1 karşılaştırmalı gelir vergisi kanunu tasarısı
Transkript
1 karşılaştırmalı gelir vergisi kanunu tasarısı
KARŞILAŞTIRMALI GELİR VERGİSİ KANUNU TASARISI 193 SAYILI GVK 5520 SAYILI KVK YENİ YASA TASARISI İLE YAPILAN YENİ YASA TASARISI DÜZENLEMESİ DÜZENLEMESİ DÜZENLEME GEREKÇESİ Amaç MADDE Madde 1. amacının gerçek kişilerin gelirleri ile Bu Kanunun amacı, gerçek kişilerin gelirleri ile kuramların kazançları üzerinden alman kurumların gelir vergisine ilişkin usul ve esasları kazançları üzerinden alınan gelir vergisine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. 1- Maddede Kanunun düzenlemek olduğu belirtilmektedir. 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kuramlar Vergisi Kanunu dünyadaki yaygın uygulamalara paralel olarak, tek kanun haline getirilmektedir. GVK Tam ve dar mükellefiyet Tanımlar MADDE 2- Maddede, asgari ücret, Md. 32/f.3. MADDE 3. Madde 2. çocuk, daimi temsilci, eş, iş merkezi, İndirimin "çocuk" uygulamasında (5) Kanunî merkez: Vergiye tâbi tabiri, mükellefle kurumların kuruluş kanunlarında, (1) Bu Kanunun uygulanmasında aksi belirtilmediği sürece; işyeri, kanuni tanımlarına yer merkez ve kuram verilerek Kanunun 1 birlikte oturan veya mükellef tüzüklerinde, a) Asgari ücret: Onaltı yaşını doldurmuş işçiler çeşitli yerlerinde geçen bu ifadeler ile tarafından bakılan (nafaka veya sözleşmelerinde gösterilen için uygulanan asgari ücretin brüt tutarını, neyin verilenler, evlat edinilenler merkezdir. b) Çocuk: Mükellefle birlikte oturan veya açıklanmaktadır. ile (6) İş merkezi: İş bakımından mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler Çocuk tabiri mükellefle birlikte oturan torunlardan işlemlerin fiilen toplandığı ve ve evlat edinilenler ile mükellefle birlikte veya mükellefle birlikte oturanlar yönetildiği merkezdir. oturan; ana veya babasını kaybetmiş torunlar ve onsekiz yaşım veya tahsilde olup dâhil) 18 yaşını veya tahsilde vesayeti altında bulunmak şartıyla kendisinin yirmibeş olup 25 yaşını doldurmamış veya veya çocukları ifade etmektedir. Ancak, çocukları, "eş" tabiri ise, kardeşlerinin çocukları dahil) onsekiz yaşını maddede çocuk tabiri sosyal lerle aralarında yasal evlilik bağı veya tahsilde yirmibeş yaşını doldurmamış olan tanımlanmakta, nafaka verilenler, evlat bulunan kişileri ifade eder. çocukları, edinilenler, vesayeti altında bulunmak İş yeri ve daimi temsilci: c) Daimi temsilci: Bir hizmet veya vekalet ve mükellefle birlikte oturmak şartıyla Madde 8 – 7 nci maddenin 1 sözleşmesi ile temsil edilene bağlı olup, onun ana veya babasını kaybetmiş torunlar numaralı bendinde yazılı iş nam ve hesabına belirli veya belirsiz sureyle ya ya da mükellefin veya eşinin kardeşleri yeri, Vergi Usul Kanunu da veya hükümlerine gerçekleştirmeye yetkili bulunan kimseler ile bu ana veya kaybetmiş babasını göre tayin ana statülerinde eşinin birden kardeşi, fazla kendisinin sayıda ticari işlem anlaşılması mükellef yaşını gerektiği tarafından bakılan doldurmamış mükellefin veya olan eşinin kardeşlerinin çocukları da Kanunun olunur. şartlara bağlı olmaksızın ticari mümessiller, uygulamasında çocuk olarak kabul Aynı maddede yazılı daimi ticari vekiller, satış memurları, 13/1/2011 tarihli edilmektedir. temsilci, bir hizmet veya ve Kanunu Hizmet veya vekâlet sözleşmesi ile vekalet akdi ile temsil edilene hükümlerine göre acente durumunda bulunanlar, temsil edilene bağlı olup onun nam ve bağlı olup, onun nam ve temsil edilene ait reklam giderleri hariç olmak hesabına belirli veya belirsiz bir süreyle hesabına üzere giderleri devamlı olarak kısmen veya ya da birden fazla sayıda ticari işlem muayyen veya 6102 sayılı Türk Ticaret 2 gayrimuayyen bir müddetle tamamen temsil edilen tarafından ödenenler veya veya mağaza ya da depolarında temsil edilen kimseler ile bu şartlara bağlı olmaksızın mütaaddit muameleler ticari ifasına yetkili hesabına konsinyasyon suretiyle satmak üzere yetkili bulunan ticari mümessiller, ticari vekiller, satış devamlı olarak mal bulunduranları (Bir kişinin memurları ve Türk Ticaret Kanunu bulunan kimsedir. Aşağıda gerçekleştirmeye yazılı kimseler, birkaç kişiyi aynı zamanda temsil etmesi, daimi hükümlerine göre acente durumunda başkaca şartlar aranmaksızın temsilcilik vasfını değiştirmez), bulunanlar daimi temsilci olarak ç) Eş: Aralarında kanuni evlilik bağı bulunan tanımlanmaktadır. Temsil edilene ait temsilcisi sayılırlar. kişileri, reklam giderleri hariç olmak üzere 1. Ticari mümessiller, tüccar d) İş merkezi: İş bakımından işlemlerin fiilen giderleri devamlı olarak kısmen veya vekilleri ve memurları ile toplandığı ve yönetildiği merkezi, tamamen temsil Ticaret e) İşyeri: 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul ödenenler veya temsil edilenin daimi Kanununun hükümlerine göre acenta Kanunu hükümlerine göre belirlenen işyerini, da depolarında temsil edilen hesabına 2. (Değişik: 19/2/1963 - kanunlarında, tüzüklerinde, ana statülerinde veya devamlı olarak mal bulunduranlar da 202/4 md.) Temsil edilene ait sözleşmelerinde gösterilen merkezi, daimi reklam giderleri hariç olmak g) Kurum: değerlendirilmektedir. üzere iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya vakıflara ait Maddede ayrıca, eş, işyeri ve kanuni olarak kısmen veya tamamen temsil edilen tarafından Sermaye Kurumların ya f) devamlı merkez: mağaza tarafından durumunda bulunanlar; giderleri Kanuni edilen şirketleri, kooperatifler, iktisadi işletmeler ile iş ortaklıklarını, ifade eder. kuruluş konsinyasyon suretiyle satmak üzere temsilci olarak merkez tanımları yapılmıştır. Buna göre eşin, aralarında kanuni evlilik bağı ödenenler; bulunan kişileri, işyerinin Vergi Usul 3. Mağaza veya depolarında Kanunu hükümlerine göre belirlenen temsil işyerlerini, kanuni merkezin kuramların edilen hesabına 3 konsinyasyon kuruluş kanunlarında, tüzüklerinde, ana suretiyle satmak üzere devamlı olarak statülerinde mal bulunduranlar. gösterilen Bir kimsenin birkaç kişiyi belirtilmiştir. aynı zamanda temsil etmesi Kuram ibaresinin ise sermaye şirketleri, daimi kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, temsilcilik vasfını değiştirmez. ve sözleşmelerinde merkezi demek veya ifade vakıflara edeceği ait iktisadi işletmeler ile iş ortaklıklarını ifade ettiği hükme bağlanmıştır. Mevzuu: Madde 1 – (Değişik: MADDE 3- Herkesten ödeme gücüne Konu ve gelirin unsurları Verginin konusu MADDE 1- (1) Aşağıda sayılan Madde 3. ve prensibi olup, ödeme gücünün en iyi Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir: kurumların kazançları gelir vergisine tabidir. göstergesinin de gelir olduğu kabul vergisine tâbidir. Gelir bir a) Sermaye şirketleri. (2) gerçek kişinin bir takvim yılı b) Kooperatifler. kazanç ve iratlar şunlardır: içinde elde ettiği kazanç ve c) İktisadî kamu kuruluşları. a) Ticari kazançlar. kapsamını iratların safi tutarıdır. ç) Dernek veya vakıflara ait b) Zirai kazançlar. bulunmaktadır. iktisadî işletmeler. c) Serbest meslek kazançları. teorisi ve kaynak teorisidir. 7/1/2003 - 4783/1 md.) Gelirin unsurları: Madde 2 – kurumların kazançları, kurumlar göre vergi alınması vergilemenin temel d) İş ortaklıkları. (Değişik: 7/1/2003 - 4783/2 md.) (2) Kurum kazancı, gelir vergisinin konusuna giren gelir (1) Gerçek kişilerin Gerçek kişileri için gelirleri gelir giren edilmektedir. Genel olarak geliri tanımlayan ve belirleyen Bunlar iki net teori artış ç) Ücretler. Geliri tanımlayan net artış teorisine d) Gayrimenkul sermaye iratları. göre, vergiye tabi gelir kavramının e) Menkul sermaye iratları. belirlenmesinde kaynak ve devamlılık 4 Gelire giren kazanç ve iratlar unsurlarından oluşur. f) Diğer kazanç ve iratlar. şunlardır : ölçütlerinin kullanılmasına ihtiyaç (3) Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, gerçek bulunmamaktadır. Bir kişinin geliri, kişilerin bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç belirli bir dönemde yaptığı harcamaları 1. Ticarî kazançlar, Safî kurum kazancı 2. Ziraî kazançlar, MADDE 22- (1) Dar mükellef ve iratlar gelirin tespitinde gerçek ve safi tutarları ile yine aynı dönemde net varlığında 3. Ücretler, kurumların iş yeri veya daimî ile dikkate alınır. gerçekleşen 4. Serbest meslek kazançları, temsilci vasıtasıyla elde edilen (4) Kurum kazancı, bir hesap dönemi içinde elde azalış) toplamından ibarettir. 5. Gayrimenkul sermaye kazançlarının tespitinde, aksi edilen ve ikinci fıkrada sayılan gelir unsurlarından Kaynak teorisine tam oluşur. Gelir vergisinin hesabında safi kurum kişilerin, sahip (artış göre veya ise belirtilmediği 6. Menkul sermaye iratları, mükellef kurumlar için geçerli kazancı esas alınır. faktörlerini üretim sürecine sokmaları 7. Diğer kazanç ve iratlar. olan hükümler uygulanır. karşılığında elde ettikleri değerler akımı Bu Kanunda aksine hüküm (2) olmadıkça, yukarıda yazılı kurumların kazanç ve iratlar tâbi olarak tanımlanmaktadır. Bu teoriye ticarî ziraî göre, gelir sayılabilmesi için iki önemli veya safi iratları hakkında, Gelir Vergisi miktarları ile nazara alınır. üretim mükellefiyete gelirin kazançlar dışında kalan kazanç ve tespitinde gerçek ve oldukları gelir; iratları, Dar takdirde değişimin unsurun bir arada gerekmektedir. Bunlar, bulunması belirli bir Kanununun bu kazanç ve iratların kaynağa (üretim faktörüne) bağlılık ve tespitine devamlılık ilişkin hükümleri unsurlarıdır. Üretim uygulanır. Ancak, bu kazanç ve faktörlerinden devamlı bir şekilde elde iratların Türkiye'de yapılmakta edilmeyen değerler, gelir olarak kabul olan ticarî veya ziraî faaliyet edilmemektedir. kapsamında elde edilmesi halinde, Maddede, gerçek kişilerin gelirleri ve kurum kazancı bu maddenin birinci fıkrasına göre tespit edilir. kuramların kazançlarının gelir vergisine tabi olduğu belirtilerek, gelir unsurları 5 (3) Dar mükellefiyette kurum sayılmaktadır. Kanunda kaynak teorisi kazancının esas tespitinde, ayrıca alınmakla dünya dikkate alınarak aşağıdaki indirimlerin yapılması uygulamaları kabul edilmez: Kanunda sayılan diğer kazanç ve a) Bu kurumlar hesabına da birlikte iratların da vergilendirilmesi yaptıkları alım-satımlar için ana öngörülmektedir. merkeze veya Türkiye dışındaki Diğer kazanç ve iratlar, değer artış şubelere kazancı ve arızi kazanç olarak ikiye verilen faizler, ayrılmakta ve ilgili maddelerde hangi komisyonlar ve benzerleri. gelirlerin b) Türkiye'deki kazancının elde kurumun dâhil olacağı sayılmaktadır. ve Diğer taraftan idamesi ile ilgili olan ve emsallere aksine hüküm uygunluk uyarınca tespitinde gerçek kişilerin bir takvim belirlenecek dağıtım anahtarlarına yılı içinde elde ettikleri kazanç ve göre ile iratların gerçek ve safi tutarları ile Türkiye'deki kurumun denetimi dikkate alınacağı belirtilmekte; kurum için yabancı ülkelerden gönderilen kazancının ise maddede sayılan ve bir yetkili kişilerin seyahat giderleri hesap dönemi içinde elde edilen gelir hariç olmak üzere, ana merkezin unsurlarından veya Türkiye dışındaki şubelerin vergisinin genel yönetim giderlerine veya kazancının ilkesi ayrılan edilmesi kapsama paylar maddede, Kanunda olmadıkça, oluşacağı hesabında esas ve safi alınacağı gelirin gelir kurum ifade 6 zararlarına katılmak üzere ayrılan edilmektedir. paylar. (4) Dar mükellef kurumların işletmede kullandıkları borçlanmalar için Kanunun 12 nci maddesinde yer alan hükümlerin uygulanmasında, ortakla ilişkili kişinin tespiti açısından sermaye veya oy hakkı şartı aranmaz. (5) Kanunun tasfiyeye ilişkin hükümleri ile 19 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendi aynı şartlarla dar mükellef kurumlar hakkında da uygulanır. Şu kadar ki, devralan kurum tarafından devralınan değerlere karşılık olarak verilen iştirak hisseleri, Türkiye'deki iş yeri veya daimî temsilcinin aktifine kaydedilir. Mükellefler MADDE Mükellef 2- (1) Sermaye MADDE 4- (1) Gerçek kişiler ve aşağıda belirtilen şirketleri: 29/6/1956 tarihli ve kurumlar bu Kanun hükümleri çerçevesinde gelir MADDE 4- Maddede, gerçek kişiler ve kurumların Kanun hükümleri çerçevesinde gelir vergisi mükellefi 7 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu vergisi mükellefidir. oldukları belirtilmekte ve sonrasında hükümlerine göre kurulmuş olan a) kurum Sermaye şirketleri: Türk Ticaret Kanunu olarak kabul edilen anonim, limited ve sermayesi hükümlerine göre kurulmuş olan anonim, limited organizasyonlar açıklanmaktadır. paylara Okul kooperatifleri gibi dernek veya bölünmüş komandit ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler şirketler ile benzer nitelikteki ile benzer nitelikteki yabancı kurumlar sermaye adi şirket mahiyetinde olanlar, yabancı Kanunun uygulanmasında kooperatif kurumlar sermaye şirketidir. Bu Kanunun uygulanmasında, Sermaye Bu Kanunun Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi sayılmayacak Sermaye fonlar ile bu fonlara benzer yabancı fonlar sermaye Kanununa göre veya demeğe bağlı şirketidir. uygulanmasında, ancak Kooperatifler Piyasası Kurulunun düzenleme ve şirketi sayılır-. iktisadi işletme şeklinde kurulmaları denetimine tâbi fonlar ile bu b) durumunda, fonlara benzer yabancı fonlar sayılı sermaye şirketi sayılır. (2) ve Kanununa veya özel 24/4/1969 nitelikteki yabancı kooperatiflerdir. 1163 sayılı c) Kooperatifler Kanununa veya özel özel kanunlarına Kooperatifler kanunlarına göre kurulan kooperatifler ile benzer Kooperatifler: tarihli Kooperatifler: 24/4/1969 tarihli ve 1163 göre idarelerine, belediyelere, gerektirdiği diğer kamu kurulan idarelerine ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup, şekilde durumlarının gelir vergisi mükellefi olarak dikkate alınacaklardır. Yabancı İktisadi kamu kuruluşları: Devlete, il hukuki bir niteliğinde kuruluşun olup Kooperatifler kooperatif olmadığı Kanununun ise ilgili hükümlerine göre değerlendirilecektir. kooperatifler ile benzer nitelikteki faaliyetleri devamlı bulunan ve sermaye şirketleri Günümüzde devletlerin iktisadi işletme yabancı kooperatifleri ifade eder. ile kooperatifler dışında kalan ticari, sınai ve zirai meydana getirerek iktisadi faaliyet (3) İktisadî kamu kuruluşları: işletmeler iktisadi kamu kuruluşudur. Yabancı yürütmesi azalan bir eğilim olsa da Devlete, Devlete, il belediyelere, özel idarelerine, devletlere, yabancı kamu idare ve kuruluşlarına ait diğer il özel idarelerine, kamu veya bağlı olup sermaye şirketleri ve kooperatifler belediyelere ve diğer kamu idarelerine idarelerine ve kuruluşlarına ait dışında kalan ticari, sınai ve zirai işletmeler, ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup 8 veya bağlı olup, faaliyetleri iktisadi kamu kuruluşu gibi değerlendirilir. faaliyetleri devamlı bulunan, sermaye devamlı bulunan ve birinci ve ç) Demek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler: şirketleri ve kooperatifler dışındaki ikinci fıkralar dışında kalan ticarî, Demek veya vakıflara ait veya bağlı olup ticari, sınai ve zirai işletmelerin de sınaî ve ziraî işletmeler iktisadî faaliyetleri devamlı bulunan ve sermaye şirketleri vergilemede eşitlik prensibi uyarınca kamu kuruluşudur. ile kooperatifler dışında kalan ticari, sınai ve zirai iktisadi kamu kuruluşu olarak, gelir (4) Yabancı devletlere, yabancı işletmeler ile benzer nitelikteki yabancı işletmeler, vergisi mükellefi olmaları sağlanarak kamu idare ve kuruluşlarına ait demek ve vakıfların iktisadi işletmeleridir. Bu rekabet veya bağlı olup, bu maddenin Kanunun demek; amaçlanmaktadır. Yabancı devletlere, birinci ve ikinci fıkraları dışında cemaatler ise vakıf sayılır (Vergi kesintisine tabi yabancı kamu idare ve kuruluşlarına ait kalan veya bağlı olup, sermaye şirketleri ve ticarî, sınaî ve uygulanmasında sendikalar ziraî tutulan gayrimenkul sermaye iratları, mevduat eşitsizliğinin giderilmesi işletmeler, iktisadî kamu kuruluşu faizleri, katılım hesapları kâr payları, repo gelirleri kooperatifler gibi değerlendirilir. devamlılık unsuru taşıyan ticari, sınai ve değer artış kazançları nedeniyle demek ve dışında kalan ve (5) Dernek veya vakıflara ait vakıflara bağlı iktisadi işletme oluşmaz.). ve zirai işletmeler de aynı şekilde gelir iktisadî işletmeler: Dernek veya d) vergisinin kapsamına alınmaktadır. İş ortaklıkları: Tüzel kişiliklerinin olup vakıflara ait veya bağlı olup olmadığına bakılmaksızın; (a), (b), (c) ve (ç) İktisadi faaliyetleri devamlı bulunan ve bu bentlerinde sayılan kurumları kendi aralarında veya hukuku tüzel kişilerine bağlı iktisadi maddenin birinci ve ikinci şahıs ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir kamu işletmelerdir. Kamu hukuku ve ziraî işletmeler ile benzer kazancım kuruluşları olmak üzere iki grupta nitelikteki yabancı bu şekilde mükellefiyet kamu tesis toplanır. Kamu idareleri, muayyen bir dernek veya vakıfların iktisadî edilmesini talep edenler iş ortaklıklarıdır. Bunların bölgede yaşayanların tamamı ile ilgili işletmeleridir. genel hizmetleri yapan, başta Devlet Bu işletmeler, ortaklıklardan kurdukları ve tüzel kişileri; amacıyla idareleri kamu fıkraları dışında kalan ticarî, sınaî işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve paylaşmak kamu kuruluşları, Kanunun tüzel kişiliklerinin olmaması mükellefiyetlerini 9 uygulanmasında sendikalar etkilemez. dernek; cemaatler ise vakıf sayılır. olmak üzere il özel idaresi, belediye ve İktisadi kamu kuruluşları ile demek köylerden ibaret tüzel kişilerdir. Kamu (6) İktisadî kamu kuruluşları ile veya vakıflara ait iktisadi işletmelerin kazanç amacı kuruluşları ise belirli bir veya birden dernek veya vakıflara ait iktisadî gütmemeleri, verilmiş çok kamu hizmetini görmek üzere, amacı görevler arasında bulunması, tüzel kişiliklerinin genellikle özel bir kanunla kumlan işletmelerin kazanç gütmemeleri, (2) faaliyetlerinin olmaması, faaliyetlerinin kanunla bağımsız muhasebelerinin kanunla verilmiş görevler arasında kendilerine ayrılmış sermayelerinin bulunması, bulunmaması tüzel kişiliklerinin işyerlerinin olmaması, ve veya mükellefiyetlerini bağımsız etkilemez. Mal veya hizmet bedelinin sadece Devlete, il belediyelere özel ve idarelerine, köylere bağlı kuruluşlardır. İktisadi kamu kuruluşları ise, bu idare muhasebelerinin ve kendilerine maliyeti karşılayacak kadar olması, kâr edilmemesi ve ayrılmış sermayelerinin veya iş veya kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesi sermaye şirketi veya kooperatif statüsü yerlerinin dışında faaliyet gösteren ticari, sınai ve bulunmaması bunların iktisadi niteliğini değiştirmez. kuruluşlardan birine ait olup mükellefiyetlerini etkilemez. Mal zirai her türlü işletmeleri ifade eder. veya hizmet bedelinin sadece İktisadi kamu kuruluşlarının, vergiye maliyeti tabi karşılayacak kadar olmaları maddede birtakım bağlanmaktadır. İktisadi olması, kâr edilmemesi veya kârın koşullara kuruluş amaçlarına tahsis edilmesi mahiyetteki bunların özellikleri şöyle sıralanabilir: iktisadî niteliğini işletmelerin Bağlılık: İktisadi belirgin değiştirmez. a) kamu (7) İş ortaklıkları: Yukarıdaki kuruluşları, kamu idareleri veya kamu fıkralarda yazılı kurumların kendi kuruluşlarına ait veya bağlı olmalıdır. aralarında veya şahıs ortaklıkları Ait olma, sermaye bakımından, bağlı 10 ya da gerçek kişilerle, belli bir işin olma ise idari bakımdan bağlılığı ifade birlikte ortaklaşa eder. kazancını b) yapılmasını yüklenmek ve paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde İşletme özelliği: İktisadi kamu kuruluşları, ticari, sınai veya zirai bir işletme niteliğinde olmalıdır. mükellefiyet tesis edilmesini talep İşletmenin konusunun ve faaliyetinin edenler iş ortaklıklarıdır. Bunların piyasa ekonomisine dâhil olması, bedel tüzel mukabilinde her türlü mal ve hizmet kişiliklerinin olmaması mükellefiyetlerini etkilemez. üretimi ve alım satımı veya pazarlanması ya da kiralama ve benzeri iktisadi faaliyetler olarak ifade edilebilir. Devamlılık: Ticari, sınai ve c) zirai faaliyetlerin devamlı olarak yapılması gerekmektedir. Faaliyetin ticari organizasyon çerçevesinde yapılması veya amacının ticari olması durumunda devamlılık unsurunun varlığı kabul edilmelidir. Örneğin, bir kamu idaresi tarafından telif ve yayın hakkı elinde bulundurulmak suretiyle bir 11 kitabın yayınlanması bir defa yapılmış olsa da devamlılık unsuru gerçekleşmiş olur. Yapılan işlemlerin ticari mahiyet arz etmemesi durumunda ise devamlı bir ekonomik faaliyet söz konusu değildir. Örneğin, bir derneğin üç yıl önce satın aldığı nakil vasıtalarından, aynı yıl içinde bir veya bir kaçını elden çıkartması durumunda, devamlı bir iktisadi faaliyetten bahsedilemeyecektir. Asıl olan işin niteliği olduğundan, faaliyetin dönemsel veya mevsimlik olması (havuz ve plaj işletmeciliği devamlılığına gibi) faaliyetin engel teşkil koşullan taşıyan etmemektedir. Bütün bu kuruluşların, sermaye şirketi veya kooperatif şeklinde kurulmamaları da şarttır. Aksi halde, iktisadi 12 kamu kuruluşları olarak değil, sermaye şirketi ya da kooperatif olarak vergiye tabi tutulurlar. Bu şartları taşıyan iktisadi kamu kuruluşları; - Kazanç gayesi güdüp gütmediklerine, - Faaliyetin, kanunla verilmiş görevler arasında bulunup bulunmamasına, - Tüzel kişiliğe sahip olup olmamalarına, - Bağımsız muhasebelerinin bulunup bulunmamasına, - Kendilerine sermaye veya tahsis edilmiş işyerlerinin olup olmadığına, bakılmaksızın vergiye tabi tutulurlar. Ayrıca, söz konusu mükellef grubunca satılan mal veya hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olması, kâr 13 edilmemesi veya kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesi bunların iktisadi işletme olma değiştirmeyecektir. sağlama amacı işletmenin vasfını Kazanç olmasa dahi konusunun ve faaliyetinin; her türlü mal ve hizmet satışı, kiralaması ya da bunlara benzer şekillerde ve devamlı olması durumlarında da kamu idare ve kuruluşlarına ait iktisadi işletme oluştuğu kabul edilecektir. İktisadi kamu kuruluşları, Kanunda kullanılan bir kavramdır. Bu kavram, kamu idare ve kuruluşlarına bağlı tüm iktisadi işletmeleri kapsar. Bu nedenle iktisadi kamu kuruluşları, hem kamu iktisadi teşebbüslerini hem de iktisadi devlet teşekküllerini kapsamı içine alır. 14 İktisadi kamu kuruluşlarının vergilendirilmesi, bir bakıma kendi kendini vergilendirme düşünülebilecekse idarelerine tanınması gibi de vergi kamu ayrıcalığı piyasadaki serbest rekabet koşullarını olumsuz yönde etkileyecek ve özel sektörün gelişme imkanı ile mal ve ' hizmet kalitesinin artmasını engelleyecektir. Piyasa ekonomisinin işleyişinin en etkin şekilde sağlanması ve rekabetin korunması açısından iktisadi kamu kuruluşlarının vergilendirilmesinin gereği açıktır. Maddede ayrıca, yabancı kamu idare ve kuruluşlarının vergilendirilmesinde de aynı vergilendirilme ilkelerinin geçerli olduğu belirtilmektedir. Derneklere ve vakıflara ait veya 15 bağlı olup, faaliyetleri devamlı bulunan ticari, sınai ve zirai işletmeler ile benzer nitelikteki yabancı işletmeler gelir vergisi mükellefidirler. Ticari, sınai ve zirai işletmenin belirlenmesinde maddede yer alan koşullar dikkate alınacak olup, iktisadi mahiyetteki işletmelerin belirgin yukarıda açıklandığı bağlılık, işletme özellikleri, üzere özelliği ve devamlılıktır. Diğer bir anlatımla iktisadi işletmenin unsurları, ticari faaliyetin de temel özelliklerinden olan, bir organizasyona bağlı olarak piyasa ekonomisi içerisinde bedel karşılığı mal alım-satımı, imalatı ya da hizmet ifaları gibi faaliyetlerdir. Kanun bu gibi halleri tek tek saymak yerine, demek ya da vakıf tarafından piyasa ekonomisi içerisinde icra 16 edilen iktisadi faaliyetleri ve sermaye şirketi ya da kooperatif dışında kalan tüm ticari, sınai ve zirai işletmeleri kapsama almıştır. Derneklere ve vakıflara ait veya bağlı olarak faaliyet gösteren iktisadi işletmelerce elde edilen kazançlar üzerinden tarh edilecek gelir vergisinin muhatabı anılan iktisadi işletmelerdir. Ancak, bu işletmelerin ayrı kişiliklerinin olmaması halinde muhatabının iktisadi tarhiyatın bir tüzel işletmenin ait veya bağlı olduğu demek ve vakıfların olacağı tabiidir. Demekler, 5253 sayılı Demekler Kanununa göre kurulmaktadır. Bazı demekler ise özel kanunla kurulabilmektedir. Ne şekilde kurulursa kurulsun derneklere ait veya bağlı yukarıda nitelikleri açıklanan iktisadi 17 işletmeler, Kanun ile muafiyet tanınmadığı müddetçe gelir vergisi mükellefidir. Bu şartları taşıyan demek veya vakıfların iktisadi işletmeleri; - Kazanç gayesi güdüp gütmediklerine, - Faaliyetin, kanunla verilmiş görevler arasında bulunup bulunmamasına, - Tüzel kişiliğe sahip olup olmamalarına, - Bağımsız muhasebelerinin bulunup bulunmamasına, - Kendilerine tahsis veya işyerlerinin sermaye edilmiş olup olmadığına, bakılmaksızın vergiye tabi tutulurlar. Ayrıca, söz konusu mükellef grubunca satılan mal veya hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olması, kâr edilmemesi veya kârın 18 kuruluş amaçlarına tahsis edilmesi bunların iktisadi işletme olma vasfım değiştirmeyecektir. Kazanç amacı dahi olmasa sağlama işletmenin konusunun ve faaliyetinin; her türlü mal ve hizmet satışı, kiralaması ya da bunlara benzer şekillerde olması ve devamlı olması durumlarında da demek ya da vakıflara ait iktisadi işletme oluştuğu kabul edilecektir. Kanunun uygulanmasında sendikaların demek, cemaatlerin ise vakıf sayılacağı belirtilmektedir. Vergi uygulamaları bakımından demek olarak kabul edilen odalar, bunların borsalar, üst meslek kuruluşları örgütleri, ve siyasi partiler ile vakıf olarak kabul edilen sandıklar gelir vergisi mükellefiyeti kapsamında olmayıp, söz kuruluşların iktisadi işletmelerinin konusu bulunması durumunda bunlar her hal ve takdirde gelir vergisine tabi 19 olacaklardır. Bakanlar Kurulunca derneklere kamuya yararlı statüsü, vakıflara vergi muafiyeti tanınması, bunların iktisadi işletmelerinin mükellefiyetlerini etkilemeyecektir. Dolayısıyla, bizzat kendileri mükellef olmayan demek veya vakıfların iktisadi işletmelerinin oluşması iktisadi durumunda, işletmeler söz gelir konusu vergisinin mükellefi olacaklardır. Örneğin, özel kanunlarla her türlü vergi ve harçtan muaf tutulan bir derneğin maden suyu işletmesi, bir iktisadi işletme bu faaliyet oluşturacağından, gelirlerinin derneğin amacına tahsis edilecek olması halinde dahi gelir vergisinin konusuna dâhil edilip vergilendirilmesi gerekmektedir. Öte yandan, demek ve vakıfların elde ettikleri gelirlerin vergi kesintisine tabi tutulan gayrimenkul sermaye iratları, 20 mevduat faizleri, katılım hesapları kar payları, repo gelirleri ve değer artış kazançlarından ibaret olması halinde, elde edilen bu gelirler dolayısıyla, demek veya vakfa bağlı iktisadi işletme oluşmayacağı hüküm altına alınmaktadır. Yabancı devletler ile ekonomik ilişkilerimizin artması nedeniyle iş ortaklıklarının sayısı da artmakta olup, bu kuruluşlar kazanç paylaşımı amacıyla kurulmakta ve belli bir işin birlikte yapılmasını yüklenmektedirler. Bu şekilde oluşturulan iş ortaklıklarının kendi aralarında oluşturdukları ortaklıklar da bu kapsamdadır. İş ortaklıkları bir işin bölümlerini ayrı ayrı taahhüt eden konsorsiyumlardan (yüklenen) bu noktada farklılaşmaktadırlar. 21 Tam ve dar mükellefiyet Mükellefler: MADDE 3- Tam mükellefiyet MADDE 5- Devletler vergilendirme Tam MADDE 5- (1) Aşağıda yazılı gerçek kişiler, (1) konusundaki hakkını, vatandaşlık bağı Madde 3 – Aşağıda yazılı mükellefiyet: Kanunun 1 inci Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri gelirlerin olup gerçek kişiler Türkiye içinde maddesinde sayılı kurumlardan tamamı üzerinden vergilendirilirler: ülkesinde yaşayan herkesin veya nerede ve Türkiye’de yerleşmiş olanlar; yaşarsa yaşasın kendisine vatandaşlık 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk bağı ile bağlı bulunan kişilerin gelirleri elde Medenî Kanununa göre Türkiye’de yerleşim yeri üzerinde kullanabilmektedir. Belli bir dışında elde ettikleri kanunî veya iş merkezi Türkiye'de a) kazanç ve iratların tamamı bulunanlar, gerek Türkiye içinde 1) üzerinden vergilendirilirler: 1. Türkiye'de gerekse Türkiye yerleşmiş ettikleri dışında kazançların tamamı bulunanlar, ülke olmadığına vatandaşının olanlar; üzerinden vergilendirilirler. Geliş ve ayrılma günleri dâhil olmak vatandaşları 2. (Değişik: 19/2/1963 - (2) Dar mükellefiyet: Kanunun 1 üzere, oniki aylık kesintisiz bir dönemde, bir veya işlemlerden 202/1 md.) Resmi daire ve inci maddesinde 2) sayılı birkaç seferde toplam yüzseksenüç gün veya daha müesseselere veya merkezi kurumlardan kanunî Türkiye'de bulunan teşekkül merkezlerinin her daire, Türkiye'de müessese,teşekkül ve kazançları teşebbüslerin dolayısiyle elde kazanç hangi ülkenin de yüzseksenüç günün dolduğu takvim yılı itibarıyla tespitinde yani vergi yasalarının yer Yüzseksenüç günün hesabında geçici ettikleri ayrılmalar Türkiye’de kalma süresini kesmez.). Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye’de bulunan her türlü kurum, kazanç bakımından uygulanmasında mülkilik ilkesi, şahsilik ilkesi ve karma ilke olmak üzere varlığından üç söz 1 temel ilkenin edilebilir. Bu bağlamda söz konusu vergilendirme yetkisinin ülkede yaşayan vatandaş, Türk vatandaşları (Bu kişilerden, bulundukları yabancı ve yurtsuzları da kapsayacak a) 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı ülkelerde elde ettikleri gelirleri dolayısıyla gelir şekilde uygulanması mülkilik ilkesi; ve Vergi Usul Kanunu hükümlerine vergisine veya benzeri bir vergiye tabi tutulmuş ülkenin milli sınırlan içinde yaşayıp bulundukları memleketlerde ettikleri vergilendirilmesinde gelirin ve bunların işleri dolayısıyla yabancı ülkelerde oturan vatandaşları (Bu gibilerden, iratlardan oluşur: elde doğan ikisi üzerinden b) aşağıdaki olduğu vergileme hakkına sahip olduğunun (3) Dar mükellefiyette kurum kuruluş, teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup memleketlerde oturan Türk kazancı, yapmış ülke iş fazla Türkiye’de kalanlar (Tam mükellefiyet, işleri vergilendirilirler. yabancı ile diğer ve ve teşebbüslere bağlı olup adı Türkiye'de bulunmayanlar, sadece doğar. geçen bakılmaksızın 22 iratları dolayısiyle Gelir uygun Türkiye'de iş yeri olan bulunanlar, bu gelirleri üzerinden ayrıca yaşamadığına Vergisine veya benzeri bir veya daimî temsilci bulunduran vergilendirilmezler.). vatandaşlara vergiye ilkesi; tabi tutulmuş yabancı kurumlar tarafından bu (2) bulunanlar, mezkür kazanç yerlerde veya bu Aşağıda yazılı yabancılar Türkiye’de temsilciler yüzseksenüç günden fazla kalsalar dahi yerleşmiş ve iratları üzerinden ayrıca vasıtasıyla yapılan işlerden elde sayılmazlar: her bakılmaksızın bütün uygulanması iki ilkenin şahsilik bir arada uygulanması ise karma ilke olarak adlandırılmaktadır. vergilendirilmezler.) edilen ticarî kazançlar (Bu şartları a) Belli ve geçici görev veya iş için Buna paralel olarak ülkeler, özellikle Türkiye'de yerleşme: taşısalar bile kurumların ihraç Türkiye’ye gelen bilim adamları, Türkiye’de kalma küreselleşme ile birlikte bahsi geçen Madde 4 – Aşağıda yazılı edilmek üzere Türkiye'de satın süresi üç tam yılı aşmamış olan; iş adamları, prensiplerden hareketle vergilendirme kimseler yetkilerini Türkiye'de aldıkları yerleşmiş sayılır: 1. İkametgahı malları satmaksızın Türkiye'de uzmanlar, memurlar, basın ve yayın muhabirleri ve yabancı ülkelere durumları bunlara benzeyen diğer kimseler. Türkiye'de göndermelerinden doğan b) Eğitim, tedavi, istirahat veya seyahat kullanırken kaynak, ikametgâh ve uyrukluk olmak üzere üç ilke benimsemişlerdir. Kaynak ilkesi, bulunanlar kazançlar, Türkiye'de elde edilmiş maksadıyla gelenler. bir ülkenin egemenlik alanında doğan (İkametgah,Kanunu sayılmaz. Türkiye'de satmaktan c) ve vergiye tabi olan her türlü gelir Medeninin 19 uncu ve maksat, alıcı veya satıcının ya da gibi Tutukluluk, hükümlülük veya hastalık elde olmayan nedenlerle Türkiye’de mütaakıp maddelerinde yazılı her ikisinin Türkiye'de olması alıkonulmuş veya kalmış olanlar. veya olan yerlerdir); satış sözleşmesinin (3) 2. (Değişik: 19/2/1963 - Türkiye'de yapılmasıdır.). 202/2 md.) Bir takvim yılı b) Türkiye'de bulunan olarak altı aydan fazla c) Türkiye'de elde edilen serbest vergilendirilmesini, ikametgâh ilkesi, bir devletin Kanuni veya iş merkezi Türkiye’de egemenliği altında ikamet eden kişilerin bulunan kurumlar, Türkiye içinde ve dışında elde gerek o ülkede gerekse o ülke dışında ziraî ettikleri içinde Türkiye'de devamlı işletmeden elde edilen kazançlar. unsurunun kazançlarının vergilendirilirler. tamamı üzerinden elde ettiği gelir unsurlarının vergilendirilmesini, uyrukluk ilkesi ise o ülkeye vatandaşlık bağı ile bağlı olan oturanlar (Geçici ayrılmalar meslek kazançları. herkesin söz konusu gelir unsurlarını Türkiye'de oturma süresini hangi ç) Taşınır ve taşınmazlar ile ülkede elde ettiğine 23 Türkiye'de kesmez.) hakların Yerleşme sayılmıyan haller: kiralanmasından elde edilen bakılmaksızın vatandaşlık bağlarının bulunduğu ülke tarafından Madde 5 – Aşağıda yazılı iratlar. vergilendirilmesini ifade etmektedir. yabancılar memlekette altı Ülkemiz vergi sistemi yukarıda bahsi d) Türkiye'de elde edilen menkul aydan fazla kalsalar dahi, sermaye iratları. geçen Türkiye'de e) Türkiye'de elde edilen diğer sentezine dayanmaktadır. Bu bağlamda, sayılmazlar: kazanç ve iratlar. Kanunda tam mükellefiyet esasına göre 1. Belli ve geçici görev veya (4) Bu maddede belirtilen kazanç vergilendirmede ikametgâh ve uyrukluk iş için Türkiye'ye gelen iş, veya iratlar ile gelir unsurlarının ilkesi benimsenirken, dar mükellefiyet ilim ve esasında vergilendirmede kaynak ilkesi temsilci benimsenmiştir. Bunun sonucu olarak konularında, tam mükellefler hem Türkiye’de hem durumları bunlara benziyen 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı de Türkiye dışında elde ettikleri gelirler diğer kimselerle tahsil veya Gelir Vergisi Kanununun ilgili üzerinden tedavi veya istirahat veya hükümleri uygulanır. mükellefler sadece Türkiye’de elde ve yerleşmiş fen adamları, Türkiye'de elde uzmanlar, memurlar, basın ve Türkiye'de yayın muhabirleri veya Tutukluk, hastalık olmıyan daimî ve bulundurulması seyahat maksadiyle gelenler; 2. edilmesi (5) Kanunî merkez: Vergiye tâbi hükümlülük kurumların kuruluş kanunlarında, gibi elde tüzüklerinde, ana üç ettikleri vergilendirme ilkesinin vergilendirilirken, gelirler dar üzerinden vergilendirilmektedir. statülerinde Kanunda gelir vergisi mükellefiyeti tam sebeplerle veya sözleşmelerinde gösterilen ve dar mükellefiyet olmak üzere ikiye Türkiye'de alıkonulmuş veya merkezdir. ayrılmaktadır. Kanunun 3 üncü kalmış olanlar. (6) İş merkezi: İş bakımından maddesinde sayılan gelir unsurlarını işlemlerin fiilen toplandığı ve elde eden gerçek kişiler, Türkiye’de 24 yönetildiği merkezdir. yerleşmiş olup olmadıklarına göre, kurumlar ise merkezlerinin kanuni veya Türkiye’de iş olup olmadığına göre tam mükellefiyet veya dar mükellefiyet esasında vergilendirilmektedir.' Türk Medenî Kanununun 19 uncu maddesinde bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle tanımlanan oturduğu yerleşim yer yerine olarak sahip bulunan gerçek kişiler, resmi kurum ve kuruluşlara veya merkezi Türkiye’de bulunan her türlü kurum ve kuruluşlara bağlı olup söz konusu kurum ve kuruluşların işleri dolayısıyla yabancı ülkelerde oturan Türk vatandaşları ile Türkiye’de yerleşmiş olanların gerek Türkiye’de gerekse Türkiye dışında elde ettikleri üzerinden gelirlerin tamamı vergilendirilmeleri amaçlanmaktadır. Söz konusu resmi kurum ve kuruluşlara veya merkezi 25 Türkiye’de bulunan her türlü kurum ve kuruluşlara bağlı olup yabancı ülkelerde oturan Türk vatandaşlarının bulundukları ülkelerde elde ettikleri kazanç ve iratların o ülkede gelir vergisi veya benzeri bir vergiye tabi tutulmuş olması halinde, bu kazanç ve iratların Türkiye’de vergilendirilmesini ayrıca önlemek üzere bendin sonuna eklenen parantez içi hükümle mükerrer vergi ödenme ihtimali de bertaraf edilmektedir. Yerleşmiş sayılma kavramının uluslararası anlaşma modellerine göre hazırlanan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları ile paralel hale getirilmesi amacıyla, geliş günü dâhil olmak üzere, oniki aylık herhangi bir kesintisiz dönemde bir veya birkaç seferde toplam yüzseksenüç gün veya daha fazla Türkiye’de Türkiye’de yerleşmiş kalanlar sayılmaktadır. 26 Böylece, yerleşmiş sayılmada halen bir takvim yılında altı ay olarak uygulanan süre oniki aylık kesintisiz dönemde yüzseksenüç gün olarak değiştirilerek diğer ülke mukimi gerçek kişilerin mükellefiyet durumlarının tespitinde uluslararası mevzuat ile iç mevzuatımız uyumlu hale getirilmektedir. Türkiye’de yerleşmiş sayılanlarda tam mükellefiyet yüzseksenüç günün dolduğu takvim yılı itibarıyla doğacak olup yüzseksenüç günün hesabında geçici ayrılmaların Türkiye’de kalma süresini kesmeyeceği hüküm altına alınarak muvazaalı durumların önlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, belli ve geçici görev veya iş için Türkiye’ye gelen bilim adamları ile eğitim, tedavi, istirahat veya seyahat maksadıyla gelen yabancılar yüzseksenüç günden fazla Türkiye’de kalsalar dahi Türkiye’de yerleşmiş 27 sayılmamaktadır. Ancak, belli ve geçici bir görev veya iş için Türkiye’ye gelen iş adamları, uzmanlar, memurlar, basın ve yayın muhabirleri ve durumları bunlara benzeyenlerin Türkiye’de kalma sürelerinin üç tam yılı yani bindoksanbeş günü aşması halinde, bunlar bu sürenin dolduğu takvim yılı itibarıyla Türkiye’de yerleşmiş sayılmakta ve tam mükellefiyet esasına göre gerek Türkiye’de gerekse Türkiye dışında elde ettikleri gelirlerinin tamamı üzerinden vergilendirilmektedir. Tutukluluk, hükümlülük veya hastalık gibi elde olmayan nedenlerle Türkiye’de alıkonulmuş veya kalmış olanlar kalma süreleri yüzseksenüç günden fazla olsa dahi Türkiye’de yerleşmiş sayılmamaktadır. Kurumlar ise Kanunun 2 nci 28 maddesinde tanımlanan kanuni veya iş merkezlerinin Türkiye’de bulunup bulunmadığına göre tam mükellefiyet veya dar mükellefiyet esasında vergilendirilmektedir. Kanuni merkezden kasıt, vergiye tabi kurumların kanunlarında, kuruluş tüzüklerinde, ana statülerinde veya sözleşmelerinde gösterilen merkezdir. İş merkezi olarak ise iş bakımından işlemlerin bilfiil toplandığı ve yönetildiği merkez dikkate Kumrulardan; alınacaktır. kanuni veya iş merkezleri Türkiye’de bulunanlar, tam mükellefiyet esasında gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında elde ettikleri kazançların tamamı üzerinden, kanuni ve iş merkezlerinin Türkiye’de mükellefiyet her ikisi de bulunmayanlar, dar esasında sadece 29 Türkiye’de elde ettikleri kazançları üzerinden vergilendirilmektedir. Mükellefler ve mevzuu: Madde 6 – Tam ve dar mükellefiyet (Değişik: 24/12/1980 - 2361/2 md.) MADDE 3- Tam MADDE 6- (1) Tam mükellefiyet esasında (1) mükellefiyet: Kanunun 1 inci vergilendirilmeyen gerçek kişiler ve kurumlar, Türkiyede yerleşmiş olmayan maddesinde sayılı kurumlardan sadece gerçek kişiler Türkiye'de elde MADDE 6- Türkiye’de yerleşmiş Dar mükellefiyet Türkiye’de elde ettikleri gelir veya sadece kanunî veya iş merkezi Türkiye'de kazançlar üzerinden vergilendirilirler. ettikleri bulunanlar, gerek Türkiye içinde (2) kazanç ve iratlar üzerinden gerekse Türkiye dışında mükellefiyete (sayılmayan) gerçek kişiler ile kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumların sadece Türkiye’de elde ettikleri tabi olanlar elde bakımından gelirin veya kazancın Türkiye’de elde mükellefiyet esasına göre ettikleri Kazanç veya iradın üzerinden vergilendirilirler. Ticari kazançlarda: Kazanç sahibinin bağlanmakta ve bu esaslar gelir Türkiye'de elde edilmesi: (2) Dar mükellefiyet: Kanunun 1 Türkiye’de işyerinin olması veya daimi temsilci unsurları itibarıyla açıklanmaktadır. 7 – (Değişik: inci tamamı edilmesi aşağıdaki şartlara göre belirlenir: gelir ve kazançları üzerinden dar vergilendirilirler. Madde kazançların Dar olmayan maddesinde a) sayılı bulundurması ve kazancın bu yerlerde veya bu 27/3/1969 - 1137/1 md.) Dar kurumlardan kanunî mükellefiyete tabi kimseler merkezlerinin her ve ikisi vergilendirilmeleri belirli esaslara Dar mükellef gerçek kişi veya iş temsilciler vasıtasıyla sağlanması (Bu şartları kurumun Türkiye’de ticari kazanç de taşısalar elde edebilmesi için Türkiye’de bir dahi iş merkezi Türkiye’de bakımından kazanç ve iradın Türkiye'de bulunmayanlar, sadece bulunmayanlardan, ihraç edilmek üzere Türkiye’de işyerinin Türkiye'de temsilci elde edildiği Türkiye'de elde aşağıdaki şartlara göre tayin kazançları ettikleri satın aldıkları malları Türkiye’de satmaksızın üzerinden yabancı ülkelere gönderenlerin bu işlerden doğan kazançları Türkiye’de elde edilmiş sayılmaz. olunur: vergilendirilirler. 1. (Değişik: 31/12/1981 - (3) Dar mükellefiyette kurum Türkiye’de satmaktan maksat, alıcı veya satıcının 2574/1 md.) Ticari kazancı, aşağıdaki kazanç ve veya her ikisinin Türkiye’de olması veya iş veya olması veya daimi bulundurması gerekmektedir. Gelir vergisi ise bu yerlerde vasıtasıyla veya bu temsilciler sağlanan kazançtan alınmaktadır. Ancak, Türkiye’de 30 kazançlarda: Kazanç iratlardan oluşur: sahibinin Türkiye'de işleme ilişkin sözleşmenin Türkiye’de yapılmış bir işyeri veya daimi temsilcisi a) 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı olması veya işin ya da işlemin Türkiye’den bulunsa dahi iş merkezi Türkiye’de işyerinin olması veya daimi Vergi Usul Kanunu hükümlerine yürütülmüş ya da yönetilmiş olmasıdır.). bulunmayanlardan, ihraç edilmek temsilci üzere Türkiye’de satın aldıkları bulundurması ve uygun Türkiye'de iş yeri olan b) Zirai kazançlarda: Zirai faaliyetlerin kazancın bu yerlerde veya bu veya daimî temsilci bulunduran Türkiye’de yapılması. mallan temsilciler yabancı ülkelere gönderenlerin, bu vasıtasiyle yabancı kurumlar tarafından bu c) sağlanması (Bu şartları haiz yerlerde olsalar dahi iş Hizmetin Türkiye’de ifa edilmiş ya da temsilciler 1) olması veya Türkiye’de edilen ticarî kazançlar (Bu şartları değerlendirilmesi. bulunmayanlardan, satın bu merkezi vasıtasıyla yapılan işlerden elde edilmekte Türkiye'de edilmek veya Ücretlerde: üzere aldıkları ihraç taşısalar bile kurumların ihraç 2) imal aldıkları malları ettikleri malları Türkiye'de satmaksızın Türkiye’de bulunan kurum ve satmaksızın Türkiye'de denetçilerine, tasfiye memurlarına ait huzur hakkı, yabancı ülkelere aidat, yabancı göndermelerinden ikramiye satmaksızın işlerden elde ettikleri kazançlar Türkiye’de ' elde edilmiş sayılmamakta ve gelir vergisine Türkiye'de edilmek üzere Türkiye'de satın kuruluşların yönetim kurulu başkan ve üyelerine, veya Türkiye’de ve benzerlerinin Türkiye’de doğan değerlendirilmesi. tabi tutulmamaktadır. düzenleme ile dar Yapılan mükellefin, Türkiye’den temin ettiği malları hiç bir surette Türkiye’de satmaması halinde, Türkiye’de yalnızca mal memleketlere gönderenlerin kazançlar, Türkiye'de elde edilmiş ç) Serbest meslek kazançlarında: Serbest meslek teminine imkan sağlayan bir alan bu işlerden doğan kazançları sayılmaz. Türkiye'de satmaktan faaliyetlerinin (yer) bulundursa dahi vergiye tabi Türkiye'de elde Türkiye’de yapılması veya edilmiş maksat, alıcı veya satıcının ya da Türkiye’de değerlendirilmesi. sayılmaz.) her ikisinin Türkiye'de olması d) Türkiye'de satmaktan maksat, veya satış b) Türkiye'de sermaye iratlarında: sözleşmesinin Taşınmazın Türkiye’de bulunması, 37 nci maddede alıcı veya satıcının veya her Türkiye'de yapılmasıdır.). ikisinin Türkiye'de olması Gayrimenkul gelir veya kazanç doğmayacağının bulunan sayılan mal ve hakların Türkiye’de kiralanması, ziraî kullanılması veya Türkiye’de değerlendirilmesi. veya satış aktinin Türkiye'de işletmeden elde edilen kazançlar. Menkul sermaye iratlarında: kabulü gerekir. Alıcı veya satıcıdan herhangi bulunması birisinin veya Türkiye’de satış akdinin Türkiye’de yapılması ya da işin Sermayenin veya işlemin Türkiye’den 31 yapılmış olmasıdır. İş c) Türkiye'de elde edilen serbest Türkiye’de yatırılmış olması. merkezinden maksat ise, iş meslek kazançları. bakımından muamelelerin e) Diğer kazanç ve iratlarda: Bu kazanç ve ç) Taşınır ve taşınmazlar ile iratları doğuran işin veya muamelenin Türkiye’de bilfiil toplandığı ve idare hakların edildiği merkezdir. Türkiye'de ifa edilmesi veya Türkiye’de değerlendirilmesi. kiralanmasından elde sermaye iratları. 3. Ücretlerde: e) Türkiye'de elde edilen diğer veya olması veya değerlendirilmesi; Türkiye'de elde b) (Değişik: 24/12/1980 - Türkiye'de edilmesi daimî 2361/3 md.) Türkiye'de kain bulundurulması ve temsilci . Dar mükellefiyete tabi gerçek kişi Türkiye etmiş sayılabilmeleri için; zirai dışında yapılması halinde ise bedelin, ödeyenin faaliyetlerin Türkiye’de yapılması, nam ödenmesidir. ve hesabına Ödemenin yapılanın hizmetin Türkiye’de ifa edilmiş Türkiye’deki hesaplarına intikal ettirilmesi veya veya edilmekte olması, mesleki (4) Bu maddede belirtilen kazanç kazancından ayrılmasıdır. Türkiye'de veya iratlar ile gelir unsurlarının uygulanmayacaktır. veya kazançlarını Türkiye’de elde edilmesi; edilmekte istisna bir iş ya da işlemin karşılığı olan bedelin d) Türkiye'de elde edilen menkul Türkiye’de veya bu veya kurumların anılan gelirlerini faaliyetlerin Türkiye'de icra a) Hizmetin Türkiye'de ifa kazanç ve iratlar. hallerinde, Türkiye’de değerlendirmeden maksat, edilen (3) 2. Zirai kazançlarda: Zirai iratlar. edilmiş yürütülmüş veya yönetilmiş olması ödeme faaliyetin Türkiye’de ifa edilmiş olması veya değerlendirilmesi, gayrimenkul sermaye iratlarında gayrimenkulün Türkiye’de konularında, bulunması, bu mahiyetteki mal ve müesseselerin idare meclisi 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı hakların Türkiye’de kiralanması, başkan kullanılması ve üyelerin, Gelir Vergisi Kanununun ilgili denetçilerine, tasfiye hükümleri uygulanır. memurlarına ait huzur hakkı, aidat, ikramiye benzerlerinin değerlendirilmesi; ve kurumların kuruluş kanunlarında, ana Türkiye’de değerlendirilmesi, (5) Kanunî merkez: Vergiye tâbi Türkiye'de tüzüklerinde, veya menkul sermaye iratlannda sermayenin Türkiye’de yatırılmış olması, statülerinde diğer kazançlarda ise bu kazanç ve veya sözleşmelerinde gösterilen iratları doğuran iş veya işlemlerin 32 4. Serbest kazançlarında: meslek merkezdir. Türkiye’de Serbest Türkiye’de değerlendirilmesi gerekmektedir. Ancak, (6) İş merkezi: İş bakımından faaliyetlerinin işlemlerin fiilen toplandığı ve meslek ifa edilmesi veya yabancı Türkiye'de icra edilmesi veya yönetildiği merkezdir. kurumların Türkiye’de ücret geliri Türkiye'de değerlendirilmesi; elde etmesi, bir mensubunu veya 5. sermaye personelini tahsis etmesi, bu şahsın Gayrimenkulün yabancı kurum hiyerarşisine dâhil Türkiye'de bulunması ve bu olarak firmaya Türkiye’de hizmet mahiyetteki mal ve hakların verilmesi veya bu hizmet bedelinin Türkiye'de kullanılması veya (yurtdışından fatura edilen bedel) Türkiye'de değerlendirilmesi; Türkiye’de 6. sermaye suretiyle olmaktadır. Bu şekliyle Sermayenin ücret ile serbest meslek kazancı Gayrimenkul iratlarında: Menkul iratlarında: gider yazılması Türkiye'de yatırılmış olması; arasında fark bulunmadığından ve 7. Diğer kazanç ve iratlarda: dar mükellef kurumun, Türkiye’de Bu hizmet ettiği kurum ya da kişiye kazanç doğuran veya işin iratları veya bağımlı olması mümkün muamelenin Türkiye'de ifa olamayacağından edilmesi kurumların personeli vasıtasıyla bu veya Türkiye'de yabancı değerlendirilmesi; (1) şekilde elde ettikleri kazançlar Bu maddenin 3 üncü, 4 üncü, serbest 5 inci ve 7 nci bentlerinde sayılmaktadır. meslek kazancı 33 sözü edilen değerlendirmeden Ayrıca, maddenin sonunda Türkiye’de maksat, ödemenin değerlendirme Türkiye'de yapılması veya yabancı kavramı açıklanmaktadır. ödeme memlekette yapılmışsa, Türkiye'de ödiyenin veya nam ve hesabına ödeme yapılanın hesaplarına intikal ettirilmesi veya karından ayrılmasıdır. Vergiden muaf esnaf: Esnaf muaflığı MADDE 7- Maddede vergiden muaf Madde 9 – (Değişik: birinci MADDE 7- (1) Ticaret ve sanat erbabından esnafa cümle: 22/7/1998 - 4369/26 aşağıda yazılı şekil ve surette çalışanlar gelir düzenlenmektedir. md.) Söz konusu madde ile çok küçük ve sanat vergisinden muaftır: aşağıda yazılı a) Ticaret erbabından ilişkin hükümler Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak çapta iş yapan, kazancı ile ancak şekil ve suretle çalışanlar şartı ile gezici olarak veya bir işyeri açmaksızın geçimini sağlayan, gelir seviyesi gelir vergisinden muaftır. perakende yeterli 1. Motorlu nakil vasıtaları eşyalarıyla zati ve süs eşyaları, değeri yüksek olan vergisinden kullanmamak şartı ile gezici ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye sağlanmaktadır. olarak işyeri ve temizlik maddelerini ve sabit işyerlerinin vergi ödevlerini yerine getirmekte açmaksızın perakende ticaret önünde sergi açmak suretiyle o işyerlerinde satışı güçlük veya bir ticaret ile iştigal edenler (giyim olmayan kişilerin gelir muaf tutulmaları Bu muafiyetten, çekecek olan kişilerin 34 ile iştigal edenler (Giyim yapılan aynı neviden mallan satanlar hariç). eşyalarıyla b) zati ve süs yararlandırılması hedeflenmektedir. Bir işyeri açmaksızın gezici olarak ve Maddede belirtilen şartlan taşıyan eşyaları, değeri yüksek olan doğrudan doğruya tüketiciye iş yapan hallaç, kişiler ev eşyaları ile pazar takibi kalaycı, yararlandırılacaktır. suretiyle gıda, bakkaliye ve ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, taşımayanlar ise durumlarına göre temizlik maddelerini ve sabit nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır basit usulde veya gerçek usulde iş yerlerinin önünde sergi yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı. vergilendirilecektir. açmak c) suretiyle o iş lehimci, musluk tamircisi, çilingir, 18 inci madde kapsamına girenler hariç muafiyetten Şartlan Maddenin birinci fıkrasında esnaf yerlerinde satışı yapılan aynı olmak üzere, köylerde gezici olarak her türlü sanat muaflığı neviden işleri ile uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir bentler halinde sayılmıştır. işyeri - hariç) 2. malları satanlar (1) Bir işyeri açmaksızın açmak suretiyle yapanlardan 17 nci kapsamında bulunanlar Motorlu nakil vasıtaları maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) kullanmadan gezici olarak veya bir gezici olarak ve doğrudan bentlerinde yazılı şartlan haiz bulunanlar.\ işyeri açmaksızın perakende ticaret doğruya müstehlike iş yapan ç) Nehir, göl, deniz ve su geçitlerinde motorsuz ve ile iştigal edenler esnaf muaflığı hallaç, kalaycı, lehimci, makinesiz nakil aracı işletenler ile hayvanla veya kapsamında olacaktır. Ancak, sabit musluk tamircisi, çilingir, bir adet hayvan arabası ile yük ve yolcu işyerlerinin önünde sergi açmak ayakkabı tamircisi, kundura taşımacılığı yapanlar. suretiyle o işyerlerinde satışı yapılan boyacısı, d) berber, nalbant, Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, türden mallan satanlarca elde edilen fotoğrafçı, odun ve kömür hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya kazançlar ile pazar takibi yaparak kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin faaliyette hammallar gibi küçük sanat ara sıra ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan yaptıkları emtianın nevi dikkate erbabı; çiftçiler. alınarak muafiyet kapsamı dışında bulunanlar satışını 35 3. Köylerde gezici olarak her e) türlü ile robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç - uğraşanlar ile aynı yerlerde olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve olarak aynı işleri bir işyeri açmak dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde tüketiciye iş yapan, hallaç, kalaycı, suretiyle yapanlardan 47 nci imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, maddede yazılı şartları haiz dokuma ayakkabı bulunanlar (51 nci madde mamuller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, şümulüne turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır muafiyetten yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük faydalanamazlar); işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi sanat 4. Nehir, göl ve denizlerde ve ürünleri işyeri açmaksızın satanlar (Bu ürünlerin, yararlandırılmaktadır. su geçitlerinde toplamı 50 pazar takibi suretiyle satılması ile ticari, zirai veya kollarına benzeyen işlerle uğraşan rüsum tonilatoya (50 rüsum mesleki küçük sanat erbabı da aynı şartlarla tonilato dahil) kadar mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak muafiyetten faydalanacaktır. makinesiz veya motorsuz üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile - vasıtaları işletenler; kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak türlü sanat işleriyle uğraşanlar ile bir belirlenen aynı yerlerde aynı işleri bir işyeri nakil sanat hayvanla hayvan işleri girenler veya bu adet arabası ile Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak mamûlleri, faaliyetleri yerlerde kırpıntı deriden dolayısıyla satılması gelir üretilen vergisi muaflıktan faydalanmaya engel değildir.). tutulmaktadır. açmak Bir işyeri açmaksızın gezici doğrudan ve tamircisi, erbabı doğruya kundura muafiyetten Bu meslek Köylerde gezici olarak her suretiyle yapanlardan Ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak Kanunun 17 nci maddesinin birinci bentte yazılı ölçüler, birlikte veya belli aralıklarla satın alanlar hariç olmak fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yaşıyan velayet üzere, bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına yazılı altındaki çocuklar hakkında münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü muaflığından faydalanacaktır. nakliyecilik yapanlar eşlerle (Bu f) şartları taşıyanlar esnaf 36 veya ortaklık halindeki hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak bu Köylerde, sabit işyerinde faaliyette işletmelerde, bu kimselerin malların ticaretini yapanlara veya tekrar işleyenlere bulunanlar için basit usule tabi veya satanlar. olmanın; ortaklığın işlettiği kendi işinde bilfiil vasıtalar toplu olarak nazara g) 17 nci maddenin birinci fıkrasının (a), çalışmak veya bulunmak, işyerinin alınmak (b) ve (c) bentlerinde yazılı şartlan haiz olanlardan vergi değeri ile kira tutarına ilişkin kendi ürettikleri ürünleri satanlara münhasır olmak hadlere ve ticari, zirai veya mesleki işlerinde üzere el dokuma işleri, bakır işlemeciliği, çini ve faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde kullandıkları hayvan, hayvan çömlek yapımı, sedef kakma ve ahşap oyma işleri, gelir vergisi mükellefiyetine tabi arabası, motor, traktör gibi kaşıkçılık, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, olmamak vasıtalar yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, gerekmektedir. Ancak, basit usulün hale çarıkçılık, yemenicilik, oyacılık ve bunlar gibi şartlarını taşımayan mükellefler bu getirmeksizin ara sıra ücret geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan ve işlerinden elde ettikleri kazançlar karşılığında eşya ve insan kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında faaliyette nedeniyle esnaf muafiyetinden de taşıyan çiftçiler; bulunanlar. yararlanamayacaklardır. ğ) Bu fıkrada sözü edilen işlere benzerlik - gösterdikleri Maliye Bakanlığınca kabul edilen su ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler. bakılmaksızın suretiyle tespit edilir); 5. Ziraat veya nakliyeciliği 6. sandallarla mutat (Değişik: 5615/1 28/3/2007- md.) kullanılan dikiş, Evlerde taşınması Nehir, göl ve denizlerde ve geçitlerinde tonilatosuna motorsuz ve Ticari, zirai veya mesleki kazancı makinesiz nakil aracı işletenler ile mutfak robotu, ütü ve benzeri dolayısı ile gerçek usulde gelir vergisine tabi hayvanla veya bir adet hayvan makine ve aletler hariç olmak olanlar ile yukarıda sayılan işleri gelir vergisi arabası ile nakliyecilik yapanlar bu üzere, mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanlar faaliyetleri esnaf muaflığından faydalanamazlar. muaflığından yararlanacaktır. muharrik nakış, şartlanmn kuvvet kullanmamak ve dışarıdan (2) nedeniyle esnaf 37 işçi almamak oturdukları şartıyla; evlerde (3) Esnaf muaflığından faydalananlar - Ziraat işlerinde imal faaliyetleri ile ilgili olarak satın aldıkları mallara ve kullandıkları ettikleri havlu, örtü, çarşaf, giderlerine ilişkin, gelir vergisi mükelleflerinden arabası, motor, traktör gibi araçları çorap, halı, kilim, dokuma aldıkları belgeleri saklamak zorundadırlar. mutat hale getirmeksizin ara' sıra mamûlleri, kırpıntı deriden (4) üretilen örgü, olarak, milli piyango bileti satanlar ile 23/2/1995 insan dantel, her nevi nakış işleri tarihli ve 4077 sayılı Tüketicinin Korunması sayılmayan ve turistik eşya, hasır, sepet, Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin çiftçiler bu faaliyetleri nedeniyle süpürge, paspas, fırça, yapma mallarım iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına vergiden muaf esnaf kapsamında çiçek, pul, payet, boncuk kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar değerlendirilecektir. işleme, tığ örgü işleri, ip ve yukarıdaki - urganları, vergisinden muaftır. mamûller, tarhana, erişte, Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici şartlarla olmaksızın gelir ücret karşılığı başkalarının eşya ve nakli gibi faaliyet kullanan Ev hanımlarının el işlerini vergiden muaf (5) şartları olmaları ve onların iş yaşamına açmaksızın satanlar. taşıyanlara talepleri-halinde vergi dairesince Esnaf katılmaları konusunda önemli bir ürünlerin, pazar Vergi Muafiyeti Belgesi verilir. teşvik takibi ilişkin zirai işlerinde değerlendirirken, muaflığına hayvan mantı gibi ürünleri işyeri Bu Esnaf sınırlı hayvan, sağlanmıştır. Evlerde suretiyle satılması ile ticarî, (6) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin kullanılan dikiş ve nakış makinaları, ziraî veya meslekî faaliyetleri usul ve esaslar ile beşinci fıkrada belirtilen mutfak robotu, ütü ve benzeri dolayısıyla gelir ve kurumlar Belgenin şekline, içeriğine ve iptaline ilişkin makine ve aletlerin kullanılması vergisi mükellefi olanların hususları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. muafiyetten düzenledikleri hariç olmak (7) üzere; düzenlenen kermes, kesinti yoluyla alınan vergiye şümulü yoktur. festival, panayır ile kamu Bu muaflığın 61 inci madde uyarınca yararlanmaya engel teşkil etmeyecektir. Ancak, evlerde sanayi tipi yapabilen veya makine seri üretim ve aletleri 38 kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen kullanmak suretiyle kazanç elde edenler muafiyet kapsamında yerlerde satılması muaflıktan değerlendirilmeyecektir. faydalanmaya engel değildir. Ayrıca havlu, örtü, çarşaf, çorap, 7. hah, (Ek: 4/6/2008-5766/8 kilim, dokuma mamûlleri, md.) Ticari işletmelere ait kırpıntı deriden üretilen mamûller, atıkları mutat olarak veya örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve belli aralıklarla satın alanlar turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, hariç olmak üzere, bir işyeri paspas, fırça, yapma çiçek, pul, açmaksızın kendi nam ve payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, hesabına kapı ip ve urganlan, tarhana, erişte, mantı kapı dolaşmak suretiyle her gibi ürün ve mamullerin üretim ve türlü satışıyla iştigal edenler muafiyetten münhasıran hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak yararlanacaktır. bu ticaretini kapsamındaki ürünler, -bentte yer tekrar alan ürünlerle sınırlı olmayıp bu malların yapanlara veya işleyenlere satanlar; 8. (Değişik: (1) Muafiyet ürünlere benzerlik gösteren diğer 31/5/2012- ürünleri aym şartlarla üretip satanlar 6322/4 md.) Bu Kanunun 47 da nci maddesinde yazılı şartları değerlendirilecektir. Bu ürünlerin, haiz kendi pazar takibi suretiyle satılması ile ürettikleri ürünleri satanlara ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri olanlardan muafiyet kapsamında 39 münhasır olmak üzere el işleri, dolayısıyla gelir vergisi mükellefi bakır olanların düzenledikleri hariç olmak işlemeciliği, çini ve çömlek üzere; düzenlenen kermes, festival, yapımı, panayır dokuma sedef kakma ve ile kamu ahşap oyma işleri, kaşıkçılık, kuruluşlarınca bastonculuk, semercilik, belirlenen yazmacılık, yorgancılık, muaflıktan işçiliği, - oyacılık ve satılması Hurdacılık hammadde ve olarak faydalanmaya olmayacaktır. ' yemenicilik, geçici, yerlerde keçecilik, lüle ve oltu taşı çarıkçılık, kurum engel sektörünün girdisini oluşturan ve geleneksel, evlerde biriktirilen, çöplüklerden veya kültürel, sanatsal değeri olan sokak aralarından toplanan ve geri ve kaybolmaya yüz tutan dönüşüm maddesi olarak adlandırılan, meslek kollarında faaliyette hurda metal, hurda plastik, hurda bulunanlar;(1) naylon, atık kağıt, hurda cam ile atık 9. şişelerini geçimini sağlamak üzere bunlar (Ek: gibi 31/5/2012-6322/4 md.) Yukarıdaki bentlerde toplayarak sözü edilen işlere benzerlik malların gösterdikleri tekrar işleyenlere satan kişiler esnaf Bakanlığınca Maliye kabul edilen veya ticaretini muaflığından satın alarak yapanlara bu veya faydalanacaktır. ticaret ve sanat işleri ile Muafiyetten yararlanmak için işin iştigal edenler. kendi nam ve hesabına ve münhasıran 40 (İkinci fıkra Mülga: kapı kapı dolaşılarak yapılması esastır. 22/7/1998 - 4369/26 md.) Söz konusu işlerin devamlı olarak (Üçüncü yapılması fıkra mülga: ya da motorlu 11/8/1999 - 4444/14 md.; kullanılarak Yeniden muafiyetten yararlanmaya engel teşkil düzenleme: faaliyette araç bulunulması md.) etmeyecektir. Ancak, ticari işletmelere Ticarî, ziraî veya meslekî ait atıkları mutat olarak veya belli kazancı dolayısı ile gerçek aralıklarla satın alanlar söz konusu usûlde Gelir Vergisine tâbi muafiyetten faydalanamayacaktır. olanlar ile yukarıda sayılan - 28/3/2007-5615/1 Gelir işleri Vergisi ve Geleneklerimizi ve Kurumlar kültürümüzü yansıtan, turizm alanında mükelleflerine da önemli gelir potansiyeli taşıyan, bağlılık arz edecek şekilde ancak teknolojik yapanlar esnaf muaflığından küreselleşme faydalanamazlar. tehlikesiyle gelişmeler nedeniyle karşı ve kaybolma karşıya bulunan - meslek kollarının; rekabet gücünün 4369/26 md.) Esnaf muaflığı artırılması, desteklenmesi, değişim ve şartlarını topluca taşıyanlar dönüşümünün bu muaflıktan amaçlanmaktadır. yararlanabilmek için Teknolojik (Ek fıkra: 22/7/1998 ilgili sağlanması gelişmeler ve olumsuz etkileri esnaf odasına kayıt olmak ve küreselleşmenin durumlarını nedeniyle kaybolmaya yüz tutan el tevsik etmek 41 suretiyle belediyeden "Esnaf dokuma işleri, bakır işlemeciliği, çini Muaflığı ve çömlek yapımı, sedef kakma ve Belgesi" zorundadırlar. hükümler: almak (Mülga 11/8/1999 - fıkra: 4369/26 22/7/1998 md.) muaflığından oyma işleri, kaşıkçılık, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı 4444/14 md.) (Ek ahşap - Esnaf faydalananlar işçiliği, çarıkçılık, yemenicilik, oyacılık gibi geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan meslek kollarında faaliyette faaliyetleri ile ilgili olarak bulunanlar satın aldıkları mallara ve yararlanacaktır. giderlerine ilişkin, gelir ve maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve kurumlar vergisi (c) bentlerinde yazılı şartlan haiz olup aldıkları kendi ürettiği ürünü satan bu kişiler, mükelleflerinden belgeleri saklamak zorundadırlar. açarak muaflığından Kanunun bu 17 nci faaliyetlerini Usul yürütebilecek ve yanında mesleğin Kanunu hükümlerine göre devamının sağlanması için çırak ve yoklamaya yardımcı işçi çalıştırabilecektir. yoklamaya Vergi işyeri esnaf yetkililer veya yetkililerle Getirilen muafiyet hükmü ile birlikte belediye zabıtalarınca geleneksel, kültürel, sanatsal değeri müştereken yapılan olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek denetimlerde, vergiden muaf kollarında faaliyette bulunan küçük esnafın bir takvim yılı içinde esnafın korunması amaçlanmıştır. 42 bir defa mal alış ve Dolayısıyla, .yapılan faaliyetin; giderlerine ilişkin belgeleri - yanında şekilde ticari bir organizasyon içinde bulundurmadığının Seri üretime imkan sağlayacak veya bulundurduğu belgenin yapılması, satışını - yaptığı mal hizmetle ve ilişkisinin Sanayi tipi makine ve aletler kullanılarak yürütülmesi, olmadığının tespiti halinde, - "Esnaf vasıtasıyla yapılması (mesleğin devamı iptal Muaflığı edilir. Belgesi" Belgesi edilenlerden şartlarını muaflık taşıyanlar, faaliyete iptal devam aynı etmek veya Üretimin zorunlu işçi ve nedenlerle usta işinde yardımcı işçi ve çırak kullanılması hariç), - Gelir vergisi mükelleflerine istemeleri halinde yeniden bağlılık arz edecek şekilde yapılması, belge almak zorundadırlar. - (Değişik fıkra: 22/7/1998 - ticari, zirai veya mesleki kazancı 4369/26 md.) açmaksızın Bir işyeri münhasıran Başka bir faaliyetinden dolayı dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olunması, Başkaları tarafından üretilen gezici olarak, milli piyango - bileti satanlar ile 4077 sayılı ürünlerin Tüketicinin başkalarına ait ürünlerle birlikte kendi Korunması Hakkında Kanuna gerçek tüzel ve göre kişilerin satışının yapılması veya ürettiklerinin satışının yapılması, hallerinde söz konusu muafiyet 43 mallarını iş akdi ile bağlı hükmünden faydalanılamayacaktır. olmaksızın bunlar adına kapı Bu fıkrada sözü edilen işlere benzerlik kapı gösterdikleri dolaşmak suretiyle Maliye Bakanlığınca tüketiciye satanlar yukarıdaki kabul edilen ticaret ve sanat işleri ile şartlarla iştigal sınırlı olmaksızın edenler de esnaf muaflığı gelir vergisinden muaftır. kapsamına alınabilecektir., (Ek fıkra: 31/5/2012 -6322/4 Maddenin md.) Esnaf muaflığına ilişkin muaflığından faydalanamayacaklar yer şartları taşıyanlara talepleri almaktadır. Buna göre; ticari, zirai veya halinde fıkrasında ikinci esnaf vergi dairesince mesleki kazancı dolayısı ile gerçek Vergi Muafiyeti usulde gelir vergisine tabi olanlar ile Belgesi verilir. Bu belgenin yukarıda sayılan işleri Gelir Vergisi şekil ve muhtevasının tayin mükelleflerine ve şekilde yapanlar esnaf muaflığından Esnaf tespiti ile iptali ve bağlılık arz edecek uygulamaya ilişkin usul ve faydalanamayacaktır. esasları belirlemeye Maliye Maddenin üçüncü fıkrası ile esnaf Bakanlığı yetkilidir. muaflığından (Ek fıkra: 26/12/1993 - faaliyetleri faydalananların ile 94 üncü madde uyarınca aldıkları belgeleri saklama zorunluluğu tevkif bulunmaktadır. vergiye şümulü yoktur. giderlere satın aldıkları kesilen ve olarak 3946/6 md.) Bu muaflığın, suretiyle mal ilgili Ticari ilişkin faaliyetler sırasında malın üretiminden tüketiciye 44 kadar uzanan zincirde gerçek ve basit usulde vergilendirilen mükellefler yanında, vergiden muaf esnafın da belge alması sağlanmakta, böylece oto kontrol ile esnaf muaflığı müessesesinin kayıt dışı ekonomiyi beslemesinin engellenmesi ve belge düzeninin yerleştirilmesi amaçlanmaktadır. Maddenin dördüncü fıkrasında, esnaf muaflığına ilişkin şartlarla sınırlı olmaksızın muafiyetten faydalananlar sayılmaktadır. Bu fıkra ile; bir işyeri açmaksızın sadece gezici olarak milli piyango bileti satanlar bu kazançları ile sınırlı olarak kapsamında esnaf muaflığı bulunmaktadır. Söz konusu faaliyetin bir işyeri açarak yapılması halinde muafiyetten faydalanılamayacaktır. 23/2/1995 Tüketicinin tarihli ve Korunması 4077 sayılı Hakkında 45 Kanuna göre gerçek veya tüzel kişilerin mallarım iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı suretiyle kapı dolaşmak tüketiciye satanlar bu faaliyetlerden elde ettikleri kazançlarla sınırlı olmak üzere esnaf muaflığı kapsamında bulunmaktadır. 4077 sayılı Kanunda “Kapıdan satış; işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında yapılan satımlardır.” aldığından işyeri faaliyette bulunanlar kapsamında hükmü açmak suretiyle bu esnaf yer fıkra muaflığından yararlanamayacaktır. Bu kapsamında fıkra muafiyetten faydalanabilmek için satışı yapılan ürünlerin ve ürünü satılan gerçek veya tüzel kişilerin 4077 sayılı Kanun kapsamında gerekmektedir. faaliyette 4077 bulunması sayılı Kanun kapsamında satış yapılsa dahi, gerçek ve tüzel kişiler ile kapı kapı dolaşarak 46 tüketici ile temas kuran kişi arasında bir iş akdi varsa satış yapan kişiye ödenen komisyon, prim ve benzeri ödemeler ücret olarak vergiye tabi tutulmaktadır. Maddenin beşinci fıkrası ile esnaf muaflığından yararlananların Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi alabilecekleri belirtilmektedir. Şekil ve muhtevası Maliye Bakanlığınca belirlenen Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi, tarha yetkili vergi dairesinden Böylece, kanunlarla küçük alınabilecektir. esnafın getirilen diğer imkanlardan yararlanma konusunda vergiden muaf olduğunu ispatlama kolaylığı sağlanmış olmaktadır. Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi isteğe bağlı olarak alınacaktır. Maddenin altıncı fıkrasında uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleme konusunda Maliye Bakanlığına yetki verilmektedir. 47 Maddenin yedinci fıkrasında, vergiden muaf esnafa kesinti yapmak zorunda olanlar tarafından yapılan ödemeler üzerinden kesinti belirtilmiştir. yapılacağı Dolayısıyla kesinti suretiyle ödenen vergiler bu kişilerin faaliyetlerine ilişkin olarak ödedikleri nihai vergi olacaktır. Diplomat muaflığı: Madde 15 Devletlerin bulunan ve – Diplomat muaflığı Yabancı Türkiye'de elçi,maslahatgüzar konsolosları (Fahri MADDE Türkiye’de 8- MADDE 8- Maddede Devletler Yabancı (1) bulunan elçi, devletlerin maslahatgüzar ve konsolosları (fahri konsoloslar hariç) ile elçilik ve konsolosluklara mensup ve memurları, o bir kural haline gelmiş olan diplomat muaflığı düzenlenmektedir. ülkenin Diplomat muaflığının temel konsoloslar hariç) ile elçilik uyrukluğunda Türkiye’de prensibi mütekabiliyet olup" yabancı ve konsolosluklara resmi bir göreve memur edilen kimseler, bu bir ülkenin Türkiye’deki elçilik veya mensubolan ve o memleketin sıfatlarından dolayı ve karşılıklı olmak şartıyla konsolosluklarında uyrukluğunda gelir vergisinden muaftırlar. maslahatgüzar, konsolos ve yabancı bulunan bulunan olan Hukuku uygulamasında milletlerarası memurları, Türkiye'de resmi (2) Bu muafiyetin, menkul sermaye iratları bir göreve memur edilenler bu sıfatlarından dolayı ve karşılıklı olmak şartiyle Gelir çalışan uyruklu görevlilerine ve 62 nci madde uyarınca değer artış kazançları tanınması ancak üzerinden kesinti yoluyla alınan vergiye şümulü konusu yabancı elçi, muafiyet Türkiye’nin ülkedeki söz benzer nitelikteki görevlilerine vergi muafiyeti 48 Vergisinden muaftırlar. Bu muaflığın sermaye tevkif yoktur. tanınması halinde mümkün olmaktadır. menkul iradı Muafiyet elçi, maslahatgüzar ve üzerinden konsoloslar için alınan aranmadan geçerli suretiyle uyrukluk bulunmaktadır. vergiye şümulü yoktur. Ancak Ücret istisnası: kapsamı dışında bulunmaktadır. Madde 16 – Yabancı elçilik fahri konsoloslar Yabancı ülke ve konsoloslukların 15 inci konsolosluklarında maddeye girmeyen memur ve görevlilerin hizmetlilerinin işlerinden ücretler şartiyle yalnız dolayı karşılıklı Gelir istisna edilir. bu aldıkları olmak Vergisinden şartı muafiyet elçilik çalışan veya diğer muafiyetten yararlanabilmeleri için bunların o elçilik ve konsolosluğun ait olduğu devletin uyrukluğunda bulunmaları gerekmektedir. Ayrıca, yararlanacak bu muafiyetten kimsenin Türkiye’de görevli olması şarttır. Bir yabancı ülkenin Türkiye’de gelir elde eden ancak Türkiye’de görevli olmayan diplomatı bu muafiyetten yararlanamamaktadır. Ancak diplomat muaflığı, menkul sermaye iratları ve değer artışı kazançları üzerinden kesinti 49 yoluyla gelir vergisi alınmasına engel teşkil etmemektedir. Muafiyetler MADDE Muaf kurumlar 9- MADDE 4- (1) Aşağıda sayılan MADDE 9- (1) Aşağıda sayılan kurumlar gelir vergisinden Bu muaf maddede olan gelir kurumlar kurumlar, kurumlar vergisinden vergisinden muaftır: sayılmaktadır. muaftır: Kamu idare ve kuruluşları tarafından Birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentleri a) Kamu idare ve kuruluşları tarım ve hayvancılığı, bilimi, fennî ve güzel ile kamu idare ve kuruluşları tarafından tarafından tarım ve hayvancılığı, sanatları öğretmek, yaymak, geliştirmek ve teşvik tarım ve hayvancılığı, bilimi, fenni ve bilimi, fennî ve güzel sanatları etmek amacıyla işletilen okullar, okul atölyeleri, güzel sanatları öğretmek, yaymak, ıslah öğretmek, yaymak, geliştirmek ve konservatuvarlar, kütüphaneler, tiyatrolar, müzeler, ve teşvik etmek veya genel insan ve teşvik etmek amacıyla işletilen sergiler, numune fidanlıkları, tohum ve hayvan hayvan sağlığım korumak ve tedavi okullar, etmek amacıyla ya da sosyal amaçlarla a) okul konservatuvarlar, tiyatrolar, atölyeleri, geliştirme ve üretme istasyonları, yarış yerleri, kütüphaneler, kitap, müzeler, gazete, geliştirme dergi benzeri ve işletilen bazı müesseseler vergiden muaf tutulmaktadır. Söz konusu kuruluşlar Kanun metninde sayılmakla üretme genel insan ve hayvan sağlığını korumak ve tedavi beraber, gibi ve benzeri müesseseler yayınevleri benzeri kuruluşlar. ve Kamu idare ve kuruluşları tarafından istasyonları, yarış yerleri, kitap, amacıyla gazete, yayınevleri sergiler, kuruluşlar. numune fidanlıkları, tohum ve b) hayvan dergi dispanser, şeklinde düzenleme yapılmak suretiyle, ve sanatoryum, huzurevi, çocuk bakımevi, hayvan sosyal devlet ilkesi gereği bentlerde hastanesi b) Kamu idare ve kuruluşları veteriner, işletilen ve hastane, dispanseri, bakteriyoloji, klinik, hayvan bakımevi, sayılanlara benzer kuruluşların bu seroloji, distofajin muafiyetten yararlanabilmesine imkan 50 tarafından genel insan ve hayvan kuruluşları ve benzeri kuruluşlar (Bunlardan sağlık tanınmaktadır. Bu muafiyetin temel sağlığını şartı söz konusu işletmelerin kamu korumak ve tedavi hizmeti sunanların teşhis ve tedaviye yönelik amacıyla işletilen hastane, klinik, olarak birbirlerine yapacakları mal ve hizmet idare dispanser, sanatoryum, huzurevi, satışları ile Sağlık Bakanlığına bağlı hastane, işletilmesi olup bunlar dışındakiler çocuk bakımevi, hayvan hastanesi klinik, dispanser, sanatoryum gibi kurum ve tarafından ve dispanseri, hayvan bakımevi, kuruluşların yapacağı 37 nci maddede belirtilen konusu veteriner bakteriyoloji, seroloji, mal ve hakların kiralanması işlemleri bu muafiyeti yararlanamayacaktır. distofajin kuruluşları ve benzeri ortadan kaldırmaz.). (ç) bendinde, kamu idare ve kuruluşları kuruluşlar. Kamu idare ve kuruluşları tarafından tarafından yetkili İdarî makamların izni md.) sosyal amaçlarla işletilen şefkat, rehin ve yardım ile açılan yerel, ulusal veya uluslararası (Ek cümle: c) 23/7/2010-6009/43 (Bunlardan sağlık sunanların teşhis yönelik olarak yapacakları mal hizmeti sandıklan, yardım kurumlan, Vergisi muafiyetten birbirlerine ait iş yurtları, darülaceze atölyeleri, öğrenci muafiyet, fuar alanında ticari faaliyet hizmet yurtları, pansiyonları ve benzeri kuruluşlar. ç) Kamu idare ve kuruluşları tarafından ve veya uluslararası nitelikteki sergiler, fuarlar ve kurum yapacağı Kanununun maddesinde söz vergiden muaf tutulmaktadır. Ancak bu bağlı hastane, klinik, dispanser, yetkili idari makamların izniyle açılan yerel, ulusal kuruluşların işletmeler tedaviye aşevleri, ceza ve infaz kurumlan ile tutukevlerine ve gibi işletilen tarafından nitelikteki sergiler, fuarlar ve panayırlar satışları ile Sağlık Bakanlığına d) sanatoryum kuruluşları yoksul ve sosyal ve belirtilen Gelir panayırlar. Genel yönetim kapsamındaki kamu 70 mal inci idarelerine ait olup sadece kamu görevlilerine ve hizmet veren, kâr amacı gütmeyen ve üçüncü gösteren mükellefleri kapsamamaktadır. bendinde, genel yönetim (d) kapsamındaki kamu idarelerine ait olan kreş ve ile askeri kışlalardaki kantinler gelir vergisinden muaf tutulmaktadır. hakların kiralanması işlemleri bu kişilere kiralanmayan kreş ve konukevleri ile askerî Bu muafiyeti ortadan kaldırmaz.) (1) görevlilerine kışlalardaki kantinler. konukevleri muafiyetle, hizmet sadece kamu veren kreşler 51 c) Kamu idare ve kuruluşları e) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı örgün ve üçüncü kişilere kiraya verilmemek ve amaçlarla yaygın eğitim yapan mesleki ve teknik eğitim kar amacı gütmemek, konukevleri ise işletilen şefkat, rehin ve yardım okullarındaki atölye ve uygulama birimleri ile barınma ve barınmanın gerektirdiği sandıkları, eğitim zaruri ihtiyaçları karşılamak şartıyla, kurumları, yoksul aşevleri, ceza merkezlerindeki uygulama birimlerine bağlı döner sözü edilen askeri kışlalardaki kantinler ve ise sadece kışlada kalan askere hizmet tarafından infaz tutukevlerine darülaceze sosyal sosyal yardım anaokulu, kurumları ait atölyeleri, çıraklık ve halk ile sermaye işletmeleri. işyurtları, f) Kanunla kurulan emekli ve yardım öğrenci sandıklan ile sosyal güvenlik kurumlan. yurtları, pansiyonları ve benzeri g) kuruluşlar. Yaptıkları iş veya hizmet karşılığında resim ve harç alan kamu kuruluşları. ç) Kamu idare ve kuruluşları h) tarafından kreş, yetkili ğ) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ile idarî Özelleştirme Fonu, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı vermek ve bunların ihtiyaç duyduğu kısıtlı türden malların satışını yapmak şartıyla gelir vergisinin dışında tutulmaktadır. (e) bendinde 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 2 makamların izniyle açılan yerel, ve şans oyunları lisans veya işletim hakkının nci ulusal veya uluslararası nitelikteki hasılatın belli oranında hesaplanan pay karşılığında tarihine kadar geçerli olan muafiyet bu sergiler, fuarlar ve panayırlar. verilmesi halinde bu hakkı devralan kurumlar hariç kuramların sağlamış olduğu sosyal d) Genel yönetim kapsamındaki olmak üzere, 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans faydalar da dikkate alınarak kalıcı hale kamu idarelerine ait olup sadece Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve getirilmektedir. kamu görevlilerine hizmet veren, Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü (f) kâr amacı gütmeyen ve üçüncü maddesinde tanımlanan ilgili kurum ve kuruluşlar. emekli ve yardım sandıklan ile sosyal kişilere kiralanmayan kreş ve Kuruluşlarındaki amaca uygun işlerle sınırlı olmak güvenlik kurumlan muafiyet kapsamına konukevleri ile askerî kışlalardaki şartıyla, Darphane ve Damga Matbaası Genel alınmaktadır. kantinler. Müdürlüğü ile askeri fabrika ve atölyeler. maddesine göre, 31/12/2015 bendinde, kanunla kurulan Muafiyet, özel bir kanunla kurulmuş olan ve üyelerinden 52 e) Kanunla kurulan emekli ve ı) İl özel idareleri, belediyeler ve köyler ile bunların topladığı primleri üyelerine emekli yardım aylığı sandıkları ile sosyal oluşturdukları güvenlik kurumları. birlikler veya bunlara bağlı kuruluşlar tarafından işletilen; f) Yaptıkları iş veya hizmet 1) Kanal, boru ve benzeri yollarla dağıtım g) Belediye 2) Özelleştirme sosyal yardımlan yardım sandıkları ile sosyal güvenlik kuramlarına uygulanacaktır. sınırları içinde faaliyette İdaresi bulunan yolcu taşıma işletmeleri, Başkanlığı ile Özelleştirme Fonu, 3) diğer sağlamak amacıyla kullanan emekli ve karşılığında resim ve harç alan yapan su işletmeleri, kamu kuruluşları. ve bendi (g) ile kamu kuruluşlarının yaptıkları iş ve hizmetler Kesim, taşıma ve muhafaza işleriyle karşılığında aldıklan resim ve harçların Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve sınırlı olmak üzere mezbahalar. ticari hasılat olarak kabul edilmesi ve Şans oyunları lisans veya işletim i) Köyler veya köy birlikleri tarafından bu nedenle bu tür kamu idarelerinin hakkının hasılatın belli oranında köylünün genel ve ortak ihtiyaçların karşılamak vergi kapsamında değerlendirilmesini hesaplanan karşılığında amacıyla işletilen hamam, çamaşırhane, değirmen, önlemek amacıyla muafiyet hükmü bu getirilmektedir. verilmesi pay halinde hakkı soğuk hava deposu, kıraathane, kahvehane ve bağlı devralan kurumlar hariç olmak oldukları il sının içinde faaliyette bulunmaları (ğ) bendi ile Özelleştirme İdaresi üzere, 14/3/2007 tarihli ve 5602 şartıyla yolcu taşıma işletmeleri ile köylere veya Başkanlığı sayılı Şans Oyunları Hasılatından köy birliklerine ait tarım işletmeleri. Toplu Alınan Vergi, Fon ve Payların j) Spor Genel Müdürlüğü ile özerk ile Konut Özelleştirme İdaresi Fonu, Başkanlığı, spor 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans Düzenlenmesi Hakkında Kanunun federasyonlarına tescil edilmiş spor kulüplerinin Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, 3 üncü maddesinde tanımlanan idman ve spor faaliyetlerinde bulunan iktisadi Fon ilgili kurum ve kuruluşlar. (2) Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinde işletmeleri ile sadece idman ve spor faaliyetlerinde ve Payların Düzenlenmesi h) Kuruluşlarındaki amaca uygun bulunan anonim şirketler. tanımlanan ilgili kurum ve kuruluşlar işlerle gelir vergisinden muaf tutulmaktadır. sınırlı olmak şartıyla, k)Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç olmak 53 Darphane ve Damga Matbaası üzere, ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden Ancak, şans oyunları lisans veya Genel askerî kazanç dağıtılmaması, yönetim kurulu başkan ve işletim hakkının hasılatın belli oranında üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi, yedek hesaplanan pay karşılığında verilmesi Müdürlüğü ile fabrika ve atölyeler. ı) İl özel idareleri, belediyeler ve akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece köyler ile bunların oluşturdukları ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin birlikler veya bunlara bağlı kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her kuruluşlar tarafından işletilen; bir hisse için bir işyeri veya konut elde etmeleri halinde bu hakkı devralan kuramlar bu muafiyet kapsamında değerlendirilmeyecektir. bendinde (h) Darphane ve 1) Kanal, boru ve benzeri yollarla ortak dışı işlem sayılmaz.) ilişkin hükümler Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, dağıtım yapan su işletmeleri, bulunup, bu hükümlere fiilen uyan kooperatifler ile askeri fabrika ve atölyelere tanınan içinde bu kayıt ve şartlara ek olarak kuruluşundan inşaatın vergi muafiyetinin, bunların sadece 2) Belediye sınırları faaliyette bulunan yolcu taşıma bitim işletmeleri, tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya kuruluş amacına uygun işler ile sınırlı olduğu belirtilmektedir. 3) Kesim, taşıma ve muhafaza tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi (ı) bendine göre, il özel idareleri, işleriyle üzere temsilcilerine veya 57 nci maddeye göre bunlarla belediyeler ve köyler ile bunların mezbahalar. ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya yukarıda oluşturdukları birlikler veya bunlara i) Köyler veya köy birlikleri sayılanlarla bağlı kuruluşlar tarafından işletilen, tarafından köylünün genel ve bulunanlara yer vermeyen ve yapı ruhsatı ile arsa - ortak tapusu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş yollarla dağıtım yapan su işletmeleri olan yapı kooperatifleri. vergi sınırlı olmak ihtiyaçlarını amacıyla işletilen karşılamak hamam, çamaşırhane, değirmen, soğuk l)Yabancı işçi ülkeler ve işveren veya ilişkisi uluslararası içinde finans Kanal, boru muafiyeti alınmaktadır. Muafiyet ve benzeri kapsamına kapsamına hava deposu ve bağlı oldukları kuruluşları ile yapılan mali ve teknik işbirliği giren su işletmesinden şebeke suyunun il anlaşılması sınırı içinde faaliyette anlaşmaları çerçevesinde yalnızca kredi teminatı gerekmektedir. Çeşitli 54 bulunmaları şartıyla yolcu taşıma sağlamak üzere kurulmuş olup, bu faaliyetlerinden kaplara konularak yapılan su satışlan işletmeleri ile köylere veya köy elde bu kapsamda değerlendirilmeyecektir. birliklerine ait tarım işletmeleri. j) Gençlik Müdürlüğü ve Spor ile özerk federasyonlarına tescil ettikleri kazançları teminat sorumluluk fonlarına ekleyen ve sahip oldukları fonları Genel ortaklarına dağıtmaksızın kredi sağlayan banka ve spor kuruluşlara yatıran kurumlar. edilmiş bulunan taşıma faaliyetinde bulunan işletmeler için m) Münhasıran bilimsel araştırma ve geliştirme spor kulüplerinin idman ve spor faaliyetlerinde Belediye sınırları içinde yolcu - kurum ve kuruluşlar gelir öngörülmüştür. belediye vergisi muafiyeti Taşıma faaliyetinin sınırlarını faaliyetlerinde bulunan iktisadî (Bunların vergi muafiyetinden yararlanmasına ve yapılması işletmeleri ile sadece idman ve muafiyetlerinin uygulanmayacaktır. spor faaliyetlerinde Tüketim ilişkin şartlar bulunan Maliye Bakanlığınca belirlenir.). anonim şirketler. k) kaybedilmesine n) Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi ve taşımacılık sitelerinin alt yapılarını hazırlamak ve buralarda halinde Mezbahalar - olmak üzere alınmaktadır. ana Söz sermaye su gibi ortak ihtiyaçlarım karşılamak amacıyla muafiyet sadece konusu muafiyet kurumlar dışındakiler yönetim işletilmesi halinde başkan ve meslek kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce kesim, kapsamına işletmelerin üzerinden kazanç dağıtılmaması, kamu kurumlan ve kamu kurumu niteliğindeki kurulu şekilde taşıma ve muhafaza işleri ile sınırlı kooperatifleri hariç olmak üzere, faaliyette bulunanların; arsa, elektrik, gaz, buhar ve sözleşmelerinde aşacak sayılan tarafından bu muafiyetten üyelerine kazanç üzerinden pay birlikte oluşturulan ve kazancının tamamını bu yararlanılamayacaktır. verilmemesi, bendine göre, köyler veya köy birlikleri yedek akçelerin yerlerin ortak ihtiyaçlarının karşılanmasında ortaklara dağıtılmaması ve sadece kullanan iktisadi işletmeler. ortaklarla iş görülmesine (Yapı o)28/3/2002 tarihli ve tarafından köylünün genel ve ortak 4749 sayılı Kamu ihtiyaçlarını karşılamak kooperatiflerinin kendilerine ait Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi işletilen hamam, arsalarını kat karşılığı vererek her Hakkında Kanunun 7/A maddesine göre kurulan ve değirmen, soğuk amacıyla çamaşırhane, hava deposu 55 bir hisse için bir iş yeri veya konut tamamı Hazine Müsteşarlığına ait olan varlık işletmeleri ile tarım işletmeleri vergiden elde etmeleri ortak dışı işlem kiralama şirketleri. muaf olmaktadır. Ayrıca, köy ve köy sayılmaz.) birliklerine ait olup bağlı oldukları il ilişkin hükümler (2) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul bulunup, bu hükümlere fiilen uyan ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir. sının içinde faaliyette bulunan yolcu kooperatifler ile bu kayıt ve taşıma işletmeleri de vergiden muaf şartlara ek olarak kuruluşundan olmaktadır. Yolcu taşıma faaliyetinin il inşaatın sınırını aşması durumunda muafiyetten bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, yararlanılamayacaktır. söz konusu inşaat işlerini kısmen (j) veya tamamen üstlenen gerçek Müdürlüğü kişilerle tüzel kişi temsilcilerine federasyonlarına tescil edilmiş spor veya Kanunun 13 üncü maddesine kulüplerinin göre bunlarla ilişkili olduğu kabul faaliyetlerinde edilen yukarıda işletmeleri ile sadece idman ve spor sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi faaliyetlerinde bulunan anonim şirketler içinde bulunanlara yer vermeyen gelir vergisinden muaf tutulmaktadır. ve yapı ruhsatı ile arsa tapusu (k) bendi, kooperatiflerle ilgili muafiyet kooperatif tüzel kişiliği adına hükmünü içermektedir. Kooperatiflerde tescil üyelerin meslek ve geçimlerine ait kişilere edilmiş veya olan yapı bendine göre, ile Spor Genel özerk spor idman ve bulunan spor iktisadi kooperatifleri. ihtiyaçların, karşılıklı dayanışma ve l) (Değişik: 23/7/2010-6009/43 yardımlaşma ile sağlanması esastır. Bu md.) Yabancı ülkeler veya ilkeden hareketle, tüketim ve 56 uluslararası finans kuruluşları ile taşımacılık yapılan malî ve teknik işbirliği belirli anlaşmaları çerçevesinde yalnızca getirilmektedir. kredi teminatı sağlamak üzere Yapılan düzenleme ile tüketim ve kurulmuş olup bu faaliyetlerinden taşımacılık kooperatifleri dışında kalan elde ettikleri kazançları teminat diğer sorumluluk fonlarına ekleyen ve yararlanabilmeleri sahip oldukları fonları ortaklarına sözleşmelerinde; dağıtmaksızın, - banka ve kredi sağlayan kuruluşlara yatıran dışındaki şartlarla Sermaye üyelerine ve faaliyetlerinde verilmemesi, ve - (Bunların vergi kuruluşlar muafiyetinden muafiyetten için, üzerinden ana kazanç Yönetim kurulu başkan veya m) Münhasıran bilimsel araştırma kurum imkanı dağıtılmaması, - bulunan muafiyet kooperatiflerin kurumlar. geliştirme kooperatiflere kazanç üzerinden hisse İhtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılmaması, yararlanmasına ve muafiyetlerinin -Münhasıran kaybedilmesine görülmesine dair hükümlerin ilişkin şartlar ortaklarla Maliye Bakanlığınca belirlenir.). bulunması, n) Organize sanayi bölgeleri ile surette bu kayıt ve şartlara küçük uyulması gerekmektedir. sanayi sitelerinin alt yapılarını hazırlamak ve buralarda faaliyette bulunanların; arsa, Yapı ayrıca iş kooperatiflerinde mutlak muafiyetten yararlanabilmek için yukarıda belirtilen 57 elektrik, gaz, buhar ve su gibi şartlara ilaveten; ortak - ihtiyaçlarını amacıyla kamu karşılamak ve yapı inşaatlarının sona erdiği tarihe niteliğindeki kadar yönetim ve denetim kurullarında meslek kuruluşları ile gerçek ve inşaat işini üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişilerce birlikte oluşturulan tüzel kişi temsilcilerinin ve bunların ve ilişkili olduğu kişiler veya işçi işveren kamu kurumları Kuruluşlarından, söz konusu kurumu kazancının yerlerin tamamını ortak bu ihtiyaçlarının ilişkisi bulunan kişilere yer vermemesi, karşılanmasında kullanan iktisadî - Yapı ruhsatı işletmeler. ile arsa o) (Ek: 3/4/2013-6456/42 md.) tapusunun 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı kooperatif tüzel Kamu kişiliği adına Finansmanı Yönetiminin Hakkında maddesine ve Borç Düzenlenmesi Kanunun göre olması, 7/A kurulan ve gerekmektedir. (1) bendine göre muafiyetten tamamı Hazine Müsteşarlığına ait yararlanacak kurumun, yabancı ülkeler olan varlık kiralama şirketleri. veya uluslararası finans kuruluşları ile (2) Bu maddenin uygulanmasına yapılan ilişkin anlaşmaları çerçevesinde yalnızca kredi usûller Bakanlığınca belirlenir. Maliye mali ve teknik işbirliği teminatı sağlama alanında karşılaşılan güçlüklerin giderilmesi amacıyla 58 İstisnalar kurulmuş MADDE 5- (1) Aşağıda belirtilen sözleşmelerinde sadece kredi teminatı kazançlar, kurumlar vergisinden sağlamak müstesnadır: faaliyetlerini a) (Değişik: 31/5/2012-6322/34 sürdürecekleri ile ortaklara kâr payı md.) Kurumların; dağıtmayacaklarının 1) Tam mükellefiyete tabi başka olması şarttır. bir (m) bendine göre münhasıran bilimsel kurumun katılımlarından sermayesine elde ettikleri ve olması üzere kuruluş kurulduğu bu ve çerçevede açıkça yazılı araştırma ve geliştirme faaliyetinde kazançlar, bulunan kurum ve kuruluşlar, gelir 2) Tam mükellefiyete tabi başka vergisinden muaf tutulacaktır. bir katılma (n) bendinde ise sanayi tesislerinin imkânı veren kurucu senetleri ile uygun mekanlara kurularak kaynakların diğer intifa senetlerinden elde en iyi şekilde kullanılması, bu tesislerin ettikleri kâr payları, çevreyi 3) Tam mükellefiyete tabi girişim etkilemesinin önlenmesi için alt yapı ve sermayesi yatırım fonu katılma arıtma payları edilmesi kurumun yatırım ile kârına girişim sermayesi ortaklıklarının hisse ve doğayı tesislerinin amacıyla olumsuz öncelikle organize inşa sanayi bölgeleri ve küçük sanayi sitelerinin alt senetlerinden elde ettikleri kâr yapıların payları. faaliyette bulunanların; arsa, elektrik, Diğer fon ve yatırım hazırlamak ve buralarda gaz, buhar ve su gibi ortak ihtiyaçlarını 59 ortaklıklarının katılma payları ve karşılamak amacıyla kamu kurumlan ve hisse senetlerinden elde edilen kâr kamu kurumu niteliğindeki meslek payları kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce bu istisnadan yararlanamaz. b) Kanunî birlikte ve iş merkezi oluşturulan ve bu yerlerin tamamım kazancının ortak Türkiye'de bulunmayan anonim ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanan ve limited şirket niteliğindeki iktisadi işletmeler gelir vergisinden şirketlerin sermayesine muaf tutulmaktadır. eden kurumların, iştirak bu Organize sanayi bölgeleri ile küçük ettikleri sanayi sitelerinin bu bent dışındaki gelir aşağıdaki şartları taşıyan iştirak getirici faaliyetleri nedeniyle oluşacak kazançları; iktisadi 1) İştirak payını elinde tutan mükellefiyeti tesis edilecektir. Ayrıca şirketin, iştirakin bentte yazılı faaliyetlerden elde edilen ödenmiş sermayesinin en az % gelirlerin tamamının bu yerlerin ortak 10'una sahip olması 2) Kazancın ihtiyaçlarının elde edildiği tarih itibarıyla iştirak kullanılmaması halinde söz konusu payının kesintisiz olarak en az bir muafiyetten yararlanılamayacaktır. yıl süreyle elde tutulması (Rüçhan (o) bendine göre 28/3/2002 tarihli ve hakkı kullanılmak suretiyle veya 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç yurt iç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında kaynaklarından yapılan sermaye Kanunun 7/A maddesine göre kurulan iştiraklerinden yurt dışı elde dışı iştirakin işletmelerinin gelir vergisi karşılanmasında 60 artırımları nedeniyle elde edilen ve tamamı Hazine Müsteşarlığına ait iştirak payları için sahip olunan olan varlık kiralama şirketleri gelir eski iştirak paylarının elde edilme vergisinden muaf olacaktır. tarihi esas alınır.), Maddenin ikinci fıkrası ile bu maddede 3) Yurt dışı iştirak kazancının kâr sayılan payı ilişkin dağıtımına kazançlar vergiler kurumun kaynak üzerinden dahil ödenen iştirak faaliyette olan edilen muafiyetlerin usul ve uygulamasına esaslan belirleme hususunda Maliye Bakanlığına yetki verilmektedir. bulunduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az % 15 oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması; iştirak edilen şirketin esas faaliyet konusunun, finansal kiralama dahil finansman temini veya sigorta hizmetlerinin sunulması ya da menkul kıymet yatırımı olması durumunda, iştirak edilen kurumun faaliyette bulunduğu ülke vergi kanunları uyarınca uygulanan en az kurumlar Türkiye'de vergisi 61 oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması, 4) İştirak kazancının, elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye transfer edilmesi. Yurt dışındaki inşaat, onarım, montaj işleri ve teknik hizmetlerin yapılabilmesi için ilgili ülke mevzuatına göre ayrı bir şirket kurulmasının durumlarda, zorunlu özel kurulduğunun olduğu amaç için ana sözleşmelerinde belirtilmesi ve fiilen bu amaç dışında faaliyetinin bulunmaması şartıyla, söz konusu şirketlere iştirak edilmesinden elde edilen kazançlar için bu bentte belirtilen şartlar aranmaz. Bu bent uyarınca vergi yükü, 62 kanunî veya iş merkezinin bulunduğu ülkede ilgili dönemde tahakkuk eden ve kâr payı dağıtımına kaynak olan kazançlar üzerinden ödenen vergiler dahil olmak üzere toplam gelir ve kurumlar vergisi benzeri verginin, bu dönemde elde edilen toplam dağıtılabilir kurum kazancı ile tahakkuk eden gelir ve kurumlar vergisi toplamına oranlanması suretiyle tespit edilir. c) Kazancın elde edildiği tarih itibarıyla aralıksız en az bir yıl süreyle nakit varlıklar dışında kalan aktif toplamının % 75 veya daha fazlası, kanunî veya iş merkezi Türkiye'de bulunmayan anonim veya limited şirket niteliğindeki şirketlerin her birinin sermayesine en az % 10 oranında iştirakten oluşan tam 63 mükellefiyete tâbi anonim şirketlerin, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan yurt dışı iştirak hisselerinin çıkarılmasından doğan elden kurum kazançları. ç) Anonim şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları payların bedelinin itibarî değeri aşan kısmı. d) Türkiye'de kurulu; 1) Menkul fonları kıymetler veya yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, 2) Portföyü Türkiye'de kurulu borsalarda işlem gören altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, 64 3) Girişim fonları sermayesi veya yatırım ortaklıklarının kazançları, 4) Gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları, 5) Emeklilik yatırım fonlarının kazançları, 6) Konut finansmanı fonları ile varlık finansmanı fonlarının kazançları. e) Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların % 75'lik kısmı (Ek hüküm: 13/2/2011-6111/90 md.) (Taşınmazların kaynak kuruluşlarca kira sertifikası ihracı amacıyla varlık kiralama şirketlerine satışı ile bu varlıkların 65 varlık kiralama şirketlerince taşınmazın devralındığı kuruma satışından doğan kazançlar için bu oran %100 olarak uygulanır ve bu taşınmazlar için en az iki tam yıl süreyle aktifte bulunma şartı aranmaz. (Ek cümle: 24/5/20136487/32 Ancak, md.) varlık kiralama şirketinden devralınan veya kaynak kuruluşça sözleşmesinden kira kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilememesi hâli hariç olmak üzere, varlık tarafından kiralama söz şirketi konusu taşınmazların üçüncü kişi veya kurumlara satılması durumunda, bu varlıkların kaynak kuruluşta varlık kiralama şirketine devirden önceki kayıtlı değeri ile anılan kurumlarda ayrılan toplam amortisman tutarı dikkate alınarak 66 satışı gerçekleştiren kurum nezdinde vergilendirme yapılır. ). Bu istisna, dönemde satışın uygulanır yapıldığı ve satış kazancının istisnadan yararlanan kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulur. Ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. İstisna edilen kazançtan beş yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen ya da dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılan 67 kısım için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Aynı süre içinde işletmenin tasfiyesi (bu Kanuna göre yapılan devir ve bölünmeler hariç) halinde de bu hüküm uygulanır. Bedelsiz olarak veya rüçhan hakkı kullanılmak değeriyle suretiyle elde edilen itibarî hisse senetlerinin elde edilme tarihi olarak, sahip olunan eski hisse senetlerinin elde edilme tarihi esas alınır. Devir veya bölünme suretiyle devralınan taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışında iki yıllık sürenin hesabında, devir olunan veya bölünen kurumda geçen süreler de 68 dikkate alınır. Menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ve kiralanmasıyla uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamı dışındadır. f) Bankalara borçları nedeniyle kanunî takibe alınmış veya Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kefillerinin ve ipotek verenlerin sahip oldukları taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının, bu borçlara karşılık bankalara veya bu Fona devrinden sağlanan hasılatın bu borçların tasfiyesinde kullanılan kısmına isabet eden kazançların tamamı ile bankaların bu şekilde elde ettikleri söz konusu 69 kıymetlerin satışından doğan kazançların %75'lik kısmı. g) Kurumların yurt dışında bulunan iş yerleri veya daimî temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri aşağıdaki şartları taşıyan kurum kazançları; 1) Bu kazançların, doğduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az % 15 oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması, 2) Kazançların elde edildiği hesap dönemine ilişkin yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye transfer edilmiş olması, 3) Ana faaliyet konusu, finansal kiralama dahil finansman temini, sigorta hizmetlerinin sunulması veya menkul kıymet yatırımı olan kurumlarda, bu kazançların 70 doğduğu ülke vergi kanunları uyarınca en uygulanan az Türkiye'de kurumlar vergisi oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması Bu bent uyarınca toplam vergi yükü, birinci fıkranın (b) bendindeki tanıma göre tespit edilir. h) Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye'de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazançlar. ı) Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okulları ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon 71 merkezlerinin işletilmesinden, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usûller çerçevesinde beş hesap dönemi itibarıyla elde edilen kazançlar (İstisna, belirtilen okulların ve merkezlerinin hesap rehabilitasyon faaliyete döneminden geçtiği itibaren başlar.). i) Kooperatif ortaklarının yönetim gideri karşılığı olarak ödedikleri paralardan harcanmayarak iade edilen kısımlar ile aşağıda belirtilen kooperatiflerin ortakları için; 1) Tüketim kooperatiflerinde, ortakların kişisel ve ailevî gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karşılamak için satın aldıkları malların değerine, 2) Üretim kooperatiflerinde, 72 ortakların üreterek sattıkları veya üretim kooperatife kooperatiften faaliyetinde üzere satın aldıkları kullanmak malların değerine, 3) Kredi kooperatiflerinde, ortakların kullandıkları kredilere, göre hesapladıkları risturnlar. Bu risturnların ortaklara dağıtımı, kâr dağıtımı sayılmaz. Risturnun nakden veya aynı değerde mal ile ödenmesi istisnanın uygulanmasına engel değildir. Ortaklardan yapılan başka kimselerle işlemlerden doğan kazançlar ile ortaklarla ortaklık statüsü işlemlerden dışında yapılan doğan kazançlar hakkında risturnlara ilişkin istisna hükmü genel uygulanmaz. kazançtan Bunların ayrılmasında, ortaklarla yapılan iş hacminin 73 genel iş hacmine olan oranı esas alınır. (Ek paragraf: 23/7/2010-6009/43 md.) Bu bent hükümleri, 29/6/2004 tarihli ve 5200 sayılı Tarımsal Üretici Birlikleri Kanununa göre kurulan Birliklerin üyeleri ile yaptıkları muameleler hakkında da uygulanır. (2) Bu maddedeki istisnaların uygulanmasına ilişkin usûlleri tespit etmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. (3) İştirak hisseleri alımıyla ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumların vergisinden kurumlar istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul 74 edilmez. Ticari kazancın tarifi: İstisnalar MADDE 10- Ticari kazanç emek, Ticari kazancın tarifi Madde 37 – Her türlü ticari MADDE 5- (1) Aşağıda belirtilen MADDE 10- (1) Her türlü ticari ve sınai sermaye ve girişimin bir araya gelmesi ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar, kurumlar vergisinden faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır. ile kazançlar ticari kazançtır. Bu Kanunun uygulanmasında; sonucudur. Maden, taş ve kireç ocakları, kum ve Gelir vergisine tabi gelir unsurlarından müstesnadır: (2) Bu kanunun uygulanmasında, a) (Değişik: 31/5/2012-6322/34 a) aşağıda yazılı kazançlar ticari md.) Kurumların; kazanç sayılır: 1. Maden, ocakları, çakıl üretim yerleri ile tuğla ve kiremit 1) Tam mükellefiyete tabi başka harmanlarının işletilmesinden, taş kum ve kireç bir ve çakıl katılımlarından kurumun sermayesine b) elde kiremit c) Özel okullar ile hastane, laboratuvar, bazı kârına Diş protezciliğinden, katılma araçlarının alım satımı bir 2. Coberlik işlerinden; imkânı veren kurucu senetleri ile organizasyon çerçevesinde borsalarda doğrudan dâhil, ticari bir 3. Özel okul ve hastanelerle diğer intifa senetlerinden elde kendi nam ve hesabına veya borsa komisyoncusu, yerlerin ettikleri kâr payları, işletilmesinden; 4. satım ve inşa alım, sermayesi yatırım fonu katılma d) işleriyle payları devamlı olarak uğraşanların yatırım bu işlerinden; borsa ajanı ve benzerleri aracılığıyla kendi 3) Tam mükellefiyete tabi girişim hesabına alım satım yapanlarca bu işlerden, Gayrimenkullerin ile girişim Satın alman veya trampa suretiyle sermayesi iktisap olunan arazinin iktisap tarihinden itibaren ortaklıklarının bu maddede faaliyetlerden elde edilen belirtilmektedir. işletilmesinden; benzeri kazanç organizasyonun kazançların da ticari kazanç sayılacağı harmanlarının 2) Tam mükellefiyete tabi başka ç) Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası kurumun ticari çıkan tanımlanmakta ve tereddüt edilebilecek ettikleri bakımevi ve benzeri yerlerin işletilmesinden, istihsal yerleri ile tuğla ve kazançlar, ortaya Ticari olarak değerlendirilen faaliyetler ikinci fıkrada belirtilmekte ve fıkranın; (a)bendinde, maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl üretim yerleri ile tuğla ve işletilmesi kiremit ticari harmanlarının faaliyet olarak sayılmaktadır. Özel eğitim ve öğretim kurumlan ile hisse beş yıl içinde parsellenerek bu müddet içinde veya hastanelere (b) bendinde yer verilmekte, senetlerinden elde ettikleri kâr daha sonraki yıllarda kısmen veya tamamen aynca özellikleri itibanyla ticari faaliyet 75 5. (Değişik: 19/2/1963 - payları. 202/17 md.) Kendi nam ve Diğer satılmasından, fon ve yatırım e) olarak Ticari bir organizasyon çerçevesinde değerlendirilen bakımevi ve laboratuvar, benzeri yerlerin hesaplarına menkul kıymet ortaklıklarının katılma payları ve taşınmaz alım satımı ve inşası işleriyle uğraşanların işletilmesinden elde edilen kazançların alım-satımı da ticari nitelikte oldukları belirtilmiştir. olarak ile devamlı hisse senetlerinden elde edilen kâr bu faaliyetlerinden, uğraşanların bu payları faaliyetlerinden; bu istisnadan elde edilen kazançlar ticari kazanç sayılır. yararlanamaz. 6. (Değişik: 19/2/1963 - b) Kanunî Zirai kazanç ve serbest meslek kazancı protezciliğinden elde edilen kazançlar merkezi hükümleri saklı kalmak üzere, adi ortaklık veya ticari kazanç olarak tanımlanmıştır. Diş (3) ve iş 202/17 md.) Satınalınan veya Türkiye'de bulunmayan anonim kollektif trampa suretiyle iktisap ve limited şirket niteliğindeki şirketlerde olunan arazinin iktisap şirketlerin sermayesine 5 kurumların, tarihinden içinde itibaren parsellenerek yıl eden bu iştiraklerinden elde (c)bendinde yapılan düzenlemeyle diş şirketlerde ise ortakların, komandite komandit ortakların ortaklık iştirak kârından aldıkları paylar, şahsi ticari kazanç bu hükmündedir. ettikleri (4) protezciliği faaliyeti esas olarak şahsi mesai, İlmî veya mesleki bilgiye dayanan ve uzmanlık gerektiren bir faaliyet olmayıp, daha çok sermaye 37 nci maddede yer alan mal ve hakların unsuruna dayanmakta; yapılan işte müddet içinde veya daha aşağıdaki şartları taşıyan iştirak ticari işletmeye dâhil bulunması halinde, elden kullanılan ham ve yardımcı maddeler, el sonraki yıllarda kısmen veya kazançları; emeği çıkarılması hali dâhil, bunlardan elde edilen gelirler ile diş protezine tamamen satılmasından;elde 1) İştirak payını elinde tutan ile 41 inci maddede sayılan ve sermaye sahibinin dönüştürülmektedir. Dolayısıyla yapılan edilen kazançlar. şirketin, iş esas olarak imalat faaliyeti niteliğinde 7. (Ek: 9/4/2003-4842/4 ödenmiş sermayesinin en az % ticari kazancın tespitinde dikkate alınır. md.) Diş protezciliğinden 10'una sahip olması 2) Kazancın (5) elde edilen kazançlar. elde edildiği tarih itibarıyla iştirak işletmenin kısmen ya da tamamen satılmasından Kolektif yurt dışı iştirakin ticari faaliyetine bağlı olarak elde edilen gelirler Faaliyetine devam eden olduğundan, ticari kazanç hükümlerine bir ticari ortaklıklarda payının kesintisiz olarak en az bir veya ticari işletmeye dâhil amortismana tabi göre vergilendirilmesi gerekmektedir. (ç) bendinde, çerçevesinde, ticari organizasyon borsalarda doğrudan ortakların, adi veya eshamlı yıl süreyle elde tutulması (Rüçhan iktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından elde kendi nam ve hesabına veya borsa komandit komisyoncusu, borsa ajanı ve benzerleri ortaklıklarda hakkı kullanılmak suretiyle veya edilen kazançlar ticari kazanç sayılır. 76 komandit ortakların ortaklık yurt dışı iştirakin iç (6) Bir faaliyetin ticari muhasebe tutmayı aracılığıyla kendi hesabına alım satım karından aldıkları paylar kaynaklarından yapılan sermaye gerektirecek hacim ve önemde olması ya da yapanların bu işlerinden elde ettikleri şahsi ticari kazanç artırımları nedeniyle elde edilen faaliyetin özelliğine göre işin; sermaye veya yer kazançlar ticari kazanç olarak hükmündedir.(66 ncı madde iştirak payları için sahip olunan tahsisi, personel istihdamı, reklam ve tanıtım gibi değerlendirilmiştir. Ticari organizasyon hükmü mahfuzdur.) ise Ticari kazanç,Vergi eski iştirak paylarının elde edilme pazarlamaya yönelik işlemlere girişilmesi, dış Usul tarihi esas alınır.), kaynak temini, işe mahsus makine ve araç tedariki Kanunu hükümlerine ve bu 3) Yurt dışı iştirak kazancının kâr gibi kanunda yazılı gerçek payı dağıtımına (Bilanço veya işletme hesabı kazançlar esası) veya basit usullere vergiler göre tesbit edilir. (1) kurumun kaynak üzerinden dahil yürütülmesi hallerinde ticari olan organizasyon oluşmuş sayılır. ödenen (7) iştirak faaliyette suretlerle maddenin tanımlanmıştır. edilen hükümlerine ve bu Kanunda yazılı gerçek (bilanço bulunduğu veya işletme hesabı esası) veya basit usule göre fıkrasında Burada özellikle sermaye ve emeğin bir araya geldiği sürekli Ticari kazanç, Vergi Usul Kanunu altıncı bir organizasyonun varlığı vurgulanmıştır. Coberlik faaliyetleri de bu kapsamda değerlendirilecektir. (d)bendinde, satın alınan veya trampa Özel okul ve hastanelerle ülke vergi kanunları uyarınca en tespit edilir. suretiyle iktisap olunan arazinin beş yıl benzeri yerleri işleten serbest az % 15 oranında gelir ve (8) içinde Özel okul ve hastaneler ile benzeri parsellenerek kısmen veya meslek erbabı, serbest meslek kurumlar vergisi benzeri toplam yerleri işleten serbest meslek erbabı, serbest meslek tamamen satılması faaliyetleri ticari kazançlarını da işletmenin vergi yükü taşıması; iştirak edilen kazançlarını faaliyet olarak değerlendirilmektedir. kayıtlarına ithal edebilirler. da işletmenin kayıtlarına dâhil şirketin esas faaliyet konusunun, edebilirler. Safı kurum kazancının tespitinde ticari (e)bendinde, maddede tanımı yapılan finansal kiralama dahil finansman kazanca ilişkin hükümler uygulanır. Zirai faaliyetle ticari temini veya sigorta hizmetlerinin uğraşan taşınmazların kurumların bu faaliyetinden doğan organizasyon alım, çerçevesinde, satım ve inşa sunulması ya da menkul kıymet kazançlarının tespitinde, 28 inci maddenin ikinci işleriyle uğraşanların bu işlerinden elde yatırımı ettiği kazançlar ticari kazanç olarak olması durumunda, fıkrası hükmü de dikkate alınır. iştirak edilen kurumun faaliyette (9) bulunduğu ülke vergi kanunları daimi Dar mükellef kurumların işyeri veya temsilci vasıtasıyla elde ettikleri sayılmıştır. Ticari organizasyonun tanımında yer alan özellikler olmaksızın 77 uyarınca en uygulanan az Türkiye'de kazançlarının tespitinde, aksi belirtilmediği yapılan taşınmaz alım, satım ve inşa vergisi takdirde tam mükellef kurumlar için geçerli olan işleri ise ticari faaliyet kapsamı dışında kurumlar oranında gelir ve kurumlar vergisi hükümler uygulanır. bırakılmıştır. benzeri Maddenin toplam vergi yükü (10) taşıması, Dar mükellefiyete tabi kurumların ticari veya zirai kazançlar dışında kalan kazanç ve ortaklık üçüncü veya fıkrasında, kollektif adi şirketlerde 4) İştirak kazancının, elde edildiği iratları hakkında, bu kazanç ve iratların tespitine ortakların, komandit hesap dönemine ilişkin kurumlar ilişkin hükümler uygulanır. Ancak, bu kazanç ve komandite ortakların ortaklık karından vergisi beyannamesinin verilmesi iratların Türkiye’de yapılmakta olan ticari veya aldıkları payların, şahsi ticari kazanç gereken tarihe kadar Türkiye'ye zirai faaliyet kapsamında elde edilmesi halinde, hükmünde olduğu belirtilmiştir. Ayrıca kurum kazancı dokuzuncu fıkraya göre tespit edilir. fıkrada, ilgili maddelere atıf yapılarak; transfer edilmesi. Yurt dışındaki inşaat, onarım, bu montaj işleri ve teknik hizmetlerin faaliyeti ile uğraşanların ortaklarının yapılabilmesi ülke elde ettikleri kazançların serbest meslek mevzuatına göre ayrı bir şirket kazancı, zirai faaliyetle uğraşan bu kurulmasının ortaklıkların ortaklarının elde ettiği durumlarda, için ilgili zorunlu özel kurulduğunun olduğu amaç ortaklıklardan şirketlerde ise serbest meslek için kazançların zirai kazanç olduğu ifade ana edilmiştir. sözleşmelerinde belirtilmesi ve Maddenin dördüncü fıkrasında, ticari fiilen bu amaç dışında faaliyetinin işletmelere dâhil bulunan ve Kanunun bulunmaması şartıyla, söz konusu menkul ve gayrimenkul sermaye iradına şirketlere edilmesinden konu varlıklar bölümünde yer alan elde edilen kazançlar için bu kıymetlerin elden çıkarılması da dâhil iştirak 78 bentte belirtilen şartlar aranmaz. olmak üzere, bu kıymetlerden elde Bu bent uyarınca vergi yükü, edilen gelirlerin ticari kazanç olduğu kanunî belirtilmektedir. veya iş merkezinin bulunduğu ülkede ilgili dönemde Maddenin beşinci fıkrasında, faaliyetini tahakkuk payı sürdüren ticari bir işletmenin kısmen ya dağıtımına kaynak olan kazançlar da tamamen satılmasından veya ticari üzerinden ödenen vergiler dahil işletmeye olmak üzere toplam gelir ve iktisadi kurumlar vergisi benzeri verginin, çıkarılmasından elde edilen kazançların bu dönemde elde edilen toplam ticari kazanç sayılması ve bunlara ticari dağıtılabilir kurum kazancı ile kazanca ilişkin hükümlerin uygulanması tahakkuk eden gelir ve kurumlar düzenlenmektedir. vergisi Maddenin eden ve toplamına kâr oranlanması dâhil amortismana kıymetlerin altıncı elden fıkrasında, ticari suretiyle tespit edilir. organizasyonun c) Kazancın elde edildiği tarih Vergi kanunlarının daha anlaşılır ve itibarıyla aralıksız en az bir yıl sade şekilde düzenlenmesi amacına süreyle nakit varlıklar dışında uygun kalan aktif toplamının % 75 veya müessesesine bu maddede yer verilmiş daha fazlası, kanunî veya iş olup, bir faaliyetin ticari muhasebe merkezi Türkiye'de bulunmayan tutmayı gerektirecek hacim ve önemde anonim olması, veya limited şirket niteliğindeki şirketlerin her birinin olarak, tanımı tabi ticari faaliyetin yapılmıştır. organizasyon özelliğine göre, sermaye tahsisi, personel istihdamı, 79 sermayesine en az % 10 oranında reklam ve tanıtım gibi pazarlamaya iştirakten tam yönelik işlemlere girişilmesi, dış kaynak anonim temini, işe mahsus makine ve araç oluşan mükellefiyete tâbi şirketlerin, en az iki tam yıl tedariki süreyle aktiflerinde yer alan yurt organizasyonun varlığına karine olarak dışı kabul edilmiştir. iştirak hisselerinin çıkarılmasından doğan elden kurum kazançları. ç) gibi haller ticari Ekonomik faaliyetin özelliğine göre, belirli bir sermayeyi belirli bir işe Anonim şirketlerin özgülemeden işin kuruluşlarında veya sermayelerini olması artırdıkları çıkardıkları ekonomik faaliyetin yürütülmesi için payların bedelinin itibarî değeri gerekli ve zorunlu olması; faaliyetin aşan kısmı. icrasında d) Türkiye'de kurulu; gerekmesi; ekonomik faaliyetin reklam 1) sırada Menkul sermaye personel tahsisinin istihdamının yatırım ve tanıtım gibi pazarlamaya yönelik ortaklıklarının işlemlerle tanıtılarak piyasada aktif bir portföy işletmeciliğinden doğan ekonomik birim olarak algılanmasının kazançları, sağlanması; işin dış kaynak temini 2) Portföyü Türkiye'de kurulu gerektirmesi ve bu surette finanse borsalarda işlem gören altın ve edilmesi; işe mahsus makine ve araç kıymetli madenlere dayalı yatırım tedariki suretiyle ekonomik faaliyetin fonları devam ve ikmal edilmesi gibi hallerde fonları kıymetler veya yürütülemeyecek veya veya ortaklıklarının 80 portföy işletmeciliğinden doğan ticari kazançları, bahsedilebilecektir. 3) Girişim fonları sermayesi veya organizasyondan Bu sayılan yatırım işlemlerin biri veya bir kısmı ya da ortaklıklarının tümü, faaliyetin özelliğine göre işin kazançları, ticari organizasyon kapsamında olup 4) Gayrimenkul yatırım fonları olmadığının tespitinde veya ortaklıklarının kazançları, alınabilecektir. Bir 5) Emeklilik yatırım fonlarının muhasebe tutmayı gerektirecek hacim kazançları, ve önemde olması durumunda da ticari 6) Konut finansmanı fonları ile organizasyonun varlık edilecektir. finansmanı fonlarının dikkate faaliyetin varlığı ticari kabul kazançları. Bir kişinin sahip olduğu konutun satışı e) Kurumların, en az iki tam yıl için süreyle alan ortamda ilan verilmesi veya satılacak taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile konutun çeşitli yerlerine bu ilanın aynı oldukları asılması reklam ve tanıtım kapsamında kurucu senetleri, intifa senetleri ve bir karine olarak değerlendirilmeyecek, rüçhan satışından ekonomik faaliyetin aktif bir ekonomik doğan kazançların % 75'lik kısmı birim olarak algılanmasını sağlayacak (Ek hüküm: 13/2/2011-6111/90 şekilde çeşitli platformlarda reklam ve md.) aktiflerinde süreyle sahip haklarının (Taşınmazların yer kaynak kuruluşlarca kira sertifikası ihracı yazılı basın veya elektronik tanıtım yapılması halinde ise ticari organizasyonun varlığı kabul 81 amacıyla varlık kiralama edilecektir. şirketlerine satışı ile bu varlıkların Fıkrada yer alan “gibi” ifadesiyle, varlık ekonomik kiralama şirketlerince gelişmelere olarak durumlara benzer taşınmazın devralındığı kuruma yukarıda satışından doğan kazançlar için bu faaliyetlerin de gerektiğinde kapsama oran %100 olarak uygulanır ve bu dâhil taşınmazlar için en az iki tam yıl Ayrıca, süreyle şartı belirtisi olarak kabul edilen durumlara aranmaz. (Ek cümle: 24/5/2013- ilişkin hükümlerin de dikkate alınması aktifte 6487/32 md.) bulunma Ancak, varlık sayılan bağlı edilmesi imkanı kanunlarda işe getirilmiştir. başlamanın gerektiği tabiidir. kiralama şirketinden devralınan Maddenin yedinci fıkrasında, ticari veya kazancın gerçek veya basit usulde tespit kaynak kuruluşça sözleşmesinden kira kaynaklanan yükümlülüklerin edilebileceği, maddenin sekizinci yerine fıkrasında ise özel okul ve hastanelerle getirilememesi hâli hariç olmak benzeri yerleri işleten serbest meslek üzere, erbabının serbest meslek kazançlarım da varlık tarafından kiralama söz şirketi konusu işletmenin kayıtlarında taşınmazların üçüncü kişi veya 1gösterebilecekleri belirtilmiştir. kurumlara satılması durumunda, Maddenin dokuzuncu fıkrasına göre, bu varlıkların kaynak kuruluşta kurum varlık kiralama şirketine devirden kazanç önceki kayıtlı değeri ile anılan uygulanacaktır. kazancının tespitinde hakkındaki ticari hükümler 82 kurumlarda ayrılan toplam Maddenin onuncu ve onbirinci fıkraları, amortisman tutarı dikkate alınarak dar mükellef kurumların kazancının satışı tespitine ilişkindir. gerçekleştiren kurum nezdinde vergilendirme yapılır. ). Tam mükellef kurumlar ile dar mükellef Bu kurumların kazanç unsurları arasındaki istisna, dönemde satışın uygulanır yapıldığı ve satış paralellik vergileme ilkelerinin doğası kazancının istisnadan yararlanan gereği kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen ayrılmaktadır. beşinci yılın sonuna kadar pasifte esasındaki kurumlar Türkiye içinde ve özel bir fon hesabında tutulur. dışında Ancak satış bedelinin, satışın üzerinden yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim mükellefiyet yılının sadece sonuna kadar tahsil tespit elde aşamasından Tam esasındaki Türkiye’de tahsil edilmeyen satış bedeline vergilendirilmektedirler. isabet Kuramların nedeniyle tüm gelirler vergilendirilirken, kazançlar istisna mükellefiyet ettikleri edilmesi şarttır. Bu süre içinde eden sonra dar kurumlar elde ettikleri üzerinden vergileme için işlemlerinin zamanında tahakkuk ettirilmeyen yapılabilmesi vergiler ziyaa uğramış sayılır. kazancının İstisna edilen kazançtan beş yıl gerekmektedir. Safi kurum kazancı, içinde sermayeye ilave dışında mükelleflerin hasılatlarından bu Kanuna herhangi bir şekilde başka bir göre hesaba nakledilen veya işletmeden maliyet unsurları ile diğer indirimleri tespit indirebilecekleri safi kurum edilmesi gider veya 83 çekilen ya da dar mükellef düşmeleri ve indirimi kabul edilmeyen kurumlarca ana merkeze aktarılan giderleri ilave etmeleriyle bulunur. kısım Dar için uygulanan istisna mükellefiyet esasında dolayısıyla zamanında tahakkuk vergilendirilen kuramların işyeri veya ettirilmeyen ziyaa daimi temsilci vasıtasıyla elde ettikleri uğramış sayılır. Aynı süre içinde kazanca ilişkin safı kuram kazancının işletmenin tasfiyesi (bu Kanuna tespitinde, tam mükellef kurumlar için göre yapılan devir ve bölünmeler geçerli olan hükümler uygulanır. Bu hariç) halinde de bu hüküm kazançlar, uygulamada ticari kazanç uygulanır. veya Bedelsiz olarak veya rüçhan hakkı vergilendirilmektedir. Çünkü bir dar kullanılmak mükellef kurumun Türkiye’de zirai değeriyle vergiler suretiyle elde edilen itibarî hisse kazanç zirai elde kazanç olarak edebilmesi için zirai Türkiye’de bulunması senetlerinin elde edilme tarihi işletmesinin olarak, sahip olunan eski hisse gerekmektedir. Bu zirai işletme de senetlerinin elde edilme tarihi esas Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre alınır. işyeri Devir veya bölünme suretiyle hükmün uygulanması, zirai kazançlar devralınan için de geçerlilik kazanacaktır. taşınmazlar, iştirak oluşturacağı için belirtilen hisseleri, kurucu senetleri ve intifa Dar mükellef kuramların ticari ve zirai senetleri ile rüçhan haklarının kazanç dışındaki kazanç ve iratları için, satışında bu kazanç ve iratların tespitine ilişkin iki yıllık sürenin 84 hesabında, devir olunan veya hükümler bölünen kurumda geçen süreler de mükellef bir kurumun menkul sermaye dikkate alınır. iradı elde etmesi halinde, bu gelir Menkul kıymet veya taşınmaz unsuruna ilişkin safı kurum kazancının ticareti ve kiralanmasıyla uğraşan tespitinde bu Kanunun menkul sermaye kurumların bu amaçla ellerinde iradı hükümleri uygulanacaktır. Ancak, bulundurdukları değerlerin bu kazanç ve iratların Türkiye’de satışından elde ettikleri kazançlar yapılmakta olan ticari veya zirai faaliyet istisna kapsamı dışındadır. kapsamında f) Bankalara borçları nedeniyle kazancın tespitinde ticari veya zirai kanunî kazanç hükümleri geçerli olur. Örneğin takibe alınmış veya uygulanır. elde Örneğin edilmesi mükellefiyet dar halinde, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna dar borçlu durumda olan kurumlar ile vergilendirilen yabancı bir kurumun bunların kefillerinin ve ipotek Türkiye’deki şubesinin aktifine kayıtlı verenlerin sahip oldukları gayrimenkulün vergilendirilmesinde taşınmazlar, iştirak hisseleri, ticari hükümleri kazanç Söz konusu esasında geçerli kurucu senetleri ve intifa senetleri olacaktır. ile rüçhan haklarının, bu borçlara yabancı karşılık bankalara veya bu Fona aktifine kayıtlı olması halinde Kanunun devrinden sağlanan hasılatın bu gayrimenkul sermaye iradına ilişkin borçların tasfiyesinde kullanılan hükümleri uygulanacaktır. kurumun ana gayrimenkul merkezinin kısmına isabet eden kazançların 85 tamamı ile bankaların bu şekilde elde ettikleri kıymetlerin söz satışından konusu doğan kazançların %75'lik kısmı. g) Kurumların yurt dışında bulunan iş yerleri veya daimî temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri aşağıdaki şartları taşıyan kurum kazançları; 1) Bu kazançların, doğduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az % 15 oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması, 2) Kazançların elde edildiği hesap dönemine ilişkin yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye transfer edilmiş olması, 3) Ana faaliyet konusu, finansal kiralama dahil finansman temini, sigorta hizmetlerinin sunulması 86 veya menkul kıymet yatırımı olan kurumlarda, bu kazançların doğduğu ülke vergi kanunları uyarınca en uygulanan az Türkiye'de kurumlar vergisi oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması Bu bent uyarınca toplam vergi yükü, birinci fıkranın (b) bendindeki tanıma göre tespit edilir. h) Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye'de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazançlar. ı) Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okulları ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara 87 veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usûller çerçevesinde beş hesap dönemi itibarıyla elde edilen kazançlar (İstisna, belirtilen okulların ve merkezlerinin hesap rehabilitasyon faaliyete döneminden geçtiği itibaren başlar.). i) Kooperatif ortaklarının yönetim gideri karşılığı olarak ödedikleri paralardan harcanmayarak iade edilen kısımlar ile aşağıda belirtilen kooperatiflerin ortakları için; 1) Tüketim kooperatiflerinde, ortakların kişisel ve ailevî gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karşılamak için satın aldıkları malların 88 değerine, 2) Üretim kooperatiflerinde, ortakların üreterek sattıkları veya üretim kooperatife kooperatiften faaliyetinde üzere satın aldıkları kullanmak malların değerine, 3) Kredi kooperatiflerinde, ortakların kullandıkları kredilere, göre hesapladıkları risturnlar. Bu risturnların ortaklara dağıtımı, kâr dağıtımı sayılmaz. Risturnun nakden veya aynı değerde mal ile ödenmesi istisnanın uygulanmasına engel değildir. Ortaklardan yapılan başka işlemlerden kimselerle doğan kazançlar ile ortaklarla ortaklık statüsü işlemlerden dışında yapılan doğan kazançlar hakkında risturnlara ilişkin istisna hükmü uygulanmaz. Bunların 89 genel kazançtan ayrılmasında, ortaklarla yapılan iş hacminin genel iş hacmine olan oranı esas alınır. (Ek paragraf: 23/7/2010-6009/43 md.) Bu bent hükümleri, 29/6/2004 tarihli ve 5200 sayılı Tarımsal Üretici Birlikleri Kanununa göre kurulan Birliklerin üyeleri ile yaptıkları muameleler hakkında da uygulanır. (2) Bu maddedeki istisnaların uygulanmasına ilişkin usûlleri tespit etmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. (3) İştirak hisseleri alımıyla ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumların vergisinden istisna kurumlar edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan 90 zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilmez. Bilanço esasında ticari Safî kurum kazancı kazancın tesbiti: Ticari kazancın bilanço esasına göre tespiti MADDE 6- (1) Kurumlar vergisi, MADDE 11- (1) Bilanço esasına göre ticari MADDE 11- Vergi Usul Kanununda mükelleflerin defter tutma Madde 38 – Bilanço esasına mükelleflerin bir hesap dönemi kazanç, işletme öz sermayesinin hesap dönemi yükümlülükleri göre Anılan Kanuna göre tacirler bilanço ticari kazanç, içinde elde ettikleri safî kurum sonunda ve başındaki değerleri arasındaki olumlu teşebbüsteki öz sermayenin kazancı üzerinden hesaplanır. hesap dönemi sonunda ve (2) başındaki Safî kurum değerleri tespitinde, farktır. Bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce kazancının işletmeye eklenen değerler bu farktan indirilir, düzenlenmektedir. esasına göre veya işletme hesabı esasına göre defter tutmakla yükümlüdür. Vergisi işletmeden çekilen değerler ise farka eklenir. Bu maddede, bilanço esasına göre defter kazanç (2) Kazancın bu suretle tespit edilmesi sırasında, 19 tutan mükelleflerde kazancın tespit dönem zarfında sahip veya hakkındaki hükümleri uygulanır. uncu ve 20 nci madde hükümleri ile Vergi Usul usulü açıklanmıştır. Bilanço esasında Gelir arasındaki müspet farktır. Bu Kanununun Ziraî sahiplerce: ticarî faaliyetle uğraşan Kanununun değerlemeye ilişkin hükümlerine defter tutmakla yükümlü mükelleflerin 1. İşletmeye ilave olunan kurumların bu faaliyetinden doğan uyulur. ticari kazançları, işletmelerinin dönem değerler bu farktan indirilir; Gelir sonundaki öz sermayesi ile dönem uncu başındaki 2. İşletmeden değerler ise kazançlarının çekilen Vergisi farka tespitinde, Kanununun 59 ilave maddesinin son fıkra hükmü de dikkate alınır. olunur. öz sermayesinin karşılaştırılması sonucunda oluşan fark esas alınarak tespit edilecektir. Bu Ticari kazancın bu suretle dönem zarfında teşebbüs sahibi veya tesbit sahiplerince işletmeye eklenen değerler Vergi edilmesi Usul sırasında, Kanununun bu farktan indirilecek, işletmeden 91 değerlemeye ait hükümleri çekilen değerler ise farka eklenecektir. ile bu kanunun 40 ve 41 inci Ticari kazancın maddeleri sırasında, hükümlerine (Mülga Vergi değerlemeye uyulur. üçüncü fıkra: bu ait şekilde tespiti Usul Kanununun hükümleri ile bu Kanunun indirilecek giderler ve indirimi 4/12/1985 - 3239/138 md.) kabul edilmeyen giderleri düzenleyen (Ek: hükümlerine uyulacaktır. 26/12/1993-3946/8 md.;Mülga dördüncü fıkra: 17/12/2003-5024/9 md.) (Ek: 9/4/2003-4842/5 md.;Mülga beşinci fıkra: 17/12/2003-5024/9 md.) İşletme hesabı esnasında Ticari kazancın işletme hesabı esasına göre MADDE 12- Maddede, ticari kazancın ticari kazancın tesbiti: tespiti işletme hesabına göre tespitinin bir Madde 39 – İşletme hesabı MADDE 12- (1) İşletme hesabı esasına göre ticari hesap döneminde elde edilen hasılat ile esasına göre ticari kazanç, bir kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat giderler arasındaki olumlu fark olduğu hesap dönemi içinde elde ile giderler arasındaki olumlu farktır. belirtilmiştir. edilen hasılat ile giderler (2) arasındaki müspet farktır. paralarla tahakkuk eden alacakları, giderler ise alacakları; giderlerin ise, ödenen ve (Elde edilen hasılat, tahsil ödenen ve borçlanılan tutarları ifade eder. borçlanılan olunan (3) paralarla tahakkuk Elde edilen hasılat, tahsil Elde edilen hasılatın, olunan tahsil olunan paralarla tahakkuk eden Emtia alım ve satımı ile uğraşanlarda tutarları ifade ettiği belirtilerek, ticari kazancın bulunması 92 eden alacakları; ise,tediye kazancın bulunması için hesap dönemi sonundaki giderler olunan emtia ve mevcudunun değeri hasılata, için hesap dönemi sonundaki emtia dönem mevcudunun değerinin hasılata, dönem borçlanılan meblağları ifade başındaki emtia mevcudunun değeri ise giderlere başındaki emtia mevcudunun değerinin eder.) ilave olunur. ise Emtia alım ve satımı ile (4) uğraşanlarda ticari kazancın tespit edilmesi sırasında, 19 uncu ve 20 nci madde Bilanço esasında olduğu gibi ticari bulunması için hesap dönemi hükümleri ile Vergi Usul Kanununun değerlemeye kazancın bu suretle tespiti sırasında da sonundaki ilişkin hükümlerine uyulur. Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait emtia giderlere ilave olunacağı Kazancın bu madde hükmüne göre belirtilmiştir. mevcudunun değeri hasılata, hükümleri ile bu Kanunun kazancın dönem tespitinde başındaki mevcudunun emtia değeri ise indirimi indirilecek kabul giderler edilmeyen ile giderleri düzenleyen hükümlerine de uyulacaktır. giderlere ilave olunur. Ticari kazancın bu suretle tesbit edilmesi Vergi Usul sırasında Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu kanunun 40 ve 41 inci maddeleri hükümlerine uyulur. Dar kesintisi mükellefiyette vergi MADDE 13- Gelir Vergisi Kanununun ilk ihdas edildiği dönemde, yıllara 93 Birden fazla takvim yılına MADDE 30 sirayet eden inşaat ve a) onarma işleri: belirtilen esaslara göre birden MADDE 13- (1) Dekapaj işleri dâhil birden fazla esası getirilmiş, ancak bu düzenleme (Değişik: fazla takvim yılına yaygın inşaat takvim yılına yaygın taahhüde dayalı inşaat ve dönemsellik ve tahakkuk esası ilkeleri Madde 42 – 24/12/1980 - 2361/30 md.) Gelir Yıllara yaygın taahhüde dayalı inşaat ve onarım yaygın taahhüde dayalı inşaat ve onarım Vergisi ve onarım işlerinde her yıl beyanname verilmesi Kanununda işleri işleri ile uğraşan onarım işlerinde kâr veya zarar işin bittiği yıl kesin ile çeliştiğinden mükelleflerin Birden fazla takvim yılına kurumlara bu işleri ile ilgili olarak olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak mağduriyetlerine yol açmıştır. sirayet eden inşaat (dekapaj yapılan ak ediş ödemeleri. mezkûr yıl beyannamesinde gösterilir. Bu nedenle, yıllara yaygın taahhüde işleri de inşaat işi sayılır) ve Vergi kesintisi (2) onarma işlerinde kar veya avanslar bedellerinin bir vergilendirme döneminden fazla bir Kanununda değerlendirilmesinden doğan gelirler elde edildiği süre boyunca ve bütünlük içerisinde MADDE 15 zarar işin bittiği yıl kati a) Gelir Vergisi Birinci fıkra kapsamındaki işlere ilişkin dayalı inşaat ve onarım işlerinde, işin dâhil hakediş olarak tespit edilir ve tamamı belirtilen esaslara göre birden yılın kazancı sayılır., devam etmesi niteliği gereği, kar veya o Mükelleflerin, bu madde kapsamına zararın işin bittiği yıl kesin olarak tespit işleri ile uğraşan giren işlerde, her inşaat ve onarım işinin hasılat ve edileceği ve tamamının o yılın geliri yılın geliri sayılarak, fazla takvim yılına yaygın inşaat (3) mezkûr yıl beyannamesinde ve onarım gösterilir.(2) Mükellefler kurumlara bu işleri ile ilgili olarak giderlerini ayrı defterlerde izlemeleri veya aynı sayılacağı bu edilmiştir. Bu defterde ayrı ayrı izlenebilmesine imkan verecek faaliyetlerle ilgili elde edilen hasılat ile kapsamına giren hallerde her şekilde göstermeleri zorunludur. yapılan inşaat ve onarım işinin hasılat (4) Sözleşmede yer teslim tarihi belirtilmiş devredilerek işin bittiği yıla kadar ve ise bu tarih, yer teslim tarihi belirtilmemiş ise getirilecektir. Aynı yıl içinde başlayıp giderlerini madde yapılan hak ediş ödemeleri. ifade ayrı defterde veya oldukları defterlerin bir tutmakta sözleşmede belirtilen işin başlangıç giderler izleyen yıllara tarihi, biten inşaat işlerine ilişkin kazançlar ise ayrı sözleşmede yer teslimi ve işe başlangıç tarihi ticari kazancın tespitine ilişkin genel sayfalarında göstermeye ve belirtilmemiş ise sözleşme tarihi, inşaat ve onarım hükümlere düzenleyecekleri işinin başlangıç tarihi olarak kabul edilir. Esasları göre yukarıda vergilendirilecektir. açıklanan bu 94 beyannamaleri işlerin ikmal (5) Geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan düzenleme bu madde hükmü ile birlikte edildiği takvim yılını takip hallerde, geçici kabulün eden tutanağın idarece onaylandığı tarih, diğer hallerde Yıllara yaygın taahhüde dayalı inşaat ve yılın Mart ayının yapıldığını gösteren korunmuştur. başından yirmibeşinci günü işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı onarım akşamına tarih, işin bitim tarihi olarak kabul edilir. içermektedir. kadar mecburdurlar. ( vermeye (6) işleri üç Birinci ana unsuru unsur yıllara İşin bitim tarihinden sonra bu işlerle yaygınlık, ikinci unsur işin taahhüt ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile niteliği, üçüncü unsur ise inşaat ve olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin onarımdır. yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr veya Maddenin birinci fıkrasında, yıllara zararının tespitinde dikkate alınır. Bu madde yaygın taahhüde dayalı inşaat ve onarım kapsamına giren işlerde veya bu işlerin diğer işlerle işlerinde, kar veya zararın işin bittiği yıl birlikte yapılması halinde ortak genel giderler ve kesin amortismanlar aşağıdaki esaslara göre dağıtılır: tamamının o yılın geliri sayılacağı a) Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarım olarak belirtilmiştir. tespit edileceği Ayrıca, ve uygulamada işi birlikte yapılmışsa, her yılın ortak genel mükellefler giderleri, bu işlere ait harcamaların (enflasyon düşülen dekapaj işlerinin de inşaat işi düzeltmesi yapılan dönemlerde bu harcamaların kapsamında olduğu belirtilmiştir. düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan oranına. Maddenin b) tarafından ikinci tereddüde fıkrasında, Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve mükelleflerin tereddüt ettikleri bir husus onarım işinin bu mahiyette olmayan işlerle birlikte Kanuna eklenmiş ve yıllara yaygın yapılması halinde, her yılın ortak genel giderleri, taahhüde dayalı inşaat ve onarım işleri bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve ile ilgili olarak alman hakediş 95 hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş bedellerinin (avanslar dâhil) çeşitli tutarlarının) şekillerde (mevduat faizi, repo vb.) birbirine olan oranına. değerlendirilmesinden doğan gelirlerin, Birden fazla inşaat ve onarım işlerinde veya bu bu gelirlerin elde edildiği yılın kazancı işlerle diğer işlerde ortak kullanılan tesisat, makine sayılarak vergilendirileceği ve ulaştırma araçlarının amortismanları, bunların belirtilmiştir. her işte kullanıldıkları gün sayısına. Maddenin üçüncü fıkrasında, yıllara yaygın taahhüde dayalı inşaat ve onarım işlerinde, her inşaat ve onarım işinin hasılat ve giderlerinin ayrı bir defterde izlenmesi veya aynı defterde ayrı ayrı izlenebilmesine imkan verecek şekilde gösterilmesi zorunlu tutulmuştur. İşin bitimi ile beyan edilecek kazançların ayrı şekilde tespit edilmesi, matrahın tespiti ve zamanaşımı hükümleri açısından önem arz ettiğinden, bu fıkra hükmü ile mükelleflerin bu kazançlarını ayrı şekilde tespit edebilmesine imkân verecek şekilde takip etmeleri gerekmektedir. Maddenin dördüncü ve beşinci 96 fıkralarında, yıllara yaygın taahhüde dayalı inşaat ve onarım işlerinde işin başlangıç ve bitim tarihleri, bu işlerin tabi olduğu usuller gözönünde bulundurularak ayrı ayrı belirtilmiştir. Maddenin altıncı fıkrasında, yıllara yaygın taahhüde dayalı inşaat ve onarım işlerinin bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne ad altında olursa olsun elde edilen hasılatın, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınacağı belirtilmiştir. Bu hüküm ile madde kapsamındaki işlerin kâr ve zararlarının tespiti usulüne açıklık getirilmektedir. Maddenin yedinci fıkrasında, yıllara yaygın taahhüde dayalı inşaat ve onarım işlerinde veya bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması halinde ortak genel giderler ve amortismanların nasıl 97 dağıtılacağı açıklanmıştır. MADDE 14- Madde ile özel inşaat Özel inşaat işleri MADDE 14- (1) Taahhüt niteliği bulunsun ya da işlerinden doğan kazancın nasıl bulunmasın başkasının arsası üzerinde taşınmaz vergilendirileceği açıklanmaktadır. inşa etme faaliyeti ticari kazanç hükümlerine Birinci fıkrada özel inşaat işlerinde tabidir. başkasının (2) İktisap şekli ve tarihi ne olursa olsun, arsası üzerinde yapılan taşınmaz inşa faaliyetinin, şüpheye yer kendi arsası üzerine inşaat yapan veya kat karşılığı bırakmaksızın inşaat hükümlerine tabi olacağına yönelik işleri dâhil faaliyetlerinden faaliyetinin yaptıranların doğan kazançları, sahibinin ticari inşaat kazanç inşaat düzenleme yapılmıştır. Bu faaliyetin, işletmesi taahhüt niteliğinde olup olmamasının bünyesinde gerçekleştirilmesi halinde ticari kazanç ticari kazanç hükümlerine tabi olma hükümlerine tabidir. noktasında (3) arsa bu ticari Kat karşılığı inşaat işleri dâhil başkasına yaptırılan inşaatlarda, hasılatın müteahhit ile herhangi bir önemi bulunmamaktadır. İkinci fıkrada yapılan düzenleme ile paylaşılmasının kararlaştırılmış olması, faaliyetin iktisap şekli ve tarihine bakılmaksızın arsa sahibi yönünden de ticari faaliyet olduğunu kendi arsası üzerine inşaat yaptıranların gösterir. kat karşılığı da dâhil olmak üzere inşaat (4) İkinci ve üçüncü fıkra kapsamında işinin bir ticari işletme kapsamında yapılmamış olması kaydıyla arsa sahibi tarafından gerçekleştirilmesi de ticari kazanç inşa edilen veya ettirilen taşınmazların ya da kat olarak değerlendirilmektedir. karşılığı inşaat sözleşmesi çerçevesinde inşa edilip Üçüncü fıkrada yapılan düzenlemeye 98 arsa sahibine bırakılan taşınmazların brüt kapalı göre inşaatın başkasına yaptırılması, kat alanları toplamının; a) karşılığı inşaat işleri dâhil arsa sahibi ile Bin metrekareyi aşması halinde ilk satış müteahhidin hasılatı paylaşması halinde tarihinden itibaren ticari faaliyete başlanıldığı kabul bu faaliyet arsa sahibi yönünden de edilir. Beşyüz metrekare ile bin metrekare (bin ticari metrekare dâhil) arasında olması halinde ise inşa değerlendirilecektir. edilen taşınmazların satışının arsa sahibine veya Dördüncü fıkrada, arsa sahibi tarafından müteahhide ait ticari bir organizasyon çerçevesinde inşa edilen veya ettirilen taşınmazların gerçekleştirilmesi halinde ilk satış tarihinden ya da kat karşılığı inşaat sözleşmesi itibaren ticari faaliyete başlanıldığı kabul edilir. Bu çerçevesinde inşa edilip arsa sahibine kapsamda taşınmaz inşa ettiren arsa sahipleri, bırakılan istedikleri takdirde inşaat faaliyetine başlanıldığı alanları toplamı temel kriteri altında, tarihten itibaren mükellefiyet tesis ettirebilirler. arsa sahibi yönünden ticari kazancın b) Beşyüz metrekareyi (beşyüz metrekare kazanç taşınmazların kapsamında brüt kapalı oluşup oluşmayacağına, oluşuyor ise dâhil) aşmaması halinde ise inşaat faaliyeti hangi tarihten itibaren ticari faaliyete nedeniyle arsa sahibi yönünden ticari kazanç başlanmış hükümleri uygulanmaz. düzenleme yapılmaktadır. Bu kapsamda (5) Arsa sahibi yönünden, dördüncü fıkranın (a) bendi kapsamına giren inşaat işlerinde; a) İnşaatın bitim tarihini takip eden takvim yılı başından itibaren üç takvim yılı içinde taşınmaz sayılacağına ilişkin taşınmaz inşa ettiren arsa sahipleri, istedikleri takdirde inşaat faaliyetine başlanıldığı tarihten itibaren mükellefiyet tesis ettirebilecektir. satışı yapılmaması halinde, bu sürenin sonunda Beşinci fıkrada, dördüncü fıkraya göre 99 anılan taşınmazlar inşaatın bitim tarihindeki maliyet bedeli üzerinden iktisap edilmiş sayılır. b) üç yıl ticari faaliyete başlanıldığı kabul edilen işlere yönelik olarak özel bir düzenleme Yapılan son satış işleminden başlayarak yapılmaktadır. Buna göre, arsa sahibi içinde yönünden, dördüncü fıkranın (a) bendi herhangi bir taşınmaz satışı yapılmaması durumunda, ticari faaliyetin sona kapsamına erdiği kabul edilerek satışa konu edilmeyen inşaatın bitim tarihini takip eden takvim taşınmazlar işletmeden çekilmiş sayılır. Bu hüküm yılı başından itibaren üç takvim yılı ticari faaliyetine bu süre içerisinde son verenler içinde hakkında çekilen halinde, bu sürenin sonunda anılan taşınmazlar, inşaatın bitim tarihindeki maliyet taşınmazların inşaatın bitim tarihindeki bedeli üzerinden bu tarihte iktisap edilmiş sayılır. maliyet bedeli üzerinden iktisap edilmiş (6) da uygulanır. Dördüncü İşletmeden fıkranın (a) bendi giren taşınmaz inşaat satışı işlerinde; yapılmaması sayılacak ve bu taşınmazlar daha sonra kapsamındaki inşaatlarda, arsa sahipleri inşaata ticari bir organizasyon olmaksızın başlama tarihinden itibaren bu inşaatla ilgili her satılması halinde değer artış kazancı türlü belgeleri almak ve inşaatın bitim tarihini takip hükümlerine eden takvim yılı başından itibaren beş yıl süreyle yapılacaktır. Yine aym kapsamdaki muhafaza etmek ve istenildiğinde ibraz etmek inşaatlarda, yapılan son satış işleminden zorundadırlar. başlayarak üç yıl içinde herhangi bir Dördüncü fıkrada yer alan metrekare taşınmaz göre vergilendirilme satışı yapılmaması büyüklüğünün hesabında, aynı takvim yılı içinde durumunda, ticari faaliyetin sona erdiği inşasına başlanan, sürdürülen veya tamamlanan kabul edilerek satışa konu edilmeyen birden fazla inşaat işi bulunmaktaysa, bu işlerin taşınmazlar işletmeden çekilmiş 100 tamamı topluca dikkate alınır. Mezkûr metrekare sayılacaktır. Bu hüküm ticari faaliyetine büyüklüklerini ayrı ayrı veya birlikte, büyükşehir bu süre içerisinde son verenler hakkında belediyeleri, il veya ilçe sınırları itibarıyla ya da da uygulanacaktır. İşletmeden çekilen bağımsız bölüm ve müstakil yapının niteliğine veya taşınmazlar, inşaatın bitim tarihindeki kullanım amacına göre yarısından az ve iki maliyet bedeli üzerinden bu tarihte katından fazla olmamak üzere yeniden belirlemeye iktisap Bakanlar Kurulu yetkilidir. taşınmazlar edilmiş daha organizasyon sayılacak sonra olmaksızın ve bu ticari bir satılması halinde değer artış kazancı hükümlerine göre vergilendirilme yapılacaktır. Buna göre, söz konusu mükelleflerin inşaatın tamamlanmasını takip eden takvim yılı başından itibaren üç yıl veya en son satış yaptığı tarihten itibaren üç yıl içinde başkaca bir taşınmaz satışı yapmaması durumunda, başka bir ticari faaliyeti bulunmaması koşuluyla ticari kazanç mükellefiyeti sona erecektir. Bu süreden sonra bahsi geçen taşınmazlarını ticari bir organizasyon olmaksızın elden çıkarması durumunda ise elde edeceği gelir, değer artış 101 kazançları hükümlerine göre vergilendirilecektir. Altıncı fıkrada, maddenin dördüncü fıkrasının (a) bendi kapsamındaki inşaatlarda, arsa sahiplerinin inşaata başlama tarihinden itibaren bu inşaatla ilgili her türlü belgeleri almak ve inşaatın bitim tarihini takip eden takvim yılı başından itibaren beş yıl süreyle muhafaza etmek ve istenildiğinde ibraz etmek zorunda oldukları hükme bağlanmıştır. Yedinci fıkrada, dördüncü fıkrada yer alan büyüklüğünün metrekare hesaplanması belirlenmesi ve sınırlarının hususuna açıklık getirilmektedir. Buna göre, söz konusu metrekare aym büyüklüğünün takvim yılı içinde hesabında inşasına başlanan, sürdürülen ve tamamlanan inşaat işlerinin tamamı topluca dikkate alınacaktır. 102 Maddede geçen metrekare büyüklük değerlerinin hususunda yeniden belirlenmesi Bakanlar Kurulu yetkilendirilmektedir. Müşterek genel giderler ve Özel inşaatlarda kazanç tespiti MADDE 15- Kentleşmeyle birlikte amortismanların dağıtılması: MADDE 15- (1) Özel inşaat işlerinde, inşa edilen yaygın bir uygulama haline gelen özel Madde 43 – Birden fazla veya ettirilen her bir bağımsız bölüm ya da inşaat işleri ile kat karşılığı inşaat işleri takvim yılına sirayet eden müstakil yapının alıcıya teslim edildiği yıl bunlara bir önceki maddede düzenlenmiş olup inşaat ve onarma işlerinde ilişkin kâr veya zarar tespit edilir. İnşaatı bu işlerden doğan kazancın ne şekilde veya bu işlerin diğer işlerle tamamlanan bağımsız bölüm veya müstakil yapıya hesaplanacağı bu madde ile birlikte halinde ait tapunun devir ve tescil işlemi yapılmamış olsa açıklanmıştır. Birinci fıkrada, özel müşterek genel giderler ve dahi bağımsız bölümlerin ya da müstakil yapının inşaat işlerinde kar veya zararın, inşa amortismanlar fiilen alıcının tasarrufuna bırakılması teslim sayılır. edilen veya ettirilen her bir bağımsız yapılması aşağıdaki esaslara göre dağıtılır. arsa bölüm veya müstakil yapının alıcıya 17/12/2003- sahibine verilen taşınmazların müteahhit defter teslim edildiği yılda tespit edileceği, Yıl içinde kayıtlarında oluşan maliyet bedeli, müteahhit inşaatı tamamlanan bağımsız bölüm birden fazla inşaat ve onarma yönünden, iktisap edilen arsa payının maliyet veya müstakil yapıya ait tapunun devir işinin bedeli ettiği ve tescil işlemi yapılmamış olsa bile, halinde, her yıla ait müşterek taşınmazların maliyet bedeli ise arsa sahibinin bağımsız bölümlerin veya müstakil genel giderler bu işlere ait uhdesinde kalan arsa payının emsal bedeli ile yapının harcamaların (enflasyon müteahhit defter kayıtlarında oluşan maliyetlerden sunulmasının yapılan arsa sahibine verilen taşınmazlara isabet eden belirtilmiştir. 1. (Değişik: 5024/7 md.) birlikte düzeltmesi (2) yapılması Kat sayılır. karşılığı Arsa inşaat sahibinin işlerinde iktisap alıcının fiilen teslim kullanımına sayılacağı 103 dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) enflasyon tutarın toplamından oluşur. (3) Maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında, Kat karşılığı inşaat işleri dışında kalan arsa sahibi ve müteahhit açısından düzeltmesine tâbi tutulmuş özel inşaat işlerinde arsa sahibinin arsasını inşaat maliyetin tespitine ilişkin hükümlere yer tutarlarının yapımına tahsis etmesi halinde, arsanın maliyet verilmiştir. Dördüncü fıkrada ise birden bedeli olarak inşaatın başladığı tarihteki emsal fazla bağımsız bölüm ya da müstakil 17/12/2003- bedeli esas alınır. İnşa edilen taşınmazların maliyet yapı içeren özel inşaatlarda, hangi 5024/7 md.) Yıl içinde tek bedeli de arsanın emsal bedeline inşaat dolayısıyla bölüm veya yapıya isabet ettiği belli veya birden fazla inşaat ve katlanılan maliyet ve giderlerin eklenmesi suretiyle olmayan giderlerin, her bir bölüm veya onarma tespit olunur. yapının brüt alanının inşaatın toplam birbirine olan nispeti dahilinde; 2. (Değişik: işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle (4) birlikte yapılması halinde, müstakil yapı içeren özel inşaatlarda, hangi bölüm ifade edilmiştir. her yıla ait müşterek genel veya yapıya isabet ettiği kesin olarak tespit Beşinci giderler, ait edilemeyen giderler, her bir bölüm veya yapının kapsamına giren ve ticari faaliyet harcamalar ile diğer işlere ait brüt alanının, inşaatın toplam brüt alanına oram sayılan birden fazla işin bulunması veya satış ve hasılat tutarlarının dâhilinde dağıtılır. bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması (enflasyon (5) bu işlere brüt alanına oranı dâhilinde dağıtılacağı fıkrada, özel inşaat işleri 14 üncü madde kapsamına giren ve halinde her bir inşaat işine ait hasılat ve yapılan dönemlerde bunların ticari faaliyet sayılan birden fazla işin bulunması giderlerin hangi defterlerde ve nasıl düzeltilmiş veya bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması izleneceğine halinde, her bir inşaat işinin hasılat ve giderlerinin verilmiştir. dahilinde; ayrı bir defterde izlenmesi veya aynı defterde ayrı Altıncı fıkrada, inşaat faaliyetine tahsis 3. Birden fazla inşaat ve ayrı edilen arsanın ticari bir işletmeye dâhil onarma işlerinde veya bu gösterilmesi zorunludur. birbirine düzeltmesi Birden fazla bağımsız bölüm ya da tutarlarının) olan nispeti izlenebilmesine imkan verecek şekilde dair açıklamalara yer olduğu hallerde, maddedeki fıkraların 104 işlerle sair işlerde müştereken (6) İnşaat faaliyetine tahsis edilen arsanın uygulanmasında, arsanın emsal bedeli kullanılan tesisat, makina ve ticari bir işletmeye dâhil olması halinde, yukarıdaki yerine maliyet bedelinin esas alınacağı ulaştırma fıkraların uygulanmasında arsanın emsal bedeli belirtilmiş ve Vergi Usul Kanunundaki amortismanları, bunların her yerine maliyet bedeli esas alınır. maliyet işte (7) vasıtalarının kullanıldıkları gün 14 üncü maddenin dördüncü fıkrasının bedeli esasına paralel bir veya bin düzenleme yapılmıştır. sayısına göre. (a) bendi kapsamındaki inşaatlarda, arsa sahipleri Yedinci İnşaat ve onarma işlerinde inşaata başlama tarihinden itibaren söz konusu metrekareyi aşan, Kanunun 14 üncü işin bitimi: inşaatla ilgili belgelerdeki katma değer vergisi dâhil maddesinin dördüncü fıkrasının (a) ve Madde – 44 (Değişik: tutarları mükellefiyetlerinin tesisi fıkrada, beşyüz halinde, (b) bentleri kapsamındaki inşaatlarda, 24/12/1980 - 2361/31 md.) mükellefiyetin tesis edildiği yılın maliyet veya arsa sahipleri inşaata başlama tarihinden İnşaat ve onarma işlerinde giderlerine intikal ettirirler. itibaren söz geçici ve kesin kabul usulüne (8) tabi geçici işlerle birlikte yapılması halinde ortak genel tutarları kabulün yapıldığını gösteren giderler ve amortismanların dağıtımı 13 üncü halinde, mükellefiyetin tesis edildiği tutanağın idarece onaylandığı maddenin yedinci fıkrası hükmüne göre yapılır. yılın maliyet veya giderlerine intikal olan hallerde Özel inşaat işleri veya bu işlerin diğer konusu inşaatla ilgili belgelerdeki katma değer vergisi dâhil mükellefiyetlerinin tesisi tarih; diğer hallerde işin fiilen ettirecekleri öngörülmektedir. tamamlandığı fiilen Sekizinci fıkrada ise özel inşaat işleri bırakıldığı tarih bitim tarihi veya bu işlerin diğer işlerle birlikte olarak kabul edilir.(1) yapılması halinde ortak genel giderler Bitim tarihinden sonra bu ve amortismanların dağıtımının 13 üncü işlerle ilgili olarak yapılan maddenin yedinci fıkrası hükmüne göre giderler ve her nam ile olursa yapılacağı belirtilmiştir. veya 105 olsun elde edilen hasılat, bu yapıldığı giderlerin veya hasılatın elde edildiği yılın kar veya zararının tespitinde dikkate alınır. Basit usulde ticari kazancın Ticari kazancın basit usulde tespiti MADDE 16- Bu maddede yapılan tesbiti: (1) MADDE 16- (1) 17 nci maddede yazılı şartları düzenlemeyle basit topluca haiz olanların ticari kazançları basit usulde mükelleflerin gerçek 22/7/1998 - 4369/31 md.) tespit olunur. üzerinden vergiye tabi olması esası 47 ve 48 inci maddelerde (2)Basit usulde ticari kazanç, bir hesap dönemi benimsenmiştir. yazılı şartları topluca haiz içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan kazanç bir hesap dönemi içinde elde olanların malların alış bedelleri arasındaki olumlu farktır. Bu edilen hasılat ile giderler arasındaki basit usulde tespit olunur. fark yapılan faaliyetle ilgili olarak Vergi Usul müspet fark olacaktır. Bu fark yapılan Basit usulde ticari kazanç, bir Kanunu hükümlerine göre alınması ve verilmesi faaliyetle ilgili olarak Yergi Usul hesap dönemi içinde elde mecburi olan alış ve giderler ile hasılatlara ilişkin Kanunu hükümlerine göre alınması ve edilen hasılat ile giderler ve belgelerde hesaplanır. verilmesi mecburi olan alış ve giderler satılan malların alış bedelleri Kazancın tespitinde 19 uncu ve 20 nci madde ile hasılatlara ilişkin belgelerde yazılı arasındaki müspet farktır. Bu hükümlerine uyulur. Bu suretle tespit ve beyan tutarlara göre hesaplanacaktır. Kazancın fark yapılan faaliyetle ilgili olunan kazanç vergi tarhına esas alınır. Bu usulde bu suretle tespit edilmesi sırasında olarak Vergi Usul Kanunu vergilendirilenler, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanunun 19 uncu ve 20 nci madde hükümlerine göre alınması ve Kanununun defter tutma hükümleri hariç, bildirme, hükümlerine uyulacaktır. Madde 46 – ticari (Değişik: kazançları yazılı tutarlara göre Basit usule tabi kazançları usulde ticari 106 verilmesi mecburi olan alış vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler ve ceza Yapılan düzenlemeyle kazançları basit ve giderler ile hasılatlara hükümleri ile bu Kanun ve diğer kanunlarda yer ilişkin alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere defter tutmayacak ancak, ikinci sınıf belgelerde yazılı usulde tespit olunacak mükellefler, tutarlara göre hesaplanır. Bu tabidirler. suretle tespit ve beyan olunan (3)Basit kazanç vergi tarhına esas faaliyetlerine ilişkin mal alış ve giderleri ile muhafaza ve ibraz hükümlerine tabi alınır. hasılatlarını gösteren belgeleri ayrı ayrı dosyalarda olacaklardır. saklamak zorundadırlar. mükellefler, yaptıkları satış ve hizmetler (4)Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge dolayısıyla Bu usulde vergilendirilenler, tespiti kazancın ve Vergi Usul Kanununun defter tutma tüccarlara ilişkin Vergi Usul Kanununda usulde vergilendirilen mükellefler, belirtilen bildirimler, vesikalar, Dolayısıyla belge bu düzenleyecek ve düzenledikleri tespit edilenler hiçbir suretle basit faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları hükümleri hariç, bildirme, usulde vergilendirilmezler. Basit usule tabi ticaret mal ve hizmet alışları ve giderleri için vesikalar, muhafaza, ibraz, erbabından, sahte veya muhteviyatı itibarıyla belge alacaklardır. diğer yanıltıcı belge düzenlediği tespit edilenler, bu Bu ödevler ve ceza usulde vergilendirilen hükümleri ile bu Kanun ve hususun kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden mükelleflerden diğer kanunlarda yer alan aybaşından itibaren ikinci sınıf tüccarlara ilişkin kayıtlarını kendileri tutabileceği gibi ikinci hükümlere tabi olurlar. meslek mensubu veya bağlı bulunduğu (5)Basit usule tabi olmanın şartlarından herhangi meslek odası bünyesindeki muhasebe tabidirler. birini takvim yılı içinde kaybedenler, izleyen bürosuna da tutturabileceklerdir. Basit usulde vergilendirilen takvim yılı başından itibaren gerçek usulde Basit mükellefler, vergilendirilirler. sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere faaliyetlerine Basit usulün şartlarını usul, haiz sağlamak isteyenler muhasebe mükelleflere açısından sahte bir olanlardan, bu usulden yararlanmak istemediklerini yöntem ile yazı ile bildirenler dilekçelerinde belirttikleri muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge gösteren için, getirilmiş ilişkin mal alış ve giderleri hasılatlarını olduğu kolaylık veya 107 belgeleri ayrı ayrı dosyalarda tarihten veya izleyen takvim yılı başından, yeni işe düzenlediği tespit edilenlerin bu usulden saklamak zorundadırlar. Bu başlayanlar ise işe başlama tarihinden itibaren yararlanmaları belgelerin gerçek usulde vergilendirilirler. Gerçek usulde amaçla kayıtları, mükelleflerin bağlı bulundukları meslek odalarının oluşturdukları bürolarda tutulur. Bu vergilendirilen mükelleflerden, 17 nci maddenin basit engellenmiştir. usule tabi Bu ticaret erbabından, sahte veya muhteviyatı birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yazılı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği şartlan taşıyanlardan arka arkaya iki hesap döneminin iş hacmi aynı maddede yazılı hadlerden tespit edilenler, bu hususun kendilerine tebliğ edildiği tarihi düşük olanlar, yazılı talepleri üzerine bu şartın aybaşından ve 3568 sayılı Kanuna göre gerçekleşmesini izleyen takvim yılından başlayarak esasına göre vergilendirileceklerdir. Bu yetki almış yeterli sayıda basit usule geçebilirler. İşin eş ve çocuklara devri şekilde gerçek usule geçen mükellefler meslek halinde iş hacminin hesabında devirden önceki bir daha hiçbir şekilde basit usule çalıştırılması zorunludur. Bu süreler de dikkate alınır. dönemeyeceklerdir. büroların kayıt, tasdik ve (6)Gerçek usulde vergilendirilmekte iken işini terk Beşinci fıkrada yapılan düzenlemeye vergi karşı eden şartlarım göre, basit usule tabi olmanın şartlarım diğer kaybedenlerden gerçek usulde vergilendirilmeye kaybeden mükellefler izleyen takvim usuller Maliye Bakanlığınca başlamadan önce işini terk eden mükellefler, terk yılı belirlenir. tarihini takip eden yılın başından itibaren iki yıl işletme hesabı esasına göre belirlemeye geçmedikçe basit usule dönemezler. Bu hüküm işin başlayacaklardır. eş veya çocuklara devri halinde de uygulanır. Basit usulün şartlarına haiz olanlardan, dairesine yükümlülükleri Basit usule erbabından, ile tabi ticaret sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit mükellefler ile basit usulün başından işletme eden bürolarda 13/6/1989 tarihli mensubunun itibaren takip itibaren hesabı kazançlarını (7)Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve bu usulden yararlanmak istemediklerini esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. yazı ile bildirenler, dilekçelerinde belirttikleri tarihten veya izleyen takvim 108 edilenler, bu hususun yılı başından, yeni işe başlayanlar ise kendilerine tebliğ edildiği işe başlama tarihinden tarihi takip eden aybaşından kazançlarını itibaren ikinci sınıf tüccarlara bilanço veya işletme hesabı esasına göre ilişkin hükümlere tabi olurlar. tespit edebileceklerdir. Aynı Gerçek işte ortak olarak istekleri itibaren usulde doğrultusunda vergilendirilen çalışanlar hakkında 47 nci mükelleflerin belirli şartlarla basit usule maddede yazılı yıllık kira dönmelerine imkan sağlanmaktadır. Söz bedeli ve 48 inci maddede konusu uygulamadan mükelleflerin eş yazılı iş hacmi ölçüleri toplu ve olarak, diğer şartlar ortakların Böylece, ticari hayatta kişilerin iş her biri için ayrı ayrı aranır. hacminin Ortaklarından birisi gerçek daralması da mümkün bulunduğundan usule göre gelir vergisine tabi iş hacmi küçülen mükelleflere şartları bulunan ortaklıklarda, diğer taşımaları ortakların ticari kazancı da vergilendirilme imkanı sağlanmaktadır. gerçek usulde tespit olunur. Yapılan düzenlemeyle, gerçek usulde Adi vergilendirilen ortaklık halinde çocukları da faydalanacaktır. genişlemesi kaydıyla basit yanında usulde mükelleflerden, çalışanlardan aynı zamanda Kanunun 17 nci maddesinin birinci diğer şahsi bir işle de iştigal fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde edenlerin gerçek veya basit yazılı şartları taşıyanlardan arka arkaya usulden iki hesap döneminin iş hacmi aynı hangisine göre 109 vergilendirileceği, 47 nci maddede yazılı alış, satış ve hasılat maddenin 2 numaralı bendi hadlerinden düşük olanların, talepleri ile 48 inci maddede yer alan üzerine, ölçülerden şahsi işine ait izleyen takvim yılı başından başlayarak olanlara, basit ortaklıklardan bu şartın usule gerçekleşmesini geçebilmelerine imkan Gerçek usulde hissesine düşen miktarların tanınmaktadır. eklenmesi tespit vergilendirilen mükelleflerin basit usule olunur. Şahsi işin mevcut geçmeleri için alış, satış ve/veya hasılat olmaması halinde, muhtelif tutarlarının her birinin arka arkaya iki ortaklıklardaki yıl süreyle belirlenen hadlerden düşük suretiyle hisselerin toplanması ile yetinilir. olması gerekmektedir. Gerçek usulde fıkra: vergilendirilmekte iken işini terk eden 31/5/2012 - 6322/7 md.) mükellefler ile basit usulün şartlarını Basit kaybedenlerden (Değişik altıncı usule tabi olmanın gerçek usulde şartlarından herhangi birini vergilendirilmeye başlamadan önce işini takvim içinde terk eden mükelleflerin, terk tarihini kaybedenler, ertesi takvim izleyen takvim yılının başından itibaren yılı başından itibaren gerçek iki usulde dönemeyecekleri hüküm altına alınmak yılı vergilendirilirler. yıl geçmedikçe konuya usule Basit usulün şartlarını haiz suretiyle, olanlardan, usulden getirilmiştir. Maddede yapılan diğer bir yararlanmak istemediklerini düzenlemeyle Maliye Bakanlığı bu bu bu basit açıklık 110 yazı ile bildirenler dilekçelerinde belirttikleri maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili kılınmıştır. tarihten veya izleyen takvim yılı başından, yeni işe başlayanlar ise işe başlama tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilirler. Gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden, maddede yazılı 47 nci şartları taşıyanlardan arka arkaya iki hesap döneminin iş hacmi 48 inci maddede hadlerden düşük yazılı olanlar, yazılı talepleri üzerine bu şartın gerçekleşmesini takip eden takvim başlayarak basit geçebilirler. İşin yılından usule eş ve çocuklara devri halinde iş hacminin hesabında devirden önceki süreler de dikkate 111 alınır. Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenledikleri tespit edilenler hiçbir suretle basit usulde vergilendirilmezler. (Ek fıkra: 31/5/2012 - 6322/7 md.) Gerçek usulde vergilendirilmekte iken işini terk eden mükellefler ile basit usulün şartlarını kaybedenlerden usulde gerçek vergilendirilmeye başlamadan önce işini terk eden mükellefler, terk tarihini takip eden yılın başından itibaren iki yıl geçmedikçe basit usule dönemezler. Bu hüküm, işin eş veya çocuklara devri halinde de uygulanır. (Ek fıkra: 31/5/2012 - 112 6322/7 md.) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Basit usule tabi olmanın Basit usule tabi olmanın şartları genel şartları: (1) MADDE 17- (1) Basit usule tabi olmanın şartlan tabi olmanın şartları düzenlenmiştir. Madde 47 – (Değişik: MADDE 17- Bu maddede basit usule şunlardır: Maddenin birinci fıkrasının (a) 24/12/1980 - 2361/34 md.) a) Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bendinde kendi işinde bilfiil çalışmak Basit usule bulunmak (İşinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, veya bulunmak şartı düzenlenmiştir. seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve Ticari tabi olmanın genel şartları şunlardır: 1. Kendi çalışmak işinde veya bilfiil kazanç sahibinin, bu şartı hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla sağlaması için her şeyden evvel işinde bulunmak geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu bilfiil çalışması veya bulunması, işin (işinde yardımcı işçi ve çırak şartı bozmaz. Ölüm halinde iş sahibinin dul eşi icabı olan işlemlerle kısmen veya kullanmak, seyahat, hastalık, veya çocukları namına işe devam olunduğu tamamen ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup gerekmektedir. ve hükümlülük gibi zaruri bulunmamalarına bakılmaz.). Bu nedenle, bir ticaret ve sanat erbabı, ayrılmalar dolayısıyla geçici b) olarak bilfiil işinin başında belediye sınırları içinde 106.000 Türk Lirasını, haiz bulunmamak şartı diğer yerlerde 74.000 Türk Lirasını, işyerinin vergi çalışmıyorsa veya bulunmuyorsa basit bozmaz. Ölüm halinde iş değeri bu tutarları altında olsa dahi kiralanmak usule sahibinin dul eşi veya küçük suretiyle faaliyette bulunulan işyerlerinde yıllık taşımadığına çocuklar, namına işe devam kira bedelleri toplamının büyükşehir belediye usulden faydalanamayacaktır. bu İşyeri vergi değerinin büyükşehir kendisinin uğraşması işinde bilfiil çalışıyorsa bu bentteki şartı sayılacak, ilişkin diğer işinde bilfiil şartları taşıyıp bakılmaksızın basit 113 olunduğu takdirde, bunların sınırlan içinde 5.300 Türk Lirasını, diğer yerlerde İşyerinde çırak veya yardımcı işçi bilfiil işin başında bulunup 3.700 Türk Lirasını aşmamak. çalıştırmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, bulunmamalarına bakılmaz). c) 2. (Değişik: 22/7/1998 - dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi zaruri olmamak. olarak işin başında bulunmamanın bu mülkiyetinin iş sahibine ait ç) İlk madde ve yardımcı malzeme verilerek şartı olması halinde emsal kira yaptırılan üretim veya imalatlar için ödenen hizmet belirtilmiştir. Ayrıca, iş sahibinin ölümü bedelleri de dâhil olmak üzere; halinde, dul eşi veya çocukları namına 4369/32 bedeli, İşyeri md.) kiralanmış olması Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler ayrılmalar ihlal dolayısıyla anlamına geçici gelmeyeceği halinde yıllık kira bedeli 1) toplamı büyükşehir belediye işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının aranmayacağı açıklanmıştır./ sınırları 75.000 Türk Lirasını veya yıllık satışları tutarının (b)bendinde, 110.000 Türk Lirasını, işyerinin vergi değeri ve yıllık kira tutan içinde 2.300.000.000 lirayı (5.300 diğer TL), yerlerde 2) Satın aldıkları malları olduğu gibi veya askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi Bunların dışındaki işlerle uğraşanların işe devam olunduğu takdirde, bu şartın faaliyette bulunulan ölçüsüne yer verilmektedir. 1.700.000.000 lirayı (3.700 bir yıl içinde elde ettikleri gayrisafı iş hasılatının (c)bendinde, ticari, zirai veya mesleki TL) aşmamak. 37.000 Türk Lirasını, faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde 3. Ticari, zirai veya mesleki 3) Yukarıdaki işlerin birlikte yapılması gelir vergisi mükellefi olmamak basit faaliyetler dolayısıyla gerçek halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının usule tabi olmanın bir başka şartı olarak usulde Gelir Vergisine tabi 75.000 Türk Lirasını, belirlenmiştir. Böylece bir mükellefin olmamak. aşmamak. aynı anda hem basit usul hem de gerçek 2 ve 3 numaralı bent (2) Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve usulde vergi mükellefi olması hükümleri öteden beri işe bunlar gibi kâr hadleri emsallerine nazaran bariz önlenmektedir. devam edenlerde takvim yılı şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia (ç) bendinde, basit usulden yararlanmak 114 başındaki, işe için, birinci fıkranın (ç) bendinin (1) ve (3) için gerekli olan alış, satış ve hasılat başlayanlarda ise işe başlama numaralı alt bentlerinde yazılı hadler yerine Maliye tutarları belirlenmiştir. Bu düzenleme tarihindeki Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadleri ile iş hacimleri belirli bir düzeyi uygulanır. uygulanır. aşmayan Basit usule tabi olmanın özel (3) şartları yeniden duruma göre (1) Öteden beri işe devam edenlerde birinci küçük erbabının sanat ve ticaret basit usulden fıkranın (b) ve (c) bendi hükümleri takvim yılı yararlandırılması hedeflenmiştir. başındaki, yeni işe başlayanlarda ise işe başlama Maddenin 22/7/1998 - 4369/33 md.) tarihindeki duruma göre uygulanır. piyango bileti, akaryakıt, şeker ve Basit usule tabi olmanın özel (4) çalışanlar bunlar gibi kar hadleri emsallerine şartları şunlardır: hakkında birinci fıkrada yazılı yıllık kira bedeli, nazaran bariz şekilde düşük olarak 1. Satın aldıkları malları vergi değeri ve iş hacmi ölçüleri toplu olarak, diğer tespit edilmiş bulunan emtia için, bu olduğu gibi veya işledikten şartlar ortakların her biri için ayrı ayrı aranır. maddenin (ç) bendinde yazılı hadler sonra Ortaklarından birisi gerçek usule göre gelir yerine vergisine belirlenecek Madde 48 – (Değişik: satanların alımları yıllık tutarının 34.000.000.000 lirayı (75.000 TL) veya tutarının yıllık satışları tabi işte ortak bulunan olarak ortaklıklarda, diğer Maliye alım fıkrasında, milli Bakanlığınca satım hadlerinin ortakların ticari kazancı da gerçek usulde tespit uygulanması öngörülmektedir. olunur. Maddenin üçüncü fıkrasında yer alan Bu maddede yer alan tutarları iki katma düzenlemeye göre, öteden beri işe kadar artırmaya, yarısına kadar indirmeye Bakanlar devam edenlerde, takvim yılı başındaki aşmaması, Kurulu, maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve kira 2. 1 numaralı bentte yazılı esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. bakılacaktır. Aynı şekilde ticari, zirai lirayı olanların 47.000.000.000 Aynı ikinci (110.000 dışındaki TL) (5) tutarına ve vergi değerine işlerle veya mesleki faaliyetler dolayısıyla uğraşanların bir yıl içinde gerçek usulde gelir vergisi mükellefi 115 elde ettikleri gayri safi iş olmamak hasılatının başındaki durum esas alınacaktır. İşe 17.000.000.000 şartında takvim yeni 3. 1 ve 2 numaralı bentlerde hükümler işe başlama tarihi itibarıyla yazılı dikkate alınacaktır. birlikte açısından yılı lirayı (37.000 TL) aşmaması, işlerin başlayanlar da anılan yapılması halinde yıllık satış Dördüncü fıkrada, aynı işte ortak olarak tutarı hasılatı çalışanlar hakkında maddenin birinci 34.000.000.000 fıkrasında yazılı yıllık kira bedeli, vergi lirayı (75.000 TL) aşmaması, değeri ve iş hacmi ölçüleri toplu olarak, Milli diğer şartların ortakların her biri için ile iş toplamının piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar ayrı ayrı aranması esası getirilmiştir. gibi kar hadleri emsallerine Bakanlar Kuruluna bu maddede yer alan nazaran bariz şekilde düşük tutarları olarak tespit edilmiş bulunan yarısına emtia için, bu maddenin 1 ve maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve 3 numaralı bentlerinde yazılı esasları belirleme konusunda ise Maliye hadler Bakanlığına yetki verilmektedir. yerine bakanlıkların alınmak katma kadar kadar indirme artırma, yetkisi, mütalaası suretiyle, Bakanlığınca ilgili iki Maliye belirlenecek alım satım hadleri uygulanır. 116 MADDE 18- Bu maddede basit usulden Basit usulün hududu: Basit usulden yararlanamayacak olanlar yararlanamayacak mükellefler bentler Madde 51 – Aşağıda yazılı MADDE 18- (1) Aşağıda yazılı olanlar, faaliyete halinde sayılmıştır. olanlar, basit (...) başladıkları Basit usulde vergilemeden, genellikle usulden tarihten itibaren faydalanamazlar: 1. Kollektif şirket ortakları a) ile, şirketlerin komandite ortakları. şirketlerin usulden küçük çapta iş yapan, sadece kendi faydalanamazlar: komandit basit Kollektif şirket ortakları ile komandit geçimini sağlayan, bazı vergi ödevlerini 2. İkrazat işleriyle uğraşanlar; mücevherat alım satımı ve ödünç para verme maddede, günümüz ekonomisi içinde 3. işleriyle uğraşanlar.r oldukça önemli bir yere ve mali güce kıymetli hedeflenmiştir. Bu sahip iş ve sektörlerin basit usulde satımı ile uğraşanlar; kapsamına giren kişi ve kurumlara karşı inşaat ve vergilemenin dışına çıkartılarak gerçek 4. (Değişik: 25/5/1995 - onarım işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere usulde vergilendirilmesi amaçlanmıştır.' 4108/20 md.) Bu Kanunun karşı derece derece taahhütte bulunanlar. Maddede 94 üncü maddesinin birinci ç) Sigorta acente ve aracıları. başladıkları tarihten itibaren gerçek fıkrasında sayılan kişi ve d) kurumlara karşı inşaat ve uğraşanlar veya bu işlere tavassut edenler. onarma işini taahhüt edenler e) Taşınmaz, motorlu nakil vasıtaları ve kesintisi yapmak mecburiyetinde olan ile bu mükelleflere karşı gemi alım satımı ve kiralaması işleriyle uğraşanlar. mükelleflere karşı inşaat ve onarma derece f) Tavassut işi yapanlar (dayıbaşılar hariç). işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere bulunanlar. g) Maden işletmeleri, taş ve kireç ocakları, karşı 5. Sigorta prodüktörleri; kum ve çakıl üretim yerleri, tuğla ve kiremit taahhütte ilan ve birinci yararlanması fıkrası türlü maddenin ve c) Her inci maden maden ve mücevherat alım derece 61 kıymetli kişilerin b) ile ile getiremeyecek komandite ortakları; Sarraflar Sarraflar yerine reklam işleriyle usulde yazılı olanlar vergilendirme faaliyete kapsamına alınmaktadır. Kanun uyarınca vergi derece bulunanların derece basit taahhütte usulden 117 6. Her türlü ilan ve reklam harmanları işletenler. yararlandırılmaması işleriyle uğraşanlar veya bu ğ) Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapanlar getirilmektedir. Vergi kesintisi yapmak işlere tavassut edenler; ile treyler, çekici ve benzerlerinin sahip veya mecburiyetinde 7. Gayrimenkul ve gemi alım işleticileri (yapısı itibarıyla sürücüsünden başka onarma işi ve bu mükelleflere karşı satımı ile uğraşanlar; ondört ve daha aşağı oturma yeri olan ve insan derece derece taahhüt işi dışında kalan 8. (Değişik: 24/3/1988 - taşımaya mahsus motorlu kara taşıtları ile yolcu işleri yapanlar, basit usule tabi olmaya 3418/24 md.) Tavassut işi taşıyanlar hariç). ilişkin yapanlar (dayıbaşılar hariç); h) 9. (Ek: 24/12/1980 - 2361/36 yürütülen faaliyetle mütenasip sayıda motorlu yararlanabileceklerdir. md.) Maden işletmeleri, taş taşıtla faaliyette bulunanlar hariç olmak üzere, Her türlü ilan ve reklam işleri ile ve kireç ocakları, kum ve ticari faaliyetini bir takvim yılı içinde aynı anda üç uğraşanlar veya bu işlere tavassut çakıl istihsal yerleri, tuğla ve aydan fazla süreyle birden fazla işyerinde veya edenler kiremit harmanları işletenler; motorlu taşıtla yürütenler. yararlanamayacaktır. 10. - (2) Maliye Bakanlığınca teklif edilen ve Bakanlar Treyler, çekici ve benzeri araçların 2361/36 md.) Şehirlerarası Kurulunca kararlaştırılan iş gruplan, sektörler, il ve sahip veya işleticileri gerçek usulde yük ve yolcu taşımacılığı ilçeler, büyükşehir belediyeleri dâhil olmak üzere il vergilendirme kapsamına alınmaktadır. yapanlar ile treyler, çekici ve ve ilçelerin belediye sınırlan (mücavir alanlar Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı benzerlerinin veya dâhil), belediyelerin nüfusları, yöreler itibarıyla yapanlar işleticileri; (Ek: 3/12/1988 - veya sabit bir işyerinde faaliyette bulunulup vergilendireceklerdir. bulunulmadığına itibarıyla sürücüsünden başka ondört (Ek: 3505/11 24/12/1980 sahip md.) (Yapısı itibariyle sürücüsünden başka ondört ve daha aşağı oturma İşyerinde kullanılan ve o işyerinde göre gerçek vergilendirilmesi gerekli görülenler. usulde kaydıyla şartları esası olanlara topluca inşaat ve taşımaları basit usulden basit usulden gerçek Ancak, usulde yapısı veya daha aşağı oturma yeri olan ve insan taşımaya mahsus motorlu kara 118 yeri olan ve insan taşımaya taşıtları ile yolcu taşıyanların şartlan mahsus motorlu kara taşıtları dâhilinde basit usulden yararlanmalarını ile yolcu taşıyanlar hariç); sağlanmıştır. 11. (Ek 3505/11 : Bu bentte ve alan 3/12/1988 - şehirlerarası Mülga : taşımacılığından kasıt; bir il dâhilinden md.; yük yer yolcu 11/8/1999 - 4444/14 md.) diğer bir il dâhiline yapılan yük ve 12. (Ek : 24/12/1980 - yolcu taşımacılığı olup, aynı il sınırlan 2361/36 içinde yapılan yük ve yolcu taşımacılığı md; Değişik : 26/12/1993 - 3946/12 md.) bu Maliye Bakanlığınca teklif bakımından edilen sayılmayacaktır. ve Bakanlar bent hükmünün şehirlerarası uygulanması taşımacılık Kurulunca kararlaştırılan iş Bir takvim yılı içinde aynı anda üç grupları, sektörler, il ve aydan fazla süreyle, ticari faaliyetini ilçeler, ayrı ayrı veya birlikte birden fazla işyeri büyükşehir belediyeleri dahil üzere ve il olmak ilçelerin veya motorlu taşıtla yürütenler gerçek usulde vergilendirme kapsamına sınırları(mücavir alınmaktadır. Söz konusu bentte yapılan alanlar dahil) belediyelerin düzenleme ile birden fazla işyerinde nüfusları,yöreler itibariyle veya sahibi ya da işleticisi sıfatıyla veya işyerinde birden belediye sabit faaliyette bir bulunup bulunulmadığına göre gerçek fazla motorlu taşıtla ticari faaliyette bulunanların basit usulden faydalanmaması öngörülmektedir. 119 usulde Ayrıca bir takvim yılı içinde üç ay süre vergilendirilmesi gerekli görülenler. ile birden fazla işyerinde veya sahibi ya da işleticisi motorlu sıfatıyla taşıtla birden ticari fazla faaliyette bulunulması hali basit usule tabi olmaya engel sayılmayacaktır. İş grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dâhil olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırlan (mücavir alanlar dâhil), belediyelerin nüfuslan, yöreler itibarıyla veya sabit bir işyerinde faaliyette bulunulup bulunulmadığına göre gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınması gerekli bulunan mükellefler için Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kuruluna yetki verilmektedir. İndirilecek giderler: Ticari kazancın tespitinde indirilecek giderler Madde 40 – Safi kazancın MADDE 19- (1) Safı kazancın tespitinde aşağıdaki tutarı ile vergiye tabi tutulması esastır. tesbit edilmesi için, aşağıdaki giderlerin indirilmesi kabul edilir: giderlerin indirilmesi kabul a) edilir: MADDE 19- Gelirin gerçek ve safı Birinci fıkrada mükelleflerin kazancın Kazancın elde edilmesi ve faaliyetin tespitinde ç) (c) bendinde sayılan kamu sürdürülmesi için yapılan genel giderler. indirebilecekleri giderler sayılmış, ikinci fıkrada ise kuramların 120 1. Ticari kazancın elde kurum ve kuruluşlarına bağışlanan b) edilmesi ve idame ettirilmesi okul, sağlık tesisi, 100 yatak 1) İşveren tarafından çalıştırılanlar için; varsa bunlara ilave olarak indirim Merkezi Türkiye’de bulunan sigorta konusu yapabilecekleri giderlere yer için yapılan genel giderler. (kalkınmada öncelikli yörelerde şirketleri ve sosyal güvenlik kuruluşları ile tüzel (Ek parantez içi hüküm: 50 yatak) kapasitesinden az kişiliğe sahip yardım sandıklarına geri alınmamak verilmiştir. Birinci fıkranın; 25/5/1995 - 4108/19 md.) olmamak kaydıyla öğrenci yurdu üzere ödenen sigorta primleri ve emekli aidatları, (a)bendine göre, ticari kazancın elde (İhracat, yurt dışında inşaat, ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, 2) edilmesi ve faaliyetin sürdürülmesi için onarma, ve huzurevi montaj taşımacılık bulunan ve ve niteliğindeki giyim eşyaları nedeniyle katlanılan faaliyetlerinde rehabilitasyon merkezi ile mülki giderler, mükellefler, bentte yazılı ilaveten bu bu idare amirlerinin giderlere denetimine faaliyetlerden yaptırılacak döviz olarak elde ettikleri Diyanet hasılatın binde aşmamak şartıyla giderlerine karşılık götürü hesapladıkları izni olarak iaşe, ibate, tedavi ve ilaç harcamaları nedeniyle tabi ibadethaneler İşleri ve katlanılan giderler, Başkanlığı 4) harcamalar olmak tesislerin inşası paylan (İşverenler sistemine tarafından ödenen ve bireysel ücretle indirebilirler.) md.) ticari faaliyetin değişebilen ve çeşitliliğine faaliyet göre konusuyla edilmesine yönelik harcamalardır. (b)bendinde, çalışanların işyerinde veya işyerinin eklentilerinde yemek ve barınma giderleri ile tedavi ve ilaç için bu gider olarak indirim konusu yapılacak katkı harcamalarının gider olarak dikkate alınabileceği belirtilmiştir. Ayrıca, de ve yardımlar ile mevcut tesislerin edilen ücretin % 15’ini ve yıllık olarak asgari sigorta primi ve emekli aidatlarının da devam ücretin yıllık tutarını aşamaz. Gerek işverenler indirim konusu yapılabileceği hususu faaliyetlerini Hizmetli kazançtan bu ilişkilendirilmeksizin ticari kazancın tespitinde 2. (Değişik: 27/12/1963 - ettirebilmeleri için yapılan her tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen 365/2 giderler veya olarak kuruluşlara yapılan her türlü bağış paylarının toplamı, ödemenin yapıldığı ayda elde giderleri genel doğrudan ilgili olup kazancın elde Bireysel emeklilik sistemine ödenen yurt verilen tesislerin inşası dolayısıyla emeklilik yapılan indirilebilecektir. Söz konusu giderler, İşyerinde veya ¡işyerinin eklentilerinde ve 3) beşini denetiminde yaygın din eğitimi katkı dışındaki bu işlerle ilgili yapılan üzere bakım İşin gereği olarak verilen demirbaş ve türlü nakdî ve aynî bağış ve katkı payları, gerekse 33 üncü maddenin birinci işçilerin iş yerinde veya iş yardımların tamamı.(1) fıkrasının (ç) bendi kapsamında indirim konusu belirtilmiş olup, bu primlerin aidatların geri alınmamak ve üzere Türkiye’de bulunan sigorta şirketlerine, 121 yerinin müştemilatında iaşe d) Genel ve özel bütçeli kamu yapılacak ve ibate giderleri, tedavi ve idareleri, il özel prim ödemelerinin toplam tutan, idareleri, ödemenin yapıldığı ayda elde edilen ücretin % sosyal güvenlik kuruluşlarına veya tüzel kişiliğe sahip yardım ilaç giderleri, sigorta primleri belediyeler ve köyler, Bakanlar 15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını ödenmiş ve (Bu Kurulunca vergi muafiyeti tanınan aşamaz. Bakanlar Kurulu bu oranı yansına kadar edilmiştir. Bunların yanında hizmet primlerin ve aidatın istirdat vakıflar ve kamu yararına çalışan indirmeye, iki katma kadar artırmaya ve belirtilen erbabına, yapılan işin icabı olarak edilmemek üzere Türkiye'de dernekler ile bilimsel araştırma ve haddi asgari ücretin yıllık tutarının iki katını verilen, günlük yaşamda kullanılması kain sigorta şirketlerine veya geliştirme faaliyetinde bulunan geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.). mutad emekli emekli aidatı yardım kurum ve kuruluşlar tarafından c) ve İşle ilgili olmak şartıyla, sözleşmeye, olmasının sandıklarına olmayan ve gerektiği ifade bunların işten ayrılmaları halinde geri alman giyim sandıklarına ödenmiş olması yapılan veya Kültür ve Turizm ilama veya kanun emrine dayanılarak ödenen zarar, eşyası ticari kazancın elde edilmesi ile ve emekli sandıklarının ve tüzel yardım Bakanlığınca desteklenen ya da ziyan ve tazminatlar. doğrudan ilgili olduğundan bu giyim kişiliği desteklenmesi uygun görülen; giderlerinin ç) Seyahat maksadının gerektirdiği süreyle sınırlı de kazançtan haiz bulunmaları şartiyle), 27 1) Kültür ve sanat faaliyetlerine olmak üzere, işle ilgili ve yapılan işin önem ve indirilebileceği bentte belirtilmiştir. nci maddede yazılı giyim ilişkin ticarî olmayan ulusal veya hacmi ile orantılı seyahat ve ikamet giderleri. Ayrıca bu bendin (4) numaralı alt uluslararası giderleri; organizasyonların d) 3. İşle ilgili olmak şartiyle, gerçekleştirilmesine, Kiralanan veya envantere dâhil olan ve bendine işte kullanılan taşıtların giderleri. mukavelenameye veya ilama 2) Ülkemizin uygarlık birikiminin e) İşle ilgili olmak şartıyla, emlak, gider, göre, bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylan da indirim kapsamına alınmıştır. Gönüllü veya kanun emrine istinaden kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, damga ve belediye vergileri, harçlar ve katılma katılıma ödenen sistemlerinin gelişiminde işyeri bazlı zarar; tazminatlar; ziyan ve mimarîsi ve somut olmayan payları gibi aynî vergi ve harçlar. kültürel mirası ile ilgili veya ülke f) İşverenlerce, 18/10/2012 tarihli ve 6356 emeklilik dayalı planları özel emeklilik aracılığı ile 4. İşle ilgili ve yapılan işin tanıtımına yönelik kitap, katalog, sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu işverenlerin çalışanları adına katkı payı ehemmiyeti ve genişliği ile broşür, film, kaset, CD ve DVD hükümlerine göre sendikalara ödenen aidatlar ödemesi hem sistemin büyümesi hem de mütenasip seyahat ve ikamet gibi çalışanların manyetik, elektronik ve (Ödenen aidatın bir aylık tutarı, işyerinde işçilere katkıda bulunmalarının 122 (Seyahat bilişim giderleri maksadının süreye teknolojisi yoluyla ödenen çıplak ücretin bir günlük toplamını gerektirdiği üretilenler de dahil olmak üzere aşamaz.). maksur şartiyle); olmak görsel, işitsel veya materyallerin 5. (Değişik: 24/6/1994 - bunlarla 4008/24 md.) yoluyla edinilen basılı g) etmektedir. Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre (c)bendinde, işle ilgili olmak şartıyla, hazırlanması, ayrılan amortismanlar. ilgili derleme teşvik edilmesi bakımından önem arz sözleşmeye, ilama Veya kanun emrine ve ğ) İhracat, yurtdışında inşaat, onarım, montaj ve dayanılarak ödenen zarar, ziyan ve Kiralama araştırmaların yayınlanması, yurt taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükelleflerin, tazminatlar veya içinde ve yurt dışında dağıtımı ve bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri işletmeye dahil olan ve işte tanıtımının sağlanmasına, kullanılan taşıtların giderleri 3) Yazma ve nadir eserlerin yurtdışındaki bu işlerle ilgili fiilen katlanılan ancak önemi ve hacmi ile orantılı ve yolculuk 6. (Değişik: 31/12/1982 - korunması ve elektronik ortama tevsik edilemeyen giderlerine karşılık olmak üzere amacının gerektirdiği süreyle sınırlı 2772/5 md.) İşletme ile ilgili aktarılması ile bu eserlerin Kültür götürü olarak hesapladıkları tutarlar. seyahat gider, istihlak, Bakanlığı h) damga, koleksiyonuna kazandırılmasına, Fakirlere bankacılığı beşini aşmamak arasında sayılmıştır. (ç) bendinde, işle ilgili, yapılan işin Turizm binde giderler şartıyla olmak şartıyla; bina, arazi, ve hasılatın indirilebilecek yardım faaliyetinde amacıyla bulunan ve gıda indirim demek konaklama konusu giderlerinin yapılabileceği ve belirtilmiştir. İşin gerektirdiğinden uzun belediye vergileri, harçlar ve 4) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve süreli kaydiyeler gibi ayni vergi, Kültür kaynaklanan giderlerin ise indirilmesine resim ve harçlar; ve Tabiat Varlıklarını esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, Koruma Kanunu kapsamındaki giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli. 7. (Değişik: 24/12/1980 - taşınmaz kültür 2361/29 md.) Vergi Usul bakımı, onarımı, varlıklarının (2) seyahat veya konaklamadan imkan bulunmamaktadır. Kurum kazancının tespitinde aşağıdaki (d)bendinde, kiralama yoluyla edinilen yaşatılması, giderler de ayrıca hasılattan indirilebilir: veya envantere dâhil olan ve işte Kanunu hükümlerine göre rölöve, restorasyon, restitüsyon a) Menkul kıymet ihraç giderleri. kullanılan ayrılan amortismanlar, (Ek: projeleri Kuruluş ve örgütlenme giderleri. matrahtan indirilebileceği belirtilmiştir. Genel kurul toplantıları için yapılan (e)bendinde, işle ilgili olmak şartıyla, 24/6/1994 - 4008/24 md.) işlerine, (...) (1) yapılması ve nakil b) c) 5) Kurtarma kazıları, bilimsel kazı giderler ile birleşme, devir, bölünme, fesih ve emlak, taşıtların gider, damga giderlerinin ve belediye 123 8. (Ek: 4/12/1985 - 3239/48 çalışmaları ve yüzey tasfiye giderleri. md.) İşverenlerce, Sendikalar araştırmalarına, bölünmüş komandit aynî vergi ve harçların gider olarak Kanunun hükümlerine göre 6) Yurt dışındaki taşınmaz Türk şirketlerde komandite ortağın kâr payı. indirilebileceği ifade edilmiştir. Bu sendikalara ödenen aidatlar kültür varlıklarının (şu kadar ki; ödenen aidatın korunması bir aylık tutarı, işyerinde kültür ç) veya yerinde d) ülkemize varlıklarının günlük toplamını 7) aşamaz). 9. bankalarınca katılma hesabı düzenlemedeki ait karşılığında ödenen kâr payları. Sigorta ve reasürans şirketlerinde bilanço envanterinin ait olup, aşağıda belirtilen teknik karşılıklar: 1) Muallak hasar ve tazminat karşılıkları; Değişik: 13/6/2012- Koruma Kanunu kapsamındaki tazminat bedelleri veya bu hesap yapılmamışsa md.) İşverenler taşınır kültür varlıkları ile güzel hasar ve tazminatın ve bunlarla ilgili tüm tarafından ücretliler kalemleri olmakla birlikte, mükelleflerin verdikleri beyannameler üzerinden tahakkuk eden damga vergileri de 28/6/2001-4697/4 8) Kültür ve Tabiat Varlıklarını tahakkuk etmiş ve hesaben tespit edilmiş hasar ve 6327/4 harcama sadece aynî vergi ve harçlarla sınırlı gününde hükmü devam eden sigorta sözleşmelerine oluşturulması çalışmalarına, (Ek: md.; Kültür paylara Katılım Türkiye’ye e) işçilere ödenen çıplak ücretin getirilmesi çalışmalarına, bir Sermayesi vergileri, harçlar ve katılma paylan gibi adına sanatlar, çağdaş ve geleneksel el masrafların tahmini değerleri ile gerçekleşmiş, indirim konusu yapılabilecektir. (f)bendinde, işverenlerce, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümlerine göre sendikalara ödenen aidatlara gider olarak yer verilmiş olup, bireysel emeklilik sistemine sanatları alanlarındaki ürün ve ancak rapor edilmemiş hasar ve tazminat bedelleri gider kabul edilen bu aidatın bir aylık ödenen katkı (İşverenler payları eserlerin Kültür tarafından Bakanlığı ve Turizm ve bunlara ilişkin masraflardan, reasürör payı koleksiyonuna düşüldükten sonra kalan tutar ile saklama payına tutarının, işyerinde aşamayacağı ödenen düzenleme ücretle sağlanmasına, farklarından oluşur. ilişkilendirilmeksizin ticari 9) Somut olmayan kültürel miras, 2) kazancın gider güzel sanatlar, sinema, çağdaş ve yürürlükte olarak yapılacak tespitinde indirim katkı konusu geleneksel el sanatları tahakkuk Kazanılmamış prim bulunan sigorta etmiş primlerden, karşılıkları, sözleşmeleri için komisyonlar paylarının alanlarındaki üretim ve faaliyetler düşüldükten sonra kalan tutarın gün esasına göre ödenen çıplak ücretin bir günlük toplamını bireysel emeklilik sistemine kazandırılması ve güvenliklerinin isabet eden muallak hasar karşılığı yeterlilik ve işçilere belirtilmiştir. ile sendikalara Bu ödenen aidatlar belli bir sınırlama ile ticari faaliyet sonucunda oluşan kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. 124 toplamı, ödemenin yapıldığı ile bu alanlarda araştırma, eğitim bilanço gününden sonraya sarkan kısmından, aynı (g)bendinde, ayda hükümlerine elde %15’ini ve edilen yıllık ücretin veya uygulama merkezleri, atölye, esasa göre Gerek emtia işverenler ve teçhizatının tedariki ile film komisyon tarafından bireysel emeklilik yapımına, sistemine ödenen reasürör payının olarak stüdyo ve film platosu kurulması, düşülmesinden sonra kalan tutardır. Ancak bu tutar, asgari ücretin yıllık tutarını bakım ve onarımı, her türlü araç nakliyat aşamaz. hesaplanan katkı 10) sigortalarında, düşüldükten yıllık sonraki müze, Usul Kanunu göre amortismanların ayrılan gider olarak primin indirilebileceği belirtilmiştir. tutarından şirketlerin kendi saklama paylarında kalanının Kütüphane, Vergi sanat %25’ini geçemez. Kazanılmamış prim karşılığının (ğ) bendi ile, ihracat, yurtdışında inşaat, onarım, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükelleflerin, payları, gerekse bu Kanunun galerisi ve kültür merkezi ile gün esasına göre hesaplanması mümkün olmayan fiilen 63 üncü maddesinin birinci sinema, tiyatro, opera, bale ve reasürans ve retrosesyon işlemlerinde 1/8 yöntemi ülkelerdeki belge düzeni, mevzuat veya fıkrasının (3) numaralı bendi konser fiili gibi kültür kapsamında indirim konusu faaliyetlerinin ve sanat uygulanabilir. sergilendiği 3) Hayat sigortalarında matematik gerçekleşen ancak imkansızlıklar ilgili nedeniyle belgelendiremedikleri giderlerine yapılacak prim ödemelerinin tesislerin yapımı, onarımı veya karşılıklar, her sözleşme üzerinden ayrı ayrı karşılık olmak üzere, döviz olarak elde toplam hesaplanır. Karşılıkların, gelirleri vergiden istisna ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak yapıldığı ayda elde edilen ilişkin harcamalar ile makbuz edilmiş olan menkul kıymetlere yatırılan kısmına şartıyla götürü olarak hesapladıkları ücretin %15’ini ve yıllık karşılığı giderleri de matrahtan indirebilmelerine tutarı, ödemenin modernizasyon çalışmalarına, yapılan bağış ve ait faiz ve kâr payları, giderler arasında olarak asgari ücretin yıllık yardımların % 100’ü. Bakanlar gösterilemez. imkan sağlanmıştır. tutarını aşamaz.). h)bendinde,' fakirlere yardım amacıyla Kurulu, bölgeler ve faaliyet türleri 4) Dengeleme karşılığı, takip eden hesap Bakanlar Kurulu bu oranı itibarıyla bu oranı, yarısına kadar dönemlerinde meydana yarısına kadar indirmeye, iki indirmeye veya kanunî seviyesine oranlarındaki dalgalanmaları katına kadar artırmaya ve kadar getirmeye yetkilidir. belirtilen haddi, gelebilecek tazminat dengelemek ve demek ve vakıflara bağışlanan gıda, katastrofik riskleri karşılamak üzere sadece deprem asgari e) Bakanlar Kurulunca yardım ve mühendislik sigorta branşlarında verilen deprem ücretin yıllık tutarının iki kararı alınan doğal afetler teminatı için hesaplanan gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin indirimi dengeleme sağlanmıştır. 125 katını geçmemek üzere dolayısıyla Başbakanlık aracılığı karşılıklarından oluşur. belirlemeye ile makbuz karşılığı yapılan aynî 5) yeniden Bir bilanço döneminde ayrılan sigorta yetkilidir. ve nakdî bağışların tamamı. 10.(Ek: 25/12/2003-5035/12 f) (Ek: 16/6/2009-5904/5 md.) kâra eklenir. Fakirlere md.) amacıyla gıda yardım İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye bankacılığı Kızılay Derneğine ve Türkiye faaliyetinde bulunan dernek Yeşilay ve vakıflara Cemiyetine makbuz Maliye karşılığı yapılan nakdi bağış veya teknik karşılıkları, ertesi bilanço döneminde aynen Maddenin ikinci fıkrasında ise, ticari kazancın tespitine ilişkin hükümlere göre hesaplanan tespitinde, kurum kazancının ayrıca hasılattan indirilebilecek giderler düzenlenmiştir. İkinci fıkranın; (a)bendine göre, ihraç edilen menkul kıymetlere ilişkin tüm giderler Bakanlığınca belirlenen usul yardımların tamamı.(1) hasılattan indirilebilecektir. Bu giderler ve arasında senetlerin kağıt ve basım esaslar çerçevesinde g) (Ek: 31/5/2012-6322/36 md.) bağışlanan gıda, temizlik, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun giderlerini, mahkeme, noter ve diğer giyecek ve yakacak 325/A maddesine göre girişim tasdik ve tescil giderlerini, damga sermayesi fonu olarak ayrılan vergisini ve ihraç dolayısıyla ödenen tutarların beyan edilen gelirin sair harçlan, ihraç dolayısıyla bankalara %10’unu aşmayan kısmı. verilen komisyonları, hisse senedi ve ğ) (Ek: 31/5/2012-6322/36 md.) tahvillerin borsaya kaydı için yapılan Türkiye’de olmayan giderleri ve bunlara benzer diğer her kişilerle, işyeri, kanuni ve iş türlü giderleri örnek olarak saymak merkezi yurt dışında bulunanlara mümkündür. Türkiye’de verilen ve münhasıran (b)bendinde, yurt sırasında maddelerinin maliyet bedeli. yerleşmiş dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, kuramların yapılan hazırlanması, ana kuruluş kuruluşları sözleşmenin genel kurulu 126 yazılım, tıbbi muhasebe raporlama, çağrı reklam gibi bir takım kuruluş ve merkezi ve veri saklama hizmeti örgütlenmeye ilişkin giderlerin kurum alanlarında kazancından hizmet kaydı tutma, toplantılarının yapılması, tanıtma ve faaliyette işletmeleri bulunan ile ilgili indirilmesine imkan sağlanmaktadır. bakanlığın izni ve denetimine tabi (c)bendine göre, genel kural toplantıları olarak eğitim ve sağlık alanında için faaliyet gösteren ve Türkiye’de giderler, ilan ve posta giderleri, toplantı yerleşmiş olmayan kişilere hizmet salonu kira bedeli ve benzeri giderler veren işletmelerin münhasıran bu kurum kazancından indirilebilir. Ayrıca faaliyetlerinden birleşme, bölünme, fesih ve tasfiye elde ettikleri kurum tarafından yapılacak kazancın %50’si. aşamasında yapılan giderler de kazancın Bu indirimden yararlanılabilmesi tespitinde için fatura veya benzeri belgenin yapılabilecektir. Ancak, hissedar ve yurt ortakların dışındaki müşteri adına indirim toplantıya konusu katılmak için düzenlenmesi şarttır. yaptıkları giderler kurum kazancının Bu bentte yer alan oranı, hizmet tespitinde alanları itibarıyla sıfıra kadar yapılamayacaktır. indirmeye veya %100’e kadar (ç) artırmaya Bakanlar Kurulu, bu bölünmüş bendin komandite ortakların şirket kârından uygulanmasına ve denetime ilişkin usul ve esasları indirim bendinde, aldıkları sermayesi komandit pay, konusu şahsi paylara şirketlerde, ticari kazanç 127 belirlemeye ilgili bakanlıkların sayılmaktadır. Bu nedenle, söz konusu görüşünü almak suretiyle Maliye payın şirket bünyesinde vergiye tabi Bakanlığı yetkilidir. tutulmaması için komandite ortağın kâr (2) Bağış ve yardımların nakden hissesinin yapılmaması halinde, bağışlanan indirilmesi öngörülmüştür. veya yardımın konusunu oluşturan (d)bendinde, mal veya hakkın maliyet bedeli katılma hesabı karşılığında ödenen kâr veya kayıtlı değeri, bu değer paylan kurum kazancından indirilecek mevcut giderler arasına dâhil edilmiştir. değilse Vergi Usul gider olarak katılım hasılattan bankalarınca Kanunu hükümlerine göre takdir (e)bendinde ise, sigorta ve reasürans komisyonlarınca tespit edilecek şirketlerinde bilanço gününde hükmü değeri esas alınır. devam eden sigorta sözleşmelerine ait (3) Bu maddenin uygulanmasına teknik ilişkin usûlleri belirlemeye Maliye düzenlenmiştir. karşılıkların indirimi Bakanlığı yetkilidir. Gider kabul edilmiyen Kabul edilmeyen indirimler ödemeler: MADDE 11- (1) Ticari kazancın tespitinde kabul edilmeyen MADDE ödemelerin gider olarak indirimlerin indirilmesi kabul olunmaz: edilmez: yapılması 20- (1) Aşağıda yazılı gider ve gider, kabul ödemelerin kazançtan indirilmesi kabul olunmaz: a) Teşebbüs Bu maddede, ticari kazançtan indirilmesi kabul edilmeyen Kurum gider, ödeme ve indirimler Madde 41 – Aşağıda yazılı kazancının tespitinde aşağıdaki MADDE 20- sahibinin, eşinin ödeme ve indirimlere yer verilmiştir. ve Birinci fıkranın; 1. Teşebbüs sahibi ile eşinin a) Öz sermaye üzerinden ödenen çocuklarının işletmeden çektikleri paralar ile aynen (a)bendinde, teşebbüs sahibi ile eşinin 128 ve çocuklarının işletmeden veya hesaplanan faizler. çektikleri paralar veya aynen b) Örtülü aldıkları diğer değerler (Aynen alınan değerler sermaye üzerinden emsal bedeli ile değerlenerek teşebbüs sahibinin aldıkları sair değerler (Aynen ödenen veya hesaplanan faiz, kur çektiklerine ilave olunur.). alınan değerler emsal bedeli farkları ve benzeri giderler. ile değerlenerek teşebbüs c) Transfer b) 2. kendisine, Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine ve kabul çocuklarına ödenen c) aylıklar, Ticaret Kanununa, işletmeden cari hesap veya diğer şekillerdeki ikramiyeler, komüsyonlar ve tüzüklerine, ana statülerine veya d) 3. Teşebbüs sözleşmelerine göre sahibinin kazançlardan işletmeye koyduğu sermaye yedek için yürütülecek faizler; ayırdıkları akçeler Kanununa küçük ile göre Sözleşmelerde öngörülen cezai şartlar ve tüm sorumluluk halleri hariç olmak üzere teşebbüs Bankacılık sahibi tarafından işlenen suçlardan doğan bankaların tazminatlar ve basın veya diğer iletişim araçları çocuklarının d) Bu Kanuna göre hesaplanan yayınlarından doğan maddi ve manevi zararlardan Tahsil kıymetler ve paralar da bu kapsamda ve kazançtan indirimi kabul edilmemektedir. kendisine, teşebbüs eşine ve sahibinin çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler, Usulü f) gider komisyonlar olarak ve Kiralanan veya işletmede kayıtlı olan yat, kabul edilmeyeceği öngörülmüştür. Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün (c)bendinde, yürütülecek tarihli ve 6183 sayılı Amme ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderleri. Alacaklarının ayrılan yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon tazminatların ticari kazancın tespitinde diğer şekillerdeki alacakları cezaları, vergi cezaları, 21/7/1953 e) faizler; alman mükelleflerin işletmeden aynen aldığı değerlendirilmekte işletmede cari hesap veya kurumlar vergisi ile her türlü para dolayı ödenen tazminatlar. üzerinden diğer halindeki ortaklıktan safî teşebbüsün işletilmesinden kaynaklanan kusursuz (b)bendinde, 4. Teşebbüs sahibinin, eşinin ayırdıkları genel karşılıklar dahil). ve Aynen Ortaklık işletmelerde, ücretler, kurumların kuruluş kanunlarına, alacakları üzerinden yürütülecek faizler. tazminatlar; aldıkları edilmemiştir. Teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu olunacaktır. küçük olursa olsun ayrılan yedek akçeler ç) Teşebbüs sahibinin, eşinin ve çocuklarının işletmeden (Türk aynen teşebbüs sahibinin çektiklerine ilave sahibinin ç) Her ne şekilde ve ne isimle sermaye için yürütülecek faizler. eşine, ile fiyatlandırması çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, değerler emsal bedeli ile değerlenip kazançlar. Teşebbüs paralar değerlere ilişkin ödemeler gider olarak sahibinin çektiklerine ilave yoluyla örtülü olarak dağıtılan ikramiyeler, komisyonlar ve tazminatlar. olunur.) veya çocuklarının işletmeden çektikleri işletmeye teşebbüs koyduğu sahibinin sermaye için yürütülecek faizler gider olarak kabul 129 5. 28/3/2007-5615/3 Hakkında (Ek: Kanun hükümlerine kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz edilmemiştir. md.) Bu fıkranın 1 ilâ 4 göre ödenen cezalar, gecikme taşıtları, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından (ç) bendine göre, teşebbüs sahibinin, numaralı bentlerinde yazılı zamları ve faizler ile Vergi Usul işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayan eşinin veya çocuklarının işletmeden cari olan işlemler hariç olmak Kanunu hükümlerine göre ödenen veya faaliyetle ilgili olsa bile işin önem ve hesap veya diğer şekillerdeki alacakları üzere, teşebbüs sahibinin, gecikme faizleri. üzerinden yürütülecek faizler de gider ilişkili kişilerle emsallere e) Kanunlarla veya kanunların amortismanları. uygunluk ilkesine hacmiyle mütenasip olmayanların giderleri ve aykırı verdiği yetkiye dayanılarak tespit g) olarak tespit edilen bedel edilen veya fiyatlar üzerinden mal kaydıyla, veya hizmet alım ya da itibarî hadler saklı menkul Kullanılan kalmak kaynaklarını kıymetlerin münhasır değerlerinin olarak kabul edilmeyecektir. aşan olmak yabancı kaynakları işletmelerde, aşan üzere, yatırımın öz kısma (d)bendinde, sözleşmelerde öngörülen cezai şartlar ve teşebbüsün maliyetine işletilmesinden kaynaklanan kusursuz altında eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı sorumluluk halleri hariç olmak üzere satımında bulunması halinde, ihracından doğan zararlar ile bu kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr teşebbüs emsallere uygun bedel veya menkul kıymetlere ilişkin olarak payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan suçlardan doğan tazminatlar ve basın fiyatlar ile teşebbüs sahibince ödenen komisyonlar ve benzeri gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unu veya diğer iletişim araçları yoluyla uygulanmış bedel veya fiyat her türlü giderler. aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan işlenen arasındaki işletme aleyhine kısmı televizyon yayınlanndan doğan maddi oluşan farklar işletmeden f) Kiralama yoluyla edinilen veya farklılaştırmaya çekilmiş sayılır. Teşebbüs (Belirlenecek sahibinin oram sektörler itibarıyla Bakanlar Kurulu, bu sahibi fiillerden tarafından veya işlenen radyo ve bendin ve manevi zararlardan dolayı ödenen işletmede kayıtlı olan; yat, kotra, uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye tazminatların ticari kazançtan gider eşi, tekne, sürat teknesi gibi motorlu Maliye Bakanlığı yetkilidir.). üstsoy ve altsoyu, üçüncü deniz taşıtları ile uçak, helikopter (2) Bu maddenin olarak indirilmesi kabul edilmemiştir. uygulanmasında, adi (e)bendinde, her türlü alkol ve alkollü derece dahil yansoy ve kayın gibi hava taşıtlarından işletmenin ortaklıklar ve kollektif şirketlerin ortakları ile adi içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait hısımları ile doğrudan veya esas faaliyet konusu ile ilgili ve ilan ve reklam giderlerinin indirimi dolaylı ortağı bulunduğu olmayanların giderleri sermayesi paylara bölünmüş komandit ve şirketlerin komandite ortakları da teşebbüs sahibi kabul edilmemiştir. 130 şirketler, bu şirketlerin amortismanları. ortakları, bu şirketlerin g) Sözleşmelerde ceza şartı olarak (3) idaresi, denetimi sermayesi kontrolü (f)bendinde, kiralama yoluyla edinilen Kurum kazancının tespitinde ayrıca veya konulan tazminatlar hariç olmak aşağıdaki indirimlerin yapılması kabul edilmez: bakımından üzere altında sayılır. kurumun bulunan ortaklarının, kendisinin, a) yöneticilerinin Bu bent ve hesaplanan faizler. olmayan veya faaliyetle ilgili olsa bile Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya maddî ve manevî zarar tazminat hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler. uygulamasında, giderleri. alınması veya radyo ve işin önem ve hacmiyle mütenasip olmayanlann televizyon ç) Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan (g)bendinde, verilmesi, yayınlarından doğacak maddî ve yedek akçeler (Türk Ticaret Kanununa, kurumların gerektiren tazminat giderleri. veya sözleşmelerine kapsamında kazançlardan Kurulunca işlemler, her hâl ve şartta mal ı) Her türlü alkol ve alkollü içkiler ayırdıkları tüm yedek akçeler ile Bankacılık indirimine veya hizmet alım ya da ile tütün ve tütün mamullerine ait Kanununa satımı olarak değerlendirilir. göre göre bankaların safı ayırdıkları Kanunlarla matrahtan finansman olup maddede taşıyanlardan kararlaştırılanların izin verilmeyeceği yapılarının güçlü olması, mikro düzeyde veya kanunların verdiği firmalar ve makro düzeyde ekonomisi için beyan edilmiş gelir veya kadar indirmeye yetkilidir. taşımaktadır. İşletmelerin kaydıyla, sayılan Bakanlar farklar, ilişkili kişi tarafından 100’e kadar artırmaya veya sıfıra yetkiye dayanılarak tespit edilen hadler saklı kalmak giderleri genel belirtilmektedir. İşletmelerin öz kaynak ilan ve reklam giderlerinin % karşılıklar dâhil). İşletmeden çekilmiş sayılan 50’si. Bakanlar Kurulu bu oranı % d) ve indirilemeyeceği öngörülmüştür. ücret, ikramiye ve benzeri manevî zararlardan dolayı ödenen kuruluş kanunlarına, tüzüklerine, ana statülerine şartlan ödemeleri giderleri Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü amortismanlannın c) imalat ve inşaat, kiralama ve h) Basın yoluyla işlenen fiillerden olarak dağıtılan kazançlar. kiraya verme, ödünç para veya deniz taşıtları ile hava taşıtlarından, Öz sermaye üzerinden ödenen veya işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili diğer şirketler ilişkili kişi çalışanlarının suçlarından doğan b) sayılır. veya işletmede kayıtlı olan motorlu menkul kıymetlerin itibari büyük önem finansman kurumlar vergisi matrahının i) (Ek: 31/5/2012-6322/37 md.) değerlerinin altında ihracından doğan zararlar ile bu ihtiyaçların hesabında dikkate alınmış ise Kredi kaynakları ile finanse etmelerini teşvik kuruluşları, ilişkili kişinin vergilendirme kuruluşlar, finansal finansal menkul kıymetlere ilişkin olarak kiralama, komisyonlar ve benzeri her türlü giderler. ödenen borçlanma ülke yerine öz etmek amacıyla, yatırımın maliyetine 131 işlemleri buna göre düzeltilir. faktoring ve finansman şirketleri e) İlişkili kişiler ve bu kişilerle dışında, kullanılan Sözleşmelerde öngörülen cezai şartlar ve eklenenler hariç olmak üzere, işletmede yabancı teşebbüsün işletilmesinden kaynaklanan kusursuz kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin yapılan işlemler hakkında bu kaynakları öz kaynaklarını aşan sorumluluk halleri hariç olmak üzere kurumun çalışanlarının benzeri adlar altında yapılan gider ve hususlar bakımından, 5520 olmak üzere, yatırımın maliyetine suçlarından doğan maddi ve manevi zararlardan maliyet unsurları toplamının %10’una sayılı kadar kısmının Bakanlar Kurulunca maddede almayan işletmelerde, aşan kısma münhasır ortaklarının, yer Kurumlar Vergisi eklenenler hariç, Kanununun 13 üncü maddesi kullanılan yabancı hükmü uygulanır.(1) yöneticilerinin ve faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı ve işletmede dolayı ödenen tazminatlar. kaynaklara f) Kredi kuruluşları, finansal kuruluşlar, kararlaştırılması ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri halinde, kazancın tespitinde gider olarak indirilemeyeceği 6. Her türlü para cezaları ve kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar hariç, kurumların birinci fıkranın (g) bendi hususu vergi cezaları ile teşebbüs altında yapılan gider ve maliyet uyarınca hesaplanan giderleri. hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve sahibinin suçlarından doğan unsurları toplamının esasları belirleme konusunda Maliye tazminatlar (Akitler ceza şartı aşmamak üzere olarak derpiş %10’unu (4) Dar mükellefiyette kurum kazancının Bakanlar tespitinde, ayrıca aşağıdaki indirimlerin yapılması edilen Kurulunca kararlaştırılan kısmı. kabul edilmez: tazminatlar, cezai mahiyette Belirlenecek tazminat sayılmaz.) (1) itibarıyla 7. (Ek: 14/6/1989 - 3571/8 Bakanlar oranı sektörler a) farklılaştırmaya satımlar için ana merkeze veya Türkiye dışındaki Kurulu, bendin şubelere verilen faizler, komisyonlar ve benzerleri. md.) Her türlü alkol ve uygulanmasına ilişkin usul ve b) alkollü içkiler ile tütün ve esasları Bu kurumlar hesabına yaptıkları alım belirlemeye Bakanlığına ikinci ortaklıklar ve ortakları ile Ayrıca verilmektedir. fıkrasında, adi kollektif şirketlerin komandit şirketlerin komandite ortaklarının teşebbüs sahibi Türkiye’deki kurumun kazancının elde sayılacağı belirtilmiş ve bu kişiler Maliye edilmesi ve idamesi ile ilgili olan ve emsallere hakkında da bu madde hükümlerinin uygunluk reklam giderlerinin % 50'si anahtarlarına göre ayrılan paylar ile Türkiye’deki Maddenin (0) sıfır (Bakanlar Kurulu, bu kurumun kuramların oranı gönderilen yetkili kişilerin seyahat giderleri hariç sırasında 100'ekadar yetki Maddenin tütün mamullerine ait ilan ve Bakanlığı yetkilidir. % öngörülmektedir. ilkesi uyarınca denetimi için belirlenen yabancı dağıtım ülkelerden uygulanacağı ifade edilmiştir. üçüncü kazancının ayrıca fıkrasında, hesaplanması indirilmesine izin 132 artırmaya,sıfıra kadar olmak üzere, ana merkezin veya Türkiye dışındaki verilmeyen giderler sıralanmaktadır. indirmeye yetkilidir).(1)(2) şubelerin Fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde, 8. (Ek: 24/6/1994 - 4008/25 zararlarına katılmak üzere ayrılan paylar. md.) (5) Kiralama edinilen yoluyla veya genel yönetim giderlerine veya örtülü sermaye ve örtülü kazanca ilişkin İştirak hisseleri alımıyla ilgili finansman gider ve kazançlar ile öz sermaye işletmede giderleri hariç olmak üzere, kurumların gelir üzerinden ödenen veya kayıtlı olan yat, kotra, tekne, vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin faizlerin gider olarak sürat teknesi gibi motorlu giderlerinin alınamayacağı belirtilmiştir. deniz, uçak ve helikopter gibi faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı (ç) bendi ile, yapısı itibarıyla maddede hava taşıtlarından işletmenin kurum kazancından indirilmesi kabul edilmez. sayılan esas faaliyet konusu ile ilgili (6) Avrupa Birliği organlarıyla akdedilen farklılık gösteren yedek akçeler de olmayanların giderleri ve usulüne göre yürürlüğe konulan anlaşmalar kabul edilmeyen indirimler arasında amortismanları; (1) çerçevesinde proje karşılığı sağlanan hibeler, özel sayılmaktadır. Aslında yedek akçeler 9. (Ek: 24/6/1994 - 4008/25 bir fon hesabında tutulur ve gelir olarak dikkate gider niteliğinde değildir ve bunlar md.; Mülga: 17/12/2003- alınmaz. Söz konusu hibelerle gerçekleştirilecek işletme bünyesinde elde edilen kazancın 5024/9 projelere dağıtılmayıp md.; ile Yeniden veya ilişkin istisna olarak bu kapsamındaki fondan yapılan diğer gider hesaplanan dikkate unsurlarından işletmede alıkonulan düzenleme: 31/5/2012- harcamalar, gelir vergisi matrahının tespitinde gider kısmıdır. Her ne şekilde ve adla 6322/6 Kullanılan ve maliyet olarak dikkate alınmaz. Proje sonunda ayrılmış olursa olsun yedek akçelerin herhangi vergiye yabancı md.) kaynakları kaynaklarını işletmelerde, münhasır yatırımın öz aşan aşan olmak kısma üzere, maliyetine bir şekilde harcanmayan ve iade tabi kazançtan indirilmesi edilmeyen tutarın kalması halinde bu tutar gelir mümkün kaydedilir. parantez içi hükmü ile Türk Ticaret Kanununa, bulunmamaktadır. kuramların Bendin kuruluş kanunlarına, tüzüklerine, ana statülerine 133 eklenenler hariç, işletmede veya sözleşmelerine göre safı kazançtan kullanılan ayırdıkları kaynaklara yabancı ilişkin tüm yedek akçeler ile faiz, Bankacılık Kanununa göre ayrılan genel komisyon, vade farkı, kâr karşılıkların bu bent kapsamında olduğu payı, kur farkı ve benzeri açıkça belirtilmiş ve bunların gider adlar altında yapılan gider ve olarak indirimi kabul maliyet unsurları toplamının Bankacılık Kanununa göre ayrılan özel %10’unu karşılıkların aşmamak Bakanlar üzere Kurulunca ise edilmemiştir. bankalarca gider yazılabileceği tabiidir. kararlaştırılan kısmı. (d)bendi Belirlenecek oranı sektörler Kanunların itibarıyla olmak üzere itibari değerlerinin altında Bakanlar farklılaştırmaya Kurulu, bendin ihraç ile menkul belirlediği edilerek kıymetlerin hadler aradaki hariç farkın,gider uygulanmasına ilişkin usul ve yazılması da önlenmektedir. Ayrıca, bu esasları belirlemeye Maliye menkul kıymetlere ilişkin pazarlama Bakanlığı yetkilidir. komisyonlarının gider kaydı konusunda 10. (Ek: 15/5/2002 - 4756/28 da kısıtlama getirilmektedir. md.) Basın yoluyla işlenen (e)bendine fiillerden ve öngörülen cezai şartlar ve teşebbüsün yayınlarından işletilmesinden kaynaklanan kusursuz doğacak maddî ve manevî sorumluluk halleri hariç olmak üzere televizyon zararlardan veya radyo dolayı ödenen göre, sözleşmelerde kurumun ortaklarının, yöneticilerinin ve 134 çalışanlarının suçlarından doğan maddi tazminat giderleri. Bu uygulanmasında, maddenin ve manevi zararlardan dolayı ödenen kolektif tazminatlar kuram kazancının tespitinde şirketlerin ortakları ile adi ve gider olarak dikkate alınmamaktadır. eshamlı komandit şirketlerin Maddenin dördüncü komandite ortakları teşebbüs mükellef kuramlarda sahibi sayılır. kazancının tespitinde kabul edilmeyen fıkrası, safı dar kurum indirimleri düzenlemektedir. Dar mükellef kurumun Türkiye’de ticari veya zirai bir faaliyeti var ise, safı kuram kazancı, ilke olarak tam mükellefiyette uygulanan esaslara göre hesaplanır. Ancak dar mükellefiyete tabi kuramların, merkezleri ile Türkiye olan mükellefıyettekinden dışındaki ilişkileri, farklı tam bazı giderlerin ortaya çıkmasına neden olur. Bu nedenle bazı giderlerin indirimi, dar mükellef kuramlar için kabul edilmemiştir. Ana merkezin veya Türkiye dışındaki şubelerin Türkiye’deki dar mükellef 135 kuramlar hesabına yaptıkları alım ve satımlar merkeze için, dar veya mükellefin Türkiye ana dışındaki şubelere verdiği faizler, komisyonlar ve benzerleri kuram kazancının tespitinde indirilmez. Bu hüküm ile Türkiye’de oluşan kazancın, ana merkez veya diğer şubelere aktarılmasının önlenmesi amaçlanmıştır. Ana merkezin veya Türkiye dışındaki şubelerin genel yönetim giderlerine veya zararlarına katılmak üzere ayrılan paylar dar mükellef kurum kazancının tespitinde indirilemez. Ancak, indirimlerden Türkiye’deki kurumun kazancının elde edilmesi ve idamesi ile ilgili olan ve emsallere uygunluk ilkesi uyarınca belirlenecek dağıtım anahtarlarına göre ayrılan paylar ile Türkiye’deki kurumun denetimi için yabancı ülkelerden gönderilen yetkili kimselerin seyahat giderlerinin indirimi 136 kabul edilecektir. Ancak gider indirimi emsaline uygun belirli esaslara bağlı kalınarak yapılacaktır. Buna göre, söz konusu giderler, Türkiye’deki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak zorundadır. Ayrıca söz konusu giderlerin Türkiye’deki kazanca isabet eden kısmının belirlenmesinde kullanılan dağıtım anahtarının emsallere uygunluk ilkesi çerçevesinde belirlenmesi gerekmektedir. Emsallere uygunluk ilkesi, Kanunun transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı maddesine uygun olarak belirlenecektir. Maddenin beşinci fıkrası ile gelir vergisinden istisna edilen kazançlara ilişkin giderler ile istisna kapsamındaki zararların kazancından faaliyetlerden istisna dışı indirilmesinin doğan kurum kabul edilmeyeceği öngörülmektedir. İstisna kazançlar elde edilirken, giderlerin yanı 137 sıra gider fazlalığı sebebiyle doğan zararların da aym kapsamda değerlendirileceği tabidir. Öte yandan, iştirak hisselerinin alımıyla ilgili finansman giderleri, kurum kazancının tespitinde dikkate alınabilecektir. Maddenin altıncı fıkrası ile Avrupa Birliği usulüne organlarıyla göre akdedilen yürürlüğe ve konulan anlaşmalar çerçevesinde proje karşılığı sağlanan hibelerin, özel bir fon hesabında tutulacağı ve gelir olarak dikkate alınmayacağı belirtilmektedir. Söz konusu hibelerle gerçekleştirilecek projelere ilişkin olarak bu fondan yapılan harcamalar ise gelir vergisi matrahının tespitinde gider ve maliyet olarak dikkate alınmayacaktır. Proje sonunda herhangi bir şekilde harcanmayan ve iade edilmeyen tutarın kalması halinde ise bu tutar gelir kaydedilecektir. 138 PTT Acentalarında kazanç İstisna kazançlar istisnası: MADDE 21- (1) Ticari kazancını bilanço esasına fıkrasında, Mükerrer Madde 18 – (Ek: göre tespit eden gerçek kişiler ile kurumların hisseleri 24/3/1988 - 3418/23 md.) aktiflerindeki taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu düzenlenmektedir. PTT acentalığı faaliyetinden senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının İstisnanın amacı, işletmelerin bağlı elde edilen kazançlar,gelir satışından doğan kazançlar aşağıda belirtilen süre, değerlerinin vergisinden oran ve şartlar çerçevesinde gelir vergisinden daha etkin bir şekilde kullanılmasına müstesnadır: olanak sağlanması ve işletmelerin mali kazanç müstesnadır.Bu istisnasının, bu 21- Maddenin taşınmazlar satış iştirak istisnası faaliyetlerde a) uyarınca tevkif suretiyle tutma süresine bağlı olarak, satışından doğan fıkrada belirtilen koşulların sağlanması ödenecek vergiye şümulü kazanca uygulanacak istisna oranları aşağıdaki halinde söz konusu taşınmazlar ve gibidir: iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, Eğitim ve işletmelerinde öğretim kazanç istisnası(1) Madde 1) 20- (Mülga: kazançlarda %50. Yeniden kazançlarda %60. . yer alan şartlar dâhilinde tam mükellef anonim halka arz edilmek suretiyle Beş tam yıldan sonra satıştan doğan çıkarılmasında 16/7/2004-5228/27 md.) 4) Okul kazançlarda %75. eğitim, Maddede Dört tam yıldan sonra satıştan doğan şirketlerde sahip olunan pay senetlerinin 3) öncesi Bu tutulma süresine bağlı olarak istisnadan Üç tam yıldan sonra satıştan doğan yararlanacaktır. 24/12/1980 - 2361/14 md.; düzenleme: güçlendirilmesidir. İki tam yıldan sonra satıştan doğan intifa senetleri ve rüçhan haklan elde kazançlarda %40. 2) bünyelerinin ve kazancı ekonomik birinci Kanunun 94 üncü maddesi yoktur. Yukarıda sayılan mal ve hakların elde MADDE ilköğretim, özel eğitim ve b) Tam mükellef anonim şirketlerde sahip orta öğretim özel okullarının olunan pay senetlerinin halka arz edilmek suretiyle 49 uncu elden maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi hükümleri gözetilecektir. İştirak hisseleri; anonim şirketlerin pay 139 işletilmesinden elde edilen elden çıkarılmasında 49 uncu maddenin birinci senetlerini, limited şirketlere ait iştirak kazançlar, ilgili Bakanlığın fıkrasının (ç) bendi hükümleri uygulanır. paylarını, sermayesi paylara bölünmüş görüşü c) alınmak Maliye suretiyle Bu, istisna, satışın yapıldığı dönemde komandit şirketlerin komanditer Bakanlığının uygulanır ve satış kazancının istisnadan yararlanan ortaklarına ait ortaklık paylarını ve iş belirleyeceği usul ve esaslar kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın ortaklıkları çerçevesinde sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulur. kooperatiflerin ortaklık paylarını ifade beş ile adi ortaklıklar ve vergilendirme dönemi gelir Ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen eder. Esasen iştirak kazancı içerisinde vergisinden ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi yer alan ve kârdan pay alma amacı faaliyete şarttır. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış taşıyan vergilendirme bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında senetleri tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış suretiyle konuya açıklık getirilmiştir. sayılır. Taşınmazların; kaynak kuruluşlarca, kira İstisnaya konu olan taşınmazlar, Türk İstisna, geçtiği müstesnadır. okulların döneminden itibaren başlar. sertifikası ihracı amacıyla varlık kiralama kurucu senetleri bentte ayrıca ile intifa sayılmak Medenî Kanununda yer alan, taşınmaz şirketlerine satışı ile 21/11/2012 tarihli ve 6361 olarak sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman bakımından bir yerden başka bir yere Şirketleri taşınması mümkün olmayan, dolayısıyla Kanunu kapsamında geri kiralama tanımlanan, esas niteliği amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması yerinde sabit olan mallardır. Bunlar şartıyla, finansal kiralama şirketlerine satışı ve Türk Medenî Kanununun 704 üncü varlık kiralama ile finansal kiralama şirketlerince maddesinde; arazi, tapu siciline ayrı taşınmazın devralındığı kuruma satışından doğan sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli kazançlar için bu oran %100 olarak uygulanır ve bu haklar, kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı taşınmazlar için süre şartı aranmaz. Ancak, söz bağımsız bölümler olarak sayılmıştır. 140 konusu taşınmazların, kaynak kuruluş, kiracı Taşınmazların tarafından edilebilmesi veya sözleşmeden/kaynaklanan bu istisnaya için Türk konu Medenî yükümlülüklerin yerine getirilememesi hali hariç Kanununun 705 inci maddesi gereğince olmak üzere, varlık kiralama veya finansal kirama kurum adına tapuya tescil edilmiş ve şirketi tarafından üçüncü kişi ve kurumlara aktife alınmış olması ya da ticari satılması durumunda, bu taşınmazların kaynak kazancını bilanço esasına göre tespit kuruluşta veya kiracıdaki varlık kiralama veya eden gerçek kişiler için tapuya tescil finansal kiralama şirketine devirden önceki kayıtlı ettirilerek işletme aktifine alınmış değeri ile anılan kurumlarda ayrılan toplam olması gerekmektedir. amortisman tutarı gerçekleştiren kurum dikkate alınarak nezdinde satışı vergilendirme İstisnanın uygulanabilmesinin temel koşulu, taşınmazlar ve iştirak hisseleri yapılır. ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve ç) İstisna edilen kazançtan beş yıl içinde sermayeye rüçhan haklarının belirli bir süreyle ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba aktifte yer almasıdır. Örneğin, en az iki nakledilen veya işletmeden çekilen ya da dar tam yıl aktifte yer alma şartı 730 günün mükellef kurumlar tarafından ana merkeze dolmasıyla gerçekleşecektir. aktarılan kısım için uygulanan istisna dolayısıyla Taşınmaz satış kazancı istisnasından, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa varlık kiralama şirketleri ile sat geri uğramış sayılır. Bu Kanuna göre yapılan devir ve kirala yönteminde finansal kiralama bölünmeler hariç aynı süre içinde işletmenin şirketleri tasfiyeye girmesi halinde de bu hüküm uygulanır. devreden ve devralan mükelleflerin süre d) Bedelsiz olarak veya rüçhan hakkı ve bunlara taşınmazlarını şartı aranmaksızın yararlanabilmelerine 141 kullanılmak suretiyle itibari değeriyle elde edilen ilişkin düzenleme yapılmaktadır. hisse senetlerinin elde edilme tarihi olarak, sahip Bu değerlerin satışından elde edilecek olunan eski hisse senetlerinin elde edilme tarihi kazancın, istisnadan yararlanan esas alınır. kısmının beş yıl süreyle pasifte özel bir Devir veya bölünme suretiyle devralınan fon hesabında tutulması gereklidir. Söz taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve konusu aktif kalemlerin para karşılığı intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışındaki olmaksızın devir ve temliki, takası gibi sürelerin hesabında, devir olunan veya bölünen işlemler kurumda geçen süreler de dikkate alınır. girmemektedir. e) istisna Ancak, kapsamına bu tür Menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ve kıymetlerin mevcut borçlar karşılığında kiralanmasıyla uğraşan mükelleflerin bu amaçla nzaen veya icra yoluyla devredilmesi ellerinde bulundurdukları değerlerin satışından elde işlemleri ile kamulaştırma işlemleri, ettikleri kazançlar istisna kapsamı dışındadır. işletmelerin f) (2) Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, artıracağından finansman olanaklarını istisna uygulaması işyeri, kanuni ve iş merkezi yurtdışında bulunanlara kapsamında bulunmaktadır.j Türkiye’de verilen ve münhasıran yurtdışında Bu istisna, satışın yapıldığı dönemde yararlanılan tasarım, uygulanacaktır. Bu nedenle, satışın yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir mimarlık, mühendislik, çağrı merkezi ve veri saklama hizmeti alanlarında vergisi beyannamesinin verileceği tarihe faaliyette bulunan hizmet işletmeleri ile ilgili kadar, söz konusu satış kazancının özel bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak eğitim ve bir sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye’de gerekmektedir. Satış bedelinin, satışın fon hesabına alınması 142 yerleşmiş olmayan veren yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden elde yılının sonuna kadar tahsil edilmesi kazancın kişilere vergisinden şarttır. Bu süre içinde tahsil edilemeyen müstesnadır (Bu istisnadan yararlanılabilmesi için veya beş yıl içinde özel fon hesabından fatura veya benzeri belgenin yurtdışımdaki müşteri başka bir hesaba (sermayeye ilave adına düzenlenmesi şarttır. Bu istisna, şartlan hariç) nakledilen, işletmeden çekilen, taşıyan serbest meslek erbabı için de uygulanır. Bu dar mükelleflerce ana merkeze aktarılan fıkrada yer alan oram, hizmet alanları itibarıyla kazanç kısmı için, uygulanan istisna %100’e dolayısıyla ettikleri kadar indirmeye %50’si hizmet artırmaya Bakanlar gelir veya Kurulu, sıfıra bu kadar zamanında tahakkuk fıkranın ettirilemeyen vergiler ziyaa uğramış uygulanmasına ve denetime ilişkin usul ve esasları sayılır. Aynı süre içinde işletmenin belirlemeye ilgili bakanlıkların görüşünü almak tasfiyeye girmesi (devir ve bölünmeler suretiyle Maliye Bakanlığı yetkilidir.). hariç) halinde de bu hüküm Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel uygulanacaktır. (3) eğitim ve ortaöğretim özel okulları ile Bakanlar Gerçek kişi ve kurumların mevcut pay Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya senetleri dolayısıyla ellerinde bulunan kamu yararına çalışan demeklere bağlı rüçhan hakkı kuponları karşılığında rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde bedelsiz ya da itibari değeriyle yeni pay edilen kazançlar, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak senedi iktisap etmeleri halinde, yeni suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usuller iktisap edilen söz konusu pay senetleri çerçevesinde beş vergilendirme dönemi gelir açısından iktisap tarihi olarak, eski pay vergisinden senetleri ya da iştirak hissesinin iktisap müstesnadır. İstisna, okul ve 143 rehabilitasyon merkezlerinin faaliyete geçtiği vergilendirme döneminden itibaren başlar. (4) Telgraf iştirak edilen kurumun nedeni ne olursa Gerçek kişiler tarafından Posta ve Teşkilatı faaliyetinden Anonim elde Şirketi edilen acenteliği kazançlar, tarihi esas alınacaktır. Aynı durum, gelir olsun yapmış olduğu sermaye artışı dolayısıyla bedelsiz olarak iktisap edilen pay senetleri için de geçerlidir. vergisinden müstesnadır. İstisnanın 61 inci madde İstisna uygulaması esas itibarıyla gerçek uyarınca kesinti yoluyla alman vergiye şümulü kişiler ve kurumlar açısından geçerlidir. yoktur. Ancak, esas faaliyeti menkul kıymet gerçek veya taşınmaz ticareti olan gerçek kişilerden Türkiye’de başkaca işyeri ve daimi kişiler ve kuramların bu amaçla, diğer temsilcileri bulunmayanların, yetkili mercilerin bir ifadeyle ticari faaliyet çerçevesinde izniyle açılan sergi iktisap ettikleri ve ellerinde tuttukları (5) Dar faaliyetlerden mükellefiyete elde tabii ve panayırlardaki ticari ettikleri kazançlar gelir kıymetlerin satışından elde ettikleri vergisinden müstesnadır. İstisnanın 61 inci madde kazançlar için istisnadan yararlanmaları uyarınca kesinti yoluyla alınan vergiye şümulü mümkün değildir. Satışa konu edilen kıymetlerin iki tam yıl işletme aktifinde yoktur. (6) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin kayıtlı olması da durumu usul ve esaslan tespit etmeye Maliye Bakanlığı değiştirmeyecektir. Aynı durum, satmak yetkilidir. üzere taşınmaz inşaatı ile uğraşan mükellefler açısından da geçerlidir. Ancak, taşınmaz ticareti ile uğraşan mükelleflerin faaliyetlerinin 144 yürütülmesine tahsis ettikleri taşınmazların satışından elde ettikleri kazançlara istisna uygulanabilecek; taşınmaz ticaretine konu edilen ve kiralama veya değerlendirilen kazancı ise başka surette taşınmazların satış istisnaya konu edilmeyecektir. Taşınmaz ticareti, aynı zamanda söz konusu taşınmazların kiralanmasını da kapsamaktadır. Faaliyet konusu, taşınmazların inşası ve kiraya verilmesi olan işletmelerin bu amaçla inşa ettikleri ve aktiflerinde bulundurdukları taşınmazların satılması neticesinde elde edilen kazançların istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmayıp, “...taşınmazların kiralanmasıyla uğraşan işletmelerin...” ifadesi konuya açıklık kazandırmak amacıyla fıkra hükmüne eklenmiştir. Örneğin, inşaat faaliyetinde bulunan bir 145 işletmenin satın aldığı arsayı iki yıl geçtikten sonra satması halinde ya da faaliyet konusu alışveriş merkezleri inşa etmek ve kiraya vermek olan şirketin bu amaçla inşa ettiği taşınmazları iki yıl geçtikten sonra satması halinde, söz konusu işletmelerin bu istisnadan yararlanması mümkün olmayacaktır. İstisnanın temel amacı işletmelerin mali yapılarının güçlendirilmesinin teşviki olduğundan, ekonomik açıdan işletmelere ilave imkan sağlamayan işlemler istisna kapsamı dışında kalacaktır. Bu bağlamda, işletmelerin yönetimini etkileyecek şekilde birbiriyle ilişkili kişi veya kurumlar ya da aynı gruba dâhil şirketler arasında yapılacak taşınmaz ve iştirak hissesi satışlarından fıktif olarak elde edilecek kazançlara istisna uygulanması söz konusu olmayacaktır. Holding şirketleri, esas itibarıyla başka 146 şirketlere iştirak etmek amacıyla kurulmaktadır. Bu çerçevede, holding şirketlerinin ellerinde tuttukları iştirak hisselerinin satışı dolayısıyla istisnadan faydalanmaları mümkün değildir. Ayrıca, taşınmazların kuruluşlarca kira kaynak sertifikası ihracı amacıyla varlık kiralama şirketlerine satışı ile bu varlıkların varlık kiralama şirketlerince taşınmazın devralındığı kuruma satışından doğan kazançlar için oranın %100 olarak uygulanacağı ve bu taşınmazlar için süre şartı aranmayacağı fıkrada belirtilmiştir. Ancak, söz konusu taşınmazların kaynak kuruluş tarafından veya kaynak sözleşmesinden kuruluşça kira kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilememesi hali hariç olmak üzere, varlık kiralama şirketi tarafından üçüncü kişi veya kuramlara satılması durumunda, bu varlıkların kaynak kuruluştaki, varlık 147 kiralama şirketine devirden önceki kayıtlı değeri ile anılan kuramlarda ayrılan toplam amortisman tutan dikkate alınarak satışı gerçekleştiren kurum nezdinde vergilendirme yapılacaktır. İkinci fıkrada, uluslararası rekabet açısından büyük önem taşıyan yurtdışı hizmet ihracatı teşvik edilmektedir. Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişiler ile işyeri, kanuni ve iş merkezi yurtdışında bulunanlara Türkiye’den verilen ve münhasıran yurtdışında mimarlık, mühendislik, yararlanılan tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmeti alanlarında faaliyette bulunanların bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın %50’si gelir vergisinden istisna edilmektedir. Bu hizmetler, yararlanıcısı yurtdışında olan ve uzaktan erişim imkanları kullanılarak verilecek hizmetlerdir. 148 Ayrıca, ilgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye’de yerleşmiş olmayan verenlerin bu ettikleri kişilere hizmet faaliyetlerinden kazancın %50’si elde gelir vergisinden istisna edilmektedir. Bu hizmetler, fiziki olarak Türkiye’de verilmekle birlikte, yararlanıcısının hizmetlerin yurtdışı yerleşikler olması gerekecektir. Söz konusu istisna, bir kazanç istisnası olduğundan; istisna kapsamındaki faaliyetlerden elde edilen hasılattan bu faaliyetler nedeniyle yüklenilen gider ve maliyet unsurları ve istisna kapsamına giren faaliyetler ile bu kapsama girmeyen işlerin yapılması -halinde müşterek giderler ile müştereken birlikte genel kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtaların amortisman giderlerinden pay verilmesi sonucu bulunacak kazancın %50’si gelir 149 vergisinden istisna olacaktır. İstisna kazancın ve bu bağlamda beyan edilecek gelirin tespiti açısından, istisna kapsamında bulunan ve bulunmayan hasılat, maliyet ve gider unsurlarının ayrı ayrı izlenmesi ve istisna kapsamında olan faaliyetlere ait hasılat, maliyet ve gider unsurlarının, diğer faaliyetlerle ilişkilendirilmemesi ve kayıtların da bu ayrımı sağlayacak şekilde tutulması gerekecektir. Bu teşvikler, bir taraftan ülkemizde belli bir konuda uzmanlaşmış, yabancı dil bilgisine sahip olan vatandaşlarımızın istihdam olanaklarını artıracak, diğer taraftan yurtdışına gitmeksizin dünyanın her yerine birçok hizmetin verilmesi imkanı doğacağı için beyin göçünü de engelleyecektir. Bu istisna, öngörülen şartları taşıyan serbest meslek kazançları hakkında da uygulanacaktır. Bakanlar Kurulu, %50 oranını, hizmet 150 alanları itibarıyla sıfıra kadar indirmeye veya %100’e kadar artırmaya yetkili olacaktır. Maliye Bakanlığı, ilgili bakanlıkların görüşünü almak suretiyle bu teşvik mekanizmasının denetime uygulanmasına ilişkin usul ve ve esasları belirleyecektir. Üçüncü fıkrada, okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarının işletilmesinden elde edilen kazançların beş vergilendirme dönemi gelir vergisinden edilmesi öngörülmektedir. Düzenlemede Kurulunca istisna ayrıca, vergi Bakanlar muafiyeti tanınan vakıflara ya da kamu yararına çalışan derneklere bağlı merkezlerinin edilen işletilmesinden kazançlar Bakanlığınca rehabilitasyon elde da Maliye belirlenen usuller çerçevesinde beş vergilendirme dönemi 151 vergiden istisna edilmektedir. İstisna, okulların faaliyete geçtiği vergilendirme döneminden başlamak üzere vergilendirme beş döneminde uygulanacaktır. Öte yandan, eğitim tesislerinde yer alan kantin, büfe, kafeterya, kitap satış yeri gibi tesislerin işletilmesinden gerek bizzat gerekse kiraya verilmesinden elde edilen kazançlara istisna uygulanmayacaktır. Taşıma, yemek ve yatma bedelinin okul ücretine dâhil olduğu durumlarda ise bu faaliyetler eğitim faaliyetleri içinde kabul edilerek istisna uygulamasına konu olabilecektir. Ancak, bu faaliyetlerin okul işletmecisi tarafından sağlanmaması halinde, bu faaliyetlerden elde edilen kazançlar için istisna uygulanmayacaktır. Dördüncü fıkrada, gerçek kişilerin Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi 152 acenteliği faaliyetinden elde ettikleri kazançlar gelir edilmektedir. ülkemizde Beşinci ekonomik canlandırmak mercilerin vergisinden amacıyla izniyle açılan istisna fıkrada, faaliyetleri yetkili sergi ve panayırlarda, dar mükellefiyete tabi gerçek kişilerin (Türkiye’de başkaca işyeri ve daimi temsilci bulundurmamak şartıyla) yaptıkları ticari faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden istisna edilmektedir. Kurum kazançlarında diğer istisnalar MADDE 22- Kurumların vergiden MADDE 22- (1) Aşağıda belirtilen kazançlar istisna edilen kazançları, bu maddede vergiden müstesnadır: a) Kurumların; 1) Tam Maddenin birinci fıkrasının; bir (a)bendinde, aynı kazancın iki ayrı kurumun sermayesine katılımlarından elde ettikleri kurumda vergilendirilmesini önlemek, kazançlar, mükerrer vergilemeye yol açmamak 2) Tam mükellefiyete sayılmaktadır. mükellefiyete tabi tabi başka başka bir kurumun kârına katılma imkanı veren kurucu amacıyla iştirak kazançları istisnası düzenlenmiştir. Bu maddedeki senetleri ile diğer intifa senetlerinden elde ettikleri düzenleme, yalnızca tam mükellefiyete 153 kâr paylan, 3) tabi kurumun sermayesine katılımlar Tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi nedeniyle elde edilen kazançları yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi kapsamaktadır. Diğer bir anlatımla, yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde iştirak edilen kurumun tam mükellef ettikleri kâr paylan (Diğer fon ve kurum ortaklıklarının senetlerinden elde edilen kâr payları bu istisnadan intifa senetlerinden elde ettikleri kâr yararlanamaz.). paylan ve iş merkezi ve gerekmektedir. Kurumların, kurucu senetleri ile diğer Kanuni payları olması hisse b) katılma yatırım da iştirak Türkiye’de değerlendirilecektir. Ayrıca şirketlerin sermayesine iştirak eden kurumların, bu girişimciliğin iştiraklerinden elde ettikleri aşağıdaki şartları kurumların; taşıyan iştirak kazançları (Yurtdışındaki inşaat, girişim sermayesi yatırım fonu katılma onarım, montaj işleri ve bu işlere ilişkin teknik paylan ile girişim sermayesi yatırım hizmetlerin ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ilgili ülke ile; (3) numaralı için bent olarak bulunmayan anonim ve limited şirket niteliğindeki yapılabilmesi alt kazancı geliştirilmesi ülkemizde amacıyla tam mükellefiyete tabi mevzuatına göre ayrı bir şirket kurulmasının ettikleri kâr payları gelir vergisinden zorunlu olduğu durumlarda, özel amaç için istisna edilmektedir. Diğer fonların kurulduğunun ana sözleşmelerinde belirtilmesi ve katılma belgeleri ve diğer yatırım fiilen bu amaç dışında faaliyetinin bulunmaması ortaklıklarının hisse senetlerinden elde şartıyla, söz konusu şirketlere iştirak edilmesinden edilen kâr payları ise iştirak kazancı elde edilen kazançlar için bu bentte belirtilen şartlar olarak aranmaz.); vergisine tabi tutulacaktır. değerlendirilmeyerek, gelir 154 İştirak payını elinde tutan şirketin, (b)bendinde, kurumların yurtdışından 1) yurtdışı iştirakin ödenmiş sermayesinin en az % 10 elde ettikleri iştirak kazançları, belli ’ una sahip olması, 2) koşullar altında gelir vergisinden istisna Kazancın elde edildiği tarih itibarıyla edilmiştir. iştirak payının kesintisiz olarak en az bir yıl süreyle Bu elde tutulması (Rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle yararlanabilmek veya yurtdışı iştirakin iç kaynaklarından yapılan kurumun kanuni ve iş merkezinin her sermaye artırımları nedeniyle elde edilen iştirak ikisinin paylan için sahip olunan eski iştirak paylarının elde Türkiye’de edilme tarihi esas alınır.), vergilendirilmemesi gerekmektedir. Yurtdışı iştirak kazancının kâr payı 3) dağıtımına kaynak olan kazançlar üzerinden bentte belirtilen de için, istisnadan iştirak Türkiye’de tam edilen olmaması; mükellef olarak İstisnadan yararlanabilmenin bir diğer koşulu, iştirak edilen yurtdışındaki ödenen vergiler dâhil iştirak edilen kurumun kurumun anonim veya limited şirket faaliyette bulunduğu ülke vergi kanunları uyarınca niteliğinde olmasıdır. Kurum olarak en az %15 oranında gelir vergisi benzeri toplam nitelendirilmekle beraber anonim veya vergi yükü taşıması; iştirak edilen şirketin esas limited faaliyet kuramlardan konusunun, finansman temini finansal veya kiralama sigorta dâhil hizmetlerinin şirket niteliğinde elde kazançlarının olmayan edilecek bu iştirak istisnadan sunulması ya da menkul kıymet yatırımı olması yararlanması mümkün olmayacaktır. durumunda, iştirak edilen kurumun faaliyette Bendin bulunduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az bentlerinde belirtilen koşullar, iştirakin Türkiye’de kurum kazançlarına uygulanan oranda oranı ve elde bulundurma süresi ile (1) ve (2) numaralı alt 155 gelir vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması, ilgilidir. Buna göre, yurtdışı kurumdaki İştirak kazancının, elde edildiği hesap iştirakin en az %10 oranında olması ve dönemine ilişkin yıllık beyannamenin verilmesi bu iştirakin iştirak kazancının elde gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi. edildiği tarih itibarıyla en az bir yıl 4) c) Kazancın elde edildiği tarih itibarıyla süreyle ve kesintisiz olarak elde aralıksız en az bir yıl süreyle nakit varlıklar dışında tutulması gerekmektedir. Dolayısıyla kalan aktif toplamının %75 veya daha fazlası, %10 oranındaki iştirak koşulunun bütün kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan bir yıl boyunca devam ettirilmiş olması anonim veya limited şirket niteliğindeki şirketlerin bir her birinin sermayesine en az %10 oranında kullanılmak zorunluluktur. iştirakten oluşan tam mükellefiyete tabi anonim iştirakin iç suretiyle Rüçhan hakkı veya yurtdışı kaynaklarından yapılan şirketlerin, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer sermaye artırımları nedeniyle iktisap alan edilen iştirak payları için bir yıllık süre, yurtdışı iştirak hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kurum kazançları. ç) Anonim şirketlerin kuruluşlarında sahip olunan eski hisse senedinin iktisap veya tarihi esas alınarak belirlenecektir. sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları payları (3) numaralı alt bent ile getirilen diğer bedelinin itibari değeri aşan kısmı. koşul, söz konusu iştirak kazançlarının, Türkiye’de kurulu; doğduğu ülke kanunları uyarınca en az Menkul kıymetler yatırım fonları veya %15 oranında gelir vergisi benzeri bir ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan vergi yükü taşıması gerektiğidir. Oran kazançları, kıstası, iade, mahsup gibi indirimler d) 1) 2) Portföyü Türkiye’de kurulu borsalarda uygulandığında, karşılaştırılabilir olma 156 işlem gören altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy ilk belirtilen oran ile indirim işlemleri işletmeciliğinden doğan kazançları, 3) sonrası kalan oran çok farklı Girişim sermayesi yatırım fonları veya olabilmektedir. Bu nedenle, kıyaslama ortaklıklarının kazançları, 4) özelliğini zaman zaman yitirebilmekte, Gayrimenkul için vergi yükü kıstası esas alınmıştır. yatırım fonları veya Vergi yükü kıstası, her tür indirim ortaklıklarının kazançları, sonrası kalan nihai olarak ödenen vergi 5) Emeklilik yatırım fonlarının kazançları, 6) Konut finansmanı fonları ile varlık niteliktedir. finansmanı fonlarının kazançları. borçlan nedeniyle Öte yandan, iştirak edilen şirketin esas kanuni faaliyet konusunun, finansal kiralama takibe alınmış veya Tasarruf Mevduatı Sigorta dâhil finansman temini ve sigorta Fonuna borçlu durumda olan kurumlar ile bunların hizmetlerinin sunulması ya da menkul kefillerinin ve ipotek yerenlerin sahip oldukları kıymet yatırımı olması durumunda, taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve yukarıda belirtilen %15 vergi yükü intifa senetleri ile rüçhan haklarının, bu borçlara yerine iştirak edilen kurumun faaliyette karşılık bankalara veya bu Fona devrinden sağlanan bulunduğu hasılatın bu borçların uyarınca en az Türkiye’de kurum e) Bankalara tutarını esas aldığı için karşılaştırılabilir tasfiyesinde kullanılan ülke vergi kanunları kısmına isabet eden kazançların tamamı ile kazançları için uygulanan oranda gelir bankaların bu şekilde elde ettikleri söz konusu vergisi benzeri bir vergi yükü taşıması kıymetlerin satışından doğan kazançların %75’lik şartı aranacaktır. Kâr dağıtımına kaynak kısmı. olan kazançlar üzerinden ödenen 157 Kurumların yurtdışında bulunan işyerleri vergiler, bu vergi yükünün hesabında veya daimi temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri dikkate alınacaktır. Bendin (4) numaralı aşağıdaki şartlan taşıyan kurum kazançları; alt bendi uyarınca, söz konusu iştirak f) 1) Bu kazançların, doğduğu ülke vergi kazançlarının, elde edildiği kanunları uyarınca en az %15 oranında gelir vergisi vergilendirme dönemine ilişkin yıllık benzeri toplam vergi yükü taşıması, gelir vergisi beyannamesinin verilmesi 2) Kazançların elde edildiği hesap gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer dönemine ilişkin yıllık beyannamenin verilmesi edilmesi gerekmektedir. gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmiş Maddede anılan koşulların aranmadığı olması, husus, yurtdışındaki inşaat, onarma, 3) Ana faaliyet konusu, finansal kiralama montaj işleri ve teknik hizmetlerin dâhil finansman temini, sigorta hizmetlerinin yapılabilmesi için ilgili ülke mevzuatına sunulması veya menkul kıymet yatırımı olan göre ayrı bir şirket kurulmasının kuramlarda, bu kazançların doğduğu ülke vergi zorunlu olduğu durumlarda, özel amaç kanunları uyarınca en az Türkiye’de kuram için kurulduğunun ana sözleşmelerinde kazançlarına uygulanan gelir vergisi oranında gelir belirtilmesi ve fiilen bu amaç dışında vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması. g) Yurtdışında yapılan inşaat, onarım, faaliyetinin bulunmaması koşuluyla, söz konusu şirketlere iştirak edilmesinden montaj işleri ve bunlara ilişkin teknik hizmetlerden elde edilen kazançlardır. Burada, sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına zorunluluklardan dolayı şube ya da intikal ettirilen kazançlar. yurtdışında bulunan işyeri çerçevesinde ğ) Kooperatif ortaklarının yönetim gideri karşılığı yapılamayan faaliyetler için söz konusu 158 olarak ödedikleri paralardan harcanmayarak iade koşullar kaldırılmıştır. edilen kısımlar ile aşağıda belirtilen kooperatiflerin (c)bendinde, kazancın elde edildiği tarih ortaklan için; itibarıyla devamlı olarak en az bir yıl 1) Tüketim kooperatiflerinde, ortakların süreyle nakit varlıklar dışında kalan kişisel ve ailevî gıda veya giyecek ihtiyaçlarını aktif toplamının %75 veya daha fazlası, karşılamak için satın aldıkları malların değerine, 2) Üretim kooperatiflerinde, ortakların kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan anonim veya limited şirket üreterek kooperatife sattıkları veya kooperatiften niteliğindeki şirketlerin üretim faaliyetinde kullanmak üzere satın aldıkları sermayesine en malların değerine, iştirakten oluşan tam mükellefiyete tabi 3) Kredi kooperatiflerinde, az her %10 birinin oranında ortakların anonim şirketlerin, en az iki tam yıl kullandıkları kredilere, süreyle aktiflerinde yer alan yurtdışı göre hesapladıkları risturnlar (Risturnun nakden iştirak veya aynı değerde mal ile ödenmesi istisnanın çıkarılmasından uygulanmasına engel değildir. Ortaklardan başka kazançlarına istisna tanınmıştır. Tam kimselerle yapılan işlemlerden doğan kazançlar ile mükellefiyete tabi anonim şirketlerin bu ortaklarla bent ortaklık statüsü dışında yapılan hisselerinin uyarınca doğan yararlanacağı elden kurum iştirak işlemlerden doğan kazançlar hakkında risturnlara hisselerinin satış kazancı istisnası için, ilişkin istisna hükmü uygulanmaz. Bunların genel söz konusu iştirak hisselerinin iki tam kazançtan ayrılmasında, ortaklarla yapılan iş yıl (yediyüzotuz gün) işletme aktifinde hacminin genel iş hacmine olan oranı esas alınır.). (2) Birinci fıkranın (b) ve (f) bentlerinde kayıtlı olması gerekir. Ayrıca, tam mükellef anonim şirketlerin (b) 159 belirtilen vergi yükü, kanuni veya iş merkezinin bendindeki koşullan sağlamaları halinde bulunduğu ülkede ilgili dönemde tahakkuk eden ve yurtdışı iştirak kazançları istisnasından kâr da yararlanabilmeleri söz konusudur. payı dağıtımına kaynak olan kazançlar üzerinden ödenen vergiler dâhil olmak üzere Bu bentte yer alan anonim şirket, toplam gelir vergisi benzeri verginin, bu dönemde kazancın elde edildiği tarih itibanyla elde edilen toplam dağıtılabilir kurum kazancı ile devamlı olarak en az bir yıl süreyle tahakkuk eden gelir vergisi toplamına oranlanması nakit ve benzeri varlıklar dışında kalan suretiyle tespit edilir. aktif toplamının %75 veya daha fazlası (3) Bu maddedeki istisnaların kanuni ve iş merkezi Türkiye’de uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tespit etmeye bulunmayan anonim veya limited şirket Maliye Bakanlığı yetkilidir. niteliğindeki şirketlerin sermayesine en az %10 oranında iştirakten oluşan tam mükellef anonim etmekte olup, şirketleri ifade belirtilen şartlan taşımayan kurumların bu istisnadan yararlanması mümkün değildir. (ç) bendi ile anonim şirketlerin gerek kuruluşlarında gerekse sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları payların, itibari değerin üzerinde bir bedelle elden çıkarılması itibari değerleri halinde, toplamı payların ile elden 160 çıkarma bedelleri toplamı arasındaki fark olan emisyon primleri, herhangi bir koşul ile bağlı olmaksızın gelir vergisinden istisna edilmiştir. (d)bendinde, Türkiye’de kurulu menkul kıymetler yatırım fonlan ile aynı nitelikteki menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, herhangi bir portföy sınırlamaya içeriği tabi tutulmaksızın gelir vergisinden istisna edilmiştir. Türkiye’de kurulu girişim sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları, gayrimenkul yatırım fonları ve ortaklıklarının kazançları, emeklilik yatırım fonlarının kazançları ve konut finansmanı fonları ile varlık finansmanı fonlarının kazançları o da gelir vergisinden istisna edilmektedir. Bu istisnalar, söz konusu kuruluşların gelişmesinin sağlanması amacıyla getirilmiştir. 161 (e)bendinde yer alan düzenleme ile, banka borçları nedeniyle takibe alınmış veya Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kurum olan kefillerinin ve ipotek verenlerin oldukları sahip taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının, bu borçlara karşılık bankalara veya bu Fona satışından veya diğer şekilde devrinden doğan kazançların tamamı ile bankaların bu şekilde iktisap ettikleri söz konusu kıymetlerin satışından doğan kazançların %75’i en az iki yıl elde tutulma şartı aranmaksızın gelir vergisinden istisna edilmiştir. (f)bendinde, kurumların yurtdışında bulunan işyerleri veya daimi temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri kurum kazançları, belli koşullar altında vergiden istisna edilmiştir. 162 Yurtdışında bulunan işyerleri veya daimi temsilcileri aracığıyla elde edilen kazançların, doğduğu ülke kanunları uyarınca ticari bilanço kâr üzerinden en az %15 oranında gelir vergisi benzeri bir vergiye tabi olması gerekmektedir. Öte yandan, iştirak edilen şirketin esas faaliyet konusunun, finansal kiralama dâhil finansman temini ve sigorta hizmetlerinin sunulması ya da menkul kıymet yatırımı olması durumunda maddede belirtilen %15 vergi yükü yerine iştirak edilen kurumun faaliyette bulunduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az Türkiye’de kurum kazançları için uygulanan oranda gelir vergisi benzeri bir vergi yükü taşıması şartı aranacaktır. Kâr dağıtımına kaynak olan kazançlar üzerinden ödenen vergiler, bu vergi yükünün hesabında dikkate alınacaktır. Maddenin ikinci fıkrasında açıklanan vergi yükü 163 hesaplamasına ait ölçüler, bu bent için de geçerlidir. (g)bendinde yapılan yurtdışında düzenleme yapılan inşaat, ile onarım, montaj işleri ve bunlara ilişkin teknik hizmetlerden genel sağlanarak sonuç kazançlar, Türkiye’de hesaplarına herhangi bağlanmaksızın aktarılan bir koşula vergiden istisna edilmiştir.' (ğ) bendinde, kooperatiflerde risturn istisnası düzenlenmiştir. tüketim, üretim ve kooperatiflerinin hesapladıkları Burada, kredi ortakları risturnlar, için ilgili alt bentlerde belirtilen bazı koşullar altında gelir vergisinden Kooperatiflerde, gideri karşılığı istisna ortakların olarak edilmiştir. yönetim ödedikleri tutarlardan kullanılmayarak iade edilen kısımlar istisnadan yararlanacaktır. 164 Risturn istisnası, yalnızca ortaklarla ortaklık statüsü kapsamında yapılan işlerden kaynaklanan ilgilidir. Bundan dolayı, kazançlarla ortaklarla yapılan işlerden doğan kazançlarla, ortaklardan başka kimselerle yapılan işlerden doğan kazançlann ayrılması gerekmektedir. Ayırma işleminde, ortaklarla yapılan iş hacminin genel iş hacmine oranı esas alınacaktır. Burada öncelikle, ortaklarla ortaklık statüsüne göre yapılan yıllık iş hacmi saptanacak, daha sonra bu tutar, ortaklık dışındaki kişilerle yapılan iş hacmi de dâhil olmak üzere kooperatifin yıllık genel iş hacmine oranlanacaktır. Bu şekilde hesaplanan risturnların ortaklara dağıtılması halinde, dağıtılan bu kârlar ortaklar açısından kâr dağıtımı olarak değerlendirilmeyecektir. Maddenin ikinci fıkrasında, vergi yükünün nasıl belirleneceği açıklığa 165 kavuşturulmuştur. Buna göre, kanüni veya iş merkezinin bulunduğu ülkede ilgili dönemde tahakkuk eden toplam gelir vergisi benzeri verginin, bu dönemde elde edilen toplam dağıtılabilir kurum kazancı ile tahakkuk eden gelir vergisi toplamına oranlanması suretiyle tespit edilecektir. Vergi yükü hesaplanırken gelir vergisi düştükten sonra kalan toplam dağıtılabilir kurum kazancının tespit edilmesi gerekmektedir. İşletmede bulunan ancak karşılık olarak veya yedek akçe olarak aynlan kazanç tutarları da dağıtılabilir kânn bir unsuru olarak kabul edilecektir. Buna karşılık, bulunduğu ülke mevzuatı uyarınca vergiye tabi kazancın tespitinde gider olarak kabul edilmeyen ancak fiilen mahiyetteki yapılmış olan gerçek giderler nedeniyle dağıtılabilir kazançta azalmaya yol açan unsurlar, dağıtılabilir kurum kazancının 166 tespitinde dikkate alınabilecektir. Maddenin üçüncü fıkrası ile uygulamaya ilişkin usul ve esasların tespitine yönelik olarak Maliye Bakanlığına yetki verilmektedir. Yabancı fon kazançlarının Yabancı fon kazançlarının vergilendirilmesi MADDE 23- İstanbul Uluslararası MADDE 23- (1) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının Finans Merkezi Strateji ve Eylem vergilendirilmesi MADDE 5/A-(Ek: 31/5/2012- (a) bendinde belirtilen yabancı fonların, Sermaye Piyasası Kurulunca verilen portföy yöneticiliği 6322/35 md.) Planına göre İstanbul’un öncelikle bölgesel, nihai olarak da küresel finans (1) Bu Kanunun 2 nci maddesinin yetki belgesine sahip tam mükellef şirketler merkezi olması amaçlanmıştır. birinci fıkrasında belirtilen aracılığıyla, organize bir borsada işlem görsün veya Türkiye, genç ve dinamik nüfusu, yabancı fonların, Sermaye görmesin her türlü menkul kıymet ve sermaye nitelikli işgücü, jeopolitik avantajları, Piyasası Kurulunca verilen piyasası aracı, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi, hızlı büyüyen ve gelişen ekonomisi, portföy yöneticiliği yetki varant, döviz, emtiaya dayalı vadeli işlem ve kültürel ve tarihi birikimi, gelişmiş belgesine sahip tam mükellef opsiyon sözleşmesi, kredi ve benzeri finansal piyasaları, finansal ürün, hizmet ve şirketler aracılığıyla, organize bir varlıklar ve kıymetli maden borsalarında yapılan uygulama borsada işlem görsün veya emtia işlemlerinden elde ettikleri çeşitliliği, finans kazançları sektöründeki güçlü düzenleme çerçevesi görmesin her türlü menkul kıymet nedeniyle, aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi ile dünyanın önemli ve sayılı finans ve sermaye piyasası aracı, vadeli halinde portföy yöneticiliği yapanlar; söz konusu merkezleri arasındaki yerini almayı işlem hedeflemektedir. ve opsiyon sözleşmesi, fonlar için daimi temsilci, bunların işyerleri de bu varant, döviz, vadeli işlem emtiaya ve dayalı fonların işyeri veya iş merkezi sayılmaz. Bu .Madde ile, bugüne kadar fon yönetim opsiyon kazançlar için beyanname verilmez, diğer kazançlar şirketlerinin Türkiye’de ofis açmalarına 167 sözleşmesi, finansal kredi ve varlıklar ve benzeri nedeniyle elde verilmesi halinde bu kıymetli kazançlar beyannameye dâhil edilmez. maden borsalarında yapılan emtia a) işlemlerinden beyanname engel yapan şirketin mutat faaliyetleri için halinde birlikte portföy bir dönüştürülmesi, kazançları nedeniyle, aşağıdaki arasında yer alan işlemlerden olması. Portföy geliştirilmesi şartların görünen vergi düzenlemeleri değiştirilerek, durumun Fon adına tesis edilen işlemlerin portföy Türkiye ettikleri yöneticiliği olarak avantaj finans ve haline piyasalarının derinleştirilmesi gerçekleşmesi yöneticiliği yapan şirketin ticari, hukuki ve finansal amacıyla yabancı fonların ülkemizden yöneticiliği özellikleri dikkate alındığında, yabancı fon ile yönetimi teşvik edilmektedir. Böylece, yapanlar; söz konusu fonlar için arasındaki ilişkinin, emsale uygun koşullarda İstanbul’un uluslararası finans merkezi daimi temsilci, bunların işyerleri birbirlerinden bağımsız olarak faaliyet gösteren olması yolunda da önemli bir adım de bu fonların işyeri veya iş kişilerdeki gibi olması. atılması ve büyük ölçekli fonların merkezi sayılmaz. Bu kazançlar b) Türkiye’ye çekilmesinin vergisel açıdan Portföy yöneticiliği yapan şirket tarafından, için beyanname verilmez, diğer verilen hizmet mukabilinde emsallere uygun bedel teşviki kazançlar nedeniyle beyanname alınması ve transfer fiyatlandırması raporunun fonların, Sermaye Piyasası Kurulunca verilmesi halinde bu kazançlar yıllık beyannamenin verilme süresi içerisinde verilen beyannameye dahil edilmez. a) Fon işlemlerin adına portföy tesis Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına edilen verilmesi. yöneticiliği ç) Portföy yöneticiliği yapan şirketin ve ilişkili amaçlanmaktadır. portföy yöneticiliği Yabancı yetki belgesine sahip tam mükellef şirketler aracılığıyla, organize bir borsada işlem görsün veya görmesin her türlü menkul yapan şirketin mutat faaliyetleri olduğu kişilerin yabancı fonun kazançları üzerinde, kıymet ve sermaye piyasası aracı, vadeli arasında yer alan işlemlerden sağladığı hizmet mukabilinde her ne ad altında işlem ve opsiyon sözleşmesi, kredi ve olması. benzeri finansal varlıklar ve kıymetli b) Portföy olursa olsun hesaplanan bedeller düşüldükten yöneticiliği yapan sonra, doğrudan veya dolaylı olarak %20’den fazla şirketin ticari, hukuki ve finansal hak sahibi olmaması. maden borsalarında yapılan emtia işlemlerinden elde ettikleri kazançları 168 özellikleri Birinci, fıkranın (c) bendinde belirtilen nedeniyle, maddede belirtilen şartlan fiyatlandırması süresinde birlikte ilişkinin, emsale uygun koşullarda verilmemesi durumunda, bu raporun ilgili olduğu portföy birbirlerinden olarak hesap dönemi için portföy yöneticiliği yapan. konusu fonlar için daimi temsilci, faaliyet gösteren kişilerdeki gibi şirket, fonun Türkiye’de daimi temsilcisi sayılır. bunların işyerleri de bu fonların işyeri olması. veya iş merkezi olarak sayılmayacaktır. yabancı c) dikkate fon alındığında, (2) ile arasındaki transfer bağımsız raporunun Transfer fiyatlandırması raporu verilmiş olmasına Portföy yöneticiliği yapan rağmen portföy yöneticiliği yapan şirket ile fon Bu şirket tarafından, verilen hizmet arasındaki ilişkide emsaline nazaran daha düşük mukabilinde bedel emsallere alınması ve fiyatlandırması gerçekleştirmesi yöneticiliği kazançlar yapan şirket adına transfer raporunun fiyatlandırmasına yönelik olarak gerekli tarhiyat yapanlar; söz beyanname verilmeyecek, diğer kazançlar nedeniyle uygun bedel alınması durumunda ise sadece portföy beyanname transfer yöneticiliği için halinde, verilmesi kazançlar halinde beyannameye bu dâhil edilmeyecektir. kurumlar vergisi beyannamesinin yapılır. verilme süresi içerisinde Maliye (3) Bakanlığı Gelir Portföy yöneticiliği yapan şirketin, İdaresi yukarıda belirtilen şartları sağlamak kaydıyla Başkanlığına verilmesi. ç) Portföy yabancı yöneticiliği fondaki pay sahipliğinden doğan yapan kazançları gelir vergisinden müstesnadır. Fon şirketin ve ilişkili olduğu kişilerin kazancından portföy yöneticiliği yapan şirkete yabancı üzerinde, fonun sağladığı kazançları düşen kısmın hesabında, bu şirkete yönetim ücreti, hizmet teşvik, prim, performans ücreti gibi her ne nam adı mukabilinde her ne ad altında altında olursa olsun ödenen ücretler dikkate olursa olsun hesaplanan bedeller alınmaz. Portföy yöneticiliği yapan şirketin ve düşüldükten sonra, doğrudan veya ilişkili olduğu kişilerin yabancı fonun kazançları 169 dolaylı olarak %20’den fazla hak üzerinden doğrudan veya dolaylı olarak %20’den sahibi olmaması. daha fazla hak sahibi olması halinde, ilgili fon (2) Birinci fıkranın (c) bendinde kazançlarından bunlara isabet eden tutar genel belirtilen transfer fiyatlandırması hükümlere göre vergilendirilir. raporunun süresinde verilmemesi (4) durumunda, bu raporun Portföy ilgili yabancı fondaki yöneticiliği pay yapan şirketin sahipliğinden doğan olduğu hesap dönemi için portföy kazançları hariç olmak üzere; fonun katılımcı ve yöneticiliği yapan şirket, fonun kurucuları arasında doğrudan veya dolaylı olarak Türkiye’de daimi temsilcisi tam mükellef gerçek kişi veya kurumların kazanç sayılır. Transfer fiyatlandırması payının %5’i geçmesi durumunda, tam mükellef raporu verilmiş olmasına rağmen gerçek kişi veya kurum kurucu veya portföy yöneticiliği yapan şirket katılımcılarının tamamı portföy yöneticiliği yapan ile fon arasındaki ilişkide şirket tarafından Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi emsaline nazaran daha düşük Başkanlığına bildirilir. Bildirim yükümlüğünün bedel alınması durumunda ise yerine getirilmemesi ya da eksik yerine getirilmesi sadece portföy yöneticiliği yapan hâlinde tam mükellef gerçek kişi veya kurum şirket adına transfer kurucu veya katılımcıları adına fon işlemleri fiyatlandırmasına yönelik olarak nedeniyle gerekli tarhiyat yapılır. cezalardan tarh edilecek portföy vergi yöneticiliği ve kesilecek yapan şirket (3) Portföy yöneticiliği yapan müştereken ve müteselsilen sorumludur. şirketin, yukarıda belirtilen (5) Türkiye’de bulunan taşınmazlar, aktif şartları sağlamak kaydıyla yabancı büyüklüğünün %5 Tinden fazlası taşınmazlardan 170 fondaki pay sahipliğinden doğan oluşan şirketlere ait pay senetleri veya ortaklık kazançları kurumlar vergisinden paylan veya bunlara ilişkin vadeli işlem ve opsiyon müstesnadır. Fon kazancından sözleşmeleri, nakdî uzlaşmayla sonuçlananlar portföy yöneticiliği yapan şirkete dışında emtiaya dayalı vadeli işlem ve opsiyon düşen kısmın hesabında, bu sözleşmeleri, sigorta sözleşmeleri ve bunlara ilişkin şirkete yönetim ücreti, teşvik, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde prim, performans ücreti gibi her edilen kazançlar bu madde kapsamına girmez. ne nam adı altında olursa olsun (6) Bu maddede düzenlenen kazanç ödenen ücretler dikkate alınmaz. istisnasının, söz konusu fonların Türkiye kaynaklı Portföy yöneticiliği yapan şirketin gelirleri üzerinden yapılacak vergi kesintilerine ve ilişkili olduğu kişilerin yabancı şümulü yoktur. fonun kazançları üzerinden (7) Bu maddenin-birinci fıkrasının (ç) bendi doğrudan veya dolaylı olarak ile üçüncü ve dördüncü fıkralarında yer alan %20’den daha fazla hak sahibi oranlan sıfıra kadar indirmeye veya iki katma kadar olması halinde, kazançlarından ilgili bunlara fon artırmaya, beşinci fıkrasında yer alan oram yansına isabet kadar indirmeye veya %50’sine kadar artırmaya eden tutar genel hükümlere göre Bakanlar Kurulu, bu maddenin uygulanmasına ilişkin vergilendirilir. usul ve esasları belirlemeye Maliye (4) Portföy yöneticiliği yapan Bakanlığı yetkilidir. şirketin yabancı fondaki pay sahipliğinden doğan kazançları hariç olmak üzere; fonun katılımcı 171 ve kurucuları arasında doğrudan veya dolaylı olarak tam mükellef gerçek kişi veya kurumların kazanç payının %5’i geçmesi durumunda, tam mükellef gerçek kişi veya kurum kurucu veya katılımcılarının tamamı portföy yöneticiliği yapan şirket tarafından Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına bildirilir. Bildirim yükümlüğünün yerine getirilmemesi ya da eksik yerine getirilmesi halinde tam mükellef gerçek kişi veya kurum kurucu veya katılımcıları adına fon işlemleri nedeniyle tarh edilecek vergi ve kesilecek cezalardan portföy yöneticiliği yapan şirket müştereken ve müteselsilen sorumludur. (5) Türkiye’de bulunan taşınmazlar, aktif büyüklüğünün 172 %51’inden fazlası taşınmazlardan oluşan şirketlere ait hisse senetleri veya ortaklık payları veya bunlara ilişkin vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, nakdi uzlaşmayla sonuçlananlar dışında emtiaya dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, sigorta sözleşmeleri ve bunlara ilişkin vadeli işlem ve opsiyon edilen sözleşmelerinden kazançlar bu elde madde kapsamına girmez. (6) Bu maddede düzenlenen kazanç istisnasının, söz konusu fonların Türkiye kaynaklı gelirleri üzerinden yapılacak vergi kesintilerine şümulü yoktur. (7) Bu maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi ile üçüncü ve dördüncü fıkralarında yer alan oranları sıfıra kadar indirmeye veya iki katına kadar artırmaya, beşinci 173 fıkrasında yer alan oranı yarısına kadar indirmeye veya %50’sine kadar artırmaya Bakanlar Kurulu, maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Zirai kazanç, zirai faaliyet, Zirai kazanca ilişkin tanımlar zirai işletme, çiftçi ve MADDE 24- (1) Zirai kazanç: Zirai faaliyetten ilişkin tanımlar yapılmaktadır. mahsulün tarifi: doğan kazanç zirai kazançtır. Madde 52 – (Değişik: 19/2/1963 - 202/21 md.) Zirai faaliyetten doğan kazanç zirai kazançtır. Zirai faaliyeti arazide, deniz, göl ve dikim, nehirlerde, bakım, ekim, üretme, yetiştirme ve ıslah yollariyle veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek (2) Çiftçi: Adi MADDE 24- Maddede zirai kazanca Maddenin ortaklıklar dâhil fıkrasında, zirai zirai faaliyetten doğan kazancın zirai kazanç işletmeleri işleten gerçek kişilere çiftçi denir. (3) birinci Çiftçi sayılanlar: 26 ncı maddede yer olduğu belirtilmiştir. İkinci ve üçüncü fıkralarda, çiftçi ve alan işletme büyüklüğü ölçülerini en az %50 çiftçi oranında aşan, ana sözleşmelerinde münhasıran verilmiştir. zirai faaliyetle iştigal edeceğine dair açık hüküm işletmeleri işleten gerçek kişilerin ve adi bulunan ve münhasıran zirai faaliyetle iştigal eden ortaklıkların çiftçi olduğu belirtilmiş ticaret şirketleri çiftçi sayılır. Çiftçi sayılan olup ayrıca sadece zirai faaliyette kollektif bulunan, işletme büyüklüğü ölçülerinin şirketlerin ortakları ile komandit sayılanların tanımına Düzenlemeyle, katını aşan ve yer zirai şirketlerin komandite ortaklarının şirket kârından birbuçuk ana aldıkları paylar zirai kazanç hükmündedir. sözleşmelerinde sadece zirai faaliyette 174 suretiyle nebat, orman, (4) Zirai faaliyet: Arazide, deniz, göl ve bulunacağına ilişkin düzenlemeler yer hayvan, balık ve bunların nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme alan mahsullerinin ve ıslah yollarıyla veya doğrudan doğruya doğadan şirketler, adi ve sermayesi paylara yararlanmak suretiyle bitki, orman, hayvan, balık bölünmüş komandit şirketler de çiftçi avlanmasını, istihsalini, avcıları yetiştiricileri ve tarafından muhafazasını, şirketleri, kollektif ve bunların ürünlerinin üretimini, avlanmasını, sayılmıştır. Çiftçi sayılanlara ilişkin avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, düzenlemeler; tarımsal üretimi artırma, bu taşınmasını, satılmasını veya bunlardan diğer arazi mahsullerden sair bir şekilde şekillerde faydalanılmasını ifade eder. Bazı bitki ve tarımda ölçek ekonomisine ulaşabilme faydalanılmasını ifade eder. hayvan türlerinde üretimin doğrudan doğruya arazi ve tarımsal üretimde dışa bağımlılığı Bazı üzerinde yapılmaması, faaliyetin zirai faaliyet olma azaltma niteliğini değiştirmez. getirilmiştir. satılmasını taşınmasını, sermaye veya nebat ve nevilerinde hayvan istihsalin olarak üzerinde yapılmaması zirai damızlık hayvan beslenmesi, hayvan fetüsü ve nerede ve nasıl yapılacağı ile neleri faaliyetin damızlık üretimi, bitkisel üretimde kullanılan ihtiva ettiği gibi belirleyici özelliklere sertifikalı tohum, yumru ve fide yetiştiricileri ile yer verilmiştir. Bu kapsamda, arazide, arazi mahiyetini değiştirmez. Aşım yaptırmak maksadiyle erkek damızlık beslenmesi, çiftçiye ait her türlü ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin işlerinde zirai istihsal çalıştırılması da a) maksadıyla yönelik Dördüncü fıkrada ise zirai faaliyetin doğruya yaptırmak amaçlarına sağlama, erkek doğrudan Aşım toplulaştırılmasını tohumluk sertifikasyon kuruluşlarının faaliyetleri deniz, göl ve nehirlerde yapılan ekim, de zirai faaliyet sayılır. zirai ıslah yollarıyla yahut doğrudan doğruya faaliyette kullandığı makine, alet veya biçerdöver, doğadan faydalanmak suretiyle bitki, traktör, kamyon ve bu mahiyetteki araçlarının orman, hayvan, başka çiftçilerin zirai faaliyetlerinde kullandırılması ürünlerinin üretimi; avlanması, avcılar zirai faaliyet sayılır. ve yetiştiriciler tarafından muhafazası, b) Çiftçi ve dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve çiftçi sayılanların balık ve bunların 175 zirai faaliyetlerden sayılır. c) Mahsullerin zirai üretime bağlı olarak işlenmesi de zirai faaliyet bir değerlendirilmeleri sayılır. Ancak bu faaliyet, aynı zirai işletme faaliyet sayılacağı belirtilmektedir. Yine maksadiyle ve zirai istihsale bünyesindeki bölümde bu fıkrada, bazı bitki ve hayvan müteferri olarak işlenmesi de gerçekleştirilmekteyse, bu işlemin zirai faaliyet türlerinin üretiminin doğrudan doğruya zirai faaliyete girer. Ancak, sayılabilmesi için, anılan bölümün münhasıran ait arazi bu ameliye, aynı teşebbüsün olduğu zirai işletmenin ürünlerini işliyor olması ve dikkate alınarak; bazı bitki ve hayvan cüzünü sanayi işletmesi hacim ve önemine sahip olmaması türlerinin üretiminin arazi üzerinde işletmede vukua geliyorsa, bu şarttır. yapılmaması ameliyenin ç) teşkil eden zirai bir faaliyet Ürünlerin, değerlendirilmeleri amacıyla Satışların ayrı dükkân veya açılarak faaliyetin yapılmadığı halinde,. zirai hususu bu durumun olma vasfını müessese mağazaya gelinceye kadar geçirdikleri aşamalar Dördüncü ehemmiyet ve genişliğinde zirai faaliyet sayılır. Çiftçiler ve çiftçi sayılanlar hayvanların çoğaltılması amacıyla erkek olmaması ve faaliyetini, tarafından sadece kendi zirai faaliyetleri ile damızlık hayvan beslenmesi, hayvan cüz'ün teşkil ettiği doğrudan ilgili alım satım işlerinin yürütülmesi için fetüsü ve damızlık üretimi ile bitkisel mahsullerine açılan yazıhaneler, faaliyetleri bu konuyla sınırlı üretimde kullanılan tohum, yumru ve hasretmesi şarttır. kalmak şartıyla, dükkân ve mağaza sayılmaz. fide Satışların dükkan ve mağaza d) mahsullerin dükkan ve mağazaya gelinceye kadar geçirdikleri safhalar zirai veya üzerinde zirai sinai açılarak yapılması halinde, dükkân faydalanılmasının yapılması teşebbüsün ürünlerin mağaza şekilde sayılabilmesi için işletmenin bir halinde, bir taşınması, satılması veya bu ürünlerden değiştirmeyeceği belirtilmektedir. fıkranın üretimi ile (a) bendinde; yetiştiriciliğiyle Ticari veya mesleki faaliyet özelliği uğraşanlann faaliyetleri de zirai faaliyet göstermemek ve işçi işveren ilişkisi oluşturmamak kapsamına alınmıştır. Bitkisel üretimde kaydıyla, kendi adına bağımsız çalışan kimseler kullanılan tarafından zirai işletmelere verilen ve zirai nitelik yetiştiriciliği taşıyan hizmetler de zirai faaliyet kapsamındadır. faaliyetlerinin zirai faaliyet olarak kabul tohum, ile yumru ve üreticilerinin fide bu 176 faaliyet sahasında kalır. (5) Zirai İşletme: Dördüncü fıkrada yazılı edilmesi için bu ürünlerin tohumluk Çiftçiler tarafından doğrudan zirai faaliyetlerin yapıldığı işletmelere zirai işletme sertifikasyon doğruya zirai faaliyetleri ile denir. Bir çiftçiye veya çiftçi sayılanlara ya da gerekmektedir. ilgili alım satım işlerinin ortaklığa ait olup aynı köy sınırlan içinde veya Ayrıca, zirai faaliyet kapsamına alman tedviri birbirine bitişik arazi üzerinde bulunan yahut nitelikli tohum, yumru, fide üretimine yazıhaneler, faaliyetleri bu üretim yönelik mevzua beraberlik arz eden işletmeler tek işletme sayılır. için munhasır açılan kalmak şartlarına Ürün: göre Zirai birbirine şartiyle dükkan ve mağaza (6) faaliyetler sayılmaz. üretilen maddelere ürün denir. Yukarıda yazılı faaliyetlerin (7) içinde yapıldığı işletmelere ve altsoyu ifade eder. bağlılık ve belgesi olarak taşıması belge düzeninin oluşturulması, kalitede belli bir standart sonucunda ve denetimin sağlanması amacıyla tohumluk sertifikasyon kuruluşlarının Hane halkı: Birlikte yaşayan eşi, üstsoyu faaliyetleri de zirai faaliyet sayılmaktadır. zirai işletme, bu işletmeleri Dördüncü fıkranın işleten gerçek kişilere (adi çerçevesinde; çiftçi ve çiftçi sayılanların şirketler dahil), vergiye tabi sahip olduğu zirai makina ve aletler ile olsun veya olmasınlar, çiftçi traktör, biçerdöver, kamyon ve bu ve bu faaliyetler neticesinde mahiyetteki araçların başka çiftçilerin istihsal olunan maddelere de işlerinde kullanılması neticesinde elde mahsul denir. edilen Kollektif şirketlerle adi veya vergilendirileceği eshamlı komandit şirketler kavuşturulmakta, böylelikle bu konuda zirai faaliyetle iştigal etseler uygulamada ortaya çıkan problemler ile dahi çiftçi sayılmazlar. Zirai oluşacak tereddütlere son verilmektedir. gelirlerin (b) bendi ne şekilde hususu açıklığa 177 faaliyetle iştigal eden Bu çerçevede, çiftçi ve çiftçi sayılanlara kollektif şirketlerin ortakları ait ve zirai işletmeye kayıtlı olan ziraat ile şirketlerin makine ve aletlerinin diğer çiftçilerin komandite ortaklarının şirket zirai üretim işlerinde kullanılması zirai karından aldıkları paylar faaliyet kapsamına alınmaktadır. şahsi ticari kazanç Dördüncü fıkranın (c) bendine göre; komandit hükmündedir. elde edilen ürünlerin zirai üretimin bir Bir çiftçiye veya ortaklığa ait parçası olarak işlenmesi de zirai faaliyet olup aynı köy sınırları içinde olarak nitelendirilmektedir. Ancak bu veya birbirine bitişik arazi işlemin, aynı teşebbüsün bir parçası üzerinde istihsal birbirine bulunan yahut niteliğindeki bir bölümde yapılması, bu şartlarına göre işletmenin sınai bir kurum niteliğini bağlılık ve taşımaması ve beraberlik arz eden işletmeler işletmenin tek işletme sayılır. gerekmektedir. sadece bu ürünlerini zirai işlemesi Fıkranın (ç) bendi çerçevesinde, üretilen zirai ürünlerin Vergi Usul Kanununa göre işyeri olarak kabul edilen dükkân ve mağazalarda satışının durumunda, ürünlerin bu yapılması yerlere gelinceye kadar geçirdikleri safhalar da zirai faaliyet kapsamına alınmaktadır. 178 Elde edilen mağazalarda ürünlerin satılması dükkân ve halinde, bu faaliyetin zirai faaliyet olmadığı da bu bentle açıklığa kavuşturulmaktadır. Ayrıca, çiftçiler ve çiftçi sayılanlar tarafından sadece kendi zirai faaliyetleri ile doğrudan ilgili alım satım işlerinin yürütülmesi için açılan yazıhaneler, faaliyetleri bu konuyla sınırlı kalmak şartıyla, dükkân ve mağaza olarak sayılmamaktadır. Dördüncü fıkranın (d) bendinde; tarım kesiminde yapılan ticari ve mesleki özellik arz etmeyen hizmetlerin de zirai faaliyet kapsamında olduğu belirtilmektedir. Tarım sektöründe sunulan bu tür hizmetlerin zirai faaliyet kapsamında değerlendirilebilmesi için bu hizmetleri ifa eden kişilerin bir işverene bağlı olmadan kendi adlarına bağımsız olarak bu hizmetleri ifa etmeleri gerekmektedir. 179 Beşinci fıkrada, dördüncü fıkrada belirtilen faaliyetlerin gerçekleştirildiği işletmelerin zirai işletme olduğu açıklanmıştır. Ayrıca fıkrada, birden fazla zirai işletmenin hangi şartlarda tek işletme kabul büyüklüğü edilerek işletme ölçüleri ile karşılaştırılacağına açıklık getirilmektedir. Bu çerçevede, bir çiftçi, çiftçi sayılanlar veya ortaklığın aynı köy sınırları içinde veya aynı köy sınırları içinde olmamakla birlikte birbirine bitişik iki arazisi bulunması halinde, bunlar tek işletme olarak kabul edilecektir. Altıncı fıkrada, çiftçilerin yaptıkları üretim faaliyeti sonucunda üretilen maddeler ürün olarak tanımlanmaktadır. Yedinci fıkrada, zirai kazancın uygulaması bakımından hane halkının tanımı yapılmaktadır. 180 MADDE Zirai kazançta vergileme Madde – 53 (Değişik: 25- Bu maddede zirai Zirai kazançta vergileme kazançların vergilendirilmesine ilişkin MADDE 25- (1) Çiftçilerin ve çiftçi sayılanların hükümlere yer verilmektedir. 22/7/1998 - 4369/34 md.) elde ettikleri zirai kazançlar 61 inci madde Birinci fıkrada, zirai kazanç bakımından Çiftçilerin elde ettikleri zirai hükmüne göre hasılatları üzerinden vergi kesintisi temel kazançlar, bu Kanunun 94 yapılmak suretiyle vergilendirilir. kesintisi yapılmak suretiyle vergileme üncü (2) maddesine göre vergileme rejiminin vergi 26 ncı maddede yer alan işletme olduğu belirtilmektedir. Buna bağlı hasılatları üzerinden tevkifat büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçilerin kazançları olarak çiftçi ve çiftçi sayılanların elde yapılmak işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço ettikleri zirai kazançların herhangi bir suretiyle vergilendirilir. 54 üncü maddede yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan esasına göre tespit olunur. Çiftçilerin işletme ayrıma tabi tutulmaksızın, büyüklüğü ölçülerini aşmaları vergi kesintisi üzerinden vergi yapılmak suretiyle vergilendirileceği suretiyle vergilendirilmelerine engel kesintisi hasılat yapılmak hükme çiftçiler ile bir biçerdövere teşkil etmez. veya bir (3) motorlu araca veya on yaşına bu kadar ikiden fazla traktöre başından, yeni işe başlayanlarda ise işe başlama tespit yöntemine yer verilmektedir. sahip çiftçilerin tarihinden itibaren hüküm ifade eder. Bu suretle Üçüncü ve usulde bilanço esasını kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu kazancın tespitinde (zirai işletme hesabı veya usulden dönemezler. esasından bilanço esasına geçiş, zirai diledikleri takdirde bilanço (4) esasına göre) tesbit olunarak oldukları veya işletmelerine dâhil biçerdöver, uygulanacak hükümler ve çiftçi ile çiftçi vergilendirilir.Kazançları traktör, kamyon ve bu mahiyetteki araçların başka sayılanların sahip olduğu ziraat makine bu kazançları mahiyetteki olan gerçek bağlanmaktadır. Bilanço esasına tabi olmayı isteyenlerin talepleri müteakip vergilendirme dönemi Çiftçilerin ve çiftçi sayılanların sahip İkinci fıkrada, işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçilerin kazançlarının kazancın dördüncü gerçek fıkralarda, işletme usulde hesabı tespitinde 181 gerçek usulde çalıştırılması ve aletleri ile traktör, biçerdöver ve çiftçiler karşılığında elde edilen gelirler zirai kazanç kamyonların başka çiftçilerin işlerinde bu kazançları için beyanname hükümlerine göre vergilendirilir. Ancak, çiftçi kullanılmasından sağlanan gelirlerin ne vergilendirilmeyen çiftçilerin zirai faaliyetlerinde (Ek cümle: sayılanlardan, zirai faaliyetiyle ilgili 26 ncı şekilde vergilendirileceği hususlarına 30/7/2003-4962/6 md.) maddede yazılı zirai faaliyet gruplarında yer alan açıklık getirilmektedir. Ancak, çiftçiye ait olmakla arazi, ağaç, hayvan gibi iktisadi kıymetlerden İşletme beraber ziraî işletmeye dahil herhangi biri işletme aktifine kayıtlı olmayan veya çiftçilerin elde ettikleri kazancın, ticari edilmeyen biçerdöver veya kayıtlı olmakla birlikte aktife kayıtlı biçerdöver, kazanca ilişkin hükümlerin de ayrıca bu mahiyetteki bir motorlu traktör, kamyon ve bu mahiyetteki araçları zirai gözönünde bulundurulması suretiyle bu araç veya on yaşına kadar faaliyetinin niteliği, önem ve hacmiyle mütenasip bölümde ikiden bulunmayanların, bu araçlarım başka çiftçilerin alınarak gerçek usulde (işletme hesabı vermezler. fazla traktörün işletilmesinden elde edilen zirai faaliyetlerinde çalıştırmalarından elde ettikleri gelirler hasılat ticarî kazanç hükümlerine göre ticari kazanç hükümlerine büyüklüğü yapılan ölçülerini açıklamalar aşan esas veya talep edilmesine bağlı olarak göre bilanço esasına göre) tespit olunacağı, bilanço esasım kabul edenlerin iki yıl vergilendirilir. Hane halkına ait işletmeler ile ortaklık geçmedikçe bu usulden vergilendirilir. (5) Bu hükmün tatbikinde, aile halindeki işletmelerde, işletme büyüklüğü toplu dönemeyecekleri reisi ile birlikte yaşayan eş ve olarak dikkate alınır. Ortaklıklarda, ortaklığın bağlanmaktadır. velayet altındaki çocuklara birden veya Çiftçilerin ve çiftçi sayılanların sahip ait işletmeler ile ortaklık işletmelerin bulunması oldukları veya zirai işletme aktifine halindeki durumu değiştirmez. Birden fazla zirai işletmede kayıt ettikleri traktörler, biçerdöver, toplu ayrı ayrı şahıslarla ortaklığı bulunanların işletme kamyon ve bu mahiyetteki motorlu alınır. büyüklüğü ölçülerinin tespitinde ortaklık paylan tarımsal araçlar ile zirai makine ve işletme olarak işletmelerde büyüklüğü nazara fazla işletmeye ayrı ayrı taalluk etmesi mahallerde hükme 182 Ortaklıklarda,ortaklığın toplamı esas alınır. 26 ncı maddede yazılı ziraat aletlerin birden fazla işletmeye taalluk gruplarının zirai faaliyetlerinde çalıştırılması karşılığında etmesi veya işletmelerin ayrı faaliyetlerin bir arada yapılması halinde, en fazla elde edilen gelirlerin zirai kazanç ayrı mahallerde bulunması iki gruba ait işletme büyüklükleri bu gruplar için hükümlerine durumu değiştirmez. 52 nci tespit olunan hadlerin yarısını aşanlar gerçek usulde öngörülmektedir. maddede vergilendirilir. İşletme büyüklüğü ölçülerine ilişkin yazılı tek birkaç tanesi içine giren çiftçilerin göre zirai vergilendirileceği işletmelerde işletme birden (6) fazla ortaklıklara ait olsa bile bulunduğu bu ortaklıklara ait işletme büyüklüğü büyüklüğü kendisine ait işletmenin ve adi ortaklıklardaki ile suretiyle nazara alınır. Birden payların sayılanların araçlarını başka çiftçilerin fazla zirai işletmede ayrı ayrı kazançları işletme hesabı veya diledikleri takdirde zirai faaliyetlerinde çalıştırmalarından şahıslarla ortaklığı bilanço esasına göre tespit olunur. Payları toplamı elde ettikleri hasılat işletme ölçüleri aşmayan diğer ortaklar kesinti yoluyla hükümlerine göre vergilendirilecektir. vergilendirilirler. Yarıcılık ortaklık sayılır. Aynı hane içinde birlikte yaşayan eş ile toplanmak bulunanların büyüklüğü tesbitinde ölçülerinin ortaklık payları toplamı esas alınır. 54 üncü maddede (7) Gerek şahsi işletmesi gerekse dâhil başka ortaklıklar ölçüsünün toplamı bu müstakilen altında ölçüyü kaldığı aşan gruplarda yer alan unsurlardan herhangi işletme biri aktifine kayıtlı olmayan ve aktife halde kayıtlı araçları zirai faaliyetinin niteliği çiftçilerin mütenasip çiftçi ticari kazanç 26 ncı maddede yer alan işletme alt ve üst soya ait işletmeler ile ortaklık büyüklüğü ölçülerini aşmayan çiftçiler, yazılı halindeki işletmelerde, işletme olarak vergi dairesine bildirimde bulunarak izleyen büyüklüğünün toplu olarak dikkate ziraat gruplarının bir kaç vergilendirme alınacağı tanesi zirai başlayanlar, işe arada kazançlarını işletme içine faaliyetlerin giren bir yazılı bulunmayan yapılması halinde,en fazla iki dönemi başından, başlama işe tarihinden hesabı veya yeni itibaren diledikleri takdirde bilanço esasına göre tespit edebilirler. 26 öngörülmektedir. Ortaklıklarda ortaklığın birden fazla işletmeye işletmelerin taalluk ayrı etmesi ayrı veya mahallerde 183 gruba ait işletme ncı maddede yazılı ölçüleri aşanlar müteakip bulunması, vergilendirme tespit olunan hadlerin yarısını kazançlarını aşanlar takdirde bilanço esasına göre; kazançlarını işletme kasıt eş, alt ve üst soyun aynı haneyi vergilendirilir. hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına paylaşmasıdır. Aynı yerleşim yerinin Gerek şahsi işletmesi gerekse göre tespit eden çiftçilerden bu ölçülerin altında paylaşılmaması durumunda alt ve üst dahil bulunduğu ortaklıklar kalanlar müteakip vergilendirme dönemi başından soyun müstakilen itibaren hasılatları üzerinden kesinti yapılmak değerlendirilmesi büyüklüğü ölçüsünün altında suretiyle vergilendirilirler. olmayacaktır. kaldığı halde, kendisine ait (8) Çiftçi sayılan ticaret şirketlerinin, 24 İşletme büyüklüğü ölçülerinde yer alan işletmenin ve ortaklıklardaki üncü maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen şartlan ziraat gruplarının birkaç tanesi içine payların toplamı bu ölçüyü kaybetmeleri halinde, müteakip aybaşından itibaren giren aşan çiftçiler gerçek usulde çiftçi sayılma niteliğini kaybederler ve zirai kazanç yapılması halinde, en fazla iki gruba ait vergilendirilir. Payları hükümlerine göre vergilendirilmezler. Bu kapsama işletme büyüklüklerinin bu gruplar için ölçüleri aşmayan giren kollektif şirketlerin ortakları ile komandit tespit olunan hadlerin yarısını aşması ortaklar tevkifat şirketlerin komandite ortaklarının şirket kârından halinde zirai kazanç gerçek usulde yoluyla aldıkları paylar şahsi ticari kazanç hükmündedir. vergilendirilecektir. vergilendirilirler.Yarıcılık (9) ortaklık sayılır. göre tespitinde; hesap dönemi başındaki ürünlerin ayrı değeri giderlere, hesap dönemi sonundaki ürünlerin bakımından zirai işletme büyüklüğünün vergilendirilmeyen çiftçiler, değeri ise hasılata ilave olunur. tespitinde yazılı (10) toplamı diğer Kazançları usulde işletme gerçek olarak usulde vergi işletme başından hesabı veya itibaren diledikleri Zirai kazancın işletme hesabı esasına Zirai faaliyette bulunanlardan Vergi değiştirmeyecektir. durumu büyüklükleri, bu gruplar için gerçek dönemi bu uygulanmasında birlikte hane zirai Bu hükmün yaşamaktan halkı olarak söz konusu faaliyetlerin bir arada Ayrıca, birden fazla zirai işletmede ayrı şahıslarla ortaklığı ortaklık bulunanlar payları toplamı dikkate alınacaktır. Ortaklık payları 184 istemde Usul Kanunu hükümlerine göre defter tutma, belge toplamı işletme büyüklüğü ölçülerini bulunmaları halinde izleyen alma, verme, saklama ve ibraz yükümlülüklerine aşan ortaklar gerçek usulde, aşmayan vergilendirme dönemi uymayanlar çeşitli kamu kurum ve kuruluşları diğer başından işe yeni başlayanlar, tarafından verilen avans, kredi, sübvansiyon, prim yapılmak suretiyle vergilendirilecektir. işe gibi unsurlarından Yine bu çerçevede, şahsi işletme veya dâhil bulunulan ortaklıklar müstakilen dairesinden başlama itibaren nakdî destek kesintisi yararlanamazlar. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin 54 üncü usul ve esaslar, ilgili kuruluşların görüşleri de işletme büyüklüğü ölçüsünün altında aşanlan ölçüleri müteakip vergilendirme olanlardan alınarak Maliye Bakanlığınca belirlenir. kalsa da kendisine ait işletme ve ortaklıklardaki payların toplamı zirai dönemi işletme gerçek çiftçiler itibaren usulde;gerçek altında ve vergi usule yazılı başından aynî ise gerçek geçebilirler. maddede tarihinden ortaklar usule tabi büyüklüğü ölçüsünü gerçek vergilendirilecektir. aşan usulde Paylan toplamı bu ölçülerin ölçüleri aşmayan diğer ortaklar vergi kalanlar müteakip kesintisi yoluyla vergilendirilecek ve dönemi yancılık da bu bendin uygulamasında vergilendirme başından itibaren hasılatları ortaklık sayılacaktır. üzerinden tevkifat yapılmak Yedinci fıkra hükmüyle, öteden beri suretiyle vergilendirilirler. zirai faaliyette bulunan ancak işletme Vergi kanunu büyüklüğü ölçülerini aşmayan çiftçilere, hükümlerine göre belge alma, vergi dairesine bildirimde bulunmaları verme, saklama ve ibraz şartıyla izleyen vergilendirme dönemi yükümlülüklerine başından usul uymayan geçerli olmak üzere 185 (…) (1) çiftçiler, çeşitli kamu kurum ve tarafından kuruluşları verilen avans, kazançlarını zirai işletme hesabı veya bilanço esasına göre tespit edebilme imkanı tanınmaktadır. İşe yeni kredi, sübvansiyon, prim gibi başlayanlar bakımından ise bu imkan ayni işe ve nakdi destek başlama tarihinden itibaren unsurlarından tanınmaktadır. yararlanamazlar. Bu hükmün Öteden beri işe devam edenlerin; yıl uygulanmasına ilişkin içerisinde kuruluşların ölçüsünü usuller, ilgili zirai işletme büyüklüğü aşmaları halinde görüşleri de alınarak Maliye kazançlarının, müteakip vergilendirme Bakanlığınca belirlenir. dönemi başından itibaren gerçek usulde tespit edileceği öngörülmektedir. Yine öteden beri işe devam edenlerin, yıl içinde zirai işletme büyüklüğü ölçüsünün altında kalmaları halinde, müteakip vergilendirme dönemi başından itibaren hasılatları üzerinden kesinti yapılmak suretiyle vergilendirilecekleri hükme bağlanmaktadır. Sekizinci uğraşan fıkrada, ticaret zirai faaliyetle şirketlerinin çiftçi 186 sayılmalarını gerektiren kaybetmeleri halinde şartları müteakip aybaşından itibaren sayılmayacakları ve çiftçi -zirai kazanç hükümlerine göre vergilendirilmelerinin sona ereceği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, bu kapsama giren kollektif şirketlerin ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortaklarının şirket kârından aldıkları paylar da şahsi ticari kazanç hükümlerine tabi olarak vergilendirilecektir. Maddede, zirai kazancın işletme hesabı esasına göre tespitinde; hesap dönemi başındaki ürünlerin değerinin giderlere, hesap dönemi sonundaki ürünlerin değerinin ise hasılata ilave olunacağı öngörülmektedir. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından muhtelif adlar altında yapılacak destek ödemeleri ile ilgili olarak hangi şartların aranacağı onuncu fıkra hükmüyle 187 düzenlenmektedir. Bu düzenlemeyle, tarım kesimindeki kayıt dişiliği azaltmak için bazı destekler defter ve belge düzenine uyma şartına bağlanmaktadır. Defter tutma, belge alma, verme, saklama ve ibraz yükümlülüklerine uymayanlar çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından avans, kredi, sübvansiyon, prim gibi adlar altında verilen aynî ve nakdî destek unsurlarından yararlanamazlar. Bu destek ödemeleri ile ilgili usul ve esasların ilgili kuruluşların görüşlerinin alınması suretiyle tespit edilmesi hususunda Maliye Bakanlığına yetki verilmektedir. İşletme büyüklüğü ölçüleri İşletme büyüklüğü ölçüleri MADDE MADDE 26- (1) Zirai kazancın gerçek usulde faaliyetlerin kendilerine has özellikleri 22/7/1998 - 4369/35 md.) tespiti bakımından bir takvim yılı içinde dikkate gözönünde bulundurularak çiftçi ve Zirai kazancın gerçek usulde alınacak ölçüler şunlardır: çiftçi tesbiti bakımından bir takvim a) Arazi üzerinde yapılan zirai faaliyetlerde: kazancın yılı içinde dikkate alınacak 1) 1 inci grup: Hububat ziraatinde ekili dikkate alınacak işletme büyüklüğü Madde 54 – (Değişik: 26- sayılanlar gerçek Maddede, bakımından usulde zirai zirai tespitinde 188 ölçüler şunlardır; arazinin yüzölçümü toplamı taban arazide 900, ölçüleri belirlenmektedir. A) Arazi üzerinde yapılan kıraç arazide 1700 dönüm. Maddede, işletme büyüklüğü ölçüleri faaliyetlerde 2) 1 inci grup:Hububat ziraatinde ekili yüzölçümü toplamı; arazide 600, arazinin (900) 2 nci grup: Bakliyat, afyon, susam, bakımından Bakanlar Kuruluna, söz keten, kendir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü konusu gruplan bölmeye, birleştirmeye toplamı 1000 dönüm. veya yeni gruplar ihdas etmeye, gruplar taban 3) 3 üncü grup: Ayçiçeği ziraatinde ekili için belirlenen ölçüleri üretim havzaları, kıraç arazinin yüzölçümü toplamı 950 dönüm. arazide 1200 (1700) dönüm; 4) 2 nci grup: Bakliyat, afyon, arazinin yüzölçümü toplamı 400 dönüm. susam, 5) ziraatinde yüzölçümü keten, kendir ekili arazinin toplamı 300 (1000) dönüm; 3 4 üncü grup: Pamuk ziraatinde ekili ürün grup: Ayçiçeği ziraatinde ekili arazinin 7) üretimin organik gerçekleştirilmesi gibi üretim türlerine üç katma kadar artırmaya veya yarısına kadar indirmeye 6 ncı grup: Pancar ziraatinde ekili ya da bu hadler arasında yeniden tespit arazinin yüzölçümü toplamı 300 dönüm. üncü ve 5 inci grup: Çeltik ziraatinde ekili farklılaştırarak arazinin yüzölçümü toplamı 300 dönüm. 6) bölgeler, iller, mükellef grupları, arazi, etmeye yetki verilmektedir. 7 nci grup: Patates, soğan, sarımsak Üçüncü fıkrada ise meyveli ve, ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 meyvesiz ağaçlarda meyve ve ürün yüzölçümü toplamı 600 (950) dönüm. verebilecek dönüm; 8) 4 üncü ziraatinde grup: Pamuk ekili arazinin hale gelme durumu 8 inci grup: Çay ziraatinde ekili arazinin başlangıcı ile işletme büyüklüğü ölçüsü yüzölçümü toplamı 150 dönüm (ürün verebilecek gösterilmeyen zirai faaliyetlerde işletme hale gelmeyenler hariç). büyüklüğü ölçüsünün Gıda, Tarım ve yüzölçümü toplamı 300 (400) 9) 9 uncu grup: Tütün ziraatinde ekili Hayvancılık Bakanlığı, Orman ve Su dönüm; arazinin yüzölçümü toplamı 200 dönüm. 5 inci grup: Çeltik ziraatinde 10) İşleri Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca 10 uncu grup: Sebze ziraatinde ekili müştereken tespit olunacağı 189 ekili arazinin yüzölçümü arazinin yüzölçümü toplamı 200 dönüm. toplamı 200 (300) dönüm; 11) 6 ncı grup: Pancar ziraatinde ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 8 ekili dönüm. arazinin yüzölçümü 11 inci grup: Sera ve çiçekçilik toplamı 200 (300) dönüm; 12) 7 ekili arazinin yözölçümü toplamı 300 nci grup: Patates,soğan,sarmısak dönüm. ziraatinde 13) ekili arazinin 12 nci grup: Kavun ve karpuz ziraatinde 13 üncü grup: Meyve verebilecek hale yüzölçümü toplamı 200 (200) gelmiş fındık ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü dönüm; toplamı 250 dönüm. 8 inci grup: Çay ziraatinde 14) ekili gelmiş bağ ve incir ziraatinde ekili arazinin arazinin yüzölçümü 14 üncü grup: Meyve verebilecek hale toplamı 40 (150) dönüm yüzölçümü toplamı 250 dönüm. (Mahsul 15) verebilecek hale 15 inci grup: Meyve verebilecek hale gelmeyenler hariç); gelmiş antep fıstığında 2500 ağaç. 9 uncu grup: Tütün ziraatinde 16) ekili gelmiş zeytinliklerde 4500 ağaç. arazinin yüzölçümü 16 ncı grup: Meyve verebilecek hale toplamı 200 (200) dönüm; 17) 10 gelmiş narenciyede 1500 ağaç. uncu ziraatinde grup: ekili Sebze arazinin 18) belirtilmektedir. 17 nci grup: Meyve verebilecek hale 18 inci grup: Meyve verebilecek hale yüzölçümü toplamı 200 (200) gelmiş elmada 2000 ağaç. dönüm; 19) 19 uncu grup: Muz ziraatinde ekili 190 11 inci grup: çiçekçilik Sera ziraatinde ve ekili arazinin yüzölçümü toplamı 30 dönüm. 20) 20 inci grup: Meyve verebilecek hale arazinin yüzölçümü toplamı gelmiş kayısıda 2000 ağaç. 8 (8) dönüm; 21) 12 nci grup: Kavun ve karpuz gelmiş armut, kiraz, vişne, şeftalide 2000 ziraatinde ağaç. ekili arazinin 21 inci grup: Meyve verebilecek hale yüzölçümü toplamı 300 (300) 22) dönüm; ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamlı 100 13 22 nci grup: Diğer meyve ve ürün üncü grup: Meyve dönüm, yer fıstığı 350 dönüm (meyve ve ürün verebilecek hale gelmiş verebilecek hale gelmeyenler ile palamut hariç). fındık ziraatinde ekili 23) 23 üncü grup: Büyükbaş hayvan sayısı arazinin yüzölçümü toplamı 150 adet (iş hayvanlan ile iki yaşından küçük, 250 (250) dönüm; büyükbaş hayvanlar hariç). 14 üncü grup: Meyve 24) 24 üncü grup: Küçükbaş hayvan sayısı verebilecek hale gelmiş bağ 750 adet (bir yaşından küçük, küçükbaş hayvanlar ve ile kümes hayvanlan hariç). incir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı b) 250 (250) dönüm; faaliyetler ile kara ve su avcılığında: 15 inci grup: Meyve Arazi üzerinde yapılmayan zirai 1) 1 inci grup: Deniz ve iç su balıkları yetiştiriciliği; verebilecek hale gelmiş antep 1) fıstığında 1500 (2500) ağaç; üretim alanlarında yapılan balık yetiştiriciliğinde 16 (ağ, kafes ve benzeri) 750 metrekare, ncı grup: Meyve Denizlerdeki sınırlan belirlenebilen 191 verebilecek hale gelmiş İç su balıkları yetiştiriciliğinde sınırları ii) zeytinliklerde 2500 (4500) belirlenebilen havuz (beton, toprak ve benzeri), göl, ağaç; gölet ve baraj gölleri gibi üretim alanlannda 900 17 nci grup: Meyve metrekare. verebilecek hale gelmiş 2) narenciyede 1250 (1500) avcılığında toplam tekne boyu 20 metre. ağaç; 18 3) inci verebilecek 2 nci grup: Denizlerde yapılan balık 3 üncü grup: Arıcılık ziraatinde kovan grup: Meyve sayısı 500 adet. hale gelmiş 4) 4 üncü grup: İpek böcekçiliği ziraatinde elmada 1000 (2000) ağaç; kutu sayısı 500 adet. 19 uncu grup: Muz ziraatinde (2) ekili Merkez Komisyonunun teklifi üzerine, bu maddede arazinin yüzölçümü Bakanlar Kurulu, Zirai Kazançlar toplamı 20 (30) dönüm; yer alan gruplan bölmeye, birleştirmeye veya yeni 20 nci verebilecek grup: Meyve gruplar ihdas etmeye, gruplar için belirlenen hale gelmiş ölçüleri üretim havzaları, bölgeler, iller, mükellef kayısıda 1000 (2000) ağaç; grupları, arazi, ürün ve üretim türlerine (organik 21 inci verebilecek grup: Meyve tanm ve benzeri) göre yıllık olmak kaydıyla üç hale gelmiş katma kadar artırmaya veya yarısına kadar armut, kiraz, vişne, şeftali de indirmeye ya da bu hadler arasında yeniden tespit 1000 (2000) ağaç; etmeye yetkilidir. Bu şekilde tespit olunan ölçüler, 22 nci grup: Diğer meyve Resmi Gazetede yayımlandığı tarihi takip eden ürün ziraatinde ekili arazinin takvim yılı başından itibaren yürürlüğe girer. 192 yüzölçümü 1000 (3) ürün meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyve ve ürün verebilecek hale gelmeyenler verebilecek hale gelme durumu başlangıcı ile (b) ile palamut hariç); (1) bendinde işletme büyüklüğü gösterilmeyen zirai 23 üncü grup: Büyükbaş faaliyetlerde işletme büyüklüğü ölçüsü Gıda, Tarım hayvan sayısı 150 (150) adet ve Hayvancılık Bakanlığı, Orman ve Su İşleri (İş hayvanları ile iki yaşından Bakanlığı ve Maliye Bakanlığınca müştereken küçük, büyükbaş hayvanlar tespit olunur. dönüm toplamı (Meyve ve Birinci fıkranın (a) bendinde belirtilen hariç); 24 üncü grup: Küçükbaş hayvan sayısı 500 (750) adet (Bir yaşından küçükbaş küçük, hayvanlar ile kümes hayvanları hariç); B) Arazi üzerinde yapılmayan zirai faaliyetler ile kara ve su avcılığında: 1 inci grup: Deniz ve iç su balıkları yetiştiriciliği; a) Denizlerdeki belirlenebilen alanlarında sınırları üretim yapılan balık 193 yetiştiriciliğinde (ağ kafes vb.) 500 (750) m2, b) İç su balıkları yetiştiriciliğinde sınırları belirlenebilen havuz (beton, toprak vb), göl, gölet ve baraj gölleri gibi üretim alanlarında 600 (900) m2, 2 nci yapılan grup:D balık enizlerde avcılığında toplam tekne boyu 20 (20) metre; 3 üncü grup: Arıcılık ziraatinde kovan sayısı 500 (500) adet; 4 üncü grup: İpek böcekçiliği ziraatinde kutu sayısı 500 (500) adet; Bakanlar Kurulu, Kazançlar, Komisyonunun Zirai Merkez teklifi üzerine, bu ölçüleri gerekli 194 gördüğü bölgeler için yıllık olmak kaydıyla arazi ve ürün türlerine göre beş katına kadar artırmaya veya kanuni hadden az olmamak üzere yeniden tespit etmeye yetkilidir. Bu şekilde tespit olunan ölçüler, Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren yürürlüğe girer. Yukarıda zikredilen (A) bendinde meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyve ve ürün verebilecek hale gelme durumu başlangıcı ile (B) bendinde büyüklüğü zirai işletme gösterilmeyen faaliyetlerde işletme büyüklüğü ölçüsü Tarım, Orman ve Maliye 195 Bakanlıklarınca müştereken tespit olunur. Kazancın zirai işletme hesabı Zirai işletme hesabı esasına göre hasılat esasına göre tespiti: MADDE 27- (1) Zirai kazançta hasılat aşağıdaki aşan çiftçilerin gerçek usule tabi olarak Madde – 55 (Değişik: 24/12/1980 - 2361/39 md.) Zirai işletme hesabı esasına göre zirai kazanç, hesap dönemi içinde para ile tahsil edilen veya alacak olarak tahakkuk eden hasılat ile, ödenen veya borçlanılan giderler arasındaki müspet MADDE 27- Zirai işletme büyüklüğünü unsurlardan oluşur: kazançlarını Evvelki yıllardan devredilenler de dâhil a) tespit gerekmektedir. etmeleri usulde Bu olmak üzere üretilen, satın alınan veya sair hangi suretlerle elde edilen her türlü zirai ürünlerin satış fıkrada sayılmaktadır. bedelleri. İkinci fıkrada ise işletmede üretilen zirai b) sair Çeşitli kamu kurum ve kuruluşları ile kurumlar tarafından verilen avans, unsurlardan birinci ürünlerin üretim araçları ile takası veya yine zirai ürünlerin kişisel veya ailevi sübvansiyon, prim, ristum ve benzeri nakdî ihtiyaçlar destekler ile aynî desteklerin emsal bedeli. ihtiyaçlarında Zirai faaliyette kullanılan makine, alet, oluştuğu hasılatın tüketim ile işletmenin çeşitli kullanılmak üzere mallarıyla değiştirilmesi farktır. c) biçerdöver, traktör, kamyon ve benzeri mahiyetteki halinde, alman mal karşılığında verilen (Ek: 1/5/1981 - 2454/11 araçların başka çiftçilerin zirai faaliyetlerinde ürünün Vergi Usul Kanununun 267 nci çalıştırılması karşılığında nakdî olarak alınan maddesine göre hesaplanacak emsal bedeller ile aym olarak alınanların emsal bedeli. bedelinin işletmenin hasılatı sayılacağı, md.) Zirai kazancın işletme hesabı tespitinde; esasına göre hesap dönemi başındaki mahsullerin değeri giderlere, hesap dönemi ç) Gider yazılan değerlerin satılması halinde üçüncü fıkrada da, işletme içerisinde bunların satış bedelleri. d) Zirai ürünlerin idrakinden evvel veya üretilen tohum, yem ve benzeri zirai ürünlerin tohum, yem ve benzeri 196 sonundaki mahsullerin değeri sonra hasara uğramalarından dolayı alman sigorta suretlerle işletmenin kendi ihtiyaçları ise hasılata ilave olunur. tazminatları. için i e) Zirai faaliyette kullanılan taşınmazlar hariç Vergi Usul Kanununa göre hesaplanan olmak üzere, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin emsal bedelinin işletmenin hasılatına satılması halinde Vergi Usul Kanununun 328 inci dâhil edileceği belirtilmektedir. Ancak, maddesine göre hesaplanan hasılat. bu hasılatı tespit etmenin zor olması Zirai işletme hesabı esasına göre hasılat: Madde 56 – (Değişik: kullanılması halinde, bunların Zirai işletmeye dâhil 37 nci maddede yer gözönünde bulundurularak bunları yıl 19/2/1963 - 202/25 md.) alan mal ve hakların kiralanmasından elde edilen sonunda topluca hasılat yazılabilmesine Zirai işletme hesabı esasına hasılat. imkan verilmektedir. göre hasılat aşağıda yazılı (2) unsurlardan terekküp eder: hane halkı veya işletme ihtiyaçlarında kullanılmak 1. üzere tüketim maddeleri ile değiştirilmesi halinde Evvelki yıllardan f) Zirai ürünlerin, üretim vasıtaları ile zat, devredilenler de dahil olmak verilen ürünün emsal bedeli hasılat sayılır. üzere (3) istihsal olunan, İşletmede üretilip tohum, yem ve sair sair suretlerle işletmede kullanılan zirai ürünlerin emsal suretlerle elde edilen her bedeli hasılat sayılır ve bu hasılat sene sonunda bir türlü zirai mahsullerin satış kalemde yazılabilir. satınalınan veya bedelleri (Primler, ristrunlar ve benzerleri dahil): 2. Ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai istihsal işlerinde 197 çalıştırılması mukabilinde alınan bedeller; 3. Gider yazılan değerlerin satılması halinde bunların satış bedelleri; 4. Mahsullerin evvel veya idrakinden sonra hasara uğramalarından dolayı alınan sigorta tazminatları; 5. Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (Zirai istihsalde kullanılan gayrimenkuller hariç) satılması halinde Vergi Usul Kanununun 328 inci maddesine göre hesaplanan hasılat. Zirai mahsullerin, istihsal vasıtaları ile zat, aile veya işletme kullanılmak ihtiyaçlarında üzere istihlak maddeleri ile değiştirilmesi 198 halinde verilen mahsulün emsal bedeli hasılat sayılır. (Değişik: 24/12/1980 - 2361/40 md.) Ziraat makine ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai işlerinde çalıştırılması karşılığında herhangi bir istihlak maddesi veya istihsal vasıtası alınması halinde alınan madde veya vasıtaların emsal bedeli hasılat sayılır. İşletmede istihsal edilip de tohum, yem ve sair suretlerle işletmede kullanılan mahsullerin emsal zirai bedeli hasılat sayılır; bu hasılatın sene sonunda bir kalemde yazılması caizdir. (Son fıkra mülga: 24/12/1980 - 2361/40 md.) 199 MADDE 28- Maddede zirai kazancın Zirai işletme hesabı esasında Zirai işletme hesabı esasına göre giderler gerçek usulde tespitinde, elde edilen giderler: MADDE 28- (1) Zirai kazancın safı tutarının hasılattan hangi unsurların indiriminin tespitinde 19 uncu ve 20 nci madde hükümleri kabul dikkate alınır. Ayrıca, aşağıda belirtilenler de sayılmaktadır. Ayrıca, safı kazancın hasılattan indirilebilir: tespitinde maddede yer verilen giderlere Madde 57 – (Değişik: 19/2/1963 - 202/26 md.) Tediye edilen veya edileceği bentler halinde borçlanılan meblağları ihtiva a) İşletme ile ilgili olarak tohum, gübre, ilave olarak ticari kazancın tespitinde eden giderler aşağıda yazılı fide, yem, ilaç ve benzeri maddelerin tedariki için indirilecek giderlerin de düşülebileceği unsurlardan terekküp eder. yapılan giderler. ve ticari kazancın tespitinde indirimi 1. İşletme ile ilgili olarak b) tohum, gübre, fide, yem, ilaç suretlerle kullanılan zirai ürünlerin emsal bedeli kazancın ve (Bu giderler yılsonunda bir kalemde yazılabilir.) düşülemeyerek benzeri maddelerin İşletmede üretilip tohum, - yem ve sair safı tutarının kazanca tespitinde ekleneceği tedariki için yapılan giderler; c) 2. Satılmak üzere satın alınan zirai ürünlerin ve diğer maddelerin bedelleri. Safi zirai kazancın tespitinde indirimi hayvanların, zirai ç) Kiralananlar dâhil olmak üzere zirai tesisat, kabul edilen giderlerden, işletmeye diğer makine, alet ve taşıtlar için yapılan giderler. dâhil bulunan iktisadi kıymetler için mahsullerin ve Satılmak üzere satın alman hayvanların, kabul edilmeyen giderlerin yine zirai açıkça belirtilmektedir. Zirai faaliyette kullanılan taşınmazlar amortisman oranının iki katı esas maddelerin bedelleri; d) 3. İşletmelerde çalıştırılanlara hariç olmak üzere, amortismana tabi iktisadi ücret, prim ve sair namlarla kıymetlerin hizmet Kanununun 328 inci maddesine göre hesaplanan faaliyete mahsus olmak üzere iktisadi ödemeler; zararlar. kıymetlerin 4. İşçilerin iaşe, tedavi ve ilaç e) mukabili yapılan satılması halinde Vergi alınarak hesaplanan amortismanların Usul indirimi kabul edilmek suretiyle, zirai İşletmeye dâhil olup aynı zamanda daha kısa sürede itfa edilmesi sağlanmaktadır. Amortisman 200 giderleri, sigorta primleri; kişisel veya ailevî ihtiyaçlar için de kullanılan uygulamasında, işletmede üretildikten 5. taşıtların amortismanlarının tamamı ile giderlerinin veya yarısı. kıymet olarak işletmede kullanılan ve Zirai aletler tesisat, ve makina, taşıtların sonra iktisadi çalıştırılması ve bakımı için f) yapılan giderler (Yakıt, yağ, oranında sayılanlar kıymetler, ürün verir safhaya gelmesine elektrik, yedek parça vesaire) tarafından uygulanmak üzere, binek otomobiller kadar geçen süre için yapılan masraflar ve tamir giderleri; hariç, işletmeye dâhil bulunan iktisadi kıymetler esas alınarak aktifleştirilecek ve bu tutar 6. (Değişik: 24/12/1980 - için amortisman oranının iki katı esas alınarak maliyet 2361/41 md.) Vergi Usul hesaplanan amortismanlar. amortisman Kanununa g) göre ayrılan İşletme büyüklüğü ölçülerini en az %50 yetiştirildikten aşan çiftçiler ile çiftçi usule geçen çiftçilerin önceki yıllardan amortismana tabi tutulması gereken bedeli kabul edilerek uygulamasına tabi olacaktır. amortismanlar; devreden ürünlerinin Vergi Usul Kanununun 45 Ayrıca, işletmede üretilen ve yine 7. Kira ve ücret mukabili inci maddesinde belirtilen ortalama maliyet bedeli işletme ile ilgili olarak kullanılan kullanılan istihsal vasıtaları esasına göre tespit olunan değeri. tohum, yem ve sair maddelerin emsal için yapılan ödemeler; ğ) İşletmede üretilen ürünlerden teşebbüs sahibi ile bedelinin olarak 8. Zirai edilmesi hasılat işletmede yazılmasına üretilen bağlı kazancın elde hane halkı tarafından tüketilenlerin emsal bedeli. ürünlerin ve idamesi için Zirai kazancın bilanço esasına göre tespitinde bu teşebbüs sahibi ile hane halkı tarafından yapılan genel giderler; madde hükümleri ile birlikte 27 nci madde hükmü tüketilen kısmı bakımından da aynı a) İşletme için alınan ve de işletme için harcanan borç husustaki hükümleri uygulanır. gözönünde tutularak, ticari kazancın bu uygulama benimsenmiş ve bunların gider yazılması imkanı getirilmiştir. paraların faizleri; b) İşletme ile ilgili olmak şartı ile ödenen ayni vergi, 201 resim ve harclar; c) İşletme ile ilgili ve yapılan işin önemi ve genişliği ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat maksadının gerektirdiği süreye maksur olmak üzere); d) İşletme ile ilgili olarak ödenen kira bedelleri; e) Genel mahiyetteki sair giderler; 9. İşletme ile ilgili olmak şartiyle, veya mukavelenameye ilama emrine veya istinaden kanun ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar; 10. Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (Zirai istihsalde kullanılan gayrimenkuller hariç) satılması halinde Vergi Usul Kanununun 328 inci maddesine göre hesaplanan 202 zararlar; 11. (Değişik: 4/12/1985 3239/52 md.) İşletmeye dahil olup, aynı zamanda zati veya ailevi ihtiyaçlar kullanılan için de taşıtların amortismanlarının tamamı ile giderlerinin yarısı. Ek: 24/12/1980-2361/41 md.) Gerçek usule geçen çiftçilerin "önceki yıllardan devreden ürünleri Vergi Usul Kanununun 45 maddesinde ortalama inci belirtilen maliyet bedeli esasına göre değerlendirilerek gider yazılır. Kazancın bilanço esasına göre tesbiti: Madde 59 – (Değişik: 19/2/1963 - 202/28 md.) 203 (Birinci fıkra mülga: 24/12/1980 - 2361/42 md.) Çiftçiler, diledikleri takdirde, işletme hesabı yerine bilanço esasına tabi istiyebilirler. Yazı ile tutulmalarını (2) yapılacak mütaakıp talep, vergilendirme dönemi başından, yeni işe başlıyanlarda ise işe başlama tarihinden itibaren hüküm ifade eder. Bu suretle bilanço esasını kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden kazancın bilanço dönemezler. Zirai esasına göre tesbitinde, 56, 57 ve 58 inci maddeler hükmü de gözönünde tutularak, ticari kazancın bu husustaki hükümleri uygulanır. 204 Serbest meslek kazancının Serbest meslek kazancı ve erbabı MADDE 29- Maddede serbest meslek tarifi: MADDE 29- (1) Her türlü serbest meslek kazancı ve serbest meslek faaliyetinin faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek tanımı yapılmaktadır. 19/2/1963 - 202/31 md.) kazancıdır. Serbest meslek kazancını diğer gelir Her türlü serbest meslek (2) faaliyetinden doğan ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye serbest meslek veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan emeğin sermayeye göre ağırlıklı olması, işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk faaliyetin ilmi veya mesleki bilgiye altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır. veya Madde – 65 kazançlar (Değişik: serbest kazancıdır. Serbest meslek sermayeden faaliyeti; meslek faaliyetinde uzmanlığa kişisel dayanması, ticari mahiyette olmaması, bir işverene bağlı mesaiye ilmi veya mesleki aldıkları ücretler ile avukatlık ortaklığı dâhil olarak yapılmaması ve şahsi sorumluluk bilgiye veya ihtısasa dayanan olmak üzere kollektif ve adi komandit şirketler ile altında ve ticari mahiyette olmıyan adi ortaklıklar tarafından yapılan serbest meslek yapılmasıdır. Bu faaliyetlerin sermaye işlerin faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da serbest unsuru olmaksızın şahsi sorumluluk meslek kazancıdır. serbest meslek faaliyeti olma özelliğini altında (4) verene kendi nam şahsi unsurlarından ayıran temel özellikler; Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin iş ziyade Serbest meslek faaliyeti; sermayeden tabi ve (3) Serbest meslek faaliyetini mutat kendi nam taşıması, ve yapılan kaybettirmeyecektir. Söz hesabına faaliyetin konusu hesabına yapılmasıdır. meslek halinde ifa edenler serbest meslek faaliyetlerin bir işverene bağlı ve belli Tahkim dolayısiyle erbabıdır. Serbest meslek faaliyetinin yanında bir işyerinde yapılması halinde ise hakemlerin aldıkları ücretler meslekten başka bir iş veya görev ile devamlı serbest ile kollektif, adi komandit ve olarak uğraşılması bu niteliği değiştirmez. bahsedilemeyecektir. işleri meslek kazancından 205 adi şirketler yapılan tarafından serbest Serbest meslek faaliyetinin, sermayeden Gümrük komisyoncuları, müşavirler, ziyade mesleki faaliyetin ön planda faaliyeti neticesinde doğan dava vekilleri, marka ve patent vekilleri, noterler, olduğu ortaklıklar bünyesinde yapılması kazançlar da, serbest meslek noterlik görevini ifayla mükellef olanlar ile halinde de elde edilen kazanç serbest kazancıdır. bilumum borsa ajan ve acenteleri, meslek kazancı olacaktır. Bu çerçevede, Serbest meslek erbabı: b) Kurumların, ticaret ve serbest meslek avukatlık ortaklıkları dâhil olmak üzere Madde 66 – Serbest meslek erbabının ticari ve mesleki işlerini takip edenler ve kollektif, adi komandit ve adi şirketler faaliyetini konser veren müzik sanatçıları, tarafından mütat meslek Bu Kanunun uygulanmasında; (5) meslek a) yapılan serbest meslek halinde ifa edenler, serbest c) Serbest meslek faaliyetinde bulunan faaliyeti neticesinde doğan kazançtan bu meslek Serbest avukatlık ortaklığı dâhil olmak üzere, kollektif ortakların bizzat elde etmiş oldukları meslek faaliyetinin yanında şirket ve adi ortaklıklarda ortaklar, adi komandit kazanç serbest meslek kazancı olarak meslekten başka bir iş veya şirketlerde komanditeler, tanımlanmaktadır. görev ile devamlı olarak ç) tarifine bakan hakemlerin yaptıkları işin de uğraşılması girmemekle beraber serbest meslek erbabını bir bağımsızlığı gerektiren ve ilmi veya araya getirerek teşkilat kurmak veya bunlara mesleki sermaye temin etmek suretiyle veya sair suretlerle dayanan nitelikte olması nedeniyle, söz uygulanmasında: serbest meslek kazancından hisse alanlar, konusu hakemlerin bu işleri dolayısıyla 1. Gümrük Komisyoncuları, bu bilümum sayılırlar. erbabıdır. bu vasfı değiştirmez. Bu maddenin borsa ajan ve Bizzat işleri serbest dolayısıyla meslek serbest erbabı meslek bilgiye Tahkim veya işlerine uzmanlığa erbabı aldıkları ücretler de serbest meslek kazancı olarak değerlendirilmektedir. acentaları, noterler, noterlik Serbest meslek erbabı serbest meslek görevini faaliyetini yapanlardır. Serbest meslek olanlar; ifa ile mükellef faaliyetinde bulunan kişinin başka bir iş 206 2. Bizzat serbest, meslek veya erbabı tarifine girmemekle uğraşması, serbest meslek erbabı olma beraber niteliğini değiştirmeyecektir. serbest meslek görev ile devamlı olarak erbabını bir araya getirerek Öte yandan, bazı faaliyetler niteliği teşkilat kurmak veya bunlara itibarıyla maddede tanımlanan serbest sermaye etmek meslek faaliyetinin tüm unsurlarım suretiyle veya sair suretlerle taşımamakta ya da yapılan faaliyetin serbest meslek kazancından mesleki hisse alanlar. olmadığı temin veya ticari faaliyet konusunda olup tereddütler meslek yaşanabilmektedir. Benzer şekilde, bazı faaliyetinde bulunan kollektif faaliyetlerden elde edilen kazancın ücret ve adi şirketlerde ortaklar, ya da serbest meslek kazancı olarak adi değerlendirilmesinde 3. Serbest komandit şirketlerde güçlükler komanditeler; yaşanabilmektedir. 4. (Ek: 22/7/1998 - 4369/36 muhtemel md.,Değişik:9/4/2003- geçebilmek 4842/6 md.) Dava vekilleri, uygulamasında serbest meslek erbabı müşavirler, ve olarak kabul edilecek kişiler sayılmakta meslek ve bunların faaliyetleri sonucu elde erbabının ticarî ve meslekî ettikleri gelirler de serbest meslek işlerini kazancı kapsamına alınmaktadır. tüccarlarla konser kurumlar serbest takip edenler veren ve Bu kapsamda, tereddütlerin önüne amacıyla Kanun müzik 207 sanatçıları; 5. Vergi Usul Kanununun 155 inci maddesinde belirtilen şartlardan en az ikisini taşıyan ebe, sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci, rehber gibi mesleki faaliyette bulunanlar (Şartlardan en az ikisini taşımayanlar ile köylerde veya son nüfus sayımına göre belediye içi nüfusu yerlerde 5.000'i aşmayan faaliyette bulunanların bu faaliyetlerine ilişkin kazançları gelir vergisinden muaftır); Bu işleri dolayısiyle serbest meslek erbabı sayılırlar. 208 Serbest meslek kazancının Serbest meslek kazancının tespiti MADDE 30- Maddede, serbest meslek tesbiti: MADDE 30- (1) Serbest meslek kazancı bir hesap kazancının nasıl tespit edileceği ve Madde 67 – Serbest meslek dönemi içinde, serbest meslek faaliyeti karşılığı kazancın kazancı bir hesap dönemi tahsil edilen para ve ayınlar ile diğer suretlerle indirilebilecek içinde sağlanan giderlerin neler olduğu belirtilmektedir. faaliyeti serbest karşılığı meslek para ile temsil edilebilen ve hasılattan indirilemeyecek menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan Serbest meslek kazancının elde edilmesi tahsil edilen para ve ayınlar giderler indirildikten sonra kalan ' farktır. tahsil esasına bağlanmaktadır. Ancak, ve diğer suretlerle sağlanan (2) ve para ile temsil edilebilen meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın alacağın menfaatlerden şeklinde alman gider karşılıkları kazanca ilave olmadığına bakılmayacak ve karşılıklı dolayısiyle yapılan giderler edilir. temliklerde tahsil şartı aranmayacaktır. indirildikten (3) bu sonra olarak ve tespitinde faaliyet kalan Müşteri veya müvekkilinden, serbest Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin serbest meslek kazancından temlikinde doğan karşılıklı olup Dolayısıyla faaliyet karşılığı kazancın farktır. elden çıkarılması halinde Vergi Usul Kanununun tahsil Müşteri veya müvekkilinden, 328 inci maddesine göre hesaplanan fark kazancın alınması zorunlu olmayıp kazanç sahibi serbest meslek faaliyeti ile tespitinde dikkate alınır. açısından ilgili olmak üzere para ve (4) ayın şeklinde alınan gider meslek faaliyetiyle uğraşan kollektif ve adi Serbest meslek erbabı ve serbest edilmiş olması hukuki ve için nakden ekonomik tasarrufun gerçekleşmiş olması yeterli olacaktır. 209 karşılıkları kazanca ilave komandit şirketler ile adi ortaklıklar mesleki Serbest meslek faaliyeti karşılığı tahsil edilir. kazançlarını Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle (Ek: 24/12/1980 - 2361/46 tuttukları sağlanan ve para ile temsil edilebilen md.) serbest meslek kazanç defterine Amortismana tabi istinaden tespit ederler. Anılan şirketlerin bilanço menfaatlerden, kıymetlerin elden esasına göre tuttukları defterler serbest meslek yapılan Vergi kazancı defteri yerine geçer. kalan kısım serbest meslek kazancı iktisadi çıkarılması halinde faaliyet giderler dolayısıyla indirildikten sonra Usul Kanununun 328 inci (5) Serbest meslek erbabı için; olarak tanımlanmaktadır. maddesine göre hesaplanan a) Bilgilerine girmesi kaydıyla, kamu Hasılattan indirilebilecek giderlerin müspet fark kazanca eklenir. kurumlarına, icra dairelerine, bankalara, noterlere kapsamım ticari kazançtan Vergi, resim, harç, keşif, ya da posta idaresine serbest meslek erbabı adına indirilebilecek giderlerle paralel hale şahitlik, bilirkişilik veya hesabına para yatırılması, getirebilmek amacıyla ticari kazançtan ekspertiz gibi harcanmak üzere ve hususlara b) Serbest meslek kazancı olarak doğan indirilebilecek giderlerin sayıldığı 19 müşteri alacağın müşterisine olan borcu ile takası veya uncu veya müvekkilden alınan ve başka bir şahsa ivazsız ya da tahsil şartı Bunun tamamen bu hususlara sarf aranmaksızın ivazlı olarak temliki, faaliyetlerine ilişkin bazı giderler de edilen para ve ayınlar kazanç tahsil hükmündedir. ayrıca sayılmaktadır. sayılmaz. (6) Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Diğer taraftan, bazı serbest meslek (Değişik: 19/2/1963 - 202/32 tevsik edilmek şartıyla, vergi, resim, harç, keşif, kazançları için götürü gider uygulaması md.) Serbest meslek erbabı, şahitlik, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara imkanı verilmektedir. Kanunun 31 inci mesleki kazançlarını Vergi harcanmak üzere müşteri veya müvekkilden alman maddesinde belirtilen serbest meslek Usul Kanunu hükümlerine ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve erbabı esas itibarıyla hasılat üzerinden göre ayınlar hasılat sayılmaz. kesinti tuttukları "Serbest maddeye yam atıf sıra, yapılmaktadır. serbest yapılmak meslek suretiyle 210 meslek kazanç defteri" ne (7) Kazancın safî tutarının tespitinde 19 vergilendirilmektedir. Dolayısıyla, bu istinaden tesbit ederler. (...) uncu maddede yer verilenlere ilave olarak aşağıda mükelleflerin defter tutma ve belge (1) sayılan giderler de indirilebilir: düzenleme zorunlulukları son a) Serbest meslek erbabından yerleşim bulunmamaktadır. fıkrasında yazılı şirketler de yeri olarak kullandıkları konutun bir maddenin birinci fıkrasında belirtilen mesleki kazançlarını "Serbest kısmım işyeri olarak kullananların, bu faaliyetlerle iştigal eden mükellefler meslek defteri" konut için ödedikleri kiranın tamamı Kanunda belirlenen hadleri aşmaları üzerinden tesbit ederler. Bu ile ısıtma, aydınlatma gibi giderlerin ve halinde beyanname verecekleri için şirketlerin konutun kendi mülkleri olması halinde beyan amortismanın yarısı. giderlerini 65 inci göre serbest maddenin kazanç bilanço esasına tuttukları defterler meslek kazancı b) Serbest meslek faaliyetleri Ancak, edecekleri de gerekecektir. anılan ilişkin kazanca tevsik Öte etmeleri yandan, defteri yerine geçer. dolayısıyla Sosyal Güvenlik Kuramıma mükelleflerden Serbest meslek erbabı için: ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile sayılan giderlere karşılık olmak üzere mesleki teşekküllere ödenmesi zorunlu hasılatlarının %25’lik kısmını götürü olan aidatlar. gider olarak dikkate alabileceklerdir. Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal Maddede 1 - Ittıla hasıl etmeleri kaydiyle, namlarına, kamu dileyenler bu müessesesine, icra dairesine, (8) bankaya, notere veya postaya ve hizmet alım bedelleri ile mesleki yayınlar için kazancının tespitinde biletle girilen para yatırılması; ödenen birinci yerlerde faaliyette bulunan dar mükellef 2 - Serbest meslek kazancı fıkrasında yer alan faaliyet konuları ile iştigal eden serbest meslek erbabına yönelik bir olarak doğan alacağın başka mükelleflerden beyanname vermek durumunda kolaylık bir şahsa temliki (Temlikin olanlar dilerlerse yukarıda sayılan giderlerine mükellefler; konser vermek, gösteri ivazlı karşılık olmak üzere hasılatlarının %25’lik kısmım yapmak ve benzeri nedenlerle geçici olup olmadığına bedeller. 31 inci maddenin ayrıca maddede serbest öngörülmektedir. meslek Bu 211 bakılmaz.İvazlı temliklerde süre ile faaliyette bulunmak üzere gider olarak dikkate alabilirler. ivazın tahsil şartı aranmaz.) (9) veya müşterisine olan borcu a) yürütülmesinden mükelleflere diledikleri takdirde defter ile takası; kaynaklanan kusursuz sorumluluk halleri hariç tutmaksızın kazançlarını tespit etme Tahsil hükmündedir. olmak üzere serbest meslek erbabı tarafından imkanı getirilerek bunların daha basit yapılan işlenen suçlardan doğan tazminatlar ve basın veya bir ödemeler, ödeme gününün diğer iletişim araçları yoluyla işlenen fiillerden sağlanmaktadır. borsa borsada, veya radyo ve televizyon yayınlarından doğan Maddede son olarak yabancı parayla Maliye maddi ve manevi zararlardan dolayı ödenen yapılan ödemelerin Türk parasına nasıl Bakanlığınca tesbit edilecek tazminatlar, çevrileceği belirlenmektedir. kur üzerinden Türk parasına b) çevrilir. yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz (Ek: 19/2/1963 - 202/32 taşıtları ile uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarının md.) Biletle girilen yerlerde giderleri ve amortismanları, faaliyette indirim konusu yapılamaz. Yabancı parasiyle rayici rayici ile yoksa bulunan mükellefiyete meslek tabi dar serbest (10) Kazancın safı tutarının tespitinde; Mesleki faaliyetin Biletle girilen yerlerde bulunan dar mükellefiyete tabi serbest meslek bilet bedelleri erbabı, diledikleri takdirde defter tutmaksızın, bilet tutarından, bu bedellere dahil bedelleri tutarından, bu bedellere dâhil eğlence resimler düşüldükten sonra vergileri düşüldükten sonra kalan miktarın yansı kalan miktarın yarısı safi safi kazanç sayılmak suretiyle vergilendirilirler. kazanç (11) suretiyle vergilendirilmeleri faaliyette diledikleri sayılmak şekilde Kiralanan veya envanterde kayıtlı olan erbabı takdirde, ülkeye gelen kişilerdir. Söz konusu Yabancı parayla yapılan ödemeler, 212 vergilendirilirler. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından Mesleki giderler: ödeme günü için belirlenen döviz alış kuru Madde (Değişik: 68- üzerinden Türk parasına çevrilir. 25/12/2003-5035/13 md.) Serbest meslek kazancının tespitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir: 1. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgâhlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgâh için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi giderlerin diğer yarısını indirebilirler. İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını iş kullananlar yeri olarak amortismanın 213 yarısını gider yazabilirler.). 2. Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş müştemilatındaki yerinin iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye'de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile 27 nci maddede yazılı giyim giderleri. 3. Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla). 4. Mesleki faaliyette 214 kullanılan tesisat, demirbaş eşya taşıtlar ve envantere için Vergi dahil Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (amortismana tâbi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde aynı Kanunun 328 inci maddesine göre hesaplanacak zararlar dahil). 5. Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri. 6. Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller. 7. Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri. 8. Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki 215 teşekküllere ödenen aidatlar. 9. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar. 10. Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve göre mukavelenameye ödenen tazminatlar. Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez. Kazançlarda İstisnalar Serbest meslek kazanç istisnası MADDE 31- Madde ile ülkemizin Serbest meslek MADDE 31- (1) Müellif, mütercim, heykeltıraş, kültürel zenginliklerini korumak ve kazançlarında: hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı, geliştirmek, fikir ve sanat eserlerini senarist, mucit ve durumları bunlara benzeyenler teşvik etmek, kaybolmaya yüz tutmuş ile bunların kanuni mirasçılarının, fikir ve sanat meslekleri yaşatmak, sanatı ve sanatçıyı Madde 18 – (Değişik: 4/12/1985 - 3239/40 md.) 216 birinci (Değişik fıkra: eseri niteliği taşıyan; desteklemek, bilgisayar 11/8/1999 - 4444/4 md.) a) Hat, gravür, minyatür, tezhip, ebru, Müellif, b) Resim, heykel, beste, nota halindeki ve kazancı belirli bir tutarı aşmayan mütercim, heykeltraş, hattat, bestekar, ressam, bilgisayar eserler, şiir, kitap, roman ve hikayeler, c) programcılığının gelişmesini sağlamak bazı serbest meslek erbabım daha basit Bilimsel araştırma ve incelemeler, bir şekilde vergilendirmek amacıyla programcısı ve mucitlerin ve ç) Mevcut bir yazılımı değiştiren veya geliştirenler müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, bunların dâhil bilgisayar yazılımları, kanuni ressam, bestekâr, bilgisayar mirasçılarının şiir, hikaye, d) Makale, araştırma ve inceleme yazılan programcısı, senarist, mucit gibi kişiler roman, bilimsel ile tercüme, yorum, karikatür, fotoğraf, eğitim, ve bunların kanuni mirasçılarının söz incelemeleri, kültür ve belgesel nitelikli filmler, video bant, konusu eser ve buluşlardan elde ettikleri bilgisayar yazılımı, röportaj, röportaj, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu, gelirler vergiden istisna edilmektedir. karikatür, makale, araştırma ve fotoğraf, film, yazılı koreografı eserleri, gazete, dergi, bilgisayar, Maddenin ikinci fıkrasında birinci fıkra band,radyo ve internet ortamı, radyo, televizyon veya videoda kapsamında elde edilen hasılatın 77 nci televizyon senorya ve oyunu yayınlamak, kitap, CD, resim, disket veya benzeri maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin gibi eserlerini gazete, dergi, ortamlarda basmak suretiyle ya da bu eserleri ve ücret gelirleri için geçerli olan dördüncü bilgisayar ve internet ortamı, patentleri mevcut gelir diliminde yer alan tutarın iki katım radyo, televizyon ve videoda haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak aşması halinde birinci fıkrada öngörülen yayınlamak veya kitap, CD, suretiyle elde ettikleri hasılat gelir vergisinden istisna disket, resim, heykel venota müstesnadır. Bu gelirlerin arızi olarak elde belirtilmektedir. halindekieserleriile edilmesi ve bu eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir edilen hasılatın söz konusu eşiği aşması ihtiraberatlarını satmak veya gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alman halinde tamamı beyan edilecek ve bu bunlar bedel ve ücretler de istisnaya dâhildir. hasılat video üzerindeki mevcut satmak, bunlar üzerindeki hükmünün nedeniyle uygulanmayacağı Bu durumda yapılan elde kesintiler 217 haklarını devir ve temlik (2) etmek kiralamak edilen hasılatın, 77 nci maddenin birinci vergisinden suretiyle elde ettikleri hasılat fıkrasındaki tarifenin ücretler için geçerli olan Ayrıca, birinci fıkrada sayılanların, söz Gelir dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı iki konusu müstesnadır. katım fıkrada durumlarına bakılmaksızın Vergi Usul Eserlerin neşir, temsil, icra ve öngörülen istisna hükmü uygulanmaz. Birinci Kanununa göre defter tutma, belge teşhir fıkrada sayılanlar, söz konusu istisnadan düzenleme değerlendirilmesi faydalanma durumlarına bakılmaksızın Vergi ödevlerinden karşılığında alınan bedel ve Usul Kanununa göre defter tutma, belge belirtilmektedir. ücretler istisnaya dahildir. düzenleme Maddenin üçüncü fıkrasında, birinci Yukarıda yazılı kazançların ödevlerinden muaftır. arızi olarak elde edilmesi (3) Birinci fıkrada yer almayan ancak benzerlik taşıdığı belirlenen diğer kişi, istisna Maliye Bakanlığınca benzerlik eser ve ortamları belirleme konusunda uygulanmasına engel teşkil taşıdığı belirlenen diğer kişi, eser ve ortamlar Maliye Bakanlığına yetki verilmekte ve etmez. hakkında da ilgili bende ilişkin esaslar bunların da ilgili bent hükmüne göre uygulanır. vergilendirileceği belirtilmektedir. Serbest veya Vergisinden gibi suretlerle hükmünün meslek kazançları Birinci aşması fıkra kapsamında halinde, ve birinci bildirimde elde bulunma tarifeye göre hesaplanan mahsup istisnadan ve edilebilecektir. faydalanma bildirimde muaf gelir bulunma tutulacakları fıkrada yer almayan ancak bunlara bunlara istisnasının, bu Kanunun 94 (4) üncü maddesi uyarınca tevkif sağlık sağlık kazançlarının tespitinde zorluk bulunan suretiyle ödenecek vergiye memurlarından Vergi Usul Kanununun 155 arzuhâlci, rehber, ebe, sünnetçi, sağlık şümulü yoktur. inci maddesinde belirtilen şartlardan en az memuru ve hayvan sağlık memurlarının ikisini taşımayanlar ile köylerde veya nüfusu kazançları 2.000’i aşmayan yerlerde bu faaliyetlerde alınmaktadır. Buna göre, arzuhâlci, GVK md66/ f. 5. Arzuhâlci, rehber, ebe, sünnetçi, memuru ve hayvan Maddenin dördüncü fıkrasında, gerçek istisna kapsamına 218 Vergi Usul Kanununun 155 bulunanların inci kazançları gelir vergisinden müstesnadır. maddesinde şartlardan en belirtilen az ikisini (5) aşmayan memuru, arzuhalci, rehber toplantılarda gibi faaliyetlerine faaliyette bulunanlar (Şartlardan en az ikisini taşımayanlar sayımına göre belediye içi nüfusu yerlerde 5.000'i aşmayan faaliyette bulunanların bu faaliyetlerine ilişkin kazançları vergisinden muaftır); gelir ilişkin yerlerde düğün müzik icra ilişkin ve benzeri edenlerin kazançları (6) bu gelir yetkili mercilerin izniyle açılan sergi ve yaptıkları serbest meslek faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları gelir vergisinden müstesnadır. (7) madde kesinti vergiye şümulü yoktur. faaliyette bulunmaları faaliyetlerden elde halinde ettikleri bu gelirin tamamı vergiden istisnadır. Ancak, bu faaliyette bulunmaları halinde istisnadan yararlanabilmeleri için Vergi Usul Kanununun 155 inci maddesinde belirtilen şartlardan en az ikisini taşımaması gerekmektedir. Maddenin beşinci fıkrasında, dördüncü fıkrada Bu maddedeki istisnaların 61 inci uyarınca veya nüfusu 2.000’i aşmayan yerlerde kişilerin söz konusu yerler dışında Dar mükellefiyete tabi olanların, panayırlarda rehber, ebe, sünnetçi, sağlık memurları ve hayvan sağlık memurlarının köylerde vergisinden müstesnadır. ile köylerde veya son nüfus faaliyetlerine Köylerde veya nüfusu 2.000’i taşıyan ebe, sünnetçi, sağlık mesleki anılan suretiyle alman sayılanlarda olduğu gibi gerçek kazançlarının tespitinde zorluk bulunan müzisyenlerin kazançları da istisna kapsamına alınmaktadır. Buna göre, köylerde veya nüfusu 2.000’i aşmayan yerlerde düğün ve benzeri toplantılarda müzik icra edenlerin bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden müstesna olacaktır. Maddenin altıncı 219 fıkrasında ise ülkemizde düzenlenen sergi ve panayırlara artırılması, olan ilginin buralarda ürünlerimizin ve kendi yabancı ülkelerde üretilen yeni ürünlerin tanıtılması ve ticaretin canlandırılması için resmi izinle açılan sergi ve panayırlarda dar mükellefiyete tabi olanların, yaptıkları serbest meslek faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden istisna edilmektedir. Maddenin yedinci fıkrasında, madde istisnaların vergi vergilendirilmesine kapsamındaki kesintisi suretiyle imkan vermek amacıyla, söz konusu istisnaların 61 inci madde uyarınca kesintisine etki yapılacak etmeyeceği vergi hüküm altına alınmaktadır. Ücretin tarifi: Ücretin tarifi MADDE 32- Maddede ücretin tanımı MADDE 32- (1) Ücret, işverene tabi ve belirli yapılmakta 24/12/1980 - 2361/43 md.) bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmetleri edilecek ödemeler sayılmaktadır. Ücret, işverene tabi belirli bir karşılığında verilen para ve ayınlar ile Maddede yapılan tanıma göre elde Madde 61 – (Değişik: ve ücret olarak kabul 220 işyerine bağlı olarak sağlanan ve para ile temsil edilebilen edilen gelirin ücret sayılabilmesi için çalışanlara hizmet karşılığı menfaatlerdir. verilen para ve ayınlar ile (2) Ücretin ödenek, cezai şart olarak işverene tabi ve işyerine bağlı olarak sağlanan ve para ile temsil ödenenler dâhil tazminat, kasa tazminatı (mali çalışması ve bunun karşılığında para, edilebilen menfaatlerdir. sorumluluk tazminatı) tahsisat, zam, avans, parayla temsil edilebilen bir menfaat ya Ücretin ödenek, tazminat, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider da bir mal temin etmiş olmasıdır. kasa tazminatı (Mali karşılığı, pay senedi verilmesi ya da pay Ayrıca, bu unsurları içermesi şartıyla, tazminatı), senedi satın alma hakkı tanınması veya başka ödenek, cezai şart olarak ödenenler tahsisat, zam, avans, aidat, adlar altında ödenmiş ya da sağlanmış olması dâhil tazminat, tahsisat, zam, avans, huzur hakkı, prim, ikramiye, veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider gider karşılığı veya başka olmamak şartıyla kazancın belli bir yüzdesi karşılığı, pay senedi verilmesi ya da pay adlar altında ödenmiş olması şeklinde senedi satın alma hakkı tanınması gibi veya bir ortaklık münasebeti mahiyetini değiştirmez. niteliğinde olmamak şartı ile (3) kazancın belli bir yüzdesi yazılı ödemeler de ücret sayılır: şeklinde a) sorumluluk tayin edilmiş tayin gereken unsurlar, geliri elde edenin bir edilmiş bulunması onun ödeme ve menfaatlerin farklı isimlerle Bu Kanunun uygulanmasında, aşağıda anılmasının elde edilen gelirin ücret 35 inci maddenin birinci fıkrasının niteliğini değiştirmeyeceği belirtilmektedir. bulunması onun mahiyetini (a) bendinde belirtilen ve istisna dışında kalan Maddenin üçüncü fıkrasında,, ücret değiştirmez. emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylıkları. unsurlarım Bu kanunun uygulanmasında, b) aşağıda yazılı ödemeler de yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ödemelerin ücret sayılır. ve ayınlar ile sağlanan diğer menfaatler. değerlendirileceği belirtilmektedir. Bazı 1. 23 üncü maddenin 11 c) Evvelce yapılmış veya gelecekte Türkiye Büyük Millet Meclisi, il bakılmaksızın taşıyıp fıkrada ücret taşımadığına sayılan kapsamında faaliyetlerden elde edilen kazançlar 221 numaralı bendine göre istisna genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile niteliği dışında özel kanunlarına veya idari kararlara göre meslek' kazancı unsurlarını bir arada kurulan taşıyabilmektedir. kalan maluliyet, emeklilik, dul ve yetim daimi veya serbest kazançların 2. Evvelce yapılmış veya sayılanlara benzeyen diğer kimselere bu tereddütleri gidermek amacıyla fıkrada gelecekte yapılacak hizmetler sıfatlan dolayısıyla ödenen veya sağlanan sayılan ödemelerin ücret kapsamında karşılığında verilen para ve para, ayın ve menfaatler. vergilendirileceği ayınlarla ç) Yönetim kurulu başkanı ve üyeleri, Türk uygulamaya açıklık getirilmektedir. menfaatler; Ticaret Kanununun 366 ncı maddesine göre Maddenin 3. Türkiye Büyük Millet oluşturulan komite ve komisyon üyeleri ile işverenin tanımı yapılmakta, işveren Meclisi, İl genel meclisi ve tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla sıfatım taşımasa dahi maddede sayılan belediye meclisi üyeleri ile ödenen veya sağlanan para, ayın, menfaatler ödemeleri yapan özel kanunlarına veya idari ve kâr payları. kişilerin de kararlara göre kurulan daimi d) veya yaptıkları geçici bütün yukarıda Bu ve komisyonların diğer ve bütün ücret aylıkları; sağlanan üyelerine geçici itibarıyla Bir işyerine bağlı olarak çalışanlara, hizmetler karşılığında kişiler tarafından verilen para ve ayınlar ile yukarıda sağlanan diğer menfaatler. benzeyen diğer kimselere bu e) sıfatları dolayısiyle ödenen uzlaştırmacılara, spor hakemlerine ve her türlü veya sağlanan para, ayın ve yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan menfaatler; para, ayın ve menfaatler. 4. Yönetim ve denetim f) yaşanan belirtilerek dördüncü fıkrasında gerçek işveren ve ise tüzel sayılacağı belirtilmektedir. üçüncü komisyonların üyelerine ve sayılanlara vergilendirilmesinde Bilirkişilere, resmi arabuluculara, Sporculara ve bunların teknik 222 kurulları başkanı üyeleriyle memurlarına dolayısiyle sağlanan bu ve direktör ve antrenörlerine transfer ücreti, prim, tasfiye tazminat veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sıfatları ödenen para, ayın veya ve sağlanan para, ayın ve menfaatler. Türkiye Jokey Kulübünce organize g) edilen yarışmalara katılan atların jokeyleri, menfaatler; jokey yamakları ve antrenörlerine yapılan 5. (Değişik: 4/12/1985 - ödemeler. 3239/53 md.) Bilirkişilere, (4) resmi arabuluculara, işveren, hizmet erbabını işe alan, emir ve eksperlere, spor hakemlerine talimatları dâhilinde çalıştıran gerçek ve ve her türlü yarışma jürisi tüzel kişilerdir. İşveren sıfatını taşımasa dahi üyelerine veya bu madde kapsamına giren ödemeleri yapan ve gerçek ve tüzel kişiler de bu Kanunda yazılı sağlanan ödenen para, ayın Bu Kanunun uygulanmasında menfaatler; ödevleri yerine getirmek bakımından işveren 6. Sporculara transfer ücreti sayılır veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler. İş verenin tarifi: Madde 62 – İş verenler, hizmet erbabını işe alan, emir 223 ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir. (Değişik: 2361/44 24/12/1980 md.) 61 inci maddenin 1 ila 6 numaralı bentlerinde yazılı ödemeleri yapanlar bu kanunda yazılı ödevleri yerine getirmek bakımından işveren hükmündedir. Ücretin safi tutarının tespiti MADDE 33- Ücret gelirleri, gerçek MADDE 33- (1) Ücretin safı tutarı, işveren ücretler ve diğer ücretler olmak üzere (Değişik:9/4/2003-4842/3 tarafından verilen para ve ayınlar ile sağlanan iki şekilde vergilendirilmektedir. Ücret md.) menfaatler toplamından aşağıdaki indirimler gelirlerinin Çalışma gücünün asgarî % yapıldıktan sonra kalan tutardır: olarak gerçek usul kabul edilmiş olup, 80'ini a) Engellilik indirimi: Madde 31- kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli, asgarî % 60'ını 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı vergilendirilmesinde ilke vergi; gelirin gerçek ve safi tutarı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası üzerinden alınmaktadır. Kanunu uyarınca ödenen sosyal güvenlik Birinci fıkrada ücretin safı tutarına Sigortalar ulaşmak için işverence verilen para, mal kaybetmiş bulunan hizmet primleri (506 erbabı ikinci derece engelli, Kanununun geçici sayılı Sosyal ve diğer menfaatlerin toplamından 224 asgarî % 40'ını kaybetmiş 19 bulunan hizmet erbabı ise ödenen aidat ve primler dâhil). üçüncü derece engelli sayılır b) ve engellilik benzeri kamu kurumlan için yapılan kanuni aidatları ve ücretlinin kendisi, eşi ve itibariyle kesintiler. çocukları adına ödenen şahıs sigortası aşağıda dereceleri belirlenen aylık tutarlar, c) nci maddesinde belirtilen sandıklara Ordu Tevsik kapsamda ücretlilerden kesilen sosyal Yardımlaşma edilmesi yapılacak indirimler sayılmaktadır. Bu Kurumu kaydıyla ve ilgili güvenlik prim ödemeleri, sendika primleri indirim konusu yapılacaktır. hizmet erbabının ücretinden kanunlarına göre ücretli tarafından sendikalara, Söz konusu indirimler kapsamında, indirilir. ödenen aidatlar. sosyal devlet olma ilkesinin bir gereği ç) Sigortanın Türkiye’de kâin ve merkezi olarak - Birinci derece engelliler Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta derecelerine için 440.000.000 lira (800 şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla; tutarların aylar itibarıyla bu kişilerin TL), ücretlinin şahsına, eşine' ve çocuklarına ait gelir vergisi matrahından indirilmesi - İkinci derece engelliler için hayat sigortası poliçeleri için hizmet erbabı öngörülmektedir. 220.000.000 lira (400 TL), tarafından ödenen primlerin %50’si ile ölüm, ikinci fıkrada, çalışanlara pay senedi - Üçüncü derece engelliler kaza, sağlık, hastalık, engellilik, işsizlik, analık, verilmesi veya pay senedi alım hakkı için 110.000.000 lira (190 doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için tanınması halinde bunların hangi tarihte TL)dır. hizmet primler elde edilmiş olacağı hüküm altına Engellilik derecelerinin tespit (İndirim konusu yapılacak primler toplamı, alınmaktadır. Fıkrada ayrıca, pay senedi şekli ile uygulamaya ilişkin ödendiği ayda elde edilen ücretin %15’ini ve alım hakkının kullanılması durumunda esas Maliye, yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını ücret olarak vergiye tabi tutulacak Sağlık ve Çalışma ve Sosyal aşamaz. Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan tutarın Güvenlik bakanlıklarınca bu oranlan yarısına kadar indirmeye, iki katma belirtilmektedir. Engellilik indirimi; ve usuller erbabı tarafından ödenen çalışanların göre nasıl engellilik belirlenen tespit maktu edileceği 225 konuda müştereken kadar artırmaya ve belirtilen haddi asgari Üçüncü fıkrada, hizmet erbabına verilen hazırlanacak bir yönetmelik ücretin yıllık tutarının iki katım geçmemek ayın ve menfaatler ile konut tedarikinin ile belirlenir. üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.). parasal karşılığının tespitinde Dar mükellef gerçek kişiler hariç uygulamada birlik sağlamak amacıyla, olmak üzere, çalışma gücünün en az %80’ini emsal bedel veya emsal kira bedeli esası (Mülga: kaybetmiş birinci derece engelliler için 800 uygulanacağı öngörülmektedir. 4/12/1985 - 3239/138 md.; Türk Lirası, en az %60’mı kaybetmiş ikinci Dördüncü fıkrada ücret ödemesinin Yeniden derece engelliler için 400 Türk Lirası, en az yabancı para ile yapılması halinde ise 28/3/2007-5615/2 md.) %40’ım kaybetmiş üçüncü derece engelliler için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ücretin usûlde 200 Türk Lirası olarak belirlenen aylık tutarlar döviz alış kurunun dikkate alınacağı asgarî (Birden fazla işverenden ücret alan hizmet belirtilmektedir. geçim indirimi uygulanır. erbabı için bu indirim bunlardan yalnız en Beşinci fıkrada, kendisi bir engele sahip Asgarî yüksek olan ücrete uygulanır.). olmasa dahi bakmakla yükümlü olduğu d) Asgarî geçim indirimi Madde – 32 düzenleme: gerçek vergilendirilmesinde geçim indirimi; Hizmet erbabına pay senedi bir engelli kişi bulunan çalışanın da ücretin elde edildiği takvim (2) yılı başında geçerli olan ve verilmesi durumunda ücret, bu pay senetlerinin engelli sanayi kesiminde çalışan 16 hukuki ve ekonomik olarak tasarruf edilebilir imkanı getirilmektedir. Fıkrada ayrıca yaşından büyük işçiler için olduğu tarihte, pay senedi alım hakkı verilmesi maddede uygulanan ücretin durumunda ise bu hakkın fiilen kullanıldığı derecelerinin tespit şekli ile uygulamaya tutarının; tarihte elde edilmiş sayılır. Hakkın kullanıldığı ilişkin mükellefin kendisi için % tarihteki pay senedinin piyasa fiyatı ile hizmet Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Çalışma 50’si, çalışmayan ve herhangi erbabına maliyeti arasındaki fark, ücret olarak ve bir geliri olmayan eşi için % vergilendirilir. müştereken yıllık asgarî brüt Hakkın kullanılmadan önce indiriminden faydalanması belirtilen usul Sosyal ve engellilik -esasların Güvenlik Maliye Bakanlığınca belirleneceği 226 10’u, çocukların her biri için satılması durumunda ise satış fiyatı ile çalışana ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki maliyeti arasındaki fark, ücret sayılır. çocuk için % 7,5 diğer (3) çocuklar 5’idir. sair suretle sağlanan menfaatler, verildiği gün Gelirin kısmî döneme ait ve yerdeki emsal bedeliyle; konut tedarikinde olması halinde, ay kesirleri konutun emsal kirasıyla değerlenir. tam ay sayılmak suretiyle bu (4) süreye isabet eden indirim Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından tutarları esas alınır. Asgarî ödeme günü için belirlenen döviz alış kuruyla geçim indirimi, bu fıkraya Türk parasına çevrilir. göre belirlenen tutar ile 103 (5) üncü maddedeki gelir vergisi indirim tutarları, bakmakla yükümlü olduğu tarifesinin gelir engelli kişi bulunan hizmet erbabına da dilimine uygulanan oranın uygulanır. Engellilik derecelerinin tespit şekli çarpılmasıyla bulunan ile uygulamaya - ilişkin usul ve esaslar Maliye tutarın, hesaplanan vergiden Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Çalışma ve mahsup Sosyal için % birinci edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek belirtilmektedir. Hizmet erbabına verilen ayınlar ve Yabancı parasıyla ödenen ücretler, Birinci Güvenlik fıkranın (d) Bakanlığınca bendindeki müştereken belirlenir. kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz. İndirimin "çocuk" uygulamasında tabiri, mükellefle 227 birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya kaybetmiş babasını torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, "eş" tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder. İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan aşmamak geliri tutarları kaydıyla, elde eden ücret aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine 228 uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınır. (Ek fıkra: 16/6/2009-5904/2 Ücretlerin md.) vergilendirilmesinde asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra, varsa teşvik amaçlı diğer indirim ve istisnalar dikkate alınır. Bakanlar konusu Kurulu, indirim yapılacak toplam tutarın asgarî ücretin yıllık brüt tutarını şartıyla aşmaması ikinci belirtilen fıkrada asgarî geçim indirimi oranlarını artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir. Asgarî geçim uygulama indiriminin dönemleri ve 229 mahsup şekli ile ilişkin hususlara diğer usûl ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir. Gerçek ücretler: Madde 63 – Ücretin gerçek safi değeri iş veren tarafından verilen para ve sağlanan ayınlarla menfaatler toplamından aşağıdaki indirimler yapıldıktan sonra kalan miktardır. 1. (Ek: 24/12/1980 - 2361/45 md.) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 190 ncı maddesi uyarınca yapılan kesintilerle, Yardımlaşma Ordu Kurumu ve benzeri kamu kurumları için yapılan kanuni kesintiler, (1) 2. (Değişik : 28/6/2001 4697/4 md.) Kanunla kurulan 230 emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Kanununun Sigortalar geçici maddesinde 20 nci belirtilen sandıklara ödenen aidat ve primler; 3. (Değişik: 6327/5 md.) 13/6/2012Sigortanın Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortası poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin %50’si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, engellilik, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen 231 primler (İndirim konusu yapılacak primler toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz. Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan oranları yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya ve belirtilen haddi, asgari ücretin yıllık tutarının iki katını geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.). 4. (Ek: 4/12/1985 - 3239/54 md.) Çalışanlar tarafından ilgili kanunlarına göre, sendikalara ödenen aidatlar (Şu kadar ki, aidatın ödendiğinin tevsik edilmesi şarttır.), Ücretin gerçek değerinin 232 tayininde, Gelir Vergisi gibi şahsi vergiler ücretten indirilmez. Yabancı parasiyle ücretler ödeme ödenen gününün borsa rayiciyle Türk parasına çevrilir. Hizmet ayınlar, erbabına verildiği verilen gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına tedariki göre; konut sair suretle ve sağlanan menfaatler, konutun emsal menfaatin kirasına emsal veya bedeline göre değerlenir. 233 Diğer ücretler Diğer ücretler Madde 64 – (Değişik cümle: MADDE 34- (1) Aşağıda 26/12/1993 - 3946/14 md.) erbabının safı ücretleri, takvim yılı başında bazı çalışanların safı ücretleri, takvim Aşağıda yazılı geçerli olan asgari ücretin yıllık tutarının yılı başı itibarıyla geçerli olan asgari erbabının safi %25’idir: ücretin yıllık tutarının %25’i olarak hizmet ücretleri MADDE 34- Ücretlerinin gerçek usulde yazılı hizmet takvim yılı başında geçerli a) olan ve sanayi kesiminde ticaret erbabı yanında çalışanlar. çalışan 16 yaşından büyük b) Özel hizmetlerde çalışan şoförler. işçiler için uygulanan asgari c) Özel ücretin yıllık brüt tutarının çalıştırdığı inşaat işçileri. %25'idir. (2) vergilendirilmesinde güçlük bulunan Kazançları basit usulde tespit edilen kabul edilmektedir. Bu düzenlemeye inşaat sahiplerinin paralel olarak, çalışanlar diğer bu gelirleri ücret sahibi için yıllık ücretle beyanname vermeyecek, diğer gelirleri nedeniyle beyanname vermeleri halinde ç) Gayrimenkul sermaye iradı elde edenlerin de bu gelirlerini beyannameye dâhil 1. Kazançları basit usulde yanında çalışanlar. tespit edilen ticaret erbabı d) Gerçek ücretlerinin tespitine imkan Ayrıca, maddede sayılanlar dışında (...) (1) yanında çalışanlar. olmaması sebebiyle, Maliye Bakanlığınca bu kalan ve gerçek ücretlerinin tespitine 2. Özel hizmetlerde çalışan kapsama alınanlar. imkan şoförler; (2) 3. Özel inşaat sahiplerinin verilmez, diğer gelirler nedeniyle beyanname diğer ücretle verilmesi halinde de bunlar beyannameye dâhil değerlendirilecektir. edilmez. kapsamında vergilendirilen çalışanların çalıştırdığı inşaat işçileri; 4. (Değişik:19/2/1963- 202/30 md.) Gayrimenkul Diğer ücretler için yıllık beyanname etmeyeceklerdir. olmaması nedeniyle Maliye Bakanlığınca bu kapsama almanlar ücret geliri sahibi olarak Diğer ücret Diğer ücret kapsamında vergilendirilenler Vergi Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Usul Kanunu hükümlerine göre vergi karnesi almak vergi karnesi almaları gerekmektedir. 234 sermaye iradı sahibi yanında zorundadırlar. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin çalışanlar; usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı 5. Gerçek tesbitine ücretlerinin yetkilidir. olmaması imkan sebebiyle, Danıştayın müspet mütalaasiyle, Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar (...) (1) (Ek: 26/12/1993 - 3946/14 md.; Değişik: 22/7/1998 4369/81 md.) Diğer ücretler için yıllık verilmez, beyanname diğer nedeniyle gelirler beyanname verilmesi halinde de bunlar beyannameye ithal edilmez. Vergi karnesi esası: Madde 35 – (Değişik: 1/5/1981 - 2454/7 md.) A) İndirimlerden faydalanmak isteyenler Vergi Usul Kanunu esaslarına göre 235 vergi karnesi almak zorundadırlar. B) Bu Kanunun 2 nci maddesinde sayılan kazanç ve iratları (İstisna elde ve muafiyetlerden faydalananlar karnesi edenler dahil) almak ve Vergisi vergi Gelir yönünden durumlarını ve bu durumda meydana gelen değişiklikleri karnelerine yazdırmak zorundadırlar. (Değişik: 31/12/1981 - 2574/7 md.) Bu bentte yazılı vergi edeceği karnesinin ihtiva hususlar, karne almaya ilişkin şekil ve esaslar ile uygulama zamanı Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilir. 236 Müteferrik İstisnalar Ücret istisnaları MADDE 35- Çalışanlara hizmetleri Ücretlerde: MADDE 35- (1) Aşağıda yer alan ücret, menfaat karşılığında ve benzeri ödemeler gelir vergisinden müstesnadır: vergisine tabi tutulması esas olmakla Madde 23 – (Değişik: Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık birlikte verilen çeşitli ücretlerin sosyal, gelir kültürel ve 24/12/1980 - 2361/17 md.) a) Aşağıda yazılı ücretler Gelir Sigortası Kanunu uyarınca kurulan Sosyal Vergisinden Güvenlik Kurumu, kanunla kurulan emekli vergiden istisna edilmektedir. Maddede istisna ekonomik nedenlerle bazı ücretler edilmiştir. sandıklan, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun gelir vergisinden istisna edilen söz 1. Köylerde veya son nüfus geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklar ile konusu ücret gelirleri sayılmaktadır. sayımına göre belediye içi yabancı Birinci fıkrada, Sosyal Sigortalar ve nüfusu kurumlan tarafından ödenen emekli, malûliyet, dul Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca 5 000'i aşmayan ülkelerde bulunan sosyal güvenlik yerlerde faaliyet gösteren ve ve yetim aylıkları (506 sayılı Sosyal Sigortalar münhasıran el ile dokunan Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirtilen kanunla kurulan emekli sandıkları, 506 halı ve kilim imal eden sandıklar tarafından ödenen aylıkların toplamı, en sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun işletmelerde çalışan işçilerin yüksek Devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme geçici 20 nci maddesinde belirtilen ücretleri; tutarından fazla ise aradaki fark ücret olarak sandıklar ile yabancı ülkelerde bulunan 2. (Değişik: 22/7/1998 - vergiye tabi tutulur.) (genel ve özel bütçelerden sosyal güvenlik kurumlan tarafından 4369/28 ödenen bu nevi aylıklar dâhil). ödenen emekli, malûliyet, dul ve yetim md.) Gelir elçilik ve konsoloslukların 8 inci madde kapsamına edilmektedir. Genel ve özel bütçelerden girmeyen (fahri ödenen bu nevi aylıklar da söz konusu konsolosların yanında çalışanlar hariç) yalnız bu istisnaya dâhildir. Ancak, 506 sayılı çiftçilerin yanında çalışan işçilerin memur ve hizmetlilerinin yabancı aylıkları gelir vergisinden Kurumu, veya vergilendirmeyen kaydıyla, Güvenlik b) usulde olmak Sosyal Vergisinden muaf olanların gerçek Karşılıklı kurulan istisna 237 ücretleri; 3. işleri karşılığında aldıkları ücretleri. Köylerde veya nüfusu 5.000’i aşmayan nci maddesinde belirtilen sandıklar halinde bulunan madenlerde yerlerde faaliyet gösteren ve münhasıran el ile tarafından ödenen aylıkların toplamının, cevher istihsali ve bununla dokunan hah ve kilim imal eden işletmelerde en yüksek Devlet memuruna ödenen en ilgili çalışanlara ödenen ücretler. yüksek ödeme tutarından fazla olması çalışanların münhasıran yer ç) Köy muhtarları ile köylerin kâtip, korucu, imam, halinde altında çalıştıkları zamanlara bekçi ve benzeri hizmetlilerine köy bütçesinden vergiye tabi tutulacaktır. ait ücretleri; ödenen 4. Toprak altı diğer işletmesi Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 bütün (Mülga: işlerde 22/7/1998 - 4369/82 md.) 5. Köy c) ile ile çiftçi mallarını Sanat fark ücret olarak koruma Devletler hukukunun bir neticesi olarak bekçilerinin ücretleri. yabancı ülke elçilik ve konsoloslukların mahiyetteki diplomat muaflığı maddesi kapsamına enstitülerde, ceza infaz kurumlan ve tutukevlerine girmeyen memur ve hizmetlilerinin d) muhtarları ücretler aradaki ile bu köylerin katip, korucu, imam ait , çalışan öğrencilere, hükümlü ve tutuklulara ve ücretler karşılıklı olmak şartıyla gelir acezelere verilen ücretler. vergisinden istisna edilmektedir. bekçi ve benzeri hizmetlilerine köy işyurtlarında, okulları e) ile çiftçi mallarını koruma çiftçilerin yanında çalışan işçilerin ücretleri. bekçilerinin ücretleri; f) 6. ücretleri madenlerde, cevher üretimi ve bununla ilgili diğer imal eden işletmelerde çalışan işçilerin fertler bütün işlerde çalışanların münhasıran yeraltında ücretleri vergiden istisna edilmekte, çalıştıkları zamanlara ait ücretleri. böylece geleneksel Türk halıcılığı ve (Hizmetçiler tarafından özel evlerde, usulde atölyelerinde yalnız bu işlerinden dolayı aldıkları bütçesinden ödenen ücretler Hizmetçilerin Gerçek darülacezelerin vergilendirilmeyen Köylerde veya nüfusu 5.000’i aşmayan yerlerde faaliyet gösteren ve Toprak altı işletmesi halinde bulunan münhasıran el dokuması halı ve kilim bahçelerde,apartmanlarda ve g) Kişiler tarafından evlerde, bahçelerde, ticaret mahalli olmayan sair apartmanlarda ve ticaret mahalli olmayan sair kilimciliğinde maliyetlerin düşürülmesi ve bu yolla üretimin artırılması 238 yerlerde orta hizmetçiliği süt yerlerde orta hizmetçiliği, süt ninelik, dadılık, amaçlanmaktadır. Ayrıca köylerde ve ninelik, dadılık, bahçıvanlık, bahçıvanlık, hizmetlerde nüfusu az olan yerlerde kurulacak bu tür kapıcılık çalıştırılanların ücretleri (mürebbiyelere ödenen işletmelerin teşviki yeni iş alanları hizmetlerde çalıştırılanlardır.) ücretler hariç). açarak köylerden şehirlere olan göçü (Mürebbiyelere ğ) Kat malikleri arasından seçilen apartman ve site azaltacak ve düzensiz kentleşmenin yöneticilerinin önlenmesine destek olacaktır. ücretler gibi istisna özel ödenen kapsamına kapıcılık gibi genel özel yönetim giderlerinden dahil değildir); hisselerine düşen payların ödenmeyen tutarı. 7. Sanat okulları ile bu h) mahiyetteki enstitülerde, ceza Sigortası Kanunu uyarınca kurulan Sosyal ve Güvenlik Kurumu, kanunla kurulan emekli ücretler ile çiftçi mallannı koruma ıslahevlerinde, Köy muhtarlar! ile köylerin katip, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık korucu, bekçi imam, ve benzeri hizmetlilerine köy bütçesinden ödenen darülacezelerin atelyelerinde sandıkları, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun bekçilerinin ücretleri gelir vergisinden çalışan öğrencilere, hükümlü geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklar ile istisna ve tutuklulara ve düşkünlere yabancı verilen ücretler; kurumlan aylığı kapsamaktadır. Bu kişilerin köy bütçesi 8. (Değişik: 25/5/1995 - bağlananlara aylıkları dışında, kanunları veya dışında genel bütçeden veya herhangi 4108/16 Hizmet statüleri gereğince verilen emekli, dul, yetim ve bir yerden alacakları ücretler istisna erbabına işverenlerce yemek evlilik ikramiyeleri veya iade olunan mevduatı ve kapsamında olmayacaktır. Ancak, çiftçi verilmek suretiyle sağlanan sürelerini mallarını menfaatler yetimlerine toptan ödenen tazminat ve yardımlar ücretlerinde köy bütçesinden ödenme (işverenlerce,işyerinde veya (506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 şartı bulunmamaktadır. müştemilatında yemek nci maddesinde belirtilen sandıklar tarafından Sanat okulu ve enstitülerinde, ceza infaz durumlarda ödenen tazminat, yardım ve toptan ödemeler en kurumlan verilmeyen md.) ülkelerde bulunan tarafından, doldurmamış sosyal kendilerine edilmiştir. güvenlik bütçesinden zat bulunanlarla dul ve Bu ödenen koruma ve istisna, köy ücretleri bekçilerinin tutukevlerine ait 239 çalışılan günlük günlere yemek ait bir bedelinin yüksek Devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme işyurtlarında, darülacezelerin tutarından fazla ise aradaki fark ücret olarak atölyelerinde çalışan öğrencilere, 6.000.000 lirayı (12,00 TL) vergiye tabi tutulur. Bu mukayesede gerek muhtelif hükümlü ve tutuklulara ve acezelere aşmaması ve buna ilişkin sandıklardan verilen ücretler gelir vergisinden istisna ödemenin zamanlarda yapılan ikramiye, tazminat ve toptan edilmektedir. ödemeler topluca dikkate alınır.). çalışan diğer kimselerin ücretleri ile ı) Asgari ücreti geçmemek kaydıyla; 5/6/1986 maddede yemek hizmetini verme sağlayan mükelleflere yapılması gerek aynı sandıktan muhtelif Belirtilen sayılan atölyelerde kimselerin diğer şarttır. Ödemenin bu tutarı tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa yerlerdeki çalışmaları karşılığında elde aşması halinde, aşan kısım ile tabi çıraklara ödenen ücretler. hizmet i) erbabına yemek ettikleri ücretleri ise istisna kapsamında Hizmet erbabına işverenlerce yemek bedeli olarak nakten yapılan verilmek ödemeler ve amaçla işverenlerce işyerinde veya müştemilatında yemek çiftçilerin sağlanan menfaatler ücret verilmeyen durumlarda, hizmet erbabına yemek ücretlerinin bu suretiyle sağlanan menfaatler veya değerlendirilmeyecektir. Gerçek usulde vergilendirilmeyen yanında çalışan tamamı işçilerin tarımsal olarak vergilendirilir.); (1) verilmesini 9. (Değişik: 4/12/1985 - sağlayan mükelleflere ödenen yemek bedellerinin, gelir vergisinden istisna edilmektedir. 3239/42 md.) Genel olarak çalışılan her bir gün için 12 Türk Lirasına kadar Toprak maden olan kısmı. madenlerde cevher üretimi ve bununla fabrikalarda çalışan işçilere j) Hizmet erbabının toplu olarak işyerlerine gidip ilgili diğer bütün işlerde çalışanların ve özel kanunlarına göre gelmelerini yalnızca barındırılması tarafından yapılan taşıma giderleri. zamanlara müstahdemlere k) 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu ve çalışmanın konut tedariki ve bunların 20/4/1967 tarihli ve 854 sayılı Deniz İş Kanununa bulundurularak gelir vergisinden istisna işletmelerinde memurlarla ve gereken teminen sağlamak yemek verme maksadıyla hizmetini ekonominin desteklenmesi kapsamında işverenler altı işletmesi yeraltında ait ücretleri yıpratıcılığı halindeki çalıştıkları yeraltında gözönünde 240 aydınlatılması, ısıtılması ve göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının edilmektedir. suyunun tamamı ile 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayılı Basın Hizmetçilerin Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki durumunun temini sağlanan suretiyle menfaatler ile ücretleri mükellefiyet tespitindeki güçlükler mülkiyeti işverene ait brüt Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanuna göre nedeniyle alanı 100 m2'yi aşmayan ödenen kıdem tazminatlarının hizmet erbabının edilmektedir. Hizmetçi, özel fertler konutların hizmet erbabına yirmidört aylığını aşmayan miktarları (Hizmet ifa tarafından evlerde, apartmanlarda ve mesken etmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz.). ticaret mahalli olmayan değişik yerlerde suretiyle sağlanan menfaatler 1) Demirbaş olarak verilen giyim eşyası (resmi ve orta hizmetçiliği, çocuk bakıcılığı ve (Bu konutların 100 m2'yi özel daire ve müesseselerce hizmet erbabına işin kapıcılık aşması halinde, aşan kısma icabı olarak verilen ve bunların işten ayrılmaları çalıştırılanlardır. isabet eden menfaat için bu halinde geri alman giyim eşyası). Uygulamada yaygın olarak, apartman istisna hükmü uygulanmaz); m) Özel kanunlara dayanarak verilen yemek ve ve site yönetimi kat malikleri arasından 10. Hizmet erbabının toplu hayvan yem bedelleri veya bu mahiyette yapılan seçilmektedir. Bu kapsamda ortaya olarak ödemeler. çıkan genel giderler malikler arasında olarak tahsisi işyerlerine gidip hizmetlerde ve paylaşılmakta ve bu işi organize eden maksadıyla işverenler fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına yöneticilerin payına düşen kısım da bu göre yöneticilerin emeğinin karşılığı olarak giderleri; barındırılması müstahdemlere aydınlatılması, konut ısıtılması işletmelerinde özel n) taşıma maden gibi istisna sağlamak yapılan olarak vergisinden gelmelerini tarafından Genel gelir gereken tedariki ve memurlarla ve suyunun bunların alınmamaktadır. Bu düzenlemeyle genel temini yönetim hissesine giderlerinden düşen pay yöneticinin 11. (Değişik : 28/6/2001 - suretiyle sağlanan menfaatler ile mülkiyeti işverene istisna 4697/2 md.) Kanunla kurulan ait konutların hizmet erbabına mesken olarak edilmektedir. Dolayısıyla genel yönetim emekli sandıkları ile 506 tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler (Tahsis edilen giderlerinden yöneticinin payına düşen 241 sayılı Sosyal Sigortalar konutun emsal kira bedelinin, 9/11/1983 tarihli ve kısmı aşan miktar ücret olarak adalet ilkeleri Kanununun geçici 20 nci 2946 sayılı Kamu Konutları Kanunu kapsamındaki değerlendirilecektir. maddesinde belirtilen konutların aylık metrekare kira bedelinin tahsis Eşitlik sandıklar tarafından ödenen edilen konutun metrekaresiyle çarpımı sonucu gereğince Sosyal Sigortalar ve Genel emekli, maluliyet, dul ve bulunan tutan aşan kısmı için istisna uygulanmaz.). Sağlık yetim aylıkları (506 sayılı o)Gelir Sosyal Sigortalar Kanununun çalışanların ücretleri. kanunla kurulan emekli sandıkları, 506 geçici 20 nci maddesinde ö) Subay, astsubay, erbaş ve erler ile ordu sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun belirtilen sandıklar tarafından hizmetinde bulunan sivil makinistlere, uçuş, dalış geçici 20 nci maddesinde belirtilen ödenen aylıkların toplamı, en gibi hizmetleri dolayısıyla verilen tazminatlar, sandıklar ile yabancı ülkelerde bulunan yüksek memuruna gündelikler, ikramiyeler, zamlar ile Türk Hava sosyal güvenlik kurumlan tarafından, ödenen en yüksek ödeme Kurumu veya kanuni veya iş merkezi Türkiye’de kendilerine tutarından fazla ise aradaki bulunan fark ücret olarak vergiye tabi görevlendirilen, hava aracının sevk ve idaresiyle statüleri gereğince verilen emekli, dul, tutulur.) (Genel, katma ve görevli pilotlar ile uçuş esnasında uçak içinde yetim ve evlilik ikramiyeleri veya iade özel bütçelerden ödenen bu hizmet veren yetkili sivil havacılık otoritesince olunan nevi aylıklar dahil); sertifikalandırılmış personele; fiilen uçuş hizmeti, doldurmamış 12. 3308 sayılı Çıraklık ve denizaltına dalış yapanlara fiilen dalış hizmetleri yetimlerine toptan ödenen tazminat ve Meslekî dolayısıyla yapılan aynı mahiyetteki ödemeler. yardımlar vergiden istisna edilmektedir. tâbi çırakların asgari ücreti p) 5/6/2003 tarihli ve 4875 sayılı Doğrudan Ancak, 506 sayılı Sosyal Sigortalar aşmayan ücretleri.(1) Yabancı Yatırımlar Kanunu uyarınca faaliyet Kanununun geçici 20 nci maddesinde (Ek Bentler: 4/12/1985 - gösteren ve ticari faaliyet ile iştigal etmeyen irtibat Devlet Eğitim Kanununa vergisinden muaf müesseselerde esnafın uçuş yanında kurulan maksadıyla aylıkları ve sosyal Sigortası Sosyal zat Kanunu uyarınca Güvenlik Kurumu, aylığı dışında, mevduatı bağlananlara kanunları ve bulunanlarla veya sürelerini dul ve belirtilen sandıklar tarafından ödenen 242 bürolarında çalışan hizmet erbabına, işverenin tazminat, yardım ve toptan ödemelerin 3239/42 md.) 13. Yabancı bulunan sosyal ülkelerde Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden en yüksek Devlet memuruna ödenen en güvenlik döviz olarak ödediği ücretler. yüksek ödeme tutarından fazla olması kurumları tarafından ödenen (2) Aşağıda yer alan gider karşılıkları gelir halinde emekli, malüliyet, dul ve vergisinden müstesnadır: yetim aylıkları; a) aradaki vergiye fark tabi ücret olarak tutulacaktır. Bu 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah mukayesede 9/4/2003- Kanununa tabi kurumlar tarafından harcırah veya sandıklardan Yeniden yolluk olarak yapılan ödemeler, Harcırah Kanunu muhtelif zamanlarda yapılan ikramiye, 30/7/2003- kapsamı dışında kalan müesseseler tarafından tazminat ve toptan ödemeler topluca 4962/5 md.) Kanunî ve iş yönetim kurulu başkanı ve üyeleri, Türk Ticaret dikkate alınacaktır. merkezi Türkiye'de Kanununun 366 ncı maddesine göre oluşturulan Mesleki bilginin gelişmesinde önemli bulunmayan dar komite ve komisyon üyeleri ile tasfiye memurlarına bir aşama olan staj çalışmalarının mükellefiyete tâbi ve hizmet erbabına (Harcırah Kanununa tabi olsun teşviki işverenlerin yanında çalışan olmasın her türlü sözleşmeli personel dâhil) verilen Kanununa hizmet erbabına, işverenin gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatma ücretlerin ay sınırlaması olmaksızın Türkiye dışında elde ettiği giderlerine karşılık asgari ücret kadar olan kısmı istisna kazançları üzerinden döviz gündelikler aynı olarak ödediği ücretler; memurlarına verilen gündeliklerden fazla ise veya İşverenlerin 15. Yüz ve daha aşağı sayıda Devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini vermek suretiyle sağladığı menfaatler işçi çalıştıran işyerlerinde bir, aşarsa aradaki fark ücret olarak vergiye tabi sosyal yüzden fazla işçi çalıştıran tutulur.). alınmaktadır. işyerlerinde b) 14. (Mülga: 4842/37 md.; düzenleme: iki, amatör verilen aylık gündelikler seviyesindeki (Bu Devlet gerek gerek amacıyla, tabi muhtelif aynı sandıktan Mesleki çıraklara Eğitim ödenen edilmektedir. lerle çalışanlarına istisna Yemek yemek kapsamına, işyerinde Sayım ve seçim işlerinde çalıştırılanlara hazırlanıyor veya dışarıdan alınmakla 243 sporcu çalıştıranların, her yıl özel kanunlara göre yapılan ödemeler. milli (3) müsabakalara iştirak birlikte, işyeri veya eklentilerinde Aşağıda yer alan sosyal amaçlı diğer veriliyorsa, kişi başına yemek maliyeti ettiklerinin belgelenmesi ve ödemeler gelir vergisinden müstesnadır: bu amatör sporculara ödenen a) ücretler. (Asgari ücretin iki hizmet erbabına ödenen çocuk zamlan. katını aşmamak kaydıyla) b) ne olursa olsun istisna uygulanacaktır. Devletçe verilen miktarı aşmamak üzere İşyeri veya eklentileri dışında yemek münasebetiyle belirli bir tutarla sınırlandırılmaktadır. hizmet erbabına yapılan yardımlar (Bu istisna Ayrıca bu istisna sadece fiilen çalışılan hizmet erbabının iki aylığına veya buna tekabül günler için geçerli olacaktır. eden gündeliklerinin tutarına kadar olan yardım Hizmet 24/12/1980 - 2361/18 md.) kısmına uygulanır.). işyerlerine gidip gelmelerini sağlamak Gider karşılığı olarak yapılan c) aşağıda yazılı ödemeler Gelir başlatmama tazminatı dâhil) sebepleriyle verilen yapılan taşıma giderleri ücretlilerin gelir Vergisinden tazminat ve yardımlar. vergisi matrahına eklenmeyecektir. edilmiştir. ç) Vatan hizmetleri tertibinden bağlanan aylıklar ve 4857, 854 ve 5953 sayılı Kanunlara 1. (Değişik: 31/12/1981 - ödenen mükâfatlar ile harp malullüğü zamları, harp göre ödenen kıdem tazminatları gelir Harcırah malullerine ve şehit, dul ve yetimlerine bu sıfatları vergisinden istisna edilmiştir. Ancak, bu kurumlar nedeniyle yapılan her türlü ödemeler (Bu hükmün istisna 4857 ve 854 sayılı Kanunlara veya uygulanmasında özel kanunlarına göre kendilerine göre ödenen kıdem tazminatlarında yapılan şehit sıfatı verilenlerle harp, isyan, eşkıya, kaçakçı ödenen tutarın tamamına, 5953 sayılı Gider karşılıklarında: Madde 2574/5 24 – (Değişik: istisna md.) Kanununa tabi tarafından harcırah yolluk olarak Evlenme ve doğum verilmesi halinde ise istisna günlük Ölüm, engellilik, hastalık, işsizlik (işe maksadıyla erbabının toplu işverenler takip ve müsademesi, sanıkların ve mahkûmların Kanuna 2. (Değişik: 31/12/1982 - takibi, manevra, talim ve tatbikat esnasında görev tazminatlarında ise hizmet erbabının Harcırah başında veya görevden doğan sebeplerle ölenler ücretinin md.) yirmidört ödenen tarafından ödemeler; 2772/3 göre olarak aylık kıdem tutarına 244 Kanunu kapsamı dışında şehit sayılır.). kalan müesseseler tarafından d) idare hayır meclisi başkanı üyeleri ile tasfiye memurlarına ve uygulanacaktır. Hizmet ifa edilmeksizin Asker ailelerine yapılan yardımlarla demeklerinin ve yardım sandıklarının ödenen ücretlerin ise tazminat sayılarak gelir vergisinden istisna tutulması denetçilerine, yardımları dâhil olmak üzere, muhtaç olanlara belli mümkün değildir. ve bir süre için veya hayat kaydıyla yapılan yardımlar. Hizmet erbabına resmi ve özel daire ve hizmet erbabına (Harcırah e) Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar müesseselerce demirbaş olarak verilen Kanununa tabi olsun olmasın hesabına Türkiye’de tahsilde bulunan öğrenciye giyim eşyaları gelir vergisinden istisna her türlü sözleşmeli personel iaşe, ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paralar. edilmiştir. dahil) verilen gerçek yol f) Devlet tarafından öğrenci ve memurlara uygulanabilmesi için giyim eşyasının giderlerinin ile verilen tutan aşan kısımlar hariç, resmi ve özel hizmet erbabına aynı olarak verilmesi, yemek ve yatmak giderlerine müesseseler ve şahıslar hesabına yurtdışında eğitim demirbaş karşılık verilen gündelikler veya staj gören öğrenci ve memurlara gider erbabının gördüğü işin gereği olarak (Bu gündelikler aynı aylık karşılığı olarak verilen paralar. verilmesi ve hizmet erbabının işten seviyesindeki Devlet g) memurlarına verilen öğrencilere öğretim müesseseleri veya eğitim gerekmektedir. gündeliklerden fazla ise veya masraflarını karşılayanlarca verilen paralar. Özel kanunlara dayanılarak verilen Devletçe verilen ğ) Tahsilde bulunanlar için yapılan giyim giderleri. yemek ve hayvan yem bedelleri veya bu yüksek h) gündeliklerin tamamı en Staj ve uygulama! Alanlar açısından nafakalar. dolayısıyla, ayrılması Bu niteliği halinde istisnanın taşıması, geri hizmet alınması mahiyetteki ödemeler istisna kapsamına haddini aşarsa aradaki fark ı) Spor yarışmalarına katılan amatör sporculara alınmaktadır. İstisna için temel şart ücret olarak vergiye tabi ödenen ödül ve ikramiyeler. tutulur.) i) 3. (Mülga: 26/12/1993 - ödenen ücretler. ödeme veya menfaat sağlanmasının bir Spor yarışmalarını yöneten hakemlere kanuna dayanmasıdır. Maden işletmelerinde ve fabrikalarda 245 j) İlim ve fenni, güzel sanatları, tarımı, hayvan çalışan işçilere ve özel kanunlarına göre Devlet yetiştirilmesini ve memleket bakımından faydalı barındırılması Memurları Kanununa göre olan diğer işleri teşvik amacıyla verilen ikramiyeler müstahdemlere konut tedarik edilmesi ödenen ve ödüller. ve bunların aydınlatılması, ısıtılması ve 3946/38 md.) 4. 657 sayılı yakacak yardımı (memur, işçi ve Bağ-Kur k) Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sigortalılara suyunun emeklilerine yapılan ödemeler ile yardım sandıkları tarafından menfaatlerin avans olarak gereken temini memurlarla suretiyle sağlanan tamamı istisna ödenenler dahil); statüleri gereğince kendi üyelerine ölüm, engellilik, edilmektedir. Mülkiyeti işverene ait 5. Sayım işleriyle, seçim hastalık, doğum, evlenme gibi sebeplerle yapılan olan konutların hizmet erbabına mesken işlerinde çalıştırılanlara özel yardımlar. kanunlarına göre verilen olarak tahsisi sağlanan suretiyle menfaatlerin yalnızca kamu konutlarına zaruri gider karşılıkları. uygulanan metrekare kira bedeli ile Tazminat ve yardımlarda: kıyaslanmak Madde 25 – Aşağıda yazılı kısmına ücret istisnası uygulanacaktır. tazminat ve yardımlar Gelir Kaybolmaya yüz tutan çeşitli meslek ve Vergisinden müstesnadır: zanaatların 1. Ölüm, engellilik, hastalık ettirilmesi amacıyla gelir vergisinden ve işsizlik sebepleriyle (işe muaf başlatmama tazminatı dahil) ücretleri istisna edilmektedir. verilen tazminat ve yapılan Fiilen yardımlar; (1)(2) hizmetleri 2. Muhtaç olanlara belli bir tazminatlar, gündelikler, ikramiyeler ve süre için veya hayat kaydiyle zamlar suretiyle öğretilmesi esnafın uçuş ücret yanında ve bulunacak ve çalışanların denizaltına karşılığında istisnası devam dalış verilen kapsamına 246 yapılan yardımlar (Asker alınmaktadır. ailelerine yapılan yardımlarla 4875 hayır derneklerinin ve yardım Yatırımlar Kanunu uyarınca Türkiye’de sandıklarının faaliyet gösteren ve ticari faaliyet ile yardımları sayılı Doğrudan mutlak olarak bu istisnaya iştigal girerler.); çalışanlara işverenin Türkiye dışında 26/8/2001 irtibat bürolarında - elde ettiği kazançları üzerinden ödenen 4657/3 md.) Kanunla kurulan ücretler, ödemenin döviz cinsinden emekli sandıkları ile 506 olması halinde istisna edilmektedir. sayılı Sigortalar İkinci fıkrada, hizmet erbabına gider Kanununun geçici 20 nci karşılığı olarak yapılan ve vergiden maddesinde istisna edilen ödemeler sayılmaktadır. 3. (Değişik: etmeyen Yabancı Sosyal belirtilen sandıklar kendilerine tarafından, Kanununa tabi kurumlar aylığı tarafından hizmet erbabına harcırah ve bağlananlara aylıkları dışında, yol giderleri olarak yapılan ödemeler kanunları statüleri gelir vergisinden istisna edilmektedir. gereğince verilen emekli, dul, Harcırah Kanunu kapsamı dışında kalan yetim ve evlilik ikramiyeleri müesseseler tarafından yönetim kurulu veya iade olunan mevduatı ve başkanı ve üyeleri ile Türk Ticaret sürelerini Kanununun 366 ncı maddesine göre bulunanlarla yetimlerine zat Harcırah veya doldurmamış dul toptan ve ödenen oluşturulan üyelerine, komite tasfiye ve komisyon memurlarına ve 247 tazminatlar (506 sayılı Sosyal hizmet erbabına verilen gerçek yol Sigortalar Kanununun geçici giderlerinin tamamı ile yemek ve yatma 20 nci maddesinde belirtilen giderleri karşılığı verilen gündelikler de sandıklar tarafından ödenen vergiden istisna edilmektedir. tazminat, yardım ve toptan Sayım ödemeler en yüksek Devlet görevlendirilen ve kamu hizmeti ifa memuruna ödenen en yüksek eden kimselere bu görevleri dolayısıyla ödeme tutarından fazla ise verilen aradaki fark ücret edilmektedir. vergiye tabi tutulur. olarak Bu ve seçim ücretler vergiden edilen sandıklardan ödemeler sayılmaktadır. sandıktan aynı istisna Üçüncü fıkrada gelir vergisinden istisna mukayesede gerek muhtelif gerek işlerinde sosyal amaçlı tazminat ve muhtelif Hizmet erbabına ödenen çocuk zamları zamanlarda yapılan ikramiye, ile evlenme ve doğum münasebetiyle tazminat ve toptan ödemeler hizmet erbabına yapılan yardımlar gelir topluca dikkate alınır.); vergisinden istisna edilmektedir. Ancak, 4. Hizmet erbabına ödenen çocuk zamları Devletçe verilen çocuk çocuk zamları (Bu zamlar zammı miktarıyla, evlenme ve doğum Devletçe verilen miktarları yardımları ise hizmet erbabının iki aştığı aylığı takdirde, fazlası gündeliklerinin vergiye tabi tutulur.); 5. Evlenme ve veya doğum buna tekabül tutarına kadar eden olan yardım kısmı ile sınırlandırılmaktadır. 248 münasebetiyle hizmet Bu tutarları aşan zam ve yardımlar ücret erbabına yapılan yardımlar olarak vergiye tabi tutulacaktır. (Bu istisna hizmet erbabının Sosyal iki hastalık ve işe başlatmama tazminatları aylığına veya buna amaçlarla, engellilik, tekabül eden gündeliklerinin dâhil tutarına kadar olan yardım tazminat kısmına uygulanır.); vergiden istisna edilmektedir. 6. Sosyal sigorta kurumları Vatan hizmetleri tertibinden bağlanan tarafından aylıklar ve ödenen mükâfatlar ile harp sigortalılara işsizlik ölüm, ve dolayısıyla verilen yardımların tamamı yapılan ödemeler; malullüğü zamları, harp malullerine ve 7. (Değişik: 17/10/1980 - şehit, dul ve yetimlerine bu sıfatları 2320/2 md.) 1475 ve 854 nedeniyle yapılan her türlü ödemeler sayılı ücret istisnası kapsamına alınmaktadır. ödenmesi kanunlara göre gereken kıdem Ayrıca, şehitlik tabirine açıklık tazminatlarının tamamı ile kazandırılmakta, böylece benzerlik arz 5953 sayılı Kanuna göre eden ödenen kıdem tazminatlarının uygulanması bakımından yeknesaklık hizmet erbabının 24 aylığını sağlanmaktadır. aşmayan miktarları (hizmet Sosyal amaçlı ödemelerin yanı sıra ifa asker ailelerine yapılan yardımlarla etmeksizin ödenen bu çeşit ödemelerde ücretler tazminat sayılmaz.) hayır 8. sandıklarının yardımları dâhil olmak Genel olarak derneklerinin ve istisna yardım 249 nafakalar(Alanlar için); üzere, herhangi bir sınırlama olmaksızın 9. muhtaç olanlara yapılan yardımların Yardım sandıkları tarafından statüleri gereğince tamamı vergiden istisna edilmektedir. kendi ölüm, Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar engellilik, hastalık, doğum, hesabına Türkiye’de tahsilde bulunan evlenme öğrencilere üyelerine gibi sebeplerle beslenme, barınma ve yapılan yardımlar. (...) (2)(3) öğrenim gideri olarak ödenen paralar 10. (Ek: 4/12/1985 - 3239/44 istisna edilmektedir. md.) Yabancı bulunan sosyal ülkelerde Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar güvenlik hesabına yabancı ülkelerde tahsilde kurumları tarafından ödenen bulunan öğrencilere emekli, olarak ödenen dul, yetim ve gider karşılığı paralar istisna evlenme ikramiyeleri veya edilmektedir. iade Devlet tarafından öğrenci ve memurlara olunan Ancak, istisna tutan, mevduat,sürelerini verilen bu mahiyetteki ödemeleri aşan doldurmamış bulunanlarla, kısım için uygulanmayacak olup, bu dul ve yetimlerine toptan ödemeler ücret olarak vergiye tabi ödenen tutulacaktır. tazminat ve yardımlar. Öğrencilere staj dolayısıyla öğretim Vatan hizmetleri müesseseleri veya öğrenim masraflarım yardımlarında: üstlenenler tarafından verilen paralar ile Madde 26 – Aşağıdaki yazılı öğrencilere yapılan giyim giderleri gelir 250 vatan hizmetleri yardımları vergisinden istisna edilmektedir. Gelir Alınan Vergisinden nafakalar vergiden istisna sporun teşviki müstesnadır. edilmektedir. 1. Harb malüllüğü zamları ; Ülkemizde 2. Harb malüllerine ve şehit, amacıyla yarışmalara katılan amatör dul ve yetimlerine verilen sporculara verilecek ikramiye ve ödüller tekel beyiyeleri; ile 3. Şehitlerin yetimlerine dul şehit, dul sıfatiyle yetimi bilümum hükmün ve hakemlere ve vergisinden yapılan ödemeler (Bu yarışmalarım ödenen yöneten ücretler istisna gelir edilmektedir. Ülkemizin başta bilimsel ve kültürel konularda ilerlemesine ve tarımsal hususi yönden kalkınmasına katkı sağlamak kanunlarına göre kendilerine üzere yeni bir eser, buluş ya da şehit sıfatı verilenlerle harb, uygulama isyan, eşkiya, kaçakçı takip verilecek ikramiye ve ödüller vergiden ve müsademesi, sanıkların ve müstesna tutularak faaliyetlere ilave bir mahkümların takibi,manevra, destek ve teşvik sağlanmaktadır. talim ve tatbikat esnasında Son olarak, Sosyal Güvenlik Kurumu görev başında veya görevden tarafından doğan sebeplerle ölenler şehit ödemeler sayılır.); tarafından statüleri gereğince kendi 4. tatbikında spor amatör Vatan hizmetleri yöntemi geliştirenlere sigortalılara ile yardım yapılan sandıkları üyelerine ölüm, engellilik, hastalık, 251 tertibinden bağlanan aylıklar doğum, evlenme gibi sebeplerle yapılan ile ödenen mükafatlar. yardımlar Teçhizat ve tayın edilmektedir. gelir vergisinden istisna bedellerinde: Madde 27 – Aşağıda yazılı teçhizat ve tayın bedelleri Gelir Vergisinden müstesnadır: 1. Özel kanunlara dayanarak verilen yemek ve hayvan yem bedelleri veya bu mahiyette yapılan ödemeler; 2. Demirbaş olarak verilen giyim eşyası (Resmi ve özel daire ve müesseselerce hizmet erbabına işin icabı olarak verilen ve bunların işten ayrılmaları halinde geri alınan giyim eşyası); 3. Tahsilde bulunanlar için yapılan giyim giderleri. Tahsil ve tatbikat 252 ödemelerinde: – Madde 28 tatbikat Tahsil giderleri ve karşılığı olarak yapılan aşağıda yazılı ödemeler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir: 1. Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına yabancı memleketlerde tahsilde veya stajda bulunan öğrenci ve memurlara gider karşılığı olarak verilen paralar (Özel müesseseler yapılan tarafından ödemeler,benzeri Devlet öğrenci memurlarına miktardan ve verilen fazla olduğu takdirde, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur). (Asli görev veya memuriyet dolayısiyle alınan ücretler bu istisnaya dahil değildir); 253 2. Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına Türkiye'de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe,ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paralar; 3. Öğrencilere dolayısiyle tatbikat öğretim müesseseleri veya tahsil masraflarını deruhde edenler tarafından verilen paralar. Teşvik ikramiye ve mükafatları: Madde – Teşvik verilen aşağıda 29 gayesiyle yazılı ikramiye ve mükafatlar Gelir Vergisinden müstesnadır: 1. İlim ve sanatları, fenni, tarımı, güzel hayvan yetiştirilmesini ve memleket bakımından faydalı olan diğer işleri ve faaliyetleri 254 teşvik maksadiyle verilen ikramiyeler ve mükafatlar; (Değişik bentler 2, 3, 4 : 24/12/1980 - 2361/20 md.) 2. Subay,astsubay, erbaş ve erlere ve Ordu hizmetinde bulunan sivil makinistlere, uçuş, dalış gibi hizmetleri dolayısıyla verilen tazminatlar, gündelikler, ikramiyeler, zamlar ile Türk Hava Kurumu veya kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan müesseselerde uçuş maksadıyla hava görevlendirilen, aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar ile uçuş esnasında uçak içinde hizmet veren yetkili sivil havacılık otoritesince sertifikalandırılmış personele; fiilen uçuş 255 hizmeti, denizaltına dalış fiilen dalış yapanlara hizmetleri dolayısıyla yapılan aynı mahiyetteki ödemeler; 3. Spor yarışmalarına katılan amatör sporculara ödenen ödül ve ikramiyeler; 4. Spor yarışmalarını yöneten hakemlere ödenen ücretler. Sergi ve panayır istisnası: Madde – 30 Dar mükellefiyete tabi olanların: 1. Hükümetin müsaadesiyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları ticari faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar (Türkiye'de başkaca iş yeri veya daimi temsilcileri bulunmamak şartiyle); 2. Bu sergi ve panayırlarda yaptıkları serbest meslek faaliyetlerinden elde ettikleri 256 kazançlar; Gelir Vergisinden müstesnadır. Asgarî geçim indirimi Madde – 32 Ücretlerde vergi indirimi (Mülga: MADDE 36- (1) Ücretin MADDE gerçek 36- Gelir vergisi usulde uygulamasında, bireyin veya ailenin 4/12/1985 - 3239/138 md.; vergilendirilmesinde aşağıda belirtilen indirim asgari geçim düzeyini sağlayacak gelir Yeniden uygulanır: düzenleme: Ücretlerde özel indirim; ücretin elde tutarının vergiden müstesna tutulması dünyada yaygın olarak kullanılan bir 28/3/2007-5615/2 md.) a) Ücretin usûlde edildiği takvim yılı başında geçerli olan asgari yöntemdir. asgarî ücretin yıllık tutarının; mükellefin kendisi için Bu müessese, bir kimsenin vergi ödeme geçim indirimi uygulanır. %50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan gücünün, o kimsenin asgari geçimini Asgarî indirimi; eşi için %10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı sağlayacak ücretin elde edildiği takvim olmak üzere ilk iki çocuk için %7,5’i, üçüncü oluşabileceği düşüncesinden hareketle yılı başında geçerli olan ve çocuk için %10’udur. Gelirin kısmî döneme ait ve sanayi kesiminde çalışan 16 olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak sağlama amacına yönelik olarak ortaya yaşından büyük işçiler için suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları çıkmıştır. uygulanan ücretin esas alınır. Özel indirim, bu fıkraya göre belirlenen Maddeyle, tutarının; tutar ile 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki paralel mükellefin kendisi için % tarifenin birinci gelir dilimine uygulanan oranın vergilendirilen ücretlilerin ödeyecekleri 50’si, çalışmayan ve herhangi çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden gelir bir geliri olmayan eşi için % mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup ücretlerde özel 10’u, çocukların her biri için edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz. getirilmekte ve bu indirimin usul ve gerçek vergilendirilmesinde yıllık geçim asgarî brüt gelirlerinden vergilendirmede dünya olarak, vergisi sonra sosyal adaleti uygulamalarına gerçek usulde tutarının tespitinde indirim uygulaması 257 ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki b) çocuk için % 7,5 diğer gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile İndirim çocuklar 5’idir. durumu esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara vergilendirilen Gelirin kısmî döneme ait göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret durumları dikkate alınarak tanınmakta olması halinde, ay kesirleri geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ve indirim tutarının belirlenmesinde tam ay sayılmak suretiyle bu ayrı, çocuklar için ise eşlerden yalnızca birisinin asgari ücret baz alınmaktadır. süreye isabet eden indirim gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının Özel indirim, mükellefin kendisi için tutarları esas alınır. Asgarî hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı asgari ücretin %50’si, çalışmayan ve geçim indirimi, bu fıkraya dikkate alınır. herhangi bir geliri olmayan eş için göre belirlenen tutar ile 103 c) Özel indirim, bu Kanun veya diğer %10’u, ilk iki çocuk için ayrı ayrı üncü maddedeki gelir vergisi kanunlarda yer alan, teşvik amaçlı her türlü diğer uygulanmak üzere %7,5’i ve üçüncü tarifesinin indirim ve istisnadan önce uygulanır. çocuk dilimine uygulanan oranın ç) Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapılacak uygulanacaktır. çarpılmasıyla toplam için % birinci gelir bulunan İndirim tutarının tespitinde mükellefin, tutarın asgari ücretin yıllık esasları düzenlenmektedir. hakkı, gerçek usulde ücretlilere medenî için %10’u olarak tutarını Özel indirim, mükellefin kendisi, eş ve tutarın, hesaplanan vergiden aşmaması şartıyla (a) bendinde belirtilen özel çocukları mahsup indirim oranlarını artırmaya veya kanuni oranına tutarları uygulanır. Mahsup edilecek kadar indirmeye yetkilidir. tarifesinin kısmın fazla olması halinde Özel indirimin uygulama dönemleri ve mahsup uygulanan oranın çarpılmasıyla bulunan iade yapılmaz. şekli ile diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar miktarın hesaplanan vergiden mahsup İndirimin "çocuk" edilmesi suretiyle uygulamasında tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef Maliye Bakanlığınca belirlenir. (2) Yüz ve daha az sayıda işçi çalıştıran işyerlerinde en fazla iki, yüzden fazla işçi çalıştıran için hesaplanan toplamı edilmesi ile birinci suretiyle gelir gelir indirim vergisi dilimine uygulanacaktır. Mahsup edilecek tutarın ücret üzerinden hesaplanan vergiden fazla olması 258 tarafından bakılan (nafaka işyerlerinde en fazla dört amatör sporcu için halinde, verilenler, evlat edinilenler uygulanmak üzere, her yıl ulusal yarışmalara iştirak dolayısıyla vergi iadesi yapılması söz ile babasını ettiklerinin belgelenmesi şartıyla amatör sporcu konusu olmayacaktır. Özel indirimin torunlardan çalıştıranların, bu sporculara ödedikleri ücretlerin sağladığı mükellefle birlikte oturanlar asgari ücretin iki katını aşmayan kısmının, 77 nci seviyesi ne olursa olsun, medenî hali ve dâhil) 18 yaşını veya tahsilde maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin birinci gelir aile olup 25 yaşını doldurmamış dilimine uygulanan oran ile çarpılmasıyla bulunan mükellefler aynı ölçüde yararlanacaktır. çocukları, "eş" tabiri ise, tutar, Özel aralarında yasal evlilik bağı vergiden mahsup edilir. Mahsup edilecek kısmın mükellefin gelirin elde edildiği tarihteki bulunan kişileri ifade eder. fazla olması halinde iade yapılmaz. medenî hali ve aile durumu esas ana veya kaybetmiş bunların ücreti üzerinden hesaplanan özel vergi indirim avantajından, durumları indirim uygulaması aynı ücret olan tutarının tüm tespitinde İndirim tutarının tespitinde alınacaktır. Yıl içinde mükellef lehine mükellefin, meydana gelirin elde gelecek değişiklikler bu edildiği tarihteki medenî hali tarihten itibaren dikkate alınacaktır. ve aile durumu esas alınır. İndirim, gelir elde eden aile fertlerinden İndirim, yukarıdaki oranlara her biri için ayrı ayrı olmak üzere, göre çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin hesaplanan aşmamak geliri tutarları kaydıyla, elde eden ücret aile gelirine uygulanacak; indirim tutarının hesabında, nafakasını fertlerinden her biri için ayrı sağladıkları ayrı, çocuklar için eşlerden alınacaktır. yalnızca Maddeyle, birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için boşananlarda çocuk özel sayısı indirim dikkate tutarlarını; ücretlinin kendisi, eş ya da çocuklar için 259 indirim tutarının hesabında, uygulanacak oranları ayrı ayrı ya da nafakasını sağladıkları çocuk topluca artırma veya kanuni oranına sayısı dikkate alınır. kadar indirme konusunda Bakanlar (Ek fıkra: 16/6/2009-5904/2 Kuruluna yetki verilmektedir. Artırılan Ücretlerin oranlar üzerinden hesaplanan indirim md.) asgari tutarları toplamı asgari ücretin yıllık geçim indirimi uygulandıktan tutarım aşamayacaktır. Ayrıca, özel sonra, varsa teşvik amaçlı indirim uygulama dönemleri ve mahsup diğer indirim ve istisnalar şekli ile diğer hususlara ilişkin usul ve dikkate alınır. esasları belirleme konusunda Maliye vergilendirilmesinde Kurulu, indirim Bakanlığına yetki verilmektedir. yapılacak toplam Ücretlerin herhangi bir şekilde indirim tutarın asgarî ücretin yıllık veya istisna uygulamasına konu olması brüt aşmaması halinde özel indirim bu istisna ve fıkrada indirimlerden önce uygulanacaktır. Bu geçim suretle, her ne şekilde olursa olsun Bakanlar konusu tutarını şartıyla ikinci belirtilen asgarî indirimi oranlarını artırmaya herhangi veya kanunî oranına kadar uygulamasının ücretlilerin özel indirim indirmeye yetkilidir. hakkını ortadan kaldırmasının önüne Asgarî geçilmesi amaçlanmaktadır. geçim uygulama mahsup indiriminin dönemleri şekli ile bir indirim veya istisna ve İkinci fıkrada, profesyonel sporcuların diğer gelir ve olanaklarına sahip olmayan 260 ilişkin hususlara usûl ve amatör sporcuların desteklenmesi esaslar Maliye Bakanlığınca amacıyla bunların ücretleri üzerindeki belirlenir. gelir vergisi yükü azaltılmaktadır. Birinci fıkrada Gayrimenkul sermaye Gayrimenkul sermaye iradının tarifi MADDE iradının tarifi: MADDE 37- (1) Aşağıda yazılı mal ve hakların gayrimenkul sermaye iradının tanımı Madde 70 – Aşağıda yazılı sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa yapılmakta, maddede sayılan mal ve mal ve hakların sahipleri, hakkı sahipleri, kiracıları veya diğer kullanıcıları hakların başkalarına kiralanması veya mutasarrıfları, tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar kullandırılması karşılığında elde edilen gayrimenkul sermaye iradıdır: gelirin irtifak ve sahipleri zilyedleri, intifa veya hakkı kiracıları tarafından a) Döşeli olarak kiraya verilenlerde döşeme 37- gayrimenkul sermaye iradı sayılacağı hükme bağlanmaktadır. kiraya için alman kira bedelleri dâhil olmak üzere bina ile Maddede belirtilen mal ve hakların edilen arazi, kaynak ve maden suları, madenler, taş sahipleri, bunları tasarruf edenler, elinde iratlar gayrimenkul sermaye ocakları, kum ve çakıl üretim yerleri, tuzlalar, tuğla bulunduranlar, yararlananlar ve fiilen iradıdır: ve kiremit harmanlan ile bunların bütünleyici hâkimiyet kuranlar, mallar ve haklar 1. Arazi, bina (Döşeli olarak parçaları ve eklentileri. üzerinde kiraya verilenlerde döşeme b) Voli mahalleri ve dalyanlar. yetkisi bulunanlar ile bunların kiracıları için alınan kira bedelleri c) Taşınmazların ayrı olarak kiraya verilen, veya dahildir.), bütünleyici parçaları ve eklentileri ile bilumum kiraya verilmesi karşılığında elde edilen menba suları, madenler, taş tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri. gelirler ocakları, ç) Taşınmaz olarak tescil edilen haklar. olarak değerlendirilmektedir. verilmesinden istihsal elde maden kum yerleri, suları, ve tuğla çakıl ve d) Her türlü arama, işletme ve imtiyaz kullanma diğer ve kullanıcıları gayrimenkul yararlanma tarafından sermaye iradı İkinci fıkrada, tüccarlara ait olsa dahi, 261 kiremit harmanları, tuzlalar haklan ve ruhsatları, alametifarika, marka, ticaret işletmeye dâhil bulunmayan taşınmazlar ve unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile haklar hakkında madde hükümlerinin ile ses kayıtlan, fikir ve sanat eseri niteliği uygulanacağı öngörülmektedir. bulunsun ya da bulunmasın 5/12/1951 tarihli ve Üçüncü fıkrada, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 5 hizmet karşılığı bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı; 2. Voli mahalleri ve dalyanlar; 3. Gayrimenkullerin, ayrı inci maddesinde belirtilen sinema eserleri, sanayi, paylar ile vakfın gelirinden olmaksızın alman faaliyete bilfiil zirai ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir katılmaksızın sadece üründen pay alan ve tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir arazi bilümum imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya gayrimenkul sermaye iradı sayılacağı tesisatı, demirbaş eşyası ve kullanma imtiyazı gibi haklar (Bu hakların öngörülmektedir. döşemeleri; kullanılması için gerekli malzeme ve teçhizat için Dördüncü fıkrada, bir taşınmaz üzerinde 4. Gayrimenkul olarak tescil alman bedeller de gayrimenkul sermaye iradı başka bir taşınmaz veya üçüncü kişiler edilen haklar; sayılır.). lehine süreli veya süresiz irtifak veya 5. (Değişik: 4/12/1985 - e) 3239/55 md.) Arama, işletme kanuni mirasçıları dışındaki kimseler tarafından sayılacağı belirtilmektedir. ve kiraya verilen patentler ve telif hakları. olarak kiraya mütemmim verilen, cüzileri teferruatı ile imtiyaz hakları ve Mucitleri veya müellifleri ile bunların ruhsatları, ihtira beratı (İhtira f) beratının tonilatolarına bakılmaksızın gemi ve gemi payları. mucitleri veya Motorlu olup olmadıklarına g) kiralanmasından doğan boşaltma araçları, her türlü motorlu araç, makine ve meslek tesisat ile bunların eklentileri (bunlara ait hat ve serbest kazancıdır.), alameti farika, gelirlerinin intifa hakkı tesis edilmesinin kiralama ve kanuni mirasçıları tarafından kazançlar, sahiplerinin Motorlu taşıma, çekme, yükleme ve plakalar ile işletme haklan dâhil). 262 marka, ticaret unvanı, her ğ) Her türlü elektronik ortam veya alan adlan. türlü teknik resim, desen, (2) model, plan ile sinema ve bulunmayan taşınmazlar ile haklar hakkında bu televizyon filmleri, ses ve madde hükümleri uygulanır. görüntü bantları, sanayi ve (3) ticaret ve bilim alanlarında olmaksızın alman paylar ile zirai faaliyete bilfiil elde edilmiş bir tecrübeye ait katılmaksızın sadece üründen pay alan arazi bilgilerle gizli bir formül sahiplerinin gelirleri gayrimenkul sermaye iradı veya bir imalat usulü Tüccarlara ait olsa dahi, işletmeye dâhil Vakfın gelirinden hizmet karşılığı sayılır. üzerindeki kullanma hakkı Bir taşınmaz üzerinde başka bir taşınmaz veya veya kullanma imtiyazı gibi üçüncü kişiler lehine süreli veya süresiz irtifak veya haklar intifa hakkı tesis edilmesi kiralama sayılır (Bu kullanılması için hakların gerekli malzeme ve teçhizat bedelleri de gayrimenkul sermaye iradı sayılır.); 6. (Değişik: 19/2/1963 202/35 md.) Telif hakları (Bu hakların, müellifleri veya bunların kanuni mirasçıları tarafından doğan kiralanmasından kazançlar, serbest 263 meslek kazancıdır.); 7. (Değişik: 19/2/1963 202/35 md.) Gemi ve gemi payları (Motorlu olup olmadıklarına ve tonilatolarına bakılmaz) ile bilümum motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları; 8. (Değişik: 4/12/1985 3239/55 md.) Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri. (Değişik: 4/12/1985 - 3239/55 md.) Yukarıda yazılı mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratları ticari veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanır. (Değişik: 4/12/1985 - 264 3239/55 md.) Tüccarlara ait olsa dahi, işletmeye dahil bulunmayan gayrimenkullerle hakkında bu haklar bölümdeki hükümler uygulanır. (Değişik: 24/12/1980 2361/49 md.) - Vakfın gelirinden hizmet karşılığı olmayarak alnan hisseler ile zirai faaliyete bilfiil iştirak etmeksizin sadece üründen pay alan arazi sahiplerinin gelirleri bu kanunun uygulanmasında gayrimenkul sermaye iradı addolunur. Safi irat: Gayrisafi hasılat ve safi irat MADDE 38- Maddede, gayrimenkul Madde 71 – Gayrimenkul MADDE 38- (1) Gayrimenkul sermaye iratlarında, sermaye iratlarında gayrisafi hasılat sermaye iradından safi irat, gayrisafi hasılat, 37 nci maddede yazılı mal ve tutarının nelerden oluşacağı ve safı gayrisafi iradın hakların kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde iradın sağlanması ve idamesi için o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak nakden veya düzenlenmektedir. hasılattan nasıl hesaplanacağı 265 yapılan giderler indirildikten aynen tahsil edilen kira bedellerinin tutarıdır. sonra kalan müspet farktır. (2) Gelecek yıllara ait olup peşin tahsil maddesindeki mal ve hakların kiraya Gayrisafi hasılat: olunan bedeller, ilgili bulundukları yılların hasılatı verilmesi sonucunda, içinde bulunulan Madde 72 – Gayrimenkul sayılır. Şu kadar ki, ölüm ve ülkeyi terk hallerinde, yıla ya da geçmiş yıllara ilişkin kira sermaye iratlarında, gayrisafi mükellefiyetin kalktığı tarihi takip eden zamanlara bedellerinin nakden veya aynen tahsil hasılat, 70 inci maddede ait olmak üzere peşin tahsil olunan bedeller, edilen yazılı mal ve hakların kiraya mükellefiyetin kalktığı dönemin hasılatı addolunur. tahsilâtın gerçekleştiği takvim yılının verilmesinden bir takvim yılı (3) Ayın olarak tahsil edilen bedeller, Vergi gayrisafi hasılat tutarını oluşturacağı içinde o yıla veya geçmiş Usul Kanunu hükümlerine göre emsal bedeliyle belirtilmektedir. yıllara ait olarak nakten veya paraya taşınmazı İkinci fıkrada, gelecek yıllarda tahsil aynen genişletecek veya iktisadi değerini devamlı olarak edilmesi gereken kira bedelinin, içinde bedellerinin tutarıdır. artıracak şekilde taşınmaza ilave edilen kıymetler, bulunulan yılda peşin tahsil edilmiş Ayın olarak tahsil edilen kullanım süresinin bitiminde bedelsiz olarak mal olması halinde, ilgili yılların gayrisafı kiralar, Vergi Usul Kanunu ve hakları kullandırana devrolunduğu takdirde, hasılat tutan olarak dikkate alınacağı hükümlerine anılan kıymetler de kiralayan bakımından bu öngörülmektedir. Ancak, mükellefiyetin bedeli ile paraya çevrilir. tarihte aynen tahsil olunmuş sayılır. Söz konusu sona ermesi anlamına gelen ölüm Kiracı kıymetlerin emsal bedelinden düşük değerle devri halinde veya ülkeyi terk durumunda, halinde, aradaki fark irada eklenir. mükellefiyetin tahsil edilen göre emsal tarafından gayrimenkulü veya kira genişletecek Kiracı tarafından fıkrada, Kanunun kısımlarının 37 nci toplamının, sona erdiği tarihten dönemlere ilişkin olarak değerini (4) Gayrimenkul sermaye iradı sahibi için; sonraki artıracak a) Bilgilerine kamu mükellefiyet döneminde peşin tahsil şekilde gayrimenkule ilave kuramlarına, icra dairelerine, bankalara, noterlere edilmiş olan bedeller, mükellefiyetin edilen ya da posta idaresine gayrimenkul sermaye iradı sona erdiği dönemin hasılatı olarak devamlı iktisadi çevrilir. Birinci suretle kıymetler, kira girmesi kaydıyla, 266 müddetinin hitamında sahibi adına veya hesabına para yatırılması, değerlendirilecektir. bedelsiz (Kıymetlerin emsal b) Kira olarak doğan alacağın kiracısına Üçüncü fıkrada, ayın olarak tahsil bedelinden değerle olan borcu ile takası veya başka bir şahsa ivazsız edilen bedellerin Vergi Usul Kanununda devri halinde, aradaki fark ya da tahsil şartı aranmaksızın ivazlı olarak temliki, yer alan emsal bedel üzerinden paraya bedelsiz devir sayılır.) olarak tahsil hükmündedir. çevrileceği hüküm altına alınmaktadır. kiralayana (5) düşük devrolunduğu Yabancı parayla yapılan ödemeler, Bunun yanında kiracı tarafından takdirde, mezkür kıymetler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından taşınmazı genişletecek veya taşınmazın kiralıyan ödeme günü için tespit edilen döviz alış kura iktisadi tarihte aynen tahsil olunmuş üzerinden Türk parasına çevrilir. artıracak şekilde taşınmaza ilave edilen addolunur. Safi irat, gayrisafi hasılattan iradın sağlanması ve kıymetlerin, Gelecek yıllara ait olup peşin devam ettirilmesi için yapılan giderler indirildikten bitiminde bedelsiz olarak mal ve haklan tahsil olunan kiralar, ilgili sonra kalan olumlu farktır. bakımından, bu değerini devamlı kullanım olarak süresinin kullandırana yani mal ve hak sahibi bulundukları yılların hasılatı kişiye devrolunması sayılır. Şu kadar ki, ölüm ve konusu kıymetler memleketi bakımından devir tarihi itibarıyla aynen terk hallerinde de kiralayan tahsil takibeden ait anılan kıymetlerin emsal bedelinden tahsil daha düşük bir değerle devri halinde ise olunan kiralar, mükellefiyetin aradaki farkın gayrimenkul sermaye kalktığı iradına eklenmesi öngörülmektedir. olmak üzere peşin dönemin hasılatı hasılat söz mükellefiyetin kalktığı tarihi zamanlara olunmuş halinde, sayılmakta, addolunur. Dördüncü fıkrada, gayrimenkul sermaye Gayrimenkul iradı sahipleri iradı elde edenin bilgi sahibi olması 267 için, 1. şartıyla irat sahibi adına veya hesabına Ittıla hasıl etmeleri kamu kurumlarına, icra dairelerine, kaydiyle, namlarına, kamu bankalara, müessesesine, icra dairesine, idaresine yatırılan paralar ile kiracısına bankaya, notere veya postaya olan borcu ile takası veya başka bir para yatırılması; şahsa bedelsiz 2. Kira olarak doğan alacağın aranmaksızın başka kiralamaya konu mal ve haklara ilişkin bir (Temlikin şahsa temliki ivazlı olup kira noterlere bedelli alacakları, devri tahsil gayrimenkul temliklerde ivazın tahsil şartı değerlendirilmektedir. aranmaz.) Beşinci kiracısına da posta ya da tahsil olmadığına bakılmaz. İvazlı veya ya sermaye fıkrada, iradı yabancı şartı yapılan edilmiş olarak parasıyla olan borcu ile takası; tahsil yapılan ödemelerin Türkiye Cumhuriyet hükmündedir. Merkez Bankası tarafından ödeme günü Yabancı yapılan için tespit edilen döviz alış kuru ödemeler, ödeme gününün üzerinden Türk parasına çevrileceği borsa borsada öngörülmektedir. Maliye Altıncı fıkrada, gayrimenkul sermaye Bakanlığınca tesbit edilecek iratlarında safi irat, gayrisafi hasılattan kur üzerinden Türk Parasına iradın sağlanması ve devam ettirilmesi çevrilir. için yapılan giderlerin indirilmesinden rayici parasiyle rayici ile, yoksa sonra oluşan olumlu fark olarak 268 tanımlanmaktadır. Emsal kira bedeli esası: Gayrimenkul Madde 73 – (Değişik birinci indirilecek giderler sermaye iradının safı tutarının tespitinde fıkra: 4/12/1985 - 3239/56 MADDE 39- (1) Safi iradın bulunması için, 40 ıncı indirilecek md.) Kiraya verilen mal ve maddeye göre istisna edilen gayrisafi hasılata düzenlemelere yer verilmektedir. hakların kira bedelleri emsal isabet Birinci fıkrada, gayrimenkul sermaye kira olamaz. edenler sermaye hariç iradının olmak üzere bedelinden düşük hasılattan aşağıdaki giderler indirilir: Bedelsiz olarak a) başkalarının intifaına Kiraya veren tespitinde MADDE 39- Maddede, gayrimenkul tarafından gayrisafi iradı giderlere mükelleflerinin, ilişkin konut kira ödenen istisnasına isabet eden kısım hariç aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri. olmak üzere gerçek bırakılan mal ve hakların b) Taşınmazın durumuna uygun olmak gayrisafi emsal kira bedeli, bu mal ve kaydıyla; kiraya verilen malların idaresi için suretiyle hakların kirası sayılır. Bina yapılan giderler. hesaplayacakları belirtilmektedir. ve arazide emsal kira bedeli, c) yetkili özel mercilerce veya sigorta giderleri. özelliği bulunmamak şartıyla taşınmaz mahkemelerce takdir veya ç) Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, sahibinin kiraya verdiği taşınmazı için tespit harç ve şerefiyeler ile kiraya verenler tarafından yaptığı onarım giderleri ile taşınmazın suretle takdir veya tespit ödenmiş eskiyen, bozulan, kırılan taraflarının edilmiş kira mevcut değilse harcamalara katılma payı. Vergi Usul Kanununa göre d) edilmiş kirası, bu hasılatlarından giderlerini, safi indirmek irat tutarını Kiraya verilen mal ve haklara ilişkin Taşınmazın iktisadi değerini artırıcı olmak şartıyla belediyelere ödenen düzeltilmesi ve yenilenmesi, boya, Mal ve hakların kiralanması için ödenen badana ve benzeri için yapılan normal 269 belirlenen vergi değerinin % komisyonlar. 5'idir. Diğer mal ve haklarda e) emsal kira bedeli, bu mal ve taşınmazın iktisadi değerini artırıcı niteliği olan ısı Ayrıca, taşınmaz hakların maliyet bedelinin, yalıtımı ve enerji tasarrufu sağlamaya yönelik taşınmazın iktisadi değerini artıracak bu bedel bilinmiyorsa, Vergi harcamalar (Bu harcamalar bir takvim yılı içinde nitelikte yapılan ısı yalıtımı ve enerji Usul Kanununun servetlerin Vergi Usul Kanununun 313 üncü maddesinde tasarrufu değerlenmesi belirlenen tutarı aşıyor ise maliyet olarak dikkate harcamaların hükümlerine göre belli edilen alınabilir.). indirilebileceği; bu harcamaların bir değerlerinin % 10'udur. f) Aşağıda yazılı hallerde emsal ve idame giderleri. kira bedeli esası uygulanmaz: g) Kiraya verenin yaptığı onarım giderleri belirlenen tutarı aşması halinde maliyet 1. (Taşınmazın iktisadi değerini artıracak surette olarak dikkate alınabileceği hükme tevsii, tadili veya bunlara ilaveler yapılması için bağlanmaktadır. katlanılan giderler onarım gideri sayılmaz.). Kiraya bedelsiz olarak başkalarının ğ) Kiraladıkları mal ve haklan kiraya verenlerin alınması, inşa edilmesi ve genişletilmesi ikametine bırakılması; ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler. gibi sebeplerle alman ve bina için 2. (Değişik: 4/12/1985 - h) Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili harcanan borçlara ilişkin finansman 3239/56 md.) Binaların mal olarak sözleşmeye, kanuna veya ilama dayanılarak giderlerinin, alınan borçların tamamının sahiplerinin usul, füru veya ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar. bu amaçla harcanması koşuluyla gayri kardeşlerinin ikametine tahsis ı) Kiraya verilen mal ve haklar ile bunlarla birlikte safı edilmesi (Usul, füru veya kiralanan demirbaş eşya için ayrılan amortismanlar öngörülmektedir. kardeşlerden (Amortismana tabi değer, biliniyorsa maliyet Ayrıca, sahip olduğu taşınmazı konut hakkındaki Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadiyle herbirinin Kiraya veren tarafından yapılan ve onarım giderlerinin safı iradın tespitinde dikkate Kiraya verilen mal ve haklara ait bakım takvim alınacağı sahibi tarafından, sağlamaya yönelik gider olarak yılı Kanununun öngörülmektedir. içinde 313 verilen hasılattan Vergi üncü Usul maddesinde taşınmazın satın indirilebileceği 270 ikametine birden fazla konut bedeli, bilinmiyorsa, bina ve arazi için vergi değeri, olarak kiraya verenlerin konut olarak tahsis bu diğer mallar için Vergi Usul Kanunun 267 nci kiraya verilen taşınmazlardan sadece bir birisi maddesinin üçüncü sırasına göre tespit edilen tanesi için taşınmazın iktisap edildiği hakkında emsal kira bedeli emsal değeridir.). tarihten başlayarak beş yıl süre ile hesaplanmaz. Kardeşler evli i) ise eşlerden sadece biri için yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizleri ile hükme emsal konut olarak kiraya verilen bir adet taşınmazın konusu bu gider, 67 nci maddenin hesaplanmaz.); iktisap yılından itibaren beş yıl süre ile iktisap birinci fıkrasının (b) bendi gereğince 3. Mal sahibi ile birlikte bedelinin %5’i (İktisap bedelinin %5’i tutarındaki gider fazlalığı sayılmamaktadır. akrabaların da aynı evde veya bu indirim, sadece ilgili taşınmaza ait hasılata İkinci fıkrada, mal ve hakların kısmen dairede ikamet etmesi; uygulanır. Ancak, indirilmeyen kısım 67 nci kiraya verilmesi halinde, sadece kiraya 4. (Ek: 4/12/1985 - 3239/56 maddenin verilen kısma isabet eden giderlerin, md.) Genel bütçeye dahil uygulamasında gider fazlalığı sayılmaz.). hasılattan daireler ve katma bütçeli j) Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin belirtilmektedir. idareler, il özel idareleri ve Türkiye’de kira ile oturdukları konutun kira bedeli Üçüncü fıkrada, gayrimenkul sermaye belediyeler ile diğer kamu ile öğrenci yurtları, bakımevi ve huzurevlerine iradının safı tutarının tespit edilmesinde kurum ödenen oda ve yatak ücreti (Kira indirimi gayri safı gerçek gider usulünün esas olduğu edilmiş konutların ise yalnız kira ve bedeli kuruluşlarınca Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla birinci fıkrasının (b) bendi iktisap bedelinin %5’ini indirebileceği bağlanmaktadır. Ancak söz indirilebileceği yapılan kiralamalarda. hasılattan bu fıkranın diğer bentlerinde yazılı belirtilmektedir. Ancak, fıkrada sayılan Giderler: giderler düşüldükten sonra kalan miktar üzerinden şartların Madde 74 – (Değişik birinci yapılır; nci konut kira geliri elde edenlerin götürü fıkra: 24/12/1980 - 2361/51 maddenin bendi gider usulünü de tercih edebileceği md.) Safi iradın bulunması uygulamasında gider fazlalığı sayılmaz.). kiranın indirilemeyen birinci fıkrasının kısmı (b) 67 gerçekleşmesi vurgulanmaktadır. durumunda Götürü gider 271 için, 21 inci maddeye göre (2) Kısmen kiraya verilen mal ve haklar uygulamasından sadece konut kira geliri istisna için, yukarıdaki fıkrada yazılı giderlerden yalnız bu elde eden kişiler yararlanacak olup hasılata isabet edenler hariç kısma isabet edenlerin indirimi kabul edilir. hakları kiraya verenler ile taşınmazları olmak (3) edilen gayrisafi üzere hasılattan gayrisafi aşağıda yazılı kiraya 37 nci maddedeki mal ve hakların verilmesinden elde edilen kazancın konut dışında yönelik kullamm amaçlarına kiraya verenlerin olarak giderler indirilir. tespitinde hasılattan gerçek giderlerin indirilmesi buradan elde ettikleri hasılatla ilgili 1. Kiraya veren tarafından esastır. Ancak, elde ettikleri gayrimenkul sermaye olarak ödenen aydınlatma, ısıtma, su iradı münhasıran taşınmazların konut olarak kiraya yararlanmaları ve asansör giderleri; verilmesinden oluşan ve buna ilişkin hasılatları 77 bulunmamaktadır. 2. Kiraya verilen malların nci maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin ikinci Konut kira gelirleri için belirlenen idaresi ve gelir diliminde yer alan tutan aşmayan mükellefler, eşiklere gayrimenkulün ehemmiyeti diledikleri takdirde gerçek giderlere karşılık olmak diledikleri takdirde giderlerine karşılık ile olan üzere hasılattan istisna tutarını düştükten sonra olmak üzere hasılatlarının %25’ini veya giderleri; kalan kısmın %25’ini, ikinci gelir dilimindeki tutarı %15’ini 3. Kiraya verilen mal ve aşıp üçüncü gelir dilimindeki ücret dışındaki indirebileceklerdir. haklara gelirler için geçerli olan tutan aşmayan mükellefler Dördüncü fıkrada, Maliye Bakanlığına giderleri; ise aynı şekilde bulunan tutarın %15’ini götürü indirilecek giderlerle ilgili ispat edici 4. (Değişik: 22/7/1998 - gider olarak indirebilirler. belgelerin 4369/38 md.) Kiraya verilen (4) mal ve haklar dolayısıyla indirilecek giderlerle ilgili ispat edici belgelerin esasların belirlenmesi hususunda yetki yapılan düzenlenmesine, saklanmasına ve ibrazına ilişkin verilmektedir. için mütenasip yapılan mütaallik ve idare sigorta bunlara sarf Maliye Bakanlığı, bu maddeye göre götürü göre, gider usulünden mümkün irat götürü sahibi gider kişiler, olarak düzenlenmesine, saklanmasına ve ibrazına ilişkin usul ve olunan borçların faizleri ile 272 konut olarak kiraya verilen bir adet usul ve esaslan belirlemeye yetkilidir. gayrimenkulün iktisap yılından itibaren beş yıl süre ile iktisap bedelinin %5'i (İktisap bedelinin %5'i tutarındaki bu indirim, sadece ilgili gayrimenkule ait hasılata uygulanır. Ancak, indirilmeyen kısım 88 inci maddenin 3 üncü fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmaz.), 5. (Değişik: 24/12/1980 2361/51 md.) Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harç ve şerefiyelerle kiraya verenler tarafından ödenmiş olmak şartıyla belediyelere ödenen harcamalara iştirak payları; 6. Kiraya verilen mal ve haklar için ayrılan 273 amortismanlar (Amortismana tabi değer, malüm ise maliyet bedeli, malüm değilse, bina ve arazi için vergi değeri, diğer mallar için Vergi Usul Kanununun 267 nci maddesinin 3 üncü sırasına göre tesbit edilen emsal değeridir); 7. Kiraya verenin yaptığı onarım giderleri (Emlakin iktisadi değerini artıracak surette tevsii, tadili veya bunlara ilaveler yapılması için ihtiyar olunan giderler onarım gideri sayılmaz); 8. Kiraya verilen mal ve haklara ait bakım ve idame giderleri; 9. Kiraladıkları hakları kiraya mal ve verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer 274 gerçek giderler; 10. (Değişik: 24/12/1980 2361/51 md.) Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konutun kira bedeli (kira indirimi gayri safi hasılattan bu maddenin 1 ila 9 ve 11 numaralı bentlerinde yazılı giderler düşüldükten sonra, kalan miktar üzerinden yapılır; kiranın indirilemeyen kısmı 88 nci maddenin 3 üncü fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmaz); 11. (Ek: 19/2/1963 - 202/37 md.) Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak mukavelenameye, kanuna veya ilama istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar. 275 Gayrimenkul sermaye mahiyetindeki hakların mal kısmen ve kiraya verilmesi halinde, yukarda yazılı giderlerden yalnız bu kısma isabet edenler hasılattan indirilebilir. (Değişik: 24/12/1980 - 2361/51 md.) Mükellefler (hakları hariç) kiraya diledikleri yukarıda karşılık verenler takdirde yazılı giderlere olmak hasılatlarından üzere % 25'ini götürü olarak indirebilirler. Götürü gider usulünü kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemezler. Bu madde hükmünün uygulanmasında para cezaları ve vergi cezaları hasılattan gider olarak indirilemez. 276 Gayrimenkuller ve haklarda: Gayrimenkul sermaye iratlarında istisna MADDE 40- Maddede, gayrimenkul Madde 21 – (Değişik birinci MADDE 40- (1) Binaların mesken olarak kiraya sermaye fıkra: 22/7/1998 - 4369/27 verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hükümleri düzenlenmekte olup, konut mesken hasılatın 3.200 Türk Lirası gelir vergisinden olarak kiraya verilen taşınmazlardan bir olarak kiraya verilmesinden müstesnadır. İstisna tutan üzerinde kazanç elde takvim yılı içinde elde edilen hasılatın bir takvim yılı içinde elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi bir kısmı gelir vergisinden istisna edilen halinde, bu istisnadan yararlanılamaz. edilmektedir. Binaların md.) hasılatın iradına yönelik istisna 1.500.000.000 lirası (3.200 (2) Ticari, zirai veya mesleki kazancını İstisna tutarının altında kira geliri elde TL) yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde edenlerin, bu gelirleri için beyanname olanlar ile istisna haddinin üzerinde hasılat elde verme Gelir müstesnadır. Vergisinden İstisna haddi üzerinde hasılat elde edilip edenlerden, beyan edilmemesi veya eksik bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği üzerinde gelir elde ettiği halde bu beyan edilmesi halinde, bu ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye gelirini beyan etmeyenler ile eksik istisnadan yararlanılamaz. (2) iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayrisafi beyan Ticari, zirai veya mesleki tutarları faydalanmayacaktır. kazancının yıllık beyanname fıkrasındaki diliminde İkinci fıkrada, ticari, zirai veya mesleki ile bildirmek mecburiyetinde ücretler için geçerli olan tutarı aşanlar bu istisnadan kazançları nedeniyle yıllık beyanname olanlar ile istisna haddinin faydalanamazlar. vermek zorunda olanlar ile istisna üzerinde hasılat elde beyanı toplamı 77 tarifenin gerekip yükümlülükleri nci üçüncü gerekmediğine bulunmamaktadır. maddenin gelir birinci haddinin İstisna edenler üzerinde beyanı tutarının istisnadan hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip edenlerden, gerekip gerekmediğine bakılmaksızın gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı 277 ayrı ayrı veya birlikte elde veya birlikte elde ettiği ücret, menkul ettiği ücret, menkul sermaye sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının iradı ile diğer kazanç ve gayrisafı tutarları toplamı gelir vergisi iratlarının gayri safi tutarları tarifesinin üçüncü gelir diliminde ücret toplamı 103 üncü maddede gelirleri için belirlenen tutarın üzerinde yazılı olanların gayrimenkul sermaye iradı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için istisnasından yer alan tutarı aşanlar bu öngörülmektedir. yararlanmayacakları istisnadan faydalanmazlar. Menkul Sermaye İradı Menkul sermaye iradının tarifi MADDE 41- Maddede menkul sermaye Tarifi: MADDE 41- (1) Sahibinin ticari, zirai veya iradının tanımı yapılmakta ve menkul mesleki faaliyeti dışında nakdî sermaye veya para sermaye 24/12/1980 - 2361/52 md.) ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye belirtilmektedir. Sahibinin ticari, zirai veya dolayısıyla elde ettiği kâr payı, faiz, kira ve benzeri Birinci fıkrada, sahibinin ticari, zirai mesleki iratlar menkul sermaye iradıdır. veya mesleki faaliyeti dışında, nakdî Madde 75 – (Değişik: faaliyeti dışında (2) temsil iratlar menkul sermaye iradı sayılır: müteşekkil değerlerden sermaye a) sayılan unsurlar Kaynağı ne olursa olsun, aşağıda yazılı sermaye veya para ile temsil edilebilen nakdi sermaye veya para ile edilen iradı değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla Her nevi pay senetleri ile kurucu pay elde ettiği kâr payı, faiz, kira ve benzeri dolayısıyla elde ettiği kar senetleri ve diğer intifa senetlerine verilen kâr iratlar menkul sermaye iradı olarak payı, faiz, kira ve benzeri payları (pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz tanımlanmaktadır. iratlar olarak veya başka adlarla yapılan her türlü menkul sermaye 278 iradıdır. ödemeler ile kurucu pay senetleri ve diğer intifa İkinci fıkrada, kaynağına bakılmaksızın olsun senetlerinin ihraççıya iade edilmek suretiyle imha hangi iratların menkul sermaye iradı aşağıda yazılı iratlar menkul edilmesi karşılığı yapılan ödemeler dâhil), Sermaye olarak değerlendirileceği bentler halinde sermaye iradı sayılır: Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları sayılmaktadır. (Değişik: 21/2/2007- katılma belgelerine ödenen kâr paylan, konut Fıkrada, pay sahiplerine hazırlık dönemi 5582/28 md.) Her nevi hisse finansmanı fonlarını temsilen ihraç edilen ipoteğe için faiz olarak veya başka adlarla senetlerinin dayalı menkul kıymetlere ve varlık finansmanı yapılan her türlü ödemeler ile kurucu Kaynağı 1. ne olursa kâr payları (kurucu hisse senetleri ve fonlarını temsilen ihraç edilen varlığa dayalı pay senetleri ve diğer intifa senetlerinin diğer intifa hisse senetlerine menkul kıymetlere ödenen faiz, kâr payı veya ihraççıya iade edilmek suretiyle imha verilen kâr payları ve pay benzeri gelirler. edilmesi karşılığı yapılan ödemeler sahiplerine hazırlık dönemi b) İştirak hisselerinden doğan kazançlar; için faiz olarak veya başka 1) Limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ile kurucu pay senetleri ve diğer intifa yapılan türlü ortaklarının ve komanditerlerin kâr paylan ile senetleri Sermaye kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar da dâhil Kanununa göre kurulan yatınm fonları göre olmak üzere iştirak hisselerinden doğan kazançlar katılma fonları (Kooperatiflerin ortaklan ile yaptıkları işlemlerden paylarının menkul sermaye iradı olduğu katılma belgelerine ödenen doğan kârların ortaklara kooperatifle yaptıkları belirtilmektedir. kâr konut işlemler oranında dağıtılması kazanç dağıtımı finansmanı fonlarını temsilen ihraç finansmanı fonlarını temsilen sayılmaz. Adi komandit şirketlerde komanditerlerin edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetlere ihraç edilen ipoteğe dayalı kâr paylan, şirket kârının ilişkin bulunduğu takvim ve varlık finansmanı fonlarım temsilen menkul kıymetlere ve varlık yılında elde edilmiş sayılır.), ihraç edilen varlığa dayalı menkul finansmanı fonlarını temsilen 2) adlarla ödemeler her dâhil olmak üzere her nevi pay senetleri ile Piyasası Kanununa kurulan yatırım payları ile 58 inci maddedeki şartların birlikte ile Sermaye belgelerine Piyasası ödenen Ayrıca, kâr konut kıymetlere ödenen faiz, kâr payı ve 279 ihraç edilen varlığa dayalı gerçekleşmesi halinde; Türkiye’de yerleşik gerçek benzeri iratlarda menkul sermaye iradı menkul kıymetlere ödenen kişilerin doğrudan veya dolaylı olarak ayrı ayrı ya olarak değerlendirilmektedir. faiz, kâr payı veya benzeri da birlikte sermayesinin, kâr payının veya oy Kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar da gelirler dahil.); kullanma hakkının en az %50’sine sahip olmak dâhil 2. (Değişik: 4/12/1985 - suretiyle kontrol ortaklarının, ettikleri yurtdışı iştiraklerin olmak üzere, limited iş şirket ortaklıklarının İştirak kazançlarının bu kişilerin hisselerine isabet eden ortaklarının ve komanditerlerin kâr hisselerinden doğan kısmı (Bu kazançlar, dağıtılsın veya dağıtılmasın, payları kazançlar Şirket iştirakin hesap döneminin kapandığı ayı içeren yıl sayılmaktadır. ortaklarının, iş ortaklıkları itibarıyla dağıtılan kâr payı sayılır. Türkiye’de ortaklarının ortaklarının vergilendirilmiş tarafından çıkarlarının ve özellikle meslek ve komanditerlerin kar payları sonradan dağıtılması durumunda, elde edilen kâr geçimlerine ait ihtiyaçlarının sağlanıp ile kooperatiflerin dağıttıkları paylarının vergilendirilmiş kısmı bu tutardan korunmasını kazançlar bu indirilir.). faaliyetin dahildir. Kooperatiflerin 3239/57 md.) ortakları (Limited ve zümreye ile yaptıkları muamelelerden doğan c) mükellef kazancın iştirak Yıllık veya özel beyanname veren dar kurumların, düşülmeden önceki indirim kurum ve da menkul sermaye iradı Esasen, kooperatifler belirli ekonomik amaçladıkları normal olarak için sadece ortaklarla sınırlı olması gerekmektedir. istisnalar Bu kapsamda; menkul sermaye iratları kazancından, açısından, kooperatiflerin ortakları ile karların ortaklara, hesaplanan gelir vergisi düşüldükten sonra kalan yaptıkları işlemlerden doğan kârların kooperatifle yaptıkları kısmı. ortaklara kooperatifle yaptıkları işlemler muameleler nisbetinde tevzii, ç) Her nevi tahvil (ipotek finansmanı kuruluşları ve oranında dağıtılması, kazanç dağıtımı kazanç dağıtımı sayılmaz.) konut finansmanı kuruluşları tarafından ihraç kapsamında (Ek paragraf: 28/3/2007- edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetler hariç Ayrıca, ipotekli sermaye piyasası araçları, varlık teminatlı komanditerlerin kâr paylarının, şirket 5615/4 md.) 5520 sayılı adi değerlendirilmemektedir. komandit şirketlerde 280 Vergisi menkul kıymetler dâhil) ve Hazine bonosu faizleri kârının ilişkin bulunduğu takvim yılında nci ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ihraç elde edilmiş sayılacağı belirtilmektedir. şartların edilen likidite senetleri, Toplu Konut İdaresi ve Fıkrada “kontrol edilen yabancı kurum” gerçekleşmesi Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ile ilgili düzenleme de yapılmaktadır. halinde; Türkiye’de yerleşik ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen Vergi mevzuatında kurumlar yönünden gerçek kira sertifikalarından sağlanan gelirler. iştirak yoluyla yapılan yatırımlardan Kurumlar Kanununun 7 maddesindeki birlikte kişilerin doğrudan veya dolaylı olarak ayrı ayrı d) ya da birlikte sermayesinin, cari hesap alacaklarından doğan faizler ve kamu dağıtımı kâr payının veya oy kullanma tüzel kişilerince borçlanılan ve senede bağlanmış vergilendirilmektedir. Ancak, avantajlı hakkının en az % 50’sine olan meblağlar için ödenen faizler dâhil olmak vergi sahip olmak suretiyle kontrol üzere, her türlü alacak faizleri ve benzeri ödemeler. genellikle ettikleri e) yurt edilen gelirler, yapmasına bağlı olan uygulamaları kâr iştirakin kâr olarak ülkelerde, dağıtımı yapma Mevduat faizleri (Bankalara, bankerlere, zorunluluğu olmamakta ve bu durum kazançları tasarruf sandıklarına, tevdiat kabul eden diğer vergi planlaması ve vergi ertelemesi dağıtılsın veya dağıtılmasın, müesseselere yatırılan vadeli, vadesiz paralara için elverişli ortam hazırlamaktadır. iştirakin ödenen faizler, bunlar dışında kalan kişi ve Maddede, belli şartlar altında yurtdışı yıl kuruluşlardan devamlı olarak para toplama işiyle iştiraklere yatırım yapan Türkiye’de itibarıyla dağıtılan kâr payı uğraşanların her ne şekil ve ad altında olursa olsun yerleşik gerçek kişilerin yurtdışı iştirak sayılır. topladıkları ve kârları, fiilen dağıtılmasa bile vergi kazancın menfaatler ile bankalar ve Sermaye Piyasası uygulamaları açısından dağıtılmış kabul iştirak tarafından sonradan Kanununa göre kurulan aracı kurumlar arasındaki edilerek, dağıtılması durumunda, elde borsa para piyasasında değerlendirilen paralara döneminin kapandığı ayı içeren yıl edilen ödenen faizler de mevduat faizi sayılır.). itibarıyla iştiraklerinin kapandığı hesap ayı dışı Adi, imtiyazlı, rehinli, senetli alacaklarla elde döneminin içeren Türkiye’de vergilendirilmiş kâr paylarının paralara sağladıkları gelirler bu iştiraklerin dağıtılan kâr hesap payı 281 vergilendirilmiş kısmı bu Kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr payları ve katılım bankaları tarafından tutardan indirilir. Adi f) komandit şirketlerde sayılmaktadır. Madde kapsamındaki yurtdışı iştirakler, Türkiye’de yerleşik katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları. Pay gerçek kişilerin doğrudan veya dolaylı komanditerlerin kar payları, senetleri şirket ilişkin kuponlarının satışından elde edilen bedeller. sermayesinin, kâr payımn veya oy yılında ğ) İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk kullanma hakkının en az %50’sine sahip elde edilmiş sayılır; etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında olmak 3. Kurumların idare meclisi alınan para ve ayınlar. iştiraklerden oluşmaktadır. Burada sözü Başkan ve üyelerine verilen g) kar payları; karşılığında alınan bedeller. ayrı ya da birlikte" ifadeleri ile iştirak 4. (Değişik: 9/4/2003-4842/7 ı) Menkul kıymetler veya diğer sermaye piyasası paylarının md.) Vergisi araçlarının geri alma taahhüdü ile satımı veya geri paylaştırılıp, maddede belirtilen iştirak Kanunu uyarınca yıllık veya satma taahhüdü ile alımı karşılığında sağlanan oranının özel beyanname veren dar menfaatler. düzenlemenin mükellef kurumların, indirim h) ve piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan vergilendirilmiş önceki kurum kazancından, gelirler. tarafından hesaplanan kurumlar vergisi j) Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım durumunda düşüldükten sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri paylarının tarafından; tekrar vergilendirilmemesini sağlayan karının bulunduğu takvim Kurumlar istisnalar düşülmeden sonra kalan kısmı, 5. (Değişik: 21/2/2007- 5582/28 md.) Her nevi tahvil 1) ve tahvillerin vadesi gelmemiş olarak ayn ayrı suretiyle ya da kontrol birlikte ettikleri Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi edilen "doğrudan veya dolaylı" ve "ayrı Menkul kıymetler veya diğer sermaye grup altında şirketleri arasında kalınarak dışına çıkılması engellenmektedir. Türkiye’de kazancın sonradan ise, yapılan elde iştirak dağıtılması edilen vergilendirilmiş kâr kısmının On yıldan az süreyle prim veya aidat düzenlemeye de yer verilmektedir. ödeyerek ayrılanlara ödenen irat tutarları, Fıkrada bu Kanun uyarınca yıllık veya 282 (ipotek finansmanı kuruluşları ve finansmanı kuruluşları tarafından ipoteğe konut ihraç edilen 2) On yıl süreyle prim veya aidat' ödeyerek özel beyanname veren dar mükellef ayrılanlar ile vefat, maluliyet veya tasfiye gibi kurumların, zorunlu nedenlerle ayrılanlara ödenen irat tutarları. düşülmeden önceki kurum kazancından, k) Bireysel emeklilik sisteminden; hesaplanan gelir vergisi düşüldükten ve istisnalar dayalı menkul 1) hariç ipotekli ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen ödeme alanlara iradı sayılması öngörülmektedir. Dar piyasası araçları, yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı (28/3/2001 mükellefiyete teminatlı menkul tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ettikleri bu tür kazançlar, bu kurumların kıymetler dahil) ve Hazine ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında bireysel ana merkezlerine transfer edilecek kâr bonosu faizleri ile Toplu emeklilik hesabına yapılan Devlet katkılarının payı niteliğindedir. Bu tür gelirler, Konut ödemeye konu olan kısımlarına isabet eden irat uluslararası vergi anlaşmalarında, vergi Ortaklığı İdaresi Özelleştirme tutan dâhil.), kesintisine İdaresince çıkarılan menkul 2) kıymetler ve varlık kiralama birlikte emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar ile hukukumuzda da bu gelir kategorisi şirketleri ihraç bu süre içinde kısmen ödeme alanlara yapılan içinde edilen kira sertifikalarından ödemelerin içerdiği irat tutan (Bireysel Emeklilik görülmektedir. Böylece, bu kazançların Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında vergi kıymetler sermaye varlık İdaresi, sağlanan tarafından gelirler Kamu (Döviz On yıldan az süreyle katkı payı ödeyerek indirim sonra kalan kısmının menkul sermaye tabi imkan kurumların veren elde menkul On yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla sermaye iratlarından sayıldığı için vergi suretiyle de sağlanmış katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına isabet olmaktadır. eden irat tutarı dâhil.), İpotek finansmanı kuruluşları ve konut değere endeksli menkul kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışları irat sayılmaz.); (1) / 3) Emeklilik hakkı kazananlar ile bu vergilendirilmesi yapılmak veya bir Devlet zorunlu bireysel başka yapılan kesintisi almaları cinsinden yahut dövize, altına emeklilik hesabına yer finansmanı kuruluşları tarafından ihraç edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetler 283 6. (Değişik: 4/12/1985 - sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu hariç olmak üzere ipotekli sermaye 3239/57 nevi nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği piyasası araçları ve varlık teminatlı (Adi, irat tutan (Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım menkul kıymetler ile her nevi tahvil ve md.) alacak Her faizleri imtiyazlı, rehinli, senetli cari hesap Sistemi Kanunu kapsamında bireysel emeklilik Hazine bonosu faizleri, Türkiye hesabına yapılan Devlet katkılarının ödemeye konu Cumhuriyet Merkez Bankasınca ihraç alacaklarından doğan faizler olan kısımlarına isabet eden irat tutan dâhil.). edilen likidite senetleri, Toplu Konut ve 1) alacaklarla kamu borçlanılan tüzelkişilerince İdaresi ve Özelleştirme İdaresince senede Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre ihraç çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan meblağlar edilen her türlü sermaye piyasası araçlarından elde gelirlerin menkul sermaye iradı olduğu için ödenen faizler dahil.); edilen gelirler. belirtilmektedir. 7. (3) bağlanmış ve Yukarıdaki bentlerde sayılanlar dışında olan Ayrıca, Sermaye İkinci fıkranın (j) bendinde yer alan irat Piyasası Kanunu veya ilgili mevzuat bankerlere, tutarı; varsa fesih ve iştira kesintisi indirilmeden uyarınca kurulmuş olan varlık kiralama tasarruf sandıklarına, tevdiat önceki birikim tutarından, yatırıma yönlendirilen şirketleri tarafından ihraç edilen kira kabul tutar Mevduat (Bankalara, faizleri eden diğer indirilerek bulunur. Aynı fıkranın (k) sertifikalarından elde edilen gelirler de müesseselere yatırılan vadeli, bendinde yer alan irat tutarı; hak kazanılan Devlet bu fıkrada düzenlenmektedir. vadesiz ödenen katkısı ve getirileri dâhil ödemeye konu toplam Adi, faizler ile bunlar dışında birikim tutarından, (varsa ertelenmiş giriş aidatı alacaklarla cari hesap alacaklarından kalan kişi ve kuruluşlardan indirilmeksizin) ödenen katkı paylan ve Devlet doğan faizler ile kamu tüzel kişilerince devamlı olarak para toplama katkısının hak edilen kısmı indirilerek bulunur. borçlanılan ve senede bağlanmış olan işi ile uğraşanların her ne (4) şekil ve ad altında olursa veya başka bir değere endeksli menkul kıymetlerin olsun itfası sırasında oluşan değer artışları menkul benzeri ödemeler de menkul sermaye paralara toplanan paralara imtiyazlı, rehinli, senetli Döviz cinsinden yahut dövize, altına meblağlar için ödenen faizler dâhil olmak üzere her türlü alacak faizleri ve 284 sağladıkları gelirler ve sermaye iradı sayılmaz. iradı olarak değerlendirilmektedir. Menkul kıymetler veya diğer sermaye Bankalara, menfaatler de mevduat faizi (5) sayılır.); piyasası araçlarının kuponlu veya kuponsuz olarak sandıklarına, tevdiat kabul eden diğer ve satılması, iştirak hisselerinin devir ve temliki, müesseselere yatırılan vadeli, vadesiz tahvillerin vadesi gelmemiş menkul kıymetler ile iştirak hisselerinin tamamen paralara ödenen faizler menkul sermaye kuponlarının satışından elde veya kısmen itfa olunması karşılığında alman iradı edilen bedeller; paralarla Ayrıca söz konusu kişi ve kurumlar 9. İştirak hisselerinin sahibi menkul sermaye iradı sayılmaz. 8. Hisse adına senetleri dolayısıyla verilen ikramiyeler olarak tasarruf değerlendirilmektedir. dışında kalan kişi ve kuruluşlardan tahakkuk devamlı olarak para toplama işiyle etmemiş kar paylarının devir uğraşanların her ne şekil ve ad altında ve temliki karşılığında alınan olursa para ve ayınlar; sağladıkları gelirler ile menfaatlerin de 10. henüz itfa bankerlere, Her çeşit senetlerin olsun menkul topladıkları sermaye iradı paralara olduğu iskonto edilmesi karşılığında düzenlenmektedir. Bankalar ve Sermaye alınan iskonto bedelleri; Piyasası Kanununa göre kurulan aracı 11. (Mülga: 4/12/1985 - kurumlar 3239/57 md.) piyasasında 12. (Değişik: 4/12/1985 - ödenen faizlerin de mevduat faizi 3239/57 md.) Faizsiz olarak olduğu öngörülmektedir. kredi verenlere ödenen kar Esas itibarıyla mevduat faizi ile benzer payları ile kar ve zarar nitelikler taşıyan kâr ve zarar ortaklığı ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr paylan ve belgesi karşılığı arasındaki borsa değerlendirilen para paralara 285 ödenen kar payları ve özel katılım bankalarınca katılma hesabı finans kurumlarınca kar ve karşılığında ödenen kâr paylarının da zarara menkul katılma karşılığında hesabı ödenen kar payları. 13. sermaye iradı olduğu belirtilmektedir. Fıkranın (g), (ğ) ve (h) bentlerinde; pay senetleri ve tahvillerin (Mülga: 9/4/2003- vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller, iştirak 4842/37 md.) - hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk Menkul etmemiş kâr paylarının devir ve temliki kıymetlerin geri alım veya karşılığında alman para ve ayınlar ile satım taahüdü ile iktisap veya her türlü senedin iskonto edilmesi elden çıkarılması karşılığında karşılığında alman bedellerin menkul sağlanan menfaatler.(1) sermaye iradı olduğu düzenlenmektedir. 15. (Ek : 28/6/2001 - 4697/5 Menkul kıymetler ve diğer sermaye md.; piyasası araçlarının geri alım ve satım 14. (Ek: 3946/16 26/12/1993 md.) Değişik: 13/6/2012- 6327/6 md.) Tüzel kişiliği taahhüdü haiz çıkarılması emekli sandıkları, ile iktisap karşılığında veya elden sağlanan yardım sandıkları ile sigorta menfaatler; bir başka deyişle, repo ve ve ters repo işlemlerinden elde edilen emeklilik şirketleri tarafından; menfaatler ile menkul kıymet veya a) On yıldan az süreyle prim diğer veya ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler de aidat ödeyerek sermaye piyasası araçlarının 286 ayrılanlara ödenen irat menkul sermaye iradı olarak tutarları, değerlendirilmektedir. b) On yıl süreyle prim veya İade aidat ödeyerek ayrılanlar ile dışarıda tutulması ve yalnızca nema vefat, maluliyet veya tasfiye ödemelerinin gibi yönelik olarak tüzel kişiliği haiz emekli zorunlu ayrılanlara nedenlerle ödenen irat olunan anapara ödemelerinin vergilendirilmesine sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta tutarları. şirketleri ve emeklilik şirketleri 16. (Ek: 13/6/2012-6327/6 tarafından gerçekleştirilen emeklilik md.) taahhüt Bireysel emeklilik planları ve şahıs sigorta sisteminden; poliçelerine ilişkin ayrılmalara bağlı irat a) On yıldan az süreyle katkı ödemeleri menkul sermaye iradı olarak payı ödeyerek ayrılanlar ile değerlendirilmektedir. bu süre içinde kısmen ödeme Bireysel alanlara yapılan ödemelerin ayrılmalara bağlı olarak yapılan irat içerdiği irat tutarı (28/3/2001 ödemeleri menkul sermaye iradı olarak tarihli ve 4632 sayılı Bireysel değerlendirilmekte ve sistemden ayrılış Emeklilik ve biçimine ve kalış süresine bağlı olarak Kanunu üç alt bent halinde yalnızca nema bireysel tutarlarının vergilendirilmesine imkan Yatırım Tasarruf Sistemi kapsamında emeklilik sisteminden emeklilik hesabına yapılan sağlayan bir düzenleme yapılmaktadır. Devlet katkılarının ödemeye Maddede ayrıca, piyasaların yeni 287 konu olan kısımlarına isabet finansal eden irat tutarı dahil.), potansiyeline b) On yıl süreyle katkı payı finansal ürünlerin vergilendirilmesinde ödemiş düzenleme olmakla birlikte enstrümanlar paralel geliştirme olarak; boşluğu yeni oluşmamasını emeklilik hakkı kazanmadan teminen bu maddenin ikinci fıkrasında ayrılanlar ile bu süre içinde ayrıca sayılmamış olsa dahi; menkul kısmen alanlara kıymet ve diğer sermaye piyasası yapılan ödemelerin içerdiği araçlarından elde edilen kâr payı, faiz, irat tutarı (4632 sayılı Kanun kira ve benzeri iratların da menkul kapsamında bireysel sermaye iradı kabul edileceği hususu emeklilik hesabına yapılan belirtilmektedir. Üçüncü fıkrada, (j) ve Devlet katkılarının ödemeye (k) bentlerinde düzenlenen emeklilik konu olan kısımlarına isabet taahhüt eden irat tutarı dahil.), poliçelerine c) ödeme Emeklilik hakkı planlan bireysel ve ilişkin şahıs sigorta ayrılmalar emeklilik ile sisteminden kazananlar ile bu sistemden ayrılmalar vefat, maluliyet veya tasfiye ödemelerde gibi olarak tanımlanan irat tutarlarının nasıl zorunlu nedenlerle yapılan ayrılanlara nedeniyle menkul düzenlenmektedir. (4632 Dördüncü sayılı kapsamında Kanun bireysel sermaye hesaplanacağı ödemelerin içerdiği irat tutarı fıkrada, yapılan iradı hususu döviz cinsinden yahut dövize, altına veya başka bir 288 emeklilik hesabına yapılan değere endeksli menkul kıymetlerin Devlet katkılarının ödemeye itfası sırasında oluşan değer artışlarının konu olan kısımlarına isabet menkul sermaye iradı sayılmayacağı eden irat tutarı dahil.) hususu belirtilmektedir. 17. (Ek : 31/5/2012 - 6322/8 Beşinci fıkrada, menkul kıymetlerin md.) Yukarıdaki bentlerde veya diğer sermaye piyasası araçlarının sayılanlar dışında Sermaye muhtelif şekillerde elden çıkarılması Piyasası Kanunu karşılığında elde edilen gelirler ile ihraç bunların tamamen veya kısmen itfa sermaye olunması karşılığında alınan anapara ve hükümlerine göre edilen her türlü piyasası araçlarından edilen gelirler. Yukarıda bunları sahibinin elde (2) irad sayılmayacağı belirtilmektedir. yazılı iratlar, sağlayan sermaye ticari ikramiyelerin faaliyetine bağlı bulunduğu takdirde, ticari kazancın tespitinde nazara alınır. (Ek fıkra: 13/6/2012-6327/6 md.) Bu maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinde yer alan irat tutarı; 289 varsa fesih ve iştira kesintisi indirilmeden önceki birikim tutarından, yatırıma yönlendirilen tutar indirilerek bulunur. Aynı fıkranın (16) numaralı bendinde yer alan irat tutarı; hak kazanılan Devlet katkısı ve getirileri dahil ödemeye konu toplam birikim tutarından, ertelenmiş giriş (varsa aidatı indirilmeksizin) ödenen katkı payları ve Devlet katkısının hak edilen kısmı indirilerek bulunur. Vergi Alacağı Mükerrer (Mülga: Madde 75 – 9/4/2003-4842/37 Safi irat MADDE 42- Maddenin birinci MADDE 42- (1) Safı iradın bulunması için menkul fıkrasında, menkul sermaye iratlarında sermaye iradından aşağıdaki giderler indirilir: safi iradın bulunabilmesi için indirilecek md.) a) Saklama ve sigorta ücretleri gibi menkul giderlerin neler olduğu belirtilmektedir. İrat sayılmayan haller: kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının Buna göre, saklama ve sigorta ücretleri muhafazası için yapılan giderler. gibi menkul kıymet ve diğer sermaye Madde 76 – (Değişik: 290 24/12/1980 - 2361/53 md.) b) Kâr payları ve faizlerin tahsil giderleri piyasası araçlannm muhafazası için Menkul kıymetin kuponlu (Şirket toplantılarına bizzat veya vekil tayin ederek yapılan giderler, kâr payları ve faizlerin kuponsuz olarak katılma gibi sermayenin idaresi için yapılan tahsil giderleri, menkul kıymetler ve satılması, iştirak hisselerinin giderler gelirden indirilmez.). diğer sermaye piyasası araçlan ve devir ve temliki, menkul c) Menkul kıymetler ve diğer sermaye bunların gelirlerinin elde edilmesi için kıymetler iştirak piyasası araçları ve bunların gelirlerinin elde Kanun kapsamında alınan gelir vergisi hisselerinin tamamen veya edilmesi için bu Kanun kapsamında almanlar hariç hariç kısmen ödenen vergi ve harçlar. gayrisafi irattan indirilebilecektir. karşılığında alınan paralarla (2) Yabancı parasıyla tahsil edilen, kayıtlara intikal Ancak, şirket toplantılarına bizzat veya itfa verilen ettirilen ya da tasarruf edilen iratlar, tahsil edildiği, vekil ikramiyeler menkul sermaye kayıtlara intikal ettirildiği ya da tasarruf edildiği sermayenin iradı sayılmaz. gün için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası giderlerin gayrisafi irattan indirilmesi (Ek: 22/7/1998 - 4369/40 tarafından belirlenen döviz alış kuruyla Türk mümkün bulunmamaktadır. md.; Mülga: 30/12/2004- parasına çevrilir. İkinci fıkrada, yabancı para birimiyle veya ile itfa olunması dolayısıyla 77 tayin vergiler ederek idaresi ve harçlar, katılma için gibi yapılan tahsil edilen, kayıtlara intikal ettirilen 5281/44 md.) Madde ödenen – (Mülga: veya tasarruf edilen menkul sermaye 4/12/1985 - 3239/138 md.) iratlarının Safi irat: hükümlere yer verilmektedir. Buna göre Madde 78 – Safi iradın menkul sermaye iratlan, tahsil edilen, bulunması menkul kayıtlara intikal ettirilen veya tasarruf sermaye iradından aşağıdaki edilen gün için Türkiye Cumhuriyet giderler indirilir: Merkez Bankasınca belirlenen döviz için değerlemesine ilişkin 291 1. Depo etme ve sigorta alış kuru ile değerlenecektir. Böylece, ücretleri menkul değerlemeye yönelik olarak diğer gelir kıymetlerin muhafazası için unsurları ile de paralellik sağlanmış yapılan giderler; olmaktadır. 2. gibi Temettü faizlerin hisseleri tahsil ile giderleri (Şirket toplantılarına bizzat veya bilvekale iştirak gibi sermayenin yapılan idaresi giderler için irattan indirilmez); 3. Menkul kıymetler ve bunların iratları için ödenen her türlü vergi, resim ve harçlar (Gelir Vergisi irattan indirilmez). Yabancı parası ile ödenen faiz ve temettüler: Madde 79 – Menkul sermaye iratları, yabancı parası ile tahsil edildiği veya yabancı parası olarak kayıtlara intikal 292 ettirildiği veya bu iratlara yabancı parası olarak tasarruf edildiği takdirde, mezkür iratlar, tahsil edildikleri veya kayıtlara intikal ettirildikleri veya tasarruf olundukları günün borsa rayici üzerinden, borsada rayici yoksa, Maliye Bakanlığınca tayin olunacak kur üzerinden Türk Parasına çevrilir. Menkul sermaye iratlarında: Madde – 22 (Mülga: Menkul sermaye iratlarında istisnalar MADDE 43- (1) Tek primli yıllık gelir MADDE 43- Maddede, sermaye iradına menkul yönelik istisna 4/12/1985 - 3239/138 md.; sigortalarından yapılan ödemelerin tamamı gelir hükümleri düzenlenmektedir. - Yeniden vergisinden müstesnadır. Birinci fıkrada, tek primli yıllık gelir düzenleme: 9/4/2003-4842/2 md.) 1. (Değişik: (2) 13/6/2012- Tam mükellef kuramlardan elde edilen, sigortalarından yapılan ödemelerin 41 inci maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) tamamının gelir vergisinden istisna 6327/3 md.) Tek primli yıllık bentlerinde yazılı kâr paylarının yarısı gelir olduğu hükme bağlanmaktadır. gelir sigortalarından yapılan vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın kesinti İkinci ödemelerin yoluyla alınan vergiye şümulü yoktur. vergilendirilmesine tamamı gelir fıkrada, kâr paylarının yönelik 293 vergisinden müstesnadır. (3) 2. Borsa İstanbul Anonim Şirketinde işlem gören pay maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) Tam mükellef Portföyünün sürekli olarak en az %51’i düzenlemeler kapsamında; 41 inci kurumlardan elde edilen, 75 senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan bentleri kapsamında elde edilen kâr inci ikinci fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin ilgili paylarının yansı gelir vergisinden istisna fıkrasının (1), (2) ve (3) olduğu fona iadesinden elde edilen iratlar gelir edilmektedir. numaralı bentlerinde yazılı vergisinden müstesnadır. yoluyla maddenin Bu alınan istisnanın vergiye kesinti etkisinin kâr paylarının yarısı gelir olmadığı belirtilmektedir. vergisinden müstesnadır. Üçüncü fıkrada, kurumsal sermaye İstisna edilen tutar üzerinden birikiminin artırılmasına katkı sağlamak 94 üncü madde uyarınca maksadıyla; tevkifat yapılır ve tevkif olarak en az %51’i Borsa İstanbul edilen verginin tamamı, kâr Anonim Şirketinde işlem gören hisse payının yıllık beyanname ile senetlerinden oluşan yatırım fonlarına beyan edilmesi durumunda ait bir yıldan fazla süreyle elde tutulan yıllık beyanname üzerinden katılma belgelerinin ilgili olduğu fona hesaplanan vergiden mahsup iadesinden elde edilen kazançlara vergi edilir. istisnası getirilmektedir. portföylerinin sürekli Gelire giren diğer kazanç ve Gelire giren diğer kazanç ve iratlar MADDE 44- Kanunda vergilendirilecek iratlar: MADDE 44- (1) Aşağıda yazılı olup, önceki gelirler esas itibarıyla kaynak teorisine bölümlerde düzenlenen gelir unsurlarına girmeyen göre sayma yöntemi ile belirlenmekle 7/1/2003 - 4783/3 md.) kazanç ve iratlar bu bölümdeki hükümlere göre birlikte bu maddede diğer bazı gelir Aşağıda yazılı olup geçen vergilendirilir: unsurlarının Madde 80 – (Değişik: da vergilendirilmesi 294 bölümlerin dışında kalan a) Değer artış kazançları. öngörülmektedir. kazanç ve iratlar bu b) Arızi kazançlar. konusu gelir unsurlarının neler olduğu bölümdeki hükümlere göre Bu maddede söz belirtilmektedir. vergiye tâbi gelire dahildir : 1. Değer artışı kazançları, 2. Arızî kazançlar. Değer artışı kazançları: Değer artış kazançları MADDE 45- Maddede, değer artış – MADDE 45- (1) Aşağıda yazılı mal ve hakların kazancının hangi mal ve hakların elden (Mülga: 22/7/1998 - 4369/82 elden çıkarılmasından doğan kazançlar, değer artış çıkarılması md.; Yeniden düzenleme: kazancıdır: belirtilmektedir. 7/1/2003 - 4783/4 md.) a) Mükerrer Madde 80 halinde doğacağı İvazsız olarak iktisap edilenler hariç olmak Birinci fıkrada, ivazsız olarak iktisap ve üzere, 37 nci maddenin birinci fıkrasının (a), (b), edilenler hariç olmak üzere, Kanunun hakların elden (ç), (d), (f) ve (ğ) bentlerinde yazılı mal (gerçek 37 nci maddesinin birinci fıkrasının (a), çıkarılmasından doğan usulde vergiye tabi çiftçilerin zirai üretimde (b), (ç), (d), (f) ve (ğ) bentlerinde yazılı artışı kullandıkları taşınmazlar dâhil) ve haklar ile (g) mal ve haklar ile bendinde belirtilen motorlu yükleme ve boşaltma (g)bendinde belirtilen motorlu yükleme 30/12/2004- araçları ile motorlu taşıtların hat, plaka veya ve 5281/27 md.) İvazsız olarak işletme haklarının elden çıkarılmasından doğan taşıtların hat, plaka iktisap tam kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları veya mükellef kurumlara ait olan dolayısıyla tahsis ettikleri taşınmazları tahsis çıkarılması halinde elde edilen kazancın ve iki yıldan fazla süreyle tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayılır.). değer Aşağıda yazılı kazançlar mal değer kazançlarıdır. 1. (Değişik: edilenler ile boşaltma işletme artış araçları ile haklarının kazancı motorlu elden olarak 295 Telif haklarının ve patentlerin hükme elde tutulan hisse senetleri b) hariç, müellifleri, mucitleri ve bunların kanuni mirasçıları bağlanmaktadır. Ayrıca, kooperatiflerin veya diğer sermaye piyasası dışında ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis araçlarının çıkarılmasından doğan kazançlar. menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan c) kalan kimseler tarafından elden vergilendirileceği ettikleri taşınmazların tahsis tarihinde Ortaklık haklarının veya hisselerinin ortak tarafından satın alınmış sayılacağı; kazançlar. elden çıkarılmasından doğan kazançlar. gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin 2. 70 inci maddenin birinci ç) Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya zirai fıkrasının (5) numaralı tamamen elden çıkarılmasından doğan kazançlar. taşınmazların bendinde yazılı hakların İvazsız olarak iktisap edilenler hariç d) üretimde elden kullandıkları çıkarılmasından sağlanan kazancın da değer artış olarak vergilendirileceği (ihtira beratları hariç) elden olmak üzere, menkul kıymetler ve diğer sermaye kazancı çıkarılmasından piyasası araçlarının elden çıkarılmasından doğan öngörülmektedir. kazançlar. kazançlar. Telif haklarının ve patentlerin yazarı, 3. Telif haklarının ve ihtira (2) Bu maddede geçen elden çıkarma mucitleri ve bunların kanuni mirasçıları beratlarının ibaresi, yukarıda yazılı mal ve hakların her ne tarafından elden çıkarılması suretiyle mucitleri ve bunların kanunî suretle elde edilen kazançların serbest meslek mirasçıları doğan müellifleri, olursa olsun satılmasını, bir bedel dışında kalan karşılığında devir ve temlikini, trampa edilmesini, kazancı tarafından elden takasını, kamulaştırılmasını, devletleştirilmesini ve Kanunun doğan ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını belirtilmektedir. Bu maddede ise, söz kazançlar. ifade eder. konusu telif haklarının ve patentlerin 4. Ortaklık haklarının veya (3) envanterinde anılan kişiler dışında kalan kimseler hisselerinin elden kayıtlı bulunmaması kaydıyla, kat karşılığı inşaat tarafından elden çıkarılmasından elde çıkarılmasından doğan işleri dâhil sahip olunan arsa üzerine inşaat yapan edilecek kazançların değer artış kazancı kimseler çıkarılmasından Ticari bir işletmenin olarak ilgili vergilendirileceği maddelerinde 296 kazançlar. veya yaptıranların bu işlere tahsis ettikleri arsa olarak 5. Faaliyeti durdurulan bir veya arsa payları da, inşaat faaliyetinin ticari öngörülmektedir. işletmenin veya mahiyette olup olmadığına bakılmaksızın, elden Maddede, tamamen elden çıkarılmış sayılır. hisselerinin çıkarılmasından doğan kısmen vergilendirileceği ortaklık haklarının elden veya çıkarılmasından doğan kazançların değer artış kazancı kazançlar. olarak 6. İktisap şekli ne olursa belirtilmektedir. Buradaki ortaklık hakkı olsun (ivazsız olarak iktisap veya hisseleri, her türlü şahıs ve edilenler inci sermaye şirketlerinde, ortakların hisse maddenin birinci fıkrasının senedine bağlanmamış paylarım ifade' (1), (2), (4) ve (7) numaralı etmektedir. Limited, adi komandit ve bentlerinde kollektif şirket ortaklarının payları bu hariç) 70 yazılı mal vergilendirileceği (gerçek usulde vergiye tâbi hükmün çiftçilerin istihsalde şirketlerde de, ortakların hisselerini kullandıkları gayrimenkuller satmaları karşılığı sağladıkları kazanç dahil) ve hakların, iktisap değer artış kazancıdır. Kooperatiflere tarihinden başlayarak beş yıl üye olunması karşılığında elde edilen içinde elden çıkarılmasından hisselerin doğan sağlanan ziraî kazançlar (Kooperatiflerin kapsamı elden içindedir. Adi çıkarılmasından kazançların da ortaklık ortaklarına hakkının elden çıkarılması sonucu elde bu sıfatları dolayısıyla tahsis edilen kazanç olarak değerlendirilerek ettikleri değer gayrimenkulleri artış kazancı kapsamında 297 tahsis tarihinde tarafından ortak satın Faaliyeti durdurulan sayılır.).(1) kısmen veya Bu maddede geçen “elden çıkarılmasından doğan kazancın değer çıkarma” deyimi, yukarıda artış kazancı olduğu belirtilmektedir. yazılı mal alınmış vergilendirilmesi gerekmektedir. bir işletmenin tamamen elden ve hakların İvazsız olarak iktisap edilenler hariç bir ivaz olmak üzere, menkul kıymetlerin veya, karşılığında devir ve temliki, diğer sermaye piyasası araçlarının elden trampa çıkarılmasından satılması, edilmesi, takası, kamulaştırılması, değer devletleştirilmesi, ticaret sağlanan artış kazancı kazançlar olarak vergilendirilecektir. şirketlerine sermaye olarak İkinci fıkrada elden çıkarma deyimi, konulmasını ifade eder. birinci fıkrada belirtilen mal ve hakların fıkra: her ne suretle olursa olsun satılması, 30/12/2004-5281/27 md.) Bir ivazlı devir ve temliki, trampa edilmesi, takvim yılında elde edilen takası, değer artışı devletleştirilmesi ve ticaret şirketlerine menkul kıymet (Değişik üçüncü kazancının, ve diğer kamulaştırılması, sermaye olarak konulması şeklinde sermaye piyasası araçlarının tanımlanmaktadır. elden Üçüncü fıkrada, kentleşme ile birlikte sağlananlar çıkarılmasından hariç, 6.000 değeri yükselen arsaların satılması veya (9.400 TL) Yeni Türk Lirası bu arsaların üzerine bina inşa edilmesi 298 gelir durumunda elde edilecek kazançların vergisinden müstesnadır. (2) kayıt altına alınarak vergilendirilmesi Faaliyetine devam eden ticarî öngörülmektedir. Bu itibarla, ticari bir bir işletmenin kısmen veya işletmenin tamamen satılmasından veya olmaması şartıyla, sahip olunan arsa ticarî dahil üzerine inşaat yapan veya yaptıranların iktisadî (kat karşılığı inşaat işleri dâhil) bu işlere kıymetlerle birinci fıkrada tahsis ettikleri arsa veya arsa paylarının yazılı elden da doğan çıkarılmış sayılacağı öngörülmektedir. işletmeye amortismana tâbi hakların çıkarılmasından tahsis envanterinde tarihi kayıtlı itibarıyla elden kazançlar ticarî kazanç sayılır ve bunlara ticarî hakkındaki kazanç hükümler uygulanır. Vergilendirilmeyecek değer artışı kazançları Madde 81– (Değişik: Vergilendirilmeyecek değer artış kazançları MADDE MADDE 46- (1) Aşağıda yazılı hallerde değer artış işletmenin devri ve şahıs şirketlerinin kazancı hesaplanmaz ve vergilendirilmez: sermaye şirketine dönüşmesi halinde hesaplanmayacağı durumlar faaliyetine belirtilmektedir. hallerde kazancı değer artışı hesaplanmaz ve bir halinde, kanuni mirasçılar tarafından işletmenin Aşağıdaki yazılı ferdi kazançlarının a) devam olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye dâhil iktisadi kıymetlerin değer Maddede, artış 7/1/2003 - 4783/3 md.) Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü 46- Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü 299 vergilendirilmez : 1. Ferdi sahibinin bir işletmenin ölümü halinde, kayıtlı değerleriyle (bilanço esasına göre defter durumunda, yasal mirasçılar tarafından tutuluyorsa bilançonun aktif ve pasifiyle bütün işletmenin faaliyetinin sürdürülmesi ve halinde) aynen devir alınması. işletmeye iktisadi değerlerin kanunî mirasçılar tarafından b) işletmenin faaliyetine devam edilen ferdi bir işletmenin bilançosunun bir halinde olunması ve sermaye şirketine aktif ve pasifiyle bütün halinde hesaplanmayacaktır. Ayrıca parantez içi tarafından işletmeye dahil devrolunması, devir alan şirketin bilançosuna hükümle, bilanço esasına göre defter iktisadî kıymetlerin kayıtlı aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi işletmenin tutulması halinde bilançonun aktif ve değerleriyle (bilanço esasına sahip veya sahiplerinin şirketten, devir bilançosuna pasifiyle bir bütün olarak devredilmesi göre göre hesaplanan öz sermayesi tutarında ortaklık gerektiği hükme bilançonun aktif ve pasifiyle payı alması. Böylece, işletmenin bütün halinde) aynen devir c) Kollektif ve adi komandit şirketlerin bu varislerce devralınması suretiyle ticari alınması. maddenin (b) bendinde yazılı şartlar dâhilinde tür işletmenin devamlılığının sağlanması 2. Kazancı bilanço esasına değiştirerek sermaye şirketi haline dönüşmesi. amaçlanmaktadır. göre tespit edilen ferdi bir Birinci fıkranın (b) bendine göre gerçekleştirilecek Birinci fıkranın (b) ve (c) bentleri ile, işletmenin bilançosunun bir devirlerde, devredilen ferdi işletmenin sahip veya ekonomik gelişmelere bağlı olarak, sermaye şirketine aktif ve sahiplerine verilecek ortaklık payını temsil eden ferdi işletmelerin sermaye şirketleri pasifiyle pay haline dönüşmesi teşvik edilerek ölçek mirasçılar defter tutuluyorsa bütün devrolunması, halinde alan senetlerinin; (c) bendine göre kayıtlı tutarlarıyla aynen devir alınması değer gerçekleştirilecek tür değiştirmelerde ise, tür ekonomisinden şirketin bilançosuna aynen değiştiren amaçlanmaktadır. geçirilmesi senetlerinin nama yazılı olması zorunludur. ve devir Kazancı bilanço esasına göre tespit dâhil devredilen ferdi işletmenin sahip veya şirket ortaklarına verilecek pay artış kazancı bağlanmaktadır. faaliyetinin faydalanılması Buna göre, (b) bendinde, kazancı bilânço esasına göre tespit edilen ferdi bir işletmenin 300 sahiplerinin şirketten, devir bilânçosunun bir sermaye şirketine aktif bilançosuna göre hesaplanan ve öz devrolunması, sermayesi ortaklık payı tutarında alması (Bu pasifiyle bütün devir aynen bilânçosuna halinde alan şirketin geçirilmesi ve ortaklık payını temsil eden devredilen ferdi işletmenin sahip veya hisse senetlerinin nama yazılı sahiplerinin şirketten, devir bilânçosuna olması şarttır.). göre hesaplanan öz sermayesi tutarında 3. Kollektif ve adi komandit ortaklık payı alması durumunda değer şirketlerin bu maddenin (2) artış numaralı yazılı vergilendirilmeyecektir. nev’i bendinde kollektif ve adi komandit değiştirerek sermaye şirketi şirketlerin (b) bendinde ifade edilen haline dönüşmesi (Kollektif koşullar dâhilinde şekil değiştirerek ve adi komandit şirketlerin sermaye şirketine şekil durumunda değer bendinde şartlar dahilinde değiştirerek şirket anonim haline dönüşmesi şekil değiştiren halinde kazancı hesaplanmayacak Ayrıca, ve (c) dönüşmesi artış kazancı hesaplanmayacağı ve vergilendirilmeyeceği hükme kollektif ve adi komandit bağlanmaktadır. şirketlerin İkinci fıkrada, (b) bendi kapsamında anonim ortaklarının şirketteki paylarını senetlerinin ortaklık yapılan devir işleri sonucu alınacak gösteren hisse ortaklık payını temsil eden pay nama yazılı senetlerinin ve (c) bendi kapsamındaki 301 olması şarttır.). tür değiştirmelerinde şirket ortaklarına senetlerinin nama tür değiştiren verilecek yazılı pay olması gerektiği ifade edilmektedir. Safi değer artışı: Safi değer artış kazancı MADDE 47- Maddede değer artış – MADDE 47- (1) Safi kazanç, elden çıkarma kazançlarında vergiye tabi tutulacak (Mülga: 22/7/1998 - 4369/82 karşılığında alman para ve ayınlarla sağlanan ve kazanç md.; Yeniden düzenleme: parayla temsil edilebilen her türlü menfaatlerin düzenlemelere yer verilmektedir. 7/1/2003 - 4783/3 md.) toplamından, elden çıkarılan mal ve hakların Değer artışında vergiye tabi tutulacak Değer artışında safi kazanç, maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla safı kazanç elde edilen hasılattan bu elden çıkarma karşılığında yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve hasılatın elde edilmesi için katlanılan alınan ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle maliyet, gider ve vergilerin düşülmesi sağlanan ve para ile temsil bulunur. suretiyle bulunacaktır. Hasılat, elden edilebilen (2) Mükerrer Madde para ve ayınlarla her menfaatlerin elden 81 türlü tutarından, çıkarılan mal ve Hasılatın ayın ve menfaat tutarının tespitine yönelik olarak çıkarma karşılığında alman para veya sağlanan kısmının tutan, Vergi Usul Kanununun mal ve hizmet şeklinde sağlanan, para değerleme hükümlerine göre belirlenir. ile temsil edilebilen her türlü hakların maliyet bedelleri ile (3) Maliyet bedelinin mükelleflerce tespit menfaatlerin toplamından oluşmaktadır. elden edilememesi halinde maliyet bedeli yerine, Vergi Bu tutardan düşülecek olan unsurlar ise, Usul takdir elden çıkarılan mal ve hakların maliyet uhdesinde kalan giderlerin ve komisyonlarınca tespit edilecek bedel, kazancı bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla ödenen vergi ve harçların bilanço veya işletme hesabı esasına göre tespit yapılan ve satıcı tarafından yüklenilen indirilmesi suretiyle bulunur. edilen işletmelerde ise son bilançoda veya envanter giderler, ödenen vergi ve harçlardır. yapılan çıkarma dolayısıyla ve satıcının Kanunu hükümlerine göre, 302 Hâsılatın ayın ve menfaat kayıtlarında gösterilen değer esas alınır. olarak (4) sağlanan kısmının Elde edilen karşılığın para dışında mal Faaliyeti durdurulan ticari veya zirai bir ya da menfaat olması halinde Vergi tutarı Vergi Usul Kanununun işletmeye ait envanter kayıtlarında yer alan Usul Kanununun değerleme ile ilgili değerleme amortismana hükümleri uygulanır. ile ilgili tabi iktisadi kıymetlerin elden hükümlerine göre tayin ve çıkarılması halinde, iktisadi kıymetlerin maliyet tespit olunur. bedeli yerine, kayıtlara göre amortismanlar Diğer taraftan, mal ve hakların maliyet bedelinin mükelleflerce tespit bedelinin düşüldükten sonra kalan net değeri esas alınır. edilememesi durumunda maliyet bedeli tespit Durdurulan serbest meslek faaliyetine ait envanter yerine; Vergi Usul Kanunu hükümlerine edilememesi halinde maliyet kayıtlarında yer alan amortismana tabi iktisadi göre, bedeli yerine; Vergi Usul kıymetlerin elden çıkarılması halinde de aynı edilecek bedeli, kazancı bilanço veya Kanunu hükümlerine göre, esaslar uygulanır. işletme hesabı esasına göre tespit edilen takdir komisyonlarınca tespit (5) Dar mükelleflerin (kurumlar dâhil), işletmelerde ise, son bilançoda ya da edilecek yabancı sermaye envanter kayıtlarında gösterilen değeri Maliyet mükelleflerce bedel, kazancı mevzuatına göre ilgili takdir komisyonlarınca tespit bilanço veya işletme hesabı mercilerden izin almak suretiyle, Türkiye’ye bizzat esas alınır. esasına göre tespit edilen getirdikleri nakdî veya aynî sermaye karşılığında Bununla birlikte, faaliyeti durdurulan işletmelerde son iktisap ettikleri menkul kıymetler ile iştirak ticari veya zirai bir işletmeye ya da envanter hisselerini elden çıkarmalarından doğan değer artış durdurulan serbest meslek faaliyetine ait kayıtlarında gösterilen değer kazançlarının hesabında, kur farkından doğan envanter esas alınır. kazançlar dikkate alınmaz. Şu kadar ki, bu amortismana tabi iktisadi kıymetlerin İşletmeye dahil amortismana mükelleflerin Türkiye’de elde ettikleri kazançların, elden tâbi iktisadî münhasıran bu menkul kıymet veya iştirak kıymetlerin elden çıkarılması hisseleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye kayıtlara bilançoda ise veya kıymetlerin halinde, kayıtlarında çıkarılması maliyet göre yer alan halinde, iktisadi bedeli yerine, amortismanlar 303 iktisadî kıymetlerin maliyet iratlarından ve bu kıymet veya hisselerin elden düşüldükten sonra kalan net değeri esas bedeli yerine amortismanlar çıkarılmasından doğan değer artış kazançlarından alınır. düşüldükten sonra kalan net ibaret olması şarttır. Bu mükelleflerin, Türkiye’de Ayrıca, dar mükellefiyete tabi kişi ve değeri esas alınır. menkul kıymet alım satımıyla devamlı olarak kuramların, uğraşmaları halinde, kur farkından doğan kazançlar mevzuatına da ticari kazancın hesabında dikkate alınır. gerekli izni almak suretiyle, Türkiye’ye Menkul kıymetlerin çıkarılmasında, elden iktisap Kur farkından doğan kazançların bizzat yabancı göre sermaye ilgili getirdikleri mercilerden nakdî ve aynî bedelinin tevsik edilememesi (6) halinde Usul hesabında, menkul kıymet veya iştirak hisselerinin sermaye karşılığında iktisap ettikleri Vergi Kanununun 266 ncı iktisabına tahsis edilen yabancı sermayenin bu menkul kıymetler ile iştirak hisselerini maddesinde yazılı itibari kıymet veya hisselerin iktisap tarihindeki Türkiye elden çıkarmaları halinde kur farkından değer iktisap bedeli olarak Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruna doğan kazançlar değer artış kazancının kabul edilir. göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı ile bu kıymet hesabında dikkate alınmamaktadır. Kur Dar mükelleflerin (kurumlar veya hisselerin elden çıkarılması tarihindeki aynı farkının dikkate alınmaması için; bu dahil), sermaye miktar yabancı sermayenin Türkiye Cumhuriyet mükelleflerin Türkiye’de elde ettikleri Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan kazançların münhasıran bu menkul Türk Lirası karşılığı arasındaki fark esas alınır. kıymet yabancı mevzuatına göre ilgili mercilerden izin almak getirdikleri nakdî veya aynî çıkarılmasında sermaye karşılığında iktisap edilememesi halinde itibari değer iktisap bedeli gerekmektedir. Ayrıca bu mükelleflerin, ettikleri menkul kıymetler ile olarak kabul edilir. Türkiye’de iştirak (8) çıkarmalarından doğan değer Aynı iktisap menkul bedelinin kıymet veya elden çıkarılmasından tevsik kazançlarından doğan değer elden (7) elden kıymetlerin hisselerin suretiyle, Türkiye’ye bizzat hisselerini Menkul ve ibaret menkul kıymet artış olması alım diğer satımıyla devamlı olarak uğraşmaları sermaye piyasası aracından değişik tarihlerde halinde kur farkından doğan kazançlar 304 artışı kazançlarının alımlar yapıldıktan sonra bunların bir kısmının da ticari kazancın hesabında dikkate farkından elden çıkarılması halinde ilk giren ilk çıkar alınacaktır. dikkate yöntemi kullanılmak suretiyle alış bedeli belirlenir. Menkul alınmaz. Şu kadar ki, bu Bir menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası çıkarılmasında, iktisap bedelinin tevsik mükelleflerin Türkiye’de aracının alımından önce elden çıkarılması halinde, edilememesi kazançların, elden çıkarılma tarihinden sonra yapılan ilk alım edinilmesi menkul işlemi esas alınarak kazanç tespit edilir. Aynı gün ödemelerle, kıymet veya iştirak hisseleri içerisindeki işlemlerde ağırlıklı ortalama maliyet harçlardan oluşan iktisap bedeli yerine dolayısıyla yöntemi kullanılabilir. menkul kıymetin üzerinde yazılı olan hesabında, doğan elde kur kazançlar ettikleri münhasıran bu elde edilen elden halinde, için yapılan giderler, bunların her vergi türlü ve menkul sermaye iratlarından (9) ve bu kıymet veya hisselerin iktisap veya maliyet bedeli, elden çıkarılan mal ve Aynı elden çıkarılmasından doğan hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere sermaye piyasası aracından değişik değer artışı kazançlarından Türkiye İstatistik Kurumunca belirlenen üretici tarihlerde alımlar yapıldıktan sonra ibaret fiyatları endeksindeki artış oranında artırılarak bunların bir kısmının elden çıkarılması tespit edilir. halinde ilk giren ilk çıkar yöntemi olması şarttır. mükelleflerin, Bu Türkiye’de menkul kıymet alım satımıyla devamlı olarak uğraşmaları halinde, kur Mal ve hakların elden çıkarılmasında kıymetlerin değeri (itibari değer) dikkate alınır. menkul kullanılarak kıymet alış veya bedeli diğer tespit edilecektir. Ayrıca maddede, farkından doğan kazançlar da kaynaklanan ticarî vergilendirilmemesi amaçlanmış ve mal kazancın hesabında dikkate alınır. Kur farkından ve doğan hakların değer enflasyondan elden artışlarının çıkarılmasında maliyet bedelinin, elden çıkarıldığı ay 305 kazançların hesabında, hariç olmak üzere Türkiye İstatistik menkul kıymet veya iştirak Kurumu tarafından belirlenen üretici hisselerinin iktisabına tahsis fiyatları endeksindeki artış oranında edilen yabancı sermayenin bu artırılarak kıymet veya hisselerin iktisap tanınmaktadır. tarihindeki tespit edilmesine imkan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış hesaplanan kuruna Türk göre Lirası karşılığı ile bu kıymet veya hisselerin elden çıkarılması tarihindeki aynı miktar yabancı sermayenin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış hesaplanan kuruna Türk göre Lirası karşılığı arasındaki fark esas alınır. Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay 306 hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir. (Ek cümle: 30/12/2004-5281/28 md.) Şu kadar ki, bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının % 10 veya üzerinde olması şarttır. Özel inşaatlarda değer artış kazancının tespiti MADDE 48- Maddede, kentleşmeyle MADDE 48- (1) 45 inci maddenin üçüncü fıkrası birlikte yaygın bir uygulama haline kapsamına giren hallerde; a) gelen özel inşaat işlerinde (kat karşılığı Kat karşılığı inşaat işleri dolayısıyla arsa inşaat işleri dâhil) değer artış kazancının sahibinin uhdesinde kalan arsa payının tahsis tespitine tarihindeki emsal bedeli, inşaat işine tahsis edilen hususlar düzenlenmektedir. arsa payının elden çıkarma bedeli olarak kabul Ticari mahiyette olmayan özel inşaat edilir, işleri dolayısıyla elde edilen değer artış b) teslim Müteahhit edilen tarafından taşınmazların arsa maliyet sahibine bedeli üzerinden arsa sahibine fatura edilen tutar ise ilişkin özellik arz eden kazancı iki şekilde ortaya çıkmaktadır. Birincisi, arsa sahibinin uhdesinde bulunan arsa payının elden çıkartılması 307 müteahhide devredilen arsa payının elden çıkarma sonucu doğan bir değer artış kazancı; bedeli olarak kabul edilir, İkincisi ise, inşaat işini arsa sahibinin c) Kat karşılığı inşaat söz konusu kendisinin yapması veya kat karşılığı olmaksızın arsa sahibi tarafından yapılan veya yaptırması dolayısıyla elde etmiş olduğu yaptırılan diğer inşaat işlerinde, inşaata tahsis taşınmazların satışı sonucu ortaya çıkan edilen arsanın tahsis tarihindeki emsal bedeli, bu değer artış kazancıdır. Bahsi geçen iki arsanın elden çıkarma bedeli sayılır. farklı değer artış kazancının tespitinin Yukarıdaki fıkraya göre elden çıkarılan sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için, arsa veya arsa paylarından doğduğu kabul edilen madde metninde arsa veya arsa payına elden çıkarma kazançları, inşa edilen taşınmazların ilişkin maliyet bedeli ile taşınmazlara satıldığı tarihler itibarıyla ve satılan taşınmaza ilişkin maliyet bedelinin hesaplanması isabet eden arsa payıyla sınırlı olarak gerçekleşmiş hususu belirtilmektedir. sayılır. Bu satışlar nedeniyle yapılan tahsilatların, Birinci fıkrada, arsa sahibinin gerek öncelikle satılan taşınmaza isabet eden arsa veya kendisinin inşaat yapması, gerekse kat arsa payının elden çıkarma bedeline ilişkin olduğu karşılığı kabul edilir. durumunda, arsa veya arsa payının (2) (3) Kat karşılığı inşaat işleri de dâhil olmak elden inşaat çıkarma işi yaptırması bedelinin nasıl üzere, sahip olduğu arsa üzerine inşaat yapan veya hesaplanacağı belirtilmektedir. yaptıranların inşaat veya satış faaliyetlerinin 14 İkinci fıkrada, elden çıkarılan arsa veya üncü maddeye göre ticari faaliyet olarak kabul arsa paylarından doğduğu kabul edilen edilmediği hallerde (aynı maddenin beşinci fıkrası elden çıkarma kazançları, inşa edilen hükmü hariç), bu kapsamda edinilen taşınmazlar taşınmazların satıldığı tarihler itibarıyla 308 arsa sahibi yönünden inşaatın bitim tarihi itibarıyla ve satılan taşınmaza isabet eden arsa ilk defa iktisap edilmiş sayılır. İnşaatın bitim tarihi payıyla yapı kullanma izin belgesinin alındığı tarihtir. sayılacaktır. Ancak yapı yapılan tahsilatların, öncelikle satılan kullanma izin belgesi alınmadan önce fiilen taşınmaza isabet eden arsa veya arsa kullanılması halinde, bunların kullanıma başlanma payının elden çıkarma bedeline ilişkin tarihine itibar edilir. olduğunun (4) taşınmazın Üçüncü veya fıkraya taşınmazların göre arsa sahibi sınırlı olarak Bu gerçekleşmiş satışlar kabul nedeniyle edileceği öngörülmektedir. tarafından ilk defa iktisap edildiği kabul edilen Üçüncü fıkrada, Kanunun 14 üncü taşınmazların maliyet bedeli, kat karşılığı inşaat söz maddesinin beşinci fıkrasındaki hükmü konusu olmaksızın inşa edilen ya da ettirilen saklı kalmak üzere diğer fıkralarına taşınmazlarda, inşaata tahsis edilen arsanın emsal göre ticari kazanç hüviyeti arz etmeyen bedeli ile arsa sahibinin fiili inşaat maliyetlerinin ve kat karşılığı inşaat işleri ile kendi toplamından ibarettir. Kat karşılığı inşaat işleri arsası kapsamında yaptıranların iktisap edilen taşınmazlarda ise üzerine' inşaat elde yapan etmiş veya oldukları maliyet bedeli, arsa sahibinin uhdesinde kalan arsa taşınmazların iktisap tarihine ilişkin payının emsal bedeli ile müteahhit tarafından 15 belirleme yapılmaktadır. Ayrıca, söz inci maddenin ikinci fıkrasına göre hesaplanan konusu fıkrada, taşınmazlara ilişkin tutardan oluşur. yasal işlemlerin uzaması veya ortaya (5) artış Bu madde kapsamında doğan değer kazancında zamanaşımı, inşa edilen çıkabilecek farklı nedenler dolayısıyla yapı kullanma taşınmazların satıldığı tarihler itibarıyla ve satılan alınmasının izin gecikmesi belgesinin durumunda, 309 taşınmaza isabet eden arsa payıyla sınırlı olmak taşınmazların fiilen kullanıma üzere taşınmazın satıldığı tarihten sonraki takvim başlandığı tarihin iktisap tarihi olarak yılının başından başlar. dikkate alınması gerektiği açık bir şekilde belirtilmektedir. Dördüncü fıkrada, arsa sahibi tarafından iktisap edilen taşınmazlara ilişkin maliyetin belirlenmesi hususuna yer verilmiştir. Arsa sahibi tarafından ilk defa iktisap edildiği kabul edilen taşınmazların maliyet bedeli; Kat karşılığı inşaat söz konusu olmaksızın inşa edilen ya da ettirilen taşınmazlarda; 1)İnşaata tahsis edilen arsanın emsal bedeli, 2)Arsa sahibinin fiili inşaat maliyetleri toplamından oluşur. Kat karşılığı inşaat işleri kapsamında iktisap edilen taşınmazlarda ise maliyet bedeli; 1)Arsa sahibinin uhdesinde kalan arsa payının emsal bedeli, 310 2)Müteahhit tarafından, arsa sahibine verilen taşınmazlara ilişkin olarak müteahhit bünyesinde oluşan ve arsa sahibine fatura edilen tutarların toplamından oluşur. Beşinci fıkrada, değer artış kazancına ilişkin tarh zamanaşımının ne zaman başlayacağı hükme bağlanmaktadır. İkinci fıkrada değer artış kazancının, inşa edilen taşınmazların satıldığı tarihler itibarıyla ve satılan taşınmaza isabet eden arsa payıyla sınırlı olarak gerçekleşmiş sayılacağı belirtilmektedir. Ortaya çıkan değer artış kazancının vergilenmesi, taşınmazların satışına kadar ertelendiğinden, tarh zamanaşımı süresi de, inşa edilen taşınmazların satıldığı tarihler itibarıyla ve satılan taşınmaza isabet eden arsa payıyla sınırlı olmak üzere taşınmazın satıldığı tarihten sonraki takvim yılının başından başlayacağı hükme bağlanmıştır. 311 Değer artış kazançlarında istisnalar MADDE 49- MADDE 49- (1) Aşağıda yazılı değer artış politikalar kazançları gelir vergisinden müstesnadır: ekonomik sosyal teşvikler nedeniyle vergiden müstesna tutulan İkamet amacıyla satın alman ve fiilen a) ve Maddede, değer artış kazançlarına yer ikamet edilen tek konutun elden çıkarılmasından verilmektedir. doğan kazançlar (Bu istisnaya arsa payının devri Birinci fıkranın (a) bendinde, ikamet sonucu tek konut alan arsa sahiplerinin, arsa amacıyla satın alman ve fiilen ikamet payının devri sonucu doğan değer artış kazançları edilen da dâhil olup bu bendin uygulanmasında mükellef çıkarılmasından ile eş ve çocuklar birlikte dikkate alınır.). vergiden istisna edilmektedir. Yine, arsa tek konutun doğan elden kazançlar 37 nci maddenin birinci fıkrasının (a), payının devri sonucu tek konut alan arsa (b) (ç) ve (f) bentlerinde yazılı olan mal (motorlu sahiplerinin, arsa payının devri sonucu yükleme ve boşaltma araçları ile gerçek usulde doğan değer vergiye tabi çiftçilerin zirai üretimde kullandıkları artış taşınmazlar dâhil) ve haklar ile tam mükellef edilmektedir. kurumlara ait olan pay senetlerinin, ortaklık uygulanmasında istisnadan yararlanacak haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasında mükellef ile eş ve .çocukları birlikte (Bu dikkate alınacaktır. Bu istisna, bir b) bendin ortaklarına uygulanmasında, tahsis ettikleri kooperatiflerin taşınmazlar kazançları vergiden istisna Bu bendin tahsis ailenin ikamet amacıyla satın aldığı ya tarihinde; finansal kiralama yoluyla iktisap edilmiş da kat karşılığı teslim aldığı konutu taşınmazlar ise finansal kiralama sözleşmesinin vergisiz olarak elden çıkarmalarına 312 imzalandığı tarihte iktisap edilmiş sayılır. Arsaya olanak sağlamaktadır. karşılık (b)bendinde iktisap edilen bina veya bağımsız motorlu yükleme ve bölümlerde ise iktisap tarihi olarak, 14 üncü boşaltma araçları ile gerçek usulde maddenin beşinci fıkrası hükmü hariç, 15 inci vergiye tabi çiftçilerin zirai üretimde maddenin birinci fıkrasında belirtilen tarihe itibar kullandıkları taşınmazlar dâhil olmak edilir.); üzere, motorlu yükleme ve boşaltma 1) İki tam yıldan fazla süreyle elde araçları ile gerçek usulde vergiye tabi tutulanlardan elde edilen gelirlerin %40’ı, 2) Üç tam yıldan fazla süreyle çiftçilerin zirai üretimde kullandıkları elde taşınmazlar dâhil 37 nci maddenin tutulanlardan elde edilen gelirlerin %50’si, 3) birinci fıkrasının (a), (b), (ç) ve (f) Dört tam yıldan fazla süreyle elde bentlerinde yazılı olan mal ve haklar ile tutulanlardan elde edilen gelirlerin %60’ı, 4) tam Beş tam yıldan fazla süreyle elde senetleri, tutulanlardan elde edilen gelirlerin %75’i. c) mükellef ortaklık hisselerinin Tam mükellef kuramlara ait olup, Borsa kuramlara sağlanan elden kazançlara ait haklan pay veya çıkarılmasından elde tutulma İstanbul Anonim Şirketinde işlem gören ve bir süresine bağlı olarak değişen oranlarda yıldan fazla süreyle elde tutulan pay senetlerinin, istisna portföyünün sürekli olarak en az %51’i Borsa Ayrıca istisna uygulaması açısından uygulaması getirilmektedir. İstanbul Anonim Şirketinde işlem gören pay iktisap tarihi önem arz ettiğinden, senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatlan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin ilgili dolayısıyla olduğu fona iadesi taşınmazların tahsis tarihinde; finansal dışındaki yollarla elden tahsis ettikleri / 313 çıkarılmasından elde edilen gelirler. kiralama ç) Tam mükellef anonim şirketlerde sahip olunan taşınmazların pay senetlerinin halka arz edilmek suretiyle elden sözleşmesinin çıkarılmasında; iktisap 1) İki tam yıldan fazla süreyle tutulanlardan elde edilen gelirlerin %60’ı, 2) Üç tam yıldan fazla süreyle tutulanlardan elde edilen gelirlerin %70’i, 3) 4) iktisap edilmiş finansal kiralama imzalandığı tarihte ise edilmiş sayılacağı elde öngörülmektedir. (c)bendinde, tam mükellef kuramlara ait elde olup, Borsa İstanbul Anonim Şirketinde işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle Dört tam yıldan fazla süreyle elde elde tutulanlardan elde edilen gelirlerin %80’i, yoluyla tutulan pay senetlerinin ve portföyünün sürekli olarak en az %51’i Beş tam yıldan fazla süreyle elde Borsa İstanbul Anonim Şirketinde işlem tutulanlardan elde edilen gelirlerin %90’ı. gören pay senetlerinden oluşan yatırım d) Bu fıkrada yer alan istisnalara ilave olarak bir fonlarına ait bir yıldan fazla süreyle elde takvim yılında elde edilen kazancın, menkul tutulan katılma belgelerinin fona iadesi kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının dışındaki yollarla elden çıkarılmasından elden çıkarılmasından elde edilen kazançlar hariç, elde edilen kazançlar istisna kapsamına 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin alınmaktadır. birinci gelir diliminde yer alan tutar. (ç) bendinde, anonim şirketlerin halka açılmasını ve sermayenin tabana yayılmasını teşvik etmek amacıyla, tam mükellef anonim şirketlere ait pay senetlerinin halka arz edilmek suretiyle 314 elden çıkanlmasından doğacak kazancın vergiden istisna edilecek oranları diğer pay senetlerine göre daha yüksek olarak tespit edilmektedir. Yine bu istisnanın uygulamasında da pay senetlerinin elde tutulma süreleri dikkate alınacaktır. (d)bendinde, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları haricindeki gelir unsurlarından elde edilen değer artış kazançlarına getirilmiş olan istisnalara ilave olarak 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin birinci gelir diliminde yer alan tutarda gelir için istisna öngörülmektedir. Arızi kazançlar Madde 82– Arızi kazançlar (Değişik: MADDE 50- Maddede, vergiye tabi MADDE 50- (1) Vergiye tabi arızi kazançlar arızi kazançlar şunlardır: Vergiye tâbi arızi kazançlar a) şunlardır : 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin verilmektedir. birinci gelir diliminde yer alan tutan gelir Birinci fıkranın (a) bendine göre; ticari işlemlerin ya da bu işlemlere aracılığın Arızi olarak ticarî Bir takvim yılında elde edilen kazancın muamelelerin icrasından vergisinden müstesna olmak üzere; veya nitelikteki 1) bu Arızi olarak ticari ve safı halinde 7/1/2003 - 4783/7 md.) 1. sayılmakta bentler tutarın hesaplanmasına ilişkin hükümlere yer işlemlerde devamlılık arz etmeyecek şekilde 315 muamelelere tavassuttan elde bulunulmasından veya bu nitelikteki işlemlere yapılması ile arızi olarak yapılan serbest edilen kazançlar. aracılık yapılmasından elde edilen kazançlar, 2. Ticarî veya işletmenin ziraî faaliyeti bir 2) ile faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hasılat, vergilendirilecektir. Ayrıca, kiracıların Kiracıya ait tesisat ve malların tahliye ve 3) durdurulması devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya terk elde Arızi olarak yapılan serbest meslek edilen kazançlar arızi kazanç olarak serbest meslek faaliyetinin veya meslek faaliyetleri dolayısıyla kiraladıkları taşınmazları tahliye etmeleri ya da tesisat veya mallan edilmesi, henüz başlamamış devrinden doğan kazançlar dâhil olmak üzere devretmeleri karşılığında elde ettikleri olan böyle bir faaliyete hiç taşınmazların tahliyesi veya kullandırma hakkının kazançlar ile taşınmazların bulunduktan girişilmemesi, ihale, artırma devredilmesi tazminat, konum itibarıyla fiziki değerlerinin ve peştemallık, komisyon ve sair adlar altında dışında oluşan peştemallık, şerefiye edilmemesi karşılığında elde sağlanan gelirler, veya sair adlar altında nitelenen bedeller edilen hâsılat. 4) işletmenin dolayısıyla elde edilen kazançlar, arızi 3. Gayrimenkullerin tahliyesi faaliyetinin ya da serbest meslek faaliyetinin kazanç olarak ifade edilmektedir. Diğer veya kiracılık hakkının devri durdurulması veya terk edilmesi karşılığında taraftan, ticari veya zirai bir işletmenin karşılığında sağlanan gelirler. faaliyeti ile serbest meslek faaliyetinin eksiltmelere iştirak alınan karşılığında Ticari veya şerefiye, zirai bir tazminatlar ile peştemallıklar b) (kiracıya mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, karşılığında sağlanan gelirler de anzi malların tahliye ve devri artırma kazanç kapsamında yer almaktadır. Bir sırasında kiralayan veya yeni karşılığında elde edilen kazançlar. kiracıya c) ait tesisat devrinde ve doğan kazançlar dahil). 4. Arızi olarak Henüz başlamamış olan ticari, zirai veya ve eksiltmelere iştirak edilmemesi değersiz Gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerin alacaklarla, karşılık veya terk edilmesi takvim yılında (a) bendi kapsamında terk ettikleri işleri ile ilgili olarak zarar yazılan yapılan durdurulması ayrılan elde edilecek arızi kazançların bir kısmı vergiden istisna edilmektedir. şüpheli (b)ve (c) bentlerinde sırasıyla “henüz 316 alacakların tahsili dâhil sonradan elde ettikleri başlanmamış olan ticari, zirai veya kazançlar. mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi, hâsılat. ç) Dar mükellefiyete tabi olanların 60 ıncı maddede ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak 5. Gerçek usulde vergiye tâbi yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri edilmemesi karşılığında elde edilen mükelleflerin terk ettikleri kazançlar. hasılatlar” ile “gerçek usulde vergiye işleri (2) serbest meslek dolayısıyla faaliyetleri tahsil ile ilgili edilen olarak Arızi kazançların safı tutarı; Arızi işlemlerde ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlarda, kazançlar ve karşılık ayırdıkları şüpheli değersiz alacaklarla, karşılık hasılattan maliyet bedeli ve satış dolayısıyla alacaklar ile zarar yazdıkları değersiz ayrılan şüpheli alacakların yapılan giderler indirilmek, alacaklar” tahsili dahil). b) 6. Dar mükellefiyete tâbi maddede yazılı işleri arızi olarak yapmalarından belirtilmektedir. olanların 45 inci maddede elde ettikleri kazançlarda anılan madde hükmü (ç) bendinde, dar mükellefiyete tabi yazılı dikkate alınmak, olanların Kanunun 60 inci maddesinde sonradan elde ettikleri a) kazançlar (zarar yazılan bulunulmasından işleri arızi olarak olarak elde ticari tabi mükelleflerin bıraktıkları işleriyle edilen karşılığında Dar mükellefiyete tabi olanların 60 inci kazançların arızi elde kazanç edilen olduğu yapmalarından elde ettikleri c) kazançlar. suretiyle yapılan giderler indirilmek, yabancı Bir takvim yılında (1), (2), suretiyle tespit edilir. ulaştırma (3) ve (4) numaralı bentlerde (3) yazılı olan kazançlar (henüz alman para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen başlamamış olan ticarî, ziraî ve para ile temsil edilebilen menfaatleri ifade eder. veya meslekî bir faaliyete hiç Hâsılatın, ayın ya da menfaat olarak sağlanan İkinci fıkrada, arızi kazançlarda safı girişilmemesi kısmının tutarı, Vergi Usul Kanununun değerleme tutarın ile ihale, Diğerlerinde hâsılattan, tevsik edilmek belirtilen ve arızi olarak Türkiye ile Bu maddede geçen hâsılat ibaresi, ülkeler arasında işlerinden elde yaptıkları ettikleri kazançların da arızi kazanç olarak vergilendirileceği öngörülmektedir. nasıl tespit edileceği 317 artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde hükümlerine göre belirlenir. belirtilmektedir. Üçüncü fıkrada, bu maddede geçen edilen hasılat kavramının, alınan para ve kazançlar hariç) toplamının ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve on milyar (21.000 TL) liralık para ile temsil edilebilen menfaatleri kısmı ifade ettiği belirtilmekte, hasılatın ayın gelir vergisinden müstesnadır. (1) ya da menfaat olarak sağlanan tutarının Bu maddede geçen “hâsılat” ise Vergi Usul Kanununun değerleme deyimi ve ile ilgili hükümlerine göre tayin ve ayınlarla diğer suretlerle elde tespit olunacağı hükme bağlanmaktadır. alınan para edilen ve para ile temsil edilebilen menfaatleri ifade eder. Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tespit maddenin birinci olunur: 1. Bu fıkrasının (1) numaralı bendinde yazılı işlerde satış bedelinden maliyet bedeli ve satış dolayısıyla yapılan giderler indirilir. 318 2. Bu maddenin birinci fıkrasının (2), (3), (4) ve (5) numaralı bentlerinde yazılı işlerde elde edilen hâsılattan tevsik edilmek kaydıyla yapılan giderler indirilir. 3. Bu maddenin fıkrasının (6) birinci numaralı bendinde yazılı işlerde, 45 inci madde hükümleri uygulanır. 319 GVK KVK Arızi kazançlar Madde YENİ YASA İLE YAPILAN DÜZENLEME Arızi kazançlar (Değişik: 82– YASA MADDE 50- Maddede, vergiye tabi MADDE 50- (1) Vergiye tabi arızi kazançlar arızi kazançlar şunlardır: Vergiye tâbi arızi kazançlar a) Bir takvim yılında elde edilen kazancın 77 nci hesaplanmasına ilişkin hükümlere yer şunlardır : maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin birinci gelir verilmektedir. Arızi olarak ticarî safi tutarın diliminde yer alan tutarı gelir vergisinden müstesna Birinci fıkranın (a) bendine göre; ticari muamelelerin icrasından olmak üzere; veya nitelikteki 1) Arızi olarak ticari işlemlerde bulunulmasından devamlılık bu ve halinde 7/1/2003 - 4783/7 md.) 1. sayılmakta bentler işlemlerin ya da bu işlemlere aracılığın arz etmeyecek şekilde muamelelere tavassuttan elde veya bu nitelikteki işlemlere aracılık yapılmasından yapılması ile arızi olarak yapılan serbest edilen kazançlar. elde edilen kazançlar, 2. Ticarî veya işletmenin ziraî faaliyeti meslek faaliyetleri dolayısıyla elde bir 2) Arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri edilen kazançlar arızi kazanç olarak ile dolayısıyla tahsil edilen hasılat, vergilendirilecektir. Ayrıca, kiracıların serbest meslek faaliyetinin 3) Kiracıya ait tesisat ve malların tahliye ve devri kiraladıkları durdurulması terk sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinden etmeleri ya da tesisat veya malları edilmesi, henüz başlamamış doğan kazançlar dâhil olmak üzere taşınmazların devretmeleri karşılığında elde ettikleri olan böyle bir faaliyete hiç tahliyesi veya kullandırma hakkının devredilmesi kazançlar ile taşınmazların bulundukları girişilmemesi, ihale, artırma karşılığında ve komisyon ve sair adlar altında sağlanan gelirler, veya eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde şerefiye, tazminat, taşınmazları tahliye peştemallık, konum itibarıyla fiziki değerlerinin dışında oluşan peştemallık, şerefiye 4) Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyetinin ya da veya sair adlar altında nitelenen bedeller 320 edilen hâsılat. serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk dolayısıyla elde edilen kazançlar, arızi 3. Gayrimenkullerin tahliyesi edilmesi karşılığında sağlanan gelirler. veya kiracılık hakkının devri b) Henüz başlamamış olan ticari, zirai veya mesleki taraftan, ticari veya zirai bir işletmenin karşılığında bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve faaliyeti ile serbest meslek faaliyetinin alınan kazanç olarak ifade edilmektedir. Diğer tazminatlar ile peştemallıklar eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde durdurulması (kiracıya edilen kazançlar. ait tesisat ve veya terk edilmesi karşılığında sağlanan gelirler de arızi malların tahliye ve devri c) Gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerin terk kazanç kapsamında yer almaktadır. Bir sırasında kiralayan veya yeni ettikleri işleri ile ilgili olarak zarar yazılan değersiz takvim yılında (a) bendi kapsamında kiracıya alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların elde edilecek arızi kazançların bir kısmı devrinde doğan kazançlar dahil). 4. Arızi serbest tahsili dâhil sonradan elde ettikleri kazançlar. olarak meslek dolayısıyla vergiden istisna edilmektedir. yapılan ç) Dar mükellefiyete tabi olanların 60 ıncı maddede (b) ve (c) bentlerinde sırasıyla “henüz faaliyetleri yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri başlanmamış olan ticari, zirai veya tahsil kazançlar. mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi, hâsılat. (2) Arızi kazançların safi tutarı; ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak 5. Gerçek usulde vergiye tâbi a) Arızi olarak ticari işlemlerde bulunulmasından edilmemesi karşılığında elde edilen mükelleflerin terk ettikleri elde edilen kazançlarda, hasılattan maliyet bedeli ve hasılatlar” ile “gerçek usulde vergiye işleri satış dolayısıyla yapılan giderler indirilmek, ile ilgili edilen olarak tabi mükelleflerin bıraktıkları işleriyle sonradan elde ettikleri b) Dar mükellefiyete tabi olanların 60 ıncı maddede ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar ve karşılık ayırdıkları şüpheli değersiz alacaklarla, karşılık kazançlarda anılan madde hükmü dikkate alınmak, alacaklar ile zarar yazdıkları değersiz ayrılan şüpheli alacakların c) Diğerlerinde hasılattan, tevsik edilmek suretiyle alacaklar” tahsili dahil). yapılan giderler indirilmek, kazançların karşılığında arızi elde kazanç edilen olduğu 321 6. Dar mükellefiyete tâbi suretiyle tespit edilir. olanların 45 inci maddede (3) Bu maddede geçen hasılat ibaresi, alınan para ve (ç) bendinde, dar mükellefiyete tabi yazılı olarak ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile olanların Kanunun 60 ıncı maddesinde yapmalarından elde ettikleri temsil edilebilen menfaatleri ifade eder. Hasılatın, belirtilen ve arızi olarak Türkiye ile kazançlar. ayın ya da menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı, yabancı Bir takvim yılında (1), (2), Vergi Usul Kanununun değerleme hükümlerine ulaştırma (3) ve (4) numaralı bentlerde göre belirlenir. işleri arızi belirtilmektedir. ülkeler arasında işlerinden elde yaptıkları ettikleri kazançların da arızi kazanç olarak yazılı olan kazançlar (henüz vergilendirileceği öngörülmektedir. başlamamış olan ticarî, ziraî İkinci fıkrada, arızi kazançlarda safi veya meslekî bir faaliyete hiç tutarın girişilmemesi ile belirtilmektedir. artırma eksiltmelere Üçüncü fıkrada, bu maddede geçen edilmemesi hasılat kavramının, alınan para ve ve iştirak karşılığında elde ihale, nasıl tespit edileceği edilen ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve kazançlar hariç) toplamının para ile temsil edilebilen menfaatleri on milyar (21.000 TL) liralık ifade ettiği belirtilmekte, hasılatın ayın kısmı ya da menfaat olarak sağlanan tutarının gelir vergisinden müstesnadır. (1) ise Vergi Usul Kanununun değerleme Bu maddede geçen “hâsılat” ile ilgili hükümlerine göre tayin ve deyimi tespit olunacağı hükme bağlanmaktadır. alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsil 322 edilebilen menfaatleri ifade eder. Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tespit maddenin birinci olunur: 1. Bu fıkrasının (1) numaralı bendinde yazılı işlerde satış bedelinden maliyet bedeli ve satış dolayısıyla yapılan giderler indirilir. 2. Bu maddenin birinci fıkrasının (2), (3), (4) ve (5) numaralı bentlerinde yazılı işlerde elde edilen hâsılattan tevsik edilmek kaydıyla yapılan giderler indirilir. 3. Bu maddenin fıkrasının (6) birinci numaralı bendinde yazılı işlerde, 45 inci madde hükümleri uygulanır. 323 Tasfiye ÜÇÜNCÜ KISIM MADDE 51- Madde ile tasfiye edilen MADDE 17- (1) Tasfiye dönemi: Özellikli Durumlar kurumların vergilendirilmesi Her ne sebeple olursa olsun, BİRİNCİ BÖLÜM düzenlenmektedir. Tasfiye tasfiye haline giren kurumların Kurumlarda Tasfiye, Birleşme, Devir, Bölünme vergilendirilmesinde dönemi yerine tasfiye dönemi geçerli olur. mükellefiyeti sona erdiren bir olay olarak ve Hisse Değişimi hesap ele hükümleri alınmakta tek toplanmaktadır. Tasfiye hali, bir ve tasfiye madde Ayrıca, içinde tasfiyeden a) Tasfiye, kurumun tasfiyeye MADDE 51- (1) Her ne sebeple olursa olsun, vazgeçilmesi halinde yapılması gereken girmesine ilişkin genel kurul tasfiye haline giren kurumların vergilendirilmesinde işlemler kararının tescil edildiği tarihte hesap dönemi yerine tasfiye dönemi geçerli olur. konusunda tarihte sona açıklayıcı hükümlere yer verilmektedir. başlar ve tasfiye kararının tescil (2) Tasfiye, kurumun tasfiyeye girmesine ilişkin Tasfiyeye edildiği da giren bir kurumun erer. genel kurul kararının tescil edildiği tarihte başlar ve işlemlerinde kâr elde etmesi temel amaç Başlangıç tarihinden aynı takvim tasfiye kararının tescil edildiği tarihte sona erer. olmadığından, matrahın belirlenmesinde yılı sonuna kadar olan dönem ile Başlangıç tarihinden aynı takvim yılı sonuna kadar tasfiye kârına itibar edilmektedir. bu dönemden sonraki her takvim olan dönem ile bu dönemden sonraki her takvim yılı Madde ile tasfiye halinde hesap dönemi yılı ve tasfiyenin sona erdiği ve tasfiyenin sona erdiği dönem için ilgili takvim yerine tasfiye dönemi esasına göre dönem için ilgili takvim yılı yılı başından tasfiyenin bitiş tarihine kadar olan vergilendirme başından tasfiyenin bitiş tarihine dönem bağımsız bir tasfiye dönemi öngörülmektedir. Bir sayılır. yıldan uzun süren tasfiyelerde yıllık kadar olan dönem bağımsız bir Tasfiyenin başladığı takvim yılı içinde sona ermesi olarak verilecek tasfiye beyannameleri tasfiye dönemi sayılır. halinde tasfiye dönemi, kurumun tasfiyeye girdiği üzerinden hesaplanan vergiler, otuz gün b) Tasfiyenin başladığı takvim yılı tarihten başlar ve tasfiyenin bittiği tarihe kadar içinde verilen nihai tasfiye beyannamesi içinde sona ermesi halinde tasfiye devam eder. ile tasfiye sonuçlandırılıp tasfiye kârı 324 dönemi, kurumun girdiği tarihten tasfiyenin bittiği tasfiyeye (3) Birden fazla takvim yılını kapsayan tasfiyelerde, kesinleştirildiğinde düzeltilecektir. başlar tarihe ve tasfiyenin zararla kapanması halinde, tasfiye Madde ile her bir tasfiye dönemi kadar sonucu, önceki tasfiye dönemlerine doğru düzeltilir bağımsız birer vergilendirme dönemi ve anılan dönemlerde fazla ödenen vergi mükellefe olarak dikkate alınmakta; tasfiyenin devam eder. c) Tasfiyenin zararla kapanması iade edilir. başlangıç ve bitiş tarihlerine açıklık halinde tasfiye sonucu, önceki (4) Bir yıldan fazla süren tasfiyelerde tarh kazandırılmakta; tasfiye dönemlerine ancak tasfiyenin doğru zamanaşımı, tasfiyenin sona erdiği dönemi izleyen zararla kapanması durumunda, önceki düzeltilir ve anılan dönemlerde yıldan itibaren başlar. Tasfiyeden vazgeçilmesi tasfiye dönemlerine doğru düzeltme fazla ödenen vergi mükellefe iade halinde, uygulanmaz. edilir. ç) kurum Bir yıldan tasfiyelerde tarh fazla hakkında Böyle bir tasfiye durumda, hükümleri yapılıp anılan dönemlerde fazla ödenen tasfiyeden vergilerin mükellefe iadesi süren vazgeçme kararı, bu kararın alındığı dönemin öngörülmektedir. zamanaşımı, başından itibaren geçerli olur. Tasfiyeden vazgeçme Tasfiye kârının hesaplanmasında tasfiyenin sona erdiği dönemi kararının alındığı tarihe kadar verilen tasfiye dikkate alınacak kurallar ile kârın tespiti izleyen yıldan itibaren başlar. d) Tasfiyeden dönemi beyannameleri, vazgeçilmesi beyannamelerinin halinde, kurum hakkında tasfiye vazgeçilen yerine kurumun normal geçer. geçici faaliyet sırasında ortaklara dağıtılan, satılan, Tasfiyesinden devredilen veya kurum sahibine iade vergiyle ilgili olunan iktisadi kıymetlerin değerlerinin hükümleri uygulanmaz. Böyle bir yükümlülükleri, tasfiyeden vazgeçilmesine ilişkin belirlenmesinde, durumda, tasfiyeden vazgeçme kararın kararı, bu kararın alındığı tarihi kapsayan geçici fiyatlandırmasıyla alındığı vergilendirme dönemi başından itibaren başlar. transfer ilgili hükümlerin dikkate alınacağı belirtilmektedir. dönemin başından itibaren geçerli (5) Tasfiye beyannameleri, tasfiye memurları Ayrıca, tasfiye memurlarının kurumun olur. Tasfiyeden vazgeçme tarafından tasfiye dönemlerinin sonundan itibaren tahakkuk etmiş vergileri ile tasfiye kararının alındığı tarihe kadar 70 inci maddede yazılı sürelerde; tasfiyenin sona beyannamesine göre hesaplanan 325 verilen tasfiye dönemi erdiği döneme ilişkin tasfiye beyannamesi ise vergiler ve diğer tarhiyatlar ile tasfiye beyannameleri, normal faaliyet tasfiyenin sonuçlandığı tarihten itibaren otuz gün işlemlerinin incelenmesi sonucu tarh beyannamelerinin yerine geçer. içinde kurumun bağlı olduğu vergi dairesine verilir. Tasfiyesinden vazgeçilen (6) Bu madde gereğince verilecek edilecek vergi ve cezalardan dolayı olan sorumlulukları düzenlenmekte; Maliye kurumun geçici vergiyle ilgili beyannamelere, bilanço ve gelir tablosu ile tasfiye Bakanlığına, tasfiye işlemlerine yönelik yükümlülükleri, vazgeçilmesine tasfiyeden bilançosuna göre ortaklara dağıtılan paralar ve diğer inceleme ilişkin kararın değerlerin ayrıntılı bir listesi eklenir. yaptırmama yetkisi verilmektedir. alındığı tarihi kapsayan geçici (7) Tasfiye halindeki kurumların vergi matrahı Öte yandan, tasfiye edilerek tüzel vergilendirme dönemi başından tasfiye kârıdır. Tasfiye kârı, tasfiye döneminin kişiliği ticaret sicilinden silinmiş olan itibaren başlar. sonundaki servet değeri ile tasfiye döneminin mükelleflerin tasfiye öncesi ve tasfiye başındaki servet değeri arasındaki olumlu farktır. (2) Tasfiye Tasfiye beyannameleri: a) Tasfiye kârı hesaplanırken; beyannameleri, memurları tarafından dönemlerine ilişkin olarak tarh edilen her türlü vergi ve kesilen cezalar, tasfiye 1) Ortaklara veya kurum sahiplerine tasfiye müteselsilen sorumlu olmak üzere; tasfiye esnasında avans olarak veya diğer şekillerde yapılan tasfiye öncesi dönemler için kanuni dönemlerinin sonundan itibaren her türlü ödemeler tasfiyenin sonundaki servet temsilcilerden, tasfiye dönemi için ise Kanunun 14 üncü maddesinde değerine, tasfiye memurlarından herhangi biri yazılı sürelerde; tasfiyenin sona 2) Mevcut sermayeye ilave olarak ortaklar veya adına yapılır. Limited şirket ortakları, erdiği döneme beyannamesi ilişkin ise tasfiye sahipleri tarafından yapılan ödemeler ile tasfiye tasfiye öncesi dönemlerle ilgili bu tasfiyenin esnasında elde edilen ve vergiden istisna edilmiş kapsamda sonuçlandığı tarihten itibaren otuz olan kazanç ve iratlar tasfiye döneminin başındaki alacaklarından doğacak şirkete amme koydukları gün içinde kurumun bağlı olduğu servet değerine, sermaye hisseleri oranında sorumlu vergi dairesine verilir. olurlar. Şu kadar ki, bu fıkra uyarınca eklenir. 326 (3) Bu madde gereğince verilecek b) Hisselerine mahsuben ortaklara dağıtılan, satılan, tasfiye memurlarının olan beyannamelere, bilânço ve devredilen veya kurum sahibine iade olunan iktisadi tasfiye sonucu gelir tablosu bilânçosuna sorumluluğu, dağıtılan tutarla tasfiyeye ilişkin tasfiye kıymetlerin değerleri, 57 nci maddeye göre ve sınırlıdır. ile göre ortaklara dağıtımın, satışın, devrin veya iadenin yapıldığı gün Son fıkrada, dağıtılan paralar ve diğer itibarıyla belirlenir. hükümlerin dar mükellef kurumlar için değerlerin ayrıntılı bir listesi c) Bu maddeye göre tasfiye kârının hesaplanması de geçerli olduğu vurgulanmaktadır. sırasında, kurum kazancının tespiti hükümleri de eklenir. (4) Tasfiye kârı: Tasfiye halindeki ayrıca dikkate alınır. kurumların vergi matrahı tasfiye (8) Tasfiye döneminin başındaki ve sonundaki kârıdır. Tasfiye kârı, tasfiye servet değeri, kurumun tasfiye dönemi başındaki ve döneminin sonundaki servet sonundaki bilançosunda görülen öz sermayesidir. değeri tasfiye ile döneminin Bir yıldan fazla süren tasfiyelerde izleyen tasfiye başındaki servet değeri arasındaki dönemlerinin başındaki servet değeri, bir önceki olumlu farktır. dönemin son bilançosunda görülen servet değeridir. a) Tasfiye kârı hesaplanırken; Aşağıda belirtilenler dışında kalan her çeşit 1) Ortaklara sahiplerine veya tasfiye kurum karşılıklar ile dağıtılmamış kazançlar bu sermayeye esnasında dâhildir: avans olarak veya diğer şekillerde a) Vergi kanunlarına göre ayrılmış olan her türlü yapılan tasfiyenin değerine, her türlü sonundaki ödemeler amortismanlar ve karşılıklar ile sigorta şirketlerinin servet teknik karşılıkları. b) Hissedar veya sahip olmayan kimselere 2) Mevcut sermayeye ilave olarak dağıtılacak olan kazanç kısmı. 327 ortaklar veya sahipleri tarafından (9) Tasfiye memurları, kurumun tahakkuk etmiş yapılan ödemeler ile tasfiye vergileri ile tasfiye beyannamelerine göre esnasında elde edilen ve vergiden hesaplanan vergiler ve diğer itirazlı tarhiyatlar için, istisna edilmiş olan kazanç ve 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflâs iratlar tasfiye döneminin Kanununun 207 nci maddesine uygun bir karşılık başındaki servet değerine, ayırmadan aynı Kanunun 206 ncı maddesinin eklenir. dördüncü sırasında yazılı alacaklılara ödeme ve b) Hisselerine mahsuben ortaklara ortaklara paylaştırma yapamazlar. Aksi takdirde, bu dağıtılan, satılan, devredilen veya vergilerin asıl ve zamları ile vergi cezalarından kurum sahibine iktisadî olunan şahsen ve müteselsilen sorumlu olurlar. iade kıymetlerin değerleri, (10) Yukarıdaki fıkrada belirtilen vergiler ile Kanunun 13 üncü maddesine göre onbirinci fıkra uyarınca tasfiye işlemlerinin ve dağıtımın, satışın, devrin veya incelenmesi sonucu tarh edilecek vergilerin asılları iadenin yapıldığı gün itibarıyla ve zamları, tasfiye sırasında dağıtım, devir, iade veya satış gibi yollarla kendisine bir iktisadi kıymet belirlenir. c) Bu maddeye göre tasfiye aktarılan ya da tasfiye kalanı üzerinden kendisine kârının hesaplanması sırasında, paylaştırma yapılan ortaklardan da aranabilir. Kanunun 8, 9, 10 ve 11 inci Ortaklardan tahsil edilmiş olan vergi asılları için madde hükümleri de dikkate alınır. (5) Servet döneminin ayrıca ayrıca tasfiye memurlarına başvurulmaz. Tasfiye memurları, değeri: başındaki bu madde gereğince ödedikleri Tasfiye vergilerin asıllarından dolayı, yukarıda belirtilen ve yollarla kendisine bir iktisadi kıymet aktarılan veya 328 sonundaki servet değeri, kurumun tasfiye kalanından pay alan ortaklara ya da tasfiye dönemi başındaki ve ortakların aldıkları bu değerler vergileri sonundaki bilânçosunda görülen karşılamaya yetmezse İcra ve İflâs Kanununun öz sermayesidir. Bir yıldan fazla 207 nci maddesine uygun oranlar dâhilinde aynı süren tasfiyelerde izleyen tasfiye Kanunun 206 ncı maddesinin dördüncü sırasında dönemlerinin başındaki servet yazılı alacaklarını tamamen veya kısmen tahsil eden değeri, bir önceki dönemin son alacaklılara rücu edebilirler. bilânçosunda görülen değeridir. servet (11) Tasfiye beyannamesinin verilmesiyle birlikte tasfiye memurları, işlemlerinin vergi kanunları (6) Aşağıda belirtilenler dışında yönünden incelenmesini bir dilekçe ile isterler. kalan her çeşit karşılıklar ile Dilekçenin verilmesinden itibaren en geç üç ay dağıtılmamış kazançlar sermayeye dahildir: bu içinde vergi incelemelerine başlanarak aralıksız devam edilir. Vergi incelemesinin bitmesini izleyen a) Vergi kanunlarına göre ayrılmış otuz gün içinde vergi dairesi sonucu tasfiye olan her türlü amortismanlar ve memurlarına yazı ile bildirir. Buna göre kurumdan karşılıklar ile sigorta şirketlerinin aranan vergilerin sonucu alınıncaya kadar tasfiye teknik karşılıkları. memurlarının, dokuzuncu fıkrada yazılı b) Hissedar veya sahip olmayan sorumluluğu devam eder. kimselere dağıtılacak olan kazanç (12) Tasfiye edilerek tüzel kişiliği ticaret sicilinden kısmı. (7) silinmiş olan mükelleflerin tasfiye öncesi ve tasfiye Tasfiye memurlarının dönemlerine ilişkin olarak tarh edilen her türlü sorumluluğu: Tasfiye memurları, vergi ve kesilen cezalar, müteselsilen sorumlu 329 kurumun tahakkuk etmiş vergileri olmak üzere; tasfiye öncesi dönemler için kanuni ile tasfiye beyannamelerine göre temsilcilerden, tasfiye dönemi için ise tasfiye hesaplanan vergiler ve diğer memurlarından herhangi biri adına yapılır. Limited itirazlı tarhiyatlar için, 9/6/1932 şirket ortakları, tasfiye öncesi dönemlerle ilgili bu tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas kapsamda doğacak amme alacaklarından şirkete Kanununun 207 nci maddesine koydukları sermaye hisseleri oranında sorumlu uygun bir karşılık ayırmadan aynı olurlar. Şu kadar ki, bu fıkra uyarınca tasfiye Kanunun 206 ncı maddesinin memurlarının sorumluluğu, tasfiye sonucu dağıtılan dördüncü sırasında yazılı tutarla sınırlıdır. alacaklılara ödeme ve ortaklara (13) paylaştırma yapamazlar. Maliye Aksi statülerini, Bakanlığı, faaliyet mükelleflerin gösterdikleri hukukî alanları ve takdirde bu vergilerin asıl ve tasfiyeye giriş tarihindeki aktif büyüklüklerini zamları ile vergi cezalarından dikkate almak suretiyle tasfiye işlemlerine yönelik şahsen ve müteselsilen sorumlu inceleme yaptırmamaya yetkilidir. (14) Bu Kanunun tasfiyeye ilişkin hükümleri dar olurlar. mükellef kurumlar hakkında da uygulanır. a) vergiler uyarınca Yukarıda ile belirtilen sekizinci tasfiye fıkra işlemlerinin incelenmesi sonucu tarh edilecek vergilerin asılları ve zamları, tasfiye sırasında dağıtım, devir, 330 iade veya satış gibi yollarla kendisine bir iktisadî kıymet aktarılan ya da tasfiye kalanı üzerinden kendisine paylaştırma yapılan ortaklardan da aranabilir. Ortaklardan tahsil edilmiş olan vergi asılları için ayrıca tasfiye memurlarına başvurulmaz. b) Tasfiye memurları, bu madde gereğince asıllarından ödedikleri vergilerin dolayı, yukarıda belirtilen yollarla kendisine bir iktisadî kıymet aktarılan veya tasfiye kalanından pay alan ortaklara ya da ortakların aldıkları bu değerler vergileri karşılamaya yetmezse İcra ve İflas Kanununun 207 nci maddesine uygun oranlar dahilinde aynı Kanunun 206 ncı maddesinin dördüncü sırasında yazılı alacaklarını tamamen veya kısmen tahsil eden alacaklılara 331 rücu edebilirler. (8) Tasfiye işlemlerinin incelenmesi: Tasfiye beyannamesinin birlikte verilmesiyle tasfiye işlemlerinin yönünden memurları, vergi kanunları incelenmesini bir dilekçe ile isterler. Dilekçenin verilmesinden itibaren en geç üç ay içinde vergi incelemelerine başlanarak aralıksız devam edilir. Vergi incelemesinin bitmesini izleyen otuz gün içinde vergi dairesi sonucu tasfiye memurlarına yazı ile bildirir. Buna kurumdan aranan göre vergilerin sonucu alınıncaya kadar tasfiye memurlarının, yedinci fıkrada yazılı sorumluluğu devam eder. (9) (Ek: 16/6/2009-5904/6 md.) Tasfiye edilerek tüzel kişiliği 332 ticaret sicilinden silinmiş olan mükelleflerin tasfiye öncesi ve tasfiye dönemlerine ilişkin olarak salınacak her türlü vergi tarhiyatı ve kesilecek cezalar, müteselsilen sorumlu olmak üzere; tasfiye öncesi kanuni dönemler için temsilcilerden, tasfiye dönemi için ise tasfiye herhangi memurlarından biri adına yapılır. Limited şirket ortakları, tasfiye öncesi dönemlerle kapsamda ilgili doğacak bu amme alacaklarından şirkete koydukları sermaye hisseleri oranında sorumlu olurlar. Şu kadar ki, bu fıkra uyarınca memurlarının tasfiye sorumluluğu, tasfiye sonucu dağıtılan tutarla sınırlıdır. (10) Maliye Bakanlığı, mükelleflerin hukukî statülerini, 333 faaliyet gösterdikleri alanları ve tasfiyeye giriş tarihindeki aktif büyüklüklerini suretiyle dikkate tasfiye almak işlemlerine yönelik inceleme yaptırmamaya yetkilidir. (1) Birleşme Birleşme MADDE 52- Madde ile bir veya daha MADDE 18- (1) Bir veya birkaç MADDE 52- (1) Bir veya birkaç kurumun diğer bir fazla diğer kurumun birleşmesi, bir birleşme kurumun kurumla kurumla birleşmesi, birleşme nedeniyle infisah eden birleşmesi nedeniyle kurumlar bakımından tasfiye hükmündedir. Ancak, sebebiyle diğer bir durumunda infisah kurumla birleşme eden kurumların infisah eden kurumlar bakımından birleşmede tasfiye kârı yerine birleşme kârı vergiye birleşme kârının, tasfiye kârının tespiti tasfiye hükmündedir. Ancak, matrah olur. yöntemine göre birleşmede tasfiye kârı yerine (2) Tasfiye kârının tespiti hakkındaki hükümler, öngörülmektedir. birleşme kârı vergiye matrah olur. (2) Tasfiye kârının birleşme kârının tespitinde de geçerlidir. Şu kadar hesaplanması belirleneceği Bu sırasında da kârın birleşen tespiti ki, münfesih kurumun veya kurumların ortaklarına kurumların ortaklarına birleşilen kurum hakkındaki hükümler, birleşme ya da sahiplerine birleşilen kurum tarafından tarafından verilen değerlerin, transfer kârının tespitinde de geçerlidir. Şu doğrudan doğruya veya dolaylı olarak verilen fiyatlandırması kadar ki, münfesih kurumun veya değerler, kurumun tasfiyesi kurumların ortaklarına sahiplerine birleşilen ya göre halinde ortaklara belirlenmesi gerekmektedir. da dağıtılan değerler yerine geçer. Birleşilen kurumdan Ayrıca tasfiye kurum alınan değerler Vergi Usul Kanununda yazılı sorumluluk tarafından doğrudan doğruya veya esaslara göre değerlenir. esaslarına ve memurlarına ödevlerin, düşen birleşme halinde birleşilen kuruma ait olduğu 334 dolaylı olarak verilen değerler, (3) 51 inci maddeye göre tasfiye memurlarına düşen hükmü getirilmektedir. kurumun halinde sorumluluk ve ödevler, birleşme halinde birleşilen tasfiyesi ortaklara dağıtılan değerler yerine kuruma ait olur. geçer. Birleşilen kurumdan alınan değerler Vergi Usul Kanununda yazılı esaslara göre değerlenir. (3) Kanunun 17 nci maddesine göre tasfiye memurlarına düşen sorumluluk ve ödevler, birleşme halinde birleşilen kuruma ait olur. Devir, bölünme ve hisse Devir, bölünme ve hisse değişimi MADDE 53- Maddenin birinci ve MADDE 53- (1) Bu Kanunun uygulanmasında ikinci fıkrası, birleşmenin özel bir değişimi MADDE 19- (1) Bu Kanunun aşağıdaki şartlar dâhilinde gerçekleşen birleşmeler türünü devir olarak tanımlamakta, tam uygulanmasında aşağıdaki şartlar devir hükmündedir: mükellef kurumlar arasında kayıtlı dahilinde gerçekleşen birleşmeler a) Birleşme sonucunda infisah eden kurum ile değerler üzerinden ve kül halinde devir hükmündedir: birleşilen kurumun kanuni veya iş merkezlerinin devralma a) Birleşme sonucunda infisah Türkiye’de bulunması. işlemler suretiyle gerçekleştirilen devir olarak eden kurum ile birleşilen kurumun b) Münfesih kurumun devir tarihindeki bilanço nitelendirilmektedir. kanunî veya iş merkezlerinin değerlerinin, birleşilen kurum tarafından bir bütün Maddenin üçüncü fıkrasında, bölünme Türkiye’de bulunması. b) Münfesih kurumun halinde devralınması devir geçirilmesi. ve aynen bilançosuna ve hisse değişimi işlemleri düzenlenmekte ve Kanun metninde 335 tarihindeki bilânço değerlerinin, (2) Kurumların yukarıdaki şartlar dâhilinde tür açıklık birleşilen kurum tarafından bir değiştirmeleri de devir hükmündedir. sağlamak amacıyla bazı belirlemelere yer verilmektedir. Üretim bütün halinde devralınması ve (3) Aşağıdaki işlemler bölünme veya hisse değişimi veya hizmet işletmelerinin devrinde ise aynen bilânçosuna geçirilmesi. hükmündedir: işletme bütünlüğü korunacak şekilde (2) Kurumların yukarıdaki şartlar a) Tam bölünme: Tam mükellef bir sermaye faaliyetin devamı için gerekli aktif ve dahilinde tür değiştirmeleri de şirketinin tasfiyesiz olarak infisah etmek suretiyle pasif kalemlerin tümünün devredilmesi devir hükmündedir. bütün mal varlığını, alacaklarını ve borçlarını zorunluluğu getirilmektedir. Devre konu (3) Aşağıdaki işlemler bölünme kayıtlı değerleri üzerinden mevcut veya yeni iktisadi kıymetlere ilişkin aktif ve pasif veya hisse değişimi hükmündedir: kurulacak iki veya daha fazla tam mükellef sermaye kalemlerin de ilgili oldukları a) Tam bölünme: Tam mükellef şirketine devretmesi ve karşılığında devredilen kıymetlerle aynı şekilde işleme tabi bir sermaye şirketinin tasfiyesiz sermaye şirketinin ortaklarına devralan sermaye olmaları gereği vurgulanmaktadır. olarak infisah etmek suretiyle şirketinin sermayesini temsil eden iştirak hisseleri Devir bütün mal varlığını, alacaklarını verilmesi, bu ve borçlarını kayıtlı değerleri bölünme hükmündedir. üzerinden mevcut veya Kanunun uygulanmasında Devredilen işlemlerinde tam bölünmenin şirketin yapılmasına de olduğu vergisiz olanak gibi olarak sağlanmaktadır. yeni ortaklarına verilecek iştirak hisselerinin itibari İşletmelerin daha etkin ve verimli kurulacak iki veya daha fazla tam değerinin %10’una kadarlık kısmının nakit olarak çalışmalarını sağlayabilecek bölünme mükellef devretmesi sermaye ve şirketine ödenmesi, işlemin bölünme sayılmasına engel işlemlerini gerçekleştirmeleri mümkün karşılığında değildir. hale getirilmektedir. Dolayısıyla, aynı devredilen sermaye şirketinin b) Kısmî bölünme: Tam mükellef bir sermaye şirket bünyesinde bulunan taşınmaz ve ortaklarına devralan sermaye şirketinin veya sermaye şirketi niteliğindeki bir iştirak hisseleri ile bu şirkette yürütülen şirketinin sermayesini temsil eden yabancı kurumun Türkiye’deki işyeri veya daimi birden iştirak hisseleri verilmesi, çok hizmet veya üretim bu temsilcisinin bilânçosunda yer alan taşınmazlar ile faaliyetinin ayrıştırılarak, işletmelerin 336 Kanunun uygulanmasında bölünme tam en az iki tam yıl süreyle elde tutulan iştirak hisseleri belli alanlarda uzmanlaşmasına, böylece hükmündedir. ya da sahip oldukları üretim veya hizmet daha verimli ve kârlı kuruluşlar haline Devredilen şirketin ortaklarına işletmelerinin bir veya birkaçını kayıtlı değerleri gelmesine verilecek iştirak hisselerinin üzerinden aynî sermaye olarak mevcut veya yeni Böylece itibarî değerinin % imkan tanınmaktadır. şirketler yeniden 10'una kurulacak tam mükellef bir sermaye şirketine yapılanabilecek, aynı şirket bünyesinde kadarlık kısmının nakit olarak devretmesi, bu Kanunun uygulanmasında kısmî yürütülen birden çok hizmet veya ödenmesi, işlemin bölünme bölünme hükmündedir. Ancak, üretim veya hizmet üretim sayılmasına engel değildir. işletmelerinin devrinde, işletme faaliyetini ayrıştırarak bu bütünlüğü faaliyetlerin her birini ayrı şirketler b) Kısmî bölünme: Tam mükellef korunacak şekilde faaliyetin devamı için gerekli bünyesinde yürütebileceklerdir. bir sermaye şirketinin veya aktif ve pasif kalemlerin tümünün devredilmesi Maddenin üçüncü fıkrasının (a) sermaye şirketi niteliğindeki bir zorunludur. Kısmî bölünmede devredilen varlıklara bendinde, tam mükellef bir sermaye yabancı kurumun Türkiye'deki iş karşılık edinilen devralan şirket hisseleri, devreden şirketinin bütün mal varlığı, alacak ve yeri veya daimî temsilcisinin şirkette kalabileceği gibi doğrudan bu şirketin borçlarının bilânçosunda yer alan taşınmazlar ortaklarına da verilebilir. Taşınmaz ve iştirak üzerinden mukayyet tam değerleri mükellefiyete tabi ile en az iki tam yıl süreyle elde hisselerinin bu bent kapsamında devrinde, devralan mevcut veya yeni kurulacak iki veya tutulan iştirak hisseleri ya da sahip şirketin hisselerinin devreden şirketin ortaklarına daha oldukları üretim veya fazla hizmet verilmesi halinde, devredilen taşınmaz ve iştirak devrolunmak işletmelerinin bir veya birkaçını hisselerine ilişkin borçların da devri zorunludur. sermaye şirketine suretiyle şirketin tasfiyesiz dağılması hali öngörülmüştür. kayıtlı değerleri üzerinden aynî c) Hisse değişimi: Tam mükellef bir sermaye Tam bölünme olarak nitelendirilen bu sermaye olarak mevcut veya yeni şirketinin, diğer bir sermaye şirketinin hisselerini, halde, bölünen şirketin tüm mal varlığı kurulacak tam mükellef bir bu şirketin yönetimini ve hisse çoğunluğunu elde iki veya daha fazla şirkete geçmekte ve sermaye şirketine devretmesi, bu edecek şekilde devralması ve karşılığında bu bölünen şirketin ortakları devralan 337 Kanunun uygulanmasında kısmî şirketin hisselerini devreden ortaklarına kendi şirketlerin ortaklık paylarını iktisap bölünme hükmündedir. Ancak, şirketinin sermayesini temsil eden iştirak hisselerini etmektedir. Ayrıca, bölünme işlemi üretim veya hizmet işletmelerinin vermesi, devrinde, korunacak işletme bu Kanunun uygulanmasında hisse sonucu devrolan şirketin ortaklarına bütünlüğü değişimi hükmündedir. Hisseleri devralınan şirketin belli miktarda nakit ödeme yapılması şekilde faaliyetin ortaklarına verilecek iştirak hisselerinin itibari imkanı verilerek, hesapların kapatılması devamı için gerekli aktif ve pasif değerinin %10’una kadarlık kısmının nakit olarak amacıyla yapılacak küçük miktarlardaki kalemlerin tümünün devredilmesi ödenmesi, işlemin hisse değişimi sayılmasına engel nakit ödemelerin bölünme işleminin zorunludur. Kısmî bölünmede değildir. devredilen varlıklara vergisiz yapılmasını engellememesi karşılık (4) Bu maddeye göre yapılacak bölünmelerde aktifi sağlanmaktadır. edinilen devralan şirket hisseleri, ve pasifi düzenleyici hesaplar, ilgili olduğu aktif Maddede yer alan düzenlemeye göre, devreden şirkette kalabileceği gibi veya pasif hesapla birlikte devrolunur. bölünen şirketin varlıkları kayıtlı değer doğrudan bu şirketin ortaklarına (5) Kısmî bölünme hükümleri aynı şartlarla dar üzerinden devralan şirketlere da verilebilir. Taşınmaz ve iştirak mükellef kurumlar hakkında da uygulanır. Şu kadar aktarılacaktır. Vergi Usul Kanununun hisselerinin bu bent kapsamında ki, devralan kurum tarafından devralınan değerlere 265 inci maddesine göre bu değer, bir devrinde, devralan şirketin karşılık olarak verilen iştirak hisseleri, Türkiye’deki iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında hisselerinin devreden şirketin işyeri veya daimi temsilcinin aktifine kaydedilir. yer alan hesap değeridir. Bu varlıklar, ortaklarına verilmesi halinde, (6) Maliye Bakanlığı devir, bölünme ve hisse devir olan şirket tarafından da kayıtlı devredilen taşınmaz ve iştirak değişimi işlemleri ile ilgili usul ve esasları değerleriyle kayıtlara intikal Böylece, bölünme hisselerine ilişkin borçların da belirlemeye yetkilidir. ettirilecektir. devri zorunludur. işlemiyle gerçekte bir vergi ertelemesi c) Hisse değişimi: Tam mükellef yapılmış olmaktadır. Zira, varlıkları bir sermaye şirketinin, diğer bir devralan şirket ilerde bunları elden 338 sermaye şirketinin hisselerini, bu çıkardığında satış bedeliyle kayıtlı bedel şirketin arasındaki fark, kurum kazancına dâhil yönetimini ve hisse çoğunluğunu elde edecek şekilde edilecektir. devralması ve karşılığında bu Üçüncü fıkranın (b) bendinde kısmî şirketin devreden bölünme öngörülmektedir. Buna göre, şirketinin tam mükellef bir sermaye şirketi veya sermayesini temsil eden iştirak sermaye şirketi niteliğindeki yabancı bir hisselerini vermesi, bu Kanunun kurumun Türkiye’deki işyeri ya da uygulanmasında hisse değişimi daimi temsilcisinin bilânçosunda yer hükmündedir. Hisseleri devralınan alan taşınmazlar ile en az iki tam yıl şirketin ortaklarına verilecek süreyle elde tutulan iştirak hisseleri ya iştirak hisselerinin itibari da sahip oldukları üretim veya hizmet hisselerini ortaklarına kendi değerinin işletmelerinin bir kısmının nakit olarak ödenmesi, mevcut yeni işlemin hisse değişimi sayılmasına mükellef bir sermaye şirketine kayıtlı engel değildir. değerleri üzerinden aynî sermaye olarak (4) Bu maddeye göre yapılacak konulması mümkündür. bölünmelerde pasifi Aynî sermaye olarak konulan varlıklar düzenleyici hesaplar, ilgili olduğu karşılığında devralan şirket kendi hisse aktif veya pasif hesapla birlikte senetlerini, aynî sermaye koyan şirkete devrolunur. veya (5) Maliye %10'una aktifi kadarlık ve Bakanlığı devir, veya bunun veya birkaçının kurulacak ortaklarına tam verecektir. Hisselerin, devreden şirketin ortaklarına 339 bölünme ve hisse değişimi verilmesi halinde, aynî sermaye olarak işlemleri ile ilgili usûlleri aktifinden bir varlık çıkan şirketin belirlemeye yetkilidir. bilançosunun, sermaye azaltılmasıyla dengelenmesi mümkün olabilecektir. (c) bendinde tam mükellef bir sermaye şirketinin diğer bir sermaye şirketinin hisselerini vergisiz devralabilmesi ve karşılığında bu şirketin ortaklarına kendi şirketinin sermayesini temsil eden iştirak hissesini vermesi öngörülmektedir. Bu değişimin vergisiz yapılabilmesi için hisseleri toplayan tam mükellef şirketin, hisselerini topladığı şirketin yönetimini çoğunluğunu gerekmektedir. ve elde Bu şartlar hisse etmesi birlikte aranacaktır. Dördüncü fıkrada, bölünme işlemlerinde aktifi ve pasifi düzenleyici hesapların ilgili olduğu aktif veya pasif hesapla birlikte devredileceği hususuna açıklık kazandırılmaktadır. 340 Varlıkların kayıtlı değer üzerinden diğer şirketlere intikal ettirilmesi bölünen şirketin ortaklarına varlıkların mukayyet değeri kadar bir hisse verilmesini gerektirmemektedir. Bölünen ve devralan şirketlerin karşılıklı olarak devre konu varlıkların değerlerini belirlemek suretiyle bölünen şirketin ortaklarının haklarını koruyacak bir değişim oranını tespit etmeleri gerekmektedir. Değiştirme oranının ise bölünen ve devralan şirketlerin hisselerinin gerçek değeri üzerinden belirleneceği tabiidir. Beşinci fıkrada, Kanunun kısmî bölünme hükümlerinin dar mükellef kurumlar için de geçerli olduğu belirtilmektedir. Son fıkrada ise devir, bölünme ve hisse değişimi işlemleri ile ilgili usul ve esasları belirleme konusunda Maliye Bakanlığına yetki verilmektedir. 341 Devir, bölünme hisse Devir, bölünme ve hisse değişimi hallerinde MADDE 54- Devir ve bölünmenin bu ve değişimi hallerinde vergilendirme maddede belirtilen şartlar çerçevesinde MADDE 54- (1) Devirlerde, aşağıdaki şartlara yapılması halinde, devrolunan veya vergilendirme (1) Devirlerde, uyulduğu takdirde, münfesih kurumun sadece devir bölünen kurumun sadece devir ve aşağıdaki şartlara uyulduğu tarihine kadar elde ettiği kazançlar vergilendirilir; bölünme tarihine kadar elde ettiği takdirde, münfesih kurumun birleşmeden doğan kârlar ise hesaplanmaz ve kazançlar vergilendirilecek olup, devir MADDE 20- sadece devir tarihine kadar elde vergilendirilmez: ettiği kazançlar birleşmeden ve bölünmeden doğan kazanç vergilendirilir; a) Şirket yetkili kurulunun devre ilişkin kararının hesaplanmayacak doğan kârlar ve ise ticaret sicilinde tescil edildiği tarih, devir tarihidir. vergilendirilmeyecektir. hesaplanmaz ve vergilendirilmez: Münfesih kurum ile birleşilen kurum; Buna göre, a) Şirket yetkili kurulunun devre 1) Devir tarihi itibarıyla hazırlayacakları ve maddesine Kanunun uygun olarak 53 üncü yapılacak ilişkin kararının Ticaret Sicilinde müştereken imzalayacakları münfesih kuruma ait devirlerde; tescil edildiği tarih, devir tarihidir. gelir vergisi beyannamesi ile, 1) İlgili hesap döneminin Münfesih kurum ile birleşilen 2) Devir işleminin hesap döneminin kapandığı başlangıcından devir tarihine kadar olan aydan gelir vergisi beyannamesinin verildiği ayın döneme ilişkin faaliyet sonuçlarına göre kurum; 1) Devir tarihi itibarıyla sonuna kadar geçen süre içerisinde yapılması hazırlanıp müştereken imzalanan hazırlayacakları ve müştereken halinde, münfesih kurumun önceki hesap dönemine münfesih kuruma ait kıst dönem gelir imzalayacakları münfesih kuruma ilişkin olarak hazırlayacakları ve müştereken vergisi beyannamesi, ait kurumlar vergisi beyannamesi imzalayacakları münfesih kuruma ait gelir vergisi 2) Devir işleminin hesap döneminin ile, 2) beyannamesini, Devir döneminin kapandığı aydan gelir vergisi işleminin hesap birleşmenin Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edildiği beyannamesinin verildiği ayın sonuna kapandığı aydan tarihten itibaren otuz gün içinde münfesih kurumun kadar geçen süre içerisinde yapılması 342 kurumlar vergisi beyannamesinin bağlı bulunduğu vergi dairesine verirler. halinde, münfesih kurumun önceki verildiği ayın sonuna kadar geçen b) Birleşilen kurum, münfesih kurumun tahakkuk hesap dönemine ilişkin olarak hazırlanıp süre içerisinde yapılması halinde, etmiş ve edecek vergi borçlarını ödeyeceğini ve müştereken imzalanan münfesih münfesih kurumun önceki hesap diğer ödevlerini yerine getireceğini münfesih kuruma ait gelir vergisi beyannamesi, dönemine ilişkin olarak kurumun birleşme sebebiyle verilecek olan gelir birleşmenin Ticaret Sicili Gazetesinde hazırlayacakları ve müştereken vergisi beyannamesinin ekinde vereceği bir ilan edildiği tarihten itibaren otuz gün imzalayacakları münfesih kuruma taahhütname ile taahhüt eder. Vergi dairesi başkanı, içinde münfesih kurum ve birleşilen ait vergisi vergi kurumlar başkanlığı kurulmayan yerlerde kurum tarafından münfesih kurumun defterdar bu hususta birleşilen kurumdan ayrıca bağlı beyannamesini, birleşmenin dairesi Ticaret Sicili teminat isteyebilir. bulunduğu vergi dairesine verilecektir. Gazetesinde ilan edildiği tarihten (2) Tam bölünmelerde, aşağıdaki şartlara uyulduğu Devir tarihine kadar olan kazanç, devir itibaren otuz gün içinde münfesih takdirde bölünme suretiyle münfesih kurumun ile ilgili şirket yetkili kurul kararının kurumun bağlı bulunduğu vergi sadece bölünme tarihine kadar elde ettiği kazançlar ticaret sicilinde tescil edildiği tarih vergilendirilir, dairesine verirler. bölünmeden doğan b) Birleşilen kurum, münfesih hesaplanmaz ve vergilendirilmez: kurumun edecek tahakkuk vergi etmiş kârlar ise itibarıyla hesaplanacaktır. Bu tarihten sonraki kurumun getireceğini birleşme doğan kazanç ve a) Şirket yetkili kurulunun bölünmeye ilişkin devralan kuruma ait olacaktır. borçlarını kararının ticaret sicilinde tescil edildiği tarih, Kanunun 53 üncü maddesinin üçüncü ödeyeceğini ve diğer ödevlerini bölünme tarihidir. Bölünen kurum ile bu kurumun fıkrasının yerine işlemlerden münfesih varlıklarını devralan kurumlar; (a) bendine göre gerçekleştirilen tam bölünmelerde de sebebiyle 1) Bölünme tarihi itibarıyla hazırlayacakları ve bölünen kurumun, sadece bölünme verilecek olan kurumlar vergisi müştereken imzalayacakları bölünen kuruma ait tarihine beyannamesinin ekinde vereceği gelir vergisi beyannamesi ile, kadar olan kazancının vergilenmesi ve bölünmeden doğan 343 bir taahhütname ile taahhüt eder. 2) Bölünme işleminin hesap döneminin kapandığı kârın hesaplanmaması ve Mahallin en büyük mal memuru, aydan gelir vergisi beyannamesinin verildiği ayın vergilendirilmemesi için devir sırasında bu hususta birleşilen kurumdan sonuna kadar geçen süre içerisinde yapılması yapılan işlemlerin, bölünme durumunda ayrıca teminat isteyebilir. halinde, bölünen kurumun önceki hesap dönemine da gerçekleştirilmesi gerekmektedir. (2) Kanunun 19 uncu maddesinin ilişkin olarak hazırlayacakları ve müştereken 53 üncü maddenin üçüncü fıkrasının (b) üçüncü fıkrasının (a) bendine göre imzalayacakları bölünen kuruma ait gelir vergisi ve (c) bentlerinde belirtilen kısmi gerçekleştirilen bölünmelerde, beyannamesini, aşağıdaki şartlara takdirde bölünme münfesih kurumun bölünme uyulduğu bölünmenin Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edildiği işlemlerinden bölünmeden sadece bağlı olduğu vergi dairesine verirler. doğan yapılmayacaktır. değişimi kazançlar ve da vergilendirme Diğer çerçevesinde taraftan yapılan bu kısmi vergilendirilir; bölünen kurumun bölünme tarihine kadar tahakkuk bölünme ve hisse değişimi sonucunda doğan kârlar ise etmiş ve edecek vergi borçlarından müteselsilen bölünen hesaplanmaz ve vergilendirilmez: a) hisse suretiyle tarihten itibaren otuz gün içinde bölünen kurumun hesaplanmayacak bölünme tarihine kadar elde ettiği b) Bölünen kurumun varlıklarını devralan kurumlar, bentler kazançlar ve Şirket yetkili bölünmeye ilişkin veya sorumlu olacaklarını ve diğer ödevlerini yerine kurumların kurulunun getireceklerini, kararının nedeniyle bölünen verilecek kurumun olan gelir hisseleri tüzel değiştirilen kişiliği devam bölünme ettiğinden bölünme veya hisse değişimi vergisi tarihine kadar olan kıst dönem için Ticaret Sicilinde tescil edildiği beyannamesine ekleyecekleri bir taahhütname ile beyanname verilmesi söz konusu tarih, bölünme tarihidir. Bölünen taahhüt ederler. Vergi dairesi başkanı, vergi dairesi olmayacaktır. Ancak, 53 üncü maddenin kurum ile bu kurumun varlıklarını başkanlığı kurulmayan yerlerde defterdar, bu üçüncü fıkrasının (b) bendine göre devralan kurumlar, 1) Bölünme tarihi hususta bölünen kurum ile bu kurumun varlıklarını kısmî bölünme yapan kurumun bölünme itibarıyla devralan kurumlardan teminat isteyebilir. tarihine kadar tahakkuk etmiş veya hazırlayacakları ve müştereken (3) Kısmî bölünme ve hisse değişiminden doğan edecek vergi borçlarından bu kurumun 344 imzalayacakları bölünen kuruma kârlar hesaplanmaz ve vergilendirilmez. Kısmî varlıklarını devralan kurumların ait kurumlar vergisi beyannamesi bölünme işlemlerinde, bölünen kurumun bölünme devraldıkları varlıkların emsal bedeli ile tarihine kadar tahakkuk etmiş ve edecek vergi sınırlı ile, 2) Bölünme döneminin işleminin olarak hesap borçlarından bölünen kurumun varlıklarını devralan olacakları kapandığı müteselsilen madde metninde sorumlu ifade aydan kurumlar, devraldıkları varlıkların emsal bedeli ile edilmektedir. kurumlar vergisi beyannamesinin sınırlı olarak müteselsilen sorumlu olurlar. verildiği ayın sonuna kadar geçen süre içerisinde yapılması halinde, bölünen kurumun önceki hesap dönemine ilişkin olarak hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları bölünen kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesini, bölünmenin Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde bölünen kurumun bağlı olduğu vergi dairesine verirler. b) Bölünen kurumun varlıklarını devralan kurumlar, bölünen kurumun bölünme tarihine kadar 345 tahakkuk etmiş ve edecek vergi borçlarından müteselsilen sorumlu olacaklarını ve diğer ödevlerini yerine getireceklerini, kurumun bölünme bölünen nedeniyle verilecek olan kurumlar vergisi beyannamesine ekleyecekleri bir taahhütname ile taahhüt ederler. Mahallin en büyük mal memuru, bu hususta bölünen kurum ile bu kurumun varlıklarını devralan kurumlardan teminat isteyebilir. (3) Bu Kanunun 19 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (b) ve (c) bentlerinde işlemlerden belirtilen doğan kârlar hesaplanmaz ve vergilendirilmez. 19 uncu fıkrasının maddenin (b) bendine üçüncü göre gerçekleştirilen kısmî bölünme işlemlerinde, bölünen kurumun bölünme tarihine kadar tahakkuk 346 etmiş ve edecek vergi borçlarından bölünen kurumun varlıklarını devraldıkları bedeli ile devralan kurumlar, varlıkların emsal sınırlı olarak müteselsilen sorumlu olurlar. Emsal kira bedeli esası: İKİNCİ BÖLÜM Madde 73 – (Değişik birinci Vergi Güvenlik Müesseseleri fıkra: 4/12/1985 - 3239/56 Emsal kira bedeli esası md.) Kiraya verilen mal ve MADDE 55- (1) Kiraya verilen mal ve hakların hakların kira bedelleri emsal kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. kira bedelinden düşük Bedelsiz Bedelsiz olarak kullanımına bırakılan mal ve hakların emsal kira intifaına bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve bırakılan mal ve hakların arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce emsal kira bedeli, bu mal ve veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş hakların kirası sayılır. Bina kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira ve arazide emsal kira bedeli, mevcut yetkili özel mercilerce veya belirlenen vergi değerinin %5’idir. Diğer mal ve mahkemelerce takdir veya haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve hakların tespit maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi olamaz. başkalarının edilmiş kirası, bu veya değilse düşük Vergi bedelle Usul başkalarının Kanununa göre MADDE 55- Maddede, vergi sistemimizin güvenlik müesseselerinden biri olan emsal kira bedeli esası düzenlenerek kira gelirlerinin kısmen ya da tamamen beyan dışı bırakılmasının önlenmesi amaçlanmaktadır. Birinci fıkrada, emsal kira bedelinden daha düşük bir bedelle ya da karşılıksız olarak başkalarının kullanımına bırakılan mal ve hakların kira bedellerinin tespitinde emsal kira bedelinin esas alınacağı düzenlenmektedir. Bina ve arazide emsal kira bedeli ilgili makamlarca belirlenen bedel, böyle bir bedel bulunmaması halinde ise Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin %5’i olacaktır. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli ise, bu mal ve hakların maliyet bedeli, bu bedelin bilinmemesi halinde Vergi Usul Kanununun servetlerin değerlendirilmesi hakkındaki 347 emsal kira bedeli, bu mal ve değerlenmesi hükümlerine göre belirlenen değerin %10’u olarak dikkate alınacaktır. hakkındaki hükümlerine göre belirlenen İkinci fıkrada, emsal kira bedeli esasının uygulanmayacağı durumlar değerlerinin %10’udur. belirtilmektedir. Örneğin, eşin anne ve (2) Aşağıda yazılı hallerde emsal kira bedeli esası babasının ikametine bırakılan konutlarda da emsal kira bedeli esası uygulanmaz: aranmayacaktır. a) Boş kalan taşınmazların muhafazaları maksadıyla hakların maliyet bedelinin, bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması. bu bedel bilinmiyorsa, Vergi b) Binaların, mal sahiplerinin üstsoyu, altsoyu veya Usul Kanununun servetlerin kardeşleri ile birinci derece kayın hısımlarının değerlenmesi hakkındaki ikametine tahsis edilmesi (Sayılanların her birinin hükümlerine göre belli edilen ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş ise bu değerlerinin % 10'udur. konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli Aşağıda yazılı hallerde emsal hesaplanmaz. Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri kira bedeli esası uygulanmaz: için emsal kira bedeli hesaplanmaz.). 1. c) Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin % 5'idir. Diğer mal ve haklarda Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları Usul Kanununun servetlerin veya dairede ikamet etmesi. maksadiyle bedelsiz olarak başkalarının ç) Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda. ikametine bırakılması; 2. (Değişik: 4/12/1985 3239/56 md.) Binaların mal sahiplerinin usul, füru veya 348 kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Usul, füru veya kardeşlerden herbirinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş konutların ise yalnız bu birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz. Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz.); 3. Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi; 4. (Ek: 4/12/1985 - 3239/56 md.) Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda. 349 Örtülü sermaye Örtülü sermaye MADDE 12- (1) Kurumların, MADDE 56- (1) Kurumların, ortaklarından veya ortaklarından veya ortaklarla ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya ilişkili olan kişilerden doğrudan dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları veya dolaylı olarak temin ederek borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte işletmede kullandıkları borçların, kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi içinde herhangi bir hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır. tarihte kurumun öz sermayesinin (2) Yukarıda belirtilen karşılaştırma sırasında, üç katını aşan kısmı, ilgili hesap sadece ilişkili şirketlere finansman temin eden kredi dönemi için örtülü sermaye şirketlerinden yapılan borçlanmalar hariç olmak sayılır. üzere, ana faaliyet konusuna uygun olarak faaliyette bulunan ve ortak veya ortakla ilişkili kişi sayılan (2) Yukarıda karşılaştırma belirtilen banka veya benzeri kredi kurumlarından yapılan sırasında, sadece borçlanmalar %50 oranında dikkate alınır. ilişkili şirketlere finansman temin (3) Bu maddenin uygulanmasında; eden kredi şirketlerinden yapılan a) Ortakla ilişkili kişi, ortağın doğrudan veya borçlanmalar hariç olmak üzere, dolaylı olarak en az %10 oranında ortağı olduğu ana faaliyet konusuna uygun veya en az bu oranda oy veya kâr payı hakkına olarak faaliyette bulunan ve ortak sahip olduğu bir kurumu ya da doğrudan veya veya ortakla ilişkili kişi sayılan dolaylı olarak, ortağın, iştiraklerinin veya ortakla banka veya kurumlarından benzeri kredi ilişkili bu kurumun sermayesinin, oy veya kâr payı yapılan hakkına sahip hisselerinin en az %10’unu elinde MADDE 56Maddede, uluslararası genel kabul görmüş ilkeler ve gelişmeler dikkate alınarak örtülü sermaye müessesesi düzenlenmektedir. Buna göre, örtülü sermaye uygulamasında borç/öz sermaye oranı, ortakla ilişkili kişi ve öz sermaye tanımları için objektif kıstaslar konulmakta ve örtülü sermaye kapsamına girmeyecek borçlanmalar belirtilmektedir. Maddede kurumların, iştiraklerinden, ortaklarından veya ortaklarla ilişkili kişilerden temin ederek işletmede kullandıkları borçların tamamı değil, sadece öz sermayenin üç katını aşan kısmının örtülü sermaye olduğu hüküm altına alınmaktadır. Borcun hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşması halinde, aşan kısma isabet eden faiz ve kur farklarının geçici vergi dönemleri de dâhil olmak üzere vergi matrahından indirilmesi mümkün olmayacaktır. Örtülü sermaye tutarının hesabında, ilişkili şirketlere finansman temin eden kredi şirketlerinden yapılan borçlanmalar hariç ana faaliyet konusuna uygun olarak faaliyette bulunan ve ortak veya ortakla ilişkili kişi sayılan banka veya benzeri kredi kurumlarından yapılan borçlanmalar 350 borçlanmalar % 50 oranında bulunduran bir gerçek kişi veya kurumu, dikkate alınır. b) Öz sermaye, kurumun Vergi Usul Kanunu (3) Bu maddenin uygulanmasında; uyarınca tespit edilmiş hesap dönemi başındaki öz a) Ortakla ilişkili kişi, ortağın sermayesini, doğrudan veya dolaylı olarak en ifade eder. az % 10 oranında ortağı olduğu (4) Kurumların Borsa İstanbul Anonim Şirketinde veya en az bu oranda oy veya kâr işlem gören hisselerinin edinilmesi durumunda, söz payı hakkına sahip olduğu bir konusu hisse nedeniyle ortak veya ortakla ilişkili kurumu ya da doğrudan veya kişi sayılanlardan temin edilen borçlanmalarda en dolaylı olarak, ortağın ortakla ilişkili bu veya az %10 ortaklık payı aranır. kurumun (5) Yukarıda belirtilen oranlar, borç veren ortaklar sermayesinin, oy veya kâr payı ve ortakların ilişkide bulunduğu kişiler için topluca hakkına sahip hisselerinin en az % dikkate alınır. 10'unu elinde bulunduran gerçek kişi veya kurumu, bir (6) Aşağıda sayılan borçlanmalar örtülü sermaye sayılmaz: b) Öz sermaye, kurumun Vergi a) Kurumların iştiraklerinin, ortaklarının veya Usul Kanunu uyarınca tespit ortaklarla ilişkili kişilerin sağladığı gayrinakdî edilmiş hesap dönemi başındaki teminatlar karşılığında üçüncü kişilerden yapılan öz sermayesini, borçlanmalar. ifade eder. b) Kurumların iştiraklerinin, ortaklarının veya (4) Kurumların İstanbul Menkul ortaklarla ilişkili kişilerin, banka ve finans Kıymetler Borsasında işlem gören kurumlarından ya da sermaye piyasalarından temin %50 oranında dikkate alınacaktır. Üçüncü fıkrada, ortakla ilişkili sayılacak gerçek kişi ve kurumlardan kimlerin kastedildiği ve öz sermayenin kurumun Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit edilmiş hesap dönemi başındaki öz sermayesini ifade ettiği belirtilmektedir. Altıncı fıkrada, örtülü sermaye kapsamında değerlendirilmeyecek borçlanmalar düzenlenmektedir. Yedinci fıkrada, örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz ve benzeri ödemelerin borcu alan ve veren açısından dağıtılmış kâr payı veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar olduğu hüküm altına alınmaktadır. Örtülü sermaye kullanan kurum adına vergi tarh edilmesi ve tarh edilen vergilerin kesinleşmiş ve ödenmiş olması halinde, kesinleşmiş ve ödenmiş olan vergiler nispetinde tarh edilen vergilerden kesinleşen ve ödenenler, borç alan ve veren mükelleflerce örtülü sermayeye ilişkin kur farkını kapsayacak şekilde düzeltme işlemine tabi tutulacaktır. Bu bağlamda, örtülü sermaye kullanan kurumda, zarar mahsubu indirim ve istisnalar nedeni ile bir vergi tarh edilmemesi halinde borç veren kurum nezdinde de bir düzeltme yapılamayacaktır. Sekizinci fıkrada, dar mükellef 351 edinilmesi ederek aynı şartlarla kısmen veya tamamen kurumların işletmede kullandıkları borçlanmalar için örtülü sermaye durumunda, söz konusu hisse kullandırdığı borçlanmalar. hükümlerinin uygulanmasında, ortakla nedeniyle ortak veya ortakla c) 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık ilişkili kişinin tespiti açısından %10’luk sermaye payı veya oy hakkı şartı ilişkili kişi sayılanlardan temin Kanununa göre faaliyette bulunan bankalar aranmayacağı belirtilmektedir. Dolayısıyla dar mükellef kurumların edilen borçlanmalarda en az % 10 tarafından yapılan borçlanmalar. ortaklarından veya ortaklarının ilişkili ortaklık payı aranır. ç) Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman olduğu kişilerden yapılan (5) Yukarıda belirtilen oranlar, Şirketleri Kanunu kapsamında faaliyet gösteren borçlanmalarda ortaklık yapısına ilişkin herhangi bir oran dikkate alınmaksızın borç veren ortaklar ve ortakların Türkiye’de kurulu finansal kiralama şirketleri, öz sermayenin üç katını aşan kısmı ilişkide bulunduğu kişiler için faktoring şirketleri ve finansman şirketleri ile ipotek örtülü sermaye sayılacaktır. hisselerinin topluca dikkate alınır. finansman kuruluşlarının bu faaliyetleriyle ilgili (6) Aşağıda sayılan borçlanmalar olarak ortak veya ortakla ilişkili kişi sayılan örtülü sermaye sayılmaz: bankalardan yaptıkları borçlanmalar. a) Kurumların ortaklarının veya (7) Örtülü sermaye üzerinden kur farkı hariç, faiz ortaklarla ilişkili kişilerin ve benzeri ödemeler veya hesaplanan tutarlar, gerek sağladığı gayrinakdî teminatlar borç alan gerekse borç veren nezdinde, örtülü karşılığında üçüncü kişilerden sermaye şartlarının gerçekleştiği hesap döneminin yapılan borçlanmalar. son günü itibarıyla dağıtılmış kâr payı veya dar b) Kurumların iştiraklerinin, mükellefler için ana merkeze aktarılan tutardır. ortaklarının veya ortaklarla ilişkili Örtülü sermaye kullanan kurum adına vergi tarh kişilerin, banka ve finans edilmesi ve tarh edilen vergilerin kesinleşmiş ve kurumlarından ya da sermaye ödenmiş olması halinde, kesinleşmiş ve ödenmiş piyasalarından temin ederek aynı olan vergiler nispetinde daha önce yapılan 352 şartlarla kısmen veya tamamen vergilendirme işlemleri, örtülü sermayeye ilişkin kullandırdığı borçlanmalar. c) 5411 sayılı kur farklarını da kapsayacak şekilde, taraf olan Bankacılık mükellefler nezdinde düzeltilir. Kanununa göre faaliyette bulunan (8) Dar mükellef kurumların işletmede kullandıkları bankalar tarafından yapılan borçlanmalar için bu maddede yer alan hükümlerin borçlanmalar. uygulanmasında, ortakla ilişkili kişinin tespiti ç) 3226 sayılı Finansal Kiralama açısından sermaye veya oy hakkı şartı aranmaz. Kanunu kapsamında faaliyet gösteren finansal kiralama şirketleri, 90 sayılı Ödünç Para Verme İşleri Hakkında Kanun Hükmünde kapsamında Kararname faaliyet gösteren finansman ve faktoring şirketleri ile ipotek finansman kuruluşlarının bu faaliyetleriyle ilgili olarak ortak veya ortakla ilişkili kişi sayılan bankalardan yaptıkları borçlanmalar. (7) Örtülü sermaye üzerinden kur farkı hariç, faiz ve benzeri ödemeler veya hesaplanan 353 tutarlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarının uygulanmasında, gerek borç alan gerekse borç veren nezdinde, örtülü sermaye şartlarının gerçekleştiği hesap döneminin son günü itibarıyla dağıtılmış kâr payı veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılır. Daha önce yapılan vergilendirme işlemleri, tam mükellef kurumlar nezdinde yapılacak düzeltmede örtülü sermayeye ilişkin kur farklarını da kapsayacak şekilde, taraf olan mükellefler nezdinde buna göre düzeltilir. Şu kadar ki, bu düzeltmenin yapılması için örtülü sermaye kullanan kurum adına tarh edilen vergilerin kesinleşmiş ve ödenmiş olması şarttır. 354 Gider kabul fiyatlandırması Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç edilmiyen Transfer ödemeler: yoluyla örtülü kazanç dağıtımı MADDE 13- Madde 41 – Aşağıda yazılı ilişkili ödemelerin gider kazançların 57- tamamen Maddede, veya kısmen Kurumlar, MADDE 57- (1) Kurumlar, ilişkili kişilerle transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kişilerle emsallere emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit olarak dağıtılmış sayılacağı durumlar olarak uygunluk ilkesine aykırı olarak ettikleri bedel veya fiyat üzerinden mal veya hizmet düzenlenmektedir. indirilmesi kabul olunmaz: 5. (1) dağıtımı MADDE tespit ettikleri bedel veya fiyat alım ya da satımında bulunursa, kazanç tamamen Bu kapsamda kurumlarca ilişkili ... üzerinden mal veya hizmet alım veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kişilerle yapılan mal veya hizmet alım (Ek: 28/3/2007-5615/3 ya da satımında bulunursa, kazanç olarak dağıtılmış sayılır. Alım, satım, imalat ve ya da satım işlemlerinde emsallere md.) Bu fıkranın 1 ilâ 4 tamamen veya kısmen transfer inşaat işlemleri, kiralama ve kiraya verme işlemleri, aykırı bir bedel veya fiyatın tespit numaralı bentlerinde yazılı fiyatlandırması yoluyla örtülü ödünç para alınması ve verilmesi, ikramiye, ücret edilmesi halinde transfer fiyatlandırması olan işlemler hariç olmak olarak dağıtılmış sayılır. Alım, ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler her hal ve yoluyla örtülü kazanç dağıtımı yapılmış üzere, teşebbüs sahibinin, satım, imalat ve inşaat işlemleri, şartta mal veya hizmet alım ya da satımı olarak sayılacaktır. ilişkili kişilerle emsallere kiralama uygunluk ilkesine ve kiraya verme değerlendirilir. aykırı işlemleri, ödünç para alınması ve (2) olarak tespit edilen bedel verilmesi, veya fiyatlar üzerinden mal benzeri ikramiye, ödemeleri ücret İlişkili kişi; İkinci fıkrada, kazancın transfer kurumların kendi ortakları, fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak ve kurumların veya ortaklarının ilgili bulunduğu dağıtılmış gerektiren gerçek kişi veya kurum ile idaresi, denetimi veya olarak sayılabilmesine ilişkili veya hizmet alım ya da işlemler her hal ve şartta mal veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak anlaşılması yönelik kişilerden kimlerin gerektiğine yer satımında bulunması halinde, hizmet alım ya da satımı olarak bağlı bulunduğu ya da nüfuzu altında bulundurduğu verilmektedir. emsallere uygun bedel veya değerlendirilir. gerçek kişi veya kurumları ifade eder. Ortakların Üçüncü fıkrada, kazancın fiyatlar ile teşebbüs sahibince (2) İlişkili kişi; kurumların kendi eşleri, ortakların veya eşlerinin üstsoy ve altsoyu ile transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü uygulanmış bedel veya fiyat ortakları, arasındaki işletme aleyhine ortaklarının kurumların ilgili veya üçüncü derece dâhil yansoy hısımları ve kayın olarak dağıtılmasının tespitinde dikkate bulunduğu hısımları da ilişkili kişi sayılır. Kazancın elde alınan emsallere uygunluk ilkesi 355 oluşan farklar işletmeden gerçek kişi veya kurum ile idaresi, edildiği ülke vergi sisteminin, Türk vergi sisteminin açıklanmaktadır. çekilmiş sayılır. Teşebbüs denetimi sahibinin eşi, bakımından veya sermayesi öngördüğü doğrudan veya düzeyde vergilendirme bir üstsoy ve altsoyu, üçüncü dolaylı olarak bağlı bulunduğu ya sağlamadığı derece dahil yansoy ve kayın da nüfuzu altında bulundurduğu gözönünde kapasitesi vergilendirme ve bilgi bulundurulması imkanı değişimi suretiyle ile aynı Dördüncü fıkrada kurumların, sağlayıp ilişkili kişilerle yaptıkları işlemlerde hususunun uygulayacakları fiyat veya bedelleri Bakanlar tespit ederken kullanabilecekleri hısımları ile doğrudan veya gerçek kişi veya kurumları ifade Kurulunca ilan edilen ülkelerde veya bölgelerde yöntemler belirtilmektedir. Buna göre dolaylı ortağı bulunduğu eder. Ortakların eşleri, ortakların bulunan kişilerle yapılmış tüm işlemler, ilişkili kurumlar, söz konusu fiyat veya bedelin şirketler, bu şirketlerin veya eşlerinin üstsoy ve altsoyu kişilerle yapılmış sayılır. Gerçek kişi teşebbüs tespitinde ortakları, bu şirketlerin ile üçüncü derece dahil yansoy sahibinin eşi, üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dâhil yöntemi, maliyet artı yöntemi ya da idaresi, denetimi sermayesi kontrolü bakımından ilişkili kişi sayılır. Kazancın elde ortağı bulunduğu şirketler, bu şirketlerin ortakları, mahiyetine en uygun olanını kullanmak altında sayılır. bent fiyat veya hısımları ve kayın hısımları da yansoy ve kayın hısımları ile doğrudan veya dolaylı yeniden satış fiyatı yönteminden işlemin bulunan edildiği ülke vergi sisteminin, bu şirketlerin idaresi, denetimi veya sermayesi zorundadırlar. diğer şirketler ilişkili kişi Türk vergi sisteminin yarattığı bakımından kontrolü altında bulunan diğer şirketler Bu karşılaştırılabilir vergilendirme kapasitesi ile aynı de ilişkili kişi sayılır. Karşılaştırılabilir fiyat yönteminin uygulanabilmesi için ilişkili uygulamasında, düzeyde bir vergilendirme imkânı (3) Emsallere uygunluk ilkesi, ilişkili kişilerle kişilerle imalat ve inşaat, kiralama ve sağlayıp sağlamadığı ve bilgi yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında ilişkili yapılan işlemin, birbiriyle olmayan kişilerin yaptıkları kiraya verme, ödünç para değişimi hususunun göz önünde uygulanan fiyat veya bedelin, aralarında böyle bir işlem ile karşılaştırılabilir nitelikte yani alınması veya verilmesi, bulundurulması suretiyle Bakanlar ilişkinin bulunmaması durumunda oluşacak fiyat işleme konu mal veya hizmet ile işlemin ücret, ikramiye ve benzeri Kurulunca ilan edilen ülkelerde veya bedele uygun olmasını ifade eder. Emsallere koşullarının ödemeleri gerek ilişkili kişiler gerektiren veya bölgelerde bulunan kişilerle uygunluk ilkesi doğrultusunda tespit edilen fiyat arasındaki işlemlerde gerekse aralarında işlemler, her hâl ve şartta mal yapılmış tüm işlemler, ilişkili veya bedellere ilişkin hesaplamalara ait kayıt, cetvel ilişki bulunmayan kişilerin arasındaki veya hizmet alım ya da kişilerle yapılmış sayılır. ve belgelerin ispat edici kâğıtlar olarak saklanması işlemlerde benzer nitelikte olması 356 satımı olarak değerlendirilir. (3) Emsallere uygunluk ilkesi, zorunludur. gerekmektedir. İşletmeden çekilmiş sayılan ilişkili kişilerle yapılan mal veya (4) Kurumlar, ilişkili kişilerle yaptığı işlemlerde farklar, ilişkili kişi tarafından hizmet alım ya da satımında uygulayacağı fiyat veya bedelleri, Maliyet böyle hesabında dikkate alınmış ise bulunmaması bir yönteminin aşağıdaki uygulanması halinde emsallere uygun beyan edilmiş gelir veya uygulanan fiyat veya bedelin, yöntemlerden işlemin mahiyetine en uygun olanını fiyatın kurumlar vergisi matrahının aralarında artı ilişkinin kullanarak tespit eder: tespitinde dikkate alınacak uygun brüt kâr oranı, mal veya hizmet durumunda a) Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi: Bir mükellefin alım veya satıma konu işlemin ilişkisiz ilişkili kişinin vergilendirme oluşacak fiyat veya bedele uygun uygulayacağı emsallere uygun satış fiyatının, kişilerle yapılmış olması ya da üçüncü işlemleri buna göre düzeltilir. olmasını ifade eder. Emsallere karşılaştırılabilir mal veya hizmet alım ya da kişiler arasında yapılmış olması halinde İlişkili kişiler ve bu kişilerle uygunluk ilkesi doğrultusunda satımında bulunan ve aralarında herhangi bir uygulanacak kâr oranını ifade yapılan işlemler hakkında bu tespit edilen fiyat veya bedellere şekilde ilişki bulunmayan gerçek veya tüzel etmektedir. maddede yer almayan ilişkin hesaplamalara ait kayıt, kişilerin birbirleriyle yaptıkları işlemlerde Yeniden satış fiyatı yönteminde hususlar bakımından, 5520 cetvel ve belgelerin ispat edici uygulayacağı piyasa fiyatı ile karşılaştırılarak tespit emsallere sayılı Kurumlar Vergisi kâğıtlar olarak Kanununun 13 üncü maddesi zorunludur. hükmü uygulanır. saklanması edilmesini ifade eder. herhangi uygun bir fiyat, bağlantı aralarında bulunmayan b) Maliyet artı yöntemi: Emsallere uygun fiyatın, gerçek veya tüzel kişilere yapılması (4) Kurumlar, ilişkili kişilerle ilgili mal veya hizmet maliyetlerinin makul bir brüt muhtemel satış ve bu satışta yaptığı işlemlerde uygulayacağı kâr oranı kadar artırılması suretiyle hesaplanmasını uygulanacak fiyat ya da bedelden uygun fiyat veya bedelleri, aşağıdaki ifade eder. bir brüt satış kârı düşülerek yöntemlerden işlemin mahiyetine c) Yeniden satış fiyatı yöntemi: Emsallere uygun hesaplanacaktır. en uygun olanını kullanarak tespit fiyatın, işlem konusu mal veya hizmetlerin Mükellefler aralarında herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan yöntemlerden eder: söz konusu herhangi birisini a) Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi: gerçek veya tüzel kişilere yeniden satılması halinde kullanmalarına rağmen emsallere uygun Bir mükellefin uygulayacağı uygulanacak fiyattan, makul bir brüt satış kârı fiyatı tespit edememişlerse işlemlerin 357 emsallere uygun satış fiyatının, düşülerek hesaplanmasını ifade eder. mahiyetine uygun karşılaştırılabilir mal veya hizmet ç) Emsallere uygun fiyata yukarıdaki yöntemlerden belirleyecekleri olarak diğer kendi yöntemleri alım ya da satımında bulunan ve herhangi birisi ile ulaşma olanağı yoksa mükellef, kullanabileceklerdir. aralarında herhangi bir şekilde işlemlerin mahiyetine uygun olarak kendi ilişki bulunmayan gerçek veya belirleyeceği diğer yöntemleri kullanabilir. tüzel kişilerin Beşinci fıkrada mükelleflere, ilişkili kişilerle yaptıkları işlemlere birbirleriyle (5) İlişkili kişilerle yapılan mal veya hizmet alım ya ilişkin olarak belirleyecekleri yöntem yaptıkları işlemlerde uygulayacağı da satımında uygulanacak fiyat veya bedelin konusunda Maliye Bakanlığına piyasa fiyatı ile karşılaştırılarak tespitine ilişkin yöntemler, mükellefin talebi üzerine başvurarak anlaşma yapma olanağı tespit edilmesini ifade eder. Maliye Bakanlığı ile anlaşılarak belirlenebilir. Bu getirilmektedir. b) Maliyet artı yöntemi: Emsallere şekilde belirlenen yöntem, üç yılı aşmamak üzere Altıncı fıkrada, transfer uygun fiyatın, ilgili mal veya anlaşmada tespit edilen süre ve şartlar dâhilinde fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak hizmet maliyetlerinin makul bir kesinlik taşır. dağıtılan kazancın, maddedeki şartların brüt kâr oranı kadar artırılması (6) Tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması gerçekleştiği hesap döneminin son günü suretiyle hesaplanmasını ifade yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazanç, bu itibarıyla dağıtılmış kâr payı veya dar maddedeki şartların gerçekleştiği hesap döneminin mükellefler için ana merkeze aktarılan eder. c) Yeniden satış fiyatı yöntemi: son günü itibarıyla dağıtılmış kâr payı veya dar tutar olduğu belirtilmektedir. Ayrıca Emsallere uygun fiyatın, işlem mükellefler için ana merkeze aktarılan tutardır. 20 gerçek kişi teşebbüs sahibinin emsallere konusu mal veya hizmetlerin nci maddenin birinci fıkrasının (a) ila (ç) uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit aralarında herhangi bir şekilde bentlerinde yazılı olan işlemler hariç olmak üzere, edilen bedel veya fiyatlar üzerinden ilişki bulunmayan gerçek veya teşebbüs sahibinin, bu maddenin birinci fıkrasında ilişkili kişilerle mal veya hizmet alım ya tüzel kişilere yeniden satılması belirtilen işlemler sonucu, emsallere uygun bedel da satımı yapması halinde, emsallere halinde uygulanacak fiyattan, veya fiyatlar ile teşebbüs sahibince uygulanmış uygun bedel veya fiyatlar ile teşebbüs 358 makul bir brüt satış kârı düşülerek bedel veya fiyat arasındaki işletme aleyhine oluşan sahibince uygulanmış bedel veya fiyat hesaplanmasını ifade eder. ç) Emsallere farklar işletmeden çekilmiş sayılır. Örtülü kazanç arasında işletme aleyhine oluşan farklar uygun fiyata dağıtan mükellefler adına veya işletmeden çekilmiş işletmeden çekilmiş sayılacaktır. Örtülü yukarıdaki yöntemlerden herhangi sayılan farklar nedeniyle vergi tarh edilmesi ve tarh olarak dağıtılan kazançlar üzerinden birisi ile ulaşma olanağı yoksa edilen vergilerin kesinleşmiş ve ödenmiş olması tarh edilen ve kesinleşerek ödenen mükellef, işlemlerin mahiyetine halinde, kesinleşmiş ve ödenmiş olan vergiler vergiler uygun olarak kendi belirleyeceği nispetinde diğer yöntemleri kullanabilir. daha önce yapılan taraf olan mükelleflerce vergilendirme düzeltme işlemine tabi tutulacaktır. Bu işlemleri, taraf olan mükellefler nezdinde düzeltilir. bağlamda, örtülü kazanç dağıtan (5) İlişkili kişilerle yapılan mal (7) Tam mükellef kurumlar ile yabancı kurumların kurumda, zarar mahsubu, indirim ve veya hizmet alım ya da satımında Türkiye’deki işyeri veya daimi temsilcilerinin istisnalar nedeni ile bir vergi tarh uygulanacak fiyat veya bedelin aralarında tespitine ilişkin ilişkili kişi kapsamında edilmemesi halinde taraf olan kurum yöntemler, gerçekleştirdikleri yurtiçindeki işlemler nedeniyle nezdinde de bir düzeltme mükellefin talebi üzerine Maliye kazancın örtülü olarak dağıtıldığının kabulü Hazine yapılamayacaktır. Bakanlığı ile belirlenebilir. belirlenen anlaşılarak zararının Bu yöntem, doğması şartına bağlıdır. Hazine Yedinci fıkrada, tam mükellef şekilde zararından kasıt, emsallere uygunluk ilkesine aykırı kurumlar üç ile yılı olarak tespit edilen fiyat ve bedeller nedeniyle Türkiye’deki yabancı işyeri kurumların veya daimi aşmamak üzere anlaşmada tespit kurum ve ilişkili kişiler adına tahakkuk ettirilmesi temsilcilerinin aralarında ilişkili kişi edilen süre ve şartlar dahilinde gereken her türlü vergi toplamının eksik veya geç kapsamında kesinlik taşır. tahakkuk ettirilmesidir. yurtiçindeki gerçekleştirdikleri işlemler nedeniyle (8) Transfer fiyatlandırması ile ilgili usul ve esaslar kazancın örtülü olarak dağıtıldığının (6) Tamamen veya kısmen Bakanlar Kurulunca belirlenir. transfer fiyatlandırması yoluyla kabulü Hazine zararının doğması şartına bağlanmaktadır. Hazine zararından 359 örtülü olarak dağıtılan kazanç, neyin kastedildiği fıkranın devamında Gelir Vergisi belirtilmektedir. kanunlarının uygulamasında, bu Sekizinci ve Kurumlar fıkrada, Bakanlar düzenlemenin işleyişine maddedeki şartların gerçekleştiği Kuruluna hesap ilişkin olarak usul ve esasları belirleme döneminin son günü itibarıyla dağıtılmış kâr payı veya yetkisi verilmektedir. dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılır. Daha önce yapılan vergilendirme işlemleri, taraf olan mükellefler nezdinde buna göre düzeltilir. Şu kadar ki, bu düzeltmenin yapılması için örtülü kazanç adına tarh dağıtan edilen kurum vergilerin kesinleşmiş ve ödenmiş olması şarttır. (7) (Ek: 4/6/2008-5766/21 md.) Tam mükellef kurumlar ile yabancı kurumların Türkiye’deki işyeri veya daimi temsilcilerinin aralarında ilişkili kişi kapsamında 360 gerçekleştirdikleri yurt içindeki işlemler nedeniyle kazancın örtülü olarak dağıtıldığının kabulü Hazine zararının doğması şartına bağlıdır. Hazine zararından kasıt, emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit bedeller edilen fiyat nedeniyle kurum ve ve ilişkili kişiler adına tahakkuk ettirilmesi gereken her türlü vergi toplamının eksik veya tahakkuk ettirilmesidir. geç (1) (8) Transfer fiyatlandırması ile ilgili usûller Bakanlar Kurulunca belirlenir. Tarifi: (1) Madde 75 – (Değişik: 24/12/1980 2361/52 md.) Kontrol edilen yabancı kurum Kontrol edilen yabancı kurum kazancı MADDE 58- (1) Tam mükellef gerçek kişi ve sınai mahiyette olmayan, yatırımlarını kazancı Sahibinin ticari, zirai veya mesleki MADDE 7- (1) Tam mükellef kurumların doğrudan veya dolaylı olarak ayrı ayrı vergi faaliyeti dışında nakdi sermaye veya gerçek para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde MADDE 58- Maddede, ticari ve kişi ve oranı düşük olan ülkelere kurumların ya da birlikte sermayesinin, kâr payının veya oy yönlendiren mükellefler ile Türkiye’de doğrudan veya dolaylı olarak ayrı kullanma hakkının en az %50’sine sahip olmak yatırım yapan mükellefler arasındaki ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri ayrı ya da birlikte sermayesinin, suretiyle kontrol ettikleri yurtdışı iştiraklerinin vergi eşitsizliğinin giderilmesi iratlar menkul sermaye iradıdır. kâr payının veya oy kullanma kurum kazançları, dağıtılsın veya dağıtılmasın amaçlanmaktadır. Bu kapsamda belirli 361 hakkının en az % 50'sine sahip aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi halinde, şartlar altında yurtdışı iştiraklere yatırım ... olmak suretiyle kontrol ettikleri Türkiye’de gelir vergisine tabidir: 2. (Değişik: 4/12/1985 - 3239/57 md.) İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited Şirket ortaklıkları ortaklarının, ortaklarının komanditerlerin kar payları iş dahildir. dışı iştiraklerinin kurum a) İştirakin toplam gayrisafi hasılatının %25 veya kârları, fiilen dağıtılmasa bile vergi kazançları, dağıtılsın veya fazlasının faaliyet ile orantılı sermaye, organizasyon uygulamaları açısından dağıtılmış kabul ve dağıtılmasın aşağıdaki şartların ve eleman istihdamı suretiyle yürütülen ticari, zirai edilerek, bu iştiraklerin kazançlarının ile birlikte kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye yurt yapan mükelleflerin yurtdışı iştirak Kooperatiflerin Türkiye'de ortakları ile yaptıkları muamelelerden tâbidir: doğan karların ortaklara, kooperatifle a) yaptıkları muameleler nisbetinde tevzii, kazanç dağıtımı sayılmaz.) gerçekleşmesi kurumlar halinde, veya serbest meslek faaliyeti dışındaki faiz, kâr Türkiye’de gelir vergisine tabi tutulması vergisine payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri öngörülmektedir. gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşması. İştirakin hasılatının toplam Birinci organizasyon ve eleman istihdamı c) Yurtdışında kurulu iştirakin ilgili yıldaki toplam sermayesinin, kâr payının veya oy suretiyle yürütülen ticarî, ziraî gayrisafi hasılatının 100.000 Türk Lirası karşılığı kullanma hakkının en az %50’sine sahip şartların birlikte gerçekleşmesi halinde; olmak suretiyle kontrol edilen iştirakler veya doğrudan veya dolaylı olarak ayrı ayrı dışındaki faiz, kâr payı, kira, (2) Birinci fıkrada yer alan toplam vergi yükü, 22 olduğu belirtilmektedir. Ayrıca kontrol veya oy kullanma hakkının en az % meslek faaliyeti yabancı parayı geçmesi. Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerin ya da birlikte sermayesinin, kâr payının serbest ya birlikte maddesindeki nci ayrı da Vergisi 7 ayrı dolaylı 5520 Kanununun olarak veya faaliyet Kurumlar sermaye, toplam vergi yükü taşıması. doğrudan (Ek paragraf: 28/3/2007-5615/4 md.) sayılı orantılı yurtdışı gayrisafî b) Yurtdışındaki iştirakin ticari bilanço kârı iştiraklerin tam mükellef gerçek kişi ve % 25 veya fazlasının üzerinden %10’dan az oranda gelir vergisi benzeri kurumlarca ile fıkrada, lisans ücreti, menkul kıymet satış nci maddenin ikinci fıkrasındaki tanıma göre tespit edilen yurtdışı iştiraklerin elde ettikleri 50’sine sahip olmak suretiyle kontrol geliri ettikleri gelirlerden oluşması. yurt dışı iştiraklerinin kazançları dağıtılsın veya dağıtılmasın, iştirakin hesap döneminin kapandığı gibi pasif (3) Kontrol oranı olarak, ilgili hesap dönemi içinde Türkiye’de gelir vergisine tabi tutulması b) Yurt dışındaki iştirakin ticarî herhangi bir tarihte sahip olunan en yüksek oran için aranan şartlar sayılmaktadır. ayı içeren yıl itibarıyla dağıtılan kâr bilânço kârı üzerinden % 10'dan dikkate alınır. payı az oranda gelir ve kurumlar (4) sayılır. vergilendirilmiş tarafından Türkiye’de kazancın sonradan iştirak dağıtılması kazancın dağıtılsın ya da dağıtılmasın nitelikli edilir. Birinci İkinci fıkradaki şartların gerçekleşmesi yükünün 22 fıkrada, nci toplam vergi maddenin ikinci vergisi benzeri toplam vergi yükü durumunda yurtdışında kurulu iştirakin elde etmiş fıkrasındaki tanıma göre tespit edileceği 362 durumunda, elde edilen kâr paylarının vergilendirilmiş kısmı bu tutardan indirilir. Adi komandit şirketlerde komanditerlerin kar payları, şirket taşıması. olduğu kâr, yurtdışı iştirakin hesap döneminin öngörülmektedir. c) Yurt dışında kurulu iştirakin kapandığı ayı içeren hesap dönemi itibarıyla tam Üçüncü fıkrada, kontrol oranı ilgili yıldaki toplam gayrisafî mükellef gerçek kişi ve kurumların, gelir vergisi olarak, ilgili hesap dönemi içinde hasılatının 100.000 YTL karşılığı matrahına hisseleri oranında dâhil edilir. yabancı parayı geçmesi. herhangi bir tarihte sahip olunan en (5) Bu maddeye göre Türkiye’de vergilendirilmiş yüksek oranın dikkate alınacağı hükme (2) Birinci fıkrada yer alan toplam kazancın yurtdışındaki kurum tarafından sonradan bağlanmaktadır. vergi yükü, Kanunun 5 inci dağıtılması durumunda, elde edilen kâr paylarının maddesinin birinci fıkrasının (b) vergilendirilmemiş kısmı gelir vergisine Dördüncü fıkrada, gelir tabi vergisine tabi tutulacak kontrol edilen bendindeki tanıma göre tespit tutulur. yabancı kurum kârının, yurtdışı iştirakin edilir. hesap döneminin kapandığı ayı içeren (3) Kontrol oranı olarak, ilgili hesap dönemi itibarıyla tam mükellef hesap dönemi içinde herhangi bir gerçek kişi ve kurumların gelir vergisi tarihte sahip olunan en yüksek matrahına oran dikkate alınır. edileceği belirtilmektedir. (4) Birinci gerçekleşmesi fıkradaki şartların durumunda hisseleri oranında dâhil Beşinci fıkrada, yurtdışı iştirakin yurt elde ettiği gelirleri üzerinden kâr payı dışında kurulu iştirakin elde etmiş dağıtımında bulunması halinde, elde olduğu kâr, yurt dışı iştirakin edilen hesap döneminin kapandığı ayı Türkiye’de vergilenmiş kısmı üzerinden içeren hesap dönemi itibarıyla tam Türkiye’de mükellef kurumların, kurumlar hesaplanmayacağı vergisi verilmektedir. matrahına hisseleri kâr paylarının yeniden daha gelir hükmüne önce vergisi yer 363 oranında dahil edilir. (5) Bu maddeye göre Türkiye'de vergilenmiş dışındaki kazancın kurum yurt tarafından sonradan dağıtılması durumunda, elde edilen kâr vergilenmemiş paylarının kısmı kurumlar vergisine tâbi tutulur. Vergi tevkifatı: (2) Madde Dar – 94 (Değişik: kesintisi 26/12/1993 - 3946/22 md.) mükellefiyette MADDE 30- iktisadi kamu müesseseleri, aşağıdaki kurumlar, şirketleri, iş tâbi kazanç (1) sisteminin öngördüğü vergilendirme ödemelerden Bakanlar Kurulunca ilan vergi söz adlar fonu 15 oranında kurumlar vergisi mükellef gerçek kişi ve kurumların bu ülkelerde ödemelerin, yönetenler, gerçek gelirlerini kesintisi yapılır: bulunan işyerleri dâhil) nakden veya hesaben matrahlarını beyan etmeye mecbur olan ... yapılan veya tahakkuk ettirilen her türlü ödemeler kullanılmasının ve serbest kesintisi meslek (7) Kazancın elde edildiği ülke konusu ülkelerde edilecek yerleşik gerçek veya tüzel kişilere vakıfların iktisadi işletmeleri, tahakkuk ettirenler tarafından % ülkelerde yerleşik veya faaliyette bulunanlara (tam çeşitli ticaret vergi ticaret üzerinden, bu kazanç ve iratları imkanı sağlayıp sağlamadığı ve bilgi değişiminde Bu kapsamda vergi cenneti olarak da ortaklıkları, avanslar da dahil olmak üzere bulunup bulunmadığı hususu da gözönüne alınmak adlandırılan yatırım zararlı iratları kapasitesi ile en az aynı düzeyde bir vergilendirme yapılabilmesi imkanı getirilmektedir. dernekler, vakıflar, dernek ve nakden veya hesaben ödeyen veya suretiyle, kooperatifler, olarak güvenlik Dar MADDE 59- (1) Vergilendirme rejiminin, Türk rekabetine yol açan ülkelere yapılan kurumların vergi ve Maddede, 59- müessesesi yapılan ödemelerde vergi kesintisi Kamu idare ve müesseseleri, mükellefiyete sair vergi Zararlı vergi rekabetine yol açan ülkelere MADDE (1) altında Türkiye’deki yapılacak vergi azaltmak amacıyla önüne geçilmesi üzerinden, bu ödemelerin verginin konusuna girip öngörülmektedir. 364 erbabı, zirai kazançlarını vergi sisteminin, Türk vergi girmediğine veya ödeme yapılanın mükellef olup Birinci fıkrada, Bakanlar Kurulunca ilan bilanço veya zırai işletme sisteminin yarattığı vergilendirme olmadığına bakılmaksızın %30 oranında vergi edilecek hesabı esasına göre tespit kapasitesi ile aynı düzeyde bir kesintisi yapılır. eden (2) Emsaline uygun fiyatlarla satın alınan mal ve kişi çiftçiler aşağıdaki vergilendirme imkânı sağlayıp ülkelerde yerleşik veya faaliyette bulunanlara ve tam mükellef ve kurumların söz konusu bentlerde sayılan ödemeleri sağlamadığı ve bilgi değişimi iştirak hisseleri için yapılan ödemeler, emsaline ülkelerdeki işyerlerine nakden veya (avans olarak ödenenler dahil) hususunun göz önünde uygun fiyatlarla, deniz ve hava ulaştırma araçlarının hesaben yapılan veya tahakkuk ettirilen nakden veya hesaben bulundurulması suretiyle Bakanlar kiralanması için yapılan ödemeler ile yapılan işin her türlü ödemeler üzerinden her hal ve yaptıkları sırada, istihkak Kurulunca ilan edilen ülkelerde tamamlanabilmesi bakımından zorunluluk arz eden şartta ödemeyi sahiplerinin gelir vergilerine yerleşik olan veya faaliyette geçiş ücreti, liman ücreti ve navlun gibi ödemeler oranında vergi mahsuben tevkifat yapmaya bulunan kurumlara (tam mükellef üzerinden yapılacak kesinti oranını; her bir ödeme öngörülmektedir. kesintisi %30 yapılması mecburdurlar. kurumların bu nitelikteki türü, faaliyet konusu ya da sektör itibarıyla ayrı ayrı İkinci .... ülkelerde bulunan iş yerleri dahil) belirlemeye, sıfıra kadar indirmeye veya kanuni karşılığında ödenecek bedel ve ücretler nakden veya hesaben yapılan veya seviyesine tahakkuk ettirilen her türlü (Ek fıkra: 28/3/2007-5615/6 ödemeler üzerinden, bu kadar getirmeye Bakanlar yetkilidir. fıkrada, yapanlarca muhtelif işlemler Kurulu üzerinden yapılacak kesinti oranını belirleme konusunda Bakanlar (3) Sigorta ve reasürans ödemeleri ve yurtdışındaki Kuruluna yetki verilmektedir. md.) Vergilendirme ödemelerin verginin konusuna finans kuruluşlarından temin edilen borçlanmalara Üçüncü fıkrada, sigorta ve reasürans rejiminin, Türk vergi girip girmediğine veya ödeme ilişkin anapara, faiz veya kâr payı ödemeleri ödemeleri sisteminin sahip olduğu yapılan kurumun mükellef olup ve üzerinden bu madde uyarınca vergi kesintisi kuruluşlarından yurtdışındaki finans temin edilen vergilendirme kapasitesi ile olmadığına bakılmaksızın % 30 yapılmaz. en az aynı düzeyde bir oranında vergi kesintisi yapılır. (4) Bu maddeye göre vergi kesintisine tabi tutulan kâr payı ödemeleri üzerinden madde vergilendirme ödemeler imkânı a) Emsaline uygun fiyatlarla satın sağlayıp sağlamadığı ve bilgi alınan mal ve iştirak hisseleri için borçlanmalara ilişkin anapara, faiz veya üzerinden, 61 inci ve uyarınca vergi kesintisi yapılmayacağı 62 nci maddelere göre ayrıca vergi kesintisi belirtilmektedir. 365 değişiminde bulunup yapılan ödemeler, emsaline uygun yapılmaz. Dördüncü fıkrada, madde uyarınca bulunmadığı hususu da göz fiyatlarla deniz ve hava ulaştırma (5) Bu maddede düzenlenen vergi kesintisinin vergi kesintisine tabi tutulan ödemeler önünde yapılmasında, 63 üncü ve 64 üncü madde hükümleri üzerinden, 61 inci ve 62 nci maddeler bulundurulmak araçlarının kiralanması için Bakanlar yapılan ödemeler ile yapılan işin suretiyle, Kurulunca edilecek tamamlanabilmesi bakımından ilan ülkelerde yerleşik veya zorunluluk arz eden geçiş ücreti, bulunanlara liman ücreti gibi ödemeler faaliyette (Türkiye’de olanların yerleşik üzerinden yapılacak kesinti bu bulunan ülkelerde oranını; her bir ödeme türü, işyerleri dahil) faaliyet konusu ya da sektör dikkate alınır. kapsamında ayrıca yapılmayacağı vergi hüküm kesintisi altına alınmaktadır. Beşinci fıkrada, maddede düzenlenen vergi kesintisinin yapılmasında, 63 üncü ve 64 üncü madde hükümlerinin dikkate nakden veya hesaben yapılan itibarıyla ayrı ayrı belirlemeye, alınacağı öngörülmektedir. veya tahakkuk ettirilen her sıfıra kadar indirmeye veya MADDE 60- Ülkeler arasında yapılan türlü ödemeler üzerinden, bu kanunî seviyesine kadar getirmeye ulaştırma işlerinde, bu işler dolayısıyla ödemelerin Türkiye’de verginin Bakanlar Kurulu yetkilidir. konusuna girip girmediğine veya ödeme mükellef olup b) Yurtdışındaki finans yapılanın kuruluşlarından temin edilen olmadığına borçlanmalara ilişkin ana para, oluşan safi kurum kazancının kesin olarak tespiti her zaman mümkün olmamaktadır. Bu nedenle maddede, ulaştırma işi yapan bakılmaksızın % 30 oranında faiz ve kâr payı ödemeleri ile dar mükelleflerin bu işlerinden elde vergi yapılır. sigorta ve reasürans ödemeleri ettiği kazançtan vergiye tabi tutulacak fiyatlarla üzerinden bu fıkra uyarınca vergi kısmın belirlenmesine ilişkin hükümlere Emsaline kesintisi uygun satın alınan mal ve iştirak kesintisi yapılmaz. yer verilmektedir. hisseleri Birinci fıkrada, dar mükellefiyete tabi için yapılan c) Bu fıkraya göre vergi 366 ödemeler, emsaline uygun kesintisine tâbi tutulan ödemeler, olanların fiyatlarla, ettikleri deniz ve ulaştırma hava Gelir ve Kurumlar Vergisi araçlarının kanunlarına göre ayrıca vergi kiralanması için yapılan kesintisine tâbi tutulmaz. ortalama ulaştırma işlerinden kazançlarının emsal elde tespitinde oranlarının dikkate alınacağı öngörülmektedir. ödemeler ile yapılan işin İkinci fıkrada, dar mükellefiyete tabi tamamlanabilmesi olanlardan Türkiye’de daimi veya arızi bakımından zorunluluk arz olarak çalışan mükelleflerin hava, kara eden ve deniz taşımacılığından elde ettikleri geçiş ücreti ücreti, gibi liman ödemeler kazançlarını tespit ederken üzerinden yapılacak kesinti alacakları oranını; her bir ödeme türü, belirtilmektedir. faaliyet konusu ya da sektör Üçüncü fıkrada, ticari ve arızi ticari itibarıyla ayrı kazançları dar mükellefiyet kapsamında belirlemeye, sıfıra indirmeye veya ayrı kadar kanunî ortalama emsal esas vergilendirilen Türkiye’de mükelleflerin, elde edilmiş seviyesine kadar getirmeye hasılatlarının Bakanlar Kurulu yetkilidir. oluşacağı belirtilmektedir. Yurt dışındaki oranları hangi sayılan unsurlardan finans kuruluşlarından temin edilen borçlanmalara ilişkin anapara, faiz ve kâr payı ödemeleri ile sigorta ve 367 reasürans ödemeleri üzerinden bu fıkra uyarınca vergi kesintisi yapılmaz. Ulaştırma işlerinde matrah: Madde – 45 mükellefiyete kurum MADDE 60- Ülkeler arasında yapılan Dar Mükelleflerin Ulaştırma İşleri ulaştırma işlerinde, bu işler dolayısıyla Dar mükelleflerin ulaştırma işlerinde kazancın Türkiye’de kazancının tespiti tabi MADDE ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ulaştırma (Değişik: kurumlarında 31/12/1981 - 2574/8 md.) Dar Yabancı 23- (1) Yabancı tespiti ettikleri Kurumlar kurum mümkün olmamaktadır. Bu arasında matrah olacak kurum kazancı, ulaştırma işlerinde vergiye matrah olan kazançları, nedenle maddede, ulaştırma işi yapan yaptıkları ulaştırma işlerinde hasılata elde safi kazancının kesin olarak tespiti her olanların Türkiye ile yabancı ulaştırma kurumlarının vergiye MADDE 60- (1) Dar mükellefiyete tabi olanların zaman memleketler oluşan kurumlarının emsal hasılata ortalama emsal oranlarının uygulanması dar mükelleflerin bu işlerinden elde kazançlar, oranlarının uygulanması suretiyle suretiyle hesaplanır. Vergisine yabancı ortalama tabi hesaplanır. ulaştırma (2) Ortalama (2) Ortalama emsal oranları, Türkiye’de daimi veya kısmın belirlenmesine ilişkin hükümlere emsal oranları, arızi olarak çalışan bütün mükellefler için; kazançlarının Türkiye'de daimî veya arızî olarak a) Hava taşımacılığında %5, tayinine ait esaslara göre çalışan bütün kurumlar için; tespit olunur. ettiği kazançtan vergiye tabi tutulacak yer verilmektedir. Birinci fıkrada, dar mükellefiyete tabi b) Kara taşımacılığında %12, olanların a) Kara taşımacılığında % 12, c) Deniz taşımacılığında %15, ettikleri b) Deniz taşımacılığında % 15, olarak uygulanır. ortalama c) Hava taşımacılığında % 5, (3) Ticari ve arızi ticari kazançları dar mükellefiyet alınacağı öngörülmektedir. olarak uygulanır. kapsamında vergilendirilen ulaştırma işlerinden kazançlarının emsal oranlarının elde tespitinde dikkate mükelleflerin, İkinci fıkrada, dar mükellefiyete tabi (3) Ticarî ve arızî ticarî kazançları Türkiye’de elde edilmiş sayılan hasılatı aşağıdaki olanlardan Türkiye’de daimi veya arızi dar mükellefiyet kapsamında unsurlardan oluşur: olarak çalışan mükelleflerin hava, kara 368 vergilendirilen yabancı ulaştırma a) Türkiye kurumlarının, Türkiye'de sınırları içinde gerçekleşen kara ve deniz taşımacılığından elde ettikleri elde taşımacılığında, bilet bedeli ile birlikte alınan gider kazançlarını edilmiş sayılan hasılatı aşağıdaki karşılıkları dâhil olmak üzere yolcu, yük ve bagaj alacakları unsurlardan oluşur: a) Türkiye tespit ederken ortalama emsal esas oranları taşıma ücreti olarak her ne adla olursa olsun belirtilmektedir. sınırları içinde aldıkları tutarlar. Üçüncü fıkrada, ticari ve arızi ticari gerçekleşen kara taşımacılığında, b) Türkiye’deki yükleme limanlarından yabancı kazançları dar mükellefiyet kapsamında bilet bedeli ile birlikte alınan gider ülkelerdeki varış limanlarına veya diğer bir vergilendirilen karşılıkları dahil olmak üzere kurumun gemisine aktarma yapılacak yabancı Türkiye’de yolcu, yük ve bagaj taşıma ücreti limana kadar gerçekleşen deniz ve hava hasılatlarının mükelleflerin, elde edilmiş hangi sayılan unsurlardan olarak her ne adla olursa olsun taşımacılığında, bilet bedeli ile birlikte alınan gider oluşacağı belirtilmektedir. aldıkları tutarlar. b) Türkiye'deki karşılıkları dâhil olmak üzere yolcu, yük ve bagaj yükleme taşıma ücreti olarak her ne adla olursa olsun limanlarından yabancı ülkelerdeki aldıkları tutarlar. varış limanlarına veya diğer bir c) Türkiye dışındaki taşımacılık faaliyeti için diğer kurumun aktarma mükellefler hesabına Türkiye’de sattıkları yolcu ve gemisine yapılacak yabancı limana kadar bagaj biletleri ile Türkiye’de yaptıkları navlun gerçekleşen deniz ve hava sözleşmeleri dolayısıyla kendilerine verilen taşımacılığında, bilet bedeli ile komisyonlar ve ücretler. birlikte alınan gider karşılıkları dahil olmak üzere yolcu, yük ve bagaj taşıma ücreti olarak her ne adla olursa olsun aldıkları tutarlar. 369 c) Türkiye dışındaki taşımacılık faaliyeti için hesabına yolcu diğer kurumlar Türkiye'de sattıkları ve bagaj Türkiye'de biletleri yaptıkları sözleşmeleri ile navlun dolayısıyla kendilerine verilen komisyonlar ve ücretler. Vergi tevkifatı: (2) Madde Vergi kesintisi (2) – 94 DÖRDÜNCÜ KISIM (Değişik: MADDE 15- (1) Kamu idare ve 26/12/1993 - 3946/22 md.) kuruluşları, iktisadî Vergi Kesintisi ve Beyan Esası kamu BİRİNCİ BÖLÜM Kamu idare ve müesseseleri, kuruluşları, sair kurumlar, ticaret Vergi kesintisi iktisadi kamu müesseseleri, şirketleri, sair kurumlar, şirketleri, iş iş ortaklıkları, vakıfların vakıfların iktisadi işletmeleri, yönetenler, yatırım 61- Verginin mükellef tarafından beyanı ve ödenmesi esas olmakla birlikte; verginin en az masrafla ve en kısa sürede tahsilini sağlamak, ortaklıkları, MADDE 61- (1) Kamu idare ve kuruluşları, iktisadi vergi alacağını güvence altına almak, ticaret dernekler, vakıflar, dernek ve kamu kuruluşları, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş maddi ve şekli ödevlerin zamanında ve iktisadî dernekler, vakıflar, dernek ve kooperatifler, kooperatifler, MADDE işletmeleri, ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların doğru bir şekilde yerine getirilmesini yatırım gerçek fonu iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu sağlamak, vergi kayıplarını azaltmak ve gelirlerini yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur kayıtdışı ekonomi ile mücadele etmek fonu beyan etmeye mecbur olan ticaret olan ticaret ve serbest meslek erbabı, bilanço veya gibi amaçlara yönelik olarak vergi yönetenler, gerçek gelirlerini ve serbest meslek erbabı, ziraî işletme hesabı esasına göre defter tutmak zorunda kesintisinin yapılması gerekmektedir. beyan etmeye mecbur olan kazançlarını bilânço veya ziraî olan çiftçiler, aile hekimleri, 23/6/1965 tarihli ve Vergi kesintisine muhatap olacakların ticaret ve serbest meslek işletme hesabı esasına göre tespit 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa göre oluşturulan mükellefiyet türü, vergiden muaf olması 370 erbabı, zirai kazançlarını eden çiftçiler; kurumlara avanslar yönetimler ile her türlü işhanı ve toplu işyerleri ya da bazı gelirleri nedeniyle vergi bilanço veya zırai işletme da dahil olmak üzere nakden veya yönetimleri bu bölümde belirtilen esaslara göre istisnasından hesabı esasına göre tespit hesaben eden çiftçiler aşağıdaki ödemeler yaptıkları aşağıdaki vergi kesintisi yapmak zorundadırlar. üzerinden yapılacak yararlanıyor kesinti olmasının açısından önemi istihkak (2) Birinci fıkrada sayılan vergi kesintisi yapmak bulunmamaktadır. Bunlardan yapılacak bentlerde sayılan ödemeleri sahiplerinin kurumlar vergisine zorunda olanlar, avans olarak ödenenler dâhil vergi kesintisinin sorumlusu maddede (avans olarak ödenenler dahil) mahsuben % 15 oranında kesinti aşağıda sayılan ödemeleri nakden veya hesaben sayılan ve bunlarla iktisadi veya hukuki nakden veya hesaben yapmak zorundadırlar: yaptıkları sırada, (m), (n), (o) ve (ö) bentlerinde yer ilişki içinde bulunan gerçek ve tüzel yaptıkları sırada, istihkak a) Gelir Vergisi Kanununda alanlardan %15, diğerlerinden %25 oranında vergi kişilerdir. sahiplerinin gelir vergilerine belirtilen esaslara göre birden kesintisi yaparlar: mahsuben tevkifat yapmaya fazla takvim yılına yaygın inşaat a) 13 üncü madde kapsamına giren işler dolayısıyla sorumlu olanlar sayılmakta ve halen ve onarım işleri ile uğraşan mecburdurlar. Birinci fıkrada vergi kesintisi yapmakla bu işleri yapanlara ödenen hakediş bedellerinden. kesinti yapmak zorunda olan aile 1. Hizmet erbabına ödenen kurumlara bu işleri ile ilgili olarak b) Vergiden muaf esnafa mal ve hizmet alımları hekimleri, Kat Mülkiyeti Kanununa ücretler ile 61 inci maddede yapılan hak ediş ödemeleri. karşılığında yapılan ödemelerden. yazılı olup ücret edemelerden göre oluşturulan yönetimler ile her türlü sayılan b) Kooperatiflere ait taşınmazların c) Başbayiler hariç olmak üzere Şans Oyunları işhanı ve toplu işyerleri yönetimleri de (istisnadan kiralanması karşılığında bunlara Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların vergi sorumluları içerisinde sayılmak faydalananlar hariç), 103 ve yapılan kira ödemeleri. Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans suretiyle konuya açıklık getirilmektedir. 104 üncü maddelere göre, oyunlarına c) Her nevi tahvil (ipotek ilişkin olarak; bilet, kupon ve İkinci fıkrada vergi kesintisi yapmakla 2. Yaptıkları serbest meslek finansmanı kuruluşları ve konut benzerlerini satanlara, düzenlenen her türlü bahis ve sorumlu tutulanların avanslar da dâhil işleri dolayısıyla bu işleri icra finansmanı kuruluşları tarafından şans oyunlarının oynatılmasına aracılık edenlere, nakden edenlere diğer kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri ödemeler üzerinden maddede belirlenen yapılan ihraç edilen ipotekli sermaye ödemelerden (Noterlere (...) piyasası araçları, varlık teminatlı satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri oranda (3) ödemelerden. serbest meslek menkul kıymetler dahil) ve oldukları veya hesaben kesinti hükme yapmak yapacakları zorunda bağlanmaktadır. 371 faaliyetlerinden dolayı Hazine bonosu faizleri ile Toplu yapılan ödemeler hariç); ç) Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi Kesinti yapılacak Konut İdaresi, 28/3/2002 tarihli ve acenteliği yapan gerçek kişilere, bu faaliyetleri unsurları gelirler, itibarıyla gelir gruplandırılarak a) 18 inci madde kapsamına 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve nedeniyle ödenen komisyon bedeli üzerinden. giren serbest meslek işleri Borç Yönetiminin Düzenlenmesi d) Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre Üçüncü fıkrada, kurumlara yapılacak dolayısıyla gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı bazı ödemeler ve bunların gelirleri yapılan Hakkında Kanuna göre kurulan sayılmaktadır. ödemelerden, varlık kiralama şirketleri, olmaksızın kapı kapı dolaşmak suretiyle; gerçek ve üzerinden kesinti öngörülmektedir. b) Diğerlerinden, Özelleştirme İdaresince çıkarılan tüzel 3. 42 nci madde kapsamına menkul kıymetler ve varlık kişiler adına tüketiciye satanlara faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komisyon, prim sağlanan giren işler dolayısıyla bu kiralama şirketleri tarafından ihraç ve benzeri ödemelerden. işleri yapanlara dahil) (kurumlar edilen kira sertifikalarından ödenen istihkak sağlanan gelirler (Döviz cinsinden yahut dövize, altına veya başka bedellerinden, 4. Dar mükellefiyete tabi bir değere endeksli menkul olanlara, telif ve patent kıymetlerin itfası sırasında oluşan bu Dördüncü fıkrada bazı üzerinden dar kazanç mükelleflere ve yapılacak iratlar kesintiler e) Çiftçiler ve çiftçi sayılanlardan satın alınan zirai düzenlenmektedir. ürünler ve hizmetler için yapılan ödemelerden; Beşinci fıkrada Türkiye’de işyeri ve 1) Hayvanlar ve bunların ürünleri ile kara ve su daimi avcılığı ürünleri için; temsilcisi mükelleflerin, bulunmayan yetkili dar makamların i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın izniyle açılan sergi ve panayırlarda haklarının satışı dolayısıyla değer artışları kesintiye tâbi alınanlar için, yaptıkları yapılan ödemelerden, ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için. ettikleri 5. a) 70 inci maddede yazılı ç) Mevduat faizleri. 2) Diğer zirai ürünler için; kesintisi öngörülmektedir. mal ve hakların kiralanması d) Katılım bankaları tarafından i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan Altıncı karşılığı zirai ürünler için, organlarıyla akdedilen ve usulüne göre ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için. yürürlüğe tutulmaz.). (1)(2) yapılan katılma hesabı karşılığında ödemelerden, ödenen kâr payları. ticari faaliyetlerden elde gelirleri üzerinden vergi fıkrada, Avrupa konulan Birliği anlaşmalar b) Vakıflar (mazbut vakıflar e) Kâr ve zarar ortaklığı belgesi 3) Zirai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler çerçevesinde proje karşılığı sağlanan hariç) için; ve derneklere ait karşılığı ödenen kâr payları. hibelerle finanse edilen yıllara yaygın 372 gayrimenkullerin kiralanması f) Birinci fıkranın (e) bendinde i) Orman idaresine veya orman idaresine karşı inşaat karşılığında bunlara yapılan yer alan menkul kıymetlerin geri taahhütte bulunan kurumlara yapılan ormanların ödemelerden kira ödemelerinden,(1) ağaçlandırılması, alım veya satım taahhüdü ile elde bakımı, kesimi, ve onarım ve işlerine ilişkin yaptıkları serbest ürünlerin meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra toplanması, taşınması ve benzeri hizmetler için, edenlere gayrimenkullerin kiralanması çıkarılmasından sağlanan gelirler. ii) Diğer hizmetler için. hibelerle sınırlı olmak üzere, vergi karşılığında bunlara yapılan g) (Ek: 31/5/2012-6322/38 md.) 4) Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan kesintisi kira ödemelerinden, destekleme niteliğindeki ödemeler için. c) Kooperatiflere ait edilmesi veya elden Başbayiler hariç olmak üzere yapılan ödemelerden, bu yapılmayacağı öngörülmektedir. d) (Ek: 31/5/2012-6322/10 5602 sayılı Kanunda tanımlanan f) Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu Yedinci fıkrada, Bakanlar Kuruluna md.) devletlere, şans oyunlarına ilişkin bilet, işleri icra edenlere (noterlere serbest meslek maddede yer alan vergi kesintisine konu idare faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç); Yabancı yabancı kamu ve kupon ve benzerlerini satanlara, gelir unsurları yanında Kanun kuruluşları ile uluslararası düzenlenen her türlü bahis ve şans 1) 31 inci maddenin birinci fıkrası kapsamına giren kapsamında yer alan gelir unsurlarına kuruluşlara ait diplomatik oyunlarının oynatılmasına aracılık serbest statüsü işleri dolayısıyla yapılan dâhil olan benzer gelirleri de vergi ödemelerden; kesintisi kapsamına alması, bunlardan gayrimenkullerin kiralanması bu nitelikteki biletleri satanlara i) (a) bendi için, yapılacak kesintinin oranı da dâhil karşılığında bunlara yapılan yapılan komisyon, prim ve ii) (b) bendi için, olmak üzere maddede yer alan vergi kira ödemelerinden, iii) (c) bendi için, kesintisi oranlarını, her bir gelir unsuru, veya (2) Vergiden muaf olan kurumlara iv) (ç) bendi için, gelir veya ödeme türü veya aracı için 6. a) bulunmayan edenlere, diğer kişilerce çıkartılan meslek benzeri ödemelerden. (3) Dağıtılsın dağıtılmasın v) (d) bendi için. ayrı ayrı sıfıra kadar indirmek veya bir Vergisi Kanununun 8 inci eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.) 2) Diğer ödemelerden. katına kadar artırmak suretiyle yeniden maddesinin numaralı Gelir Vergisi Kanununun 75 inci g) Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 32 nci tespit etme hususunda yetki verilmesi maddesinin ikinci fıkrasının (1), maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden öngörülmektedir. Bakanlar Kurulu bu i) (a), (c) ve (d) bentlerinde (2) ve (3) numaralı bentlerindeki (istisnadan faydalananlar hariç), 77 nci maddenin yetkisini maddede sayılan ve kesintiye bendinin; Kurumlar dağıtılan (Kârın sermayeye 4 373 yazılı kazançlardan, birinci fıkrasında yer alan tarifeye göre. tabi ii) (b) alt bendinde yazılı maddenin üçüncü fıkrası uyarınca ğ) Sporculara ücret olarak yapılan ödemelerden; ödemeler için kullanabilecektir. Ayrıca kazançlardan, 1) Lig usulüne tabi spor dallarında; bu i) En üst ligdekiler için, ödeyenler ve bunların hukuki durumları ii) En üst altı ligdekiler için, ile elde edilen gelirin türü, elde ediliş b) kâr payları üzerinden, bu vergi kesintisine tâbi tutulan (Değişik:9/4/2003- kazançlar hariç olmak üzere % 15 4842/12 md.) mükellef tarafından; gerçek Tam oranında vergi kesintisi yapılır. i) tam kişilere, vergilerden geliri elde gösteren edenler, iii) Diğer liglerdekiler için. mükellef kazançları hariç olmak üzere, 2) Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki döviz ya da altın cinsinden elde edilip gelir ve Kanunun 5 inci maddesinin bu yazılı kazançlardan, dağıtılsın ve muaf yetkisini benzerlik kurumlar (3) Emeklilik yatırım fonlarının kurumlar vergisi mükellefi birinci fıkrasının (d) bendinde olmayanlara ödemelere olanlara veya dağıtılmasın, kurum şekli ve süresi ile gelirin Türk Lirası, sporculara yapılan ödemeler ile milli sporculara edilmediğine, kara, deniz ve hava uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında ulaştırması yapılan ödemelerden. işiyle iştigal eden dar mükellefler için ise karşılıklı olmak h) Türkiye Jokey Kulübünce organize edilen şartıyla ayrı ayrı veya topluca ülkeler dağıtılan, 75 inci maddenin bünyesinde % 15 oranında vergi yarışmalara ikinci fıkrasının (1), (2) ve kesintisi yapılır. yamakları ve antrenörlerine ücret olarak yapılan kullanabileceği hükme bağlanmaktadır. (3) ödemelerden (Ödemeyi yapanın kesinti yapma Sekizinci fıkrada, maddeye göre vergi numaralı bentlerinde (4) Bakanlar Kurulu, bu maddede katılan atların jokeyleri, jokey itibarıyla farklılaştırmak suretiyle de yazılı kâr paylarından (kârın belirtilen vergi kesintisi zorunluluğu bulunup bulunmamasının ve 35 inci kesintisine sermayeye maddenin eklenmesi dağıtımı sayılmaz.), kâr oranlarını, her bir ödeme ve gelir için ayrı ayrı sıfıra kadar birinci fıkrasının (e) tarafından; aracılığıyla yapılan ücret ödemelerinde gelir vergisi gerçek kişilere, dar mükellef aynı sınırlar dahilinde üçüncü kesintisi bu Kulüp tarafından yerine getirilir.). kurumlara ı) 37 nci maddede yazılı mal ve hakların (Türkiye'de bir fıkrada belirtilen kazançlar için işyeri veya daimi temsilci fon veya ortaklık türlerine göre ya ödemeler düzenlenmiş olan istisnanın kesinti yoluyla alınan vergiye şümulü yoktur. Türkiye Jokey Kulübü mükellef oranına kadar yükseltmeye ve olmayan bendinde belirtilmektedir. ii) Tam mükellef kurumlar indirmeye, kurumlar vergisi dar tabi kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden. 374 aracılığıyla kâr payı elde da portföylerindeki varlıkların i) Vakıflar (mazbut vakıflar hariç) ve derneklere ait edenler hariç) ve gelir ve nitelik ve dağılımına göre taşınmazların kurumlar vergisinden muaf farklılaştırmaya yetkilidir. yapılan kira ödemelerinden. olan j) Arazi ile makine, alet veya biçerdöver, traktör, dar mükelleflere (5) Bu madde gereğince vergi kiralanması karşılığında bunlara dağıtılan, 75 inci maddenin kesintisi yapmak zorunda olanlar, kamyon ve benzeri mahiyetteki araçların zirai ikinci fıkrasının (1), (2) ve bu vergileri ödeme veya üretimde kullanılmak üzere kiralanması karşılığında (3) numaralı bentlerinde tahakkukun yapıldığı yer itibarıyla gerçek usulde vergilendirilen çiftçiler ile çiftçi yazılı kâr paylarından (Kârın bağlı oldukları vergi dairesine, sayılanlar tarafından yapılan ödemelerden. sermayeye k) Yabancı devletlere, yabancı kamu idare ve eklenmesi dağıtımı sayılmaz.), kâr vergilendirme dönemini izleyen kuruluşları ile iii) 75 inci maddenin ikinci kadar muhtasar beyanname ile diplomatik statüsü fıkrasının (4) numaralı bildirmeye mecburdurlar. Gelir kiralanması karşılığında bendinde yazılı menkul Vergisi Kanununda belirlenen sermaye iradının ana usûl ve esaslar, bu maddeye göre l) Tam mükellef kurumlar tarafından, üçüncü merkeze aktarılan tutarı verilecek muhtasar beyannameler fıkranın (b) bendi uyarınca vergi kesintisine tabi üzerinden, ayın yirminci günü akşamına hakkında da uygulanır. Şu kadar uluslararası kuruluşlara bulunmayan bunlara ait taşınmazların yapılan kira ödemelerinden. tutulan kazançlar hariç olmak üzere; c) (Ek: 22/7/1998 - 4369/48 ki, bu maddenin üçüncü fıkrası 1) Tam mükellef gerçek kişilere, gelir vergisi md.; mükellefi olmayanlara ve gelir vergisinden muaf Mülga: 25/12/2003- uyarınca yapılan kesinti, kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği 5035/49 md.) olanlara dağıtılan, 7. 75 inci maddenin ikinci döneme ait muhtasar beyanname fıkrasının (a) ve fıkrasının 5 paylarından bendinde yazılı numaralı ile beyan edilir. menkul (6) Bu maddede geçen hesaben 41 inci maddenin ikinci (b) bentlerinde yazılı kâr (Karın sermayeye eklenmesi kar dağıtımı sayılmaz.), 375 sermaye iratlarından ödeme deyimi, kesintiye tâbi 2) Dar mükellef gerçek kişilere, gelir vergisinden (Kanunla kurulan dernek ve kazanç ve iratları ödeyenleri hak muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, 41 inci vakıflar, Bakanlar Kurulunca sahiplerine karşı borçlu durumda maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde vergi yazılı kâr paylarından (Karın sermayeye eklenmesi muafiyeti tanınan gösteren her türlü kayıt ve vakıflar, kamu menfaatine işlemleri ifade eder. kar dağıtımı sayılmaz.). yararlı dernekler ile dernek (7) Yapılacak vergi kesintisinde m) 41 inci maddenin ikinci fıkrasının (ç) bendinde ve vakıf olmamakla birlikte; kazanç ve iratlar gayrisafî tutarları yazılı menkul sermaye iratlarından (Hazine ve odalar, borsalar, örgütleri ve meslek üzerinden dikkate alınır. bunların üst Kesilmesi gereken verginin Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre kurulan kuruluşları, siyasi partiler, ödemeyi yapan tarafından varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında emekli ve yardım sandıkları üstlenilmesi halinde vergi ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler gibi vergi uygulamalarında kesintisi, ödenen tutar ile ödemeyi hariç banka veya aracı kurumlara veya bunlar dernek ve vakıf olarak kabul yapanın yüklendiği verginin aracılığıyla diğer gerçek ve tüzel kişilere ödenenler edilenler hariç, dernek ve toplamı üzerinden hesaplanır. üzerinden bu kesinti yapılmaz. Bankalara veya aracı vakıflar ile tam mükellef (8) Bu maddede belirtilen kurumlara alış bedeli tevsik edilmeksizin teslim kurumlara ödenenler dahil), ödemelerden yapılan vergi edilmiş olan menkul kıymetlerin gelirlerinin (2) kesintisi, kesinti yapanların kayıt ödenmesinde, ödeme banka veya aracı kurumlar a) Devlet tahvili faizlerinden, ve hesaplarında ayrıca gösterilir. aracılığıyla b) Hazine bonosu (Değişik: dahi bu kesinti hükmü uygulanır. Menkul kıymetin bir banka veya aracı kurum aracılığıyla alınmış olması halinde kesinti faizlerinden, c) yapılsa 22/7/1998 - 4369/48 md.) Toplu Konut yapılırken, bu işlemdeki itfa bedeli ile alış bedeli arasındaki fark esas alınır.); 376 İdaresi, 28/3/2002 tarihli ve 1) Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu 4749 Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan sayılı Finansmanı Kamu ve Yönetiminin Hakkında Borç Düzenlenmesi Kanuna kurulan varlık şirketleri ve göre kiralama Özelleştirme menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden, 2) Hazine tarafından yurtdışında ihraç edilen tahvil faizlerinden, 3) Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre kurulan İdaresince çıkarılan menkul varlık kiralama şirketleri tarafından; kıymetlere i) Yurtiçinde ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan sağlanan gelirlerden, gelirlerden,(3) d) Nama yazılı tahvil ii) Yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından faizlerinden, sağlanan gelirlerden. e) Hamiline yazılı tahvil 4) faizlerinden, finansmanı kuruluşları tarafından ihraç edilen f) (Ek: 21/2/2007-5582/29 md.) İpotek kuruluşları finansmanı ve finansmanı tarafından ipotekli konut kuruluşları ihraç edilen sermaye piyasası İpotek finansmanı kuruluşları ve konut ipotekli sermaye piyasası araçlarından elde edilen kâr payı ve faiz gelirlerinden, 5) Diğerlerinden. n) Mevduat faizlerinden; 1) Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizlerden, 2) Altın depo hesapları getirilerinden, araçlarından elde edilen kâr 3) Diğerlerinden. payı ve faiz gelirlerinden, o) 41 inci maddenin ikinci fıkrasının (f) bendinde 377 g) Diğerlerinden, (4) yer alan menkul sermaye iratlarından; 8. 1) Kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr Mevduat faizlerinden (Kanunla kurulan dernek ve paylarından, vakıflar, Bakanlar Kurulunca 2) Katılım bankalarınca kâr ve zarara katılma vergi hesabı karşılığında ödenen kâr paylarından. muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine ö) 41 inci maddenin ikinci fıkrasının (ı) bendinde yararlı dernekler ile dernek yer alan menkul sermaye iratlarından. ve vakıf olmamakla birlikte; p) 41 inci maddenin ikinci fıkrasının (j) bendinin; odalar, borsalar, 1) (1) numaralı alt bendinde yer alan menkul örgütleri ve meslek bunların üst sermaye iratlarından, kuruluşları, siyasi partiler, 2) (2) numaralı alt bendinde yer alan menkul emekli ve yardım sandıkları sermaye iratlarından. gibi vergi uygulamalarında r) 41 inci maddenin ikinci fıkrasının (k) bendinin; dernek ve vakıf olarak kabul 1) (1) numaralı alt bendinde yer alan menkul edilenler hariç, dernek ve sermaye iratlarından, vakıflar ile tam mükellef 2) (2) numaralı alt bendinde yer alan menkul kurumlara ödenenler dahil) (1) sermaye iratlarından, a) Döviz tevdiat hesaplarına 3) (3) numaralı alt bendinde yer alan menkul yürütülen faizler ile özel sermaye iratlarından. finans kurumlarınca döviz s) 41 inci maddenin ikinci fıkrasının (l) bendinde katılma hesaplarına ödenen yer alan menkul sermaye iratlarından. kar paylarından, (3) Birinci fıkrada sayılan vergi kesintisi yapmak 378 b) Nama yazılı hesaplarına mevduat zorunda olanlar, avans olarak ödenenler dâhil tam yürütülen mükellef kurumlara yapılan ve ikinci fıkranın (a), faizlerden, (c), (m), (n), (o) ve (ö) bentlerine ek olarak aşağıda c) Hamiline yazılı mevduat sayılan ödemeleri nakden veya hesaben yaptıkları hesaplarına sırada %15 oranında vergi kesintisi yaparlar: yürütülen faizlerden, a) Tam mükellef kurumlar tarafından, bu fıkranın d) Diğerlerinden, (b) bendi uyarınca vergi kesintisine tabi tutulan 9) 75 inci maddenin ikinci kazançlar hariç olmak üzere, vergiden muaf olan fıkrasının kurumlara dağıtılan 41 inci maddenin ikinci 12 numaralı bendinde yer alan menkul fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde sermaye paylarından iratlarından (Kârın sermayeye yazılı kâr eklenmesi kar (Kanunla kurulan dernek ve dağıtımı sayılmaz.). vakıflar, Bakanlar Kurulunca b) Emeklilik yatırım fonlarının kazançları hariç, vergi tanınan dağıtılsın veya dağıtılmasın kurum bünyesinde, 22 vakıflar, kamu menfaatine nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde yazılı yararlı dernekler ile dernek kazançlardan. ve vakıf olmamakla birlikte; c) Kooperatiflere ait taşınmazların kiralanması odalar, borsalar, karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden. örgütleri ve muafiyeti meslek bunların üst (4) Dar mükellefiyete tabi kurumların ikinci kuruluşları, siyasi partiler, fıkranın (a), (m), (n), (o), (ö) ve (s) bentlerine ek emekli ve yardım sandıkları olarak aşağıdaki kazanç ve iratları üzerinden, bu gibi vergi uygulamalarında kazanç ve iratları avanslar da dâhil olmak üzere 379 dernek ve vakıf olarak kabul nakden veya hesaben ödeyen veya tahakkuk edilenler hariç, dernek ve ettirenler tarafından %15 oranında vergi kesintisi vakıflar ile tam mükellef yapılır: kurumlara ödenenler dahil).(1) a) Serbest meslek kazançlarından. a) b) Gayrimenkul sermaye iratlarından. Faizsiz verenlere olarak kredi ödenen kâr c) Tam mükellef kurumlar tarafından, üçüncü paylarından, fıkranın (b) bendi uyarınca vergi kesintisine tabi b) Kâr ve zarar ortaklığı tutulan kazançlar ile Türkiye’de bir işyeri veya belgesi karşılığı ödenen kâr daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde edenler paylarından, hariç olmak üzere dar mükellef kurumlara veya c) Özel finans kurumlarınca gelir vergisinden muaf olan dar mükelleflere kâr ve zarara katılma hesabı dağıtılan 41 inci maddenin ikinci fıkrasının (a) ve karşılığında (b) bentlerinde yazılı kâr paylarından (Karın ödenen kâr paylarından, sermayeye eklenmesi kar dağıtımı sayılmaz.). 10. a) (Değişik: 31/5/2012- ç) 41 inci maddenin ikinci fıkrasının (c) bendinde Başbayiler yazılı menkul sermaye iradının ana merkeze 6322/10 md.) hariç olmak üzere, 14/3/2007 aktarılan tutarı üzerinden, kurum bünyesinde. tarihli ve 5602 sayılı Şans d) 41 inci maddenin ikinci fıkrasının (d) ve (h) Oyunları Hasılatından Alınan bentlerinde sayılan menkul sermaye iratlarından. Vergi, Payların e) Ticari veya zirai kazanca dâhil olup olmadığına Hakkında bakılmaksızın telif, imtiyaz, patent, işletme, ticaret Fon Düzenlenmesi Kanunda ve tanımlanan şans unvanı, marka ve benzeri gayrimaddi hakların 380 oyunlarına olarak; satışı, devir ve temliki karşılığında nakden veya bilet, kupon ve benzerlerini hesaben ödenen veya tahakkuk ettirilen bedeller satanlara, üzerinden. türlü ilişkin düzenlenen bahis oyunlarının aracılık ve her şans oynatılmasına edenlere, (5) Türkiye’de işyeri ve daimi temsilcisi bulunmayan dar mükelleflerin, yetkili makamların diğer izniyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları ticari bu faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar üzerinden, nitelikteki biletleri satanlara işletme bünyesinde %15 oranında gelir vergisi yapılan komisyon, prim ve kesintisi yapılır. benzeri ödemelerden, (6) Avrupa Birliği organlarıyla akdedilen ve b) 4077 sayılı Tüketicinin usulüne Korunması Hakkında Kanuna çerçevesinde proje karşılığı sağlanan hibelerle göre gerçek ve tüzel kişilerin finanse edilen yıllara yaygın inşaat ve onarım mallarını iş akdi ile bağlı işlerine ilişkin ödemelerden ve yaptıkları serbest olmaksızın bunlar adına kapı meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere kapı yapılan ödemelerden, bu hibelerle sınırlı olmak kişilerce çıkartılan dolaşmak tüketiciye suretiyle satanlara bu göre yürürlüğe konulan anlaşmalar üzere, vergi kesintisi yapılmaz. olarak (7) Bakanlar Kurulu, bu Kanun kapsamında yer yapılan komisyon, prim ve alan gelir unsurlarına dâhil olup yukarıdaki benzeri ödemelerden, (3) fıkralarda sayılanlarla aynı veya benzer mahiyette faaliyetleriyle 11. ilgili (Değişik:25/5/1995 - 4108/23 md.) Çiftçilerden olan gelirleri de kesinti kapsamına almaya, bunlardan yapılacak kesintinin oranı da dâhil olmak 381 satın alınan zirai mahsüller üzere maddede yer alan vergi kesintisi oranlarını, ve hizmetler için yapılan her bir gelir unsuru, gelir veya ödeme türü veya ödemelerden; aracı için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmek veya ikinci a) Hayvanlar ve bunların fıkranın (m), (n), (o) ve (ö) bentlerinde yer alan mahsulleri ile kara ve su gelirler için öngörülen kanuni oranı beş puana avcılığı mahsülleri için, kadar, diğer gelirler için ise bir katına kadar b) Diğer zirai mahsuller için, artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkilidir. c) Ziraai faaliyet kapsamında Bu yetkiler vergi kesintisi oranını; ifa edilen hizmetler için, a) Tam ve dar mükellefler ile gerçek ve tüzel kişiler d) (Ek: 28/6/2001- veya elde edenler ya da ödeme yapılanlar itibarıyla, 4697/8 md.) Çiftçilere b) Ticari kazançlarda, ödeyen veya ödeme yapılan yapılan doğrudan gelir itibarıyla, ödeme yapılan kişilerin mükellef olup destekli ve alternatif ürün olmadıklarına, ödemenin konusunun emtia veya ödemeleri için, hizmet alımı, emtia ve hizmet alımının birlikte 12. PTT acenteliği olmasına, iş grupları, iş nev’ileri, sektörler ve emtia yapanlara,bu faaliyetleri gruplarına göre, nedeniyle ödenen komisyon c) Zirai kazançlarda, ürün ve hizmet türlerine, bedeli üzerinden, niteliğine, zirai ürünlerin borsalarda tescil ettirilerek 13. (Değişik: 25/5/1995 - satılıp satılmadığına, toptancı hallerinde satılıp 4108/23 md.) Esnaf satılmadığına veya destekleme kapsamında alım muaflığından (...) (1) yapan kurumlar ile diğerlerine, zirai faaliyet yararlananlara mal ve hizmet kapsamında ifa edilen hizmetler için de faaliyetin 382 alımları karşılığında yapılan türü ve niteliğine, çiftçi ve çiftçi sayılanlar, bunlara ödemelerden, yapılan ödemelerin türü ve ödemeyi yapana, 14. 75 inci maddenin ikinci münhasıran zirai alet ve makinalarla verilen fıkrasının 14 numaralı hizmetlere veya faaliyetin zirai alet ve makinaların bendinde yer alan menkul başka kişilerin işlerinde kullandırılmak suretiyle sermaye iratlarından yapılmasına göre, (Kanunla kurulan dernek ve ç) Serbest meslek kazançlarında, faaliyet türüne vakıflar, Bakanlar Kurulunca veya kazanç ve hasılat tutarlarına göre, vergi muafiyeti tanınan d) Ücretlerde, tutarlarına ve tek işverenden alınıp vakıflar, kamu menfaatine alınmadığına, jokeylere, jokey yamaklarına ve yararlı dernekler ile dernek antrenörlerine yapılıp yapılmadığına, sporculara, ve vakıf olmamakla birlikte; spor dallarına, odalar, borsalar, meslek göre, örgütleri ve bunların üst e) Gayrimenkul kuruluşları, siyasi partiler, maddede sayılan mal ve haklar, bunların kullanılış emekli ve yardım sandıkları amacı veya elde edenleri itibarıyla, gibi vergi uygulamalarında f) Menkul sermaye iratlarında; dernek ve vakıf olarak kabul 1) Mevduat veya menkul kıymet ve diğer sermaye edilenler hariç, dernek ve piyasası araçlarının vadesi, ihraç tarihleri, türleri, vakıflar ile tam mükellef işlem gördüğü borsalar ile bankalar arası mevduat kurumlara ödenenler dahil) ve Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan aracı (2) kurumlar liglere veya ödemeyi yapanlara sermaye arasındaki borsa iratlarında, 37 para nci piyasasında 383 15. (Ek :28/6/2001 - 4697/8 değerlendirilen paralara ödenen faizler için, md.) a) 75 inci maddenin 2) Kâr payları ve iştirak hisselerinden doğan ikinci fıkrasının (15) kazançların tahsil süresine veya bunları elde numaralı bendinin (a) alt edenlere göre veya bu menkul sermaye iratları bendinde yer alan menkul kapsamına giren Devlet tahvili, Hazine bonosu sermaye iratlarından faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme b) 75 inci maddenin ikinci İdaresince çıkartılan menkul kıymetlerin gelirlerine fıkrasının (15) numaralı isabet eden kısım için (Bu kısım, bu faiz ve bendinin (b) alt bendinde yer gelirlerin toplam kurum hasılatı içindeki payına alan menkul sermaye göre hesaplanır.), iratlarından 3) Üçüncü fıkranın (b) bendinde yer alan kazançlar c) (Mülga: 13/6/2012-6327/9 itibarıyla fon veya ortaklık türlerine göre ya da md.) portföylerindeki varlıkların nitelik ve dağılımına 16. (Ek: 13/6/2012- 6327/9 göre, md.) a) 75 inci maddenin 4) Getirinin, kıymetli maden ve taşlar, döviz ikinci fıkrasının (16) cinsinden açılmış hesaplardan ya da yabancı para numaralı bendinin (a) alt cinsinden ihraç edilmiş menkul kıymetlerden elde bendinde yer alan menkul edilip edilmediğine göre, sermaye iratlarından, 5) İkinci fıkranın (p) ve (r) bentlerinde yer alan b) 75 inci maddenin ikinci kesinti uygulaması bakımından, prim ve katkı fıkrasının (16) numaralı paylarının ücretin safi tutarı ile ticari kazancın bendinin (b) alt bendinde yer tespitinde veya diğer gelir unsurlarına ilişkin gelir 384 alan menkul sermaye vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılıp iratlarından, yapılmadığına, indirim konusu yapılması halinde c) 75 inci maddenin ikinci indirime esas süreye, Devlet katkısı elde edilip fıkrasının (16) numaralı edilmediğine veya Devlet katkısı elde edilen süreye, bendinin (c) alt bendinde yer sigortalı ve katılımcıların kalış süresine ve ayrılma alan menkul sermaye biçimlerine göre. iratlarından, g) Değer artış kazançlarında, dar mükellefler için 17. (Ek: 31/5/2012 - 6322/10 ülkeler itibarıyla, md.) 75 inci maddenin ikinci ğ) Arızi kazançlarda kazanç türlerine göre, fıkrasının (17) numaralı h) Kara, deniz ve hava ulaştırması işiyle iştigal eden bendi kapsamındaki menkul dar mükellefler için karşılıklı olmak şartıyla ayrı sermaye iratlarından, (3) ayrı veya topluca ülkeler itibarıyla, % 25 vergi tevkifatı yapılır. farklılaştırmak suretiyle de kullanılabilir. (4) (8) Aşağıda yazılı hizmet erbabının ücretleri (Ek fıkra: 28/3/2007-5615/6 üzerinden vergi kesintisi yapılmaz. Bu kişilerin md.) Vergilendirme gelirleri yıllık beyanname ile bildirilir: rejiminin, Türk vergi a) Ücretlerini yabancı bir memleketteki işverenden sisteminin sahip olduğu doğrudan doğruya alan hizmet erbabı. vergilendirme kapasitesi ile b) 35 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde en az aynı düzeyde bir yer alan istisnadan faydalanmayan yabancı elçilik vergilendirme ve konsolosluk memur ve hizmetlileri. imkânı sağlayıp sağlamadığı ve bilgi c) Maliye Bakanlığınca yıllık beyanname ile 385 değişiminde bulunup bildirilmesinde zaruret görülen ödemeler. bulunmadığı hususu da göz önünde bulundurulmak suretiyle, Bakanlar Kurulunca ilan ülkelerde edilecek yerleşik faaliyette veya bulunanlara (Türkiye’de olanların yerleşik bu bulunan ülkelerde işyerleri dahil) nakden veya hesaben yapılan veya tahakkuk ettirilen her türlü ödemeler üzerinden, bu ödemelerin verginin konusuna girip girmediğine veya ödeme yapılanın olup olmadığına mükellef bakılmaksızın % 30 oranında vergi Emsaline kesintisi yapılır. uygun fiyatlarla satın alınan mal ve iştirak hisseleri için yapılan 386 ödemeler, emsaline uygun fiyatlarla, deniz ve ulaştırma hava araçlarının kiralanması için yapılan ödemeler ile yapılan işin tamamlanabilmesi bakımından zorunluluk arz eden geçiş ücreti ücreti, gibi liman ödemeler üzerinden yapılacak kesinti oranını; her bir ödeme türü, faaliyet konusu ya da sektör itibarıyla ayrı belirlemeye, sıfıra indirmeye veya ayrı kadar kanunî seviyesine kadar getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yurt dışındaki finans kuruluşlarından temin edilen borçlanmalara ilişkin anapara, faiz ve kâr payı ödemeleri ile sigorta ve 387 reasürans ödemeleri üzerinden bu fıkra uyarınca vergi kesintisi yapılmaz. Tüccar, serbest meslek erbabı ve çiftçilerin yukarıdaki hükümlere göre yapacakları tevkifat; ticari, mesleki ve zirai işleriyle ilgili ödemelerine münhasırdır. Yukarıdaki bentlerde yazılı vergi tevkifatının yapılmasında 96 ncı madde hükmü göz önünde tutulur. (Değişik: 9/4/2004-4842/12 md.) Bu maddenin (6) numaralı bendinin (a) alt bendine göre üzerinden vergi tevfikatı yapılan kazancından alanlara, kar tevkif kurum payı suretiyle alınan vergi red ve iade olunmaz. 388 Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan tevkifat nispetini, her bir ödeme ve gelir için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar suretiyle artırmak yeniden tespit etmeye yetkilidir. Bu yetki; – Tam ve dar mükellefler ile gerçek ve tüzel kişiler itibariyle, – 6, 7, 8, 9 ve 17 numaralı bentlerde yer alan kazanç ve iratlardan; menkul mevduat kıymetin veya vadesi, menkul kıymetlerin türleri ile bankalar ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa piyasasında değerlendirilen paralara ödenen para faizler 389 için,(1)(2) – 6 numaralı bendin (b) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratları kapsamına giren Devlet tahvili, Hazine bonosu faizleri ve Toplu Konut İdaresi ile Kamu Ortaklığı idaresince çıkartılan menkul kıymetlerin gelirlerine isabet eden kısım için (bu kısım, bu faiz ve gelirlerin toplam kurum hasılatı içindeki payına göre hesaplanır), – (Değişik: 25/5/1995 - 4108/23 md.) 11 numaralı bent gereğince zirai mahsul bedelleri üzerinden yapılacak vergi tevkifatında, zirai mahsulün ticaret borsalarında tescil ettirilerek satılmadığına satılıp veya 390 destekleme kapsamında alım yapan kurumlar ile diğerlerine, zirai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için de faaliyetin türü ve niteliğine, münhasıran zirai makinalarla ve verilen hizmetlere işletmenin alet veya başka işlerinde zirai kişilerin kullandırılmak suretiyle yapılmasına göre, – (Değişik: 25/5/1995 - 4108/23 md.) 13 numaralı bentte yer alan ödemelerde ödeme yapılan kişilerin mükellef olup olmadıklarına, ödemenin konusunun emtia veya hizmet alımı, emtia ve hizmet olmasına, alımının iş birlikte grupları, iş 391 nevileri, sektörler ve emtia gruplarına göre, – (Ek paragraf: 13/6/20126327/9 md.) Birinci fıkranın (15) ve (16) numaralı bentlerinde yer alan menkul sermaye iratlarından; prim ve katkı paylarının, ücretin safi tutarı ile ticari kazancın tespitinde veya diğer gelir unsurlarına ilişkin gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılıp yapılmadığına, indirim konusu halinde yapılması indirime esas süreye, Devlet katkısı elde edilmediğine veya edilip Devlet katkısı elde edilen süreye, sigortalı ve katılımcıların kalış sürelerine ve ayrılma biçimlerine göre, 392 Farklı oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir. Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan tevkifat nispetini, kara, deniz ve hava ulaştırması işiyle iştigal eden dar mükellefler için, ülkeler itibariyle ve karşılıklı olmak şartıyla, ayrı topluca ayrı sıfıra veya kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle tespit etmeye yeniden yetkilidir. (Ek: 12/6/2002-4761/2 md.) Maliye Bakanlığı, vergiye tâbi işlemlere taraf veya aracı olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir. 393 Münhasıran 30/12/2004-5281/ 30 md.) (1) yapılacak kesintiler 1) Bankalar ve aracı MADDE 62- (1) Bankalar ve aracı kurumlar, yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla kurumlar takvim yılının üçer takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla, yapılacak kesintiler düzenlenmektedir. aylık dönemleri itibarıyla; aşağıda sayılan gelirler üzerinden %15 oranında Bu a) Alım satımına aracılık vergi kesintisi yaparlar: ettikleri menkul kıymetler ile a) Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler veya itfasına aracılık ettikleri, menkul diğer ile diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve satış kıymet ve diğer sermaye piyasası sermaye araçlarının alış piyasası ve satış banka ve aracı kurumlarca MADDE 62- Maddede, münhasıran Geçici Madde 67- (Ek: bedelleri arasındaki fark. banka ve aracı kurumlarca takvim kapsamda banka ve aracı kurumların; alım satımına, tahsiline araçlarından elde edilen kazançlar, bedelleri arasındaki fark, b) Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya dönemsel getiriler ile bu kıymetlerin b) Alımına aracılık ettikleri diğer sermaye piyasası araçlarının itfası halinde alış ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler menkul kıymet veya diğer bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark. sermaye piyasası araçlarının c) Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası öngörülmektedir. itfası halinde alış bedeli ile araçlarının tahsiline aracılık ettikleri dönemsel Birinci fıkrada menkul kıymet ve diğer itfa bedeli arasındaki fark, getirileri (herhangi bir menkul kıymet veya diğer sermaye c) Menkul kıymetlerin veya sermaye piyasası aracına bağlı olmayan). diğer ç) Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer aracı sermaye piyasası üzerinden vergi piyasası kesintisi yapılması araçlarından elde edilen gelirler üzerinden bankalar veya kurumlar aracılığıyla vergi araçlarının tahsiline aracılık sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden kesintisi yapılması öngörülmektedir. ettikleri dönemsel getirileri sağlanan gelirler. (herhangi bir menkul kıymet (2) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi münhasıran menkul kıymet ve diğer veya diğer sermaye piyasası kapsamındaki mükellefler ile münhasıran menkul sermaye piyasası aracı getirileri ile aracına bağlı olmayan), kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artış kazançları elde etmek ve İkinci fıkrada sermaye şirketleri ile 394 d) (Ek: 22/12/2005-5436/14 md.) Aracılık ettikleri değer artış kazançları elde etmek ve bunlara bağlı bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan amacıyla hakları kullanmak faaliyette bulunan menkul kıymet veya diğer mükelleflerden Sermaye Piyasası Kanununa göre mükelleflerden sermaye piyasası araçlarının kurulan yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarıyla Kanununa göre kurulan yatırım fonları ödünç işlemlerinden sağlanan benzer gelirler, belirlenenler için bu oran %0 olarak uygulanır. Üzerinden % 15 oranında (3) Üç aylık dönem içerisinde aynı türden menkul belirlenenler için uygulanacak kesinti vergi tevkifatı yaparlar. (Ek kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı ile ilgili oranı belirlenmektedir. cümle: olarak birden fazla alım satım işlemi yapılması Üçüncü 27/6/2006-5527/1 nitelikte olduğu Maliye Bakanlığınca ve yatırım Sermaye ortaklıklarıyla Piyasası benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığınca fıkrada, üç aylık dönem Anayasa halinde kesintinin gerçekleştirilmesinde bu işlemler içerisinde aynı türden menkul kıymet Mahkemesi’nin 15/10/2009 tek bir işlem olarak dikkate alınır. Aynı türden veya diğer sermaye piyasası aracı için tarihli ve E.: 2006/119, K.: menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı yapılan alım satımların tek bir işlem 2009/145 sayılı Kararı ile.; alım Yeniden aşılmamak kaydıyla izleyen dönemlerin kesinti buna md.; İptal: düzenleme: satımından doğan zararlar takvim yılı gibi kabul edilerek yapılacak kesintinin göre hesaplanacağı 23/7/2010-6009/4 md.) 5520 matrahından mahsup edilir. Dövize, altına veya öngörülmektedir. Üç aylık dönemlerde sayılı başka bir değere endeksli menkul kıymet veya diğer aynı türden menkul kıymet veya diğer Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin sermaye piyasası aracının alış ve satış bedeli olarak sermaye birinci fıkrası kapsamındaki işlem tarihindeki Türk Lirası karşılıkları esas satımından doğan zararların takvim yılı mükellefler ile münhasıran alınarak kesinti matrahı tespit edilir. Menkul kıymet aşılmaması menkul diğer ve diğer sermaye piyasası aracının yabancı bir para dönemlerin kesinti matrahından mahsup aracı cinsinden ihraç edilmiş olması halinde ise kesinti edilebileceği öngörülmektedir. artışı matrahının tespitinde kur farkı dikkate alınmaz. Dördüncü fıkrada menkul kıymetlerin sermaye getirileri kıymet ve piyasası ile değer piyasası aracının koşuluyla alım izleyen 395 kazançları elde etmek ve Alış bunlara komisyonlar ile banka ve sigorta muameleleri aktarılması, başka bir kişi veya kurum bağlı hakları ve satış işlemleri dolayısıyla ödenen başka bir banka veya aracı kuruma kullanmak amacıyla faaliyette bulunan (4) Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı kurumun bünyesinde gerçekleştirilmesi mükelleflerden 2499 sayılı sahibinin, bu kıymetleri başka bir banka veya aracı veya kıymetin sahibi tarafından fiziken Sermaye Piyasası Kanununa kuruma aktarması halinde, söz konusu menkul teslim göre kurulan yatırım fonları kıymetlerin alış bedeli ve alış tarihi aktarma yapılan gerekenler ve kuruma bildirilir. Aktarmanın başka bir kişi veya işlemler hakkında bilgi verilmesine yatırım benzer Maliye ortaklıklarıyla nitelikte olduğu Bakanlığınca belirlenenler için bu oran % 0 olarak uygulanır. (2) vergisi, kesinti matrahının tespitinde dikkate alınır. adına naklin aynı banka veya aracı alınması halinde yapılması açıklanmaktadır. Yapılan kurum adına yapılması halinde, alış bedeli ve alış gerek duyulan merciin Maliye Bakanlığı tarihinin ilgili banka veya aracı kuruma Gelir İdaresi Başkanlığı olduğu hükme bildirilmesinin yanı sıra işlem Maliye Bakanlığı bağlanmaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığına da bildirilir. Bu Beşinci fıkrada madde kapsamına (Değişik ikinci paragraf: bildirimler, başka bir kişi veya kurum adına naklin girmeyen gelirler belirtilmektedir. 22/12/2005-5436/14 aynı banka veya aracı kurumun bünyesinde Altıncı fıkrada, md.) bankalar ve aracı Aynı menkul kıymet ve diğer gerçekleştirilmesi veya kıymetin sahibi tarafından kurumların, bir menkul kıymet veya sermaye piyasası aracından fiziken teslim alınması halinde de yapılır. Menkul diğer sermaye piyasası aracını (pay değişik alımlar kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının fiziken senetleri ile beşinci fıkrada belirtilen yapıldıktan sonra bunların bir bir banka veya aracı kuruma teslim edilmesi halinde menkul kıymetler ve diğer sermaye kısmının elden çıkarılması alış bedeli olarak, tevsik edilmesi kaydıyla, kıymet piyasası araçları hariç) birinci fıkra halinde, ilk giren ilk çıkar sahibinin beyanı esas alınır ve yapılan işlem Maliye kapsamında kesintiye tabi tutulmaksızın yöntemi Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına bildirilir. tarihlerde kullanılmak suretiyle, tevkifat matrahının (5) Hazine ve Kamu Finansmanı ve almaları halinde, kendilerine satış Borç yapanlar adına satış bedeli ile alış bedeli 396 tespitinde dikkate alınacak Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre arasındaki fark üzerinden belirlenen alış bedeli belirlenir. Bir kurulan varlık kiralama şirketlerince yurtdışında oranda menkul ihraç edilen menkul kıymetlerin alım satımı, itfası öngörülmektedir. kıymet sermaye ve diğer vergi piyasası aracının alımından önce elden getirilerinin tahsilinde, tam mükellef kurumlara ait menkul çıkarılması halinde, elden olup, Borsa İstanbul Anonim Şirketinde işlem gören piyasası kesintisi yapmaları sırasında elde edilen getirileri ile bunların dönemsel Yedinci fıkrada banka, aracı kurum, kıymet ve diğer araçlarının sermaye tanımı çıkarılma tarihinden sonra ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse yapılmaktadır. yapılan ilk alım işlemi esas senetlerinin elden çıkarılması ile sürekli olarak Sekizinci fıkrada madde kapsamında alınarak üzerinden tevkifat portföyünün en az %51’i Borsa İstanbul Anonim vergi kesintisine tabi tutulan ve yıllık yapılacak tutar tespit edilir. Şirketinde işlem gören hisse senetlerinden oluşan veya Aynı içerisindeki yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde edilmeyeceği belirtilen menkul kıymet işlemlerde ağırlıklı ortalama tutulan katılma belgelerinin fona iadesi veya diğer ve diğer sermaye piyasası araçlarının yöntemi kullanılabilir. Alış şekillerde elden çıkarılmasında ve hisse senetleri elden çıkarılmasından doğan kazançlar ve satış işlemleri dolayısıyla kâr paylarının hisse sahipleri adına tahsilinde ve için, gelirleri kesintiye tabi tutulan ödenen tam ve dar mükellef kurumların (Türkiye’de işyeri gerçek Banka gün komisyonlar ve ile Sigorta veya daimi temsilci aracılığıyla özel beyanname kişilerin faaliyette beyanname ile ihtiyari beyan olarak verebilecekleri Muameleleri Vergisi tevkifat bulunmayanlar hariç) aralarında yaptıkları vadeli öngörülmektedir. matrahının tespitinde dikkate işlem alınır. kazançları Üç aylık dönem içerisinde uygulanmaz. Banka ve benzeri finans kurumları maddede belirlenen oranda gelir vergisi aynı türden menkul kıymet için veya diğer sermaye piyasası aracılığıyla faaliyette bulunma şartı aranmaz. beyannameye konu edilen değer artış ve opsiyon sözleşmelerinden bakımından Türkiye’de işyeri bu madde veya daimi doğan Dokuzuncu fıkrada ise, sekizinci fıkraya hükümleri göre beyan edilen gelirler üzerinden temsilci hesaplanacağı öngörülmekte, 397 aracı ile ilgili olarak birden Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan borsa kazançları nedeniyle kesilen vergilerin fazla yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonlarının elde ve oluşan zararların mahsubuna ilişkin alım satım işlemi yapılması halinde tevkifatın ettikleri kazançlar üzerinden birinci fıkraya ve 61 hususlara yer verilmektedir. gerçekleştirilmesinde inci maddeye göre vergi kesintisi yapılmaz. bu Onuncu fıkrada, maddede belirtilen işlemler tek bir işlem olarak (6) Bankalar ile aracı kurumlar, bir menkul kıymet kesinti dikkate alınır. Aynı türden veya diğer sermaye piyasası aracını (pay senetleri hususunda menkul kıymet veya diğer ile beşinci fıkrada belirtilen menkul kıymetler ve birinci sermaye piyasası aracı alım diğer sermaye piyasası araçları hariç) birinci fıkra uygulanmasına ilişkin usulleri belirleme satımından kapsamında kesintiye tabi tutulmaksızın almaları hususunda Maliye Bakanlığına yetki takvim doğan yılı zararlar aşılmamak oranlarını farklılaştırma Bakanlar fıkrada Kuruluna, ise on maddenin halinde, kendilerine satış yapanlar adına satış bedeli verilmektedir. kaydıyla izleyen dönemlerin ile alış bedeli arasındaki fark üzerinden %15 Birinci fıkrada, verginin mükellef veya tevkifat matrahından mahsup oranında kesinti yaparlar. Menkul kıymet veya vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh edilir. Dövize, altına veya diğer sermaye piyasası aracının daha önce bir banka olunacağı, beyanının ise mükellefiyet başka bir değere endeksli veya aracı kurumdan alınmamış olması halinde, veya menkul kıymet veya diğer kesintinin yapılmasında alış bedeli yerine ihraç vergilendirme dönemine ya da gelir sermaye piyasası aracının alış bedeli esas alınır. ve satış bedeli olarak işlem (7) Bu maddede geçen banka ifadesi, Bankacılık bildirileceği hüküm altına alınmaktadır. tarihindeki Yeni Türk Lirası Kanunu kapsamında Türkiye’de faaliyette bulunan Maddeye karşılıkları bankalar ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını, bulunduğu takvim yılı veya hesap esas alınarak sorumluluk unsurlarına göre farklı beyannameler ile göre tevkifat matrahı tespit edilir. aracı kurum ifadesi, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı dönemi Menkul kıymet Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında Türkiye’de hazırlanacaktır. sermaye piyasası ve diğer aracının türlerine, beyannameler sonuçlarına ilgili göre faaliyette bulunan aracı kurumları, menkul kıymet Kanunun 3 üncü maddesinde belirtilen 398 yabancı bir para cinsinden ve diğer sermaye piyasası aracı ifadesi, özel bir kaynaklardan bir takvim yılı veya hesap ihraç edilmiş olması halinde belirleme yapılmadığı sürece Türkiye’de ihraç dönemi içinde elde edilen kazanç ve ise matrahının edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurulunca kayda iratlar ile bir takvim yılının veya hesap tespitinde kur farkı dikkate alınmış ve/veya Türkiye’de kurulu menkul kıymet döneminin sadece belli bir döneminde alınmaz. ve vadeli işlem ve opsiyon borsalarında işlem gören elde edilen gelirler vergi dairesine yıllık tevkifat Menkul kıymet diğer menkul kıymetler veya diğer sermaye piyasası beyanname ile bildirilecektir. aracı araçları ile kayda alınmamış olsa veya menkul Vergi kesintisi yapan gerçek ve tüzel kıymetleri kıymet ve vadeli işlem borsalarında işlem görmese kişiler, kesilen vergilerin matrahı ile başka bir banka veya aracı dahi Hazinece veya diğer kamu tüzel kişileri ile kesinti tutarını muhtasar beyanname ile kuruma aktarması halinde, Kamu söz Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre kurulan Dar mükellef gerçek kişilerin, yıllık sermaye ve piyasası sahibinin, bu konusu menkul Finansmanı ve Borç Yönetiminin vergi dairesine bildireceklerdir. kıymetlerin alış bedeli ve alış varlık kiralama şirketlerince ihraç edilecek her türlü beyanname ile tarihi menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını olmadıkları kazanç aktarma yapılan ve iratlarından ifade eder. Bankaların ve aracı kurumların taraf vergisi başka bir kişi veya kurum olduğu veya bunlar aracılığıyla yapılan; belirli bir olanların ve vergiye tabi kazancı diğer adına yapılması halinde, alış vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve kazanç ve iratlardan ibaret olan dar bedeli ve alış tarihinin ilgili nitelikte, ekonomik veya finansal göstergeye dayalı mükellef kurumların kazançlarının ise banka veya aracı kuruma olarak düzenlenenler de dâhil olmak üzere, para özel bildirilmesinin veya sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli öngörülmektedir. sıra beyanname yoluyla mecbur kuruma bildirilir. Aktarmanın yanı kesinti bildirmeye ile alınmamış bildirileceği işlem Maliye Bakanlığına da madeni ve dövizi alma, satma, değiştirme hak İkinci fıkraya göre, her kurum vergiye bildirilir. ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve tabi kazancının tamamı için yıllık Bu bildirimler, başka bir kişi veya kurum opsiyon sözleşmeleri bu madde uygulamasında beyanname verecektir. Kurumların 399 adına naklin aynı banka veya diğer sermaye piyasası aracı addolunur. aracı kurumun bünyesinde (8) Gerçek kişiler tarafından, bu madde kapsamında mağazaları, gerçekleştirilmesi vergi kesintisine tabi tutulan ve yıllık veya özel kendilerine bağlı diğer işyerleri için, veya kıymetin sahibi tarafından beyanname fiziken menkul teslim alınması halinde de yapılır. ile kıymet beyan ve şubeleri, ajansları, alım satım büro ve edilmeyeceği diğer belirtilen bunların sermaye imalâthaneleri bağımsız veya muhasebeleri ve piyasası ayrılmış sermayeleri olsa dahi ayrı araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançlar beyanname verilmeyecektir. Ancak, için takvim yılı itibarıyla Şubat ayının başından tüzel kişiliği bulunmayan iktisadi kamu yirminci günü akşamına kadar şekli ve muhteviyatı kuruluşları ile dernek ve vakıflara ait Menkul kıymet sermaye piyasası ve diğer aracının Maliye Bakanlığınca belirlenen ayrı bir yıllık iktisadi işletmelerden her biri için, bunların bağlı olduğu kamu tüzel beyanname verilebilir. fiziken bir banka veya aracı (9) Beyan edilen gelirden, aynı türden menkul kişileri ile dernek ve vakıflar tarafından kuruma kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları için yıl ayrı beyanname verilecektir. teslim edilmesi halinde alış bedeli olarak, içinde oluşan zararların tamamı mahsup edilebilir. Üçüncü fıkrada ise beyannamelerin tevsik kaydıyla, Mahsup edilemeyen kıymet sahibinin beyanı esas yıllarına devredilemez. alınır üzerinden edilmesi ve yapılan işlem %15 zararlar izleyen Beyan oranında vergi edilen takvim şekli, içeriği ve eklerinin Maliye gelir Bakanlığınca belirleneceği hüküm altına hesaplanır. alınmaktadır. Ayrıca, mükelleflerin Maliye Bakanlığına bildirilir. Hesaplanan vergiden yıl içinde kesilen vergiler beyanlarını bu beyannamelerle ve bu (Değişik altıncı paragraf: mahsup edilir, mahsup edilemeyen tutar genel beyannamelerde yazılı bilgilere uygun 27/6/2006-5527/1 md.) hükümler çerçevesinde red ve iade edilir. Şu kadar olarak bildirmek zorunda oldukları Hazine sayılı ki, beyannamenin verilmesi gereken süresi içinde öngörülmektedir. ve 4749 Kanuna göre kurulan varlık verilmemesi halinde red ve iade yapılmaz. kiralama şirketleri tarafından (10) Bakanlar Kurulu bu maddede yer alan oranları 400 yurt dışında ihraç edilen her bir menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası alım aracı türleri, vadesi, ihraç tarihleri veya bunların satımı, itfası sırasında elde işlem gördüğü borsalar, yatırım fonlarının katılma edilen getirileri ile bunların belgelerinin fona iadesi veya diğer şekillerde elden dönemsel getirilerinin çıkarılmasından elde edilen kazançlarda fon türleri mükellef ve portföy yapılarına, kazanç ve irat türü ile bunları kurumlara ait olup, İstanbul elde edenler itibarıyla ayrı ayrı sıfıra kadar Menkul indirmeye veya %15’e kadar artırmaya; bu sınır menkul kıymetlerin tahsilinde, tam Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir dâhilinde yıldan fazla süreyle elde belirlemeye, yabancı para cinsinden ihraç edilen tutulan hisse senetleri ile menkul kıymetlerden sağlanan getiriler için beş sürekli olarak portföyünün en puana kadar artırmaya veya kanuni oranına kadar az % 51'i İstanbul Menkul indirmeye yetkilidir. Kıymetler Borsasında işlem (11) Bu madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin gören usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir tutarlar itibarıyla farklı oranlar yetkilidir. yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasında ve hisse senetleri kâr paylarının hisse sahipleri adına tahsilinde bu fıkra hükümleri uygulanmaz. 401 Tam mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler için, Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 80 inci madde hükümleri uygulanmaz. (2) Bu fıkra kapsamında yapılan tevkifat tutarları, verilecek muhtasar beyannameye dahil edilmez. kurumlar, Banka ve tevkif aracı ettikleri vergileri şekli ve muhteviyatı Maliye Bakanlığınca belirlenecek bir beyanname ile tevkifat dönemini izleyen ayın yirmiüçüncü akşamına kadar günü bağlı 402 oldukları vergi dairesine beyan eder ve yirmialtıncı günü akşamına kadar öderler.(1) (Ek paragraf: 22/12/20055436/14 md.) Bu maddenin uygulaması bakımından banka veya aracı kurumlar (işleme taraf olanlar) kendilerinde bulunan veya ulaştırılan bilgi ve belgeler kapsamında tarhiyattan sorumlu tutulurlar. Bilgilerin eksik veya yanlış olması nedeniyle eksik beyan edilen kısım için bildirimi yapan adına gerekli tarhiyat yapılır. 2) Bu Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Hazine ve 4749 sayılı 403 Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç menkul edilen kıymetlerden edilenler hariç), elde ödemeyi yapanlarca, banka veya aracı kurumlara veya bunlar aracılığıyla diğer gerçek ve tüzel kişilere ödenenler hariç, % 15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Bankalara veya aracı kurumlara alış bedeli tevsik edilmeksizin teslim edilmiş olan menkul kıymetlerin gelirlerinin ödenmesinde ise ödeme banka veya aracı kurumlar aracılığıyla yapılsa dahi tevkifat yapılır. Menkul kıymetin bir banka veya aracı kurum aracılığıyla alınmış olması halinde tevkifatta, bu işlemdeki itfa bedeli ile alış 404 bedeli arasındaki fark esas alınır. Bu iratlar üzerinden 94 üncü madde veya Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz.(3) 3) Bankalar ile aracı kurumlar, bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını (hisse senetleri ile (1) numaralı fıkranın paragrafında altıncı belirtilen menkul kıymetler ve diğer sermaye hariç) piyasası (1) kapsamında numaralı tevkifata tutulmaksızın halinde, araçları fıkra tâbi almaları kendilerine satış yapanlar adına satış bedeli ile alış bedeli arasındaki fark üzerinden % 15 oranında tevkifat yaparlar. Menkul 405 kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının daha önce bir banka veya aracı kurumdan alınmamış olması halinde, tevkifatın yapılmasında alış yerine bedeli ihraç bedeli esas alınır. Tevkif edilen vergiler (1) numaralı kapsamında fıkra verilecek beyannameye dahil edilmek suretiyle beyan edilir ve ödenir. 4) (Değişik: 22/12/2005- 5436/14 md.) Bankalar arası mevduat ile aracı kurumların borsa para piyasasında değerlendirdikleri kendilerine ait paralarına yürütülen faizler hariç olmak üzere, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) 406 numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratlarından ödemeyi yapanlarca oranında vergi %15 tevkifatı yapılır. Bu fıkra kapsamında yapılan tevkifat tutarları 98 inci ve 119 uncu maddelerde belirtilen sürelerde beyan edilir ve ödenir. Bu iratlar üzerinden 94 üncü madde veya Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz. 5) Gelir sahibinin gerçek veya tüzel kişi ya da dar veya tam mükellef olması, vergi mükellefiyeti bulunup bulunmaması, vergiden muaf olup olmaması ve elde edilen kazancın vergiden istisna olup olmaması (1), (2), (3) ve 407 (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca yapılacak tevkifatı etkilemez. Şu kadar ki, Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan borsa yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonlarının elde ettikleri kazançlar üzerinden (1) ve (4) numaralı fıkralar uyarınca tevkifat yapılmaz. 6) Bu maddenin (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkralarında belirtilen tevkifat oranlarını yabancı para cinsinde ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan getiriler ile döviz cinsinden açılmış hesaplardan elde edilen faiz gelirleri için beş puana kadar artırmaya oranına veya kadar kanunî indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. 408 7) (1), (2), numaralı (3) ve fıkra uyarınca (4) hükümleri tevkifata tâbi tutulan kazançlar için gerçek kişilerce yıllık veya münferit beyanname verilmez. Diğer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye bu gelirler dahil edilmez. (Ek cümle: md.) 27/6/2006-5527/1 Söz konusu fıkra hükümleri uyarınca tevkifata tâbi tutulsun tutulmasın dar mükellef gerçek kişi veya kurumlarca Hazine, 4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri ve tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan kazanç ve iratlar için münferit veya özel 409 beyanname verilmez. Ticarî faaliyet kapsamında elde edilen gelirler ticarî kazanç hükümleri çerçevesinde kazancın tespitinde dikkate alınır ve tevkif suretiyle ödenmiş olan vergiler, 94 üncü madde kapsamında tevkif edilen vergilerin tâbi olduğu hükümler çerçevesinde tevkifata tâbi kazançların beyan edildiği beyannamelerde hesaplanan vergiden mahsup edilir. Şu kadar ki, (2) ve (3) numaralı fıkralar kapsamında tevkif suretiyle ödenen verginin, işlemden doğan kazancın tâbi olduğu tevkifat oranı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı aşan beyannamede kısmı yıllık hesaplanan 410 vergiden mahsup edilmez. (1)(2) 8) Sermaye Kanununa menkul Piyasası göre kıymetler kurulan yatırım fonları (borsa yatırım fonları ile konut finansman fonları ve varlık finansman fonları dahil) ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan portföy kazançları, dağıtılsın veya dağıtılmasın % 15 oranında vergi tevkifatına tâbi tutulur. Bu kazançlar üzerinden 94 üncü madde uyarınca ayrıca tevkifat yapılmaz. Bu fon veya ortaklıklarının katılma belgelerinin iadesinden ilgili elde fona edilen gelirler ile hisse senetlerinin 411 alım satımından elde edilen kazançlar için yıllık beyanname verilmez. Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez. dahil Ticarî olan bu işletmeye nitelikteki gelirler, bu fıkra kapsamı dışındadır.(3) 9) Bu maddenin yürürlük tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve Hazine bonoları ile Toplu Konut Özelleştirme İdaresi ve İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulması veya elden çıkarılması suretiyle sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde madde bu hükümleri 412 uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde, 31.12.2005 tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır.(4) 10) Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından veya elde tutulma sürecinde elde edilen gelirler için bu madde hükümleri uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır. (4) 11) (Ek: 22/12/2005-5436/14 md.) Dar mükellefler de dahil olmak üzere, bu madde 413 kapsamında tutulan tevkifata tâbi yıllık veya ve münferit beyanname ile beyan edilmeyeceği belirtilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançları için takvim yılı itibarıyla yıllık beyanname verilebilir. Beyan edilen gelirden, aynı türden menkul kıymetler oluşan mahsup için yıl zararların edilebilir. içinde tamamı Beyan edilen gelir üzerinden %15 oranında vergi Hesaplanan hesaplanır. vergiden yıl içinde tevkif edilen vergiler mahsup edilemeyen edilir, tutar mahsup genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilir. Şu kadar ki, 414 mahsup edilemeyen zararlar izleyen takvim yıllarına devredilemez. 12) Bu maddede geçen, “banka” kavramı 18.6.1999 tarihli ve 4389 Bankalar sayılı Kanunu kapsamında Türkiye’de faaliyette bulunan bankalar ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını “aracı kurum” kavramı ise 28.7.1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Kanunu Piyasası kapsamında Türkiye’de faaliyette bulunan aracı kurumları ifade eder.(1) 13) Bu menkul maddede kıymet sermaye ve piyasası geçen diğer aracı ifadesi, özel bir belirleme yapılmadığı sürece 415 Türkiye’de ihraç edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurulunca kayda alınmış ve/veya Türkiye’de kurulu menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon borsalarında işlem gören menkul kıymetler veya diğer sermaye piyasası araçları ile kayda alınmamış olsa veya menkul kıymet ve vadeli işlem borsalarında işlem görmese dahi Hazinece veya diğer kamu tüzel kişilerince ihraç edilecek her türlü menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını ifade eder. Bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu veya bunlar aracılığıyla yapılan; belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve 416 nitelikte, finansal ekonomik veya göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil olmak üzere, sermaye para piyasası veya aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma, satma, hak ve/veya değiştirme yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve sözleşmeleri opsiyon bu madde uygulamasında diğer sermaye piyasası aracı addolunur. 14) (Değişik: 22/12/20055436/14 kurulu vadeli opsiyon edilen işlem ve borsalarında 31/12/2008 yapılan Türkiye'de md.) tarihine kadar işlemlerden elde kazançlar için (1) numaralı fıkrada belirtilen tevkifat oranı sıfır olarak 417 uygulanır. Tam mükellef ve dar kurumların (Türkiye’de işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla faaliyette bulunmayanlar hariç) (…) (2) aralarında yaptıkları vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden kazançları doğan bakımından madde bu hükümleri uygulanmaz. Şu kadar ki, banka ve kurumları benzeri için finans Türkiye’de işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla faaliyette bulunma şartı aranmaz.(3) 15) (Ek: 5436/14 22/12/2005- md.) Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin Kanunla 5281 sayılı yürürlükten 418 kaldırılmadan önceki (2) numaralı fıkrasında, Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonu olarak addolunmuş mükellefiyete dar tâbi yatırım fonlarının vergilendirilmeye ilişkin 31.12.2005 tarihindeki bu statüleri; a) 31.12.2005 tarihinden önce ihraç edilen menkul kıymetlerle (hisse senetleri hariç) sınırlı olmak üzere bu menkul kıymetlerin tamamı itfa edilinceye kadar, b) 31.12.2005 tarihinde portföylerinde bulunan hisse senetleri için ise bu menkul kıymetlerin bu tarihten sonra portföyden ilk çıkış tarihine kadar, Devam eder. 419 16) Bu madde kapsamına girmeyen ve tarihinden 1.1 önce edilmiş 2006 iktisap olan menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 tarihi itibariyla geçerli olan hükümler uygulanır. 17) (Ek: 27/6/2006-5527/1 md.) Bakanlar Kurulu bu maddede yer alan oranları her bir sermaye piyasası aracı, kazanç ve irat türü bunların vadesi ve elde edenler yatırım ile bunları itibarıyla, fonlarının katılma belgelerinin fona iade edilmesinden veya diğer şekillerde elden 420 çıkarılmasından elde edilen kazançlar için fonun portföy yapısına göre, ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya % 15’e kadar yetkilidir. artırmaya (1)(2) 18) (Değişik: 22/12/2005 5436/14 md.)Bu madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin esas ve belirlemeye, usûlleri vergiye tâbi işlemlere taraf veya aracı olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.(3) 19) Bu madde hükümleri 31.12.2015 tarihine kadar uygulanır. (3) 421 Vergi tevkifatında uyulacak Vergi kesintisinde uyulacak esaslar esaslar: MADDE 63- (1) Vergi kesintisi, 62 nci madde inci ve 62 nci maddelerinde düzenlenen Madde 96 – (Değişik birinci uyarınca yapılanlar ile ücretlerden yapılanlar hariç vergi kesintisinde uyulacak esaslara yer fıkra: 31/12/1982 - 2772/11 olmak üzere gayrisafi tutarlar üzerinden yapılır. verilmektedir. md.) Vergi tevkifatı, 94 üncü Kesilmesi madde giren tarafından üstlenilmesi halinde vergi kesintisi, fiilen kurumlarca yapılacak vergi kesintileri nakten veya hesaben yapılan ödenen tutar ile ödemeyi yapanın yüklendiği ve ücretler dışındaki vergi kesintisine ödemelere verginin toplamı üzerinden hesaplanır. kapsamına uygulanır. maddede geçen ödeme deyimi, Bu hesaben vergi gereken verginin ödemeyi MADDE 63- Maddede Kanunun 61 yapan Birinci fıkrada, banka ve aracı konu gelir ya da kazancın gayri safi (2) Vergi kesintisinde hesaben ödeme deyimi, vergi tutarı üzerinden kesintisine tabi gelir ve kazançları ödeyenleri hak belirtilmektedir. kesinti Kesilmesi yapılacağı gereken tevkifatına tabi kazanç ve sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü verginin kesinti yapanlarca üstlenilmesi iratları ödeyenleri istihkak kayıt ve işlemleri ifade eder. sahiplerine karşı borçlu halinde bu verginin, bilfiil ödenen (3) 61 inci maddenin ikinci fıkrasının (m), (n), (o) miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği durumda gösteren her türlü ve (ö) bentleri ve 62 nci madde uyarınca yapılacak verginin kayıt ve işlemleri ifade eder. kesinti açısından, kazanç sahibinin gerçek veya hesaplanacağı hükme bağlanmaktadır. (Değişik: 24/12/1980 - toplamı üzerinden tüzel kişi ya da dar veya tam mükellef olmasının, İkinci fıkrada hesaben ödeme deyiminin 2361/66 md.) Vergi tevkifatı, vergi ücretler kalan vergiden muaf olup olmamasının, ya da elde edilen ödeyenleri hak sahiplerine karşı borçlu ödemelerde gayrisafi tutarlar kazancın vergiden istisna olup olmamasının önemi durumda gösteren her türlü kayıt ve üzerinden yapılır. Kesilmesi bulunmamaktadır. 62 nci madde uyarınca yapılacak işlemi ifade ettiği belirtilmektedir. gereken kesintilerin uygulanması bakımından, banka veya Üçüncü dışında verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi aracı mükellefiyeti kurumlar bulunup kendilerinde bulunmamasının, vergi kesintisine tabi gelir ve kazançları bulunan fıkrada Kanunun 61 inci veya maddesinin ikinci fıkrasının (m), (n), 422 bilfiil kendilerine ulaştırılan bilgi ve belgeler kapsamında (o) ve (ö) bentleri ve 62 nci maddesi ödenen miktar ile ödemeyi sorumlu tutulurlar. Bilgilerin eksik veya yanlış uyarınca yapılacak kesinti açısından, yapanın yüklendiği verginin olması nedeniyle eksik beyan edilen kısım için kazanç sahibinin gerçek veya tüzel kişi toplamı üzerinden hesaplanır. bildirimi yapan adına gerekli tarhiyat yapılır. halinde bu vergi, ya da dar veya tam mükellef olmasının, (4) 22 nci maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde vergi ____________ mükellefiyeti bulunup belirtilen vergiden istisna edilen kazançlar ile aynı bulunmamasının, vergiden muaf olup bentte belirtilen şirketlerin (b) bendindeki şartları olmamasının, elde edilen kazancın taşıyan iştirak kazançlarından anonim veya limited vergiden istisna olup olmamasının veya şirket niteliğindeki dar mükellef kurumlara kazancın ticari, zirai veya serbest dağıtılan kâr paylarından yapılacak kesinti oranı, 61 meslek faaliyeti kapsamında elde inci maddenin dördüncü fıkrasının (c) bendi edilmiş olmasının, özel Kanunlarında uyarınca kâr dağıtımına bağlı olarak yapılan vergi muafiyet kesintisi oranının yarısını aşamaz. veya istisna hükmü bulunmasının söz konusu kazançlardan (5) Tüccar, serbest meslek erbabı, çiftçi ve çiftçi gelir vergisi kesintisi yapılmasına engel sayılanların 61 inci madde hükümlerine göre teşkil etmeyeceği belirtilmektedir. yapacakları vergi kesintisi; ticari, mesleki ve zirai Dördüncü fıkrada Kanunun 22 nci işleriyle ilgili ödemelerine münhasırdır. maddesinin birinci fıkrasının (c) (6) Maliye Bakanlığı vergi kesintisine ilişkin usul bendinde belirtilen gelir vergisinden ve esasları belirlemeye, vergiye tabi işlemlere taraf istisna edilen kazançlar ile aynı bentte veya aracı olanları verginin ödenmesinden sorumlu belirtilen şirketlerin (b) bendindeki tutmaya yetkilidir. şartları taşıyan iştirak kazançlarından anonim veya limited şirket niteliğindeki 423 dar mükellef kurumlara dağıtılan kâr paylarından yapılacak kesinti oranının Kanunun 61 inci maddesinin dördüncü fıkrasının (c) bendi uyarınca kâr dağıtımına bağlı olarak yapılacak vergi kesintisi oranının yarısını aşamayacağı hükme bağlanmaktadır. Beşinci fıkrada kesinti yapmakla sorumlu tutulan tüccar, serbest meslek erbabı ile çiftçi ve çiftçi sayılanların kesinti yapma sorumluluğunun bunların sadece ticari, mesleki ve zirai işleriyle ilgili ödemelerine yani bu kapsamda kendilerine yapılacak hizmetlere ilişkin teslim ve olduğu açıklanmaktadır. Son fıkrada Maliye Bakanlığının vergi kesintisine ilişkin usul ve esasları belirlemeye, vergiye tabi işlemlere taraf veya aracı olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutmaya yetkili olduğu belirtilmektedir. 424 Tevkifata tabi olmayan ücretler: Madde 95 – Aşağıda yazılı hizmet erbabının ücretleri hakkında vergi tevkif usulü cari olmaz. 1. Ücretlerini yabancı bir memleketteki doğrudan iş verenden doğruya alan hizmet erbabı; 2. 16 ncı maddede yazılı istisnadan faydalanmayan yabancı elçilik konsolosluk ve memur ve hizmetlileri: 3. Maliye Bakanlığınca yıllık beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemeler. Bunlar gelirlerini, bu kısmın 2 nci hükümlere bölümündeki göre, yıllık 425 beyanname ile bildirirler. Vergi tevkifatının Vergi kesintisinin gösterilmesi MADDE 64- Maddede vergi kesintisi gösterilmesi MADDE 64- (1) Bu Kanuna göre yapılan vergi yapmakla sorumlu olanların bu kesinti Madde 97 – İş verenler, kesintileri, kesinti yapanın kayıt ve hesaplarında işlemlerini yasal belge ve kayıtlarında hizmet erbabına ödedikleri ayrıca gösterilir. ücretlerden 94 üncü madde (2) gereğince yaptıkları vergi ücretlerden yaptıkları vergi kesintisini Vergi Usul kesinti yapanın kayıt ve hesaplarında tevfikatını Vergi Usul Kanununda yazılı ücret bordrosunda veya bordro ayrıca gösterileceği belirtilmektedir. Kanununda yazılı ücret yerine geçen diğer kayıtlarda göstermek zorundadır. İkinci bordrosunda veya bordro İşverenler, nasıl gösterecekleri açıklanmaktadır. hizmet erbabına ödedikleri Birinci fıkrada, vergi kesintilerinin, fıkrada, (3) Mevduat faizlerinden yapılan vergi kesintisi erbabına işverenlerin, ödedikleri ücretlerden yerine geçen diğer kayıtlarda takvim yılının sonunda, mevduat hesabı yıl içinde yaptıkları göstermeye mecburdurlar. kapatılmışsa, hesabın kapatıldığı tarihte kesinti Kanununda yazılı ücret bordrosunda (Değişik fıkralar: 31/12/1981 yapanın kayıt ve hesaplarında gösterilir. üncü maddede bordro kayıtlarda - 2574/21 md.) 94 veya yazılı kesintileri hizmet yerine Vergi geçen gösterecekleri Usul diğer hükme bağlanmaktadır. ödemelerden yapılan vergi Üçüncü fıkrada, mevduat faizlerinden tevkifatı, vergi kesenin kayıt yapılan vergi kesintisinin takvim yılının ve sonunda, mevduat hesabı yıl içinde hesaplarında ayrıca gösterilir. 94 üncü kapatılmışsa, hesabın kapatıldığı tarihte maddede yazılı mevduat faizlerinden yapılan kesinti yapanın kayıt ve hesaplarında gösterileceği öngörülmektedir. 426 vergi tevkifatı takvim yılının sonunda mevduat hesabı yılı içinde kapatılmışsa hesabın kapatıldığı tarihte vergi kesenin kayıt ve hesaplarında gösterilir. DÖRDÜNCÜ KISIM Beyan esası Verginin Tarhı MADDE İKİNCİ BÖLÜM 14- (1) Kurumlar Beyan ve Gelirin Toplanması vergisi, mükellefin veya vergi Beyan esası MADDE 65- Maddede mükelleflerin gelir ve kazançlarının beyanına ilişkin hükümlere yer verilmektedir. BİRİNCİ BÖLÜM sorumlusunun beyanı üzerine tarh MADDE 65- (1) Bu Kanunda aksine hüküm Birinci fıkrada, verginin mükellef veya Beyan Esası olunur. Beyan esası: bulunduğu ilgili olmadıkça, gelir vergisi, mükellefin veya vergi vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh Beyanname, hesap döneminin sorumlusunun beyanı üzerine tarh olunur. Gelir olunacağı, beyanının ise mükellefiyet Madde 83 – Hilafına hüküm sonuçlarını içerir. olmadıkça, mükellefin Gelir veya vergisi beyanları, mükellefiyet veya sorumluluk veya sorumluluk türlerine, Vergisi (2) Her mükellef vergiye tâbi türlerine, vergilendirme dönemine ya da gelir vergilendirme dönemine ya da gelir vergi kazancının tamamı için bir unsurlarına göre aşağıda belirtilen beyannameler ile unsurlarına göre farklı beyannameler ile sorumlusunun beyanı üzerine beyanname verir. Ancak, tüzel yapılır. Beyanname, ilgili bulunduğu takvim yılının bildirileceği hüküm altına alınmaktadır. tarh olunur. kişiliği bulunmayan iktisadî kamu veya hesap döneminin sonuçlarını içerir. Maddeye göre beyannameler ilgili Beyanname çeşitleri: kuruluşları ile dernek ve vakıflara a)Yıllık beyanname, 3 üncü maddede belirtilen bulunduğu takvim yılı veya hesap Madde 84 – Gelir Vergisi ait iktisadî işletmelerden her biri kaynaklardan bir takvim yılı veya hesap dönemi dönemi sonuçlarına göre beyanları: için, bunların bağlı olduğu kamu içinde elde edilen kazanç ve iratların toplanarak hazırlanacaktır. 1. Yıllık; tüzel kişileri ile dernek ve vakıflar vergi dairesine bildirilmesine mahsustur. Gelirin, Kanunun 3 üncü maddesinde belirtilen 2. Muhtasar; tarafından ayrı beyanname verilir. takvim yılının veya hesap döneminin belli bir kaynaklardan bir takvim yılı veya hesap 427 3. Münferit; (3) vergisi dönemine ilişkin olması, beyannamenin yıllık olma dönemi içinde elde edilen kazanç ve Beyanname ile yapılır. beyannamesi, hesap döneminin özelliğini değiştirmez. Kurumlar iratlar ile bir takvim yılının veya hesap kapandığı ayı izleyen dördüncü b) Muhtasar beyanname, vergi kesintisi yapanlar döneminin sadece belli bir döneminde 1. Yıllık muhtelif beyanname, ayın kaynaklardan birinci gününden tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte, elde edilen gelirler vergi dairesine yıllık bir yirmibeşinci günü akşamına kadar toplu olarak vergi dairesine bildirilmesine beyanname ile bildirilecektir. takvim yılı içinde elde edilen mükellefin bağlı olduğu vergi mahsustur. kazanç ve iratların bir araya dairesine verilir. getirilip toplanmasına ve bu (4) suretle hesaplanan c) Özel beyanname, dar mükellefiyete tabi gerçek kişiler, kesilen vergilerin matrahı ile Mükelleflerin gelirin ajansları, Vergi kesintisi yapan gerçek ve tüzel şubeleri, kişilerin yıllık beyanname ile bildirmeye mecbur kesinti tutarını muhtasar beyanname ile alım-satım büro ve olmadıkları kazanç ve iratlarından vergisi kesinti vergi dairesine bildireceklerdir. vergi dairesine bildirilmesine mağazaları, imalâthaneleri veya yoluyla alınmamış olanların ve vergiye tabi kazancı Dar mükellef gerçek kişilerin, yıllık kendilerine bağlı diğer iş yerleri diğer mahsustur. Gelirin takvim yılının belli için, bunların bir dönemine taallük etmesi, muhasebeleri beyannamenin yıllık vasfını sermayeleri değiştirmez. verenler veya vergi tevkifatı vergi yapan diğer bağımsız mükellefiyete ve olsa dahi tabi iratlardan ibaret kurumların olan dar beyanname kazançlarının olmadıkları vergisi ile bildirmeye kazanç kesinti ve yoluyla mecbur iratlarından alınmamış ayrı (2) Her kurum vergiye tabi kazancının tamamı için olanların ve vergiye tabi kazancı diğer yıllık bir beyanname verir. Kurumların şubeleri, kazanç ve iratlardan ibaret olan dar gelirlerinin ajansları, Kooperatiflerin kesintisine ve ayrılmış bildirilmesine mahsustur. beyanname verilmez. 2. Muhtasar beyanname, iş (5) kazanç tâbi alım satım büro ve mağazaları, mükellef kurumların kazançlarının ise tutulan imalâthaneleri veya kendilerine bağlı diğer işyerleri özel beyanname ile bildirileceği kimseler taşınmaz kira gelirlerinden ibaret için, bunların bağımsız muhasebeleri ve ayrılmış öngörülmektedir. tarafından kesilen vergilerin olması halinde, bu gelirler için sermayeleri olsa dahi ayrı beyanname verilmez. İkinci fıkraya göre, her kurum vergiye matrahları ile birlikte, toplu beyanname verilmez. olarak vergi Ancak, tüzel kişiliği bulunmayan iktisadi kamu tabi kazancının tamamı için yıllık dairesine (6) Mükellefin bağlı olduğu vergi kuruluşları ile dernek ve vakıflara ait iktisadi beyanname bildirilmesine mahsustur. verecektir. Kurumların dairesi, kurumun kanunî veya iş işletmelerden her biri için, bunların bağlı olduğu şubeleri, ajansları, alım satım büro ve 428 3. Münferit beyanname, dar merkezinin bulunduğu yerin vergi kamu tüzel kişileri ile dernek ve vakıflar tarafından mağazaları, mükellefiyete tabi olanların dairesidir. yıllık beyanname iratlardan, Maliye veya kendilerine bağlı diğer işyerleri için, Bakanlığı, (3) Beyannamelerin şekli, içeriği ve ekleri Maliye bunların bağımsız muhasebeleri ve mecbur mükelleflerin bağlı oldukları vergi Bakanlığınca belirlenir. Mükellefler beyanlarını bu ayrılmış sermayeleri olsa dahi ayrı bildirmeye olmadıkları ile (7) ayrı beyanname verilir. imalâthaneleri kazanç vergisi ve dairelerini, kanunî tevkif merkezlerine veya iş beyannamelerle ve bu beyannamelerde yazılı beyanname bakmaksızın bilgilere uygun olarak bildirmek zorundadır. Ancak, tüzel kişiliği bulunmayan iktisadi kamu suretiyle alınmamış olanların belirlemeye yetkilidir. bildirilmesine mahsustur. verilmeyecektir. kuruluşları ile dernek ve vakıflara ait (8) Beyannamelerin şekil, içerik iktisadi işletmelerden her biri için, ve ekleri Maliye Bakanlığınca bunların bağlı olduğu kamu tüzel belirlenir. Mükellefler beyanlarını kişileri ile dernek ve vakıflar tarafından bu beyanname ile yapmak veya bu ayrı beyanname verilecektir. beyannamelerde yazılı bilgilere Üçüncü fıkrada ise beyannamelerin uygun şekli, içeriği ve eklerinin Maliye olarak bildirmek zorundadır. Bakanlığınca belirleneceği hüküm altına alınmaktadır. Ayrıca, mükelleflerin beyanlarını bu beyannamelerle ve bu beyannamelerde yazılı bilgilere uygun olarak bildirmek zorunda oldukları öngörülmektedir. Gelirin toplanması ve beyan Madde 85 – (Değişik: 22/7/1998 - 4369/44 md.) Gelirin toplanmasının esasları MADDE 66- kazançlarının (1) Tam tamamını mükellef yıllık kurumlar, beyanname ile MADDE 66- Maddede, kurumların ve gerçek kişilerin gelirlerinin beyanına 429 Mükellefler 2 nci maddede bildirmek zorundadırlar. Ancak, kooperatiflerin ilişkin hususlar düzenlenmektedir. yazılı kaynaklardan gelirlerinin münhasıran Türkiye’de kesinti suretiyle Birinci takvim yılı bir içinde elde vergilendirilmiş taşınmaz kira gelirlerinden ibaret kurumların ettikleri kazanç ve iratları olması için verilmez. bu fıkrada, halinde, bu gelirler için tam mükellef kazançlarının tamamını beyanname yıllık beyanname ile bildirmek zorunda Kanunda aksine olmadıkça yıllık (2) Gerçek kişiler, 3 üncü maddede yazılı Kooperatiflerin gelirlerinin sadece vergi Bu kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde ettikleri kesintisine tabi tutulmuş olan taşınmaz Kanuna göre beyanı gereken gelirler için bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça kira gelirlerinden müteşekkil olması gelirlerin yıllık beyannamede yıllık beyanname verirler. Bu Kanuna göre beyanı durumunda, anılan kurumlar tarafından toplanması zorunludur. gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanması zikredilen Tacirlerle çiftçiler ve serbest zorunludur. meslek erbabı ticari, zirai ve (3) Ticari kazanç ve gerçek usulde vergilendirilen yer verilmektedir. mesleki zirai kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı, hüküm beyanname verirler. faaliyetlerinden oldukları hükme gelir bağlanmaktadır. için beyanname verilmeyeceği hususuna fıkrada ayrıca kazanç temin etmemiş olsalar ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç İkinci fıkrada, Kanunda aksine hüküm bile, beyanname temin etmemiş olsalar bile, yıllık beyanname olmadıkça gerçek kişilerin; bir takvim verirler. Bu hüküm şirketlerin verirler. Bu hüküm şirketlerin faaliyet ve tasfiye yılı içinde elde ettikleri tüm kazanç ve faaliyet tasfiye dönemlerine şamil olmak üzere kollektif şirket iratlar olmak ortakları ile komanditeler hakkında da uygulanır. yıllık dönemlerine ve şamil için gerektiği ve beyanname beyanı üzere kollektif şirket ortakları (4) Tam mükellef gerçek kişilerce elde edilen gelirlerin ile komanditeler hakkında da gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlar, toplanması uygulanır. 31 inci madde kapsamındaki serbest meslek düzenlenmektedir. Yabancı memleketlerde elde kazançları veya ücretlerden, gelir unsurları yıllık vermeleri gereken bu beyannamede zorunluluğu Üçüncü fıkrada ise ticari kazanç 430 edilen kazanç ve iratlar: itibarıyla herhangi birinin, 77 nci maddenin birinci ve gerçek usulde vergilendirilen zirai 1. fıkrasındaki tarifenin dördüncü gelir diliminde ücret kazanç sahipleri ile serbest meslek Mükellefin bunları Türkiye'de hesaplarına intikal gelirleri için geçerli olan tutarın iki katını aşması erbabının, ettirdiği yılda; halinde, beşinci fıkranın (a) bendinin (1) ve (2) faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş 2. Türkiye'de intikal hesaplara ettirilmemesinin numaralı alt bentlerinde yer verilenler dışında kalan olsalar birlikte, beşinci fıkranın diğer hükümleri dikkate sebeplerden alınmaksızın tevsik olunan geldiği hallerde, bile, zirai ve yıllık mesleki beyanname diğer gelirlerin tamamının bu fıkradaki gelirlerle verecekleri hüküm altına alınmaktadır. mükellefin iradesi dışındaki ileri ticari, yıllık beyannamede Dördüncü fıkra ile tam mükellef toplanması gerçek kişilerce elde edilen gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlar, zorunludur. mükellefin bunlara tasarruf (5) Gerçek kişilerin aşağıda belirtilen gelirleri için 31 inci madde kapsamındaki serbest edebildiği yılda; yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler için meslek kazançları veya ücretlerden, Elde edilmiş sayılır. beyanname Toplama yapılmayan haller: beyannameye dâhil edilmez: birinin, a) Tam mükellefiyette; dördüncü gelir diliminde ücret gelirleri Madde (Değişik: 86- 1) 9/4/2003-4842/9 md.) Aşağıda usulde halinde bu vergilendirilmeyen gelirler gelir unsurları gelir itibarıyla vergisi herhangi tarifesinin zirai için yer alan tutarın iki katını aşması gelirler kazançlar, 41 inci maddenin ikinci fıkrasının (j) ve halinde, beşinci fıkranın (a) bendinin (1) beyanname (k) bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları ile ve (2) numaralı alt bentlerinde yer verilmez, diğer gelirler için kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan verilenler dışında kalan diğer gelirlerin beyanname verilmesi halinde kısmı, bu 2) Türkiye’de kesinti suretiyle vergilendirilmiş 41 beyan için belirtilen Gerçek verilmesi yıllık gelirler beyannameye tamamının beşinci fıkrada yer alan sınırları aşılmasa dahi bu dahil edilmez. inci maddenin ikinci fıkrasının (ç) bendinde yer gelirlerle birlikte, yıllık beyannamede 1. Tam mükellefiyette; alan menkul kıymetlerin yurtiçinde ihraçlarından toplanması gerekeceği hususu 431 a) Gerçek usulde vergilendirilmeyen ziraî elden edilen kazanç ve iratlar, aynı fıkranın (e), (f), düzenlenmiştir. (ı) bentlerinde yer alan menkul sermaye iratları ile kazançlar, bu Kanunun 75 62 inci maddesinin (15) ve (16) vergilendirilmiş menkul kıymet ve diğer sermaye beyanname verilmemesi, diğer gelir numaralı bentlerinde yazılı piyasası araçlarından elde edilen gelirler, menkul 3) 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin halinde ise bu gelirlerin beyannameye sermaye iratları, nci madde kapsamında kesinti Beşinci fıkrada, tam mükellef suretiyle gerçek kişilerde bazı gelir unsurları için unsurları için beyanname verilmesi kazanç ve iratların istisna dördüncü gelir diliminde ücret gelirleri için geçerli dâhil edilmemesi öngörülmektedir. hadleri içinde kalan kısmı,(1) olan tutarın iki katını aşmayan tek işverenden elde Buna göre; b) Tek işverenden alınmış ve edilen ücretler, - tevkif suretiyle 4) Toplamı, 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki vergilendirilmeyen zirai kazançlar, tüzel ücretler tarifenin dördüncü gelir diliminde ücret gelirleri kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım (birden fazla işverenden ücret için geçerli olan tutarı aşmayan birden fazla sandıkları, sigorta ve emeklilik şirketleri almakla birden işverenden alınan ücretler (Birden fazla işverenden tarafından ilgili sistemlerden ayrılan sonraki işverenden aldıkları alınan ücretlerde, birden sonraki işverenden alınan veya emekli olanlara kalış süresi ve ücretlerinin ücretlerin toplamının 77 nci maddenin birinci ayrılış vergilendirilmiş beraber, toplamı, 103 Gerçek biçimine göre usulde ödenen irat üncü maddede yazılı tarifenin fıkrasındaki tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarları ile kazanç ve iratların istisna ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşması halinde birinci işverenden alınan da hadleri içinde kalan kısmı, tutarı aşmayan mükelleflerin, dâhil ücretlerin tamamı beyan edilir.), tamamı suretiyle 5) Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı vergilendirilmiş 41 inci maddenin ikinci ücretleri 1.390 Türk Lirasını aşmayan, bu Kanunda kesinti fıkrasının (ç) bendinde yer alan menkul tevkif vergilendirilmiş ve istisna öngörülmemiş menkul ve gayrimenkul kıymetlerin dahil), c) Vergiye - Türkiye’de kesinti suretiyle tâbi gelir sermaye iratları (Diğer gelirler yurtiçinde ihraçlarından nedeniyle elden edilen kazanç ve iratlar, aynı 432 toplamının [(a) ve bentlerinde (b) belirtilenler beyanname verilmesi gerekli olan durumlarda bu fıkranın (e), (f) ve (ı) bentlerinde yer bent hükmü uygulanmaz.), alan menkul sermaye iratları ile 62 nci hariç] 103 üncü maddede 6) Bu fıkranın (1), (2), (3), (4) ve (5) numaralı alt madde kapsamında kesinti suretiyle yazılı tarifenin ikinci gelir bentlerindeki şartları taşıyanlar dışındaki beyana vergilendirilmiş menkul kıymet ve diğer diliminde dâhil edilmesi gereken gelirler toplamının, 77 nci sermaye yer alan aşmaması tutarı koşuluyla, Türkiye'de tevkifata tâbi piyasası araçlarından elde maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin ikinci gelir edilen gelirler, diliminde yer alan tutarı aşmaması şartıyla, - Gelir vergisi tarifesinin tutulmuş olan; birden fazla Türkiye’de kesinti suretiyle vergilendirilmiş birden dördüncü gelir diliminde ücret gelirleri işverenden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul ve için yer alan tutarın iki katını aşmayan elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul gayrimenkul sermaye iratları. b) Dar mükellefiyette, tamamı Türkiye’de kesinti tek işverenden elde edilen ücretler, - Toplamı, gelir vergisi sermaye iratları, suretiyle vergilendirilmiş olan; ücretler, serbest tarifesinin dördüncü gelir diliminde d) Bir takvim yılı içinde elde meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye ücret gelirleri için yer alan tutarı edilen ve toplamı 600 milyon iratları, diğer kazanç ve iratlar ile kazanç ve aşmayan birden fazla işverenden alınan lirayı (1.390 TL) aşmayan, iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı. tevkifata (6) Beşinci fıkranın (a) bendinin (5) numaralı alt ücretlerde, birden sonraki işverenden ve istisna ücretler (Birden fazla işverenden alınan uygulamasına konu olmayan bendi dar mükellefler açısından da uygulanır. menkul (7) Ticari ve zirai kazançlar hariç olmak üzere, tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan ve gayrimenkul alınan ücretlerin toplamının gelir vergisi sermaye iratları.(1) Türkiye’de 61 inci madde uyarınca kesinti suretiyle tutarı aşması halinde birinci işverenden 2. vergilendirilmiş kazanç ve iratlar için, dar mükellef alınan da dâhil ücretlerin tamamı beyan Dar tamamı suretiyle mükellefiyette, Türkiye'de tevkif vergilendirilmiş kurumların yıllık veya özel beyanname vermeleri edilecektir.), veya verilmesi gereken beyannamelere söz konusu - Dar mükelleflere de 433 olan; ücretler, serbest meslek kazanç ve iratları dâhil etmeleri ihtiyaridir. Ancak, uygulanmak üzere, bir takvim yılı kazançları, beyanname verilmesi menkul ve fonları halinde menkul kıymet içinde elde edilen ve toplamı 1.390 gayrimenkul sermaye iratları yatırım dışındaki fonların katılma Türk Lirasını aşmayan, Kanunda kesinti ile diğer kazanç ve iratlar. belgelerinden veya yatırım ortaklıklarının pay ve istisna öngörülmemiş menkul ve senetlerinden elde edilen kâr paylarının verilecek gayrimenkul sermaye iratları, beyannamelere dâhil edilmesi zorunludur. Şu kadar - (1), (2), (3), (4) ve (5) numaralı ki, dar mükellef kurumların 61 inci maddenin ikinci alt bentlerindeki şartları taşıyanlar fıkrasının (m) (n), (o), (ö) bentleri ile 62 nci madde dışındaki beyana dâhil edilmesi gereken kapsamında kesinti kazançları ve bu kurumlara ait olup suretiyle vergilendirilmiş gelirler toplamının, 77 nci maddenin kurumların Borsa tam mükellef birinci fıkrasındaki tarifenin ikinci gelir İstanbul Anonim diliminde yer alan tutarı aşmaması Şirketinde işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle şartıyla, Türkiye’de kesinti suretiyle elde tutulan pay senetlerinin elden çıkarılmasından vergilendirilmiş birden fazla işverenden elde edilen kazançları için beyanname verilmez. elde edilen ücretler, menkul ve (8) Yabancı ülkelerde elde edilen kazanç ve iratlar, gayrimenkul sermaye iratları, gelir vergisi mükellefinin bunları Türkiye’deki hesaplarına intikal ettirmesi gereken için gerçek kişiler tarafından yılda; beyanname verilmeyecek, diğer mükellefin iradesi dışındaki sebeplerle Türkiye’de gelirlerinin beyanı halinde de bu gelirler hesaplara intikal ettirilmesi mümkün olmayan beyannameye dâhil edilmeyecektir. kazanç ve iratlar ise, bu durumun tevsik edilmesi Dar mükellefiyette, maddenin kaydıyla mükellefin bunlara tasarruf edebildiği birinci yılda elde edilmiş sayılır. fıkrasındaki hükümler saklı kalmak üzere tamamı Türkiye’de kesinti 434 (9) Bakanlar Kurulu dördüncü ve beşinci fıkralarda suretiyle vergilendirilmiş olan, ücretler, yer alan ve beyanname verme sınırlarını gösteren serbest meslek kazançları, menkul ve tutarları gelirler itibarıyla ayrı ayrı ya da topluca iki gayrimenkul sermaye iratları, diğer katına kadar artırmaya veya tarifenin ikinci gelir kazanç ve iratlar ile kazanç ve iratların dilimindeki tutara kadar indirmeye yetkilidir. istisna haddi içinde kalan kısımları için de beyanname verilmeyecek, diğer gelirlerin beyanı halinde de bu gelirler beyannameye dâhil edilmeyecektir. Yedinci fıkrada, dar mükellef kurumların vermeleri gereken beyannamelere dâhil edilmesi gereken ve gerekmeyen kazançlar ile beyanı ihtiyari olan kazançlar belirtilmektedir. Sekizinci fıkrada, yabancı ülkelerde elde edilen kazanç ve iratların ne zaman elde edilmiş sayılacağı düzenlenmektedir. Son olarak, Bakanlar Kuruluna dördüncü ve beşinci fıkrada yer alan ve beyanname verme sınırlarını gösteren tutarları gelirler itibarıyla ayrı ayrı ya da topluca iki katına kadar artırma veya 435 tarifenin ikinci gelir dilimindeki tutara kadar indirme hususunda yetki verilmektedir. Zararların karlara takas ve Zarar mahsubu mahsubu: Madde – 88 (Değişik: MADDE 9- (1) Kurumlar vergisi 24/12/1980 - 2361/63 md. Gelirin (...) gelir (2) matrahının tespitinde, kurumlar toplanmasında vergisi beyannamesinde her yıla kaynaklarının MADDE 67- Birinci fıkrada Zarar mahsupları bir ilişkin tutarlar ayrı ayrı MADDE 67- (1) Gerçek kişiler yıllık beyanname gerçek kişilerce gelirin toplanmasında ile beyan ettikleri gelir unsurlarından aşağıda gelir kaynaklarının bir kısmından hasıl sayılan zararları indirebilirler: olan zararların (değer artış kazançları ve a) Gelirin toplanmasında gelir kaynaklarının arızi kazançlardan doğanlar hariç) diğer bir kısmından hasıl olan zararlar (45 ve 50 nci kaynaklardan elde edilen kazanç ve kısmından hasıl olan zararlar gösterilmek şartıyla aşağıda maddelerde yazılı kazanç ve iratlardan doğanlar iratlara ( 80 inci maddede yazılı belirtilen zararlar indirim konusu hariç) diğer kaynakların kazanç ve iratlarına öngörülmektedir. Bu mahsup sonucunda diğer kazanç ve iratlardan yapılır: mahsup (...) (3) doğanlar hariç) diğer a) Beş yıldan fazla kaynakların kazanç iratlarına mahsup edilir. (Değişik: 31/12/1981 ve nakledilmemek şartıyla geçmiş yılların beyannamelerinde yer - alan zararlar. 2574/19 md.) Bu mahsup Kanunun 20 nci maddesinin neticesinde za0ar kısmı, kapatılmayan birinci fıkrası çerçevesinde müteakip devralınan kurumların devir tarihi yılların gelirinden indirilir. itibarıyla öz sermaye tutarını Arka arkaya beş yıl içinde geçmeyen zararları ile 20 nci edilebilir. Bu mahsup mahsup edilebileceği sonucunda kapatılmayan zarar kısmının ise, arka kapatılmayan zarar kısmı, izleyen yıllarda beyan arkaya beş yıl ile sınırlı olmak üzere edilen gelirlerden indirilebilir. Arka arkaya beş yıl izleyen yıllarda beyan edilen gelirlerden içinde mahsup edilmeyen zararlar, izleyen yıllara mahsup Menkul hükme bağlanmaktadır. Fıkrada ayrıca, menkul devredilemez. b) edilebileceği ve gayrimenkul sermaye ve gayrimenkul sermaye iratlarında, iratlarında, gider fazlalığından doğanlar hariç, gider fazlalığından doğanlar dışında, sermayede vukua gelen eksilmeler zarar kabul sermayede meydana gelen azalmaların edilmez. zarar kabul edilmeyeceği hükme (2) Kurumlar, her yıla ilişkin tutarları ayrı bağlanmaktadır. 436 mahsup edilmeyen bakiyesi müteakip zarar maddenin ikinci fıkrası ayrı göstermek şartıyla gelir vergisi matrahının yıllara kapsamında gerçekleştirilen tam bölünme işlemi sonucu bölünen naklolunamaz. gayrimenkul kurumdaki öz sermayesinin Menkul ve sermaye iratlarında, gider devralınan tutarını geçmeyen ve fazlalığından doğanlar hariç, devralınan kıymetle orantılı sermayede vukua gelen zararların indirilmesinde eksilmeler zarar addolunmaz. vergisi matrahının a) Beş yıldan fazla nakledilmemek şartıyla indirebilecekleri geçmiş yılların beyannamelerinde yer alan zararlar. b) 53 üncü maddenin birinci tespitinde, zararlar belirtilmiş olup, beş yıldan fazla nakledilmemek fıkrası şartıyla geçmiş yılların çerçevesinde devralınan kurumların devir tarihi beyannamelerinde yer alan zararlar, her itibarıyla öz sermaye tutarını geçmeyen zararları ile yıla ilişkin tutarlar ayrı ayrı gösterilmek aşağıdaki şartlar ayrıca aranır: (Ek fıkralar: 12/6/1987 - 1) Son beş yıla ilişkin kurumlar vergisi beyannamelerinin kanunî 3380/4 md.): tespitinde aşağıda sayılan zararları indirebilirler: İkinci fıkrada, kurumların gelir Tam mükellefiyette yurt dışı süresinde verilmiş olması. 53 üncü maddenin üçüncü fıkrası kapsamında şartıyla, devir halinde devralınan gerçekleştirilen tam bölünme işlemi sonucu bölünen kurumların devir tarihi itibarıyla öz kurumdaki öz sermayenin devralınan tutarını sermaye tutarını geçmeyen zararları ile geçmeyen ve devralınan kıymetle orantılı zararlar tam bölünme halinde tam bölünme faaliyetlerden doğan zararlar, 2) Devralınan kurumun faaliyetine (Son beş yıla ilişkin gelir vergisi beyannamelerinin işlemi sonucu bölünen kurumdaki öz faaliyette bulunulan ülkenin devir veya bölünmenin meydana kanuni süresinde verilmiş olması ve devralınan sermayenin vergi kanunlarına göre beyan geldiği hesap döneminden itibaren kurumun edilen vergi matrahlarının en az beş yıl süreyle devam faaliyetine devir veya bölünmenin geçmeyen devralınan ve devralınan tutarını kıymetle meydana geldiği tarihten itibaren en az beş yıl orantılı zararlar da, son beş yıla ilişkin (zarar dahil) her yıl o ülke edilmesi. süreyle devam edilmesi şarttır. Bu şartların ihlâli gelir vergisi beyannamelerinin kanuni mevzuatına halinde, zarar mahsupları nedeniyle zamanında süresinde verilmiş olması ve devralınan göre denetim Bu şartların ihlâli halinde, zarar yetkisi verilen kuruluşlarca mahsupları nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler için vergi ziyaı kurumun rapora bağlanması ve bu tahakkuk ettirilmeyen vergiler için doğmuş sayılır.). raporun edilmiş aslı bir Türkiye'deki ile tercüme vergi ziyaı doğmuş sayılır. örneğinin ilgili vergi b) devir veya bölünmenin meydana geldiği tarihten (3) Türkiye’de gelir vergisinden istisna itibaren en az beş yıl süreyle devam edilen kazançlarla ilgili olanlar hariç olmak üzere, edilmesi Türkiye'de faaliyetine şartıyla indirim konusu kurumlar tam mükellefiyet esasına tabi olan gerçek kişilerin yapılması hususu düzenlenmektedir. 437 dairesine ibrazı halinde vergisinden edilen yurtdışında gerçekleştirdiği ticari, zirai ve mesleki Tam mükellefiyet esasına tabi olan istisna mahsup edilebilecektir. kazançlarla ilgili olanlar hariç faaliyetleri ve kurumların yurtdışı faaliyetlerinden gerçek Denetim kuruluşlarınca olmak üzere, beş yıldan fazla doğan zararları beş yıldan fazla nakledilmemek gerçekleştirdiği ticari, zirai ve mesleki hazırlanacak raporun ekinde nakledilmemek şartıyla yurt dışı şartıyla; yer alan vergi beyanlarının, faaliyetlerden doğan zararlar; bilanço ve cetvellerinin yetkili kişilerin faaliyetleri a) Faaliyette bulunulan ülkenin ve yurtdışında kurumların yurtdışı vergi faaliyetlerinden doğan zararları, belli kar-zarar 1) Faaliyette bulunulan ülkenin kanunlarına göre beyan edilen vergi matrahlarının şartlarla Türkiye’de yıllık beyannameye o ülkedeki vergi kanunlarına göre beyan zarar dâhil, her yıl o ülke mevzuatına göre denetim dâhil makamlarca edilen vergi matrahlarının zarar yetkisi verilen kuruluşlarca rapora bağlanması, mali onaylanması zorunludur. dahil, her yıl o ülke mevzuatına Faaliyette bulunulan ülkede göre denetim yetkisi verilen örneğinin Türkiye’deki ilgili vergi dairesine ibrazı, halinde indirim konusu yapılır. halinde, her yıla ait vergi 2) Bu raporun aslı ile tercüme c) Denetim o gelirlerden mahsup edebilmesine de imkan tanınmaktadır. b) Bu raporun aslı ile tercüme edilmiş bir Ayrıca, Türkiye’de indirim konusu denetim kuruluşu olmaması kuruluşlarca rapora bağlanması, beyannamesinin, edilen yapılan yurtdışı zararın, ilgili ülkede de mahsup edilmesi ve gider yazılması kuruluşlarınca hazırlanacak halinde, yurtdışı kazancın Türkiye’deki ülke edilmiş bir örneğinin Türkiye'deki raporun ekinde yer alan vergi beyanlarının, bilanço beyannameye mahsup veya gider yetkili makamlarından alınan ilgili vergi dairesine ibrazı, ve gelir tablosunun, o ülkedeki yetkili mali yazılmadan önceki tutar üzerinden dâhil birer örneğinin mahallindeki halinde indirim konusu yapılır. makamlarca onaylanması zorunludur. Faaliyette edilmesi Türk elçilik ve Denetim kuruluşlarınca bulunulan ülkede denetim kuruluşu olmaması Yurtdışı konsoloslukları, yoksa orada hazırlanacak raporun ekinde yer halinde, her yıla ait vergi beyannamesinin, o ülke usulde Türk menfaatlerini koruyan alan vergi beyanlarının, bilânço ve yetkili ülkenin aynı temsilcilerine mahiyetteki gelir tablosunun, onaylatılarak, yetkili malî aslının ve tercüme edilmiş bir onaylanması örneğinin ilgili vergi Faaliyette o makamlarından gerektiği zararın vergiye belirtilmektedir. Türkiye’de tabi gerçek olmayan bir alınan birer örneğinin faaliyetten kaynaklanmış olması halinde ülkedeki mahallindeki Türk elçilik veya konsolosluklarına, buna ilişkin zararların mahsubu makamlarca yoksa orada Türk menfaatlerini koruyan ülkenin mümkün olmayacaktır. zorunludur. aynı bulunulan mahiyetteki temsilcilerine onaylatılarak, ülkede aslının ve tercüme edilmiş bir örneğinin ilgili vergi 438 dairesine ibrazı yeterlidir. Türkiye'de mahsup denetim edilen halinde, kuruluşu her yıla olmaması dairesine ibrazı yeterlidir. ait vergi ç) Türkiye’de indirim konusu yapılan yurt dışı zararın, ilgili ülkede beyannamesinin, o ülke yetkili yurtdışı zararın, ilgili ülkede de mahsup edilmesi de mahsup edilmesi halinde, makamlarından Türkiye'deki dahil beyannameye örneğinin edilecek yurt alınan mahallindeki birer veya Türk beyannameye tutar olacaktır. ülkenin aynı Türkiye'de Gelir Vergisinden temsilcilerine edilen yazılması dâhil halinde, edilecek Türkiye’deki yurtdışı kazanç, dışı elçilik ve konsoloslukları, yoksa mahsup veya gider yazılmadan önceki tutardır. kazanç, mahsuptan önceki orada Türk menfaatlerini koruyan istisna gider d) Yurtdışı zararların, gerçek kişi mükellefin mahiyetteki Türkiye’de gerçek usulde vergilendirilen onaylatılarak, faaliyetleriyle ilgili olması esastır. kazançlarla aslının ve tercüme edilmiş bir (4) Bu maddenin uygulamasıyla ilgili usul ilgili yurt dışı zararlar, yurt örneğinin ilgili vergi dairesine ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. içindeki kazanç ve iratlardan ibrazı yeterlidir. Türkiye'de indirim konusu yapılan mahsup edilmez. Bu maddenin uygulanmasıyla yurt dışı zararın, ilgili ülkede de ilgili usul belirlemeye ve esasları mahsup Maliye edilmesi veya gider ve yazılması halinde, Türkiye'deki Gümrük Bakanlığı yetkilidir. beyannameye dahil edilecek yurt dışı kazanç, mahsup veya gider yazılmadan önceki tutardır. (2) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûlleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. 439 Diğer indirimler(1)(2)(3) Madde Diğer indirimler Diğer indirimler 89- MADDE 10- (1) (Değişik:16/7/2004-5228/28 vergisi md.) kurumlar vergisi matrahının üzerinde ayrıca vergisi şartıyla, kurum Gelir vergisi tespitinde, gelir matrahının beyannamesinde bildirilecek sırasıyla gelirlerden 1. (Değişik: a) Maddede, 68- yıllık Kurumlar MADDE 68- (1) Yıllık beyannamede bildirilecek beyannamede bildirilecek gelir veya tespitinde; gelir veya kazancın 67 nci maddeye göre yapılacak kazancın indirime esas gelir tutarından beyannamesi zarar mahsuplarından sonra kalan kısmı indirime yapılabilecek indirimler gösterilmek esas gelir sayılır. Bu tutardan ilgisine göre sırasıyla düzenlenmektedir. kazancından aşağıdaki indirimler yapılabilir: aşağıdaki aşağıdaki yapılır: indirimler yapılabilir: MADDE indirimler a) Mükelleflerin, İkinci fıkrada, bağış ve yardımlar ile işletmeleri bünyesinde sponsorluk harcamalarının nakden gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve yapılmaması hallerinde bu mal ve Mükelleflerin, 13/6/2012- bünyesinde işletmeleri bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme hakların ne şekilde değerleneceğine gerçekleştirdikleri harcamaları tutarının 6327/8 md.) Beyan edilen münhasıran yeni teknoloji ve bilgi hesaplanacak ar-ge %100’ü indirimi oranında ilişkin açıklamalara yer verilmektedir. (Araştırma ve Maddede ayrıca, Bakanlar Kuruluna gelirin %15’ini ve asgari arayışına yönelik araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan maddede yazılı oranların konularına ve ücretin yıllık tutarını geliştirme harcamaları tutarının % giderlerden ve tamamen araştırma ve geliştirme amaçlarına göre %100’e kadar artırma aşmamak şartıyla (Bu şartın 100’ü oranında hesaplanacak "Ar- faaliyetlerinde kullanılmayan amortismana tabi ve tespitinde tarafından işverenler Ge indirimi". ücretliler (1) adına Araştırma %0’a kadar iktisadi kıymetler için hesaplanan amortisman Bakanlığına ve geliştirme tutarlarından verilen paylar üzerinden indirme; ise Maliye maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları bireysel emeklilik sistemine faaliyetleri ile doğrudan ilişkili ar-ge indirimi hesaplanmaz. Matrahın yetersiz belirleme hususunda yetki ödenen katkı payları ile 63 olmayan giderlerden ve tamamen olması nedeniyle ilgili dönemde indirim konusu verilmektedir. üncü maddenin birinci araştırma fıkrasının (3) numaralı bendi faaliyetlerinde ve bu bent kapsamında amortismana ve geliştirme yapılamayan tutarlar, sonraki hesap dönemlerine kullanılmayan devreder. tâbi Ar-ge iktisadî harcamaların indiriminden kapsamını ve yararlanılacak uygulamadan 440 indirim prim konusu yapılacak kıymetler ödemelerinin için hesaplanan yararlanılabilmesi için gerekli belgeler ile usul ve toplam amortisman tutarlarından verilen esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.). tutarı birlikte dikkate alınır.) paylar üzerinden Ar-Ge indirimi b) 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler mükellefin şahsına, eşine ve hesaplanmaz. Matrahın yetersiz Hakkında Kanuna göre kurulan korumalı küçük çocuklarına ait hayat olması nedeniyle ilgili dönemde işyerlerinde istihdam edilen engelli çalışanlar için ödenen indirim konusu yapılamayan tutar, diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil sigortalarına primlerin %50’si ile ölüm, sonraki hesap dönemlerine yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının kaza, Ar-Ge indiriminden %100’ü oranında korumalı işyeri indirimi (İndirim, hastalık, sağlık, devreder. engellilik, analık, doğum ve yararlanılacak tahsil gibi şahıs primleri sigorta kapsamını harcamaların her bir engelli çalışan için azami beş yıl süre ile ve (Sigortanın yararlanılabilmesi uygulamadan uygulanır ve yıllık olarak indirilecek tutar, her bir için gerekli engelli çalışan için asgari ücretin yıllık brüt Türkiye’de kâin ve merkezi belgeler ile usûlleri belirlemeye tutarının %150’sini aşamaz.). Bu bentte yer alan Türkiye’de bulunan bir Maliye Bakanlığı yetkilidir. oranı, engellilik derecelerine göre %150’ye kadar emeklilik veya sigorta şirketi b) 21/5/1986 tarihli ve 3289 sayılı artırmaya veya tekrar kanuni oranına indirmeye nezdinde akdedilmiş olması, Gençlik ve prim tutarlarının gelirin elde Müdürlüğünün Spor Genel Bakanlar Kurulu; bendin uygulamasına ilişkin usul Teşkilat ve ve esasları belirlemeye Aile ve Sosyal Politikalar ve edildiği yılda ödenmiş olması Görevleri Hakkında Kanun ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıklarının görüşü ve ücret geliri elde edenlerin 17/6/1992 tarihli ve 3813 sayılı alınarak Maliye Bakanlığı yetkilidir. ücretlerinin safi tutarının Türkiye Futbol Federasyonu c) Münhasıran kreş ve anaokulu faaliyetinde hesaplanması sırasında ayrıca Kuruluş ve Görevleri Hakkında bulunacak olan veya mevcut işletme içerisinde indirilmemiş şartıyla, bulunması Kanun eşlerin kapsamında yapılan çalışanların çocuklarına bakım amacıyla kurulan veya sponsorluk harcamalarının sözü kreş ve anaokuluna ilişkin kuruluş ve yapım 441 çocukların ayrı beyanname edilen kanunlar uyarınca tespit giderlerinin %100’ü. vermeleri halinde, bunlara ait edilen amatör spor dalları için ç) Serbest meslek faaliyetinde bulunan veya ticari prim kendi gelirlerinden tamamı, profesyonel spor dalları kazancı basit usulde vergilendirilen engellilerin bu indirilir.). (3) için % 50'si. faaliyetlerinden elde edilen gelirlerinden, 33 üncü Bakanlar Kurulu bu bentte c) Genel ve özel bütçeli kamu maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen yer alan oranları yarısına idarelerine, il özel idarelerine, esaslara göre hesaplanan yıllık indirim tutarları (Bu kadar indirmeye, iki katına belediyelere ve köylere, Bakanlar indirimden bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi kadar artırmaya ve belirtilen Kurulunca vergi muafiyeti tanınan bulunan serbest meslek erbabı ile ücretliler de haddi, asgari ücretin yıllık vakıflara ve kamu yararına çalışan yararlanır.). tutarının iki katını geçmemek dernekler ile bilimsel araştırma ve d) İndirime esas gelirin %15’ini ve asgari ücretin üzere yeniden belirlemeye geliştirme faaliyetinde bulunan yıllık tutarını aşmamak şartıyla (Bu şartın tespitinde kurum ve kuruluşlara makbuz işverenler yetkilidir. 2. Beyan edilen gelirin % karşılığında 10’unu yapılan bağış ücretliler adına bireysel ve emeklilik sistemine ödenen katkı payları ile 33 üncü aşmaması, yardımların toplamının o yıla ait maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi ve bu bent Türkiye’de yapılması ve gelir kurum kazancının % 5'ine kadar kapsamında veya tarafından kurumlar vergisi olan kısmı. mükellefiyeti bulunan gerçek ç) (c) bendinde sayılan kamu indirim konusu yapılacak prim ödemelerinin toplam tutarı birlikte dikkate alınır.) mükellefin şahsına, eşine ve çocuklarına ait hayat veya tüzel kişilerden alınacak kurum ve kuruluşlarına bağışlanan sigortalarına ödenen primlerin %50’si ile ölüm, belgelerle tevsik edilmesi okul, sağlık tesisi, 100 yatak kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve şartıyla, mükellefin kendisi, (kalkınmada öncelikli yörelerde tahsil gibi şahıs sigorta primleri (Sigortanın eşi ve küçük çocuklarına 50 yatak) kapasitesinden az Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan bir ilişkin olarak yapılan eğitim olmamak kaydıyla öğrenci yurdu emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş 442 ve sağlık harcamaları ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, olması, prim tutarlarının gelirin elde edildiği yılda (mükerrer 121 inci madde huzurevi ve bakım ve ödenmiş olması ve ücret geliri elde edenlerin çerçevesinde eğitim ve sağlık rehabilitasyon merkezi ile mülki ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında harcamaları nedeniyle vergi idare amirlerinin izni ve ayrıca indirilmemiş bulunması şartıyla, eşlerin veya indiriminden çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, yararlanan denetimine tabi olarak ücretliler, aynı harcamalarını yaptırılacak ibadethaneler ve bunlara ait prim kendi gelirlerinden indirilir. bu hükümden yararlanarak Diyanet İşleri Başkanlığı Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan oranları yarısına matrahlarından denetiminde yaygın din eğitimi kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya ve indiremezler).(2) verilen tesislerin inşası dolayısıyla belirtilen haddi asgari ücretin yıllık tutarının iki 3. meslek yapılan harcamalar veya bu Serbest faaliyetinde bulunan veya tesislerin inşası için bu basit usulde vergilendirilen kuruluşlara yapılan her türlü bağış engellilerin beyan edilen ve yardımlar ile mevcut tesislerin katını geçmemek girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların yer aşmayan kısmı. göre ettirebilmeleri için yapılan her hesaplanan yıllık indirim (Bu türlü nakdî ve aynî bağış ve bakmakla yardımların tamamı.(1) indirimden yükümlü olduğu engelli kişi d) Genel ve özel bütçeli kamu bulunan erbabı serbest ile hizmet meslek idareleri, il özel idareleri, erbabı belediyeler ve köyler, Bakanlar belirlemeye e) Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre indirime esas esaslara yeniden yetkilidir.). gelirlerine, 31 inci maddede faaliyetlerini devam alan üzere gelir veya kazancın %10’unu f) Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere, köylere, kamu yararına çalışan derneklere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve (tevkifat matrahı dahil) da Kurulunca vergi muafiyeti tanınan kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yararlanır.). (3) vakıflar ve kamu yararına çalışan yardımların, indirime esas gelirin veya kazancın 443 4. Genel ve özel bütçeli kamu dernekler ile bilimsel araştırma ve %5’ini aşmayan kısmı. idareleri, il özel idareleri, geliştirme faaliyetinde bulunan g) İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay belediyeler, köyler ile kamu kurum ve kuruluşlar tarafından Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz yararına çalışan dernekler ve yapılan veya Kültür ve Turizm karşılığı yapılan nakdî bağış ve yardımların tamamı. vergi Bakanlığınca desteklenen ya da ğ) Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel Bakanlar Kurulunca muafiyeti tanınan vakıflara desteklenmesi uygun görülen; idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul yıllık toplamı beyan edilecek 1) Kültür ve sanat faaliyetlerine ve sağlık tesisi ile elli yatak (büyükşehirlerde yüz gelirin % 5’ini (kalkınmada ilişkin ticarî olmayan ulusal veya yatak) kapasitesinden az olmayan öğrenci yurdu, öncelikli yöreler çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve 10’unu) aşmamak için % uluslararası organizasyonların üzere, gerçekleştirilmesine, rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin makbuz karşılığında yapılan 2) Ülkemizin uygarlık birikiminin izni bağış ve yardımlar. ibadethaneler kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, ve denetimine ve tabi Diyanet olarak yaptırılacak İşleri Başkanlığı 5. Genel ve özel bütçeli kamu mimarîsi ve somut olmayan denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin idarelerine, özel kültürel mirası ile ilgili veya ülke inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu idarelerine, belediyelere ve tanıtımına yönelik kitap, katalog, tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü köylere bağış ve yardımlar ile aynı kuruluşlara ait olan il bağışlanan okul, broşür, film, kaset, CD ve DVD sağlık tesisi ve yüz yatak gibi manyetik, elektronik ve mevcut (kalkınmada ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî yörelerde öncelikli bilişim teknolojisi yoluyla elli yatak) üretilenler de dahil olmak üzere tesislerin faaliyetlerini devam bağış ve yardımların tamamı. kapasitesinden az olmamak görsel, işitsel veya basılı h) Doğal afetlere uğrayan yer ya da bölgelere üzere öğrenci yurdu ile çocuk materyallerin hazırlanması, ulaştırılacak yardımlara katılım için Başbakanlık ya yuvası, da Başbakanlığın belirlediği kurum veya kuruluşlar yetiştirme yurdu, bunlarla ilgili derleme ve 444 huzurevi, bakım rehabilitasyon merkezi ve araştırmaların yayınlanması, yurt aracılığıyla makbuz karşılığında yapılan nakdî ve ile içinde ve yurt dışında dağıtımı ve aynî bağışların tamamı. mülki idare amirlerinin izni tanıtımının sağlanmasına, ı) Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı ve denetimine tabi olarak 3) Yazma ve nadir eserlerin faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye yaptırılacak ibadethaneler ve korunması ve elektronik ortama Bakanlığınca Diyanet çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve İşleri denetiminde Başkanlığı aktarılması ile bu eserlerin Kültür yaygın eğitimi verilen inşası dolayısıyla din ve Turizm Bakanlığı tesislerin koleksiyonuna kazandırılmasına, yapılan 4) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı belirlenen usul ve esaslar yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı (19 uncu maddenin birinci fıkrasının (h) bendine göre indirilen tutarlar hariç). harcamalar veya bu tesislerin Kültür ve Tabiat Varlıklarını i) 21/5/1986 tarihli ve 3289 sayılı Spor Genel inşası için bu kuruluşlara Koruma Kanunu kapsamındaki Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında yapılan her türlü bağış ve taşınmaz kültür varlıklarının Kanun ile 5/5/2009 tarihli ve 5894 sayılı Türkiye yardımlar Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında ile mevcut bakımı, onarımı, yaşatılması, tesislerin faaliyetlerini devam rölöve, restorasyon, restitüsyon Kanun ettirebilmeleri için yapılan projeleri yapılması ve nakil harcamalarının; amatör spor dalları için %100’ü, her türlü nakdî ve aynî bağış işlerine, profesyonel spor dalları için %50’si. ve yardımların tamamı.(1) kapsamında yapılan sponsorluk 5) Kurtarma kazıları, bilimsel kazı j) Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel 6. Fakirlere yardım amacıyla çalışmaları ve yüzey idareleri, belediyeler, köyler, kamu yararına çalışan gıda bankacılığı faaliyetinde araştırmalarına, dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti bulunan dernek ve vakıflara 6) Yurt dışındaki taşınmaz Türk tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde Maliye bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya Bakanlığınca kültür varlıklarının yerinde belirlenen usul ve esaslar korunması veya ülkemize ait da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya 445 çerçevesinde bağışlanan gıda, kültür varlıklarının Türkiye’ye desteklenmesi uygun görülen ve konu ve amaçları temizlik, giyecek ve yakacak getirilmesi çalışmalarına, aşağıda maliyet 7) Kültür envanterinin maddelerinin bedelinin tamamı.(2) oluşturulması çalışmalarına, belirtilen faaliyetlere ilişkin olarak, mükellefler tarafından yapılan harcamalar ya da bu faaliyetleri desteklemek amacıyla makbuz 7. Genel ve özel bütçeli kamu 8) Kültür ve Tabiat Varlıklarını karşılığında gerçekleştirilen bağış ve yardımların idareleri, il özel idareleri, Koruma Kanunu kapsamındaki %100’ü; belediyeler, 1) Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari köyler, kamu taşınır kültür varlıkları ile güzel yararına çalışan dernekler, sanatlar, çağdaş ve geleneksel el Bakanlar Kurulunca vergi sanatları alanlarındaki ürün ve olmayan yerel, ulusal veya uluslararası organizasyonlar, muafiyeti tanınan vakıflar ve eserlerin Kültür ve Turizm 2) Ülkemizin kültür, sanat, tarih, mimari veya bilimsel edebiyat alanlarındaki uygarlık birikimini ve somut araştırma Bakanlığı koleksiyonuna faaliyetinde bulunan kurum kazandırılması ve güvenliklerinin olmayan kültürel mirasını konu edinen veya ve tarafından sağlanmasına, ülkemizin tanıtımını amaçlayan her türlü görsel, yapılan ya da Kültür ve 9) Somut olmayan kültürel miras, işitsel veya basılı materyallerin hazırlanmasına, Turizm yurtiçinde ve yurtdışında dağıtımına, aynı konu ve kuruluşlar Bakanlığınca güzel sanatlar, sinema, çağdaş ve veya geleneksel el sanatları desteklenen uygun alanlarındaki üretim ve faaliyetler desteklenmesi görülen; a) Kültür faaliyetlerine olmayan uluslararası ile bu alanlarda araştırma, eğitim ve ilişkin ulusal amaçlarla araştırmaların gerçekleştirilecek yapılmasına, derleme yayınlanmasına ve ve tanıtımına yönelik çalışmalar, sanat veya uygulama merkezleri, atölye, 3)Yazma ve nadir eserlerin Kültür ve Turizm ticari stüdyo ve film platosu kurulması, Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılması, korunması veya bakım ve onarımı, her türlü araç veya elektronik ya da dijital ortama aktarılması ve teçhizatının tedariki ile film çalışmaları, 446 organizasyonların yapımına, 4) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat gerçekleştirilmesine, 10) Kütüphane, müze, sanat Varlıklarını b) Ülkemizin uygarlık galerisi ve kültür merkezi ile Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının yaşatılmasına, bakım, birikiminin kültürü, sanatı, sinema, tiyatro, opera, bale ve onarım ve nakillerine yönelik çalışmalar ile bu tarihi, edebiyatı, mimarisi ve konser gibi kültür ve sanat varlıklarla ilgili rölöve, restorasyon, restitüsyon somut projeleri ve nakil işleri, olmayan kültürel faaliyetlerinin sergilendiği mirası ile ilgili veya ülke tesislerin yapımı, onarımı veya 5) Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve tanıtımına yüzey araştırmaları, yönelik kitap, modernizasyon çalışmalarına, katalog, broşür, film, kaset, ilişkin harcamalar ile makbuz 6) Yurtdışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının CD ve DVD gibi manyetik, karşılığı yapılan bağış ve yerinde korunması veya ülkemize ait kültür elektronik varlıklarının Türkiye’ye getirtilmesi çalışmaları, ve bilişim yardımların % 100’ü. Bakanlar teknolojisi yoluyla üretilenler Kurulu, bölgeler ve faaliyet türleri 7) Kültür envanterinin oluşturulması çalışmaları, de dahil olmak üzere görsel, itibarıyla bu oranı, yarısına kadar 8) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu işitsel kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile çağdaş veya materyallerin basılı indirmeye veya kanunî seviyesine hazırlanması, kadar getirmeye yetkilidir. veya geleneksel el sanatları ya da güzel sanatlar bunlarla ilgili derleme ve e) Bakanlar Kurulunca yardım alanlarındaki ürün ve eserlerin Kültür ve Turizm araştırmaların yayınlanması, kararı alınan doğal afetler Bakanlığı yurt içinde ve yurt dışında dolayısıyla Başbakanlık aracılığı güvenliklerinin sağlanmasına yönelik çalışmalar, dağıtımı 9) Somut olmayan kültürel miras, güzel sanatlar, ve tanıtımının ile makbuz karşılığı yapılan aynî koleksiyonuna ve nakdî bağışların tamamı. sinema, c) Yazma ve nadir eserlerin f) (Ek: 16/6/2009-5904/5 md.) alanlarındaki üretim ve etkinlikler ile bu alanlarda ve elektronik İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye ve geleneksel el ve sağlanmasına, korunması çağdaş kazandırılmasına sanatları araştırma, eğitim veya uygulama merkezleri, atölye, 447 ortama aktarılması ile bu Kızılay Derneğine ve Türkiye stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve eserlerin Kültür ve Turizm Yeşilay Cemiyetine makbuz onarımı, her türlü araç ve teçhizatın tedariki ile film Bakanlığı yapımı, koleksiyonuna karşılığı yapılan nakdi bağış veya kazandırılmasına, yardımların tamamı.(1) 10) Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür d) 2863 sayılı Kültür ve g) (Ek: 31/5/2012-6322/36 md.) merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser Tabiat Varlıklarını Koruma 213 sayılı Vergi Usul Kanununun gibi kültürel ve sanatsal etkinliklerin sergilendiği Kanunu tesislerin yapım, onarım veya modernizasyon kapsamındaki 325/A maddesine göre girişim taşınmaz kültür varlıklarının sermayesi fonu olarak ayrılan çalışmaları. bakımı, onarımı, yaşatılması, tutarların beyan edilen gelirin (2) rölöve, harcamalarının restorasyon, %10’unu aşmayan kısmı. restitüsyon projeleri ğ) (Ek: 31/5/2012-6322/36 md.) yapılması ve nakil işlerine, Türkiye’de yerleşmiş olmayan Bağış ve yardımlar nakden ile yapılmaması sponsorluk halinde, bağışlanan veya yardım ve sponsorluğun konusunu teşkil eden mal veya hakkın varsa kayıtlı değeri, e) Kurtarma kazıları, bilimsel kişilerle, işyeri, kanuni ve iş yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Takdir kazı çalışmaları ve yüzey merkezi yurt dışında bulunanlara Komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınır. araştırmalarına, (3) Bakanlar Kurulu, bu maddede yazılı oranları Türkiye’de verilen ve münhasıran f) Yurt dışındaki taşınmaz yurt dışında yararlanılan konularına veya amaçlarına göre %100’e kadar Türk artırmaya, %0’a kadar indirmeye ve bu sınırlar kültür yerinde varlıklarının mimarlık, mühendislik, tasarım, korunması ülkemize varlıklarının ait veya yazılım, tıbbi raporlama, kültür muhasebe kaydı tutma, çağrı Türkiye’ye merkezi ve veri saklama hizmeti getirtilmesi çalışmalarına, g) Kültür dâhilinde yeniden belirlemeye yetkilidir. (4) Bu maddenin uygulanmasıyla ilgili usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. alanlarında faaliyette bulunan envanterinin hizmet işletmeleri ile ilgili 448 oluşturulması çalışmalarına, h) 2863 sayılı bakanlığın izni ve denetimine tabi Kanun olarak eğitim ve sağlık alanında kapsamındaki taşınır kültür faaliyet gösteren ve Türkiye’de varlıkları ile güzel sanatlar, yerleşmiş olmayan kişilere hizmet çağdaş ve geleneksel el veren işletmelerin münhasıran bu sanatları alanlarındaki ürün faaliyetlerinden elde ettikleri ve eserlerin Kültür ve Turizm kazancın %50’si. Bakanlığı koleksiyonuna Bu indirimden yararlanılabilmesi kazandırılması ve için fatura veya benzeri belgenin güvenliklerinin yurt dışındaki müşteri adına sağlanmasına, düzenlenmesi şarttır. i) Somut olmayan kültürel Bu bentte yer alan oranı, hizmet miras, güzel sanatlar, sinema, alanları itibarıyla sıfıra kadar çağdaş ve geleneksel el indirmeye veya %100’e kadar sanatları alanlarındaki üretim artırmaya Bakanlar Kurulu, bu ve etkinlikler ile bu alanlarda bendin uygulanmasına ve araştırma, eğitim veya denetime ilişkin usul ve esasları uygulama merkezleri, atölye, belirlemeye ilgili bakanlıkların stüdyo ve film platosu görüşünü almak suretiyle Maliye kurulması, bakım ve onarımı, Bakanlığı yetkilidir. her türlü araç ve teçhizatın (2) Bağış ve yardımların nakden tedariki ile film yapımına, yapılmaması halinde, bağışlanan 449 veya yardımın konusunu oluşturan j) Kütüphane, müze, sanat mal veya hakkın maliyet bedeli galerisi ve kültür merkezi ile veya kayıtlı değeri, bu değer sinema, tiyatro, opera, bale mevcut değilse Vergi Usul ve konser gibi kültürel ve Kanunu hükümlerine göre takdir etkinliklerin komisyonlarınca tespit edilecek sanatsal sergilendiği tesislerin yapımı, değeri esas alınır. onarımı veya modernizasyon (3) Bu maddenin uygulanmasına çalışmalarına, ilişkin usûlleri belirlemeye Maliye İlişkin harcamalar ile bu Bakanlığı yetkilidir. amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların % 100’ü (Bakanlar Kurulu, bölgeler ve faaliyet türleri itibariyle bu oranı indirmeye oranına yarısına veya kadar kadar kanuni çıkarmaya yetkilidir). 8. 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat Hakkında ve Görevleri Kanun ile 450 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Federasyonu Futbol Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk amatör harcamalarının; spor tamamı, dalları için profesyonel spor dalları için % 50’si. 9. Mükelleflerin, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına araştırma harcamaları ve yönelik geliştirme tutarının % 100’ü oranında hesaplanacak “Ar-Ge indirimi. (1) 10. (Ek: 22/12/2005-5436/14 md.) Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla 451 Başbakanlık makbuz aracılığıyla mukabili yapılan aynî veya nakdî bağışların tamamı. 11. (Ek: 16/6/2009-5904/3 md.) İktisadi hariç, işletmeleri Türkiye Derneğine Kızılay ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı.(2) 12. (Ek: 31/5/2012-6322/9 md.) Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların edilen gelirin beyan %10’unu aşmayan kısmı. 13. (Ek: 31/5/2012-6322/9 md.) Türkiye'de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt 452 dışında bulunanlara Türkiye’de verilen münhasıran yurt yararlanılan dışında mimarlık, mühendislik, yazılım, ve tasarım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmeti alanlarında faaliyette bulunan hizmet işletmeleri ile ilgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın %50’si. Bu indirimden yararlanılabilmesi için fatura belgenin veya yurt benzeri dışındaki 453 müşteri adına düzenlenmesi şarttır. Bu bentte yer alan oranı, hizmet alanları itibarıyla sıfıra indirmeye veya %100’e artırmaya Bakanlar kadar Kurulu, bu kadar bendin uygulamasına ve denetime ilişkin usul ve belirlemeye esasları ilgili bakanlıkların görüşünü almak suretiyle Maliye Bakanlığı yetkilidir. Araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerden ve tamamen araştırma ve geliştirme kullanılmayan faaliyetlerinde amortismana tabi iktisadi kıymetler için hesaplanan amortisman tutarlarından verilen paylar 454 üzerinden Ar-Ge indirimi hesaplanmaz. Ar-Ge indiriminden yararlanılacak harcamaların kapsamı ile uygulamadan yararlanılabilmesi için gerekli belgeleri ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Bağış ve yardımın nakden yapılmaması bağışlanan halinde, veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınır. MADDE 69- Maddede, gelir Matrahtan, unsurlarından MADDE 11- (1) Kurum kazancından indirilemeyecek giderler indirilmiyecek giderler: kazancının tespitinde aşağıdaki MADDE 69- (1) Bu Kanuna göre hesaplanan gelir şekilde olursa olsun vergi cezaları ve 90 – (Değişik: indirimlerin yapılması kabul unsurlarından kurum Kabul edilmeyen indirimler Madde gelir ve Matrahtan ve gelir vergisi ile diğer şahsi vergiler, her ne vergisi ile diğer şahsi vergiler, her türlü para para cezaları ile 6183 sayılı Kanun 455 edilmez: 19/2/1963 - 202/45 md.) cezaları, vergi cezaları, 21/7/1953 tarihli ve 6183 hükümlerine göre ödenen cezalar, her Gelir Vergisi ile diğer şahsi …. sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında türlü zam ve faizler ile 213 sayılı Kanun vergiler ve her ne şekilde d) Bu Kanuna göre hesaplanan Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme hükümlerine olursa olsun vergi cezaları ve kurumlar vergisi ile her türlü para zamları para cezaları, Amme cezaları, vergi cezaları, 21/7/1953 ve faizler ile Vergi Usul Kanunu faizleri, hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri gelir vergisinin göre pişmanlık ödenen gecikme zamları gelir gelir matrahından, Alacaklarının Tahsili Usulü tarihli ve 6183 sayılı Amme vergisinin matrahından, gelir unsurlarından ve unsurlarından ve kurum kazancından hakkındaki kurum kazancından indirilemez. Kanun Alacaklarının Tahsil Usulü hükümlerine göre indirilemeyeceği düzenlenmektedir. ödenen Hakkında Kanun hükümlerine cezalar, gecikme zamları ve göre ödenen cezalar, gecikme faizler Vergisinin zamları ve faizler ile Vergi Usul Gelir matrahından ve gelir Kanunu hükümlerine göre ödenen unsurlarından indirilmez. gecikme faizleri. (Ek: 3/12/1988 - 3505/12 …. md.) Vergi Usul Kanunu hükümlerine gecikme göre ödenen faizleri, vergi ve gelir matrahından unsurlarından indirilmez. Yıllık beyannamenin Beyan esası verilmesi: MADDE 14- (1) Kurumlar Madde 92 – (Değişik: vergisi, mükellefin veya vergi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Beyannamenin Verilmesi ve Vergilendirme Dönemi MADDE 70- Maddede, yıllık beyannamenin, gerçek kişiler tarafından 456 sorumlusunun beyanı üzerine tarh 19/2/1963 - 202/46 md.) (Değişik Yıllık beyannamenin verilmesi takvim yılını izleyen yılın Şubat ayının MADDE 70- (1) Yıllık beyanname, gerçek kişiler başından yirminci günü akşamına kadar; birinci olunur. Beyanname, ilgili fıkra:9/4/2003-4842/11 md.) bulunduğu hesap döneminin tarafından takvim yılını izleyen yılın Şubat ayının kurumlar Bir başından yirminci günü akşamına kadar; kurumlar döneminin kapandığı ayı izleyen üçüncü takvim beyanname Mart yılına izleyen ayının ait sonuçlarını içerir. yılın (2) Her mükellef vergiye tâbi tarafından ise hesap tarafından ise hesap döneminin kapandığı ayı ayın başından yirminci günü akşamına başından kazancının tamamı için bir izleyen üçüncü ayın başından yirminci günü kadar verilmesi hususu yirmibeşinci günü akşamına beyanname verir. Ancak, tüzel akşamına kadar tarha yetkili vergi dairesine verilir düzenlenmektedir. kadar, gelirin sadece basit kişiliği bulunmayan iktisadî kamu veya taahhütlü olarak posta ile gönderilir. usulde tespit edilen ticarî kuruluşları ile dernek ve vakıflara (2) Takvim yılı içinde Türkiye’yi terk edenlerin terk edenlerin beyannameleri terkten kazançlardan ibaret olması ait iktisadî işletmelerden her biri beyannameleri terke tekaddüm eden onbeş gün önceki onbeş gün içinde; ölüm halinde halinde izleyen yılın Şubat için, bunların bağlı olduğu kamu içinde; ölüm halinde ise ölüm tarihinden itibaren ise ölüm tarihinden itibaren dört ay ayının başından yirmibeşinci tüzel kişileri ile dernek ve vakıflar dört ay içinde verilir. Takvim yılı içinde Türkiye’yi içinde verileceği belirtilmektedir. günü akşamına kadar, tam tarafından ayrı beyanname verilir. mükellefiyette vergiyi tarha (3) Kurumlar vergisi yetkili vergi dairesine, dar beyannamesi, hesap döneminin mükellefiyette Türkiye'de kapandığı ayı izleyen dördüncü vergi muhatabı mevcutsa ayın birinci gününden onun Türkiye'de oturduğu yirmibeşinci günü akşamına kadar yerin, muhatabı Türkiye'de yoksa vergi mükellefin bağlı olduğu vergi işyerinin, dairesine verilir. işyeri birden fazla ise bu (4) işyerlerinden Mükelleflerin herhangi ajansları, alım-satım şubeleri, büro ve 457 birisinin bulunduğu yer vergi mağazaları, imalâthaneleri veya dairesine verilir veya kendilerine bağlı diğer iş yerleri taahhütlü olarak posta ile için, bunların bağımsız gönderilir.(1) muhasebeleri Takvim yılı içinde memleketi sermayeleri terk edenlerin beyannameleri beyanname verilmez. memleketi terke takaddüm (5) eden 15 gün, ölüm halinde, vergi ölüm tarihinden itibaren 4 ay taşınmaz kira gelirlerinden ibaret içinde verilir. olması halinde, bu gelirler için ve ayrılmış olsa dahi Kooperatiflerin kesintisine ayrı gelirlerinin tâbi tutulan beyanname verilmez. (6) Mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi, kurumun kanunî veya iş merkezinin bulunduğu yerin vergi dairesidir. (7) Maliye Bakanlığı, mükelleflerin bağlı oldukları vergi dairelerini, merkezlerine kanunî veya iş bakmaksızın belirlemeye yetkilidir. (8) Beyannamelerin şekil, içerik ve ekleri Maliye Bakanlığınca 458 belirlenir. Mükellefler beyanlarını bu beyanname ile yapmak veya bu beyannamelerde yazılı bilgilere uygun olarak bildirmek zorundadır. Vergilendirme dönemi MADDE 71- Maddede, vergilendirme MADDE 71- (1) Gelir vergisinde vergilendirme döneminin, gerçek kişiler için geçmiş dönemi, gerçek kişiler için geçmiş takvim yılı, takvim yılı; kurumlar için hesap dönemi kurumlar için hesap dönemidir. Ancak, kendilerine ve kendilerine özel hesap dönemi tayin özel hesap dönemi tayin edilenlerin vergilendirme edilenler için ise özel hesap dönemi dönemi, özel hesap dönemleridir. Şu kadar ki; olduğu belirtilmektedir. a) Gerçek kişilerin mükellefiyetinin takvim yılı Diğer yandan, içinde kalkması halinde, vergilendirme dönemi, mükellefiyetinin takvim yılı başından mükellefiyetin kalktığı tarihe kalkması kadar geçen süreyi kapsar, dönemi, gerçek takvim halinde, takvim kişilerin yılı içinde vergilendirme yılı başından b) Diğer ücretlerde vergilendirme dönemi, hizmetin mükellefiyetin kalktığı tarihine kadar ifa olunduğu takvim yılıdır. geçen süre, diğer ücretlerde ise hizmetin (2) Kesinti yoluyla ödenen vergilerde, istihkak ifa edildiği takvim yılıdır. sahipleri ayrıca yıllık veya özel beyanname Kesinti yoluyla ödenen vergilerde, vermeye mecbur değillerse, vergi kesintisinin ilgili istihkak sahipleri ayrıca yıllık veya özel bulunduğu dönemler vergilendirme dönemi sayılır beyanname vermeye mecbur değillerse, ve kesilen veya kesilmesi gereken vergiler yıllık vergi kesintisinin ilgili bulunduğu 459 verginin yerine geçer. dönemler vergilendirme dönemi kabul (3) Özel beyanname ile bildirilen gelir ve edilmektedir. kazançların vergilendirilmesinde, vergilendirme Özel beyanname ile bildirilen gelir ve dönemi yerine kazanç ve iratların elde edilme tarihi kazançların vergilendirilmesinde, esas alınır. vergilendirme dönemi yerine kazanç ve iratların elde edilme tarihinin esas alınacağı belirtilmektedir. Muhtasar beyanname: Vergi kesintisi (2) Muhtasar beyannamenin verilmesi a) Verilme zamanı: MADDE 15- (1) Kamu idare ve MADDE 72- (1) 61 inci madde kapsamında vergi MADDE 72- Maddede, 61 inci madde Madde 98 – (Değişik: kuruluşları, iktisadî kamu 31/12/1981 - 2772/12 md.) kuruluşları, sair kurumlar, ticaret kesintisi yapmaya mecbur olanlar, bir ay içinde kapsamında kesinti yapmak zorunda yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri olanların, bir ay içinde yaptıkları 94 üncü madde gereğince şirketleri, iş ortaklıkları, tutarlar ile bunlardan kestikleri vergileri ertesi ayın ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri vergi yapmaya dernekler, vakıflar, dernek ve yirmiüçüncü günü akşamına kadar, ödeme veya tutarlar ile bunlardan kestikleri vergileri mecbur olanlar bir ay içinde vakıfların iktisadî işletmeleri, tahakkukun yapıldığı yer itibarıyla bağlı oldukları ertesi ayın yirmiüçüncü günü akşamına yaptıkları vergi dairesine; 62 nci madde kapsamında vergi kadar ödeme veya tahakkukun yapıldığı tevkifatı ödemeler veya kooperatifler, yatırım fonu tahakkuk ettirdikleri karlar ve yönetenler, gerçek gelirlerini kesintisi yapanlar, kestikleri vergileri üçer aylık yer itibarıyla bağlı oldukları vergi iratlar ile bunlardan tevkif beyan etmeye mecbur olan ticaret vergilendirme dönemini izleyen ayın yirmiüçüncü dairesine; 62 nci madde kapsamında ettikleri vergileri ertesi ayın ve serbest meslek erbabı, ziraî günü akşamına kadar ayrı bir beyannameyle bağlı vergi kesintisi yapanların, kestikleri yirmiüçüncü günü akşamına kazançlarını bilânço veya ziraî oldukları vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar. vergileri üçer aylık vergilendirme kadar, Yıl ödeme veya işletme hesabı esasına göre tespit sonlarında tahakkuk ettirilen mevduat dönemini izleyen ayın yirmiüçüncü tahakkukun yapıldığı yerin eden çiftçiler; kurumlara avanslar faizlerinden kesilecek vergilerin bildirilmesi için bu günü akşamına kadar ayrı bir bağlı olduğu vergi dairesine da dahil olmak üzere nakden veya süre bir ay uzatılır. beyannameyle bağlı oldukları vergi 460 bildirmeye mecburdurlar. Yıl hesaben yaptıkları aşağıdaki (2) Aynı belediye hudutları içinde muhtelif yerlerde dairesine bildirmeleri yönünde sonlarında tahakkuk ettirilen ödemeler üzerinden istihkak yapılan ödeme ve tahakkuklar ile bunlara ait düzenleme yapılmaktadır. Çalıştırdıkları mevduat vergilerin bir merkezden bildirilmesi mümkündür. hizmet erbabı sayısı on ve daha az faizlerinden sahiplerinin kurumlar vergisine vergilerin mahsuben % 15 oranında kesinti kesilecek bildirilmesi için bu süre bir yapmak zorundadırlar: ay uzatılır. Aynı bağlı beyannamelerini hudutları … muhtelif yapılan yere (1) belediye içinde Maliye Bakanlığı ödeme veya tahakkukun yapıldığı olanlara muhtasar beyannamelerini her tek mükelleflerin ay yerine Ocak, Nisan, Temmuz ve merkezden verdirmeye Ekim aylarının yirmiüçüncü günü akşamına kadar verebilmeleri imkanı yetkilidir. (3) Zirai ürün bedelleri üzerinden kesinti yapanlar getirilmektedir. Ancak zirai ürün yerlerde ödeme kalmaksızın ve (5) Bu madde gereğince vergi hariç olmak üzere, çalıştırdıkları hizmet erbabı bedelleri üzerinden kesinti yapanlar bu tahakkuklar ile bunlara ait kesintisi yapmak zorunda olanlar, sayısı on ve daha az olanlar yapacakları kesintiye imkandan yararlanamayacak olup vergilerin bir merkezden bu bildirilmesi caizdir. (Değişik: 3/12/1988 vergileri ödeme veya ilişkin beyannamelerini, bağlı bulundukları vergi beyannamelerini aylık olarak tahakkukun yapıldığı yer itibarıyla dairesine önceden bildirmek şartıyla her ay yerine vereceklerdir. - bağlı oldukları vergi dairesine, Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının Madde ile Bakanlar Kuruluna, 3505/14 md.) Zirai ürün vergilendirme dönemini izleyen yirmiüçüncü günü akşamına kadar verebilirler. bedelleri üzerinden tevkifat ayın yirminci yaptıkları kesintiler için genel bütçeye günü akşamına (4) Genel bütçeye dâhil kurum ve kuruluşlara, dâhil kurum ve kuruluşlara muhtasar yapanlar hariç olmak üzere, kadar muhtasar beyanname ile yaptıkları vergi kesintileri için muhtasar beyanname beyanname verdirme konusunda yetki çalıştırdıkları hizmet erbabı bildirmeye mecburdurlar. Gelir verdirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. sayısı 10 ve daha az olanlar, Vergisi 94 üncü maddeye Kanununda verilmiştir. belirlenen (5) Vergi kesintisine konu kazanç ve iratlar için ayrı Maddede ayrıca, vergi kesintisine konu göre usûl ve esaslar, bu maddeye göre ayrı beyanname verme mecburiyeti getirmeye, kazanç ve iratlar için ayrı ayrı yapacakları tevkifatla ilgili verilecek muhtasar beyannameler verilmesi gereken beyannameler için gelir unsurları beyanname verme mecburiyeti getirme, muhtasar bağlı beyannamelerini, hakkında da uygulanır. Şu kadar itibarıyla ay içerisinde farklı bir gün belirlemeye ve verilmesi gereken beyannameler için bulundukları vergi ki, bu maddenin üçüncü fıkrası üçer aylık dönemler itibarıyla verilen muhtasar gelir unsurları itibarıyla ay içerisinde 461 dairesine önceden bildirmek uyarınca yapılan kesinti, kurumlar beyannamelerin dönemini aylık, aylık dönemler farklı bir gün belirleme ve üçer aylık şartıyla her ay yerine Ocak, vergisi beyannamesinin verildiği itibarıyla verilenleri ise üçer aylık olarak dönemler itibarıyla verilen muhtasar Nisan, Temmuz ve Ekim döneme ait muhtasar beyanname belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. beyannamelerin dönemini aylık, aylık aylarının yirmiüçüncü günü ile beyan edilir. dönemler itibarıyla verilenleri ise üçer akşamına kadar verebilirler. aylık olarak belirleme hususlarında (1) Maliye Bakanlığına yetki verilmektedir. Beyannamenin verilme yeri MADDE 27- (1) Özel beyan Özel beyannamenin verilmesi MADDE 73- (1) Dar mükellefiyete tabi MADDE 73- Maddenin birinci zamanı tayin olunan gelirlerle mükelleflerden yıllık beyanname vermeye mecbur fıkrasında, dar mükelleflerden yıllık ilgili kurumlar vergisi olmayanlar; beyannamesi; a) Taşınmazların elden çıkarılmasından doğan diğer olmayanların hangi hallerde ve hangi a) Taşınmazların elden kazanç ve iratlarını, taşınmazın bulunduğu, çıkarılmasından doğan diğer b) kazanç ve iratlarda taşınmazın çıkarılmasından doğan diğer kazanç ve iratlarını, İkinci fıkrada, yıllık beyanname bulunduğu, mal ve hakların Türkiye’de elden çıkarıldığı, b) Taşınırların ve hakların elden c) Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyetinin mükelleflerin fıkrada sayılan gelirler çıkarılmasından doğan diğer durdurulması veya terk edilmesi karşılığında elde için Kanunda aksine hüküm olmadıkça kazanç ve iratlarda mal ve ettikleri diğer kazanç ve iratlarını işletmenin özel beyanname vermeyecekleri, hakların Türkiye'de elden bulunduğu, çıkarıldığı, ç) Arızi olarak ticari işlemlerin yapılmasından veya dâhil etmeyecekleri belirtilmektedir. c) Ticarî veya ziraî bir işletmenin bu nitelikteki işlemlere tavassuttan elde edilen diğer Üçüncü fıkrada, tamamı kesinti yoluyla Menkul beyanname vermeye mecbur malların ve hakların vergi dairesine özel beyanname elden verecekleri düzenlenmektedir. vermeye mecbur olmayan dar verecekleri beyannamelere bu gelirleri 462 faaliyetinin durdurulması veya kazanç ve iratlar ile arızi olarak yapılan serbest vergilendirilmiş telif, imtiyaz, patent, terk edilmesi karşılığında elde meslek faaliyetleri dolayısıyla elde edilen diğer işletme, ticaret unvanı, marka ve edilen diğer kazanç ve iratlarda kazanç ve iratlarını faaliyetin yapıldığı, işletmenin bulunduğu, d) 60 ıncı maddede yazılı işlerin arızi olarak ve temlikinden elde edilen kazançlar ç) Arızî olarak ticarî işlemlerin yapılmasından elde edilen diğer kazanç ve iratlarını, dışındaki kazanç ve iratların özel yapılmasından veya bu nitelikteki faaliyetin yapıldığı veya yolcu veya yükün taşıta beyanname ile beyan edilmesinin işlemlere aracılıktan elde edilen alındığı, kazançlar ile arızî olarak yapılan e) Gerçek usulde vergiye tabi olan mükelleflerin serbest meslek faaliyetleri terk ettikleri işleriyle ilgili olarak sonradan elde dolayısıyla elde edilen ettikleri diğer kazanç ve iratlar (zarar yazılan kazançlarda faaliyetin yapıldığı, değersiz d) Arızî olarak Türkiye ile alacakların tahsili dâhil) ile ticari, zirai veya yabancı ülkeler arasında yapılan mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi veya ihale, taşımacılık faaliyetlerinden elde artırma edilen kazançlarda yolcu veya karşılığında elde edilen diğer kazanç ve iratlarını, yükün taşıta alındığı, bu diğer kazanç ve iratlara ilişkin ödemenin e) Zarar yazılan değersiz Türkiye’de yapıldığı, alacaklarla karşılık ayrılan şüpheli f) Kesinti suretiyle vergilendirilmemiş menkul alacakların tahsili dahil olmak sermaye iratları ve diğer her türlü kazanç ve irada üzere terk edilen işlerle ilgili ilişkin ödemenin Türkiye’de yapıldığı, olarak sonradan elde edilen diğer g) Diğer hallerde Maliye Bakanlığınca belirlenen, kazanç ve iratlar ile ticarî, ziraî yerin vergi dairesine özel beyanname ile beyan benzeri gayrimaddi hakların satışı, devir ihtiyari olduğu belirtilmektedir. alacaklarla, ve karşılık eksiltmelere ayrılan iştirak şüpheli edilmemesi 463 veya meslekî bir faaliyete hiç ederler. girişilmemesi veya ihale, artırma (2) Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, dar ve eksiltmelere iştirak edilmemesi mükellefiyette aşağıda sayılan gelirler için özel karşılığında elde edilen diğer beyanname verilmez veya verilen beyannamelere kazanç ve iratlarda ödemenin bu gelirler dâhil edilmez: Türkiye'de yapıldığı, a) Kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan f) Diğer hallerde Maliye kısmı. Bakanlığınca belirlenen, b) 61 inci maddenin ikinci fıkrasının (m) (n), (o), yerin vergi dairesine verilir (ö) bentleri ile 62 nci madde kapsamında vergi kesintisine tabi tutulan kazançlar ile bu kurumların tam mükellef kurumlara ait olup, Borsa İstanbul Anonim Şirketinde işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan pay senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen kazançlar. c) Vergi kesintisine tabi tutulsun tutulmasın Hazine, Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri ve tam mükellef kurumlar tarafından yurtdışında ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan kazanç ve iratlar. (3) Dar mükelleflerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş telif, imtiyaz, patent, işletme, 464 ticaret unvanı, marka ve benzeri gayrimaddi hakların satışı, devir ve temliki karşılığında elde ettikleri gelirler için beyanname verilmesi ihtiyaridir. Özel beyan zamanı tayin olunan Özel beyannamenin verilme zamanı ve gelirler vergilendirme dönemi MADDE MADDE 26- (1) Dar MADDE 74- (1) Özel beyanname ile beyan beyannamenin, mükellefiyete tâbi olan yabancı edilecek kazanç ve iratlardan serbest meslek kurumların vergiye tâbi faaliyetlerine ilişkin olanların beyannamelerinin, bu kazancının Gelir Vergisi faaliyetlerin sona erdiği, bu kazanç dışındaki diğer Kanununda yazılı diğer kazanç ve kazanç ve iratlarla ilgili beyannamelerin ise bu iratlardan (telif, imtiyaz, ihtira, kazanç ve iratların elde edildiği tarihten itibaren işletme, ticaret unvanı, marka ve onbeş gün içinde ilgili vergi dairesine verilmesi benzeri gayrimaddî hakların satışı, zorunludur. devir ve temliki karşılığında (2) Dar mükellefiyete tabi olan yabancı kurumların alınan bedeller hariç) ibaret vergiye tabi kazancının diğer kazanç ve iratlardan bulunması halinde, yabancı kurum (telif, imtiyaz, ihtira, işletme, ticaret unvanı, marka Maddede, 74- serbest özel meslek kazançlarında faaliyetin sona erdiği, diğer gelir unsurlarında ise gelirin elde edildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde verileceği düzenlenmektedir. Dar mükellefiyete tabi olan yabancı kurumların vergiye tabi kazancının diğer kazanç ve iratlardan ibaret bulunması halinde, yabancı kurum veya Türkiye’de adına hareket eden kimselerin, bu kazançları elde edilme tarihinden itibaren onbeş gün içinde 75 veya Türkiye'de adına hareket ve benzeri gayrimaddî hakların satışı, devir ve eden kimse, bu kazançları elde temliki karşılığında alınan bedeller hariç) ibaret inci maddede belirtilen vergi dairesine edilme tarihinden itibaren onbeş bulunması halinde, yabancı kurum veya Türkiye’de beyanname gün içinde Kanunun 27 nci adına hareket eden kimse, bu kazançları elde edilme maddesinde belirtilen vergi tarihinden itibaren onbeş gün içinde 75 inci ile bildirmek zorunda oldukları belirtilmektedir. 465 dairesine beyanname ile bildirmek maddede belirtilen vergi dairesine beyanname ile zorundadır. bildirmek zorundadır. 47 nci maddenin beşinci ve (2) Diğer kazanç ve iratlara altıncı fıkra hükümleri hariç olmak üzere, bu ilişkin olarak Türkiye'ye bizzat Kanunda yer alan vergilendirmeme hususundaki getirilen nakdî veya aynî sermaye istisna, kayıt, şart ve sürelere ait sınırlamalar karşılığında elde edilen menkul dikkate alınmaz. kıymetler ile iştirak hisselerinin elden çıkarılması sırasında oluşan kur farkı kazancına dair hükümler hariç olmak üzere, Gelir Vergisi Kanununda yer alan vergilendirmeme hususundaki istisna, kayıt, şart ve sürelere ait sınırlamalar dikkate alınmaz. ….. GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Kanun uyarınca vergi kesintisine tâbi tutulmuş kazanç ve iratlar üzerinden, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi uyarınca ayrıca kesinti yapılmaz. 466 (2) Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi uyarınca vergi kesintisine tâbi tutulmuş kazanç ve iratlar üzerinden, bu Kanun uyarınca ayrıca kesinti yapılmaz. Anılan maddeye göre yapılan vergi kesintileri 34 üncü madde hükümleri çerçevesinde kurumlar vergisinden mahsup edilebilir. Şu kadar ki; söz konusu maddenin (2) ve (3) numaralı fıkraları kapsamında kesinti suretiyle ödenen verginin, işlemden doğan kazancın tâbi olduğu vergi kesintisi oranıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarı aşan kısmı, yıllık beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilmez. (3) Dar mükellef kurumların Türkiye'deki iş yerlerine atfedilmeyen veya daimî 467 temsilcilerinin aracılığı olmaksızın elde edilen ve Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi kapsamında kesinti yapılmış kazançları ile bu kurumların tam mükellef kurumlara ait olup İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan ve geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrasının altıncı paragrafı kapsamında vergi kesintisine tâbi tutulmayan kazançları ve bu kurumların daimî temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri tamamı geçici 67 nci madde kapsamında vergi kesintisine tâbi tutulmuş kazançları için yıllık veya özel beyanname verilmez. 468 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Tarh Muamelesi gerçek Tarh İşlemleri Tarh yeri: Madde MADDE 75- Maddede, gelir vergisinin – 106 Gelir Tarhiyatın Vergisi,mükellefin muhatabı, tarh Verginin tarhı, tarh yeri ve tarhiyatın muhatabı bulunduğu MADDE 28- mahal vergi dairesince tarh mükellefiyete edilir. Şu kadar ki; tâbi kurumların Dar vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh olunur. (1) yabancı vergisi, daireleri bulunan bölgesinde temsilcileri; mükelleflerin temsilcileri Bakanlığınca vergi (2) Bu Kanunda aksine düzenleme olmadıkça gelir Maliye Bakanlığınca uygun görüldüğü veya dairesince tarh edilir. Şu kadar ki; değil daireleri mükelleflerin bölgesinde vergilerinin, bulunan işyerinin ise a) İşyeri ve yerleşim yeri ayrı vergi daireleri bulunduğu yerin vergi dairesince tarh uygun sağlayanlar adına tarh olunur. görüldüğü takdirde mükellefe de bildirilmek ve (2) kaydiyle 2. Diğer (...) olarak (1) vergi Bakanlığınca uygun görüldüğü takdirde ve Diğer ücretlerle, gezici olarak vergisi, mükellefe de önceden bildirmek kaydıyla işyerinin çalışanların ticari ve serbest meslek Kurumlar evvelden beyannamenin dairesine bulunduğu, kazançlarının vergileri, bu ücret ve iş verildiği günde, beyanname posta b) Diğer ücretlerle, gezici olarak çalışanların ticari kazanç sahiplerinin yerleşim yerlerinin yerinin bulunduğu; ile gönderilmişse vergiyi tarh ve serbest meslek kazançlarının vergileri, bu ücret bulunduğu yerin vergi dairesince tarh ücretlerde, edecek daireye çalışanların izleyen üç ticaret ve serbest meslek beyannamenin kazançlarının yer Maliye kazanç ve iratları yabancı kuruma bölgesinde bulunan mükelleflerin vergileri, Maliye edilmesine imkan tanınmaktadır. vergileri, gezici bulunduğu bunlar vergisi; gerçek kişinin yerleşim yerinin, kurumun takdirde işyeri ve yerleşim yeri ayrı müdür mevcut yerleşim dairesince tarh edilmesi belirtilmektedir. 1. İş yeri ve ikametgahı ayrı hesabına Türkiye'deki müdür veya kanuni veya iş merkezinin bulunduğu yerin vergi vergi vergi mükelleflerde yerinin, kurumlarda ise kanuni veya iş MADDE 75- (1) Gelir vergisi, mükellefin veya merkezinin zamanı ve tarh yeri ikametgahının kişi vergileri geldiği gün verildiği tarihi ve kazanç sahiplerinin yerleşim yerlerinin edilmemişse, faaliyetlerini icra ettikleri içinde bulunduğu yerin vergi dairesince tarh edilmemişse, yer vergi dairesince tarh edilmesi veya faaliyetlerini icra ettikleri, belirtilmektedir. bu gönderildiği vergi dairesince tarh c) Dar mükellefiyete tabi olanların gelir vergisi, Dar mükellefiyete tabi olanların ücret ve kazanç sahiplerinin olunur. beyannamelerini vermeye mecbur oldukları, vergilerinin ise beyannamelerin verilme ikametgahtarının bulunduğu yerin vergi dairesince tarh edilir. mecburiyeti bulunan yer vergi 469 yerin vergi dairesince tarh (3) Gelir vergisi, verginin mükellefi olan gerçek dairesince edilmemişse, kişiler adına; kurumların ise tüzel kişiliği adına; bağlanmaktadır. faaliyetlerini tarh edileceği hükme icra ettikleri; iktisadi kamu kuruluşları ile derneklere ve vakıflara Gelir vergisi, verginin mükellefi olan 3. Dar mükellefiyete tabi ait olanların olmayanlar için bağlı oldukları kamu tüzel kişileri tüzel kişiliği adına; iktisadi kamu vergileri,beyannamelerini ya da dernek veya vakıf adına; fonlarda fonun kuruluşları ile derneklere ve vakıflara vermeye mecbur oldukları; kurucusu adına; iş ortaklıklarında ise verginin ait iktisadi işletmelerden tüzel kişiliği Yerin vergi dairesince tarh ödenmesinden müteselsilen sorumlu olmak üzere haiz olmayanlar için bağlı oldukları olunur. yönetici ortak veya ortaklardan herhangi birisi adına kamu tüzel kişileri ya da dernek veya Tarhiyatın muhatabı: tarh olunur. Ancak küçüklerle kısıtlılarda, bunların vakıf adına; fonlarda fonun kurucusu Madde 107 – Gelir iktisadi işletmelerden tüzel kişiliği haiz gerçek kişiler adına; kurumların ise nam ve hesabına kanuni temsilcileri tarhiyata adına; iş ortaklıklarında ise verginin Vergisi,bu vergiye mükellef muhatap tutulurlar. olan gerçek kişiler namına (4) Dar mükellefiyette, mükellefin Türkiye’de olmak tarh edilir. Şu kadar ki; daimi temsilcisi mevcutsa mükellef hesabına daimi ortaklardan herhangi birisi adına tarh 1. temsilci (Türkiye’de birden fazla daimi temsilcinin olunur. Ancak küçüklerle kısıtlılarda, Küçüklerle ödenmesinden üzere kısıtlılarda,bunların nam ve mevcudiyeti halinde, mükellefin tayin edeceği, bunların hesabına kanuni temsilcileri; tarhiyat tarihine kadar böyle bir tayin yapılmamışsa, temsilcilerinin 2. (Mülga: 22/7/1998 - nam müteselsilen yönetici sorumlu ortak veya ve hesabına kanuni tarhiyata muhatap temsilcilerden herhangi birisi), daimi temsilci tutulacağı belirtilmektedir. 4369/82 md.) mevcut değilse, kazanç ve iratları yabancı kişiye Dar mükellefiyette ise tarhiyatın daimi 3. Verginin tevkif suretiyle sağlayanlar alınması mükellefiyete tabi yabancı kurumların vergisi, değilse, kazanç ve iratları yabancı kişiye halinde,mükellef hesabına tevkifat yapmaya bunlar tarhiyata hesabına muhatap Türkiye’deki tutulur. müdür Dar temsilci adına, daimi temsilci mevcut veya sağlayanlar adına tarhiyat yapılması 470 mecbur olanlar; temsilcileri; müdür veya temsilcileri mevcut değil yönünde düzenleme yapılmaktadır. Dar 4. (Değişik: 27/3/1969 - ise kazanç ve iratları yabancı kuruma sağlayanlar mükellefiyete tabi yabancı kurumların 1137/5 adına tarh olunur. md.) Dar vergisinin ise bunlar hesabına mükellefiyette,mükellefin (5) Verginin kesinti suretiyle alınması halinde, Türkiye’deki müdür veya temsilcileri; Türkiye'de daimi temsilcisi mükellef hesabına kesinti yapmaya mecbur olanlar müdür veya temsilcileri mevcut değil mevcutsa mükellef hesabına tarhiyata muhatap tutulurlar. daimi temsilci (Türkiye'de (6) Gelir vergisi, beyannamenin verildiği vergi sağlayanlar birden dairesince fazla temsilcinin daimi mevcudiyeti halinde, mükellefin edeceği, tarhiyat kadar bir tarihine olunur. Gelir vergisi dar mükellefiyette Türkiye’de vergi muhatabı kişi mevcutsa onun Türkiye’de oturduğu ve birden fazla ise bu işyerlerinden herhangi birisinin vergilerde herhangi bulunduğu mevcut değilse, olunacağı yer vergi dairesine; kurumların sorumluluğunu yerin, ortadan kaldırmaz. yapılmamışsa temsilcilerden daimi tarh mükellefiyette vergiyi tarha yetkili vergi dairesine; adına yapılması dar mükellef gerçek Türkiye’de vergi muhatabı yoksa işyerinin, işyeri Kaynaktan birisi), adına tam belirtilmektedir. Tarhiyatın sayılanlar tayin temsilci böyle tayin tarh ise kazanç ve iratları yabancı kuruma kesinti suretiyle muhatabın, alınan mükellef kurumlarda hesabına vergi kesintisini yapmaya kurumun kanuni veya iş merkezinin bulunduğu mecbur olan kişiler olduğu kazanç ve iratları yabancı yerin; dar mükellefiyette, Türkiye’de işyerinin veya belirtilmektedir. kişiye sağlıyanlar; daimi temsilcisinin bulunduğu yerin; Türkiye’de Ayrıca, yıllık gelir vergisi Tarhiyata muhatap tutulurlar. işyeri veya daimi temsilcisi olmadığı takdirde beyannamesinin hangi vergi dairesine yabancı kuruma kazanç sağlayanların bağlı olduğu verileceğine veya taahhütlü posta ile yerin vergi dairesine verilir veya taahhütlü olarak gönderilebileceğine ilişkin açıklamalara posta ile gönderilir. yer verilmektedir. (7) Maliye Bakanlığı, mükelleflerin bağlı oldukları 471 vergi dairelerini, gelir unsurlarına veya yerleşim yerlerine göre, kanuni veya iş merkezlerine bakmaksızın belirlemeye yetkilidir. Tarh zamanı: Madde 109 Tarhiyatın muhatabı, tarh – (Değişik: zamanı ve tarh yeri 24/12/1980 - 2361/74 md.) MADDE 28- (1) Dar Tarh zamanı MADDE 76- (1) Gelir vergisi, beyanname verilmesi gereken hallerde, beyannamenin verildiği (1) mükellefiyete tâbi yabancı günde, beyanname posta ile gönderilmişse vergiyi Gelir Vergisi: kurumların vergisi, bunlar tarh edecek daireye geldiği tarihi izleyen üç iş günü 1. verilmesi hesabına Türkiye'deki müdür veya içinde tarh edilir. Beyanname icabeden hallerde, temsilcileri; müdür veya (2) Diğer ücretlerde gelir vergisi; beyannamenin verildiği temsilcileri mevcut değil ise a) Hizmetin ifa olunduğu takvim yılının ikinci günde, beyanname posta ile kazanç ve iratları yabancı kuruma ayında, gönderilmişse,vergiyi b) Takvim yılı içinde işe başlanması halinde, tarh sağlayanlar adına tarh olunur. edecek daireye geldiği tarihi (2) Kurumlar vergisi, başlama tarihinden itibaren bir ay içinde, takibeden yedi gün içinde; beyannamenin vergi dairesine c) (a) ve (b) bentlerinde yazılı diğer ücret (2) verildiği günde, beyanname posta sahiplerinden, tarh zamanı süresinin bitiminden ifa ile gönderilmişse vergiyi tarh önce Türkiye’yi terk edenlerin vergileri, terke 2. Diğer (...) ücretlerde,hizmetin olunduğu takvim yılının edecek daireye geldiği tarihi tekaddüm eden onbeş gün içinde, ikinci ayında, takvim yılı izleyen üç gün içinde tarh olunur. içinde işe başlanması halinde, beyannamenin verildiği veya ç) Diğer ücret sahipleri, tarh zamanlarında bağlı işe oldukları vergi dairelerine başvurarak vergilerini başlama tarihinden gönderildiği vergi dairesince tarh itibaren bir ay içinde; olunur. MADDE 76Maddede, gelir vergisinin beyanname verilmesi gereken hallerde, beyannamenin verildiği günde, beyanname posta ile gönderilmişse, vergiyi tarh edecek daireye geldiği tarihi izleyen üç iş günü içinde tarh edileceği düzenlenmektedir. Ayrıca, diğer ücret sahiplerinin tarh zamanı süresinin bitiminden önce Türkiye’yi terk etmeleri halinde, bunların vergilerinin hangi sürede tarh edileceğine ilişkin de belirleme yapılmaktadır. Diğer yandan, diğer ücretlilerin tarh zamanlarında bağlı oldukları vergi dairelerine başvurarak vergilerini tarh ettirmeye mecbur oldukları belirtilerek vergi matrahları ve vergilerinin nasıl hesaplanacağı belirtilmektedir. tarh ettirmeye mecburdurlar. 472 3. (Mülga: 22/7/1998 d) Vergilendirme dönemi içinde işe başlayan veya - 4369/82 md.) işi bırakan diğer ücret sahiplerinin vergi matrahı ve Tarh edilir. vergileri işe başlanılan ve bırakılan aylar hariç 2 numaralı bentte yazılı diğer çalışılan süreye isabet eden tutarda hesaplanır. ücret (...) (3) sahiplerinden Takvim yılının birinci yarısı içinde işini bırakan bu bentlerde belirtilen tarh diğer ücret sahiplerinden, keyfiyeti takvim yılının zamanlarının ikinci yarısı girmeden haber verenlerin ikinci taksite evvel hitamından memleketi edenlerin terk isabet eden vergileri terkin olunur. vergileri, memleketi terke tekaddüm eden 15 gün içinde tarh olunur. 2 numaralı bentte yazılı diğer ücret (...) (3) sahipleri,tarh zamanlarında, karnelerini vergi bağlı oldukları vergi dairelerine ibraz ederek vergilerini tarh ettirmeye mecburdurlar. Madde 103 – (Değişik: Kurumlar vergisi ve geçici vergi 23/7/2010-6009/3 md.) oranı Gelir vergisine tabi gelirler; MADDE 32- (1) Kurumlar BEŞİNCİ KISIM Verginin Oranı ve Ödenmesi BİRİNCİ BÖLÜM MADDE 77- Maddede, gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınacak tarifeye yer verilmektedir. Diğer yandan kurum kazançlarına uygulanacak vergi oranı ise %20 olarak 473 8.800 TL’ye (10.700 TL.) vergisi, kurum kazancı üzerinden % 20 oranında alınır. kadar % 15 öngörülmektedir. Ayrıca, yabancı ulaştırma işlerinde Verginin Oranı Verginin oranı 22.000 TL’nin (26.000 TL.) (2) Kurumlar vergisi MADDE 77- (1) Gerçek kişilerin gelir vergisine 8.800 TL’si (10.700 TL.) mükelleflerince, (dar tabi gelirleri aşağıdaki oranlarda vergilendirilir. için 1.320 TL (1.605 TL.), mükellefiyete tâbi kurumlarda 10.700 Türk Lirasına kadar %15 fazlası % 20 26.000 Türk Lirasının 10.700 Türk %20 ticarî ve ziraî kazançlarla sınırlı vergi oranını karşılıklı olmak şartıyla, ülkeler itibarıyla kara, deniz ve hava ulaştırma faaliyetleri için ayrı ayrı veya topluca sıfıra kadar indirme veya bu maddede yazılı oranın bir katını 50.000 TL’nin (60.000 TL.) olarak) câri vergilendirme Lirası için 1.605 Türk Lirası, fazlası 22.000 TL’si (26.000 TL.) döneminin kurumlar vergisine 60.000 Türk Lirasının 26.000 Türk %%27 için 3.960 TL (4.665 TL.) Lirası için 4.665 Türk Lirası (ücret etme hususunda Bakanlar Kuruluna gelirlerinde yetki verilmektedir. (ücret mahsup edilmek üzere Gelir gelirlerinde Vergisi Kanununda belirtilen 76.200 TL'nin (94.000 esaslara göre ve câri dönemin TL.) 22.000 TL’si kurumlar vergisi oranında geçici 94.000 Türk Lirasının 26.000 Türk Lirası için 4.665 Türk Lirası), fazlası (26.000 TL.) için 3.960 vergi ödenir. Tam mükellef 60.000 TL (4.665 TL.), fazlası kurumlar için geçerli olan esaslar, 60.000 Türk Lirası için 13.845 Türk dar mükellef kurumlara da aynen % 27 Türk Lirasından fazlasının Lirası (ücret gelirlerinde 94.000 Türk 50.000 TL’den (60.000 TL.) uygulanır. Lirasından fazlasının 94.000 Türk Lirası fazlasının için 23.025 Türk Lirası), fazlası 50.000 TL'si (3) Bakanlar Kurulu, ikinci (60.000 TL.) için 11.520 TL fıkrada yazılı geçici vergi oranını (13.845 TL.) (ücret geçmemek üzere yeni bir oran tespit %35 (2) Yıllık gelir vergisi, vergiye tabi gelirlerin yıllık 5 puana kadar indirmeye veya toplamından 33 üncü maddenin birinci fıkrasının gelirlerinde tekrar kanunî seviyesine kadar (d) bendinde yer alan indirimler düşüldükten sonra 76.200 TL’den (94.000 getirmeye yetkilidir. bu maddenin birinci fıkrasındaki TL.) fazlasının 76.200 (4) Kanunun 23 üncü maddesine uygulanmak suretiyle hesaplanır. oranlar 474 TL’si (94.000 TL.)için göre vergilendirilen yabancı 18.594 TL) (23.025 ulaştırma kurumlarında vergi TL.), fazlası % 35 (3) Ücretlerin vergilendirilmesinde aylık vergi, yıllık vergi onikiye bölünmek; gündelik vergi, aylık oranını karşılıklı olmak şartıyla, vergi otuza bölünmek suretiyle hesaplanır. ülkeler itibarıyla kara, deniz ve (4) Kurum kazançları üzerinden %20 oranında gelir hava ulaştırma kurumları için ayrı vergisi hesaplanır. ayrı veya topluca sıfıra kadar (5) 60 ıncı maddeye göre vergilendirilen yabancı indirmeye veya bu maddede yazılı ulaştırma işlerine ilişkin vergi oranını karşılıklı oranın bir katını geçmemek üzere olmak şartıyla, ülkeler itibarıyla kara, deniz ve hava yeni bir oran tespit etmeye ulaştırma kurumları için ayrı ayrı veya topluca sıfıra Bakanlar Kurulu yetkilidir. kadar indirmeye veya bu maddede yazılı oranın bir katını geçmemek üzere yeni bir oran tespit etmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. İndirimli kurumlar vergisi İndirimli gelir vergisi MADDE 32/A- (Ek: 18/2/2009- MADDE 5838/9 md.) sektörlerinde (1) Finans ve sigortacılık ortaklıkları, taahhüt işleri, 16/7/1997 tarihli ve 4283 yatırımların sektörlerinde faaliyet gösteren sayılı Kanun ile 8/6/1994 tarihli ve 3996 sayılı bağlanmasının kurumlar, iş ortaklıkları, taahhüt Kanun kapsamında yapılan yatırımlar ile rödovans yatırımlardan elde edilen kazançlar, işleri, 16/7/1997 tarihli ve 4283 sözleşmelerine bağlı olarak yapılan yatırımlar hariç yatırımın sayılı Kanun ile 8/6/1994 tarihli olmak üzere, bu maddenin ikinci fıkrasında işletilmesine ve 3996 sayılı Kanun kapsamında belirtilen ve Ekonomi Bakanlığı tarafından teşvik döneminden itibaren yatırıma katkı yapılan yatırımlar ile rödovans belgesine 78- (1) faaliyet bağlanan Finans ve gösteren yatırımlardan sigortacılık MADDE 78- Maddede, indirimli gelir kurumlar, elde iş vergisi uygulamasından yararlanacak edilen tutarına teşvik gerektiği, kısmen veya başlanılan ulaşıncaya kadar belgesine bu tamamen hesap indirimli 475 sözleşmelerine bağlı olarak kazançlar, yatırımın kısmen veya tamamen oranlar üzerinden gelir vergisine tabi yapılan yatırımlar hariç olmak işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren tutulacağı belirtilmektedir. üzere, bu maddenin ikinci yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirimli Maddede fıkrasında belirtilen ve Ekonomi oranlar üzerinden gelir vergisine tabi tutulur. Bakanlığı tarafından teşvik (2) Bu maddenin uygulamasında yatırıma katkı suretiyle tahsilinden vazgeçilen vergi belgesine bağlanan yatırımlardan tutarı, indirimli gelir vergisi uygulanmak suretiyle yoluyla elde edilen kazançlar, yatırımın tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla yatırımların karşılanacak kısmen veya tamamen Devletçe karşılanacak tutarını, bu tutarın yapılan belirtilmektedir. Söz konusu tutarın işletilmesine başlanılan hesap toplam yatırıma bölünmesi suretiyle bulunacak oran yapılan döneminden itibaren yatırıma ise yatırıma katkı oranını ifade eder. Bakanlar suretiyle bulunacak oran ise yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar Kurulu; indirimli oranlar üzerinden a) İstatistikî bölge birimleri sınıflandırması ile kişi Maddeyle Bakanlar Kuruluna; istatistikî kurumlar vergisine tabi tutulur.(1) başına düşen milli gelir veya sosyoekonomik bölge birimleri sınıflandırılması ile kişi (2) Bu maddenin uygulamasında gelişmişlik düzeylerini dikkate almak suretiyle illeri başına yatırıma katkı tutarı, indirimli gruplandırmaya ve gruplar itibarıyla teşvik edilecek sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerini kurumlar vergisi uygulanmak sektörleri ve bu sektörler ile organize sanayi dikkate suretiyle tahsilinden vazgeçilen bölgeleri, vergi yoluyla yatırımların yatırımlara ve Bakanlar Kurulunca belirlenen teşvik edilecek sektörleri ve bu sektörler Devletçe karşılanacak tutarını, bu Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde ile organize sanayi bölgeleri, Gökçeada tutarın yapılan toplam yatırıma yapılan turizm yatırımlarına ilişkin yatırım ve ve Bozcaada’da yapılan yatırımlara ve bölünmesi suretiyle bulunacak istihdam büyüklüklerini belirlemeye, oran ise yatırıma katkı oranını b) Her bir il grubu, stratejik yatırımlar veya (a) ve indirimli yatırıma gelir katkı vergisi uygulanmak yatırımların tutarını toplam tutarının, Devletçe ifade ettiği yatırıma bölünmesi katkı oranı olarak tanımlanmaktadır. Gökçeada ve Bozcaada’da düşen milli almak yapılan gruplandırılması, gelir suretiyle gruplar veya illerin itibarıyla Bakanlar Kurulunca belirlenen Kültür Turizm Koruma ve Gelişim 476 ifade eder. Bakanlar Kurulu; bendinde belirtilen yerler için yatırıma katkı oranını Bölgelerinde a) (Değişik: 31/5/2012-6322/39 %55’i, yatırım tutarı 50 milyon Türk Lirasını aşan yatırımlarına ilişkin yatırım ve istihdam md.) İstatistikî bölge birimleri büyük ölçekli yatırımlarda ise %65’i geçmemek büyüklüklerinin sınıflandırması ile kişi başına üzere belirlemeye, gelir vergisi oranını %90’a kadar hususlarında yetki verilmektedir. düşen milli gelir veya indirimli uygulatmaya, sosyoekonomik gelişmişlik c) Yatırıma başlanan tarihten itibaren bu maddeye grubu, stratejik yatırımlar, teşvikine düzeylerini dikkate almak göre suretiyle illeri gruplandırmaya ve mahsuben, toplam yatırıma katkı tutarının %50’sini büyüklüğüne göre yatırıma katkı ve gruplar itibarıyla teşvik edilecek ve sektörleri ve bu sektörler ile geçmemek üzere; yatırım döneminde mükelleflerin belirtilen had ve oranı aşmamak üzere organize sanayi bölgeleri, diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına belirleme hesaplanacak gerçekleştirilen yapılan turizm belirlenmesi Bakanlar Kuruluna ayrıca, her bir il yatırıma yatırım katkı tutarına karar verilen yerler için veya yatırım harcaması tutarını vergi indirimi oranını Kanunda konusunda yetki Gökçeada ve Bozcaada’da yapılan indirimli gelir vergisi oranı uygulatmak suretiyle verilmektedir. yatırımlara ve Bakanlar yatırıma katkı tutarını kısmen kullandırmaya, bu Yine Kurulunca belirlenen kültür ve oranı her bir il grubu için sıfıra kadar indirmeye döneminde turizm koruma ve gelişim veya %80’e kadar artırmaya, bölgelerinde yapılan turizm ç) yatırımlarına ilişkin yatırım ve kullanılmış makine, yedek parça, yazılım, patent, katkı istihdam büyüklüklerini lisans ve know-how bedeli gibi harcamaların gerçekleştirilen belirlemeye, oranlarını ayrı ayrı veya topluca sınırlandırmaya, Yatırım b) Her bir il grubu, stratejik yetkilidir. yatırımlar veya (a) harcamaları Bakanlar Kuruluna toplam yatırım yatırıma katkı tutarının bir kısmının, Kanunda yazılı içindeki arsa, bina, sınır dâhilinde o yatırıma verilecek tutarını aşmamak yatırım ve harcaması tutarıyla sınırlı olmak üzere, mükellefin diğer faaliyetlerinden elde edilecek bendinde (3) İkinci fıkraya göre yatırıma katkı ve vergi oranı kazançlarına da indirimli gelir vergisi belirtilen yerler için yatırıma katkı farklı illerde aynı mükellef tarafından yapılan uygulatmak suretiyle kullandırma 477 oranını % 55’i, yatırım tutarı 50 yatırımlarda, toplam yatırımın her bir ile isabet eden hususunda yetki verilmektedir. milyon Türk Lirasını aşan büyük oranına göre ilgili ilin yatırıma katkı oranı ve Bakanlar ölçekli yatırımlarda ise % 65’i indirimli vergi oranı uygulanır. geçmemek üzere Kurulu ayrıca yatırım harcaması olarak değerlendirilebilecek belirlemeye, (4) Tevsi yatırımlarda, elde edilen kazancın işletme sabit kıymet, makine, teçhizat ve kurumlar vergisi oranını % 90’a bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek gayrimaddi hakların yatırım içindeki kadar indirimli uygulatmaya, (1)(2) suretiyle tespit edilebilmesi halinde, indirimli oran oranlarının sınırlandırılması hususunda c) (Ek: 31/5/2012-6322/39 md.) bu kazanca uygulanır. Kazancın ayrı bir şekilde da yetkilendirilmiş bulunmaktadır. Yatırıma itibaren başlanan bu hesaplanacak tutarına tarihten tespit edilememesi halinde ise indirimli oran Aynı mükellef tarafından yatırıma katkı maddeye göre uygulanacak kazanç, yapılan tevsi yatırım tutarının, ve vergi oranı farklı illerde yapılan yatırıma katkı dönem sonunda aktife kayıtlı bulunan toplam sabit yatırımlarda, toplam yatırımın her bir ile mahsuben, toplam kıymet tutarına (devam eden yatırımlara ait tutarlar isabet eden oranına göre ilgili ilin yatırıma katkı tutarının %50’sini da dâhil) oranlanması suretiyle belirlenir. Bu yatırıma katkı oranı ve indirimli vergi ve gerçekleştirilen harcaması üzere; tutarını yatırım yatırım hesaplama sırasında işletme aktifinde yer alan sabit oranı uygulanması öngörülmektedir. geçmemek kıymetlerin kayıtlı değeri, yeniden değerlenmiş İndirimli gelir vergisinin esas itibarıyla döneminde tutarları ile dikkate alınır. İndirimli oran yeni yatırımlarda uygulanması kurumun diğer faaliyetlerinden uygulamasına yatırımın kısmen veya tamamen öngörüldüğünden, tevsi yatırımlarda, elde edilen kazançlarına indirimli faaliyete geçtiği geçici vergi döneminde başlanır. kurumlar uygulatmak katkı vergisi suretiyle tutarını elde edilen kazancın yeni yatırımlardan oranı (5) Hesap dönemi itibarıyla ikinci fıkrada belirtilen kaynaklanan kısmının işletme yatırıma şartların sağlanamadığının tespit edilmesi halinde, bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda kısmen söz konusu vergilendirme döneminde indirimli izlenmek suretiyle tespit edilebilmesi kullandırmaya, bu oranı her bir il vergi oranı uygulanması nedeniyle zamanında halinde, bu kazanca indirimli oran grubu için sıfıra kadar indirmeye tahakkuk ettirilmemiş vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanacaktır. Bir dönemde oluşan 478 veya %80’e kadar artırmaya, uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil kazancın ç) Yatırım harcamaları içindeki olunur. ne kadarının tevsi yatırımından elde edildiğinin ayrı bir arsa, bina, kullanılmış makine, (6) Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri şekilde tespit edilememesi halinde ise yedek parça, yazılım, patent, halinde, devralan, aynı koşulları yerine getirmek yeni yatırım tutarının toplam yatırım lisans ve know-how bedeli gibi kaydıyla indirimli vergi oranından yararlanır. tutarına oranlanmak suretiyle indirimli harcamaların oranlarını ayrı ayrı Yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine oran uygulanacak kazanç tespit veya topluca sınırlandırmaya,(2) başlanmadan önce indirimli gelir vergisi uygulanan edilecektir. Buna göre, indirimli oran yetkilidir. hallerde, yatırımın tamamlanıp işletilmeye uygulanacak (3) İkinci fıkraya göre yatırıma geçilmemesi durumunda ikinci fıkranın (c) bendi yatırım katkı ve vergi oranı farklı illerde uyarınca aynı mükellef tarafından yapılan nedeniyle yatırımlarda, toplam yatırımın her vergiler, indirimli vergi zamanında vergi ziyaı kazanç, tutarının, yapılan dönem tevsi sonunda oranı uygulanması kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam tahakkuk ettirilmemiş sabit kıymet tutarına (devam eden cezası uygulanmaksızın yatırımlara bir ile isabet eden oranına göre gecikme faiziyle birlikte tahsil edilir. ait tutarlar da dâhil) oranlanması suretiyle belirlenecektir. ilgili ilin yatırıma katkı oranı ve (7) Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete Maddedeki sabit kıymet ifadesinden indirimli vergi oranı uygulanır. geçmesinden sonra devri halinde indirimli vergi amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (4) Tevsi yatırımlarda, elde edilen oranından devir tarihine kadar devreden, devir anlaşılması gerekmektedir. kazancın çerçevesinde işletme ayrı izlenmek suretiyle edilebilmesi halinde, oran bu kazanca bütünlüğü tarihinden sonra ise devralan, aynı koşulları yerine Bu hesaplama sırasında işletme hesaplarda getirmek kaydıyla yatırıma katkı tutarının kalan aktifinde yer alan sabit kıymetlerin tespit kısmı için yararlanır. kayıtlı değeri, aktife alındıkları dönem indirimli (8) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve sonu itibarıyla enflasyon düzeltmesine uygulanır. esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Kazancın ayrı bir şekilde tespit tabi tutulmuş alınacak değerleriyle ayrıca bir dikkate değerleme 479 edilememesi halinde ise indirimli yapılmayacaktır. oran uygulanacak kazanç, yapılan uygulamasına yatırımın kısmen veya tevsi yatırım tutarının, dönem tamamen faaliyete geçtiği geçici vergi sonunda kurumun aktifine kayıtlı döneminde başlanacaktır. Hesap dönemi bulunan itibarıyla toplam sabit kıymet İndirimli oran belirtilen şartların tutarına (devam eden yatırımlara sağlanamadığının ait tutarlar da dahil) oranlanması halinde, suretiyle belirlenir. Bu hesaplama uygulanması sırasında işletme aktifinde yer tahakkuk ettirilmemiş vergilerin, vergi alan ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme sabit değeri, tutarları İndirimli kıymetlerin yeniden ile kayıtlı değerlenmiş dikkate oran alınır. indirimli vergi nedeniyle birlikte edilmesi tahsil oranı zamanında edilmesi öngörülmektedir. Maddeyle, yatırımın faaliyete yatırımın kısmen veya tamamen geçmesinden önce halinde, faaliyete devralan kurum, aynı koşulları yerine geçtiği uygulamasına faiziyle tespit geçici vergi döneminde başlanır. getirmek (5) Hesap dönemi itibarıyla ikinci oranından fıkrada kısmen belirtilen şartların kaydıyla devri indirimli yararlanacak; veya tamamen vergi yatırımın faaliyete sağlanamadığının tespit edilmesi geçmesinden sonra devri halinde ise halinde, söz konusu vergilendirme indirimli vergi oranından devir tarihine döneminde indirimli vergi oranı kadar devreden, devir tarihinden sonra uygulanması nedeniyle zamanında ise devralan, aynı koşulları yerine 480 tahakkuk ettirilmemiş vergi vergiler, getirmek kaydıyla yatırıma katkı cezası tutarının kalan kısmı için ziyaı uygulanmaksızın gecikme faiziyle yararlanacaktır. birlikte tahsil olunur. uygulanmasına ilişkin usul ve esasları (6) Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde, belirleme Ayrıca, maddenin konusunda Maliye Bakanlığına yetki verilmektedir. devralan kurum, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla indirimli vergi oranından yararlanır. (Ek cümle: 31/5/2012-6322/39 md.) Yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanmadan önce indirimli kurumlar vergisi uygulanan hallerde, yatırımın tamamlanıp işletilmeye geçilmemesi durumunda ikinci fıkranın (c) bendi uyarınca indirimli vergi oranı uygulanması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil edilir. 481 (7) Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçmesinden sonra devri halinde indirimli vergi oranından devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise devralan, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla yatırıma katkı tutarının kalan kısmı için yararlanır. (8) Bu madde gelir vergisi mükellefleri hakkında da uygulanır. (9) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Ödeme süresi Yıllık beyana tabi gelirler MADDE 29- (1) Dar üzerinden tahakkuk vergilerde ödeme: eden mükellefiyette kurumlar vergisi; a) Yıllık beyanname ile Madde 117 – (Değişik : bildirilenlerde beyannamenin 9/4/2003 - 4842/14 md.) 1. Şubat ayı verildiği ayın sonuna kadar, içerisinde b) Muhtasar beyanname ile İKİNCİ BÖLÜM Verginin Ödenmesi Verginin ödenmesi MADDE 79- Maddede, yıllık beyana tabi gelirler, diğer ücretler ve özel MADDE 79- (1) Yıllık beyanname ile bildirilen beyanname üzerinden tahakkuk eden gelir veya kazanç üzerinden tahakkuk ettirilen gelir vergilerin ödeme zamanı ile ilgili vergisi; gerçek kişiler tarafından Şubat ve Haziran düzenlemeler yapılmaktadır. aylarında olmak üzere iki eşit taksitte, kurumlar Diğer yandan maddede tasfiye ve 482 verilmesi gereken beyanname bildirilenlerde beyannamenin tarafından beyanname verilmesi gereken ayın birleşme halinde tasfiye edilen veya ile bildirilen gelir üzerinden verildiği ayın yirmialtıncı günü sonuna kadar ödenir. birleşen kurumlar adına tasfiye veya (2) Diğer ücretlerin vergisi; birleşme kârı üzerinden tarh olunan tahakkuk ettirilen gelir akşamına kadar, vergisi Şubat ve Haziran c) Özel beyannameyle a) Öteden beri işe devam edenlerde, yıllık verginin vergiler ile 54 üncü maddenin birinci ve aylarında; yarısı takvim yılının ikinci, diğer yarısı sekizinci ikinci fıkralarına göre gerçekleştirilen 2. bildirilenler ile tarhiyatın Mart ayı içerisinde muhatabının Türkiye'yi terk ayında, devir ve bölünmelerde münfesih kurum verilmesi gereken beyanname etmesi veya tasfiye ve birleşme b) Takvim ile bildirilen gelir üzerinden hallerinde verilecek başlayanlarda, yıllık verginin yarısı işe başlandığı zaman ödeneceği belirtilmektedir. tahakkuk ayı takip eden ayda; diğer yarısı takvim yılının Ayrıca, dar mükellefiyette tarhiyatın sekizinci ayında, muhatabının Türkiye’yi terk etmesi ettirilen gelir beyannamelerde ise beyanname vergisi Mart ve Temmuz verme süresi içinde, ödenir. aylarında; c) Takvim yılının yılının birinci ikinci yarısı yarısı içinde işe adına tahakkuk eden vergilerin ne içinde işe veya tasfiye ve birleşme hallerinde Olmak üzere iki eşit taksitte başlayanlarda, işe başlandığı ayı takip eden ayda, verilecek ödenir. ödenir. beyanname Maliye Bakanlığı, gelirlerinin (3) Özel beyanname üzerinden hesaplanan gelir ödeneceği belirtilmektedir. büyük vergisi, beyanname verme süresi içinde ödenir. bir kısmı ziraî kazançtan oluşan mükellefler (4) Tasfiye ve birleşme halinde, tasfiye edilen veya hakkında görülen birleşen kurumlar adına tasfiye veya birleşme kârı hallerde, iki taksitten fazla üzerinden tarh olunan vergiler, tasfiye veya olmamak üzere, belli üretim birleşme nedeniyle infisah eden kuruma ait yıllık bölgeleri ve ziraat ürünlerine beyannamenin verilme süresi içinde ödenir. Tasfiye göre, özel ödeme zamanları edilen veya birleşen kurumların bu Kanuna göre tayin edebilir. tahakkuk etmiş olup, henüz vadeleri gelmemiş gerekli beyannamelerde verme süresi verginin içinde 483 bulunan vergileri de aynı süre içinde ödenir. Mükerrer Madde 117 – (5) 54 üncü maddenin birinci ve ikinci fıkralarına (Mülga: göre 31/12/1982 - (1) (...) üzerinden ücretler tahakkuk eden vergilerde ödeme: Madde 118 – (Değişik: (1) (...) ve bölünmelerde a) Bu fıkraların (a) bentlerinin (1) numaralı alt bentlerine göre münfesih veya bölünen kurum adına tahakkuk edenler, devralan veya birleşilen kurumun devir veya bölünmenin gerçekleştiği hesap dönemine ilişkin yıllık beyannamenin verildiği ayın 19/2/1963 - 202/60 md.) Diğer devir münfesih kurum adına tahakkuk eden vergilerden; 2772/20 md.) Diğer gerçekleştirilen ücretlerin sonuna kadar, vergisi: b) Diğer hallerde ise beyanname verme süresi 1. Öteden beri işe devam içerisinde, edenlerde, devralan veya birleşilen kurumlarca ödenir. yarısı yıllık verginin ikinci,diğer yarısı sekizinci ayında; 2.Takvim birinci Türkiye’yi terk etmesi veya tasfiye ve birleşme yılının yarısı (6) Dar mükellefiyette tarhiyatın muhatabının (...) içinde (2) işe hallerinde verilecek beyannamelerde vergi beyanname verme süresi içinde ödenir. başlıyanlarda,yıllık verginin (7) Maliye Bakanlığı, gelirlerinin büyük bir kısmı yarısı karneye zirai kazançtan oluşan mükellefler hakkında gerekli yazıldığı ayda; diğer yarısı görülen hallerde, iki taksitten fazla olmamak üzere, (2) belli üretim bölgeleri ve ziraat ürünlerine göre, özel takvim verginin yılının sekizinci ayında; (...) ödeme zamanları tayin edebilir. 484 3.Takvim yılının (...) (2) ikinci yarısı içinde işe başlıyanlarda,verginin karneye yazıldığı ayda; ödenir. Vergi tevkifatının yatırılması: Vergi kesintisi (2) Madde 119 – (Değişik: MADDE 15- (1) Kamu idare ve 25/5/1995 - 4108/25 md.) kuruluşları, iktisadî kamu Vergi kesintisinin yatırılması MADDE 80- (1) Vergi kesintileri, vergi kesenler MADDE 80- Maddede, vergi tarafından beyanname verecekleri ayın yirmialtıncı kesintilerinin vergi dairesine ne zaman 94 üncü madde gereğince kuruluşları, sair kurumlar, ticaret günü akşamına kadar bağlı bulundukları vergi yatırılacağına yapılan vergi tevkifatı, vergi şirketleri, iş ortaklıkları, dairesine yatırılır. kesenler tarafından dernekler, vakıflar, dernek ve (2) Maliye Bakanlığı, 61 inci maddeye göre kesinti Maliye Bakanlığına, 61 inci maddeye beyanname verecekleri ayın vakıfların iktisadî işletmeleri, yapacaklardan on ve daha az hizmet erbabı göre kesinti yapacaklardan on ve daha yirmialtıncı günü akşamına kooperatifler, yatırım fonu çalıştıranlar ile hizmet erbabı çalıştırmayanlara az hizmet erbabı çalıştıranlar ile hizmet kadar ilişkin olarak beyanname verme süresinden itibaren erbabı çalıştırmayanlara ilişkin olarak bağlı bulundukları yönetenler, gerçek gelirlerini vergi dairesine beyan etmeye mecbur olan ticaret yatırılır.(İkinci cümle ve serbest meslek erbabı, ziraî üç ayı geçmeyecek belirlemeye yetkilidir. ilişkin düzenleme yapılmaktadır. şekilde, ödeme zamanı beyanname verme süresinden itibaren üç ayı geçmeyecek şekilde, ödeme mülga:9/4/2003-4842/37 kazançlarını bilânço veya ziraî zamanı belirleme hususunda yetki md.) (1) işletme hesabı esasına göre tespit verilmektedir. (Ek fıkra : 18/2/2009 – eden çiftçiler; kurumlara avanslar 5838/8 md.) Maliye da dahil olmak üzere nakden veya Bakanlığı, 94 üncü maddeye hesaben yaptıkları aşağıdaki 485 göre tevkifat yapacaklardan ödemeler üzerinden istihkak on ve daha az hizmet erbabı sahiplerinin kurumlar vergisine çalıştıranlar ile hizmet erbabı mahsuben % 15 oranında kesinti çalıştırmayanlara ilişkin yapmak zorundadırlar: olarak verme … beyanname süresinden itibaren üç ayı (5) Bu madde gereğince vergi geçmeyecek şekilde, ödeme kesintisi yapmak zorunda olanlar, zamanı yetkilidir. belirlemeye bu vergileri ödeme veya tahakkukun yapıldığı yer itibarıyla bağlı oldukları vergi dairesine, vergilendirme dönemini izleyen ayın yirminci günü akşamına kadar muhtasar beyanname ile bildirmeye mecburdurlar. Gelir Vergisi Kanununda belirlenen usûl ve esaslar, bu maddeye göre verilecek muhtasar beyannameler hakkında da uygulanır. Şu kadar ki, bu maddenin üçüncü fıkrası uyarınca yapılan kesinti, kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği döneme ait muhtasar beyanname 486 ile beyan edilir. Geçici vergi: Kurumlar vergisi ve geçici vergi Geçici vergi Mükerrer Madde 120 – oranı (Değişik: 22/7/1998 - MADDE 4369/52 md.) (2) vergisi, kurum kazancı üzerinden ve kurumlar cari vergilendirme döneminin gelir Ticari kazanç sahipleri (basit % 20 oranında alınır. usulde vergilendirilenler (2) hariç) ile serbest meslek mükelleflerince, erbabı cari vergilendirme mükellefiyete döneminin gelir vergisine ticarî ve ziraî kazançlarla sınırlı belirlenen ilgili takvim yılı veya hesap döneminin kazançları için), cari vergilendirme mahsup edilmek üzere, bu olarak) Kanunun ticari veya mesleki döneminin kazancın tespitine ilişkin mahsup edilmek hükümlerine göre (indirim ve Vergisi Kanununda istisnalar ile Vergi Usul esaslara göre ve câri dönemin oranda, kurumlar için ise aynı maddenin dördüncü Kanununun değerlemeye ait kurumlar vergisi oranında geçici fıkrasında yer alan oranda alınır. hükümleri de dikkate vergi alınarak) belirlenen ilgili kurumlar için geçerli olan esaslar, noterlik görevini ifa ile mükellef olanların bu yılı için Ekim, Kasım, Aralık aylarını hesap döneminin altışar aylık dar mükellef kurumlara da aynen işlerden kazançları (42 nci madde uygulanır. kapsamına giren kazançlar ile (3) noterlik görevini ifa ile MADDE 81- (1) Basit usulde vergilendirilenler 32- (1) Kurumlar hariç ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbabı vergisi kazancın veya kurum kazançlarının (dar erbabı ile kurumların (dar mükellefiyete (dar mükellefiyete tabi kurumlar sadece ticari ve zirai tâbi câri kurumlarda kazançları için) tespitine ilişkin hükümlere göre vergilendirme üçer aylık kazançları (son üç ay hariç) üzerinden kurumlar Bakanlar vergilendirilenler hariç olmak üzere, vergisine mahsup edilmek üzere, ticari ve mesleki ticari kazanç sahipleri, serbest meslek Kurumlar ödenir. MADDE 81- Maddede, basit usulde döneminde ve bu dönemin gelir vergisine geçici vergi öderler. Geçici vergi, gerçek kişi üzere Tam tabi kurumlar sadece ticari ve zirai Gelir mükellefler için 77 nci maddenin birinci vergisine mahsup edilmek üzere geçici belirtilen fıkrasındaki tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan vergi ödemelerine ilişkin düzenleme mükellef (2) 13 üncü madde kapsamına giren kazançlar ile sağladıkları kazançlar geçici vergi yapılmakta ve takvim yılı veya hesap döneminin son üç ayına dair (takvim kapsayan dönem) geçici vergi matrahına dâhil edilmez. Kurulu, ikinci (3) Geçici vergi matrahının hesaplanmasında Vergi beyannamesi verilmeyeceği ve geçici fıkrada yazılı geçici vergi oranını Usul Kanununun değerlemeye ait hükümlerinin vergi ödenmeyeceği öngörülmektedir. 487 mükellef olanların bu 5 puana kadar indirmeye veya uygulanması bakımından, kazanç tespitine esas Maddeyle geçici vergi oranı, gerçek kişi işlerden sağladıkları tekrar kanunî seviyesine kadar alınan üçer aylık dönemlerin son günü, anılan kazançlar hariç) üzerinden, getirmeye yetkilidir. 103 üncü maddede yer alan (4) Kanunun 23 üncü maddesine günü yerine geçer. Ancak bu dönemlerin son tarifenin ilk gelir dilimine göre uygulanan oranda geçici ulaştırma vergi öderler. Geçici vergi oranını karşılıklı olmak şartıyla, (4) Bu Kanunda düzenlenmiş bulunan indirim ve matrahının hesaplanmasında ülkeler itibarıyla kara, deniz ve istisnalar, geçici vergi matrahının tespitinde de oran olarak tespit edilmektedir. dönem sonu mal mevcutları, hava ulaştırma kurumları için ayrı dikkate alınır. Kanunun 13 üncü maddesi kapsamına kayıtlar üzerinden tespit ayrı veya topluca sıfıra kadar (5) Mükellefler, işin bırakılması veya tasfiyeye edilebilir. (Mülga son cümle: indirmeye veya bu maddede yazılı girilmesi halinde, işin bırakıldığı veya tasfiyeye 9/4/2003-4842/37 md.) oranın bir katını geçmemek üzere girildiği dönemi izleyen dönemlerde geçici vergi yeni (Ek fıkra : 11/8/1999 - vergilendirilen bir fıkrasındaki tarifenin ilk gelir dilimine yabancı günündeki mal mevcutları, istenirse sadece kayıtlar uygulanan oran, kurumlar için ise aynı kurumlarında oran mükellefler için 77 nci maddenin birinci Kanunun 186 ncı maddesinde belirtilen bilanço tespit Bakanlar Kurulu yetkilidir. vergi üzerinden de tespit edilebilir. maddenin dördüncü fıkrasında yer alan giren kazançlar ile noterlik görevini ifa ile mükellef olanların bu işlerden sağladıkları kazançların geçici vergi etmeye ödemezler. (6) Bakanlar Kurulu, geçici vergi oranını beş puana matrahına dâhil edilmeyeceği 4444/2 md.) Bakanlar Kurulu kadar indirmeye veya tekrar kanuni seviyesine geçici vergi dönemlerini üç kadar getirmeye, gerçek kişi veya kurumlar için aya indirmeye, geçici farklı oranlar belirlemeye; Maliye Bakanlığı geçici Ayrıca, işin bırakılması veya tasfiyeye verginin beyan süresini üç vergi aylık dönemi izleyen ikinci belirlemeye yetkilidir. ayın ondördüncü, ödeme süresini ise onyedinci günü uygulamasına ilişkin usul ve esasları vurgulanmaktadır. girilmesi halinde, işin bırakıldığı veya tasfiyeye girildiği dönemi izleyen dönemler için geçici vergi beyannamesi akşamı olarak belirlemeye 488 verilmeyeceği belirtilmektedir. yetkilidir. (3)(4) Hesaplanan geçici vergi, altı Bakanlar Kuruluna, geçici vergi oranını aylık dönemi izleyen ikinci beş puana kadar indirme veya tekrar ayın ondördüncü günü akşamına kadar bağlı olunan kanuni seviyesine kadar getirme, gerçek vergi dairesine beyan edilir kişi veya kurumlar için farklı oranlar ve onyedinci günü akşamına kadar ödenir. Aynı dönem belirleme; Maliye Bakanlığına da geçici içinde tevkif edilmiş bulunan vergi uygulamasına ilişkin usul ve gelir vergisi (42 nci maddede esasları belirleme hususunda yetki belirtilen kazançlardan verilmektedir. yapılan tevkifat hariç) hesaplanan geçici vergiden mahsup edilir.(4) Yapılan incelemeler sonucunda, geçmiş dönemlere ait geçici verginin % 10'u aşan tutarda eksik beyan edildiğinin tespiti halinde, eksik beyan edilen bu kısım için re'sen veya ikmalen geçici vergi tarh 489 edilir. Mahsup süresi geçtikten sonra, kesinleşen geçici vergiler terkin edilir, ancak gecikme faizi ve ceza tahsil edilir. Bir önceki takvim yılında altışar aylık dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici vergi, yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir. Mahsup edilemeyen tutar, mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilir. mahsuplara rağmen Bu kalan geçici vergi tutarı, o yılın sonuna kadar yazılı olarak telep edilmesi halinde mükellefe red ve iade edilir. İşin bırakılması halinde, işin bırakıldığı dönemi izleyen 490 dönemlerde geçici vergi ödenmez. Geçici vergi uygulamasına ilişkin usuller Maliye Bakanlığınca tespit edilir. Geçici vergi: Geçici verginin beyanı, ödenmesi ve mahsubu Mükerrer Madde 120 – MADDE 82- (1) Geçici vergi, üç aylık dönemi MADDE 82- Maddede geçici verginin (Değişik: 22/7/1998 - 4369/52 izleyen ikinci ayın ondördüncü günü akşamına beyanı, ödenmesi ve mahsubuna ilişkin md.) (2) kadar bağlı olunan vergi dairesine beyan edilir ve hususlar düzenlenmektedir. Ticari kazanç sahipleri (basit onyedinci günü akşamına kadar ödenir. Bakanlar Birinci fıkrada, geçici verginin üç aylık usulde vergilendirilenler hariç) ile Kurulu geçici verginin beyan ve ödeme süresini dönemi izleyen ikinci ayın ondördüncü serbest meslek erbabı cari beyan edileceği ayın herhangi bir günü olarak günü akşamına kadar bağlı olunan vergi vergilendirme döneminin gelir belirlemeye yetkilidir. vergisine mahsup edilmek üzere, (2) bu Kanunun ticari veya mesleki dönemlere ait geçici verginin %10’ u aşan tutarda düzenlenmektedir. kazancın tespitine ilişkin eksik beyan edildiğinin tespiti halinde, eksik beyan İkinci fıkrada, geçici verginin %10’u hükümlerine göre (indirim ve edilen bu kısım için re’sen veya ikmalen geçici aşan tutarda eksik beyan edildiğinin istisnalar ile Vergi Usul vergi tarh edilir. Re’sen veya ikmalen tarhiyatta tespiti halinde, %10’u aşan kısım için Kanununun değerlemeye ait geçici verginin bu Kanunda belirtilen mahsup re’sen veya ikmalen geçici vergi tarh hükümleri de dikkate alınarak) süresinin geçmiş olması tarhiyatın yapılmasına edileceği, mahsup süresi geçtikten sonra belirlenen ilgili hesap döneminin engel değildir. Şu kadar ki, mahsup süresi geçtikten tarh edilen veya kesinleşen geçici Yapılan incelemeler dairesine beyan edilmesi ve onyedinci sonucunda, geçmiş günü akşamına kadar ödenmesi hususu 491 altışar aylık kazançları (42 nci sonra tarh edilen veya kesinleşen geçici vergiler vergilerin madde kapsamına giren kazançlar terkin edilir, gecikme faizi ve ceza tahsil edilir. ile noterlik görevini ifa ile (3) Bir önceki takvim yılında veya hesap hükme bağlanmaktadır. mükellef olanların bu işlerden döneminde üçer aylık dönemler halinde tahakkuk sağladıkları kazançlar hariç) ettirilerek üzerinden, 103 üncü maddede yer beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup vergisinden mahsup edileceği, mahsup alan tarifenin ilk gelir dilimine edilir. Mahsup edilemeyen tutarlar, mükellefin edilemeyen tutarın mükellefin diğer uygulanan oranda geçici vergi diğer vergi borçlarına mahsup edilir. Bu mahsuplara vergi borçlarına mahsup edileceği ve bu öderler. Geçici vergi matrahının rağmen kalan geçici vergi, zamanaşımı süresi içinde mahsuplara rağmen kalan geçici vergi hesaplanmasında dönem sonu mal yazılı olarak talep edilmesi halinde mükellefe red tutarının ise, zamanaşımı süresi içinde mevcutları, kayıtlar üzerinden ve iade edilir. tespit edilebilir. (Mülga son (4) İlgili hesap dönemine ilişkin tahakkuk ettirilen mükelleflere red ve iade edileceği cümle: 9/4/2003-4842/37 md.) geçici tahsil verginin edilen geçici vergi, terkin edileceği ancak gecikme faizi ve cezanın tahsil edileceği Üçüncü fıkrada, tahakkuk ettirilerek yıllık tahsil edilen geçici verginin yıllık gelir yazılı olarak talep edilmesi halinde sadece ödenen kısmı yıllık düzenlenmektedir. beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup Dördüncü fıkrada, ilgili hesap dönemine (Ek fıkra : 11/8/1999 - 4444/2 edilebilir. ilişkin tahakkuk ettirilen geçici verginin md.) Bakanlar Kurulu geçici vergi yıllık beyanname üzerinden hesaplanan dönemlerini üç aya indirmeye, vergiden mahsubu, ödenmiş olma geçici verginin beyan süresini üç şartına bağlanmaktadır. aylık dönemi izleyen ikinci ayın ondördüncü, ödeme süresini ise onyedinci günü akşamı olarak belirlemeye yetkilidir. (3)(4) 492 Hesaplanan geçici vergi, altı aylık dönemi izleyen ikinci ayın ondördüncü günü akşamına kadar bağlı olunan vergi dairesine beyan edilir ve onyedinci günü akşamına kadar ödenir. Aynı dönem içinde tevkif edilmiş bulunan gelir vergisi (42 nci maddede belirtilen kazançlardan yapılan tevkifat hariç) hesaplanan geçici vergiden mahsup edilir.(4) Vergi indirimi MADDE 83- (1) Ticari, zirai ve mesleki faaliyeti MADDE 83- Maddenin ilk fıkrasında, nedeniyle ilk defa gelir vergisine tabi olan ve girişimciliği teşvik etmek amacıyla mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmidokuz ticari, zirai ve mesleki faaliyeti yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, nedeniyle ilk defa gelir vergisine tabi talepleri halinde, vergilendirme vergilendirme faaliyete döneminden dönemi boyunca başladıkları olan yirmidokuz yaşını doldurmamış itibaren elde üç tam mükellef gerçek kişiler için bir ettikleri vergi kredisi sağlanmaktadır. Buna kazançlarının asgari ücretin yıllık tutarına isabet göre, bu kişilerin talepleri halinde, eden kısmının, 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki faaliyete başladıkları vergilendirme tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan oran ile döneminden itibaren üç vergilendirme 493 çarpılmasıyla bulunan tutar, bunların kazançları dönemi boyunca elde ettikleri üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir. kazançlarının asgari ücretin yıllık brüt Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade tutarına isabet eden kısmı üzerinden yapılmaz. Vergi indiriminin uygulanması aşağıdaki vergi tarifesinin ilk dilimine uygulanan şartlara bağlıdır: orana isabet eden verginin bu kişilerin a) Kendi işinde bilfiil çalışılması veya bulunulması kazançları üzerinden hesaplanan mahsup edilmesi (Çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırmak ya da vergiden seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve öngörülmektedir. Ancak, mahsup hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici edilecek kısmın fazla olması halinde olarak işinde bilfiil çalışmamak bu şartı bozmaz.). iade yapılmayacağı b) Faaliyete devam eden bir işletmenin eş ve belirtilmektedir. Vergi ayrıca indiriminin üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan ve uygulanabilmesi için; gerekli şartlara kayın hısımlarından devralınmamış olması. maddede yer verilmektedir. c) Faaliyetin adi ortaklıklar ve şahıs şirketleri İkinci fıkrada, gerçek kişiler tarafından vasıtasıyla yürütülmesi halinde tüm ortakların bu yıllık beyannamede bildirilen gelir ve maddedeki şartları taşıması. kazancın indirime esas tutarının %15’ini ç) İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş ve olması. asgari ücretin yıllık tutarını aşmaması, Türkiye’de yapılması ve d) Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge gerçek ya da tüzel kişilerden alınacak düzenlenmemesi (Bu yönde tespitin bulunması belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, halinde, ilgili vergilendirme döneminde indirim mükellefin kendisi, eşi ve çocuklarına uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler vergi ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık 494 ziyaı cezası uygulanmak suretiyle gecikme faizi ile harcamalarının 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin ilk gelir dilimine birlikte tahsil edilir.). (2) Gerçek kişiler tarafından yıllık beyannamede uygulanan oran ile çarpılmasıyla bildirilen gelir ve kazancın indirime esas tutarının bulunan tutarın, bu kişilerin kazançları %15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmaması, üzerinden hesaplanan vergisinden Türkiye’de yapılması ve gerçek ya da tüzel mahsup edileceği, mahsup edilecek kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi kısmın fazla olması halinde iade şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve çocuklarına yapılmayacağı hüküm altına alınmıştır. ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık Üçüncü fıkrada, gerçek usulde harcamalarının 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki vergilendirilen ve işletme büyüklüğü tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan oran ile ölçülerini en az %50 oranında aşan çarpılmasıyla bulunan tutar, bunların kazançları çiftçi ve çiftçi sayılanların yanında üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir. bilfiil zirai faaliyette çalışan işçilerin Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade ücretlerinin asgari ücrete tekabül eden yapılmaz. kısmı üzerinden (3) Gerçek usulde vergilendirilen ve işletme vergisinin hesaplanan verilecek gelir muhtasar büyüklüğü ölçülerini en az %50 oranında aşan çiftçi beyanname üzerinden tahakkuk eden ve çiftçi sayılanların yanında bilfiil zirai faaliyette vergiden indirilmek suretiyle terkin çalışan işçilerin ücretlerinin asgari ücrete tekabül edileceği hüküm altına alınmıştır. eden kısmı üzerinden hesaplanan gelir vergisi, Ayrıca, bu istisna tutarını, istatistikî verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk bölge birimleri sınıflandırması ile kişi eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir. Bu başına düşen milli gelir veya 495 istisna tutarını, istatistikî bölge birimleri sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerini sınıflandırması ile kişi başına düşen milli gelir veya dikkate almak suretiyle iller, ürün veya sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerini dikkate ürün havzaları itibarıyla sıfıra kadar almak suretiyle iller, ürün veya ürün havzaları indirmeye ve asgari ücretin iki katına itibarıyla sıfıra kadar indirmeye ve asgari ücretin iki kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkili katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Vergi tevkifatının mahsubu: Madde – 121 beyannamede gelire Yurt içinde kesilen vergilerin dahil ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Yıllık mahsubu gösterilen MADDE 34- (1) Beyannamede kazanç ve gösterilen kazançlardan, Kanunun kılınmıştır. Ödenen Vergilerin Mahsubu MADDE 84- Madde ile kamunun vergi Yurtiçinde kesilen vergilerin mahsubu alacağının zamanında hazineye intikali MADDE 84- (1) Yıllık beyannamede gösterilen imkanını sağlayan ve aynı zamanda bir iratlardan bu Kanuna göre 15 inci maddesinin birinci gelire dâhil kazanç ve iratlardan bu Kanuna göre vergi güvenlik müessesesi olarak yıllık kesilmiş kesilmiş olan vergiler (hayat sigorta şirketlerinde beyannamede gösterilen gelire dâhil bulunan fıkrasına ve 30 uncu maddesinin birinci ve ikinci fıkralarına göre vergiler,beyanname üzerinden hesaplanan Gelir kaynağında kesilmiş olan vergiler Vergisine mahsubedilir.(1) (Değişik 2361/84 : 24/12/1980 md.) (hayat sigorta şirketlerinde - matematik karşılıkların yatırıma Mahsubu yönlendirilmesinden elde edilen yapılan miktar (...) (2) Gelir kazanç ve iratlar üzerinden Vergisinden fazla olduğu yapılan kesintiler dahil), matematik karşılıkların yatırıma kazanç ve iratlarla ilgili olarak cari yılda yönlendirilmesinden elde edilen kazanç ve iratlar kesinti yoluyla tahsil edilmiş olan üzerinden yapılan kesintiler dâhil) beyanname vergilerin yıllık beyanname ile beyan üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edilir. edilen kazanç üzerinden hesaplanan Mahsup süresi geçtikten sonra vergi kesintisine gelir ilişkin olarak ikmalen veya re’sen vergisinden yapılan düzenlenmektedir. Mahsubu mahsubu yapılan tarhiyatlarda vergi kesintisine tabi bu kazanç ve miktar gelir vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki fark vergi beyanname üzerinden hesaplanan iratların elde edenler tarafından beyan edilmiş ve takdirde aradaki farkın zamanaşımı dairesince mükellefe bildirilir kurumlar vergisinden mahsup vergisi ödenmiş olması şartıyla kesintiye ilişkin süresi içerisinde yazılı olarak talep 496 ve mükellefin tebliğ edilir. vergi aslı aranmaz, ancak vergi ziyaı cezası ve edilmesi halinde mükellefe red ve iade tarihinden itibaren bir yıl (2) Kanunun 15 inci maddesinin gecikme faizi tahsil edilir. içinde (2) 43 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen İkinci fıkra ile kâr payı gelirlerinin müracaatı üzerine üçüncü fıkrasına göre vergi kendisine ret ve iade olunur. (Ek fıkra: 5035/15 kesintisi yapılan kurum 25/12/2003- kazancından kâr payı alan Maliye kurumlar, aldıkları kâr payının md.) Bakanlığı; iadeyi mahsuben içerdiği kesintiyi mahsup veya nakden yaptırmaya, edebilirler. Mahsup edilecek tutar, edileceği hükme bağlanmaktadır. istisnadan yararlanan kâr payları üzerinden kesinti yıllık beyannameyle beyan edilmesi yoluyla alınmış bulunan verginin tamamı, kâr durumunda, istisnadan yararlanan kâr payının yıllık beyanname ile beyan edilmesi payları üzerinden kesinti yoluyla durumunda yıllık beyanname üzerinden hesaplanan alınmış bulunan verginin tamamının yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir. inceleme raporuna, yeminli ele geçen net kâr payının geçerli (3) Kontrol edilen yabancı kurumlara yapılan vergiden mali müşavir raporuna veya kesinti oranı kullanılarak ödemeler üzerinden 59 uncu madde uyarınca sağlanmaktadır. teminata bağlamaya ve iade brütleştirilmesi suretiyle kesilen için beyannameye dâhil edilen kurum kazancı üzerinden kurumlara yapılan ödemeler üzerinden aranılacak belgeleri hesaplanır. belirlemeye yetkilidir. (Ek fıkra: 5035/15 kazanç md.) (3) Kontrol edilen yabancı 25/12/2003- kurumlara yapılan ödemeler yetki; üzerinden Kanunun 30 uncu Bu türlerine, iade maddesinin yedinci fıkrası vergiler bu kurumun hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilebilir. kesilen vergilerin mahsubu Ancak mahsup edilen vergi, kontrol edilen yabancı düzenlenmektedir. kurumun bu ödemelerden kaynaklanan kazancına Dördüncü isabet eden gelir vergisini aşamaz. veya gelirler üzerinden kesinti yoluyla fıkrada, kesinti suretiyle ödenen vergilerin hesaplanan geçici (4) Geçici vergilendirme dönemi içinde elde edilen vergi yapanın şirketin Türkiye'deki imkan Türkiye’deki Üçüncü fıkrada, kontrol edilen yabancı şekillerine, geliri elde edenin uyarınca kesilen vergiler, bu ödemeyi mahsubuna tutarından ödenmiş edilebileceği, ancak, da geçici mahsup vergi hukuki statüsüne göre ayrı beyannameye dahil edilen kurum vergilerin (13 üncü madde uyarınca kesilenler dönemleri itibarıyla iade doğmayacağı ayrı hariç) bulunması halinde bu vergiler, o dönem için belirtilmektedir. kullanılabileceği gibi kazancı üzerinden hesaplanacak belli hadler çerçevesinde de kurumlar vergisinden mahsup hesaplanan geçici vergi tutarından da mahsup Beşinci fıkrada, kesinti yoluyla ödenmiş kullanılabilir. edilebilir. edilebilir. Ancak mahsup edilecek Kesinti yoluyla ödenen vergilerin vergilerin yıllık beyanname üzerinden 497 (Ek fıkra: 25/12/2003- vergi, kontrol edilen yabancı hesaplanan geçici vergiden mahsup edilemeyen hesaplanan vergiden mahsup edileceği, 5035/15 md.) Mahsuben iade kurumun bu ödemelerden kısmı geçici vergi dönemleri için iade edilmez. işlemi, aranan tüm belgelerin kaynaklanan kazancına isabet (5) Bir önceki vergilendirme dönemi içinde elde tutarların öncelikle mükellefin diğer tamamlanması edilen gelirler üzerinden kesinti yoluyla ödenmiş vergi borçlarına mahsup edileceği ve yıllık koşuluyla, eden kurumlar vergisini aşamaz. gelir beyannamesinin tarih itibarıyla vergisi (4) Geçici vergilendirme dönemi verildiği içinde elde edilen gelirler yapılır. üzerinden kesinti yoluyla ödenmiş yıllık beyannamede mahsup edilemeyen vergiler yıllık beyanname üzerinden hesaplanan mahsuplara vergiden mahsup edilir. Mahsup edilemeyen yoluyla rağmen ödenmiş kalan kesinti vergilerin ise tutarlar, mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup zamanaşımı süresi içinde yazılı olarak İkmalen veya resen yapılan vergilerin bulunması halinde bu edilir. Bu mahsuplara rağmen kalan kesinti yoluyla talep edilmesi halinde mükellefe red ve tarhiyatlarda mahsup işlemi, vergiler, o dönem için hesaplanan ödenmiş vergiler, zamanaşımı süresi içinde yazılı iade edileceği öngörülmektedir. mahsup olarak talep edilmesi halinde mükellefe red ve iade Altıncı fıkrada, uygulamada sorunlara talebine ilişkin geçici vergi tutarından da mahsup dilekçe ve eklerinin eksiksiz edilebilir. İlgili hesap dönemine olarak vergi dairesi ilişkin tahakkuk ettirilen geçici neden edilir. olan bir konu çözüme (6) Mahsuben iade işlemi, aranan tüm belgelerin kavuşturulmakta ve mahsuben iade kayıtlarına girdiği tarih esas verginin sadece ödenen kısmı tamamlanması alınarak verildiği tarih itibarıyla yapılır. İkmalen veya re’sen tamamlanması koşuluyla, yıllık gelir belgelerin yapılır. Aranan yıllık kurumlar vergisi tamamlanması beyannamesi üzerinden aşamasında yapılan hesaplanan kurumlar vergisinden tahsilatlar yönünden mahsup edilir. düzeltme yapılmaz. (5) Bu maddede belirtilen sınırlar yapılan şartıyla, tarhiyatlarda yıllık mahsup beyannamenin işleminin işlemi, talebine ilişkin dilekçe ve eklerinin eksiksiz olarak itibarıyla belgelerin yapılacağı hükme vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih esas alınarak bağlanmaktadır. Ancak, ikmalen veya yapılır. Aranan belgelerin tamamlanması re’sen yapılan tarhiyatlarda mahsup aşamasında yapılan tahsilatlar yönünden düzeltme işlemi md.) Kontrol edilen yabancı vergiler, beyanname üzerinden yapılmaz. kurumlara yapılan ödemeler hesaplanan kurumlar vergisinden (7) 22 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde olarak üzerinden belirtilen fon ve ortaklıklar, aynı bentte yer alan girdiği üncü fazla olduğu takdirde, bu durum tüm mahsup vergisi beyannamesinin verildiği tarih (Ek fıkra: 28/3/2007-5615/8 dahilinde mahsup edilecek 94 aranan yapılırken, mahsup talebine ilişkin dilekçe ve eklerinin eksiksiz vergi dairesinin tarihin esas kayıtlarına alınarak 498 maddesinin uyarınca ikinci kesilen fıkrası vergi dairesince mükellefe yazı ile vergiler, bildirilir. Aradaki fark, mükellefin Türkiye’de yıllık söz konusu yazıyı tebellüğ bildirilen tarihinden itibaren bir yıl içinde beyannameyle kazançların elde edilmesi sırasında, 61 inci ve 62 belirleneceği hüküm altına alınmıştır. nci maddeler uyarınca kendilerinden kesilen Yedinci fıkrada, vergileri, vergi kesintisi yapanlarca ilgili vergi kazançlarından fon ve kesilen ortaklık vergilerin dairesine ödenmiş olmak şartıyla, 61 inci maddenin ödenmiş olması şartıyla, fon ve ortaklık kontrol edilen yabancı kurum başvurusu halinde kendisine iade üçüncü kârı üzerinden hesaplanacak olunur. Bir yıl içinde bünyesinde yapacakları vergi kesintisinden mahsup yapılacak vergi kesintisine mahsup gelir vergisinden mahsup başvurmayan mükelleflerin bu fıkrasının (b) bendine göre kurum bünyesinde 61 inci madde uyarınca edebilirler. Mahsup edilemeyen kesinti tutarı imkanı getirilmektedir. Söz konusu edilebilir. Mahsup edilecek farktan doğan alacakları düşer. mükellefin başvurusu halinde red ve iade edilir. vergi, kontrol edilen yabancı (6) Maliye Bakanlığı; iadeyi (8) 61 inci maddenin üçüncü fıkrasının (b) bendine tutarı mükellefin başvurusu halinde red kurumun göre vergi kesintisi yapılan kurum kazancından kâr ve iade edilebilecektir. bu ödemelerden mahsuben veya nakden fıkraya göre mahsup edilemeyen kesinti kaynaklanan kazancına isabet yaptırmaya, inceleme raporuna, payı alan kurumlar, aldıkları kâr payının içerdiği Sekizinci fıkrada, vergi kesintisi yapılan eden gelir vergisinden fazla yeminli malî müşavir raporuna kesintiyi mahsup edebilirler. Mahsup edilecek tutar, kurum kazancından kâr payı alan veya teminata bağlamaya ve iade ele geçen net kâr payının geçerli kesinti oranı kurumların, için aranılacak belgeleri kullanılarak brütleştirilmesi suretiyle hesaplanır. Diğer ücret vergisinin belirlemeye yetkilidir. Bu yetki; (9) Ticari faaliyet kapsamında elde edilip de 61 inci ve mahsup edilecek tutarın, ele geçen mahsubu: (1) kazanç türlerine, iade şekillerine, ve 62 nci madde hükümleri uyarınca vergi net kâr payının geçerli kesinti oranı olamaz. aldıkları kâr payının içerdiği kesintiyi mahsup edebilecekleri Madde 122 – Diğer ücret geliri elde edenin veya ödemeyi kesintisine tabi tutulmuş olan kazanç ve iratlar ticari kullanılarak brütleştirilmesi suretiyle kapsamında kazanca ilişkin hükümler çerçevesinde kazancın hesaplanacağı düzenlenmektedir. (...) (1) vergilendirilen yapanın hukukî statüsüne göre hizmet erbabı ayrı ayrı kullanılabilir. tespitinde dikkate alınır ve kesinti suretiyle ödenmiş Dokuzuncu fıkrada, ticari faaliyet muhtasar beyannameye tabi (7) Mahsuben iade işlemi, aranan olan vergiler, bu maddede yer alan hükümler kapsamında elde edilip de Kanunun 61 iş çerçevesinde anılan kazançların beyan edildiği inci verenler çalışmaya nezdinde tüm belgelerin tamamlanması başladıkları şartıyla, yıllık kurumlar vergisi beyannamelerde hesaplanan vergiden ve mahsup 62 nci maddesine göre vergi kesintisine 499 takdirde, bu tarihten sonraki beyannamesinin verildiği tarih edilir. Şu kadar ki, 61 inci maddenin ikinci tabi tutulmuş olan kazanç ve iratların aylara ait olmak üzere peşin itibarıyla yapılır. İkmalen veya fıkrasının (m) bendi ile 62 nci madde kapsamında ticari ödemiş kesinti yoluyla ödenen verginin, işlemden doğan çerçevesinde gerçek oldukları ücretleri vergiler re’sen yapılan tarhiyatlarda üzerinden mahsup işlemi, mahsup talebine kazanca ilişkin kazancın hükümler tespitinde kazancın tabi olduğu kesinti oranı ile çarpımı dikkate alınacağı ve kesinti suretiyle hesaplanan vergilere mahsup ilişkin dilekçe ve eklerinin sonucu edilir ve mahsubu yapılan eksiksiz olarak vergi dairesi beyannamede miktar hizmet erbabının vergi kayıtlarına girdiği tarih esas edilmez. karnesine iş veren tarafından alınarak yapılır. Aranan belgelerin (10) Maliye Bakanlığı; iadeyi mahsuben veya beyannamelerde hesaplanan vergiden kaydolunur. bulunacak tutarı hesaplanan aşan kısmı vergiden yıllık ödenmiş olan vergilerin, bu maddede mahsup yer alan hükümler çerçevesinde anılan kazançların beyan edildiği tamamlanması aşamasında nakden yaptırmaya, inceleme raporuna, yeminli mahsup edileceği düzenlenmektedir. yapılan tahsilatlar yönünden mali müşavir raporuna veya teminata bağlamaya ve Onuncu fıkrada, iadeyi mahsuben veya düzeltme yapılmaz. iade için aranılacak belgeleri belirlemeye yetkilidir. nakden yaptırma, inceleme raporuna, (8) Kanunun 5 inci maddesinin Bu yetki; kazanç türlerine, iade şekillerine, geliri yeminli mali müşavir raporuna ve birinci fıkrasının (d) bendinde elde edenin veya ödemeyi yapanın hukukî statüsüne teminata bağlama ve iade için belirtilen fon ve ortaklıklar, aynı göre ayrı ayrı kullanılabileceği gibi belli hadler aranılacak belgeleri belirleme bentte yer alan kazançların elde çerçevesinde de kullanılabilir. konusunda Maliye Bakanlığına yetki edilmesi sırasında, Kanunun 15 verilmekte olup, bu yetkinin kazanç inci maddesi uyarınca türlerine, iade şekillerine, geliri elde kendilerinden kesilen vergileri, edenin veya ödemeyi yapanın hukuki vergi kesintisi yapanlarca ilgili statüsüne göre ayrı ayrı veya belli vergi dairesine ödenmiş olmak hadler çerçevesinde kullandırılabileceği şartıyla, Kanunun 15 inci hükme bağlanmaktadır. maddesinin üçüncü fıkrasına göre 500 kurum bünyesinde yapacakları vergi kesintisinden mahsup edebilirler. Mahsup edilemeyen kesinti tutarı mükellefin başvurusu halinde red ve iade edilir. Yurt dışında ödenen vergilerin Yurtdışında ödenen vergilerin mahsubu mahsubu MADDE MADDE 33- (1) Yabancı kurumların 85- (1) genel Tam sonuç mükellefiyete hesaplarına tabi MADDE 85- Maddede yurtdışında intikal ödenen vergilerin mahsubuna ilişkin ülkelerde elde edilerek Türkiye’de ettirdikleri veya tam mükellef gerçek kişilerin hususlar düzenlenmektedir. genel sonuç hesaplarına intikal yurtdışında elde ettikleri kazanç ve gelirlerden Birinci fıkrada; tam mükellef gerçek ettirilen kazançlardan mahallinde mahallinde ödedikleri gelir vergisi ve benzeri kişi ödenen kurumlar vergisi ve vergiler, Türkiye’de tarh edilen gelir vergisinin bu gelirlere benzeri vergiler, Türkiye’de bu gelirlere isabet eden kısmından indirilir. Türkiye’de ödenen vergilerin Türkiye’de tarh edilen kazançlar üzerinden tarh olunan tarh edilen gelir vergisinin yurtdışında elde edilen vergiden kurumlar vergisinden indirilebilir. kazanç ve gelirlere isabet eden kısmı, bunların bağlanmaktadır. (2) Kanunun 7 nci maddesinin toplam gelire olan oranına göre hesaplanır. uygulandığı hallerde, yurt (2) Tam mükellef kurumların doğrudan veya dolaylı sermayesi veya oy hakkının en az dışındaki iştirakin ödemiş olduğu olarak sermayesi veya oy hakkının %25’ine sahip %25’ine gelir ve kurumlar vergisi benzeri olduğu yurtdışı iştiraklerinden elde ettikleri kâr yurtdışı iştiraklerinden elde ettikleri kâr vergiler, kontrol edilen yabancı payları üzerinden Türkiye’de ödenecek ve kurumlarca ilişkin mahsup beyan olarak edilen yurtdışında edileceği hükme İkinci fıkrada; tam mükellef kurumların, sahip olmaları koşuluyla gelir payları üzerinden ödeyecekleri gelir 501 şirketin Türkiye’de vergisinden, iştiraklerin bulunduğu ülkelerdeki kâr vergisinden, ilgili kâr paylarına ilişkin vergilendirilecek kazancı payı üzerinden hesaplanan kurumlar üzerinden ödenen gelir vergisi ve benzeri vergilerin ödedikleri vergisinden mahsup edilebilir. kâr payı tutarına isabet eden kısmı mahsup edebilecekleri (3) Tam mükellef kurumların edilebilir. Kazanca ilave edilen kâr payı, bu alınmaktadır. doğrudan veya dolaylı olarak kazançlar üzerinden yurtdışında ödenen gelir Üçüncü fıkrada; kontrol edilen yabancı sermayesi veya oy hakkının % vergisi ve benzeri vergiler dâhil edilmek suretiyle kurum kazançlarından 25’ine sahip olduğu yurt dışı dikkate alınır. iştiraklerinden elde ettikleri kâr (3) payları üzerinden Türkiye’de yurtdışındaki ödenecek kurumlar vergisinden, yükünün hesaplanmasında dikkate alınan vergiler, Dördüncü fıkrada; mahsup edilecek iştiraklerin bulunduğu ülkelerdeki ödenmiş kâr payı dağıtımına kaynak vergilendirilecek kontrol edilen yabancı kurum tutarını aşamayacağı, bu sınır dâhilinde oluşturan kazançlar üzerinden kazancı üzerinden hesaplanan gelir vergisinden indirilemeyen vergilerin izleyen üçüncü ödenen gelir ve kurumlar vergisi mahsup edilebilir. benzeri vergilerin kâr payı (4) Yurtdışı kazanç ve iratlar üzerinden Türkiye’de konusu yapılabileceği hüküm altına tutarına isabet eden kısmı mahsup tarh olunacak vergilere mahsup edilebilecek tutar, alınmaktadır. edilebilir. Kazanca ilave edilen hiçbir surette yurtdışında elde edilen bu kazanç ve Beşinci fıkrada; geçici vergilendirme kâr payı, bu kazançlar üzerinden iratlar için Türkiye’de tarh edilen vergi tutarını dönemi içinde yurtdışından elde edilen yurt dışında ödenen gelir ve aşamaz. Bu sınır dâhilinde, ilgili bulunduğu kazanç kazanç ve iratlar üzerinden alınan kurumlar vergisi benzeri vergiler ve iratların Türkiye’deki beyannamelere dâhil vergilerin, ilgili dönem için hesaplanan dahil edilmek suretiyle dikkate edildiği vergilendirme döneminde tamamen veya geçici dağıtımına 58 inci kaynak oluşturan kazançlar olarak, iştiraklerinin bulunduğu ülkede vergileri mahsup hüküm ilgili altına ülkede ödenen vergilerin, Türkiye’de ödenmesi maddenin yabancı olmak uygulandığı kurumun şartıyla hallerde, gereken toplam gelir vergisinden mahsup vergi edilebileceği hüküm altına alınmıştır. Türkiye’de tutarların Türkiye’de tarh edilen vergi hesap dönemi sonuna kadar indirim vergi tutarından mahsup 502 alınır. kısmen indirilemeyen vergiler, bu dönemi izleyen edilebilmesi üçüncü hesap dönemi sonuna kadar indirim konusu Ayrıca yapılabilir. (5) Geçici imkanı getirilmektedir. indirilebilecek bu tutarın, yurtdışında elde edilen bu kazanç ve vergilendirme dönemi içinde iratlar için Türkiye’de tarh edilen geçici yurtdışından elde edilen kazanç ve iratların vergi tutarından fazla olamayacağı bulunması halinde, bu kazanç ve iratlar üzerinden hükme bağlanmaktadır. elde edildiği ülkelerde kesinti veya diğer şekillerde Altıncı fıkrada; yabancı ülkelerde vergi ödenen vergiler, o dönem için hesaplanan geçici ödendiği, yetkili makamlardan alınarak vergi tutarından da mahsup edilebilir. İndirilecek mahallindeki Türk tutar, yurtdışında elde edilen bu kazanç ve iratlar konsoloslukları, elçilik yoksa ve mahallindeki için Türkiye’de tarh edilen geçici vergi tutarından Türk menfaatlerini koruyan ülkenin aynı nitelikteki temsilcileri tarafından fazla olamaz. (6) Yabancı ülkelerde vergi ödendiği, yetkili tasdik olunan belgelerle tevsik makamlardan alınarak mahallindeki Türk elçilik olunmadıkça, yabancı ülkede ödenen veya konsoloslukları, yoksa mahallinde Türk vergilerin, Türkiye’de menfaatlerini koruyan ülkenin aynı nitelikteki vergilerden tarh olunan indirilemeyeceği temsilcileri tarafından tasdik olunan belgelerle öngörülmektedir. tevsik olunmadıkça, yabancı ülkede ödenen vergiler Yedinci fıkrada; gelir Türkiye’de tarh olunan vergiden indirilemez. konusu yapılan indirim vergisinden vergilerin (7) Türkiye’de tarh edilen vergiden indirilen yabancı ülkelerde ödendiğini gösterir vergilerin yabancı ülkelerde ödendiğini gösterir belgelerin, tarhiyat sırasında mükellef belgelerin, tarhiyat sırasında mükellef tarafından tarafından ibraz edilememesi halinde, 503 ibraz edilememesi halinde, yabancı ülkede ödenen yabancı ülkede ödenen veya ödenecek veya ödenecek olan vergi, Türkiye’de bunlar olan verginin, Türkiye’de bunlar üzerinden tarh edilen vergiyi aşmamak şartıyla o üzerinden tarh edilen vergiyi aşmamak ülkede geçerli olan oranlar üzerinden hesaplanır ve kaydıyla o memlekette geçerli olan tarhiyatın bu suretle hesaplanan tutara isabet eden oranlar üzerinden hesaplanacağı hükme kısmı ertelenir. İbraz edilmesi gereken belgeler, tarh bağlanmaktadır. Ayrıca; tarhiyatın bu tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde ilgili vergi suretle hesaplanan miktara isabet eden dairesine ibraz edildiği takdirde, bu belgelerde kısmının ertelenmesi; ibraz edilmesi yazılı kesin tutara göre tarhiyat düzeltilir. gereken belgelerin tarh tarihinden (8) Mücbir sebepler olmaksızın belgelerin bu süre itibaren en geç bir yıl içinde ilgili vergi zarfında ibraz edilmemesi veya bu belgelerin dairesine ibraz edilmesi halinde, bu ibrazından sonra ertelenen vergi tutarından daha belgelerde yazılı kesin tutara göre düşük bir mahsup hakkı olduğunun anlaşılması tarhiyatın düzeltilmesi öngörülmektedir. halinde, ertelenen vergiler için Amme Alacaklarının Sekizinci fıkrada; mücbir sebepler Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre olmaksızın belgelerin bu süre zarfında gecikme zammı hesaplanır. ibraz edilmemesi veya bu belgelerin (9) Yabancı para ile ödenen vergilere, bunların ibrazından ilgili bulunduğu kazançların genel hesaplarına intikali esnasındaki kur uygulanır. sonra ertelenen vergi sonuç tutarından daha düşük bir mahsup hakkı olduğunun anlaşılması halinde, ertelenen vergiler için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine uygun 504 olarak gecikme zammı hesaplanacağı hükme bağlanmaktadır. Dokuzuncu fıkrada; yabancı para ile ödenen vergilerin, bunların ilgili bulunduğu kazanç veya gelirler için uygulanan kurlar üzerinden Türk parasına çevrileceği öngörülmektedir. Diğer ücret vergisinin Diğer ücretlerden alınan verginin mahsubu kapsamında MADDE 86- Maddede, diğer ücret erbabı muhtasar kapsamında vergilendirilen hizmet Madde 122 – Diğer ücret vergilendirilen kapsamında beyannameye tabi işverenler nezdinde çalışmaya erbabından ücreti kesinti yoluyla (...) (1) hizmet erbabı (1) ücret MADDE vergilendirilen 86- Diğer mahsubu: (1) hizmet başladıkları takdirde, bu tarihten sonraki aylara ait vergilendirilmeye başlananların bu muhtasar beyannameye tabi olmak üzere peşin ödemiş oldukları vergiler gerçek surette çalışmaya başladıkları tarihten iş ücretleri üzerinden hesaplanan vergilere mahsup sonraki aylara ait olmak üzere peşin verenler çalışmaya nezdinde başladıkları edilir. ödemiş oldukları vergilerin, gerçek takdirde, bu tarihten sonraki ücretleri üzerinden hesaplanan aylara ait olmak üzere peşin vergilerinden mahsup edileceği ödemiş düzenlenmektedir. gerçek oldukları ücretleri vergiler üzerinden hesaplanan vergilere mahsup edilir ve mahsubu yapılan miktar hizmet erbabının vergi 505 karnesine iş veren tarafından kaydolunur. Mükerrer (Değişik: Madde 123- 9/4/2003-4842/16 ALTINCI KISIM Yetki, Muafiyet, İstisna ve İndirimler ile Son Hükümler md.) 1.Bu Kanunun 21, 23/8, 47 BİRİNCİ BÖLÜM ve 48 inci maddelerinde yer Yetki, Muafiyet, İstisna ve İndirimlerin Sınırı MADDE 87- Kanunda yer alan maktu had ve tutarların herhangi bir işleme gerek olmaksızın her yıl yeniden değerleme oranında artırılmasına ilişkin düzenleme yapılmaktadır. Ayrıca alan maktu had ve tutarlar, Yetki 1.1.2003 MADDE 87- (1) Bu Kanunda yer alan maktu had madde ile Bakanlar Kuruluna tanınan tarihi itibariyle geçerli olan had ve tutarlarına ve tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak yetkiler belirlenmektedir. yükseltilmiştir. Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen 2. Bu Kanunun 19, 21, 23/8, yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle 31, 47, 48, mükerrer 80, 82, uygulanır. Bu şekilde hesaplanan maktu had ve 86 ve mükerrer 121 inci tutarların %5’ini aşmayan kesirleri dikkate alınmaz. maddelerinde yer alan maktu Bakanlar Kurulu, bu surette tespit edilen had ve had ve tutarlar, her yıl bir tutarları %50’sine kadar artırmaya veya indirmeye, önceki yıla ilişkin olarak 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin gelir Vergi Kanunu dilimlerinde yer alan tutarlara atıf yapan hükümleri, hükümlerine göre belirlenen bir alt veya üst dilimde yer alan tutar olarak yeniden değerleme oranında belirlemeye, bu şekilde belirlenen tutarları bu artırılmak Kanunda uygulanır. Usul suretiyle Bu şekilde yazılı dilim tutarları olarak tekrar belirlemeye yetkilidir. 506 hesaplanan maktu had ve (2) 77 nci maddenin birinci fıkrasındaki tarifenin tutarların % 5'ini aşmayan gelir dilim tutarları hakkında, bu maddenin birinci kesirler fıkrası uygulanır. dikkate alınmaz. Bakanlar Kurulu, bu surette (3) 21 inci, 39 uncu ve 49 uncu maddelerde yer alan tespit edilen had ve tutarları oranları %100’e kadar artırmaya, %0’a kadar % 50'sine kadar artırmaya indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. veya indirmeye yetkilidir. (4) 31 inci maddenin ikinci fıkrasında belirlenen 3. Bu Kanunun 103 üncü haddi, birinci fıkranın alt bentleri itibarıyla 77 nci maddesinde yer alan vergi maddenin tarifesinin gelir dilim tutarları gelirleri için geçerli olan gelir dilimleri itibarıyla hakkında, bu maddenin (2) ayrı ayrı veya birlikte yeniden belirlemeye Bakanlar numaralı fıkrası uygulanır. Kurulu yetkilidir. birinci fıkrasındaki tarifenin ücret Muafiyet, istisna ve indirimlerin Muafiyet, istisna ve indirimlerin sınırı sınırı MADDE 88- (1) Diğer kanunlardaki muafiyet, MADDE 88- Madde ile diğer MADDE 35- (1) Diğer istisna ve indirimlere ilişkin hükümler, gelir vergisi kanunlarda yer alan muafiyet, istisna ve kanunlardaki muafiyet, istisna ve bakımından geçersizdir. indirimlere ilişkin hükümler, (2) Gelir vergisi ile ilgili muafiyetler ile vergi bakımından geçersiz olduğu; muafiyet, kurumlar vergisi bakımından matrahlarını etkileyecek istisna ve indirimlere istisna ve indirimleri düzenleyen geçersizdir. ilişkin hükümler, ancak bu Kanuna ya da Vergi hükümlerin, ancak bu Kanuna ya da (2) Kurumlar vergisi ile ilgili Usul muafiyet, istisna ve indirimlere Kanunlarda Kanununa ilişkin hükümler, ancak bu Kanun, düzenlenir. hüküm değişiklik indirim hükümlerinin gelir vergisi eklenmek yapılmak veya bu Vergi Usul Kanununa hüküm eklenmek suretiyle veya bu Kanunlarda değişiklik yapılmak suretiyle düzenlenebileceği ve 507 Gelir Vergisi Kanunu ve Vergi (3) Uluslararası anlaşma hükümleri saklıdır. Usul Kanununa hüküm eklenmek uluslararası anlaşma hükümlerinin saklı olduğu hükme bağlanmaktadır. veya bu kanunlarda değişiklik yapılmak suretiyle düzenlenir. (3) Uluslararası anlaşma hükümleri saklıdır. İKİNCİ BÖLÜM Geçici Madde 61- (Ek: Son Hükümler 9/4/2003-4842/17 md.) Yürürlükten kaldırılan hükümler Bu MADDE 89- (1) 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi maddenin tarihinden yürürlük önce yapılan müracaatlara düzenlenen istinaden yatırım belgeleri teşvik kapsamındaki yatırımlarla ilgili harcamalarına MADDE 89- Madde ile, 31/12/1960 Gelir Vergisi Kanunu ile 13/6/2006 tarihli ve 5520 Kanunu, 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, bu kanunların ek Kurumlar Vergisi Kanunu ile bu ve değişiklikleri, aşağıda sayılan maddeler hariç kanunların ek ve değişiklikleri, olmak üzere, yürürlükten kaldırılmıştır: maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) yatırım a) Bu Kanunla mülga 193 sayılı Kanunun; geçici 61 bentlerinde belirtilen maddeler hariç (teşvik inci maddesi, geçici 62 nci maddesi, geçici 67 nci olmak üzere yürürlükten belgelerine bu tarihten sonra maddesinin (9), (10), (15) ve (16) numaralı kaldırılmaktadır. ilave edilen iktisadî kıymetler fıkraları, geçici 69 uncu maddesi, geçici 75 inci için harcamalar maddesi, geçici 76 ncı maddesi, geçici 77 nci indirimi maddesi, geçici 78 inci maddesi, geçici 79 uncu uygulamasına ilişkin olarak maddesi, geçici 80 inci maddesi, geçici 82 nci hariç), yapılan yatırım 508 Gelir Vergisi Kanununun bu maddesi, tarihten 83 üncü maddesi ile geçici 85 inci maddesi. önce yürürlükte geçici bulunan hükümleri uygulanır. b) Bu Kanunla mülga 5520 sayılı Kanunun; geçici 2 Yukarıda belirtilen şekilde nci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi ve ikinci yatırım indirimi istisnasından fıkrası, geçici 4 üncü maddesi ile geçici 6 ncı yararlanan kazançlar ile bu maddesi. maddenin yürürlük tarihinden önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden kazancın hesaplanan yetersiz ve olması nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın, dağıtılmasın %19,8 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır. İsteyen mükellefler, bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında 509 bu tarihten itibaren yaptıkları harcamaları (öngörülen harcamalar kapsamında daha önce yatırım istisnasından indirimi yararlanmış harcamalar hariç) için bu Kanunun 19 uncu maddesinde yer alan hükümler çerçevesinde yatırım indirimi istisnasından yararlanabilirler. Bunun için bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki ilk geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verileceği tarihe kadar bağlı bulunulan vergi dairesine bir bildirimde bulunulması ve tercihin, alınmış olan yatırım teşvik belgelerinin tamamı için yapılması şarttır. 510 Geçici Madde 62- (Ek: 9/4/2003-4842/17 md.) 1. Kurumlar vergisi mükelleflerinin; a) 31.12.1998 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarının, b) (a) bendi kapsamı dışında kalan ve 31.12.2002 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlarının, c) Geçici 61 inci madde kapsamında tevkifata tâbi tutulmuş kazançlarının, Dağıtımı halinde 94 üncü madde uyarınca tevkifat yapılmaz. 2. Gerçek kişilerce (1) numaralı fıkranın (a) bendi 511 kapsamında elde edilen kâr payları gelir vergisinden müstesnadır. 3. Gerçek kişilerce (1) numaralı fıkranın (b) ve (c) bendi kapsamında elde edilen kâr paylarının net tutarına elde edilen kâr payının 1/9’u eklendikten sonra, bulunan tutarın yarısı vergiye tâbi gelir olarak dikkate alınır. Bu gelirler ile ilgili olarak yıllık beyanname verilmesi halinde, beyannameye intikal ettirilen tutarın beyanname 1/5'i üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir. 4. Kurumlar mükelleflerinin vergisi doğrudan veya iştirakleri aracılığıyla, bu maddenin (1) numaralı 512 fıkrasında belirtilen nitelikte kâr payı elde etmeleri halinde, bu kâr paylarının dağıtımı ve kâr payı elde eden gerçek kişilerce bu kâr paylarının beyanı ile ilgili olarak (1), numaralı (2) fıkra ve (3) hükümleri uygulanır. 5. Bu madde kapsamındaki kâr payları için 22 nci madde hükümleri uygulanmaz. Geçici Madde 67- (Ek: 30/12/2004-5281/ 30 md.) (1) ) Bu maddenin yürürlük tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve Hazine bonoları ile Toplu Konut Özelleştirme İdaresi ve İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin 513 elde tutulması veya elden çıkarılması suretiyle sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde madde bu hükümleri uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde, 31.12.2005 tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır.(4) 10) Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının çıkarılmasından elden veya elde tutulma sürecinde elde edilen gelirler için bu madde hükümleri uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 tarihi itibarıyla 514 geçerli olan hükümler uygulanır. (4) … 15) (Ek: 5436/14 22/12/2005- md.) Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin 5281 Kanunla sayılı yürürlükten kaldırılmadan önceki (2) numaralı fıkrasında, Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonu olarak addolunmuş mükellefiyete dar tâbi yatırım fonlarının vergilendirilmeye ilişkin 31.12.2005 tarihindeki bu statüleri; a) 31.12.2005 tarihinden önce ihraç edilen menkul kıymetlerle (hisse senetleri hariç) sınırlı olmak üzere bu menkul kıymetlerin tamamı 515 itfa edilinceye kadar, b) 31.12.2005 tarihinde portföylerinde bulunan hisse senetleri için ise bu menkul kıymetlerin bu tarihten sonra portföyden ilk çıkış tarihine kadar, Devam eder. 16) Bu madde kapsamına girmeyen ve tarihinden 1.1 önce iktisap olan edilmiş 2006 menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 tarihi itibariyla geçerli olan hükümler uygulanır. 516 Geçici Madde 69 – (Ek: 30/3/2006 – 5479/3 md.) Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri; 31/12/2005 tarihi itibarıyla mevcut olup, 2005 yılı kazançlarından indiremedikleri yatırım indirimi istisnası tutarları ile; a) 24/4/2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı yürürlükten Kanunla kaldırılmadan önceki ek 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 ncı maddeleri çerçevesinde başlanılmış yatırımları için belge kapsamında 1/1/2006 tarihinden sonra yapacakları yatırımları, 517 b) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mülga 19 uncu maddesi 1/1/2006 kapsamında tarihinden önce başlanan yatırımlarla ilgili olarak, yatırımla iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edip bu tarihten sonra yapılan yatırımları, nedeniyle, 31/12/2005 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre hesaplayacakları yatırım indirimi istisnası tutarlarını, yine bu tarihteki mevzuat hükümleri (bu Kanunun geçici 61 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan vergi oranına ilişkin hüküm dâhil) çerçevesinde kazançlarından indirebilirler. (Ek cümleler: 23/7/2010- 518 6009/5 md.) Şu kadar ki, vergi matrahlarının tespitinde yatırım indirimi istisnası olarak indirim konusu yapılacak tutar, ilgili kazancın % 25’ini aşamaz. Kalan kazanç üzerinden yürürlükteki vergi oranına göre vergi hesaplanır. (1)(2) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Geçici Madde 75 – (Ek: 18/2/2009 – 5838/8 md.)(3) 31/12/2023 tarihine kadar, 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma Geliştirme Desteklenmesi ve Faaliyetlerinin Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin 519 ikinci fıkrasında Ar-Ge belirtilen ve destek personelinin, bu çalışmaları karşılığında ücretleri elde ettikleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisinin; doktoralı olanlar için yüzde 90’ı, diğerleri için yüzde 80’i muhtasar verilecek beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir. Bu süre içerisinde, anılan maddenin bu maddeye aykırı olan hükmü uygulanmaz. –––––––––––––––– (1) 4/6/2008 tarihli ve 5766 sayılı Kanunun 27 nci maddesiyle; maddenin bu 1/7/2008 520 tarihinde gireceği yürürlüğe hüküm altına alınmıştır. (2) Bu madde ; Anayasa Mahkemesi’nin 22/12/2011 tarihli ve E.: 2010/7, K.: 2011/172 sayılı Kararı ile, 6/6/2008 tarihinden önce 29/1/2004 tarihli ve 5084 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesi kapsamında yatırıma başlayarak gelir vergisi stopajı teşvikinden faydalanması gereken mükellefler yönünden iptal edilmiştir. (3) 24/5/2013 tarihli ve 6487 sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle; maddede yer “31/12/2013” bu alan ibaresi 521 “31/12/2023” şeklinde değiştirilmiştir. Geçici Madde 76 – (Ek: 16/6/2009 – 5904/4 md.) 10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar, tarihine 31/12/2014 kadar kurumlar gelir ve vergisinden müstesnadır. İstisna edilen bu kazançlar üzerinden 94 üncü madde kapsamında yapılmaz. tevkifat Münhasıran bu kazançlar için gelir vergisi mükelleflerince beyanname verilmez, yıllık bu 522 kazançlar verilecek beyannamelere dahil edilmez. Geçici Madde 77 – (Ek: 16/6/2009 – 5904/4 md.) Bu maddenin girdiği yürürlüğe tarihten dönemlerle önceki ilgili olarak 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 21 inci maddesi uyarınca işverenlerce işçiye ödenen işe başlatmama tazminatları, damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz. Anılan dönemlere ilişkin işe başlatmama tazminatı gelir vergisi tevkifatına tabi tutulan mükelleflerin; tarha yetkili vergi başvurmaları açmamaları, dairelerine ve dava açılmış 523 davalardan vazgeçmeleri şartıyla 213 sayılı Vergi Usul Kanununun düzeltmeye ilişkin hükümleri uyarınca tahsil edilen gelir vergisinin red ve iade işlemleri yapılır. Bu maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esası belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Geçici Madde 78 – (Ek: 23/7/2010-6009/6 md.) 2010 takvim yılına ilişkin olarak yapılmış ücret ödemeleri için bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar yapılmış olan gelir vergisi tevkifat tutarlarının, 103 üncü maddede bu Kanunla yapılan değişiklik hükmü uyarınca hesaplanan vergiden fazla olması halinde, fark vergi 524 tutarı terkin edilir, tahsil edilmişse mükelleflerin sonraki dönemlerde ödeyecekleri gelir vergisinden mahsup edilir, mahsup imkânının olmaması halinde ise red ve iade olunur. Eksik olması halinde ise bu fark, vergi sorumluları tarafından bu Kanunun yayımlanmasından sonra yapılacak ilk ücret ödemesinden kesilerek bu ödemenin ait olduğu döneme ilişkin muhtasar beyannamenin verilme ve ödeme süresi içinde topluca (muhtasar beyanname verme yükümlülüğü hariç) verilecek olmayanlar ayrı bir beyanname ile beyan edilir ve ödenir. Bu beyanname 525 için ayrıca damga vergisi hesaplanmaz. Anılan sürede düzeltilen söz konusu fark için gecikme faizi ve vergi cezası aranmaz; eksik tahakkuk etmiş olan verginin bu süre içinde tamamlanmaması halinde bu tarihte vergi ziyaı doğmuş olur. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir. Geçici Madde 79 – (Ek: 3/5/2012-6303/9 md.) Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Hakkında Kanuna göre kurulan Ajansa yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımlar ile sponsorluk tamamı; harcamalarının gelir vergisi 526 beyannamesinde bildirilecek gelirlerden, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirilir. Gelir vergisi stopajı teşviki: Geçici Madde 80 – (Ek: 31/5/2012-6322/12 md.) Bakanlar Kurulunca istatistiki bölge birimleri sınıflandırması, kişi başına düşen milli sosyoekonomik düzeyleri gelir veya gelişmişlik dikkate alınmak suretiyle belirlenen illerde yapılacak yatırımlar Ekonomi Bakanlığı tarafından yatırım için düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten 527 itibaren 31/12/2023 tarihine kadar gerçekleşen yatırımlarda teşvik belgelerinde fiilen öngörülen istihdam ve edilen işçilerin ücretlerinin sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin brüt tutarına tekabül eden kısmı üzerinden hesaplanan gelir vergisi, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan tarihten itibaren 10 yıl süreyle verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilir. Birinci fıkraya istinaden terkin edilecek verginin hesabında, öncelikle 32 nci maddede yer alan asgari 528 geçim indirimi dikkate alınır. Yatırımın tamamlanamaması veya teşvik belgesinin iptal edilmesi halinde, gelir vergisi stopajı teşviki nedeniyle uygulaması terkin edilen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur. Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde devralan, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla gelir vergisi stopajı teşviki uygulamasından yararlanır. Yatırımın kısmen tamamen veya faaliyete geçmesinden sonra devri halinde, gelir vergisi stopajı teşviki uygulamasından devir tarihine kadar devreden, 529 devir tarihinden sonra ise kalan süre kadar devralan yararlanır. Bu madde gelir kapsamındaki stopajı vergisi teşvikinden yararlananlar, diğer kanunlarda yer alan aynı mahiyetteki hükümlerden ayrıca yararlanamazlar. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Basit usulde vergilendirmeye geçişte sürelerin hesabı: … Geçici Madde 82 – (Ek: 13/6/2012-6327/10 md.) 31/12/2017 tarihine kadar, 9/12/1994 tarihli ve 4059 sayılı Hazine Müsteşarlığının 530 Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun ek 5 inci maddesi kapsamına giren bireysel katılım yatırımcısı tam mükellef gerçek kişiler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra iktisap ettikleri tam mükellef anonim şirketlere ait iştirak hisselerini en az iki tam yıl elde tutmaları şartıyla, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümlerine göre hesapladıkları hisselerin tutarlarının %75’ini beyannamelerine kazanç hisselerin ve konu iratlarından iktisap dönemde yıllık edildiği indirebilirler. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma 531 Kurumu ile Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen araştırma, geliştirme ve programları yenilikçilik kapsamında projesi son beş yıl içinde desteklenmiş iştirak kurumlara sağlayan bireysel katılım yatırımcıları için bu oran %100 olarak uygulanır. Yıllık indirim tutarı TL’yi aşamaz. 1.000.000 İlgili yıl kazancından indirilemeyen kısım, izleyen yıllarda 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bu yıllar için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır. 532 İki tam yıl elde tutma şartının yerine getirilmemesi halinde, bireysel katılım yatırımcısı indirimi dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler yönünden vergi ziyaı doğmuş sayılır. Bu maddeye göre zamanında alınamayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun doğduğu tarihi takip eden yılın başından itibaren başlar. Bireysel katılım yatırımcılarının vergi desteklerinden yararlanabilmesi için, birinci fıkrada belirtilen iştirak hisselerini iktisap etmeden önce Hazine Müsteşarlığına 533 başvurarak bireysel katılım yatırımcısı lisansı almış olmaları ve lisans kapsamında ortaklık kurdukları kurumlar tarafından yapılacak faaliyetleri beyan etmeleri şarttır. Bireysel katılım yatırımcıları, iştirak ettikleri kurumun doğrudan veya dolaylı olarak ya da ayrı ayrı veya birlikte hâkim ortağı olamazlar. Bireysel katılım yatırımcısı; eşinin, kendisinin veya eşinin altsoyu ve üstsoyu ile üçüncü derece dahil yansoy hısımları ve kayın hısımlarının ya da idaresi, sermayesi denetimi veya bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunan ya da nüfuzu 534 altında bulunan kurumlara iştirak edemez. 4059 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesi vergi kapsamında desteğinden yararlanması Hazine Müsteşarlığınca desteklenmeyen sektörlerde ve/veya faaliyetlerde yatırım yapıldığının tespit edilmesi, ortaklık paylarına Hazine ilişkin Müsteşarlığınca getirilen şartlara uyulmaması, dördüncü fıkra kapsamında beyan edilen bulunulmaması faaliyetlerde ve beşinci fıkradaki hükme aykırı işlem tesis edilmesi durumunda fıkra hükümleri üçüncü uygulanır. İki yıllık süre şartının yerine getirilememesine neden olan 535 mücbir sebep halleri ile uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı müştereken yetkilidir. Bakanlar Kurulu birinci fıkrada yer alan 31/12/2017 tarihini beş uzatmaya, yıla bu kadar madde kapsamında indirim oranını ve azami indirim tutarını %50’sine kadar artırmaya ve bu oran ve tutarları sıfıra kadar indirmeye yetkilidir. Geçici Madde 83 – (Ek: 31/10/2012-6358/17 md.) EXPO 2016 Antalya Ajansına yapılan her türlü nakdî ve yardımlar ayni ile bağış ve sponsorluk 536 harcamalarının tamamı; gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirilir. Geçici Madde 84 – (Ek: 3/4/2013-6456/15 md.) Avrupa Birliği organlarıyla akdedilen ve usulüne göre yürürlüğe konulan anlaşmalar çerçevesinde proje karşılığı sağlanan hibeler, özel bir fon hesabında tutulur ve gelir olarak dikkate alınmaz. Söz konusu hibelerle gerçekleştirilecek projelere ilişkin olarak bu fondan yapılan harcamalar, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider ve maliyet 537 olarak dikkate alınmaz. Proje sonunda herhangi bir şekilde harcanmayan edilmeyen hâlinde ve tutarın bu iade kalması tutar gelir kaydedilir. Birinci sağlanan fıkra çerçevesinde hibelerle finanse edilen yıllara sâri inşaat ve onarım ödemeler yaptıkları işlerine ilişkin üzerinden serbest ve meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden, fon hesabından yapılan harcama tutarları ile sınırlı olmak üzere, 94 üncü maddenin birinci fıkrasının (2) ve (3) numaralı bentleri ile 5520 sayılı Kurumlar 538 Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri uyarınca vergi kesintisi yapılmaz. Geçici Madde 85 – (Ek: 21/5/2013-6486/13 md.) Gerçek veya tüzel kişilerce, 15/4/2013 tarihi itibarıyla sahip olunan ve yurt dışında bulunan; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile varlığı kanaat belgeyle verici ispat taşınmazlar, bir edilen 31/7/2013 tarihine kadar Türk Lirası cinsinden rayiç bedelle, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca faaliyette bulunan 539 bankalara tarihli Sermaye veya ve 6/12/2012 6362 Piyasası sayılı Kanunu uyarınca faaliyette bulunan aracı kurumlara bildirilir ya da vergi dairelerine beyan edilir. Birinci fıkrada sayılan kıymetler, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca defter tutan mükellefler tarafından beyan tarihini takip eden ay sonuna kadar kanuni defterlere kaydedilir. Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, bu madde hükümleri uyarınca kanuni defterlerine kaydettikleri kıymetler için pasifte özel fon hesabı açarlar. Bu fon hesabı, sermayenin cüz’ü addolunur, sermayeye ilave 540 dışında başka bir amaçla kullanılamaz, işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde ise vergilendirilmez. Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, söz konusu kıymetleri defterlerinde gösterirler. ayrıca Bu varlıklar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaz. Vergi dairelerine beyan edilen varlıkların değeri üzerinden %2 oranında vergi tarh edilir tarhiyatın ve bu yapıldığı vergi, ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenir. Banka ve aracı kurumlar, kendilerine bildirilen varlıklara ilişkin olarak %2 541 oranında hesapladıkları vergiyi, bildirimi izleyen ayın on beşinci günü akşamına kadar vergi sorumlusu sıfatıyla bir beyanname ile bağlı bulunduğu vergi dairesine beyan eder ve aynı sürede öderler. Bu fıkra ile üçüncü fıkraya göre ödenen vergi, hiçbir suretle gider yazılamaz ve başka bir vergiden mahsup edilemez. Bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmaz. Ancak, diğer nedenlerle bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra başlayan 1/1/2013 tarihinden önceki dönemlere incelemeleri ilişkin vergi ile takdir 542 komisyonu kararları uyarınca gelir, kurumlar ve katma değer vergisi yönünden tespit edilen matrah farkından, bu madde kapsamında beyan edilen tutarlar, bu tutarlara ilişkin tarh edilen verginin vadesinde ödenmesi koşuluyla mahsup edilerek tarhiyat reddedilen yapılır. katma vergisine ilişkin edilecek matrah İndirimi değer mahsup tutarı, indirimi reddedilen vergiye esas teşkil eden bedeldir. Şu kadar ki, indirimi reddedilen vergiye ilişkin bedelin tespit edilememesi hâlinde mahsup edilecek matrah tutarı, %18 katma değer vergisi oranı dikkate alınarak hesaplanır. Tahakkuk eden verginin 543 vadesinde ödenmemesi veya bu maddede yer alan diğer şartların yerine getirilememesi mahsup nedeniyle imkânından yararlanılamaması, vergi aslının gecikme zammı ile birlikte 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca takip ve tahsiline engel teşkil etmez. Tahsil edilmiş olan vergiler red ve iade edilmez. Bildirim ve beyana konu edilen varlıklarla ilgili olarak 213 sayılı Kanunun amortismanlara ilişkin hükümleri uygulanmaz. Bu varlıkların elden çıkarılmasından doğan zararlar, gelir veya kurumlar 544 vergisi uygulaması bakımından gider veya indirim olarak kabul edilmez. Bildirildiği edildiği veya hâlde, beyan 15/4/2013 tarihi itibarıyla yurt dışında bulunduğu kanaat verici belge ile tevsik edilemeyen para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları taşınmazlar beşinci ile dolayısıyla fıkra hükmünden yararlanılamaz. Bildirim veya beyanın yapıldığı tarihi takip eden ay sonuna kadar getirilmeyen Türkiye’ye veya Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmeyen para, döviz, altın, menkul 545 kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları dolayısıyla beşinci fıkra hükmünden yararlanılamaz. Tam mükellefiyete tabi gerçek kişiler ile kurumların; a) Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumlara ilişkin iştirak hisselerinin satışından doğan kazançları, b) Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumlardan elde ettikleri iştirak kazançları, c) Yurt dışında bulunan iş yeri ve daimi temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri ticari kazançları, 31/10/2013 tarihine kadar elde edilenler de dâhil olmak üzere, bu maddenin 546 yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 31/12/2013 tarihine kadar Türkiye’ye transfer edilmesi kaydıyla gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Tam mükellefiyete tabi gerçek kişiler ile kurumların, kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumların tasfiyesinden doğan kazançları, 31/12/2013 tarihine kadar transfer Türkiye’ye edilmiş olması kaydıyla gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. Bildirim ve beyan süresi sona erdikten sonra bildirim veya beyanlara ilişkin düzeltme yapılamaz. İlgili kurum ve kuruluşlar, gerçek veya tüzel kişilerin bu 547 madde uyarınca yapılacak işlemlere ilişkin taleplerini yerine getirmeye mecburdurlar. Bu maddede yer alan bildirim ve beyan sürelerini izleyen üçüncü ayın sonuna kadar uzatmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu madde uyarınca verilmesi gereken beyannamelerin şekil, içerik ve ekleri ile verileceği maddenin yeri ve bu uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Bu maddenin uygulamasında kanaat verici belge: Devlet tarafından veya Devlet güvencesinde tutulan kayıt ve sicilleri; banka, banker, aracı 548 kurumlar ve benzeri mali kurumlar ile posta idaresi, noter gibi kuruluşların belgelerini, Kanunun kurum ve kayıt ve 213 İkinci sayılı Kitabının Üçüncü Kısmında yer alan belgeler ve muadili belgeler ile bilgi değişiminde bulunulan yabancı ülkelerde yetkili makamlardan alınarak mahallindeki Türk elçilik ya da konsoloslukları, yoksa ilgili ülkenin Türk menfaatini koruyan aynı nitelikteki temsilcileri tarafından tasdik olunan belgeleri ifade eder. GEÇİCİ MADDE 2 – (Ek: b) Bu Kanunla mülga 5520 sayılı Kanunun; 4/6/2008-5766/22 md.) geçici 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (ç) (1) bendi ve ikinci fıkrası, geçici 4 üncü maddesi ile 1/1/2008-31/12/2015 tarihleri arasında; geçici 6 ncı maddesi. … 549 ç) (Ek: 3/5/2012-6303/10 md.) Eskişehir 2013 Türk Dünyası Hakkında kurulan Kültür Başkenti Kanuna Ajansın göre anılan Kanunda sayılan görevleriyle ilgili yaptığı faaliyetlerinden elde ettiği gelirleri, dolayısıyla iktisadi işletme oluşmuş sayılmaz. (2) (Ek: 31/10/2012- 6358/20 md.) Birinci fıkra hükmü, tasfiye edildiği tarihe kadar EXPO 2016 Antalya Ajansının görevleriyle ilgili yaptığı faaliyetlerinden elde ettiği gelirler hakkında da uygulanır. GEÇİCİ MADDE 4 – (Ek: 18/2/2009-5838/10 md.) (1) Münhasıran tekstil, 550 konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde faaliyette bulunanlardan üretim tesislerini Bakanlar Kurulunca belirlenen illere 31/12/2010 tarihine kadar nakleden ve asgari 50 kişilik istihdam sağlayan mükelleflerin, bu illerdeki işletmelerinden sağladıkları kazançlar için nakil tarihini izleyen hesap döneminden itibaren beş yıl süreyle kurumlar vergisi oranını % 75'i geçmemek indirimli üzere uygulatmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu madde hükmünden gelir vergisi yararlanır. mükellefleri Bu de maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve 551 esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. GEÇİCİ MADDE 6 – (Ek: 16/6/2009-5904/7 md.) (1) Kanunun maddesinin 17 nci dokuzuncu fıkrası hükümleri, bu geçici maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan her türlü kesilen vergi tarhiyatı cezalar ve hakkında uygulanmaz. Geçiş hükümleri GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Kanunla tanınan yetkiler çerçevesinde Bakanlar Kurulu tarafından yeni kararlar alınıncaya kadar, bu Kanunla mülga 193 sayılı Kanun ve 5520 sayılı Kanun kapsamında vergi oranlarına ve diğer hususlara ilişkin olarak yayımlanan Bakanlar Kurulu kararlarında yer alan düzenlemelerin, bu Kanunda belirlenen yasal sınırları aşmamak üzere uygulanmasına devam GEÇİCİ MADDE 1- Birinci fıkrada, Kanunla tanınan yetkiler çerçevesinde Bakanlar Kurulu tarafından yeni kararlar alınıncaya kadar, daha önceki tarihlerde yayımlanan Bakanlar Kurulu kararlarında yer alan düzenlemelerin, bu Kanunda belirlenen yasal sınırları aşmamak üzere geçerli olması öngörülmektedir. İkinci fıkrada, diğer Kanunlarla bu Kanunla mülga 193 sayılı Kanun ve 5520 sayılı Kanun ile mülga 5422 sayılı Kanuna yapılmış olan atıfların, ilgili 552 edilir. (2) Diğer kanunlarla bu Kanunla mülga 193 sayılı Kanun ve 5520 sayılı Kanun ile mülga 5422 sayılı Kanuna yapılmış olan atıflar, ilgili olduğu maddeler itibarıyla bu Kanuna yapılmış sayılır. (3) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce gelir ve kurumlar vergisine ilişkin olarak başka kanunlarda yer alan muafiyet, istisna ve indirimler bakımından 88 inci madde hükmü uygulanmaz. (4) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki takvim yılı veya dönemler itibarıyla bu Kanunla mülga 193 sayılı Kanun ve 5520 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasına devam olunur. (5) 5 inci maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen üç tam yıllık sürenin başlangıç tarihinin hesabında, bu Kanunun yürürlük tarihi esas alınır. (6) 21 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında olup kurumların aktiflerine kayıtlı iktisadi kıymetlerden bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla iki yıl süreyle elde bulundurulmuş olanların, Kanunun yayımı tarihinden sonra elden çıkarılmasında anılan fıkranın (a) bendinde yazılı olduğu maddeler itibarıyla bu Kanuna yapılmış sayılacağı belirtilmektedir. Üçüncü fıkrada, Kanunun yürürlük tarihinden önce başka kanunlarla tanınmış muafiyet, istisna ve indirimlerin geçerli olduğu ve Kanunun yürürlüğünden önceki dönemler itibarıyla bu Kanunla mülga 193 ve 5520 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasına devam olunacağı hususu açıklanmaktadır. Dördüncü fıkrada, Kanunun yürürlüğünden önceki takvim yılı veya dönemler itibarıyla bu Kanunla mülga 193 ve 5520 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasına devam edileceği hükme bağlanmaktadır. Beşinci fıkrada, belli ve geçici görev veya iş için Türkiye’ye gelen ve Türkiye’de kalma süresi üç tam yılı aşmamış olan; iş adamları, uzmanlar, memurlar, basın ve yayın muhabirleri ve durumları bunlara benzeyen diğer kimseler için üç yıllık sürenin başlangıcının hesabında Kanunun yürürlük tarihinin esas alınması düzenlenmektedir. Altıncı fıkrada, kurumların aktiflerine kayıtlı 21 inci maddenin birinci fıkrası kapsamındaki iktisadi kıymetlerden Kanunun yayımı tarihi itibarıyla iki yıl süreyle elde bulundurulmuş olanların, Kanunun 553 istisna oranları %75 olarak uygulanır. yayımı tarihinden sonra elden çıkarılmasında istisna oranının %75 olarak uygulanacağı öngörülmektedir. Yürürlük MADDE 90- (1) Bu Kanun 1/1/2014 tarihinden MADDE 90- Yürürlük maddesidir. itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak ve 1/1/2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 91- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar MADDE 91- Yürütme maddesidir. Kurulu yürütür. 554