EĞİTİMDE SATRANÇ Atakan KÖKSAL∗∗∗∗ ÖZET Satranç, içinde

EĞİTİMDE SATRANÇ Atakan KÖKSAL∗∗∗∗ ÖZET Satranç, içinde

E itimde Satranç
Atakan KÖKSAL
E
T MDE SATRANÇ
Atakan KÖKSAL∗
ÖZET
Satranç, içinde farklı türde bir çok öge bulunduran, birbirine aykırı bir
çok eylerden olu an ve ataklara dayalı bir e itimsel etkinlik olarak kabul
edilmektedir. E itimsel olarak ise, satrancın yaratıcılı ı, okumayı, zekayı,
muhakeme ve dü ünme becerilerini geli tirdi i görülmektedir. Ayrıca
satranç, hayal gücünü de geli tirir. Ara tırma sonuçları satrancın
ö rencilerin ö renmeleri üzerinde olumlu bir etkiye sahip oldu unu
göstermektedir. Bazı ülkeler satrancı e itim programları çerçevesinde ayrı
bir ders olarak okutmaktadırlar.
Ülkemiz de de satrancım e itim
programına girmesi yönünde çalı malar yapılmaktadır. Bu çalı maların
ayrı bir ders olarak programa alınması ve ö renci geli imine ne düzeyde
katkıda bulundu unu belirlemek için Türkiye’de de çalı malar yapılmalıdır.
Anahtar Sözcükler: Satranç, e itim, bili , zeka geli imi, sözel
geli im, dü ünme becerileri.
ABSTRACT
Chess includes many characteristics, consisted of many opposites
and is accepted as an educational activity based on attacks. For
educational purposes, chess improves creativity, reading, IQ, analitical and
thinking skills. It also improves imagination. Findings of research point out
that chess has a positive influence on student learning. Some countries
integrated chess in their educational curriculum as a separate course.
Recently, there has been efforts to include chess in the education
programs in Turkey as well. More studies needed to determine and to
include chess in educational programs as an independent course and to
what extend it contributes to student development in Turkey.
Keywords: Chess, education, cognition, intelligence development,
verbal development, thinking skills.
∗
Ö retmen, Çankaya Mimar Sinan lkö retim Okulu Ankara
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi
17
Atakan KÖKSAL
E itimde Satranç
E
T MDE SATRANÇ
Giri
Grafik 1. Satranç oyunu.
Kralların oyunu veya kral oyunu olarak bilinen satranç, içinde ayrı
cinsten birçok ö e bulunan, birbirine az çok aykırı bir çok eylerden olu an
ve ataklara dayalı bir e itimsel etkinliktir. Kuralları olsa da yaratıcı zeka
gerektirir. Hayal gücünü geli tirir. Einstein’ın ifade etti i gibi “Hayal gücü
bilgiden daha de erlidir.
te bu yüzden satranç mükemmel bir zihin
sporudur.
Satranç tarihine kısaca de inecek olursak; satrancın, zamanımızdan
en az 4000 yıl önce Mısır'
da oynandı ına dair bulgular piramitlerdeki
kabartmalarda bulunmu tur. Yaygın bir kanıya göre, Brahman Sissa adında
Hintli bir bilge, bo zamanlarını tavla oynamakla geçiren hükümdarı Balhait’i
hem e itmek hem de e lendirmek için bir sava oyunu bulmu tur (M.S. 5.
yüzyıl). Bu oyunun yapısını aynen Hint ordusundan almı tır. O zamanki Hint
ordusu 4 kısımdan olu maktadır: 1) Filler, 2) Atlılar, 3) Sava arabaları, 4)
Yayalar. Brahman Sissa, Sanskrit dilinde “4” demek olan “çatur” sözcü üyle
birle tirerek, yeni buldu u sava oyununun adını koymu tur: Çaturanga
(Olgaç, 2001).
Sissa, hükümdarı Balhait’e oyunun kurallarını ö retmi tir. Ta lar,
a a ı yukarı imdiki satranç ta larına benzemektedir. En kuvvetli ta
ordunun komutanı ah yani Kraldı. Vezir de, ahın yanında ayrılmayan
danı manıydı, yalnızca çapraz birer kare ilerleyebiliyordu. O günden bugüne
18
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi
E itimde Satranç
kadar aynı kurallarla oynanan satranç,
arma anlarından birisidir (Olgaç, 2001).
Atakan KÖKSAL
tarihin ça da
kültüre en de erli
Satrancın E itim Sistemine Giri i
Tüm dünyada yapılan ara tırmalarla satrancın önemi kabul
edilmekte ve e itimdeki gereklili i onaylanmaktadır. Bu bölümde bu
ara tırmalardan bazıları incelenecektir.
Satranç yakla ık 50 yılı bulan bir süredir Rus okullarında ders olarak
okutulan ve programın önemli bir parçası olan bir bran olmu tur. Satrancın,
çocukların problem çözme ve muhakeme yeteneklerine sa ladı ı katkı
birçok ülkede yapılan ara tırma ve deneylerle ortaya konmu tur. Satrancın
gerçek önemini ilk fark eden Ruslar olmu tur ve satrancı her ya grubuna
ders olarak okutmu ve yetenekli oyuncularını geli tirebilmek amacıyla
satranç okulları açmı lardır (Milat, 2006).
Belli bir dönemden sonra Batı Dünyası da satranca hak etti i itibarı
göstermi , Avrupa’dan sonra ABD ve Kanada da en kapsamlı ara tırmaları
yaparak satranca e itim sürecinde saygın bir yer ayırmı lardır. ABD’de
California eyaletinde okul sonrası aktivitesi olarak satranç oynanması
özendirilmektedir. Okul sonrası satranç projelerinden en önemlisi ise gönüllü
anne babaların on bir ya civarındaki çocuklarına satranç oynatmaları
olmu tur. Berkeley’deki okullarda düzenlenen okul sonrası aktivitelerinde ilk
satranç ampiyonu Elizabeth Shaughnessy olmu tur. Onun satranç projesi
Berkeley’deki 30 kadar ilkokula yayılmı tır (McDonald, 2006).
New York’da ise Amerikan Satranç Kurumu “Okullarda Satranç”
projesiyle kurulmu tur. Manhattan Satranç Kulübü Amerikan Satranç
Kurumuna organizasyonlarda ve okullarda turnuva düzenlenmesinde
yardımcı olmu tur. Ö retmenler akademik ba arılarını satrançla geli tiren
ö renciler oldu unu ifade etmi lerdir (McDonald, 2006).
Amerikan Satranç kulübü tarafından 1990 yılında yayınlanan Palm
Raporunda (Shapiro, 2004), ehir merkezinde satrançla tanı an çocuklara
e itici yararlarını açıklanmı tır. Palm tarafından hazırlanan 37 sayfalık Palm
raporu sonuçları çocuklara yöneliktir. Çünkü satranç onlara öngörüyü, uzun
vadeli plan yapmayı ve sürdürmeyi ö retmektedir (McDonald , 2006).
Satranç ö retiminde kurallardan biri bir parçaya dokunuldu unda,
dokunulan parçayı satranç tahtası üzerinde kuraldı ı bir pozisyon olmayacak
ekilde hareket ettirmek gerekmektedir. Bu disiplini oyuncular bilir ve ta lara
dokunmadan önce algılayabildikleri en iyi hamleye odaklanmaya
çalı maktadırlar (Alexander, 2005).
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi
19
Atakan KÖKSAL
E itimde Satranç
Bir psikolog olan Groot tarafından 1960 yılların öncesinde satrancı
e itim aracı olarak dikkat çekmi tir. Onun teorisi, ustaların acemi oyunculara
göre oyunun farklı yönlerini hafızalarında daha iyi tuttuklarını ve daha iyi
organize ettikleri olmu tur. Bu yazar çalı masını Rus satranç oyuncuların
dü ünme yetenekleri üzerine yapmı tır ve okullu satranç ustaları ile oyunu
yeni ö renenler arasında farklı yakla ımlar oldu unu gözlemi tir. Ona göre
ustalar yalnızca hafızalarını de il, çok karı ık durumlarda bile birkaç
saniyede durumu tanımlayabilmektedirler (Alexander, 2005).
Dauvergne (2001) yayınlanmı
olan “Satranç için durum,
çocuklarımızın akıllarını geli tirmek için bir araç gibidir” adlı makalesinde
unları savunmu tur. Satranç:
Zekanın IQ de erini artırır.
Problem çözme yetene ini destekler, zor ve soyut kararları
ba ımsızca nasıl verilece ini ö retir.
Okumayı, hafızayı, dili, ve matematiksel yetenekleri geli tirir.
Zor, yaratıcı ve orijinal fikir üretmeyi sa lar.
Kısa süre altında hızlı ve kesin karar vermeyi sa lar, bu yetenek
de okulda sınav sonuçlarına yardım edebilir.
Nasıl mantıklı ve etkili dü ünülece ini ö retir, birçok seçenek
arasından en iyisini seçmeyi ö retir.
Dü ük ba arılı zeki çocukların mükemmelli e ula mak ve nasıl
çalı malarını gerekti ini ö renirken, kar ıla tıkları zorlukla
mücadele etmelerini sa lar.
Esnek plan yapmanın önemini, konsantre olmanın ve kararın
dolaylı sonuçlarını gösterir (McDonald, 2006).
John Artise, Chess and Education (Satranç ve E itim) konulu
ara tırmasında unları öne sürmektedir: Görsel uyarı herhangi bir di er
uyarıdan daha çok hafızayı güçlendirme e ilimindedir… Satranç hafızayı
gerekli alanlarda en çok etkiyi yapan ve hafızayı geli tiren mükemmel bir
alı tırma yöntemidir (McDonald , 2006).
Frank “Chess and Apptitudes (Satranç ve Do al Yetenekler)” adlı
çalı masında (1973–1974) iyi satranç oynamakla, üç boyutlu, sayısal, idari
ve ka ıt üstü yeteneklerde belirgin bir korelasyon oldu unu göstermi tir. Bu
da satranca olan yetenek sadece bir iki yetene in sonucu de il, daha fazla
sayıda olan ve satranç tahtası ba ında topluca kullanılan yeteneklerin
sonucu oldu unu göstermektedir. Satranç bireyin tüm yeteneklerini
kullandı ı bir oyundur. Aynı zamanda bireyde sayısal ve sözel yetenekleri
geli tirdi ini gözlemi tir. (McDonald, 2006).
20
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi
E itimde Satranç
Atakan KÖKSAL
1977-1979 yıllarında Hong Kong’da Çin Üniversitesinde Wang Fung,
satranç oyuncularının matematik ve fen test sonuçlarının %15 oranında
geli tirdi ini göstermektedir (McDonald, 2006).
1986 yılında “Chess and Education” adlı makalede satrancın oyun
gibi insan fikirlerini nasıl geli tirdi i öyle açıklamaktadırlar: Bilim adamları
insan yetene inin nasıl geli ti i gibi genel sorularla ilgilendik. Aslında,
satranç bili sel psikoloji ile yakın ili kili olarak tanımlanmaktadır. Çünkü bili
anlamamızın merkezinde yer almaktadır. nsanları bilgi i leme ve bili sel
yeteneklerinin sınırını zorlamaya neden olmaktadır, çünkü satranç dü ünme
sürecinde çok önemli bir yer tutar (McDonald, 2006).
1994–1997 yılları arasında yine ABD’nin Texas Eyaletinde
gerçekle tirilen ara tırmada, 3. ve 5. sınıflar arasında satranç kulübüne
katılan ö rencilerin okuma ve matematik alanlarında, di er ö rencilerden iki
kat daha fazla geli im gösterdi i saptanmı tır. Proje Texas Akademik
Yetenekleri De erlendirme Kurulu tarafından desteklenmi ve çalı malar
sonunda Texas Eyaletinde satranç ders olarak okutulmaya ve okullar arası
satranç ligleri düzenlenmeye ba lanmı tır. Yine bu proje sayesinde satranç
Dallas Texas Üniversitesinde ders olarak okutulmaya ba lanmı tır
(McDonald, 2006).
John Christianen’ ın yürüttü ü “Satranç ve Kavrama Çalı maları”,
Belçika’da Assenede Belediye Okulunda yürütmü tür (1974 -1976). Ya ları
ortalaması 11 olan 20 ki ilik ö renci grubunu ikiye bölmü tür. Tüm
ö rencilere Piaget testler ve PMS testleri vermi tir. Testler be inci ve altıncı
sınıfın sonlarında uygulamı tır. Deney grubuna 42 saatlik temel satranç
dersi verdikten sonra satranç oyuncularında farklı sonuçlar görülmü tür.
Testler sonunda ö rencilerde bir yıl içinde ba arıları 11 ‘den 16 ‘ya
yükselmi tir (McDonald, 2006).
Ferguson e itimini La Salle Üniversitesinde yapmı tır. Halen
Pennsylvania da Bradford’daki Amerikan Satranç Okulunun yöneticili ini
yapmaktadır. Ferguson birkaç kaynaktan satrancın hafızayı ve tüm
akademik performansı geli tirdi ini ortaya kanıtlarla koydu unu ileri
sürmektedir (Ferguson, 1991). Bu kaynaklardan bir tanesi Belçika okul
satranç programıdır (McDonald, 2006).
Dr. Ferguson Developing Critical and Creative Thinking Through
Chess (Ele tirisel ve Yaratıcı Dü üncenin Satranç Yoluyla Geli tirilmesi)
projesini 1979–1983 yılları arasında zeka olarak yetenekli çocukların
ara tırılması üzerine yapmı tır. Bradfort E itim Müdürlü ü 7., 8. ve 9. sınıf
ö rencilerini katılımcı olarak almı tır. Temel ba ımsız de i kenler satranca
yakla ım, bilgisayara yakla ım ve satranç dı ı konulara yakla ım olarak
belirlenmi tir. 32 hafta boyunca her grup haftada bir kez ilgili-etkili
bulunmu tur. Bu çalı manın ilk yönü ele tirisel dü ünce üzerine olmu tur.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi
21
Atakan KÖKSAL
E itimde Satranç
“Watson-Glaser Ele tirisel Dü ünce Testi”ne satranç grubunda ortalama
artı %17.3 olmu tur. Çalı manın ikinci bölümü yaratıcı dü ünce olarak
belirlenmi tir. Satranç grubu burada da di er gruplara büyük fark atmı tır. En
a ırtıcı geli me özgünlük konusunda olmu tur. Yalnızca yaratıcılı ın
geli mesi bekleniyordu ancak konu ma akıcılı ının hiç veya çok az olması
beklenirken çok üst düzeyde çıkması çok a ırtıcı olmu tur (Ferguson,
1995).
N.F. Talisina’da Kishinev’in yöneticili inde iki yıllık bir çalı mayla
satranç e itimi almı ö rencilerde tüm konularda artı gözlenmi tir.
Ö retmenler ö rencilerin hayal güçleri için hafızalarını geli tirdiklerini
yeteneklerini daha iyi organize ettiklerini belirtmi lerdir (Moldovya E itim
Bakanlı ı, 1985).
Venezuelâ deneyi “Learning to Think Project” (Dü ünmeyi Ö renme
Projesi) satrancın “Wechsler Çocuklar için Zeka Testi” ile ölçülen zeka
seviyesini artırıp artırmadı ını ara tırmak üzere yapılmı tır. Erkekler ve
kızlar bir yıldan az bir sürede satranç çalı tıktan sonra zeka düzeylerinde
(lQ) ciddi artı lar gözlenmi tir. Çalı manın ba arısı satrancı Venezuela’da
1988–1989 yıllarında satrancı ders programına girmesini sa lamı tır
(Ferguson, 1995).
Satrancın ö rencilerin tüm IQ skorlarını yükseltti ini görülmektedir.
Çocuklar için kullanılan Wechsler Zeka Ölçe inde Venezuelâ’da, 4000’den
fazla ö renci üzerinde denenen, 4,5 ay sistematik olarak satranç oynayan
çocukların ço unda IQ skorlarında önemli artı bulunmu tur. Burada sosyoekonomik durumları ve kız-erkek karı ık gruplar kullanılmı tır. Ama
sonuçlarda cinsiyet ya da sosyo-ekonomik durumlarının IQ de erleri ile ilgili
bir bulgu bulunmamı tır. Hükümet çok etkilenmi ve Venezuelâ’ da tüm
okullarda satranç ders olarak 1988-1989 yılından itibaren okutulmaya
ba lanmı tır (Ferguson, 1995).
Çocuk Satranç Olimpiyatları Ara tırması: Hafıza Geli imi ve Sözlü
Dü ünme
1987–1988 yıllarında M.J. Ryan adlı Okulda tüm 6. sınıf
ö rencilerinin satranç oyununa ve satranç derslerine katılması istenmi tir.
Çocuklardan hiçbiri daha önceden satranç oynamasını bilmemektedir. Bu
deney Ferguson ve di er çalı malardan daha yo un olmu tur. Bu proje 21
Eylül 1987’ den 31 Mayıs 1988’ e kadar sürmü tür. Ba ımlı de i kenler
California Ba arı Testleri bölümünden elde edilen Bili sel Yetenekler Hafıza
Öntesti ve Sözlü Dü ünme Öntesti elde edilen test sonuçları olmu tur.
Farklılık öntest ve sontestlerin t-testle istatistik ölçümü yapılarak elde
edilmi tir. Katılan sınıfların IQ de erleri 104,6 olarak belirlenmi tir. Tüm
ö rencilerden tamamen benzer satranç dersleri almaları istenmi tir (ABD
Çocuk Satranç Olimpiyatları Ö retim Programına göre). Toplam 14 çocu un
hepsi (9’ u erkek ve 5’ i kız) öntesti ve son testi tamamlamı tır. Genellikle
22
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi
E itimde Satranç
Atakan KÖKSAL
ö renciler haftada iki veya üç saat satranç dersi almı lar ve günlük di er
zamanlarda satranç oynamı lardır. Ço u ö renci okul dı ı satranç
turnuvalarına katılmı tır. 7 kez Okullarda Satranç ampiyonasında ve iki kez
de uluslar arası ampiyonalara katılmı lardır. Ö rencilere uygulanan öntest
ve son test sonucunda a a ıdaki grafik elde edilmi tir (bkz. Gafik 2)
(McDonald, 2006). Grafik 2’de görüldü ü gibi son testte ö rencilerin puanları
yükselmi tir.
Grafik. 2. Satranç uygulamaları içeren bir deneysel çalı ma sonucu
Horgan “Chess as a way to Teach Thinking” (Dü ünmeyi Ö retme
Aracı olarak Satranç) adlı çalı masında satrancı ba ımsız bir de i ken
olarak tanımlamı tır. Horgan ilkö retim ö rencilerinin yüksek dereceli
oyuncuların arasında yer alması durumunda yeti kinler kadar zor ve
karma ık problemlerin üstesinden gelebilece i sonucuna varmı tır
(McDonald, 2006).
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi
23
Atakan KÖKSAL
E itimde Satranç
Satrancın Okuma Puanları le li kisi
Margulies “The Effect of Chess on Reading Scores: Districk Nine
Chess Program Second Year Report” adlı 1991 yılındaki çalı masında
satranç oynayanların kesin bir ekilde okuma yeteneklerinin arttı ını ortaya
koymaktadır (McDonald, 2006).
Marina’da satrançla yapılan deneyde sadece 20 günlük bir satranç
e itiminden sonra ciddi ekilde akademik performansın arttı ı gözlenmi tir.
Marina ortaokulu matematik bölümü ba kanı Stephenson ö rencilerinin %
55’inin satranç e itiminden sonra akademik performanslarının arttı ını
belirtmektedir (McDonald, 2006).
New York’ta e itimciler Roberto Clemente Okulu raporunda
satrancın yalnızca akademik performansı de il aynı zamanda sosyal
performansı arttırdı ı belirtilmi lerdir. 1988 yılında, okulun özel e itim
bölümü yöneticisi olan Brown ve ö retmen Florence Mirin özel e itim
ö rencilerinde satrancın akademik çalı maya etkisini ara tırmaya
ba lamı tır. Çalı maya ba ladıklarında yalnızca 15 ö renci bu bölüme kayıtlı
iken iki yıl sonra bu sayı 398’e yükselmi tir. Brown’a göre etki ola anüstü
olmu tur. Ayrıca Brown raporunda unları belirtmi tir: Satranç ö rencilerin
yalnızca matematik ve okuma becerilerini geli tirmiyor, aynı zamanda
sosyalle melerini de artırıyor. Bizim çalı mamız gösteriyor ki satranç
oynamaya ba layan çocuklarda ders asmalar ve ders dı ı tartı malarr % 60
oranında azalmı tır (McDonald, 2006).
1995–1996 yıllarında 5 okuldan iki sınıf seçilerek (N=112)
ö rencilere satranç e itimi verilmi tir. Satranç programındaki ö renciler yıl
sonunda önemli okuma skorları elde etmi lerdir. Satranç dersleri ile
ö rencilere notlar verilmi tir. Kontrol grubuna ise (N=127) temel e itim
dersleri verilmi tir. Kontrol grubu ö retmenleri ise iste e ba lı olarak bo
zamanlarında satranç oynamı lardır. Ancak, bu bo zamanlarıda ö renciler
daha çok okuma, matematik veya sosyal çalı malara ayırmı lardır. Kontrol
grubu böylece satranç grubundan daha çok ö retim görüp okumu lardır.
Son testlerde satranç grubu okumaları kontrol grubundan çok daha etkili
oldu u gözlenmi tir (McDonald, 2006).
yi bir ö retmenin kullanabilece i en iyi motivasyon araçlarından biri
e itici oyunlardır. Çocuklar oyunları sever. Satranç onlara problemleri
çözmek için gönüllü olmalarını ve zamanlarını tamamen mantıksal
dü ünmeye harcamalarını sa lamaktadır. Geleneksel bir sınıfta ö renciler
15 dakika oturmaktan sıkılırlar. Satranç problemlerin de i ikli ini ve kalitesini
sa lar. Langen (1992)’in ifade etti i gibi: “ortalama bir satranç oyununda
ortalama 70-90 pozisyon vardır. Fakat oyundaki pozisyon asla tekrar etmez “
bu da ö rencinin sıkılmasını ve dikkatinin da ılmasını önler (McDonald,
2006).
24
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi
E itimde Satranç
Atakan KÖKSAL
Bazı insanlar tüm satranç oyuncularını donuk ve anti-sosyal ki iler
olarak dü ünür. Aslında bu böyle de ildir. Örne in Almanya do umlu
matematikçi Emanuel Lasker 21 ya ında satranç ustası olmu tur. 1894 den
1921 e kadar 27 yıla yayılan kinci Dünya Satranç ampiyonu olmu tur.
Satrancın yanı sıra di er oyunları oynamaktan da zevk aldı ı ifade
edilmektedir. Lasker’in ayrıca matematik, ekonomi ve psikoloji ile
ilgilenmekten zevk duydu u bilinmektedir. New York’ta 1941 yılında 72
ya ında ölmü tür (Alexander, 2005).
Tüm bu bilimsel çalı malara daha bir çok örnekler eklemek
mümkündür. Daha kesin sonuçlar için çok daha kapsamlı deneysel
çalı malara gereksinim var. Ancak, literatürdeki bu çalı malar ı ı ında
diyebiliriz ki; satranç kesinlikle bir e itim aracıdır.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Satranç her türlü güce yer vermektedir.
Satrançta pratik yapmak için bol miktarda problem
vardır.
Satranç problem çözeni anında ödüllendirir veya anında
cezalandırır.
Satranç tam olarak kullanıldı ında iyi bir dü ünce
sisteme üretir.
Dikkatin bir konu üzerinde toplanması sa lar
Sabırlı olunmasını sa lar.
Yaratıcı ve üretken olmayı sa lar.
nsanları disipline eder.
Her ne ko ulda olursa olsun mücadele etmeyi sa lar.
Zor ko ullarda do ru ve çabuk karar vermeyi sa lar.
Özgüven kazandırır.
Bilimselli i ön plana alarak ara tırmalar yapmaya
yönlendirir.
Satranç yüzyıllardır var olmasına ra men e itimde araç olarak
kullanılmaya göreli olarak yeni ba landı. u an otuz geli mi ülkede
zorunlu ders olarak okutulmaktadır.Ülkemizde de Milli E itim Bakanlı ı
ve Türkiye Satranç Federasyonu Ba kanı arasında 2 Haziran 2005
tarihinde yapılan protokolle okullarımızda satranç e itimi verilmesi ve
böylece daha fazla ö rencinin satrançla bulu ması için okullarda
satranç seçmeli ders olarak konularak önemli bir adım atılmı tır. Veli,
ö renci ve okul idarecilerin satrancın de erini anlamasını beklemeden
Bakanlı ımızın belki bir adım daha atarak satrancı zorunlu ders olarak
koymasının uygun olaca ı önerilebilir. Bunlara ek olarak, öncelikle
ö retmenlere satranç ö retilmelidir. Ayrıca, ö retmen adaylarının
satranç ö renebilmeleri için e itim fakülteleri ders programlarına
satranç ayrı bir ders olarak yada di er derslerin içine yerle tirilerek
verilebilir.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi
25
Atakan KÖKSAL
E itimde Satranç
KAYNAKÇA
Alexander, D. (2005). Chess in Education.
http://www.ochess.org/news/ocb/Apr2006/ChessInEducation.pdf .
ndirme Tarihi:04.07.2006
Artise, J. (2006). Chess and Education.
http://www.chesshouse.com/articles.asp?id=114 ndirme Tarihi:
04.07.2006
Benefit of Chess for Youth. http://mysite.verizon.net/kaech/benefits.html.
ndirme Tarihi: 04.07.2006
Casablanca, J.R. Satrancın Esasları. Inkilap Yayınevi: stanbul.
Dauvergne, P. (2000). The Case for Chess as aTool to Develop Our
Children’s Minds.
http://www.auschess.org.au/articles/chessmind.htm . ndirme
Tarihi:04.07.2006
Ferguson, R. (1995). Chess in Education: Research Summary.
http://www.gardinerchess.com/publicationsbenefits/ciers.pdf
. ndirme.
Tarihi:04.07.2006
Milat, M. (2006). The Role of Chess in Modern Education.
www.kidchess.com/milat_roleofchess.htm. ndirme Tarihi:
04.07.2006
Olgaç, K. (2001). Satranç ö renelim. Bilgi yayınevi. 7. Basım.
Palm, C. (1990). Chess Improves Academic Performance, derived from
New York City Schools Chess Program.
http://www.psmcd.net/otherfiles/ BenefitsOfChessInEdScreen2.pdf
. ndirme Tarihi:04.07.2006
Some Thoughts on the Educational Merits of the Game Chess.
http://www.his.com/~pshapiro/chess.html . ndirme Tarihi: 04.07.2006
The Benefits of Chess in Education
mysite.verizon.net/kaech/benefits.html ndirmeTarihi: 04.07.2006
www.quadcitychess.com/benefits_of_chess.html . ndirme Tarihi:
04.07.2006
www.meb.gov.tr ndirme Tarihi: 04.07.2006
26
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi
E itimde Satranç
Atakan KÖKSAL
www.satrancmerkezi.com ndirme Tarihi: 04.07.2006
www.eczacibasi.com.tr ndirme Tarihi: 04.07.2006
www.tsf.org.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=6&Itemid=
2 ndirme Tarihi: 04.07.2006
www.tsf.org.tr ndirme Tarihi: 04.07.2006
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi
27