa sondajlarla işe yarar hale
getirilebilir. Sulama yönteminde ise Californiya'da
uygulanan yöntem tercih edilecektir.
Ayın
Tarihi
207.22..7.
120.850..17.
BCA:
490..1.0.0/
507.2035..1.
1949 Yılı 1133
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
15
Ağustos
Nuh'un gemisini arayacak
olan Amerikalı, İngiliz ve
Hollandalı araştırma ekibine Ağrı yasak bölgesini
görmelerine izin verildi.
16
Ağustos
Uluslar arası Büyük Baraj- Dünya Enerji Konferansına bağlı olarak kurulmuştur. RG 17
Eylül 1949
lar Komisyonu Türk Milli
Komitesi Ankara'da kuruldu.
20
Ağustos
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü
Ege illerine seyahate çıktı.
23
Ağustos
BCA:
30..18.1.2/
120.60..3./
54-106
BCA:
490..1.0.0/
732.510..2.
İstanbul 2. Sınıf Emniyet Amiri Fehmi Esin; Tokat BCA:
Milli Eğitim Müdürü İhsan Kazandıoğlu'nun Bakan- 30..11.1.0/
207.23..18. ;
lık emrine alındı.
BCA:
30..11.1.0/
207.24..10.
23
23
Ağustos
Ağustos
Gümrük ve Tekel Bakanlığı’nda tayinler yapıldı.
Gümrük ve Tekel Bakanlığı İnceleme ve Denetleme BCA::
30..11.1.0/
Kurulu Başkanlığına Münir Karacık tayin oldu.
207.24..8.
İdari sınır değişikliği yapıl- Kastamonu ile Abana ilçesi Güde ve Ayvat köyleri- BCA:
30..11.1.0/
dı.
nin, İnebolu ilçesine bağlanması.
207.24..10.
23
Ağustos
İstiklal madalyaları verildi.
Milli Mücadele'de görev alan 1 yedek subay, 2 baş- BCA:
çavuş, 4 çavuş ve 2 ere istiklal madalyası ile müka- 30..11.1.0/
207.22..19.
fatlandırıldı.
23
Ağustos
yapıldı.
Emin Yüzbaşıoğlu'nun Baykan, Cevat Çapanoğlu'- BCA:
nun Ödemiş, Mehmet Tarcan'ın Çaycuma kayma- 30..11.1.0/
207.24..4.
kamlıklarına tayinleri.
23
Ağustos
Jandarma sınıfına mensup 12 albay ile 4 yarbayın ta- BCA:
yinleri; Jandarma Genel Komutanlığı Harp Ayniyatı 30..11.1.0/
Teftiş Kurulu Başkanlığına J.Alb. Halil Sökmen'in 207.24..1.
tayini yapıldı.
23
Ağustos
Turhan Çınar'ın memuriyet görevini kötüye kullan- BCA:
mak suçundan ordudan ihracı ve emekliye sevki; 30..11.1.0/
Sarhoşluk ve memuriyet görevini kötüye kullanmak 207.22..18.
suçundan P. Ütğm. Fahri Öztürk'ün ordudan ihracı;
Hırsızlıktan ceza alan Top. Atğm. Araman Kasar'ın
ordudan ihracı.;
23
Ağustos
Yargıtay üyeliğine ve hâYargıtay 2. Bşk. lığı, Yargıtay üyelikleri, Adalet Mü- BCA:
kimliklere atamalar yapıldı. fettişliği, Ankara, Eskişehir, Uşak, Edremit cumhuri- 30..11.1.0/
yet savcılıkları, Kayseri Hukuk Hâkimliği, Ankara 207.24..9.
Ticaret Mahkemesi üyeliğine yapılan tayinler.
23
Ağustos
Yeni bir belediye kuruldu.
Akşehir'in Tuzluca bucağında Belediye kuruldu.
24
Ağustos
Kerestelik ağaç yardımı
yapıldı.
17.8.1949 tarihinde bazı yörelerde depremden zarar BCA:
görenlere karşılıksız kerestelik ağaç yardımı yapıldı. 30..18.1.2/
1134
BCA:
30..11.1.0/
207.23..8.
120.64..13./
46-98
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
25
Ağustos
Dünya Enerji Konferansı
Merkezi Londra'da bulunan Dünya Enerji Konferan- RG 10
Eylül 1949
Türk Milli Komitesi kuruldu. sı'na bağlı olmak üzere Ankara'da teşkil edilen şube
25
Ağustos
Sınırlarda yapılmakta olan
hububat kaçakçılığını önleme hakkındaki Bakanlar
Kurulu Kararı kaldırıldı.
Hububat kaçakçılığı hakkındaki K/735 sayılı karar RG 7 Eylül
6.4.1948 tarihinde yürürlüğe girmişti. Özellikle 1948 1949
yılının başların Suriye'de hububat stokları eridiği için
Türkiye'den hububat kaçakçılığı meydana geliyordu.
1949 yılında, Türkiye'de hububat üretiminin az olması nedeniyle ve Suriye'de de üretimin ihtiyaçlardan
fazla olması nedeniyle, söz konusu Karar'a ihtiyaç
kendiliğinden ortadan kalkmış olduğundan Karar
kaldırılmıştır.
27
Ağustos
Elazığ ilinin Maden ilçesi
sınırları içinde bulunan bakır madeninin işletme imtiyazı Etibank'a devredildi.
1949 yılı içerisinde Etibank'a altı maden işletme im- BCA::
30..18.1.2/
tiyazı devredilmiş ya da verilmiştir.
120.66..4./
66-22
29
Ağustos
Başbakan Şemsettin Günal- Başbakana Çalışma Bakanı eşlik etmiş ve ilk olarak Ayın
Tarihi
tay doğu illerinde tetkikler Sivas'a gidilmiştir.
yapmak üzere Ankara'dan
hareket etti.
30
Ağustos
30 Ağustos kutlamaları yapıldı.
Ayın
Tarihi
31
Ağustos
Birleşik Amerika Temsilciler Meclisinin Demokrat
üyelerinden Woodhouse
Perapalas'da bir basın toplantısı düzenlemiştir.
Toplantıda Türk işçiliğini, ziraatı ve kadın faaliyetini Ayın
tetkik etmek üzere Türkiye'ye geldiğini beyan etmiş- Tarihi
tir. Konuşmasında Türkiye'de medeni bir cemiyetle
karşılaştığını dile getirmiştir.
3
Eylül
Memleket İçi Düşmana
Karşı Silahlı Savunma
Ödevi Yönetmeliğinde yapılan değişiklik yayımlandı.
Bu yönetmelik, 3.10.1945 tarihli ve 3/3169 sayılı ka- RG
rarla yürürlüğe girmiştir.
3
Eylül
Türkiye- Finlandiya ödeme Anlaşmada Türkiye'ye tanınan finansman haddi Ayın
anlaşmasının bir maddesin- 500.000 Amerikan Dolarından 1.000.000'a yüksel- Tarihi
de değişiklik yapılmıştır.
tilmiştir.
4
Eylül
Başbakan Kars iline geldi..
8
Eylül
Adana'daki sel ve yeşil kurt Doğal felaketlerde borç ertelemesi 1949 yılında baş- BCA:
30..18.1.2/
haşeratı yüzünden mahsul- vurulan idari yardım mekanizmalarından biriydi.
120.67..7./
leri hasara uğrayan çiftçile83-37
rin, TC Ziraat Bankası'ndan
Gerdan ve Misis Tarım
Kredi Kooperatifleri aracılığıyla aldıkları borçları bir
yıl ertelendi.
8
Eylül
Vatandaşlıktan kendi isteğiyle çıkmak isteyenler
Başbakan'ın doğu illeri gezisi kapsamındaki gezi 29 Ayın
Tarihi
Ağustos'da başlamıştı.
Kayıtlarda iki kişinin vatandaşlıktan kendi isteğiyle
ayrıldığına rastlanmaktadır: 1306 (1890) İstanbul doğumlu Ağatokli Nikolayidi'nin vatandaşlıktan çıkmasına izin verilmesi; 1314 (1898) İstanbul doğumlu
Yorgi Çakırer'in vatandaşlıktan çıkmasına izin verilmesi.
BCA:
30..18.1.2/
120.68..6/
15-101
1949 Yılı 1135
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
9
Eylül
İstiklal madalyaları verildi.
Kurtuluş savaşında hizmetlerde bulunan 54 kişi istik- BCA:
30..10.0.0/
lal madalyasıyla ödüllendirildi.
197.349..23.
11
Eylül
Eskişehir iline bağlı Sivrihisar ilçesinde çiftçilere
toprak dağıtıldı.
Sekiz köyde 651 aile hesabiyla 28.867 dönüm toprak Ayın
dağıtılmış ve ayrıca 247.325 lira kredi yardımı sağ- Tarihi
lanmıştır. İlgili Bakanlar Kurulu Kararı 7 Temmuz
1949 tarihinde yayımlanmıştır.
13
Eylül
Devletlerarası İmar ve Kal- Türkiye, Marshall Planı yardımı sonucunda, Marshall Ayın
kınma Bankasından bir he- Planı memleketlerinden 53,3 milyon dolarlık mal ve Tarihi
yet Ankara'ya geldi.
hizmet alacaktır. 53,3 milyon dolarlık malların tutarı
Amerika Birleşik Devletleri tarafında verilen dolarlarla finanse edilecektir. Heyetin yaptığı bir diğer
açıklama Türkiye'nin 1949 senesi için alacağı para
miktarıyla ilgilidir. Bir önceki yıla göre yüzde 281.07
nispetinde arttığını ve bunun yarısının da ödünç değil
tiraj olduğudur.
15
Eylül
Veteriner Teşkilatı İhtisas
Yönetmeliği yayımlandı.
16
Eylül
Muhsin Ertuğrul Devlet
Tiyatrosu Genel Müdürlüğüne getirildi.
17
Eylül
İller Bankasının sermayesi
bir misli arttırıldı.
17
Eylül
Salacak Semt Ocağı İdare
Kurulu Başkanı Orhan Ilgın, C.H.P.'ye muhalefet
edenlerin kanuna göre cezalandırılmasını talep eden
bir dilekçe yazdı.
Orhan Ilgın; muhalefetin isyan tohumlarının kanuna BCA:
göre cezalandırılması hakkındaki yazısında, CHP'nın 490..1.0.0/
muhalefete karşı yumuşak tavrından vazgeçerek sert 163.649..3.
ve bir politika izlemesi gerektiğini ileri sürmektedir.
19
Eylül
Şarkı Trakya Hayvan Hareketleri Yönetmeliği yayımlandı.
Yönetmelik, Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinde- RG
kini Gelibolu Kazası ile İstanbul'un Trakya Kısmının
hayvan hareketlerini tespit etmektedir.
21
Eylül
Sığırlarda Abortus
Enzooticus (Brucellosis
Bang) Hastalığı ile Savaş
Yönetmeliği yayımlandı.
İneklerde düşük vakalarının yakın takibi ile bu hasta- RG
lıkla mücadelede uygulanacak yöntemler düzenlenmektedir.
22
Eylül
Emekli Sandığı'na atamalar Emekli Sandığı Yönetim Kurulu Maliye Bak. Üyeli- RG 19
yapıldı.
ğine İller Bankası Eski Genel Müdürü Hulki Alisbah Ekim 1949
atandı.
22
Eylül
Osmanlı Hanedanından
Naciye'den boşanan Kamil
Ahmet Killigil'in yurda
dönmesine izin verildi.
Osmanlı Hanedanından Naciye ile evli iken ayrılan
Kamil Ahmet Killigil'in 5370 sayılı kanunun 1. maddesince vatandaşlığa alınarak yurda gelmesine izin
verildi.
23
Eylül
İşletmeler Bakanlığı'na
atamalar yapıldı.
İşletmeler Bakanlığı Danışmanlığına Kemalettin BCA:
Apak; İşletmeler Bakanlığı Maden İşleri Danışman- 30..11.1.0/
208.28..12/
lığına Safi Teziç atandı.
RG
İstanbul Şehir Tiyatrosu rejisörü olan Muhsin Ertuğ- RG 23
rul, Türk tiyatro tarihinin önemli isimlerinden biridir. Eylül 1949
1947'de Ankara'da Küçük Tiyatro'yu, 1948'de Büyük
Tiyatro'yu, 1955'te Oda Tiyatrosu'nu açtı. Daha bir
çok tiyatro salonunun açılmasına öncülük etti.
RG
BCA:
30..18.1.2/
120.71..9./
14-204
14-204.
1136
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
24
Eylül
İlk okul öğretmenlerine ait
tayin, nakil ve tahvil yönetmeliği yayımlandı.
5442 sayılı İller İdaresi Kanunu hükümlerine göre RG
Milli Eğitim Bakanlığınca hazırlanan yönetmelik
12.9.1949 tarihinde yürürlüğe girmiştir. (BKK
3/9828 sayı ve 12.9.1949 tarih)
24
Eylül
44 albay, 1 yarbay ve 3 muamele memurunun yeni BCA:
görev yerlerine tayinleri; 33 J. yarbay ve 3 muamele 30..11.1.0
208.29..10.
memurunun yeni görev yerlerine tayinleri.
26
Eylül
C.H.P.'den ihraç edilenler
hakkında tamim
28
Eylül
28
Eylül
Gümüşhane Belediye Başkanlığı'na seçilen Mehmet
Refioğlu'nun Başkanlığı
onanmıştır.
28
Eylül
İçişleri bakanlığında atama- Bazı kaymakamlıklara, hukuk işleri müdürlüklerine RG 11
Ekim 1949
lar yapıldı.
atamalar yapıldı.
1
Ekim
Birleşmiş Milletler Eğitim,
Bilim ve Kültür Kurumu
(UNESCO) Türkiye Milli
Komisyonu Yönetmeliği
yayımlandı.
16 Kasım 1945 tarihinde Londra imzalanan ve RG
TBMM'ce 20 Mayıs 1946 tarihinde 4895 sayılı kanunla onanan UNESCO sözleşmesi gereğince Türkiye'de Milli eğitim Bakanlığına bağlı olarak UNSECO
Türkiye Milli Komisyonu kurulmuştur.
4
Ekim
PTT'de atama yapıldı.
PTT İşletme Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Baş- BCA:
30..11.1.0/
kanlığına Eyüp Sabri Arserim'in tayini.
BCA:
490..1.0.0/
9.49..4.
Ceza yargıçlıklarına, sorgu yargıçlıklarına, C. Savcı- RG 12
Ekim 1949
lıklarına atamalar yapıldı.
BCA:
30..11.1.0/
208.29..18.;
RG 11
Ekim 1949
208.29..20.
6
Ekim
Avrupa İktisadi İşbirliği
Bertegay ve Fobes adındaki iki uzman Türkiye'ye Ayın
Teşkilatı teknik uzmanlayapılan yardımla ilgili olarak tetkik yapmak üzere Tarihi
rından ikisi Türkiye'ye geldi. ülkeye gelmişlerdir.
7
Ekim
İktisadi İşbirliği İdaresi
Madenler Dairesi Başkanı
Clarence o. Mittendof ve
Frederic Wardf tetkik gezisi için Divriği'ye gittiler.
On gün kadar süren seyahatte, uzmanlar demir ma- Ayın
denlerinin kalitesini ve nakliyat meselelerini incele- Tarihi
mişlerdir.
10
Ekim
Ankara'da Cumhuriyet
Bayramı akşamı balo verilmemesine ve illere de
aynı tarzda hareket etmeleri
için tamim gönderilmesine
karar verildi.
Kuraklık, yer sarsıntısı ve sel gibi afetlerden birçok Ayın
vatandaşın felakete uğramış olması ve yurdun muhte- Tarihi
lif bölgelerinin ağır zarar görmesi nedeniyle bu yönde bir karar alındığı belirtilmiştir.
10
Ekim
Adalet Bakanlığı'nda atamalar yapıldı.
Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığına Faik BCA:
Uras'ın tayin oldu. Bunun yanında, birçok ceza yar- 30..11.1.0/
gıçlıklarına ve C. Savcı yardımcılıklarına Ağır ceza 208.30..19
mahkemesi üyeliklerine atamalar yapıldı.
13
Ekim
İki derneğe kamuya yararlı
dernek statüsü verildi.
Yozgat Veremle Savaş Derneği ve Şebinkarahisar BCA:
Veremle Savaş Derneği' nin kamuya yararlı dernek- 30..18.1.2/
120.73..16./
lerden sayılmasına karar verildi.
13-86.
1949 Yılı 1137
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
13
Ekim
Porsuk çayı üzerindeki baraj nedeniyle sular altında
kalacak olan arazilerin kamulaştırılmasına karar verildi.
Porsuk çayı üzerinde yapılan baraj sebebiyle Eskişehir ve Kütahya'da su altında kalacak olan arazilerin
kamulaştırılmasında genel yarar bulunduğuna karar
verildi.
BCA:
30..18.1.2/
120.72..4./
18-9
16
Ekim
Ara seçimler yapıldı.
Muhalefet ara seçimleri boykot etti.
18
Ekim
Ceza yargıçlıklarına, sorgu yargıçlıklarına, yargıç RG 24
Ekim 1949
yardımcılıklarıan atamalar yapıldı.
18
Ekim
İstanbul Valiliğine Ord.
Prof. Dr. Fahrettin Kerim
Gökay'ın tayin oldu.
Aynı zamanda Belediye başkanı olarak atanmıştır. BCA:
1957 yılına kadar sekiz yıl İstanbul Valiliği ve Bele- 30..18.1.2/
diye Reisliği yapmıştır. İstanbullulara tanzim satışı 120.72..8.
sunmuştur. Migros Gökay zamanında açılmıştır. Gökay'dan sonra vali ve belediye başkanlığı ayrılmıştır.
19
Ekim
Dışişleri Bakanlığı merkez
ve yurtdışı teşkilatında tayinler yapıldı.
Paris, Varşova, Belgrat, Peşte büyük elçilik müste- BCA:
şarları ile bazı orta elçilik müsteşarları Merkeze 30..11.1.0/
alınmıştır. Bunların yerine yeni atamalar yapılmıştır. 209.32..9;
BCA:
30..18.1.2/
120.75..12.
20
Ekim
Mengen ilçesi merkezinin
Türkbeşli adı Mengen olarak değiştirildi.
24
Ekim
RG 27
Ekim 1949
Sinop Emniyet Müdürü Adnan Oktay'ın Bakanlık BCA:
30..11.1.0/
emrine alındı.
209.33..1.
24
Ekim
Vatandaşlığa kabul.
Osmanlı Hanedanı'ndan 5. Murad'ın kızı Fehime ve BCA:
30..18.1.2/
eşi vatandaşlığa kabul edildi.
120.77..1./
14-206
25
Ekim
Kaymakamların başka görevlere atanması
25
Ekim
Maliye Bakanlığı Muamele Tamim, ziraatte kullanılan her nevi makine, aletler ve RG
Vergisinin uygulanması ile araba gibi vasıtaların, cins ve nevileri Ziraat ve Maliilgili bir Tamim yayınladı. ye Bakanlıklarınca müşterekn tayin edilmek suretiyle, imalat muamele vergisinden muaf tutulmasını
hükme bağlamıştır.
26
Ekim
Askeri Yargıtay 2. Başkanlığı, Hava Savunma Genel BCA:
Komutanlığı, 2. Orduemrine, Yüksek Komuta Aka- 30..11.1.0/
demisi Öğretmenliğine, 1. Ordu emrine ve Askeri 209.33..15.
Yargıtay Üyeliğine yapılan tayinler.
27
Ekim
7.9.1949 tarihinde Paris'de
imzalanan 1949-1950 devresine ait Avrupa devletleri
arasında ödeme ve takas
anlaşması ve uygulama
protokolleri onaylandı.
Marshall Planına katılan ülkelerin aralarındaki ticari
mübadelelerde altın ve dövizle tediyatı mümkün mertebe azaltmak ve böylece hem tediyelerini kolaylaştırmak hem de mübadelele imkanlarını arttırmak ve
geliştirmek gayesiyle, Paris'teki Avrupa Ekonomik
İşbirliği Teşkilatı bir sistem geliştirmiştir.
28
Ekim
Yerli Ürünler Türk Anonim
Ortaklığına 1945/46 yılı tütün mahsulü satışından alacağı komisyon miktarı Ba-
3/9967 sayılı BKK'ya göre, Yerli Ürünler Türk Ano- RG
nim Ortaklığına, tütün mahsülü satış hizmetine karşılık olarak satın aldığı miktar üzerinden yüzde 2 komisyon verilecektir. (Yerli Ürünler Türk Anonim Or-
1138
Ondan fazla kaymakam 5439 sayılı kanunun ikinci RG 31
Ekim 1949
maddesi gereğince tayin oldu.
BCA:
30..18.1.2./
120.78.9./
76-1164
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
kanlar Kurulu Kararı ile be- taklığı 2. Dünya savaşı içinde ve bunu takip eden yıllirlendi.
larda tütün piyasalarında nazımlık göreviyle görevlendirilmişti.)
2
Kasım
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün TBMM açılışındaki
söylevi.
Cumhurbaşkanı konuşmasına uluslar arası ilişiklere RG
ve iç işlere dair önemli konulara değinmiştir. Söylevinde, iktidarla muhalefetin karşılıklı sorumluklarından da söz etmiştir. Ayrıca, yeni semim kanunundan
bahsetmiş ve genel seçimlerin hilesiz geçmesi için
tedbir alınacağına dair ipuçları vermiştir.
3
Kasım
Adalet Bakanlığında tayinler yapıldı.
Bazı hâkim, savcı ve yardımcılıklarına yapılan tayin- BCA:
30..11.1.0/
ler
3
Kasım
209.34..15.
Yabancı uzmanlara çalışma Devlet Demiryolları ve Limanları İşletme Genel Mü- BCA:
izni
dürlüğünde 6 Amerikalı uzmanın çalıştırılmasına izin 30..18.1.2/
120.81..1./
verildi.
27-472
8
Kasım
İş ve İşçi Bulma Kurumu
Kuruluş ve Görevlerine ait
4837 sayılı Kanun'un bazı
maddelerinde yapılan değişiklik hakkında kanun tasarısı.
8
Kasım
Manyas CHP İlçe İdare
Kurulu Başkanından Başbakana şikayet dilekçesi.
Manyas'ın ortaokul, yol, su, elektrik, köprü ihtiyaçla- BCA:
rının karşılanması ve polis teşkilatının kurulmasını 030-01-2talep eden bir yazı. Buna benzer birçok dilekçe ya- 13-3
zıldığı görülmektedir. Genellikle içme suyu, iskele,
ürünlerin satılmasında kolaylıklar, yakacak temini,
itfaiye, sağlık ve emniyet sorunları, sokaklara fener
asılması, fabrika kurulması, telefon tesisi, verem
pavyonu yapılması, lise, demiryolu gibi çeşitli talepler ve isteklerin yer aldığı dilekçeler Başbakana gönderilmektedir. Bu dilekçelerin bir bölümünde de ilçedeki CHP teşkilatının fena çalışmasından şikayetler edilmektedir.
9
Kasım
Gümrük kapılarını gösterir
11.11.1949 gününde yürürlüğe giren 5383 sayılı RG
Gümrük Kanunun 7 nci maddesi hükmüne dayanarak
kara, su ve hava yolu ile gümrük kapılarını gösterir
liste yayınlanmıştır.
10
Kasım
Şikayet dilekçeleri
Aydın, Manisa, Bandırma, Manyas, Biga, Çanakkale, BCA:
Gelibolu, Erdek ve Kütahya'dan Başbakan Şemsettin 30..1.0.0/
2.13..3.
Günaltay'a gönderilen vatandaş dilekçeleri.
17
Kasım
Cumhurbaşkanına suikastı 16 Kasım 1949 tarihinde Millet Partisi mensupların- BCA:
hakkında tamim kabul edil- da milletvekili Osman Bölükbaşı, Cumhurbaşkanı 490..1.0.0/
di.
İsmet İnönü’ce Celal Bayar'a suikast girişimi gerek- 9.49..9.
çesiyle tutuklanmışlardı. İhbar, Denizli Milletvekili
Reşat Aydınlı tarafından yapıldığı açıklandı. Olayın
asılsız olduğunun anlaşılması üzerine 21 Kasım'da
Bölükbaşı serbest bırakıldı.
21
Kasım
BCA:
30..18.1.2/
120.77..15./
71-1407
Hakkari Valisi Cahit Ortaç'ın Mülkiye Müfettişliğinde ve Çoruh eski Valisi Zeki Köymen'in Tunceli Vali
Yardımcılığı'na tayin edilerek Hakkari Valiliği'nde
çalıştırılmaları.
BCA:
30..18.1.2/
120.79..14./
29-50
1949 Yılı 1139
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
21
Kasım
Varto depremi nedeniyle
vergi affı yapıldı.
Muş ili Varto ilçesiyle köylerinde 31.5.1946 tarihin- BCA:
de meydana gelen deprem nedeni iye 3833 mükellefe 30..18.1.2/
120.82..4./
ait her türlü vergi borçlarının affedilmesi.
76-1447
22
Kasım
İhsan Sabri Çağlayangil Yozgat Valiliği'ne tayin ol- BCA:
30..18.1.2/
du.
121.83..9./
29-96
23
Kasım
5443 sayılı 1943 Bütçe Yılı 1943 yılına ait kesin hesap cetveline göre 1943 yılın- RG
Kesinhesap Kanunu yayım- da toplam giderler 1 037 177 802 lira 14 kuruştur.
landı.
Aynı yıl genel gelirler, 1 038 507 212 Lira 45 kuruştur.
23
Kasım
Çeşitli suçlardan mahkum olan Yd. P. Tğm. Sabahat- BCA:
tin Coşkun'un ordudan ihracı ve yedek subaylık hak- 30..11.1.0/
210.36..13./
kının kaldırılması.
29-96
24
Kasım
Sadık Aldoğan'ın dokunulmazlığının kaldırılmasına gerek görülmedi.
Türk Ceza Kanunu'nun 171. maddesinde belirtilen BCA:
suçu işlemekten suçlu görülen Afyon Milletvekili 30..10.0.0/
Sadık Aldoğan'ın dokunulmazlığının kaldırılmasına 9.52..27.
gerek görülmediği.
24
Kasım
Türkiye'deki lokanta, bira- Çalışmakta olanların da 5 ay içinde tasfiye edilmesi BCA:
30..18.1.2/
hane, kokteyl salonları ben- zorunluluğu getirildi.
121.83..15.;
zeri meyhane ve lokantaRG 15
larda yabancı uyruklu garAralık
son ve başka memurlarla
1949
erkek ve kadın hizmetçilerin çalıştırılmaları yasaklandı.
26
Kasım
yapıldı.
Muş Vali Yardımcılığına Hakkı Türemen, Orhaneli BCA:
Kaymakamlığı'na HikmetGüvenc, Şarkikaraağaç 30..11.1.0/
Kaymakamlığı'na Ali Uslu ve Manisa Hukuk İşleri 210.37..7.
Müdürlüğü'ne Nuri Altıok'un tayinleri
26
Kasım
Kaymakamlık ve vali yardımcılıklarına atamalar yapıldı.
Orhaneli kaymakamlığına, Karaağaç kaymakamlığı- RG 6
Aralık
na atamalar yapıldı.
1949
29
Kasım
Yabancılara verilen çalışma Yugoslav uyruklu Koyonoviç'in Tekel İdaresinde çaizinleri.
lıştırılmasına izin verilmesi; Macar uyruklu Y. Müh.
G. Biro'nun PTT İşletmesi Genel Müdürlüğü emrinde
çalıştırılmasına izin verilmesi; Belçika uyruklu
Cambier Hubert'in Ereğli Kömür İşletmesi Müessesi'nde çalıştırılmasına izin verilmesi; Amerikalı
Farnk Hubert Ellis, Virgil Elmer Jones ve Tobias
Raymond Talbert'in PTT İşletme Genel Müdürlüğü
emrinde çalıştırılmasına izin verilmesi.
30
Kasım
Denizli milletvekili Reşat
Aydınlı'nın dokunulmazlığı, Afyon Karahisar millet- RG 2
Aydınlı'nın dokunulmazlığı vekili Sadık Aldoğan ile Millet Partisi mensupların- Aralık
kaldırıldı.
dan Osman Bölükbaşı ve Fuat Arna hakkında bilerek 1949
iftira etmesi sebebiyle kaldırılmıştır.
1
Aralık
İki ölüm cezası TBMM'ce
onandı.
1140
BCA::
30..18.1.2/
121.85..1./
27-60
Şevket Ödemiş ile Ahmet Gür'ün Yargıtay tarafın- RG
dan onanmış ölüm cezalarının yerine getirilmesine
karar verilmiştir.
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
1
Aralık
Rifat Bingöl'ün Kars valiliğine, Abdul Kadir Süzen'in BCA::
30..18.1.2/
Tokat Valiliğine tayinleri.
121.85..11./
29-65
1
Aralık
Devlet kurumlarının 1943
yılı kesin hesap kanunları
yayımlandı.
5444, 5445, 5446 ve 5447 sayılı kanunlar.
3
Aralık
Bazı bitkilerin yurda sokulması yasaklandı.
Avustrulya'dan turunçgil nebat ile Avrupa ülkelerin- RG
den yaş ve tabii kurutulmuş meyva, aşı kalemi, meyve fidanı gibi nebatın yurda sokulması yasaklandı.
7
Aralık
Çok sayıda hâkim, savcı ve yardımcılıkları ile adalet BCA:
30..11.1.0/
müfettişliklerine yapılan tayinler.
Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Daire Başkanlığı, BCA:
Balıkesir Vali Yardımcılığı, Mülkiye Müfettişliğine 30..11.1.0/
yapılan tayinler ile bazı kaymakam ve vali yardımcı- 210.38..1.
larının yer değiştirmeleri.
RG
203.4..4.
7
Aralık
Bazı kaymakam ve vali
yardımcılıklarına atamalar
yapıldı.
7
Aralık
İçişleri bakanlığında atama- Bazı kaymakamlıklara ve vali yardımcılıkları ile di- RG 16
Aralık
lar yapıldı.
ğer kadrolara atamalar yapıldı.
1949
7
Aralık
İş ve İşçi Bulma Servisi
Kurulması hakkında 88 sayılı Sözleşmenin onanmasına dair kanun yayımlandı.
Milletlerarası Çalışma Teşkilatının Genel Konferansı RG
tarafından 1948 Sanfransisko toplantısında kabul
edilmiş olan İş ve İşçi Bulma Servisi kurulması hakkındaki 88 sayılı sözleşme onanmıştır.
8
Aralık
İşletmeler Bakanlığı Kuruluş ve Görevleri hakkında
kanun tasarısı.
Sanayi, maden kısmen enerji alanlarındaki devlet teşebbüslerinin politikası İşletmeler Bakanlığı'na verilmiştir. Bu kesimi kaybeden ekonomi ve ticaret bakanlığı birleştirilmiştir. 6-7 yıllık bir tecrübeden sonra İşletmeler Bakanlığı'ndan vazgeçilmiştir (1957).
8
Aralık
Kanun tasarısı
Denizyolları İşletme Kanununun bazı maddelerinin BCA:
değiştirilmesi ve 3. maddesinin ilk fıkrasının kaldı- 30..18.1.2/
121.85..8./
rılması hakkında kanun tasarısı.
BCA:
30..18.1.2/
121.86..1./
71-1448
71-1413
8
Aralık
Onikinci Evrensel Posta
Kongresi Kararlarını kapsayan senetler onandı.
5449 sayılı kanunla, 7 Mayıs 1947 tarihinde Paris'te RG
toplanmış olan 12. Evrensel Posta Kongresi kararlarını kapsayan yedi senet içindeki maddeler onanmıştır.
8
Aralık
Su baskını bölgesi ilanı.
Porsuk çayının belli bölgelerinde su altında kalan ya RG
da su baskınlarına uğrayabilecek saha olarak tespit ve
ilanı kararı yayımlandı.
8
Aralık
Van depremi nedeniyle çeşitli vergi ile para cezaları
affedildi.
Van ilinde meydana gelen depremde zarar gören 224 BCA:
30..18.1.2/
mükellefin çeşitli vergiler ile para cezalarının iptali.
Milletlerarası Telekomünikasyon Sözleşmesini onaylayan kanun yayımlandı.
1947 yılında Atlantic City'de imzalanan sözleşme ve RG
buna bağlı protokollerin onanması hakkında kanunla,
Milletlerarası Telekomünikasyon Birliği'nin kuruluşun olanak veren sözleşme 2 Aralık 1949 tarihinde
TBMMce onaylanmıştır.
10
Aralık
121.85..17/
76-1477.
1949 Yılı 1141
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
12
Aralık
Marshall yardımı için Görevlendirme yapıldı.
Marshall yardımı şümulüne giren mevzuatlardan 202
talepnamelerini, teknik yardım talepname ve
müsadenamelerini Hükümetimiz adına Fatin Rüştü
Zorlu'ya imzalamak üzere yetki verildi.
BCA::
30..18.1.2/
121.87..17/
76-1484.
12
Aralık
Urfa Valisi Ali Rıza Ünal'ın Gümüşhane Valiliği'ne, BCA:
Gümüşhane Valisi Halis Bilaloğlu'nun Urfa Valiliği'- 30..18.1.2/
121.88..17/
ne tayinleri
29-69.
13
Aralık
İdari sınır değişikliği
Keşap ilçesine bağlı Karabedir ve Fındıklı köylerinin BCA:
30..11.1.0/
Keşap Belediyesi sınırları içine alınması.
210.38..10.;
RG 20
Aralık
1949
14
Aralık
Gelir Vergisi Genel Tebliğ- Seri No. 1 sayılı tebliğ, götürü kazanç usulüne alınan RG 21
leri yayımlandı.
serbest meslek erbabının kimler olduğunu tespit eder Aralık
1949
ve ne yapmaları gerektiğini düzenler.
14
Aralık
İstiklal Harbi malüllerine
para ödülü verilmesi hakkında 5452 sayılı kanun
yayımlandı.
14
Aralık
Sivas'ta muhtarlık seçimleri
tamamlandı.
15
Aralık
Afyon Karahisar milletvekili Kemal Özçoban'ın dokunulmazlığı ile ilgili karar
yayımlandı.
İhsaniye bucak müdürü Hicri Seçkiner'i tahkir etme RG
suçunu işlediği düşünülen Kemal Özçoban'ın kovuşturulması için dönem sonunu beklenmesine karar verildi.
15
Aralık
Afyon Karahisar milletvekili Sadık Aldoğan'ın dokunulmazlığı hakkında karar yayımlandı.
Matbuat kanununa aykırı hareketten dolayı suçlu sa- RG
nılan Sadık Aldoğan hakkındaki kovuşturmalar,
Anayasanın 12 ve 27 maddelerinde yazılı suçların dışında kaldığı anlaşıldığından İçtüzüğün 180.nci maddesi gereğince bu kovuşturmanın dönem sonuna bırakılmasına karar verilmiştir. Aynı tarihte TBMM tarafından 13 milletvekili hakkındaki dokunulmazlığın
kaldırılmasına aynı gerekçe ile izin verilmemiştir.
Bunlar: Kemal Özçoban, Rauf Ayaşlı, Ahmet Hamit
Selgil, Rauf Bayındır, İhsan Hamid Tiğrel, Sait Köksal, Cihad Baban (3 dava), Senihi Yürüten, Cenap
Aksu, Sedat Pek, İzzet Benice (2 dava), Ali Rıza
İncealemdaroğlu (2 dava).
15
Aralık
Ankara milletvekili Dr.
Ahmet Hamit Selgil'in milletvekili dokunulmazlığı
hakkında karar yayımlandı.
Gönderilen tekzip yazısını vaktinde yayımlamamak- RG
tan dolayı suçlu sanılan Ulus gazetesi sahibi Ahmet
Hamit Selgil'in kovuşturmasının dönem sonuna bırakılmasına karar verilmiştir.
15
Aralık
Ankara milletvekili İbrahim Rauf Ayaşlı'nın milletvekili dokunulmazlığı hakkında karar yayımlandı.
Memurluk vazifesini savsaklamak ve kötüye kullan- RG
maktan dolayı suçlu sanılan İbrahim Rauf Ayaşlı'nın
kovuşturulmasının dönem sonuna bırakılmasına karar
verilmiştir.
1142
Adları ve künyeleri açık bir biçimde yazılı olan üç RG
subay ve dokuz ere 397 sayılı kanun gereğince verilecek 3700 litalık para ödülünün 1949 bütçesinden
ödenmesini düzenleyen kanın 7 Aralık 1949 tarihinde
kabul edilmiştir.
BCA:
490..1.0.0/
240.954..2.
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
15
Aralık
Erzincan milletvekili Rauf
Bayındır'ın milletvekilliği
dokunulmazlığı hakkında
karar yayımlandı.
Erzincan Belediyesi Başkanı bulunduğu sırada asker RG
ailelerine
yardım
paralarını
başka
yerlere
sarfettiğinden dolayı suçlu sanılan Rauf Bayındır'ın
kovuşturmasının dönem sonuna bırakılmasına karar
verilmiştir:
15
Aralık
İngiliz Deniz Kuvvetlerine
mensup bir geminin İzmir
Limanına girmesine izin
verildi.
İngiliz Deniz Kuvvetleri'ne mensup Euryalus kruvazörünün, 25-30.1.1950 tarihleri arasında İzmir Limanı'na gelmesine ve karasularımızda telsizleriyle haberleşmesine izin verildi.
15
Aralık
Parasız kerestelik ağaç yar- Gaziantep'in Fevzipaşa bucağına iskan edilecek olan BCA:
dımı yapıldı.
15 Aydınlı göçmene ev yaptırmaları için parasız ke- 30..18.1.2/
121.88..12.
restelik ağaç verildi.
16
Aralık
Dışişleri Bakanlığı'nda ara- Paris Büyükelçiliği Müsteşarı Tevfik Kazım BCA:
malar yapıldı.
Kemahlı'nın merkeze nakli; Celal Hazım Tepeyran, 30..11.1.0/
Ömer Fikret Merhacı, Selahettin Arbel, Muharrem 210.39..2.
Nuri Birgi, Fatin Rüştü Zorlu ve Bülent Uşaklıgil'in
derece terfileri.
17
Aralık
Türkiye Cumhuriyeti ile Fi- Vaşington'da 13 Haziran 1949 tarihinde imzalanan RG
lipin Cumhuriyeti arasında dostluk anlaşması yürürlüğe girmiştir.
imzalanan dostluk anlaşması yayımlandı.
17
Aralık
Türkiye Cumhuriyeti ile
Suriye Cumhuriyeti Hükümeti arasında hava ulaştırmalarına dair anlaşma yayımlandı.
19
Aralık
ABD donanmasına mensup ABD donanmasına mensup Waldron ve Weeks muh2 muhrib İstanbul'a geldi.
riplerinin İstanbul Limanı'na gelmelerine ve karasularımızda telsizleriyle haberleşmelerine izin verilmesi.
BCA:
30..18.1.2/
121.90..13./
74-1488
19
Aralık
Isparta'nın Yalvaç ilçesinde
1949 yılında hüküm süren
kuraklık sebebiyle, mahsulleri hasar gören çiftliklerin
Tarım Kredi Kooperatifleri
aracılığıyla TC Ziraat Bankası'ndan aldıkları borçlarının ertelenmesi.
1949 yılında gözlenen kuraklık nedeniyle kooperatiflerin ve bazı çiftçilerin Ziraat Bankası ve Zirai Donatım Kurumuna olan borçları bir yıllığına ertelenmiştir.
BCA:
30..18.1.2/
121.91..2./
83-84
19
Aralık
Kuraklık nedeniyle bazı
çiftçilerin borçları ertelendi.
Kütahya'da, 1949 yılındaki kuraklık sebebiyle, mahsulleri hasar gören çiftçilerin, İhsaniye, Kurtköy ve
Zemme Tarım Kredi Kooperatifleri aracılığıyla TC
Ziraat Bankası'ndan aldıkları borçlarının ertelenmesi.
BCA:
30..18.1.2/
121.91..3./
83-85
21
Aralık
Samsun'da muhtarlık seçimleri tamamlandı.
22
Aralık
Marshall Planı gereğince
alınacak malzemeler belirlendi
BCA:
30..18.1.2/
121.89..17/
76-1486.
Şam'da 6 Temmuz 1949 tarihinde imzalanan anlaş- RG
ma, 12.12. 1949 tarihinde TBMM'de onaylandı.
BCA:
490..1.0.0/
240.954..3.
Marshall planı gereğince 1950 yılı Haziran'ına kadar BCA:
harcanmak üzere yol işlerine tahsis olunan 5 milyon 30..18.1.2/
dolar ile sağlanacak olan makina ve malzemenin pa- 121.89..13.
zarlıkla satın alınacaktır.
1949 Yılı 1143
G
Ay
Olay/Mevzuat
Açıklamalar
Kaynak
23
Aralık
Ölüm cezası onaylandı.
TBMM, Yargıtay'ın onayladığı Mahmut Küçükkurd'ün RG 31
adam öldürmekten dolayı aldığı ölüm cezası konu- Aralık
1949
sunda, hükmün yerine getirilmesine karar vermiştir.
25
Aralık
Demokrat Parti İzmir İl
İdare Kurulu üyesi Osman
Kapanı'nın C.H.P.'ye hakaret ettiği.
BCA:
490..1.0.0/
459.1884..3
29
Aralık
Adalet müfettişlikleri, hâkim, savcı ve yardımcılıklarına yapılan tayinler.
BCA:
30..11.1.0/
210.40..14.
29
Aralık
Lizbon Elçiliği Müsteşarı İdris Sabih Gezmen'in Ba- BCA:
30..11.1.0/
kanlık emrine alınması.
202.34..17.
29
Aralık
Kanun tasarısı
Gayrımüslim ruhani reislerinin ve cemaat vakıflarını BCA:
30..18.1.2/
idare edenlerin seçim şekli hakkında kanun tasarısı.
121.94..8./
71-1494
29
Aralık
Kanun tasarısı
İş kazalarıyla meslek hastalıkları ve analık sigortalarına dair 4772 sayılı Kanun'un bazı maddelerinin değiştirilmesi ve bazı maddeler eklenmesi hakkında kanun tasarısı.
29
Aralık
Kanun tasarısı
Kadın ticaretinin men'ine dair olan anlaşma ve söz- BCA:
30..18.1.2/
leşmenin değişikliği hakkında kanun tasarısı.
BCA:
30..18.1.2/
121.91..12/
71-1480.
121.94..9./
71-1489
29
Aralık
Kanun tasarısı
Müstehcen neşriyatın men'ine dair olan anlaşmanın BCA:
değişikliğe ait protokolün onanması hakkında kanun 30..18.1.2/
121.94..10/
tasarısı
71-1488.
29
Aralık
Orduda atamalar yapıldı.
Jandarma 1 numaralı Teftiş Kurulu Başkanlığı Veka- BCA:
letine, Ankara Jandarma Müfettiş Yardımcılığı, An- 30..11.1.0/
kara Jandarma Muhafız Kıtası Komutanlığı ve Yoz- 210.40..8.
gat Jandarma Komutan Yardımcılığına yapılan tayinler.
29
Aralık
Yeni vergi kanunlarının
uygulanması hakkında tamim yayınlandı.
1950 yılı başından itibaren uygulamaya geçecek olan RG
yeni vergi kanunlarının nasıl yürütüleceğine ilişkin
tamim.
30
Aralık
Ahmet Şükrü Esmer hakkında yapılan ihbarlar asılsız çıktı.
Ahmet Şükrü Esmer hakkında bazı ihbarlar nedeniyle BCA:
inceleme yapılmıştır. İnceleme sonucunda, çok çeşitli 30..1.0.0/
konuları kapsayan ihbarların tümü, asılsız çıkmıştır. 50.300..1.
30
Aralık
Malatya Vali Yardımcılığı
ile bazı ilçe kaymakamlıklarına tayinler yapıldı.
1144
BCA:
30..11.1.0/
210.40..29.
ZAMANDİZİNE EK:
1949 Yılında Orman Tahdit Komisyonları ve Kararları
Gün ve Ay
Komisyon
Karar
7
Ocak
3 No’lu Orman Tahdit
Komisyonu Tebliği yayınlandı.
Kocaeli İli Gebze İlçesi Mollafeneri Bucağı Duraklıdivanı köyleri
(Eleşli, Elbizli, Kancılı, Duraklı, Hatipler, Melemezli, Ahlatlı,
Tepemanayır) köyleri sınırları dahilinde kalan Devlet ormanlarının
tahdidi 3116 sayılı kanun ve buna ait tüzük ve yönetmelik hükümleri dairesinde yapılmıştır.
8
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü İlçesinin Çakal Bucağına bağlı Halilbaba Köyü Orman
16 No’lu Orman Tahdit sınırı belirlenmiştir.
9
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Kastamonu ilinin Araç ilçesinin Merkez Bucağına bağlı Kızılsaray
15 No’lu Orman Tahdit Muhtarlığı ile ilgili orman içi ve dışı hudut tahditi yapılmıştır.
11
Ocak
14
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü İlçesine bağlı Yurtdağı köyü orman sınırı belirlendi.
14
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Kazdağı silsilesi Konakburnu, İkizoluk, Akoluk, Üçevler,
22 No’lu Orman Tahdit Tortuman, Leventpınarı, Kurualan ve Çaltılıdere, Çam koru devlet
Komisyonu Tebliği ya- ormanlarının Güre Köyü ile dış komşuluğuna ait tahdit kararı
yınlandı.
15
Ocak
25 Numaralı Orman
Tahdit Komisyonu Tebliği yayınlandı.
Ordu İline bağlı Ulubey Bucağının Kadıncık Köyü Kurşunçal Ormanının; Balıkesir Merkez İlçesinin Konakpınar Bucağının Kirez
Köyü Ilıcaderesi- Çatalan ve akcaahmet isimleri ile anılan devlet
ormanlarının;Balikesir Merkez İlçesinin Konakpınarı Bucağı
Kirazpınarı köyü, Uzuno’luk-Yellidere Ormanının sınırları tespit
edilmiştir.
17
Ocak
22 numaralı Orman Tahdit Komisyonu tebliği
yayınlandı.
Kazdağı silsilesi Kabaklıburnu, Tozludüzü, Çizmekapısı, Gölcük,
Kiliseburnu, Tütünboğazı çam ormanlarının Kızılkeçili köyüne ait
dışkomşuluk sınırları; Kazdağı silsilesinin Çingeneçukuru Ormanının Kavurmacılar köyünr ait dış komşuuk sınırları; Ordu İline
bağlı Uluğbey Bucağının Kadıncık Köyü hudutları içindeki
Yaprakkırağı Ormanının sınırları belirlenmiştir.
19
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Mihalıççık'ın Halildoğan Köyü Orman sınırları; Kazdağı silsilesi
4 no'lu Orman Tahdit Kızıltaş, Kartaltaşı, Gelinalanı, Kaşkayası Devlet Ormanlarının
Komisyonu Başkanlığın- Beyoba köyü ile dış komşuluk sınırları yayımlandı.
dan tebliğ yayınlanmıştır.
20
Ocak
15 numaralı Orman tahdit Komisyonu Tebliği
yayımlandı.
Fethiye İlçesi Kemer Bucağına bağlı sahil Atlıdere Köyü hududu
dahilindeki Kızdin deresi, Sasaganlı, Yemişenli, Sivrii Topalan,
Eren, Belen, Yellice, Hacıalikürü, Değirmenbaşı, Keneli, Kabaklı
deresi, İncebel, Çakallık, Sarımersin, Saçtepe çam ve pırnal, ve
çam-pırnaldan oluşan devlet ormanlarının tahdidi yapılmıştır.
Kastamonu ilinin Araç ilçesine bağlı Tuzaklı Köyünün dış orman
sınırları; Balıkesir İline bağlı Merkez İlçesinin Konakpınarı Bucağı
Dikilitepe, Ilıca deresi, Demirpınar, Uzunburun, Pelitcik deresi,
Domuzçukuru ve kurtkışla ormanlarının sınırları; Kazdağı silsilesi
1949 Yılı 1145
Gün ve Ay
Komisyon
Karar
Yüksektepe, Kapaklı, Dumanlı, Çakmakboğazı, Gürlek, Yurtpınarı,
Kurudere ve Masırlıdere devlet ormanlarının sınırları belirlenmiştir.
21
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü İstanbul- Silivri İlçesi Çeltik Köyü Yarmatepe ormanının sınırları
1 no'lu Orman Tahdit tespit edildi.
22
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü İzmir İlinin Seydiköy hududu dahilindeki devlet ormanlarının sı5 no'lu Orman Tahdit nırları tespit edilmiştir.
25
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Kemer Bucağına bağlı Yayla Çukuceylan Köyü hududu dahilinde11 numaralı Orman Tah- ki Baykuşluk, Köyüstü, Peynirdeliği, Karadağ, Bitlicepınarı,
dit Komisyonu Tebliği Erendibi pırnal Devlet Ormanının sınırları tespit edilmiştir.
Yayımlandı.
26
Ocak
11 numaralı Orman Tahdit Komisyonu Tebliği
Yayımlandı.
26
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü ilçesinin Çakal Bucağına bağlı Ahmetbaba Köyü Or11 numaralı Orman Tah- man sınırı belirlenmiştir.
dit Komisyonu Tebliği
Yayımlandı.
26
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Antalya ili Kaş ilçesine bağlı Çagman Köyü Karabolu Devlet Or6 numaralı Orman Tahdit manının Sınırları tespit edilmiştir.
Komisyonu tebliği Yayımlandı.
26
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü ilçesinin Çakal Bucağına bağlı Ahmetbaba Köyü or6 numaralı Orman Tahdit man sınırı belirlenmiştir.
27
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Antalya ili Kaş ilçesine bağlı Demre Bucağının Muskar Köyü Ci6 no'lu Tahdit Komisyo- varında Muskar Devlet Ormanının sınırı tespit edilmiştir.
nu Başkanlığı tebliğ yayımlandı.
27
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Antalya İli Kaş İlçesine bağlı Demre Bucağının Muskar Köyü ci6 numaralı Orman Tahdit varındaki Muskar Devlet Ormanının sınırları belirlendi.
29
Ocak
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü İlçesinin Çakal Bucağına bağlı Soruk Köyü Orman sı16 No’lu Orman Tahdit nırı belirlenmiştir.
1
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü İlçesinin Çakal Bucağına bağlı Öğürlü Köyü Orman
16 No’lu Orman Tahdit sınırı belirlendi.
1146
Kemer Bucağına bağlı Yayla Kınık Köyü hududunda Yellice,
Karabelen, Çarıkalanı, Şirlence, Tütünlük, Uzunöz, Pırnar ve
Kırıcak, Arıtaşı, Devicigediği, Ardıçlıyaka, Ardıç ve Ericek,
Karabelen pırnal devlet ormanlarının sınırları tespit edildi.
Gün ve Ay
Komisyon
Karar
1
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Kazdağı silsilesi Palamutça ve Gökçedere Devlet Ormanlarının
22 No’lu Orman Tahdit Zeytinli Köyü ile dış komşuluk sınırları belirlendi.
2
Şubat
2
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü İlçesinin Çakal Bucağına bağlı Tahtaköprü Köyü Or16 No’lu Orman Tahdit man sınırı belirlendi.
3
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü İlçesinin Çakal Bucağına bağlı Alanşeyhi Köyü orman
16 No’lu Orman Tahdit sınır belirlendi.
4
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Balıkesir iline bağlı Kaledağı, Karakaya, Kazıkharmanı, Yelli, Ka17 no'lu Orman Tahdit raçam ormanlarının sınırları belirlendi.
4
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Balıkesir İline bağlı Kaledağı,Fındıklı, Poyrazlı ve İsmail Kaçan
17 no'lu Orman Tahdit ormanlarının sınırları belirlendi.
Komsiyonu Tebliği yayınlandı.
4
Şubat
5
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Kastamonu İli Araç İlçesine bağlı Toygaveren Köyü ile ilgili sınır15 No’lu Orman Tahdit lar; Araç İlçesine bağlı Huruçveren köyündeki Göktepe Devlet
Komisyonu Tebliği ya- Ormanlarının sınırları belirlendi.
yınlandı.
5
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Kocaeli İli Gebze İlçesine bağlı Orhanlı Köyü orman sınırı belir3 No’lu Orman Tahdit lendi.
7
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü İzmir İli Cumaovası Bucağının Sandı Köyü ormanlarının sınırları
5 no'lu Orman Tahdit belirlendi
8
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Eskişehir İlinin Taşköprü Bucağı Merkeziyle bitişik Bektaşpınar
4 no'lu Orman Tahdit Köyündeki Devlet ormanları ve Kınıkdere Devlet ormanlarının sıKomisyonu Başkanlığın- nırları belirlendi.
dan tebliğ yayınlanmıştır.
Kemer Bucağına bağlı Yayla Dont Köyü'ndeki Eren, Kücadağ,
Baldıranlı, çamiçi, Soruk, Balıbeleni, Çağşak, Sülekdağ, Elmacık,
Karabelen, Susuzda, Değirmenyıkığı, Akçalı, Devrent, Avşartepe,
Ceylangediği, Adatepe pırnal ve pırnal ardıç ve çam ormanlarının
sınırları belirlendi.
Kazdağı silsilesi Karakütük ve Kuvukdere Devlet ormanları ile
Uçurumoba köyünün sınırları; Kazdağı silsilesi, Rahat, Çamalanı,
Sarıtaş, Tavşanoynağı, Elmadağ, Domuzçukur, Ada, Gebekestane,
Kilisealanı, Kapıkayası, Kazlamaç, Naldöken çam, köknar, kayın
devlet ormanlarınının Mehemetalan Köyü ile dış komşulukları belirlendi.
1949 Yılı 1147
Gün ve Ay
Komisyon
8
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü İzmir İli Cumaovası Bucağının Efençukuru Köyündeki Devlet or5 no'lu Orman Tahdit manları ile Yeniköy ormanlarının sınırları belirlendi.
9
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Antalya İli Elmalı İlçesine bağlı Avlan Köyü civarındaki Karatepe
6 numaralı Orman Tahdit ve Avlankuzu ormanlarının sınırları belirlendi.
14
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Antalya ili Elmalı İlçesi Zümrütova köyündeki Kurtluca Devlet
6 no'lu Tahdit Komisyo- Ormanlarının sınırları; Elmalı İlçesine bağlı Karamuk köyündeki
nu Başkanlığı tebliğ ya- Karamuk ve Bucak devlet ormanlarının sınırları tespit edilmiştir.
yımlamıştır.
18
Şubat
6 no'lu Tahdit Komisyonu Başkanlığı tebliğ yayımlandı.
22
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü İlçesine bağlı Güyaş Köyü orman sınırı; Kuyma Köyü
16 No’lu Orman Tahdit oman sınırı belirlenmiştir.
22
Şubat
23
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Antalya İli Elmalı İlçesine bağlı Akçağ Bucağının Armutlu Kö6 numaralı Orman Tahdit yündeki Elmacık devlet ormanları; ve Vezirköprü İlçesine bağlı
Komisyonu tebliği Ya- Kızılcakoru Orman sınırları belirlendi.
yımlandı.
24
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü İlçesine bağlı Mahmatlı Köyü Orman sınırı tespit edil6 numaralı Orman Tahdit miştir.
26
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Sinop İli Ayancık İlçesine bağlı Mestan Köyüdenki Zından Devlet
19 numaralı Orman Tah- ormanının sınırı belirlenmiştir.
dit Komisyonu tebliği
Yayımlandı.
26
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Antalya İli elmalı İlçesinin Akçay Bucağına bağlı Ahatlı Köyün6 numaralı Orman Tahdit deki Kurtluca ve Karatepe Devlet Ormanlarının sınırları tespit
Komisyonu tebliği Ya- edilmiştir.
yımlandı.
26
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Bursa İli Gemlik İlçesine bağlı Ericek köyündeki ormanların sınır7 numaralı Orman Tahdit ları belirlenmiştir.
28
Şubat
Orman Genel Müdürlüğü Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Şükriye Köyündeki ormanların
7 numaralı Orman Tahdit sınırları belirlendi.
1148
Karar
Antalya ili Elmalı ilçesine bağlı Tekkeköy civarında Tekke Devlet
Ormanının sınırları; Sino ili Ayancık ilçesine bağlı Lefken Köyünde Güneycik, Xindan ve Göllerbaşı devlet ormanlarının sınırları
tespit edilmiştir.
Kazdağı silsisilesi Şahmelek, Karaoldurak, Domuztepesi,
Pekliseki, Ardıçbaşı, Taşyatak, Nebiçukuru, Kaklıkçayı, Kozdere,
Dallık, Çategrek, Akçaağaç, Karamantarlası ormanlarının Paşadağ
Köyü ile ilgili Orman sınırları belirlenmiştir.
Gün ve Ay
Komisyon
Karar
3
Mart
Orman Genel Müdürlüğü Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Fevziye Köyündeki ormanların
4
Mart
Orman Genel Müdürlüğü Kadıköy ile ilgili Şıbşıb, Gevenligedik parça ormanının sınırları
22 numaralı Orman Tah- belirlendi.
dit Komisyonu tebliği
yayınlandı.
4
Mart
Orman Genel Müdürlüğü Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Hamidiye Köyündeki ormanla7 numaralı Orman Tahdit rın sınırları belirlendi.
17
Mart
Orman Genel Müdürlüğü Pirahmetler Köyü Yaylası Ormanları ve Alput Köyünün sınırları
14 numaralı Orman Tah- belirlendi.
dit Komisyonu Başkanlığından tebliğ yayınlandı.
25
Mart
Orman Genel Müdürlüğü Bolu İlinin Akçakoca İlçesine bağlı Gebekilise Köyü ve civarı or10 numaralı Orman Tah- manlarının sınırları belirlendi.
dit Komisyonu Tebli yayınladı.
28
Mart
Orman Genel Müdürlüğü Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Fındıcak Köyündeki ormanların
1
Nisan
Orman Genel Müdürlüğü Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Adliye Köyündeki ormanların
3
Haziran
Orman Genel Müdürlüğü Bursa İlinin Ajçakaoca İlçesine bağlı Karatavuk Köyü ve civar
10 numaralı Orman Tah- ormanları ile Arabacı Köyü ve Gazcuması Mahallesinin civar Devdit Komisyonu tebliği let ormanlarının sınırları tespit edildi.
Yayımlandı.
3
Haziran
Orman Genel Müdürlüğü Bolu ilinin Akçakoca İlçesine bağlı Karatavuk Köyü ve civar or10 numaralı Orman Tah- manları; Arabacı Köyü ve Gazcuması Mahallesi civarındaki Devdit Komisyonu tebliği let ormanlarının sınırları belirlenmiştir.
Yayımlandı.
3
Haziran
Orman Genel Müdürlüğü Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Umurbey Köyüdeki ormanların
7 numaralı Orman Tahdit sınırları tespit edildi.
3
Haziran
Orman
Genel Dodurga Köyü yaylası orman sınırları tespit edilmiştir.
Müdürürlüğü 14 numaralı Orman Tahdit Komisyonu tebliği yayınlandı.
8
14 numaralı Orman Tahdit Komisyonu Başkanlığından tebliğ yayınlandı.
Garbı Karadere Ormanı, Sarıcalar Yaylası Orman sınırı;
Çömekçiler Köyü yaylası orman sınırı; Kozlu yaylası orman sınırı;
Alputbey Köyü yaylası (Hala Yaylası) orman sınırı; Çakmaklar
Köyü yaylası orman sınırı; Fasıl Köyü yaylası orman sınırı; Yukarı
Soku köyü yaylası orman sınırı tespit edilmiştir.
1949 Yılı 1149
Gün ve Ay
Komisyon
Karar
13
Temmuz Orman genel Müdürlüğü Kırklareli'ne bağlı, Kırlangıçkaya, Hüyüktepe, Üçhüyükler, Diken9 numaralı Orman Tahdit ce, Kışladere, Görgencik, Kamberkaya ve tevabii ormanları ile
Komisyonu Tebliğ yayın- Aktaş ve Sayitalçağı Ormanının sınırları tespit edilmiştir.
ladı.
14
Temmuz Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü ilçesine bağlı Kapaklı Köyü orman sınırı tespit edil16 numaralı Orman Tah- miştir.
16
Temmuz Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü İlçesine bağlı Merkeppınarı Köyü orman sınırı tespit
16 numaralı Orman Tah- edilmiştir.
18
Komisyonu Başkanlığından tebliğ yayınlandı.
20
Temmuz Orman Genel Müdürlüğü Garbi Karadere Ormanının Alput Yaylası (Karabeyler Yaylası),
14 numaralı Orman Tah- Salıbeyler Köyü örna sınırı; Vezirköprü ilçesine bağlı Başalan Ködit Komisyonu Başkanlı- yü orman sınırı tespit edilmiştir.
ğından tebliğ yayınlandı.
22
Temmuz Orman Genel Müdürlüğü Balıkesir, Azmakbaşı Ormanının sınırı; Amzakbaşı, Pırnarlıburun
17 numaralı Orman Tah- ormanlarının sınırları; Sinop İli Ayancık İlçesine bağlı Boztepe ve
dit Komisyonu Başkanlı- Karakavak ormanlarının sınırları tespit edilmiştir.
ğından tebliğ yayınlandı.
2
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Garbi Karadere Ormanının Pirahmetler Köyü yaylası ve Alput
14 numaralı Orman Tah- Yaylası müşterek orman sınırı tespit edildi.
2
Ağustos
11
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Kırklareli Merkez İlçesine bağlı Tavşantepe, Yoztarla, Aktaş ve
9 numaralı Orman Tahdit Papaspınarı, Deliklitaş ve Haydutalçağı, Kızılcıkkule mevkii orKomisyonu Başkanlığın- manlarının sınırları tespit edilmiştir.
dan tebliğ yayınlandı.
12
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Antalya ili Elmalı İlçesinin Akçay Bucağına bağlı İslamlar Köyü
6 numaralı Orman Tahdit öülki sınırı dahilinde bulunana Domuzpınarı ve Gelintaşı ve Köleli
Komisyonu Başkanlığın- Devlet Ormanlarının sınırları tespit edilmiştir.
13
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Antalya İli Kaş İlçesine bağlı Çergelen ve Diğerahatlı köylerine ait
6 numaralı Orman Tahdit orman sınırları; Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Katırlı KöyünKomisyonu Başkanlığın- deki ormanların sınırları tespit edildi.
15
Ağustos
1150
Kocaeli İli Gebze İlçesine bağlı Aydınlar Köyü orman sınırı; Kastamonu ilçesi Araç ilçesine bağlı Pelitveren Muhtarlığıyle ilgili
orman iç sınırı; Balıkesir iline bağlı Merkez ilçesine bağlı Pırnarlı
burun- Kesikkayan orman sınırları tespit edilmiştir.
Kocaeli İli Gebze İlçesi Molafeneri Bucağına bağlı Tepeviran Köyü Orman sınırı; İzmir ili Cumaovası Bucağına bağlı Küner ve
Şaşal köyleri hududunda kalan devlet ormanlarının sınırları tespit
edildi.
Bursa İli Gemlik İlçesine bağlı Muratdoba Köyündeki orman sınırları; Gemlik ilçesine bağlı Kurtul Köyüdeki orman sınırları, Gemlik ilçesine bağlı Gençali köyü orman sınırları; Gemlik İlçesine
bağlı Kurşunlu Köyü orman sınırları; Antalya İli Serik İlçesine
Gün ve Ay
Komisyon
Karar
bağlı Kayaburnu Köyündeki orman sınırları; Aktaş, Kapukule,
Yemişken, Kökleme, Turluklar, Malkoçlar, Akçağaç, Alçağı ve
Değirmenkoru ormanlarının sınırları belirlendi.
16
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Antalya ili Serik İlçesi Kocayatak Köyündeki orman sınırları belir8 numaralı Orman Tahdit lendi.
17
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Kastamonu- Araç, Doğanca Köyü ile ilgili orman dış ve iç sınırları
15 numaralı Orman Tah- tespit edildi.
18
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Kastamonu, Araç ilçesine bağlı Kavacık köyü ile ilgili orman sınırı
15 numaralı Orman Tah- tespit edildi.
19
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü ilçesine bağlı Ayvalı Köyü orman sınırı tespit edildi.
19
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Garbı Karadere Ormanı, Pir Ahmetler Köyü orman sınırı; Yukarı
14 numaralı Orman Tah- ve Aşağı Öküzören köyleri orman iç sınırı tespit edilmiştir.
19
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü ilçesine bağlı paşa köyü orman sınırı tespit edilmiştir.
19
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Vezirköprü ilçesine bağlı Ayvalı Köyü orman sınırı tespit edildi.
20
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Sinop, Ayancık İlçesi Zından Devlet Ormanının sınırı tespit edildi.
20
Ağustos
Orman Genel Müdürlüğü Bozen Köyü Susurluk ilçesi Çataldağı Köyü eteklerindeki orman22 numaralı Orman Tah- larının sınırları tespit edldi.
23
Ağustos
2 no'lu Orman Tahdit Mengen İlçesine bağlı Çukurca Köyu orman sınırı tespit edildi.
24
Ağustos
2 no'lu Orman Tahdit Mengen İlçesine bağlı Gökçesu Bucağına bağlı Ağalar Köyü civaKomisyonu Başkanlığın- rındaki Devlet Ormanları; Çataldağı Ormanının Kalfa Köyü sınırı
tespit edildi.
25
Ağustos
11 no'lu Orman Tahdit Fethiye İlçesi, Kemer Bucağına bağlı Yağlıdirek Köyü ile Eldirek
Komisyonu Başkanlığın- Devlet Ormanının sınırları tespit edildi.
1949 Yılı 1151
Gün ve Ay
Komisyon
25
Ağustos
22 no'lu Orman Tahdit Yaylaçayır Köyü Çataldağı Ormanı, Çataldağı Ormanı ile Ekinlik
Komisyonu Başkanlığın- Köyü sınırı tespit edildi.
26
Ağustos
2 no'lu Orman Tahdit Mengen İlçesine bağlı Gökçesu Bucağına bağlı Çakılla Köyü civaKomisyonu Başkanlığın- rındaki Devlet Ormanlarınının sınırları; Gökçesu Bucağına bağlı
Kuzseğir Köyünün sınırları; Çorakkadirler Köyünün sınırları;
Babahızır Köyünün sınırları; Emirler Köyünün sınırları tespit edildi.
26
Ağustos
22 no'lu Orman Tahdit Çataldağı Ormanının Tütünlük Köyü ile sınırları; Çataldağı OrmaKomisyonu Başkanlığın- nının Gürece Köyü ile sınırları tepit edildi.
26
Ağustos
3 no'lu Orman Tahdit Kocaeli İli Gebze İlçesine bağlı Muallim Köyü sınırı tespit edildi.
27
Ağustos
2 no'lu Orman Tahdit Mengen İlçesi Gökçesu Bucağına bağlı Ağacalar Köyü civarındaki
Komisyonu Başkanlığın- Devlet Ormanlarının sınırları tespit; Mengel İlçesi Gökçesu Bucadan tebliğ yayınlandı.
ğına bağlı Çorakmıtırlar Köyünün sınırları tespit edilmiştir.
29
Ağustos
6 no'lu Orman Tahdit Antalya İli Elmalı İlçesi Mursal Köyü sınırları içindeki
Komisyonu Başkanlığın- Sokuyaylası Devlet Ormanlarının sınırları; Tavullar Köyü içerisindan tebliğ yayınlandı.
deki Çataltepe Devlet Ormanının sınırları; Akçay Bucağına bağlı,
Kızılca Köyü mülki sınırı içindeki Kızılcayaylası Devlet Ormanının sınırları tespit edildi.
5
Eylül
17 no'lu Orman Tahdit Balıkesir Merkez İlçesine bağlı Selimiye Köyünün Kocataş OrmaKomisyonu Başkanlığın- nı; Konakpınar Bucağına bağlı Ayvacık Köyünün Kumsak Devlet
Orman sınırları tespit edildi.
9
Eylül
17 no'lu Orman Tahdit Balıkesir Merkez İlçesinin Konakpınarı Bucağının Çiftedere KöKomisyonu Başkanlığın- yünün Akcahamet Ormanına ait sınırlar tespit edildi.
10
Eylül
17 no'lu Orman Tahdit Balıkesir Merkez İlçesinin Konakpınarı Bucağının Urbut KöyünKomisyonu Başkanlığın- deki Kale dağı Yellibaşı Devlet Ormanının sınırları; Kaledağı dan tebliğ yayınlandı.
Yelli başı Devlet Ormanı ile Çakıllık Köyünını sınırları; Balıkesir
İlinin Balya İlçesine bağlı Koca Avşar Köyünün arazi ve emlakı ile
alakalı Gerdeme-Iğdemir ve Yarentepe adları ile anılan Devlet
Ormanının sınırı tespit edildi.
12
Eylül
19 no'lu Orman Tahdit Sinop İli Ayancık İlçesi Zından Ormanının Baba Köyü ile sınırları
Komisyonu Başkanlığın- ve yiner Zindan Devlet Ormanının Davut Köyü ile sınırları tespit
edildi.
13
Eylül
21 no'lu Orman Tahdit Kastamonu İli Taşköprü ilçesine bağlı Eskioğlu Köyü sınırları içeKomisyonu Başkanlığın- risinde bulunan ormanların sınırları tespit edildi.
14
Eylül
21 no'lu Orman Tahdit Kastamonu İli Taşköprü ilçesine Kapaklı Köyü ormanlarının ve
Komisyonu Başkanlığın- Çekiç Köyü ormanlarının sınırları tespit edildi.
15
Eylül
22 no'lu Orman Tahdit Susurluk İlçesine bağlı, Buzalık Köyünün Çataldağı Ormanı sınırKomisyonu Başkanlığın- ları ve Çataldağ Ormanının Kocapınar Köyü ve Karaköy sıs-nırları
tespit edildi.
1152
Karar
Gün ve Ay
Komisyon
Karar
16
Eylül
22 no'lu Orman Tahdit Susurluk İlçesine bağlı Sülücek Köyünün Kayalıdere Ormanı ile
Komisyonu Başkanlığın- sınırları, Kayalıdere Ormanı ile Aziziye Köyünün sınırları tespit
edildi.
20
Eylül
21 no'lu Orman Tahdit Kastamonu İli Taşköprü İlçesine bağlı Ömerli Köyü orman sınırı
Komisyonu Başkanlığın- tespit edildi.
21
Eylül
21 no'lu Orman Tahdit Kastamonu İli Taşköprü İlçesine bağlı Derekaraağaç Köyü sınırları
Komisyonu Başkanlığın- tespit edilid.
29
Eylül
1 no'lu Orman Tahdit İstanbul-Çatalca İlçesinin Boyalık Bucağına bağlı Balabanburun
Komisyonu Başkanlığın- Köyü civarındaki Sıvat, Kocakışla ve Longoz ormanlarının sınırladan tebliğ yayınlandı.
rı tespit edildi.
13
Ekim
21 no'lu Orman Tahdit Kastamonu İli Taşköprü İlçesi Abdal Hasan Köyü orman sınırları
Komisyonu Başkanlığın- tespit edildi.
14
Ekim
5 no'lu Orman Tahdit İzmir İli Cumaovası Bucağına bağlı Keler Köyü sınırları içindeki
Komisyonu Başkanlığın- Devlet Ormanının sınırları; İzmir İli Değirmendere Bucağına bağlı
Traşça Köyü içindeki Devlet Ormanlarının sınırları; Değirmendere
Bucağı dahilindeki Devlet Ormanlarının sınırları; Kastamonu İli
Taşköprü İlçesine bağlı Boşnak Köyü ormanının sınırları tespit
edilmiştir.
15
Ekim
9 no'lu Orman Tahdit Kırklareli
Karağaçlık,
Kerempınarı,
Kocaçayırsırtı,
Komisyonu Başkanlığın- Gürgencikalçağı, Aktaşlar mevkiindeki Devlet Ormanlarının sınırdan tebliğ yayınlandı.
ları tespit edildi. Kırklareli Merkez ilçeye bağlı Boğazdere,
Bakacaksırtı, Dıbudak deresi, Değirmen deresi, Eylektaşları, Soğuksu Gavuröldü mevkiindeki ormanlar ile Kocatarla köyü sınırları tespit edildi.
15
Ekim
9 no'lu Orman Tahdit Kırklareli Yozdayama, Kocaorman, Eriklice mevkii Devlet ormanKomisyonu Başkanlığın- larının Yukarı Kanara Köyü ile ilgili sınırları tespit edildi; Kırkladan tebliğ yayınlandı.
reli Merkez İlçesinin Keşirlik Bucağına bağlı Talıpınar Köyü sınırları içinde olan Devlet Ormanlarının sınırları tespit edildi.
17
Ekim
10 no'lu Orman Tahdit Bolu İli Merkez İlçesine bağlı Musluklar Köyü ve mahallerindeki
Komisyonu Başkanlığın- devlet Ormanı sınırları tespit edildi.
18
Ekim
10 no'lu Orman Tahdit Bolu Akçakoca İlçesine bağlı Davutağa Köyü civarında Devlet
Komisyonu Başkanlığın- Ormanlarının sınırları tepit edildi.
18
Ekim
19 no'lu Orman Tahdit Bolu Akçakoca İlçesi Esmahanım köyü civarındaki Devlet OrmanKomisyonu Başkanlığın- larının sınırları tespit edildi. Bolu Merkez İlçeye bağlı Gölcük Ködan tebliğ yayınlandı.
yü ve etrafındaki Devlet Ormanlarının sınırları tespit edildi.
1949 Yılı 1153
KAYNAKÇA
Albayrak, Mustafa, “Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası’nın Hazırladığı İlk Raporun
(1951) Demokrat Parti Hükümetlerinin Politikalarına Etkileri”, Atatürk Araştırma
Merkezi Dergisi, Sayı 58, Cilt: XX, Mart 2004.
Altan, Çetin, “Vurgun, soygun ve rüşvet tsunamisi...”, Milliyet, 01.07.2005.
Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam, Cilt II, Remzi Kitabevi, İstanbul 1968.
Boratav, Korkut, Türkiye’de Devletçilik, 2. Baskı, İmge Yayınevi, Ankara 2006.
Eroğul, Cem, “Çok Partili Düzenin Kuruluşu- 1945-1951”, Schick, İrvin Cemil ve e.
Ahmet Tonak (Der.) Geçiş Sürecinde Türkiye, Belge Yayınları, İstanbul 1992.
Fişek, Kurthan, Türkiye’de Kapitalizmin Gelişmesi ve İşçi Sınıfı, Doğan Yayınevi, 1969.
Goloğlu, Mahmut, Demokrasiye Geçiş (1946-1950), Kaynak yay., İstanbul 1982.
Güler, Birgül Ayman, “Yönetimde Özerklik: Duyuni Umumiye Osmanlı Meclisi İdaresi:
1881-1948, Memleket SiyasetYönetim Dergisi, sayı.1, Yıl.1, 2006.
Hızlan, Doğan, “Bir anlık heyecan hayatını değiştirdi”, Hürriyet, 28 Ocak 2006.
Kıvanç, Hakan, “Vergi reformunun çerçevesi ve Türkiye’deki gelişimi”,
http://www.alomaliye.com/2007/hakan_kivanc_vergi_reform.htm [Erişim Tarihi:
25.09.2008]
Koçak, Cemil, “Siyasal Tarih: 1923-1950”, Schick, İrvin Cemil ve e. Ahmet Tonak
(Der.) Geçiş Sürecinde Türkiye, Belge Yay., İstanbul 1992.
Koçak, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938–1945), Yurt Yayınevi, Ankara 1986.
Kumrulu, Ahmet, “Türkiye’de Vergi politikası Gelişmeleri: Karar Alma Süreci ve Sapmalar (1950-1985)”, AÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, Ankara 1988.
Ökçün, A Gündüz ve Ahmet R. Ökçün, Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), A.Ü.
SBF Yayınları, Ankara 1974.
Schick, İrvin Cemil ve E. Ahmet Tonak,” Uluslararası Boyut: Ticaret, Yardım ve Borçlanma”, Schick, İrvin Cemil ve e. Ahmet Tonak (Der.) Geçiş Sürecinde Türkiye,
Belge Yay., İstanbul 1992.
Timur, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, İmge, Ankara, 2001.
Timur, Taner, Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, İmge Yay, Ankara 2003 (3. Bası).
Tutkun, Akbaş, Türkiye’nin 77 Yılı. Gün Gün Cumhuriyet Tarihi 1923-2000, Tempo
Doğan Yayınevi, İstanbul 2000.
Umumi Maden Durumu 1949 yılı Raporu, Maden Tetkik Arama Enstitüsü Mecmuası,
www.mta.gov.tr/mta_web/kutuphane/mtadergi/39_1.pdf,
[Erişim
tarihi:
11.09.2008]
Yerasimos, Stefanos, Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye, 3. Kitap, Belge yayınları, İstanbul 1992.
Yetkin, Çetin, Türkiye’de Tek Parti Dönemi, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul 1983.
Arşiv
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı, Katalogları
Resmi Gazete, 1949
Ayın Tarihi, Başbakanlık Yayın Enformasyon Daire Başkanlığı, www.
http://www.byegm.gov.tr/YAYINLARIMIZ/AyinTarihi/Ayintarihi.htm
Vatan Gazetesi, 1949
1154

açıklamalı yönetim zamandizini 1940 – 1949

Transkript

Benzer belgeler

Ormancılık alanında Swaziland ile ülkemiz arasındaki ilişkiler

orman genel müdürlüğü taşra teşkilatı 2016 yılı orman muhafaza

özel çevre koruma kurumu başkanlığı kurulmasına dair kanun

Görüntülemek için tıklayın

İndir

neşeli kalpler sınıfı 21-25 mart haftalık bülten

5- Orman koruma, karantina, korunan alanlar ve yaban hayatı

indir