fen bilgisi öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerine ilişkin öz

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRENME
NESNELERİNE İLİŞKİN ÖZ-YETERLİK
ALGILARINDAKİ DEĞİŞİM
Aygün KILIÇ*
*
Selçuk AYDEMİR* Didem KARAKAYA*
Osman Nafiz KAYA*
Fırat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Eğitimi Bölümü
ÖZET
Bu çalışmanın amacı, Fen Bilgisi Öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerine ilişkin öz-yeterliklerinde oluşan değişimi, nitel
ve nicel araştırma yöntemleri kullanarak araştırmaktır. Ön-test son-test tek grup desenli bu araştırmaya, rastgele seçilmiş 42
Fen Bilgisi öğretmen adayı (27 Kız ve 15 Erkek) katılmıştır. Öğretmen adaylarına, “Öğretmenlik Uygulaması” dersi
kapsamında 4 hafta boyunca sınıf içi yüzyüze tartışmaya dayalı teorik ve uygulamalı öğrenme nesnesi eğitimi verilmiştir.
Dersin teorik kısmı; öğrenme nesnelerinin özellikleri, metadata (üstveri), nesne ambarları vb. konularda; uygulamaya yönelik
kısmı ise öğrenme nesnelerini arama/bulma-indirme, düzeltme-geliştirme ve oluşturmaya ilişkin işlenmiştir. Dersin
uygulamalı kısmında uzman kişiler tarafından çeşitli yazılımların (Sothink Decompiler, Macromedia Flash 8, Flash Hunter
X, Movie Maker vb.) ve MIT’in (Massachusetts Institute of Technology) geliştirdiği animasyon oluşturma programı olan
Scratch’ın nasıl kullanılacağı uygulamalarla sunulmuştur. Çalışmada, araştırmacılar tarafından geliştirilen 7’li Likert yapıda
olan “Öğrenme Nesnelerine İlişkin Öz-yeterlik Algı Anketi” ve Likert anketteki her bir faktöre uygun açık uçlu soruların yer
aldığı bir anket kullanılmıştır. Anketlerin ön ve son uygulamaları sonrasında, 15 öğretmen adayıyla bireysel yarıyapılandırılmış mülakatlar yapılmıştır. Araştırmanın sonuçları, öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerine ilişkin öz-yeterlik
algılarında istatistiki olarak anlamlı düzeyde olumlu bir gelişmenin meydana geldiğini göstermiştir. Açık uçlu anket ve
bireysel yarı-yapılandırılmış mülakatlardan elde edilen nitel bulgular da, nicel sonuçları destekleyici niteliktedir.
Anahtar Kelimeler: Fen Bilgisi Öğretmen Adayları, Öğrenme Nesneleri, Öz-Yeterlik Algısı
1.
GİRİŞ
21. yüzyıl bilgi ve teknoloji çağında, öğretmenlerin teknoloji okuryazarı bireyler
yetiştirebilmeleri için öncelikle kendilerinin teknoloji okuryazarı olmaları ve sahip oldukları teknolojik
bilgilerini öğretme-öğrenme sürecinde anlamlı ve kalıcı öğrenmeyi sağlamak amacıyla kullanmaları
gerektiği belirtilmektedir. İlk defa Lee Shulman (1986) tarafından geliştirilen Pedagojik Alan Bilgisi
(PAB) kavramı, son yıllarda teknoloji kavramı açısından ele alınmaya başlanmıştır (Angeli ve
Valenides, 2009; Koehler, Mishra ve Yahya, 2007; Mishra ve Koehler, 2006). PAB kavramı, özellikle
son birkaç yıl içerisinde öğretim teknolojilerinin öğretmen yetiştirme üzerine etkileri ile ilgili yapılan
araştırmaların sonuçlarına dayalı olarak Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi (TPAB) kavramı şeklinde
isimlendirilmiştir. TPAB kavramına göre, öğretmen öğrencileriyle birlikte öğretme-öğrenme sürecini
teknolojiden en iyi şekilde yararlanacağı biçimde oluşturmalıdır. Örneğin, bir resim veya diyagram,
video, animasyon, etkileşimli bilgisayar simülasyonları vb. öğrenme nesneleri öğrencilerin öğreneceği
konuları daha kolay kavramalarına ve öğrendikleri bilgileri somutlaştırmalarına yardımcı olur
(Büyükkara, 2009). Bu nedenle öğretmenlere ve/veya öğretmen adaylarına öğrenme nesnelerini
arama/bulma-indirme, düzeltme-geliştirme, oluşturma ve gerçek sınıf ortamında kullanma
becerilerinin kazandırılması gerekir. Bu doğrultuda, öğretmenler sınıf ortamında her türlü teknolojiyi
kullanarak, anlamlı ve kalıcı öğrenmeyi gerçekleştirebilirler (Koehler, Mishra ve Yahya, 2007).
Öz-yeterlik, "bireyin, belli bir performansı göstermek için gerekli etkinlikleri organize edip,
başarılı olarak yapma kapasitesi hakkında kendine ilişkin yargısı" olarak tanımlanmaktadır (Bandura,
1997; Aktaran: Aşkar ve Umay, 2001). Bandura’ya (1997) göre, öz-yeterlik algısı öğretmenlerin sınıf
içi başarılarına doğrudan etki eden önemli bir faktördür. Bu bağlamda, öğretme-öğrenme süreci
içerisinde anlamlı ve kalıcı öğrenmeyi sağlama konusunda gitgide önemi artmakta olan öğrenme
nesneleri ile ilgili, öğretmen/öğretmen adaylarının öz-yeterlik algılarının yüksek düzeyde olması
büyük önem arz etmektedir.
Bu çalışmanın amacı, Fen Bilgisi Öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerine ilişkin özyeterliklerinde öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında yapılan etkinlikler sonucunda oluşan
değişimi nitel ve nicel araştırma yöntemleri kullanarak araştırmaktır.
Araştırma soruları:
1.
Fen Bilgisi Öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerine ilişkin öz-yeterlik algılarında istatistiki
olarak anlamlı bir değişim var mıdır?
2.
Fen Bilgisi Öğretmen adaylarının;
a. Öğrenme nesnelerini arama/bulma-indirme ile ilgili öz-yeterlik algılarında istatistiki olarak
anlamlı bir değişim var mıdır?
b. Öğrenme nesnelerini düzeltme (geliştirme) ile ilgili öz-yeterlik algılarında istatistiki olarak
anlamlı bir değişim var mıdır?
c. Öğrenme nesnelerini oluşturma ile ilgili öz-yeterlik algılarında istatistiki olarak anlamlı bir
değişim var mıdır?
d. Öğrenme nesnelerini gerçek sınıf ortamında kullanma ile ilgili öz-yeterlik algılarında
istatistiki olarak anlamlı bir değişim var mıdır?
3.
Elde edilen nitel verilere göre, öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerine ilişkin öz-yeterlik
algılarındaki değişim nasıldır?
2.
2.1.
YÖNTEM
Çalışma Grubu
Çalışmaya, 2011-2012 akademik yılında Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi
Öğretmenliği bölümünde öğrenim gören rastgele seçilen 42 Fen Bilgisi öğretmen adayı (27 Kız ve 15
Erkek) katılmıştır.
2.2.
Veri Toplama Süreci
Araştırmaya katılan Fen Bilgisi öğretmen adaylarına, “Öğretmenlik Uygulaması” dersi
kapsamında 4 hafta boyunca süren teorik ve yüzyüze tartışmaya dayalı uygulamalı öğrenme nesnesi
eğitimi verilmiştir. Dersin teorik kısmı; öğrenme nesnelerinin özellikleri, metadata (üstveri), öğrenme
nesnelerinin kullanım alanları, nesne ambarları vb. konularda; uygulamaya yönelik kısmı ise öğrenme
nesnelerini arama/bulma-indirme, düzeltme-geliştirme ve oluşturmaya ilişkin işlenmiştir. Dersin
uygulamalı kısmında uzman kişiler tarafından çeşitli yazılımların (Sothink Decompiler, Macromedia
Flash 8, Flash Hunter X, Movie Maker, Mozilla Firefox Eklentileri) ve MIT’in (Massachusetts
Institute of Technology) geliştirdiği animasyon oluşturma programı olan Scratch’ın nasıl kullanılacağı
uygulamalı bir şekilde sunulmuştur. Ardından öğretmen adaylarına 5. hafta uygulama okullarında sınıf
ortamında öğrenme nesnelerini kullandıktan sonra, araştırmacılar tarafından geliştirilen “Öğrenme
Nesnelerine İlişkin Öz-yeterlik Algı Anketi” ön-test olarak uygulanmıştır. Anket uygulandıktan sonra
15 öğretmen adayıyla ortalama 30 dakika süren bireysel yarı-yapılandırılmış mülakatlar yapılmıştır.
Mülakat süresince yapılan tüm görüşmeler ses kayıt cihazına alınmıştır. Fen Bilgisi öğretmen adayları,
öğrenme nesneleri ile ilgili çalışmalarını uygulama okullarında 10 haftanın sonunda tamamladıktan
sonra, aynı veri toplama araçları son-test olarak tekrar uygulanmıştır.
2.3.
Veri Toplama Araçları
Öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerine ilişkin öz-yeterliklerini belirlemek amacıyla,
araştırmacılar tarafından geliştirilen “Öğrenme Nesnelerine İlişkin Öz-yeterlik Algı Anketi”
kullanılmıştır. Bu anket, “Tamamen Katılıyorum-Hiç Katılmıyorum” şeklinde 7’li Likert yapıda
toplam 36 madde ve 2 açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Öğrenme Nesnelerine İlişkin Öz-yeterlik Algı
Anketi, öğrenme nesnelerini arama/bulma-indirme, düzeltme (geliştirme), oluşturma ve gerçek sınıf
ortamında kullanma olmak üzere toplam 4 faktörden oluşmaktadır. Öğrenme nesnelerini arama/bulmaindirme faktörü altında “Fen konularıyla ilgili amaç ve kazanımlarıma uygun öğrenme nesnelerine
rahat bir şekilde erişebilirim.”, “Fen konularına uygun online öğrenme nesnelerini (örn., animasyonları
ve simülasyonları) internetten yararlanarak kolayca bulabilirim.” vb. maddeler bulunurken, öğrenme
nesnelerini düzeltme (geliştirme) faktörü altında “Bir öğrenme nesnesinde, öğrencilerin düşünmelerine
ve tartışmalarına olanak sağlamak için, nesnedeki bazı bilgileri gizleyebilir veya silebilirim”,
“Öğrenme nesnesine istediğim / istemediğim bazı özellikleri (örn., ses, metin ve görsel bazı öğeler)
ekleyip çıkarabilirim.” vb. anket maddeleri bulunmaktadır. Aynı şekilde öğrenme nesnelerini
oluşturma faktörü altında “Öğrencilerin ön bilgilerine uygun, öğrenmelerine katkıda bulunabilecek ve
onlara dönüt verebilecek öğrenme nesneleri oluşturabilirim.”, “Bir video klibi düzenleyip ya da bir
video oluşturarak, bir öğrenme nesnesi yapabilirim.” vb. maddeler bulunurken, öğrenme nesnelerini
gerçek sınıf ortamında kullanma faktörü altında ise “Sınıf ortamında öğrencilerin ön bilgilerini
belirleyebilecek şekilde öğrenme nesnelerinden yararlanabilirim.”, “Öğrenme nesnelerini fen
derslerinde etkili ve anlamlı bir şekilde kullanabilirim.” vb. anket maddeleri bulunmaktadır. Ayrıca
Likert anketteki her bir faktörle ilgili açık uçlu sorulardan oluşan bir ankette ön ve son-test olarak
uygulanmıştır. Örneğin, “Öğrenme nesnesi arama/bulma-indirme konusunda bir fen bilgisi öğretmeni
olarak kendinizi ne kadar yeterli görüyorsunuz? Deneyimlerinizden örnekler vererek açıklayınız.” ilk
faktörle ilgili sorudur. Öğrenme Nesnelerine İlişkin Öz-yeterlik Algı Anketinin, alpha güvenirlik
katsayısı 0.78 olarak bulunmuştur. Aynı zamanda daha derinlemesine veri toplamak amacıyla,
öğretmen adaylarıyla bireysel yarı-yapılandırılmış mülakatlar yapılmıştır. Bu çalışmada, “Öğrenme
nesnelerini arama/bulma ve indirme konusunda kendinizi ne kadar yeterli görüyorsunuz?
Açıklayınız.”, “Sınıf ortamında öğretme ve öğrenme süreci içerisinde öğrenme nesnelerinden
yararlanma (kullanma) noktasında kendinizi yeterli hissediyor musunuz? Deneyimlerinizden örnekler
vererek açıklayınız.” vb. sorular mülakatlarda öğretmen adaylarına yönlendirilmiştir.
2.4.
Verilerin Analizi
Fen Bilgisi Öğretmen adaylarına uygulanan anketin ön-test ve son-test sonuçları arasındaki
farklar eşleştirilmiş grup t-testi ile analiz edilmiştir. Mülakatlar sonucu elde edilen veriler, nitel
araştırma yöntemlerinden biri olan içerik analiz tekniği (Yıldırım ve Şimşek, 2005; 2006) kullanılarak
analiz edilmiştir. Yapılan çoklu t-testleri nedeniyle oluşabilecek Tip-I Hatayı önlemek amacıyla, t-testi
sayısına bağlı olarak anlamlılık düzeyi düzeltilmiştir. Anlamlılık düzeyi 0,01 olarak (0,05/5=0,01)
alınmıştır.
3.
BULGULAR
Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının Öğrenme Nesnelerine İlişkin Öz-yeterlik Algı Anketi,
ön-test ve son-test toplam puanlarına ilişkin ortalama sonuçları t-testi analizi Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1: Öğretmen Adaylarının Öğrenme Nesnelerine İlişkin Öz-Yeterlik Algılarındaki
Değişim İle İlgili Bulgular
N
SS
t
p
x
Ön-test
42
171,05
27,84
Son-test
42
189,55
20,59
4,76
,000
Tablo 1 incelendiğinde; Fen Bilgisi öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerine ilişkin özyeterlik algısı puanları arasında son test sonuçları lehine istatistikî olarak anlamlı bir farkın olduğu
görülmektedir [t(41)=4,76, p=0,000].
Tablo 2: Öğretmen Adaylarının Öğrenme Nesnelerini Arama/Bulma-İndirmeye Yönelik
Öz-Yeterlik Algılarındaki Değişim İle İlgili Bulgular
N
SS
t
p
x
42
34,97
6,88
Ön-test
Öğrenme nesnelerini
2,74
,009
arama/bulma-indirme Son-test
42
38,14
6,54
Tablo 2’de görüldüğü gibi; öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerini arama/bulma-indirmeye
yönelik öz-yeterlik algısı puanları arasında son test sonuçları lehine istatistikî olarak anlamlı bir farkın
olduğu bulunmuştur [t(41)=2,74, p=0,009].
Tablo 3: Öğretmen Adaylarının Öğrenme Nesnelerini Düzeltmeye (Geliştirmeye) Yönelik
Öz-Yeterlik Algılarındaki Değişim İle İlgili Bulgular
N
SS
t
p
x
42
41,47
9,62
Ön-test
Öğrenme nesnelerini
3,47
,001
düzeltme (geliştirme) Son-test
42
46,14
7,49
Tablo 3 incelendiğinde; öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerini düzeltmeye (geliştirmeye)
ilişkin öz-yeterlik algısı puanları arasında son test sonuçları lehine istatistikî olarak anlamlı bir farkın
olduğu görülmektedir [t(41)=3,47, p=0,001].
Tablo 4: Öğretmen Adaylarının Öğrenme Nesnelerini Oluşturmaya Yönelik Öz-Yeterlik
Algılarındaki Değişim İle İlgili Bulgular
SS
N
t
p
x
42
59,52
11,06
Öğrenme nesnelerini Ön-test
3,81
,000
oluşturma
42
66,12
8,61
Son-test
Tablo 4 incelendiğinde; öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerini oluşturmaya ilişkin özyeterlik algısı puanları arasında son test sonuçları lehine istatistikî olarak anlamlı bir farkın olduğu
görülmektedir [t(41)=3,81, p=0,000].
Tablo 5: Öğretmen Adaylarının Öğrenme Nesnelerini Kullanmaya Yönelik Öz-Yeterlik
Algılarındaki Değişim İle İlgili Bulgular
N
SS
t
p
x
42
35,07
5,96
Öğrenme nesnelerini Ön-test
4,06
,000
kullanma
42
39,14
4,56
Son-test
Tablo 5’de görüldüğü gibi; öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerini ilköğretim okullarında
gerçek sınıf ortamında fen ve teknoloji derslerinde kullanmaya ilişkin öz-yeterlik algısı puanları
arasında son test sonuçları lehine istatistikî olarak anlamlı bir farkın olduğu bulunmuştur [t(41)=4,06,
p=0,000].
Araştırmaya katılan Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarına (FBÖA) sunulan ön ve son anketteki açık
uçlu sorulara yapılan açıklamalardan bazı örnekler aşağıda verilmiştir.
“Öğrenme nesnesini bulma ve indirme konusunda kendimi çok da yeterli hissetmiyorum. Bu
aşamalarla ilgili bilgi sahibiyim ama pratik değilim. Örneğin, bazı animasyonları indirmekte
zorlanıyorum. Animasyon düzenlemede her animasyonun istediğim her şeyini değiştirip
düzenleyemiyorum ama genel olarak bunu yapabiliyorum. Öğrenme nesnesini oluşturma konusunda
uygulama yapıp kendimi geliştirmem gerekiyor. Genel olarak zorlanıyorum ama kullanabilmek ve
yapabilmek için çaba harcıyorum.” (FBÖA 30-ön anket)
“Öğrenme nesnesi arama-bulma-indirme konusunda artık pek sorun yaşamıyorum. Öğrenme
nesnelerini derslerimde kolayca kullanabiliyorum. İstediğim video ve animasyonu indirip bunun
üzerinde değişiklik ve düzeltme yapabiliyorum. Bu konularda ilk yaşadığım deneyimlerime göre daha
iyiyim. Scratch ile animasyon hazırlayabiliyorum. Yani öğrenme nesnesi de daha iyi
oluşturabiliyorum.” (FBÖA 30-son anket)
“Animasyon, video bulma ve indirme konusunda şuanda kendimi tam olarak yeterli bulmuyorum…
Özellikle düzeltme ve geliştirme konusunda pek yeterli olmadığımı düşünüyorum. Yani nesneleri
düzenliyorum ama çok fazla vaktimi alıyor... Bu ders kapsamında yeterli şekilde kendimi
geliştireceğimi düşünüyorum.” (FBÖA 36-ön anket)
“Arama-bulma-indirme konusunda gayet iyiyim, fakat düzeltme konusunda programlarla ilgili bazı
sorunlar yaşayabiliyorum. Ama onlarında üstesinden rahatlıkla gelebiliyorum… İşleyeceğim konuya
göre animasyon seçip, düzenleyip veya video çekip Movie Maker da onu düzenleyip
hazırlayabiliyorum ve bu konularda kendimi daha yeterli görüyorum. Yani bu programları biraz daha
fazla kullandığım için bende olumlu bir gelişmeye neden oldu ve bu bahsettiğim aşamaların hepsini
rahatlıkla yapabiliyorum.” (FBÖA 36-son anket)
Araştırmaya katılan Fen Bilgisi Öğretmen adaylarıyla yapılan ön ve son mülakatlardan bazı
örnekler aşağıda sunulmuştur.
“…Mesela birçok animasyonda kavram yanılgıları mevcut, ben bunlara artık müdahale edebiliyorum.
Mesela Macromedia Flash programından kısmen de olsa bu kavram yanılgılarını düzeltebiliyorum. İlk
olduğu için bu noktalarda elbette zorluk yaşıyorum ve kendimi tam olarak yeterli görmüyorum.
Mesela sesimi kaydetme bunu video ekleme de yani ses eklemede zorlanıyorum ama biraz daha bu
konularda çalışırsam ve uygulamalar yaparsam daha kolay bir şekilde yapabileceğimi düşünüyorum.
Şimdi en çok Scratch programında zorluk çekiyorum…” (FBÖA 32-ön mülakat)
“Öğrenme nesnelerini indirme, arama ve bulma, nesneyi düzenleme konularında kendimi çok yeterli
hissediyorum. Yani rahatlıkla yapabiliyor ve zorlanmıyorum. Mesela Flash Hunter programıyla
indirilmiş bir nesneyi Sothink de fla ya dönüştürüp, Macromedia Flash programı üzerinden gerekli
yerleri düzeltmeleri yapıp bir şeyler ekleyebiliyorum. İşte kavram yanılgılarını, renk uyumunu
ayarlayabiliyorum, yazıları Türkçe yapıyorum vb. şeyleri yapabiliyor, ekleyebiliyor ve silebiliyorum.
Ayrıca öğrencileri tartışmaya yönlendirecek sorular yani öğrencileri tartıştırabileceğim sorular da
ekleyip nesneyi düzenleyebiliyorum. Fazla ve gereksiz bilgiye yer vermemeye çalışıyorum.
Öğrencilerin algılayabileceği ve derste rahatlıkla uygulayabileceğim şekilde rahatça
düzenleyebiliyorum… Animasyonlar, işte Movie Maker ile düzenleyip oluşturduğumuz videolar,
Scratch da oluşturduğumuz nesneleri sınıf ortamında ilk derslere göre rahatça kullanıyorum. Özellikle
öğrencilerin ön bilgilerini belirleme, genişletme, değerlendirme kısımlarında kullanıyorsun. Yani
nihayetinde kendin oluşturduğun bir nesneyi sınıf ortamında kullanmak daha kolay oluyor. Ama hazır
bir animasyonu veya videoyu hani içeriğini tam bilmeden kullanma aşamasında zorluk çekersin
yani…” (FBÖA 32-son mülakat)
“Öğrenme nesnesi arama/bulmada yeterli, ama indirmede orta seviyede yeterli görüyorum kendimi…
Mesela Movie Maker da rahat bir şekilde nesne oluşturabiliyorum, birkaç videoyu bir araya getirerek,
harmanlayarak onları istediğim şekilde düzenleyebiliyorum ve güzel bir video haline getirebiliyorum.
Animasyonları Macromedia Flash programı ile düzenleyebiliyorum. İlk defa öğrendiğimiz için bunları
yapmakta zorlanıyorum, ama zamanla yapabileceğimi düşünüyorum. Scratch konusunda biraz daha
az yeterli görüyorum kendimi, bu konuda biraz eksiğim var.” (FBÖA 18-ön mülakat)
“Ben nesne ambarını ilk defa bu sene derslerde duydum, bilmiyordum yani… Gittim evde hocanın
yapmış olduğu yönlendirmelerle daha da araştırdım bazı üniversitelerin nesne ambarlarına girdim
hatta uluslararası nesne ambarlarına girdim. Bu anlamda baktım ki bütün derslerle ilgili, bütün
konularla ilgili bir sürü animasyon vb. öğrenme nesneleri var. Mesela derslerimi o animasyonları
indirip işleyebileceğimi hani daha kolay anlatabileceğimi düşündüm. Arama ve bulma konusunda
artık pek sıkıntı yaşamıyorum. Mesela animasyon indirmeyi bilmiyordum, indirme programıyla nasıl
indireceğimi de bilmiyordum, hocalarım sayesinde bunları öğrendik ve birçok yolla animasyon
indireceğimi öğrendim. İşte İnternet Download Manager, Flash Hunter X programlarıyla ve Mozilla
Firefox’un kendi özelliğini kullanıp birçok animasyonu rahatlıkla indiriyorum… Yani indirmede başta
zorluk çekiyordum ama artık çekmiyorum. İndirdiğim animasyonları düzenleme aşamasında başta
sıkıntı yaşıyordum, fakat şuan bu konuda pek sıkıntı yaşadığım söylenemez… Örneğin; indirdiğim
animasyonları Macromedia Flash programından yararlanarak sorular ekleyebiliyorum, istediğim
kısmı silebiliyorum. Scratch bana çok zor geliyordu, yani Scratch ile basit bir öğrenme nesnesi
yapabiliyorum, makro boyutta çok rahat bir şekilde nesne oluşturabiliyorum. Ama mikro boyutta
önemli. Sonuçta sen bir pet şişeyi, bardağı sınıfa götürebiliyorsun bunu animasyonda yapmanın hiçbir
anlamı yok. Bizim amacımız şişenin içindeki su moleküllerini gösterebilmek öğrenciye ve ben bu
aşamada biraz zorluk yaşıyorum. Bunun da sebebi çok daha fazla zaman ayırmadığım için yoğun bir
şekilde Scratch çalışmadığım için. Ama aslında yapabilirim uğraşırsam daha iyi yapabileceğimi
düşünüyorum….” (FBÖA 18-son mülakat)
4. SONUÇLAR ve ÖNERİLER
Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının, anket ve bireysel yarı-yapılandırılmış mülakatlardan
elde edilen bulgular incelendiğinde, bu süreç sonunda öğrenme nesnelerine ilişkin öz-yeterliklerinin
istatistiki olarak anlamlı düzeyde olumlu bir gelişmenin meydana geldiği görülmüştür (Tablo 1).
Öğretmen adaylarına sunulan bilgisayar programlarına ilişkin dersler ve uygulamalar sonucunda,
öğrenme nesnelerini arama/bulma ve indirme, öğrenme nesnelerini düzeltme (geliştirme) ve öğrenme
nesnelerini oluşturma konularına yönelik, öğretmen adaylarının öz-yeterliklerinin olumlu düzeyde
arttığı görülmüştür (Tablo 2, Tablo 3 ve Tablo 4). Fakat öğretmen adaylarıyla yapılan mülakatlarda,
bazı öğretmen adayları (%25) öğrenme nesnelerini indirme konusunda zorluk yaşadığını ve bu konuda
kendini yeterli bulmadığını belirtmişlerdir. Öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerini ilköğretim
okullarında gerçek sınıf ortamında fen ve teknoloji derslerinde kullanmaya ilişkin öz-yeterlik
algılarının da olumlu düzeyde arttığı belirlenmiştir (Tablo 5). Fen Bilgisi Öğretmen adaylarıyla
yapılan mülakatlarda ve anketteki açık uçlu sorulardan elde edilen nitel bulgulara göre, öğretmen
adaylarının öğrenme nesnelerini oluşturmaya ilişkin öz-yeterlik algılarının düzeltme-geliştirme ve
arama-indirme becerisine kıyasla daha düşük olduğu görülürken, öğrenme nesnelerini gerçek sınıf
ortamında uygulamaları konusunda, nesneyi oluşturmaya kıyasla daha yeterli algıladıkları
belirlenmiştir. Genel olarak, Fen Bilgisi Öğretmen adayları öğrenme nesnelerini arama/bulma-indirme,
düzeltme (geliştirme), gerçek sınıf ortamında kullanma ve oluşturma konusunda daha çok uygulama
yapar ve bu programları daha fazla kullanırlarsa kendilerini daha da yeterli hissedeceklerini
belirtmişlerdir.
Bu araştırma sonucunda elde edilen bulgulara ve sonuçlara dayalı olarak şunlar önerilebilir: 42
Fen Bilgisi öğretmen adayının öğrenme nesnelerini arama/bulma-indirme, düzeltme (geliştirme),
gerçek sınıf ortamında kullanma ve oluşturmaya yönelik öz-yeterlik algılarındaki değişimin
araştırıldığı bu çalışma daha geniş bir örneklem ile yürütülebilir. Fen Bilgisi öğretmen adayları ile
yürütülen bu çalışma hizmet içindeki tecrübeli öğretmenlerle ve/veya farklı branşlardaki öğretmenlerle
/ öğretmen adaylarıyla da yapılabilir. Fen Bilgisi öğretmen adaylarının lisans eğitiminde aldıkları
Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme derslerinin, fen eğitimi ve öğretimi açısından tekrar
düzenlenmesi gerekmektedir. Öğretmen adaylarının öğrenme nesnelerine ilişkin öz-yeterlik algısı
puanları ile sınıf içi uygulamaları arasında bir ilişkinin olup olmadığı araştırılabilir.
5.
KAYNAKLAR
Angeli, C & Valanides, N. (2009). Epistemological and methodological issues for the
conceptualization, development, and assessment of ICT–TPCK: Advances in technological
pedagogical content knowledge (TPCK). Computers & Education, 52, 154–168.
Aşkar, P. ve Umay, A. (2001). İlköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin bilgisayarla ilgili özyeterlik algısı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 1-8.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy; The exercise of comrol. New York: Freeman.
Büyükkara, G.(2009). Eğitime teknoloji desteği lazım. Bilgi Çağı Dergisi. Sayı: 63.
Koehler, M. J., Mishra, P., & Yahya, K. (2007). Tracing the development of teacher knowledge in a
design seminar: Integrating content, pedagogy, and technology. Computers and Education, 49,
740–762.
Mishra, P. and Koehler, M. J. (2006). Technological pedagogical content knowledge: A new
framework for teacher knowledge. Teachers College Record, 108(6), 1017-1054.
Shulman, L. S. (1986) Those who understand: Knowledge Growth in teaching. Educational
Researcher, 15, 4–14.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık,
Ankara.
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık,
Ankara.