Biшkek`te Nevruz Шenliьi

№ 03 (59) MARТ 2011.
AZERBAYCAN'ЫN
KЫRGЫZИSTAN
BЦYЦKELЧИLИЬИNDE
NEVRUZ KUTLAMASЫ
КАТИАД Tцrk Ишadamlarыna Билэилендирме
Топлантысы Дцзенледи
"Kыrgыzistan'da Otoriter Sisteme Geri Dюnцш Olmayacak.
Parlamenter Rejim ve Demokrasi Genчlerimize Emanet!"
Казакистан’да Азербайжан
Кадынлар Дернеьи Курулду.
Мещрибан ЙАДУЛЛАКЫЗЫ
Башкан Сечилди.
Сайфа 6
Сайфа 3
Сайфа 6
www.туркелпресс.com
www.ahiskapress.com
Ïîñîëüñòâî Àçåðáàéäæàíà â Áèøêåêå îðãàíèçîâàëî òîðæåñòâî,
ïîñâÿùåííîå Íîâðóçó
Ïîñîëüñòâî
Àçåðáàéäæàíà
â Êûðãûçñòàíå
îðãàíèçîâàëî â
áèøêåêñêîì
äâîðöå "Äðóæáà" òîðæåñòâî,
ïîñâÿùåííîå
Íîâðóçó. Â
ïðàçäíèêå ïðèíÿëè ó÷àñòèå
ðóêîâîäñòâî
ïàðëàìåíòà
Êûðãûçñòàíà,
äåïóòàòû, ñîòðóäíèêè Ìèíèñòåðñòâà èíîñòðàííûõ äåë,
Т.Ж. Бишкек Бцйцкелчиси Неъат АКЧАЛ ве
÷ëåíû àçåðáàéAzerbaycan'ыn Kыrgыzistan Bцyцkelчisi Aриф Agayev äæàíñêîé äèàñïîðû, ïðåäñòàKыrgыzistan'ыn baшkenti Biшkek'teki
âèòåëè ìåæäóíàðîäíûõ îðãàíèçàöèé, æóðAzerbaycan Bцyцkelчiliьi'nde Nevruz íàëèñòû.
Ïîñîë Àçåðáàéäæàíà â Êûðãûçñòàíå
Bayramы kutlandы. Nevruz Bayramы
Àðèô Àãàåâ ïîçäðàâèë ãîñòåé ñ Íîâðóç
dolayыsыyla Biшkek'teki Azerbaycan
ïîäðîáíî ïðîèíôîðìèðîâàë î
Bцyцkelчiliьi'nde bir program dцzen- áàéðàìîì,
åãî èñòîðèè, ñîîáùèë, ÷òî â íàøåé ñòðàlendi. Azerbaycan'ыn Kыrgыzistan
íå ýòî îäèí èç íàèáîëåå ïî÷èòàåìûõ
Bцyцkelчisi Aриф Agayev milletvekilïðàçäíèêîâ. Ïîñîë îòìåòèë, ÷òî â ïðîøëîì ãîäó Ãåíåðàëüíàÿ Àññàìáëåÿ ÎÎÍ
leri, Kыrgыzistan hцkцmet temsilcileri
íà îñíîâàíèè îáðàùåíèÿ Àçåðáàéäæàíà
ve diьer davetlileri kapыda karшыladы.
ïðèíÿëà ðåçîëþöèþ î ïðàçäíîâàíèè 21
Kыrgыzistan'da gюrev yapan diьer
ìàðòà Ìåæäóíàðîäíîãî äíÿ Íîâðóçà. Ñîцlkelerin bцyцkelчileri ve elчilik peràâòîðàìè ïðîåêòà ñòàëè òàêæå Àôãàíèñsonellerinin de davet edildiьi kutlama òàí, Èðàí, Òóðöèÿ, Èíäèÿ, Êàçàõñòàí,
programыna Biшkek Belediye Baшkanы Êûðãûçñòàí, Òàäæèêèñòàí, Òóðêìåíèñòàí
è Ìàêåäîíèÿ.
Иsa Юmцrkulov de katыldы.
À.Àãàåâ îòìåòèë, ÷òî íà ýòîò ïðàçäíèê
Иsa Юmцrkulov, "Nevruz, herkesin
ñòîëû óêðàøàþò øàêåðáóðà, ïàõëàâà, ãîsabыrsыzlыkla beklediьi bayramdыr.
ãàë, ñåìåíè.
Иlkbahara denk gelen bu bayramda
Ìýð Áèøêåêà Èñà Îìóðêóëîâ, à òàêæå
ïîñëû Òóðöèè, Êàçàõñòàíà, Òàäæèêèñòàíà
чevremiz canlanыp чiчek aчыyor,
ïîçäðàâèëè àçåðáàéäæàíñêèé íàðîä ñ Íîdolayыsыyla iyi bayramlar dilerim"
âðóçîì, êîòîðûé ïðàçäíóåòñÿ è â èõ ñòðàdedi.
íàõ.
Bцyцkelчilikteki etkinlikte шarkыlar
Ïðàçäíèê çàâåðøèëñÿ êîíöåðòîì àísюylendi, konuklara чeшitli ikramlar
ñàìáëÿ àçåðáàéäæàíñêèõ íàðîäíûõ èíñòðóìåíòîâ.
yapыldы.
Ãóëó Êåíãåðëè,
ñîáêîð ÀçåðÒÀäæ, Áèøêåê.
www.turkelpress.com
www.ватанpress.com
turkelyeni @ yahoo.com
Biшkek'te
Nevruz Шenliьi
Orta Asya'da yцz yыllardыr
bцyцk coшkuyla kutlanan Nevruz
Bayramы'nda bu yыl da renkli
gюrцntцler yaшanыyor.
Kыrgыzistan'ыn baшkenti Biшkek'te
dцzenlenen etkinliьe binlerce kiшi
katыldы. Sabahыn erken saatlerinde
meydana toplanan Kыrgыz halkы,
doyasыya eьlendi.
Vladimir, "Biz bu dцnyada birlikte yaшыyoruz. Birlikte yaшыyorsak
Tюren alanыnda toplanan halk,
barыш iчinde hayat sцrelim" dedi.
milli folklor ekiplerinin gюsterisine
eшlik etti. Dans eden Kыrgыzlar,
Havanыn gцneшli olmasы nedeni
daha sonra tцtsц otunu yakarak
ile meydana toplanan halk, etkindua etti. Kutlama alanыnda nevruz liklere bцyцk ilgi gюsterdi.
gцnц iчin hazыrlanan milli tatlы
Sцmюlюk ikram edildi.
Kutlamalar чerчevesinde Kыrgыz
dans ve folklor gruplarы gюsteri
Cihan Haber Ajansы'na (Cihan) yaparken, farklы milletlerin de milli
konuшan Kыrgыzlarыn kahraman
kыyafetleri kutlamaya renk kattы.
kadыnы (Umay Ene) kыlыьыndaki
Kыrgыz чadыrы Boz Цy'lerin karшыsыKaliчe Seydaliyeva, her yыl
na geчen genчler, burada milli
dцzenlenen bu etkinliьe Kыrgыz
sporlarыnы sergiledi. Gцn dolayыmilli kыyafeti ile katыldыьыnы tцtsцsц sыyla Ak Kula hipodromunda ise
otunu yaktыьыnы sюyledi.
geleneksel Kюk-Bюrц (Oьlak kapmaca) oyunu dцzenlendi. Ata
Seydaliyeva шюyle dua ettiьini
sporu at oyunlarыnыn en heyecansюyledi:
lыsы olan Kюk Bюrц iчin цlke
"Rabbim, halkыmыza merhamet ver. genelinden 8 takыm at цstцnde
Parlak gцneш ver.
oьlak kapmaca ile birincilik iчin
Gцlцmseyen bebekler ver.
yarышtы. En gцчlц atlы takыmlar
Rengarenk чiчekler ver.
finalde karшыlaшarak шampiyonluk
Bцlbцlцn sesini ver.
iчin ter dюktц.
Arslan'ыn yцreьini ver."
Diьer yandan Cumhurbaшkanы
Bu arada Biшkek'te dцzenlenen Roza Otunbayeva ve bazы kabine
Nevruz etkinliьine, Rusya'nыn
цyeleri Nevruz bayramыnы
Biшkek Bцyцkelчisi Valeri Vlasov geчtiьimiz yыl etnik чatышmanыn
ve Orta Asya ve Biшkek metropoliti
yaшandыьы Oш bюlgesinde kutladы.
Papaz Vladimir de katыldы.
CИHAN.
Toplanan halka konuшma yapan
Tцrk Hava Yollarыnыn uчaklarы “Tцркел”i dцnyanыn hеr yerinе улаштырыйор!
2
№ 59 МАРТ 2011
BAШ EДИТЮР'ЦН
КЮШЕСИ
Рауф ДЕНКТАШ Кузей Кыбрыс Тцрк Жумщурийети
Ðàóô ÄÅÍÊÒÀØ Шяnlikdя Qыrьыzыstan parlamenti - Joqorku
Keneшin rяhbяrliyi, deputatlar, Xarici Ишlяr
Nazirliyinin яmяkdaшlarы, Biшkekdяki xarici юlkя
sяfirliklяrinin vя beynяlxalq tяшkilatlarыn
nцmayяndяlяri, Azяrbaycan diasporunun
цzvlяri, jurnalistlяr iшtirak etmiшlяr.
mцvяqqяti iшlяr vяkili Rяhmяtulla Nяzяrov
Azяrbaycan xalqыnы Novruz bayramы mцnasibяtilя tяbrik etmiшlяr. Onlar Novruzun hяm dя
юz юlkяlяrindя sevilяn bir bayram olduьunu
diqqяtя чatdыrmышlar.
Шяnlik Azяrbaycan xalq чalьы alяtlяri ansam-
(Ñåâåðíàÿ Òóðåöêàÿ
Ðåñïóáëèêà Êèïð)
Prof. Dr. Sulayman
KАЙЫПОВ - КТМЦ ректюрц
( Kыrgыzistan)
Ñóëàéìàí ÊÀÉÛÏÎÂ äîêòîð, ïðîôåññîð, ðåêòîð
ÊÒÌÓ
( Êûðãûçñòàí)
Олъас СУЛЕЙМЕНОВ
Kазакистан
Îëæàñ ÑÓËÅÉÌÅÍÎÂ
(Êàçàõñòàí)
УЛУ НЕВРУЗ БАЙРАМЫНЫЗ
КУТЛУ ОЛСУН!
Milletleri millet yapan onlarыn
manevi deьerleri, adet an'analeri,
merasimleri ve diьer kцltцr unsurlarыdыr. Bir milleti ayakta tutan, onu
yaшatan ve devamыnы mцmkцn
kыlan bu tцr kцltцr юьeleridir. Gцnцmцzde bu tцr kцltцr юьeleri milletler iчin temel gцч unsurlarы olan;
ekonomik gцч, askeri gцч ve ondan kuvvet alarak oluшturulan siyasi gцч kadar temel ve stratejik
юneme hаizdir. Bu sebepledir ki,
Tцrk dцnyasыnыn en temel kцltцr
юьelerinden birisi olan Nevruz/
Yeni yыl bayramы bir чok doьu
halklarы tarafыndan kendilerine mal
edilmeye чalышыlmakta ve hatta
bazы etnik gruplar tarafыndan siyasi
hedefler doьrultusunda kullanыlmak istenmektedir.
Kadim Tцrk yurdu Doьu Tцrkistan'da ortaya чыkan ve Tцrklerle beraber Anadoluya ve bцtцn
Tцrk coьrafyasыna yayыlarak binlerce yыldыr ananevi tюrenlerle kutlanan Nevruz-Yeni yыl bayramы
Tцrk topluluklarыnda Nevruz, Noruz, Navrыz, Newroz, Naurus, Ergenekon ve Bozkurt gibi adlarla
anыlmakta ve bцtцn Tцrk boylarыnda kutlanmaktadыr.
Kыrgыzlar yeni yыlыn ilk gцnцne
Nooruz adыnы vermekte ve bu gцne Nooruz Kюcю denilen юzel bir
yemek yemektedirler. Uygur Tцrkleri bugцnц bahar bayramы olarak
kabul etmekte ve bu gцne Novruz
demektedirler. Mart ayыna Navrыz
adы veren Kazaklarda bu gцn ananevi bir шekilde kutlanmakta ve
bugцnde Kazaklar da Kыrgыzlar gibi
Nooruz Kюcю denilen юzel bir
yemek piшirmektedirler.
Nevruzu en tenteneli (шaшalы)
шekilde kutlayan Azerbaycan
Tцrkleri bugцne Noruz/Yeni Yыl
yada Ergenekon demektedirler.
Kыrыm Tatar tцrklerinde de Nevruz
geleneьi bцtцn canlыlыьы ile yaшamaktadыr. Kыrыm Tatar tцrkleri bu
kutlu gцne Navrez adы vermektedirler. Batы Trakya Tцrklerinin
Mevris, Чuvaш Tцrklerinin de Naurus dedikleri bu gцn Osmanlы
Tцrklerinde de kuylanmaktaydы.
Osmanlы coьrafyasыnda sayыlы gцnlerden birisi olarak kutlanan bu
gцnde gцneшin koч burcuna girdiьi
anda Nevruziyye adы verilen bir
macun/tatlы yemek gelenek haline
gelmiшtir.
Nevruz Bayramы; her zaman
kardeшliьin, neшenin, hoшgюrцnцn
kaynaьы olmuшtur. Ne var ki, milletimizin birliьini ve beraberliьini
simgeleyen Nevruz Bayramы, zaman zaman Emperyalist цlkelerin
ihanet шebekeleri iшbirlikcileri tarafыndan kasыtlы bir шekilde yorumlanmыш ve ihanet gюsterilerine alet
edilmek istenerek Bцyцk Tцrk
Milletinin Birliьine ve Dirliьine kast
edilmek istenmiшtir. Bu ihanet hareketlerine karшыn Tцrk Milleti Birliьine, Dirliьine ve Kardeшliьine
daha bir fazla sahip чыkarak ihanet
шebekelerinin planlarыnы boшa чыkartmышtыr.
Bizim en buyuk dilegimiz, milletimizin birlik ve dirliginin daim ve
kardeшliьin hakim olmasыdыr.
Bu duygu ve dцшцncelerle Bцyцk Tцrk Milletinin Nevruz Bayramыnы kutluyor, kutlu vatanыmыzыn
her kюшesindeki aziz vatandaшlarыmыzыn birlik ve beraberlik iчinde
tam baьыmsыz bir шekilde, sonsuza
kadar var olmayы Cenab-ы Allah’tan
niyaz ediyoruz!
Еднан КАРАБАЙЕВ Кырэызистан
Професор Др.
Ýäíàí Êàðàáàåâ äîêòîð, ïðîôåññîð
(Êûðãûçñòàí)
Низами ЖАФАРОВ Проф.др.Азербайжан Милли
Билимлер Академиси, Ататцрк
Меркези Башканы, Миллет Векили
Íèçàìè Äæàôàðîâ Azяrbaycanыn Qыrьыzыstandakы sяfiri Arif
blыnыn ifasыnda konsert proqramы ilя davam
Aьayev qonaqlarы Novruz bayramы mцnasietdirilmiшdir.
bяtilя tяbrik etmiш, bu яlamяtdar gцn haqqыnda
яtraflы mяlumat vermiшdir. Diplomat Novruzun
Qulu Kяngяrli,
юlkяmizdя яn яziz bayramlardan biri olduьunu
AzяrTAc-ыn xцsusi mцxbiri, Biшkek.
diqqяtя чatdыrmышdыr. Bildirmiшdir ki, юtяn il
ФОТО: ТуркелПресс.
BMT-nin Baш Mяclisi Azяrbaycanыn mцraciяti
яsasыnda hяr il martыn 21-nin "Beynяlxalq
Novruz Gцnц" kimi qeyd olunmasы ilя baьlы
qяtnamя qяbul etmiшdir. Яfqanыstan, Иran,
Qazaxыstan, Qыrьыzыstan, Tacikistan,
Tцrkmяnistan, Tцrkiyя, Hindistan vя
Makedoniya bu layihяnin hяmmцяlliflяri
olmuшlar.
A.Aьayev qeyd etmiшdir ki, Novruz bayramыnda sцfrяlяrя шяkяrbura, paxlava, qoьal,
yeddi rяngя boyanmыш yumurta, sяmяni
dцzцlцr, Azяrbaycan plovu hazыrlanыr.
Biшkek шяhяrinin meri Иsa Omurkulov,
Tцrkiyя, Qazaxыstan vя Tacikistanыn
Qыrьыzыstandakы sяfirlяri Nеъat Akcal, Beybit
Иsabayev, Яsяmuddin Sяidov, Юzbяkistanыn
äîêòîð, ïðîôåññîð,
äåéñòâèòåëüíûé ÷ëåí ÀÍ
Àçåðáàéäæàíà, ïðåçèäåíò
öåíòðà Àòàòþðêà â Áàêó,
äåïóòàò Àç.ïàðëàìåíòà
Ращман Алшанов Проф.др. Туран Цниверситеси
ректюрц (Казакистан)
Ðàõìàí Àëøàíîâ äîêòîð, ïðîôåññîð, ðåêòîð
óí-òà “Òóðàí” (Êàçàõñòàí)
Щайдарбек БОБОБЕКОВ Юзбекистан Мащпират ад. Орта
Асйа Щалклары Тарыщы Инст.
мцдцрц, Тарищ бил. пр. док. “Турон тарищи” дерэ.Едитюрц
Õàéäàðáåê Áîáîáåêîâ äèðåêòîð Èíñò. èñòîðèè íàðîäîâ Öåíòð.Àçèè èì. Ìàõïèðàòà, ä-ð,ïðîô., ãëàâ.ðåä. æóðíàëà “Òóðîí òàðèõè” è “Èñòîðèÿ Òóðàíà” (Óçáåêèñòàí)
Др. Зийаеддин Исмищаноьлу (Казакистан)
Дцнйа Ащыска Тцрклери
Бирлиьи Башканы
Ä-ð Çèÿòäèí
Èñìèõàíîãëû ïðåçèäåíò Âñåìèðíîé
àññîöèàöèè òóðîê-àõûñêà
(Êàçàõñòàí)
Др.Юмер САЛМАН Юзбекистан Ащыска Тцрклери
Дернеьи Башканы “Щалк Бирлиьи”
щарекети Ешбашканы
Ä-ð Óìàð Ñàëìàíîâ ïðåäñåäàòåëü ÒÍÖÊ Óçáåêèñòàíà “Àõûñêà”,
ñîïðåäñåäàòåëü ÖÑ
äâèæåíèÿ “ Õàëã Áèðëèãè”
\Tаsisжi ве сащиби: “TЦРКЕЛ” - Иctimai Tешkilatы
Башкан, baш Едитюр йардымжысы - Hюkцmе Щалилова
Эенел Йайын Йюнетмени - Ramiz Mешеdihаsаnlы
Baш Щукукжу - Умуд МИЩМАНДАРЛЫ (Тцркийе)
MУЩАБИРЛЕР - Айфер Аксу, Талип ЮЗ (Тцркийе), Mira
Jeniшbayeva, др.Афэан Велийев (Истанбул).
Menecerlяr - Rahib Mешеdiyev, Seymur Щалилов
Bilgisayar-dizayn - Р. Аббасоьлу, А.Терешкина,
С.Карабейли
Эазете Кыrэыz Жумщурийети Адалет
Баканлыьында кайtdan keчib
Кайыt: No1062 ГР 001979
Адрес: Кырэызиstan 720051 Biшkek, Будйонов Жад. 181a
Telefon: Бишкек: (+996312) 36 76 22, (+996772) 27 77 88,
(+996555) 66 52 52; Бакц: (+99450) 7998710, 6492688
(Ращиб); Истамбул:+(90543) 4738644 (А.Каплан);
Алматы:(+7701) 344 27 71, 344 27 72; Ташкент:(+99897)331
15 51 (Ю.Салман). Москова:+(7926) 511 48 97
E-mail: [email protected]
(Н.Новрузов).
Ó÷ðåäèòåëü: ÎÔ “ТЦРКЕЛ”
Ïðåçèäåíò è çàì.ãëàâ.ðåäàêòîða - Õîêóìà Õàëèëîâà
Ãëàâíûé ðåäàêòîð - Ðàìèç Ìåøåäèãàñàíëû
Þðèñò-êîíñóëüòàíò - Áàéðàìàëû Àõìåäîâ
Ïðåäñòàâèòåëè: - Ò. Îç (Òóðöèÿ), Ì. Æåíèøáàåâà (ÖÀ)
Ìåíåäæåðû - Ñåéìóð Õàëèëîâ, Ðàãèá Ìåøàäèåâ
Êîìïüþòåðíàÿ âåðñòêà - Ð.Àááàñîãëó, À. Òåðåøêèíà.
Çàðåãèñòðèðîâàíà â ÌÞ ÊÐ
Ðåãèñòðàöèîííûé ¹1062 ÃÐ 001979
Àäðåñ: 720051, Êûðãûçñêàÿ Ðåñïóáëèêà,
ã. Áèøêåê, óë.Áóäåííîãî 181à
Òåë: +(996 312) 36-76-22, +(996 772) 27-77-88, 0555 66-52-52.
Òåë.êîð.ïóíêòîâ; Áàêó: +(99455)2095555; Àíêàðà: (Ñ.Àëòàéëû);
Ñòàìáóë: +(90543) 4738644 (À.Êàïëàí); Àëìàòû: +(7701)
3442771, 3442772; Òàøêåíò:+(99897)3311551 (Î.Ñàëìàíîâ),
Ìîñêâà: +(7926) 511 48 97 (Í.Íîâðóçîâ)
E-mail: [email protected], [email protected]
Îòïå÷àòàíî â òèïîãðàôèè ôîíäà “Öåíòð ïîääåðæêè ÑÌÈ”
Çàêàç - ¹ 771
Ò.2 Ò.20
Ãàçåòà ðàñïðîñòðàíÿåòñÿ â Êàçàõñòàíå,
Êûðãûçñòàíå, Óçáåêèñòàíå, Öåíòðàëüíîé Àçèè,
Òóðöèè, Àçåðáàéäæàíå, Ðîññèè,
íà Ñåâåðíîì Òóðåöêîì Êèïðå è â äðóãèõ ñòðàíàõ.
Абiлфаs МЦСЛЦМОЬЛУ Казакистан “Азербайжанлылары
ассосиасийа’сы”
Бирлиьи башкакы
Àáèëôàñ Õàìåäîâ ïðåçèäåíò ÐÎÎ
“Àññîöèàöèÿ àçåðáàéäæàíöåâ” (Êàçàõñòàí)
Сейфетдин АЛТАЙЛЫ Тцркийе’нин сеси Радйосу,
Анкара
Ñåéôåòäèí Àëòàéëû Ðàäèî “Ãîëîñ Òóðöèè”
(Àíêàðà)
Аллащйар ЙОЛЧИЙЕВ Професор-доктор, Азербайжан
Àëëàõÿð Éîë÷èåâ äîêòî, ïðîôåññîð
(Àçåðáàéäæàí)
“ТЦРКЕЛ”пресс, АзярТАж, Кабар,ТРЕНД, ЕФРАСЙАП, Казинформ, Кщабар, Уза.уз, АПА, АА, Акипресс, РИА, “Media forum”ун материалларындан истифадя олунуб.
3
№ 59 МАРТ 2011
ÎÁÑÓÄÈËÈ ÏÅÐÑÏÅÊÒÈÂÛ
ÑÎÒÐÓÄÍÈ×ÅÑÒÂÀ
Parlamenter sistemin dцnyada
baшarыsыnы ispat etmiш
bir sistem olduьunu
kaydeden Bцyцkelчi
Akчal, bu sistemin
vatandaшlarыn huzuru
Cumhurbaшkanы Roza Otunbayeva,
ve gцvenliьi yanыsыra
Kыrgыzistan'da otoriter yюnetim sistemine
milli ekonominin
geri dюnцш olmayacaьыnы, parlamenter
kalkыnmasы iчin de en
rejim ve demokrasinin genчlere emanet
uygun sistem olduьuolduьunu sюyledi.
nun altыnы чizdi.
Kыrgыzistan ve Tцrkiye Meclis
Akчal Kыrgыzistan'ыn
Baшkanlarыnыn himayelerinde, Kыrgыzistan
bu sistemi baшarыlы bir
Tцrkiye Manas Цniversitesi (KTMЦ)
шekilde gюtцreceьine
Cengiz Aytmatov Kampцsц'nde dцzenlenen "Parlamenter Demokrasi: Fыrsatlar, inancыnыn tam
olduьunu vurguladы.
Riskler ve Deneyim" adlы sempozyum,
Kыrgыzistan Baшbakan
Cumhurbaшkanы Otunbayeva'nыn aчыlыш
Yardыmcыsы Prof. Dr.
konuшmasыyla baшladы.
Иbrahim Cunusov,
Cumhurbaшkanы Otunbayeva konuшКыrgыzlarыn siyasi tarimasыnda Kыrgыzistan'da demokrasinin
hinde daima seчme
geliшmesi iчin her tцrlц чabanыn sarfedildiьini belirterek, otoriter yюnetim sistemine hakkы, юzgцrlцk ve
ifade юzgцrlцьц iчin
geriш dюnцш olmayacaьыnы sюyledi.
mцcadele verdiьini
Yeni anayasadaki юzelliklerini anlatan
Otunbayeva, hцkцmet ve meclisteki tartыш- hatыrlatarak,
komцnist, sosyalist,
malarыn demokrasinin gюstergesi olduьunu, юnemli olanыn, bu tartышmalarыn mey- totaliter, otoriter sistemleri yaшayan
danlarda deьil meclis iчinde geчmesi
Kыrgыzistan'ыn seчtiьi
olduьunu vurguladы.
parlamenter yюnetim
Kыrgыzistan'daki geliшmeleri, bir sцreч
sisteminin geliшmesi
чerчevesinde siyasi iliшkilerin ve siyasi
iчin Tцrkiye'nin
kцltцrцnцn temelinin atыldыьы bir dюneme
tecrцbelerinden
benzeten Otunbayeva, "Kыrgыzistan krizlere ve kцskцnlere aldыrmadan ileri git- yararlanmak istediьini kaydetti.
mek mecburiyetindedir" diyerek, semKTMЦ Rektюrц
pozyumun цlkedeki parlamenter kцltцre
Prof. Dr. Sцleyman
katkыsыnыn чok olacaьыnы ifade etti.
Kayыpov da Manas
Kыrgыzistan Meclis Baшkan Yardыmcыsы
Цniversitesi'nin iki
Asыlbek Ceenbekov da konuшmasыnda
kardeш цlkeyi ve
Tцrkiye'nin demokrasi ve parlamenter
halkы birleшtiren altыn
yюnetim sistemindeki tecrцbelerinden
kюprц vazifesi
Kыrgыzistan'ыn almasы gereken чok шeyler
gюrdцьцne iшaret etti.
olduьunu belirtti. Siyasi arenada ciddi
Kayыpov, Arap цlkelerindeki yaшanan
deьiшim rцzgarlarыn estiьi Kыrgыzistan'ыn
yeniliklere aчыk bir цlke olduьunu sюyleyen geliшmelerin Kыrgыzistan'daki olaylara benzer olduьunu belirterek, "Gцn gelecek
Ceenbekov, sempozyumunun чok yararlы
komшu цlkelerimiz Kыrgыzistan'ыn tecrцolacaьыnы ifade etti.
belerinden yararlanacak" dedi.
Konuшmasыna Manas Destanы'ndan bir
KTMЦ Rektюr Vekili Prof. Dr. Sabahattin
alыntыyla baшlayan TBMM Baшkanvekili
Sadыk Yakut ise Tцrkiye'nin Kыrgыzistan'ы bir Balcы, Kыrgыzistan Cumhurbaшkanы'nыn ve
TBMM Baшkanvekili'nin katыlыmыyla semkardeш цlke olarak gюrdцьцnц ifade etti.
pozyumunun Manas цniversitesinde yapыlYakut, eskiden beri Orta Asya coьrafyamasыndan dolayы gurur duyduklarыnы dile
sыnda sadece mallarыn taшыnmadыьы, bilim
getirdi.
ve hikmetin taшыndыьыna dikkat чekerek,
Cumhurbaшkanlыьыna baьlы Yюnetim
"ortak tarihimizin ve atalarыmыzыn dцnya
Akademisi Rektюrц Prof. Dr. Almazbek
kцltцrцne ve sanatыna verdiьi katkыlarAkmataliyev Kыrgыzistan'da aile ve klanlыk
dan dolayы gurur duyuyoruz" dedi.
yюnetim sisteminden ayrыlarak parlamenter
Yakut "mцшterek tarihten ve birbirimyюnetim sistemine geчiшin hiч de kolay
izden aldыьыmыz gцчle, gцчlц bir
Avrasya ve gцчlц bir Tцrk Birliьi'ni inшa olmadыьыnы anыmsattы.
Sempozyumun panel kыsmыnda konuшan
etmek bir hayal deьildir" diye konuшtu.
Kыrgыzistan'ы parlamenter yюnetim sistem- Kыrgыzistan Ata Meken Sosyalist Partisi liine geчiшinde gюsterdiьi kararlыktan dolayы deri ve milletvekili Юmцrbek Tekebayev,
Arap цlkelerindeki olaylarыn aynыsыnы
tebrik eden Yakut, demokrasi yolunda
Kыrgыzistan'ыn artыk geride bыraktыьыnы ifade
bцtцn sыkыntыlar aшыlarak kurulan koalisyon
etti.
hцkцmetini de tebrik etti.
Tekebayev, "Libya'da yaшanыlanlara
Yakut, Orta Asya'da en gцzel шekliyle
bakыldыьыnda ise Kыrgыzistan'da devrik
demokrasinin yaшandыьы kardeш ve dost
lideri Kurmanbek Bakiyev'in цlkeyi terk
Kыrgыzistan'ыn ышыьыyla aydыnlanacak olan
etmesine izin verilmemesi durumunda
Tцrk devletlerin sayыsы ne kadar artarsa,
Kыrgыzistan'da da bюlgesel savaшыn
Tцrk Dцnyasыnыn geleceьinin de o kadar
da parlak olacaьыnы dile getirdi. Tцrkiye'nin yaшanmasы kaчыnыlmaz olacaktы.
Bakiyev, Biшkek'teki olaylar sыrasыnda
Kыrgыzistan ile her tцrlц becerisini ve
tecrцbesini paylaшacaьыnы sюyleyen Yakut, memleketine kaчmышtы. Orada yabancы
basыn yayыn organlarыna, 'Bana
Tцrkiye'deki parlamentonun tarihi, seчim
dokunulursa цlkeyi kana bulayacaьыm'
yasalarы, yюnetimde parlamentonun rolц,
demiшti. Geчici yюnetiminin lideri
yцrцtmede Cumhurbaшkanыnыn rolц,
Otunbayeva, bюlgesel bir kargaшanыn
Baшbakanыn sorumluluklarы ile yetkileri ve
чыkmasыnы engellemek iчin Bakiyev ve
parti iчi disiplin konularыnda bilgi verdi.
ailesinin цlkeden ayrыlmasыna izin verdi.
Dышiшleri Bakanы Ahmet Davutoьlu'nun
Geчici hцkцmette bulunan yetkililer ve
Kыrgыzistan'a son bir yыl iчinde iki kez
ben de Bakiyev'in gitmesine karшы
geldiьi hatыrlatarak, Tцrkiye'nin
чыktыk. Ancak, Otunbayeva'ya 'siz baшKыrgыzistan'a asla yardыmыnы ve desteьini
esirgemediьini belirten Tцrkiye'nin Biшkek tasыnыz siz karar veriniz' dedik. Шimdi
anlыyoruz, Otunbayeva цlkenin varlыьы
Bцyцkelчisi Nejat Akчal, Tцrkiye'nin
Kыrgыzistan'a son aylarda toplam 35 milyon iчin юyle bir karar aldы. Yapmasaydы,
Libya'da yaшananlar bizde yaшanыrdы.
dolar yardыmda bulunduьunu ve bulunBugцn Arap цlkelerinde belirsizlik
maya devam ettiьini sюyledi.
 ðàìêàõ îôèöèàëüíîãî âèçèòà â ÐÔ ñîñòîÿëàñü âñòðå÷à òîðàãà Æîãîðêó Êåíåøà
Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè Àõìàòáåêà Êåëäèáåêîâà ñ ïðåäñåäàòåëåì Ãîñóäàðñòâåííîé
äóìû Ôåäåðàëüíîãî ñîáðàíèÿ Ðîññèéñêîé
Ôåäåðàöèè Áîðèñîì Ãðûçëîâûì.
Ïðåäñåäàòåëü Ãîñäóìû Á.Ãðûçëîâ ïîïðèâåòñòâîâàë À.Êåëäèáåêîâà è ïîçäðàâèë åãî ñ íàçíà÷åíèåì íà äîëæíîñòü
ïðåäñåäàòåëÿ ïàðëàìåíòà Êûðãûçñòàíà.
Äàííûé îôèöèàëüíûé âèçèò À.Êåëäèáåêîâà ÿâëÿëñÿ ïåðâûì ïîñëå ïðîâåäåíèÿ
ïàðëàìåíòñêèõ âûáîðîâ è èçìåíåíèÿ
ôîðìû ïðàâëåíèÿ â Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêå, îòìåòèë îí, êîíñòàòèðóÿ òîò ôàêò,
÷òî Êûðãûçñòàí ÿâëÿåòñÿ ïåðâîé ñòðàíîé
íà ïðîñòðàíñòâå ÑÍÃ, èçáðàâøåé ïàðëàìåíòñêóþ ôîðìó ïðàâëåíèÿ.
Òîðàãà Æîãîðêó Êåíåøà À.Êåëäèáåêîâ
âûðàçèë ãîòîâíîñòü ðåàëèçîâàòü ìåðû,
íàïðàâëåííûå íà ðàñøèðåíèå è óãëóáëåíèå ìåæïàðëàìåíòñêîãî ñîòðóäíè÷åñòâà è
âçàèìîîòíîøåíèé ìåæäó Êûðãûçñòàíîì è
Ðîññèåé.
Íà âñòðå÷å áûëè îáñóæäåíû âîïðîñû
ñîòðóäíè÷åñòâà â îáëàñòè îáðàçîâàíèÿ, â
÷àñòíîñòè ïðåäîñòàâëåíèå îáðàçîâàòåëüíûõ êâîò ðîññèéñêîé ñòîðîíîé äëÿ ãðàæäàí Êûðãûçñòàíà. Êûðãûçñêàÿ ñòîðîíà âûñêàçàëà ïîæåëàíèå óâåëè÷èòü êâîòó äëÿ
êûðãûçñêèõ ãðàæäàí. Ïðåäñåäàòåëü Ãîñäóìû Á.Ãðûçëîâ îòìåòèë, ÷òî äàííûé âîïðîñ áóäåò ðàññìîòðåí.
 õîäå áåñåäû ñòîðîíû îòìåòèëè àêòóàëüíîñòü àêòèâèçàöèè ðàáîòû â îáëàñòè
áîðüáû ñ òåððîðèçìîì è íàðêîòðàôèêîì,
îáñóäèëè ïðîáëåìû ìèãðàöèè, âîïðîñû
èçó÷åíèÿ ðóññêîãî ÿçûêà â Êûðãûçñòàíå,
ïðèâëå÷åíèÿ èíâåñòèöèé â ýêîíîìèêó
Êûðãûçñòàíà, ñôåðó îáðàçîâàíèÿ. Ïðåäñåäàòåëü Ãîñäóìû Á.Ãðûçëîâ ïîä÷åðêíóë,
÷òî äëÿ ðîññèéñêîé ñòîðîíû Êûðãûçñòàí
ïðåäñòàâëÿåò èíâåñòèöèîííûé èíòåðåñ,
íî ïðè ýòîì äëÿ ðåàëèçàöèè ïðîåêòîâ íåîáõîäèìà ñòàáèëüíàÿ ñèòóàöèÿ â Êûðãûçñòàíå.  îòâåò òîðàãà ïîä÷åðêíóë, ÷òî îäíîé èç ãëàâíûõ çàäà÷, ñòîÿùèõ ïåðåä ðóêîâîäñòâîì ñòðàíû, ÿâëÿåòñÿ ñîõðàíåíèå
ñòàáèëüíîñòè, ðåøåíèå ðÿäà ñîöèàëüíûõ
è ýêîíîìè÷åñêèõ âîïðîñîâ.
Cumhurbaшkani Otunbayeva:
"Kыrgыzistan'da Otoriter Sisteme Geri
Dюnцш Olmayacak.
Parlamenter Rejim ve Demokrasi
Genчlerimize Emanet!"
sцrцyor. Hiч kimse olaylarыn nasыl biteceьini ve geliшeceьini tahmin bile
edemiyor" dedi.
Kыrgыzistan'ыn geчici yюnetiminin,
Mayevka kюyцndeki ve цlkenin gцneyindeki etnik gerilimleri engelleyemediьi iчin
bцyцk acы hissettiьini sюyleyen Tekebayev,
"O zaman gцчsцzdцk, engelleyemedik.
Elbette bunlar чok kюtц olaylardы. Bu
tцr olaylarыn bir kez daha yaшanmamasы
iчin hцkцmette юnlemlerin alыndыьыnы
biliyorum" dedi.
Baшbakanlыk Basыn Yayыn ve
Enformasyon Genel Mцdцrlцьц Basыn
Yayыn Dairesi Baшkanы Bahattin Akyюn de,
demokratik sistem ve medya adlы
sunumunda, demokrasilerde basыn
gцcцnцn artmasыyla birlikte hцkцmetlerin
sorumluluklarыn arttыьыna dikkat чekerek,
demokrasi kavramыnыn sadece seчimlerde
kullanыlmamasы gerektiьini ve basыn юzgцrlцьцnцn юnцndeki tцm engellerin kaldыrыlmasы gerektiьini ifade etti.
Tцrk Ишbirliьi ve Kalkыnma Иdaresi
Baшkanlыьы (TИKA), Ankara Цniversitesi,
Kыrgыzistan Tцrkiye Manas Цniversitesi,
Kыrgыzistan Cumhurbaшkanlыьы'na baьlы
Yюnetim Akademisi tarafыndan dцzenlenen
sempozyum iki gцn sцrдц.
Sempozyuma Tцrkiye Bцyцk Millet
Meclisi (TBMM) Baшkanvekili Sadыk Yakut,
Tцrkiye Kыrgыzistan Parlamento Dostluk
Grubu Baшkanы ve AK parti Иzmir milletvekili Prof. Dr. Иbrahim Hasgцr, Almanya
Parlamentosu milletvekili Prof. Dr. Eduard
Lыntner, Tцrk ve Kыrgыz milletvekillerinin
yanыsыra, Kыrgыzistan Meclis Baшkan
Yardыmcыsы Asыlbek Ceenbekov, Baшbakan
Yardыmcыsы Иbragim Cunusov, Tцrkiye'nin
Biшkek Bцyцkelчisi Nejat Akчal, TИKA'nыn
Biшkek'teki geчici koordinatюrц Nurчin
Yыldыz, siyasi ve sivil toplum hareketlerin
liderleri, чeшitli цniversitelerin юьretim
gюrevlileri ile юьrenciler katыlыyor.
Жищан - www.turkelpress.com
ÂÇÀÈÌÎÑÎÒÐÓÄÍÈ×ÅÑÒÂÎ
 ïîñîëüñòâå Ðåñïóáëèêè Òóðöèÿ â Êûðãûçñòàíå ñîñòîÿëàñü âñòðå÷à ìèíèñòðà ñîöèàëüíîé çàùèòû Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè
Àéãóëü Ðûñêóëîâîé ñ ×ðåçâû÷àéíûì è Ïîëíîìî÷íûì Ïîñîëîì Ðåñïóáëèêè Òóðöèÿ ãíîì Íåæàò Àê÷àëîì ïî âîïðîñàì ñîòðóäíè÷åñòâà â ñîöèàëüíîé ñôåðå ñòðàíû.
Èíèöèàòîðîì äàííîé âñòðå÷è âûñòóïèëî
Ìèíèñòåðñòâî ñîöèàëüíîé çàùèòû ñ ïðåäëîæåíèÿìè âçàèìîñîòðóäíè÷åñòâà ïî èòîãàì äîãîâîðåííîñòåé ãëàâ ïðàâèòåëüñòâ
Êûðãûçñòàíà è Òóðöèè âî âðåìÿ ïðîøåäøåãî â íà÷àëå ôåâðàëÿ òåêóùåãî ãîäà â Áèøêåêå âèçèòà ïðåìüåð-ìèíèñòðà Òóðöèè ã-íà
Ðåäæåï Òàéèï Ýðäîãàíà.
 õîäå âñòðå÷è ñòîðîíû îáñóäèëè âîïðîñû êîìïëåêñíîãî îêàçàíèÿ ïîääåðæêè óÿçâèìûì ñëîÿì íàñåëåíèÿ è ëþäÿì ñ îãðàíè÷åííûìè âîçìîæíîñòÿìè ñ öåëüþ èõ ïîääåðæêè è ñîäåéñòâèÿ â ðåàëèçàöèè èõ ïîëíîöåííûõ ãðàæäàíñêèõ ïðàâ è ñâîáîä.
Àéãóëü Ðûñêóëîâà îòìåòèëà, ÷òî ñåãîäíÿ
ïî ñòðàíå áîëåå 80 òûñÿ÷ ëþäåé ñ îãðàíè÷åííûìè âîçìîæíîñòÿìè ïîëó÷àþò ïîìîùü
â âèäå ïîñîáèé è ïåíñèé, êîãäà äëÿ óëó÷øåíèÿ èõ ïîëîæåíèÿ íåîáõîäèì êîìïëåêñíûé
ïîäõîä â ðåøåíèè äàííîé ïðîáëåìû. Îñîáî
ìèíèñòð âûäåëèëà ðàáîòó è ïîáëàãîäàðèëà
çà îêàçàííóþ ïîìîùü ïîñòðàäàâøèì â èþíå
2010 ãîäà îðãàíèçàöèþ Òóðåöêîãî Êðàñíîãî
Ïîëóìåñÿöà.
Îòìå÷åíî, ÷òî â 2005 ãîäó áûëî ïîäïèñàíî ìåæâåäîìñòâåííîå Ñîãëàøåíèå â îáëàñòè òðóäà è ñîöèàëüíîé çàùèòû, ñîòðóäíè÷åñòâî â ðàìêàõ êîòîðîãî áûëî íåäîñòàòî÷íûì. Ñòîðîíû âíåñëè êîððåêòèâû â ñòðàòåãèþ ñîòðóäíè÷åñòâà êàê ïåðåõîäà îò ðàçîâîé è òî÷å÷íîé ïîìîùè ê êîìïëåêñíûì ìåðîïðèÿòèÿì ïî ñîçäàíèþ ñèñòåìû îêàçàíèÿ
ñîöèàëüíûõ óñëóã ãîñóäàðñòâîì.
 ïëàíàõ áûëè âûäåëåíî ïðèîðèòåòíûì
îêàçàíèå ïîìîùè ëþäÿì ñ îãðàíè÷åííûìè
âîçìîæíîñòÿìè. Êàê îòìåòèë ã-í Íåæàò Àê÷àë, òóðåöêàÿ ñòîðîíà ãîòîâà ïîäåëèòüñÿ
îïûòîì è ñîäåéñòâîâàòü ðàáîòå ïî ðàçâèòèþ ñîöèàëüíîé ïîëèòèêè ïî ïîääåðæêå
äàííîé êàòåãîðèè ãðàæäàí.
Âñòðå÷à ïðîøëà â äðóæåñòâåííîé àòìîñôåðå, ñòîðîíû âûðàçèëè ãîòîâíîñòü âåñòè
ñîòðóäíè÷åñòâî â êîíñòðóêòèâíîì êëþ÷å âî
áëàãî äâóõ áðàòñêèõ íàðîäîâ.
Кендилерини елештиребилен инсанлар доьруйу ве эцзели булмак конусунда даща шанслыдырлар...
4
№ 59 МАРТ 2011
Rusya'nыn En Popцler Radyo Kanalы
'avtoradio' Tцrkiye ile Rusya Arasыnda
Vizelerin Kaldыrыldыьы Mцjdesini Tarkan'ыn
'шыmarыk' Шarkыsыnыn Rusчa Versiyonuyla
Duyurdu.
Rusya'nыn en popцler radyo kanalы
'AvtoRadio' Tцrkiye ile Rusya arasыnda
vizelerin kaldыrыldыьы mцjdesini Tarkan'ыn
'Шыmarыk' шarkыsыnыn Rusчa versiyonuyla
duyurdu. Canlы yayыnda Rusya ile Tцrkiye
arasыnda vizelerin kalkmasыnы konu eden
AvtoRadyo'nun Murzilki Иnternational grubu
bu юnemli geliшmeyi шarkы ile kutlamak istediklerini belirtti. "Bildiьimiz kadarыyla
Tцrkiye'nin en tanыnan шarkыcыsы Tarkan.
O zaman onun parчalarыnы temel alalыm
ve size bir шarkы armaьan edelim" diyen
sunucular parчayы sюylemeye baшladы.
Шarkыda Kremlin'de gюrцшmelerin ardыndan liderlerin vizelerin kaldыrыlmasы kararыnы
aldыklarы belirtilerek hayal edilenin gerчekleшtirildiьi ifade edildi. Yazыn yaklaшtыьыnы ve
daha чok Rus turistin Tцrkiye'yi ziyaret edeceьinin vurgulandыьы шarkыda, "Uчuшlar
belki pahalы olacak, ama gideceьiz ve
her Tцrkц muck muck" шeklinde nakarat
yer aldы.
Parчada ayrыca Tцrkчe kelimeleri de kullanan sunucular "Gцnaydыn! Nasыlsыn?
Чok iyiyim!" шeklinde sюzleri de dile getirdi.
Bu grup, цnlц sanatчыlarыn mцzikleriyle
yapmыш oluklarы komik шarkыlarы sayesinde
Rusya'da popцlerlik kazandы. Grup iчin шarkы
sюzlerini yazan Oleg Lomovoy, toplam 600
aшkыn esere imza attы. AvtoRadio radyo istasyonunda "Murzilkki Live" programыyla цn
kazanan grup Rusya'da birчok юdцle layыk
gюrцldц.
Dцnyanыn yedinci bцyцk uluslararasы turizm fuarы olarak kabul edilen 2011 MITT
Moskova Fuarы'nda Tцrkiye'nin tanыtыm
standы 'En Иyi Stand' seчildi. Moskova'da
bulunan Expocenter fuar alanыnda bu yыl
18.'si dцzenlenen Moskova Uluslararasы
Seyahat ve Turizm Fuarы (MITT 2011) kapsamыnda Tцrkiye, '2011 MITT Fuarы En Иyi
Stand юdцlц'nц almaya hak kazandы.
Fuarda en iyi standa sahip цlke
seчilmesinin yanы sыra; Rusya'nыn en чok
takip edilen turizm portalы Zvezda Travel.ru
tarafыndan yapыlan kapsamlы anket sonucunda Tцrkiye, 'En Иyi Turizm Destinasyonu', 'En
Иyi Aile ve Чocuk Destinasyonu' ve 'En Иyi
Plaj Oteli' dalыnda цч ayrы юdцle daha layыk
gюrцldц.
Zvezda Travel.ru turizm internet portalы
tarafыndan dцnyanыn farklы destinasyonlarыnыn
deьerlendirilmesi amacыyla dцzenlenen
ankette; '2010 Yыlы Doьu Akdeniz'in En Иyi
Turizm Destinasyonu' Kemer, '2010 Yыlы En
Иyi Aile ve Чocuk Destinasyonu' Alanya ve
'2010 Yыlы Tцrkiye'nin En Иyi Plaj Oteli(Beach
Otel)', Amara Dolce Vite (Kemer) seчildi.
Yыldыz ve 7 diьer bakan temsil
etti. Tataristan devlet baшkanы
Rustam Minnihanov toplantыyы
aчarken Rus-Tцrk iliшkilerinin
saьlamlaшmasы, birчok bakыmdan Rusya'nыn bюlgeleri tarafыnBaшbakanы Recep Tayyip Er- dan Tцrk vilayetleri ile iliшkileri
doьan, Rusya ziyareti чerчe- geniшletmede gюsterilecek aktivesinde Tataristan'ыn baшkenti fliьe baьlы olacaktыr, dedi.
Kazan kentini ilk kez ziyaret
etti. Rusya'nыn Sesi Radyosu'na
Tataristan'daki uluslararasы
gюre; anlaшыlыr nedenler dolayыsы ortak iшletmelerin цчte biri Tцrk
ile Ankara'nыn Kazan hususun- sermayesinin katыlыmы ile kurulda юzel yaklaшыmы var ve Recep du. Юrneьin "Alabuga" юzel
Tayyip Erdoьan'ыn Tataristan'a ekonomik bюlgesinde "Шiшegюsterdiьi ilginin pragmatik cam" ve "Kastamonu Иntegri"
nedenleri de var. Haberde юze- Tцrk firmalarыnыn bцyцk projeleri
tle шюyle deniliyor; Bugцn hayata geчiriliyor. Bu bюlgede
Tataristan pekчok sanayi dalыn- modern altyapы meydana getirilda, bu arada uчak yapыmыnda, di ve yabancы yatыrыm iчin чok
petrokimya alanыnda ve diьer elveriшli koшullar saьlandы, dedi.
ekonomi branшlarыnda baшarы ile
faaliyet yцrцtцyor. TataristanErdoьan Kazan Devlet Цnida yabancы yatыrыm iчin elveriшli versitesi'ni ziyaret ederek
koшullar saьlandы. Tцrkiye, Tataristan eьitim ve bilim
Tataristan'ыn dыш ticaretteki part- bakanы Albert Gilmutdinov,
nerleri arasыnda юnde geliyor. цniversite rektюrц Иlшat Gafurov
Kazan ile Ankara arasыndaki ve Tцrkiye'den юьrenci ve
mal mцbadelesi 3 milyar dolarы araшtыrmacыlar ile biraraya geldi.
aшtы. Bugцn Tataristan Tцrki- Erdoьan ve beraberindekiler
ye'ye petrol mamulleri, sentetik Kul Шerif camii ile Anonsasyon
kauчuk, plastik maddelerden kilisesini ziyaret ettiler.
mamuller, polimer, tahta mamuller, madenler ve maden
Erdoьan Tatarca
mamulleri, deьiшik donatыm ve
Шiir Okudu
taшыt araчlarы ihraч ediyor ve
Yusuf Akчura ve Sadri
Tцrkiye'den makine ve elektrik
donatыmы, kцrk, deri, cam, mo- Maksudi Arsal gibi Tatar aydыnbilya ve ilaч alыyor. Recep larыnыn Tцrk kцltцrц цzerinde
Tayyip Erdoьan Tцrkiye baш- etkileri olduьuna deьinen
bakanы gюrevini yaptыьы dюn- Erdoьan, 19 ve 20'nci yцzyыllaremde Ankara ile Kazan arasыn- da Osmanlы topraklarыna gюч
daki iliшkiler bilhassa canlы eden Tatar aydыnlarыnыn, Tцrkikarakter kazandы. Rusyalы poli- ye'de cumhuriyet fikrinin yertolog Stanislav Tarasov bu leшmesinde ve Tцrk Tarih Kurumu ile Tцrk Dil Kurumu gibi
baьlamda шunlarы sюyledi:
юnemli mцesseselerin kurulTataristan devlet baшkanы masыnda da emekleri geчtiьini
Rustam Minnihanov Kazan'da sюyledi.
Tцrkiye baшbakanыnы kabul
Kazan Federal Цniversitesi'ni
ederken Tцrk iш adamlarыnыn
Rusya'da ve Tataristan'da aktif ziyaret eden Baшbakan, Lenin
Erdoьan Kazan'da bulunuшunu "Bir hasretin
sona ermesi" olarak
tanыmladы
hukuktan baшka hiчbir gayesi
yoktur. Nцfuz mцcadelesi
iчinde deьiliz Farklы niyetlerin
farklы gayelerin iчinde deьiliz."
Tцrk firmalarы ve mцteahhitlerinin Kazan'daki чalышmalarыna
deьinen Baшbakan, Цniversite
Yaz Oyunlarы'nыn 2013'te Kazan'da dцzenleneceьini hatыrlatarak, Tцrkiye'nin Erzurum
Kыш Цniversite Olimpiyatlarы
tecrцbesini paylaшmaya hazыr
olduklarыnы sюyledi. Tataristan'la
ticari iliшkilerin 1,5 milyar dolara
ulaшtыьыna deьinen Erdoьan, bu
rakamыn чok daha yukarыlara
taшыnabileceьine deьindi.
Kul Шerif Camisi
ve Blagoveшenskiy
Katedralini ziyaret
чalышmalarыnda шahsen Recep
Tayyip Erdoьan'ыn yararlыklarы
olduьuna iшaret etti. Daha юnce
Kazan'da Rus-Tцrk hцkцmetlerarasы karma ekonomik
komisyonunun toplantыsы yapыldы. Tцrk tarafыnы Enerji ve
tabii kaynaklar bakanы Taner
Цniversiteden sonra, Kul
Шerif Camii'ni ziyaret Erdoьan
ve beraberindeki heyet camiide
юьle namazыnы kыldы. Caminin
imamы Ramil Hazrat, Baшbakan'a цzerinde Kul Шerif
Tatarca okudu ve salondan Cammi'nim resmi olan bir tabak
ve Tolstoy'un eьitim gюrdцьц bцyцk alkыш aldы.
armaьan etti.
sыnыfы da gezdi. Ardыndan юьrencilerle biraraya gelen Baшbakan
Kazan
Kremlin'i
gezen
Baшbakan Erdoьan'ыn юьrenErdoьan, Tцrkiye - Tataristan cilere mesajы ise barыш oldu. Erdoьan, bюlgede bulunan tariiliшkilerini anlattы. Bцyцk Tatar Erdoьan шюyle konuшtu:
hi kiliseyi de gezdi. Burada da
Шairi Abdullah Tukay'ыn dize"Tцrkiye'nin merkezinde Papaz Anastasi, Erdoьan'a el
lerinden юrnek veren Baшbakan bulunduьu coьrafya iчinde yapыmы gцmцш bir kutu hediye
Erdoьan, Tukay'ыn bir шiirini de barышtan, demokrasiden ve etti.
АА.
ИЙИ ИНСАНЛАР ОЛДУЬУ ЭИБИ ЭЮРЦНЦР, ЭЮРЦНДЦЬЦ ЭИБИ ОЛУР...
5
№ 59 МАРТ 2011
Ïðåçèäåíò Àçåðáàéäæàíà Èëüõàì Àëèåâ è
åãî ñóïðóãà Ìåõðèáàí Àëèåâà ïðèíÿëè ó÷àñòèå
â öåðåìîíèè, îðãàíèçîâàííîé ïåðåä Äåâè÷üåé
Áàøíåé â Áàêó ïî ñëó÷àþ ñàìîãî ñâåòëîãî
ïðàçäíèêà íàøåãî íàðîäà - Íîâðóç áàéðàìû.
Ïðåçèäåíò Èëüõàì Àëèåâ è åãî ñóïðóãà Ìåõðèáàí Àëèåâà ïðèáûëè íà ïëîùàäü äëÿ ó÷àñòèÿ â ïðàçäíåñòâàõ, ïîñâÿùåííûõ Íîâðóç áàéðàìû. Ñîáðàâøèåñÿ çäåñü òûñÿ÷è æèòåëåé ãîðîäà, ãîñòè ñòîëèöû ðàäóøíî âñòðåòèëè ãëàâó
ãîñóäàðñòâà è åãî ñóïðóãó.
Ïðåçèäåíò Èëüõàì Àëèåâ çàæåã íîâðóçñêèé
êîñòåð.
Ãëàâà ãîñóäàðñòâà âûñòóïèë íà ïðàçäíåñòâå
ñ ðå÷üþ. Ïðåçèäåíò Èëüõàì Àëèåâ ñêàçàë:
"Äîðîãèå äðóçüÿ, óâàæàåìûå äàìû è ãîñïîäà!
ß ñåðäå÷íî ïîçäðàâëÿþ âàñ è âåñü àçåðáàéäæàíñêèé íàðîä ñ Íîâðóç áàéðàìû, â ýòè ïðàçäíè÷íûå äíè æåëàþ êàæäîìó ãðàæäàíèíó Àçåðáàéäæàíà ñ÷àñòüÿ è çäîðîâüÿ.
Íîâðóç – íàø ëþáèìûé ïðàçäíèê. Àçåðáàéäæàíñêèé íàðîä íà ïðîòÿæåíèè âåêîâ îòìå÷àë
ýòîò ïðàçäíèê, õðàíèë åãî â ñâîåì ñåðäöå. Óæå
20 ëåò ìû îòìå÷àåì ýòîò ïðàçäíèê êàê ãîñóäàðñòâåííûé. Ïîñëå âîññòàíîâëåíèÿ íåçàâèñèìîñòè Àçåðáàéäæàí îòìå÷àåò Íîâðóç áàéðàìû
î÷åíü øèðîêî – êàê îôèöèàëüíûé ãîñóäàðñòâåííûé ïðàçäíèê.  ïîñëåäíèå ãîäû ìû îòìå÷àåì ïðàçäíèê Íîâðóç íåñêîëüêî äíåé. À â ýòîì
ãîäó áóäåò 9 äíåé îòäûõà. ß óâåðåí, ÷òî êàæäàÿ
àçåðáàéäæàíñêàÿ ñåìüÿ ðàöèîíàëüíî èñïîëüçóåò ýòè äíè, êàæäàÿ ñåìüÿ áóäåò âìåñòå ïðàçäíîâàòü ýòîò çàìå÷àòåëüíûé ïðàçäíèê.
Àçåðáàéäæàíñêèé íàðîä ïðèâåðæåí íàöèîíàëüíûì öåííîñòÿì, íàöèîíàëüíûì òðàäèöèÿì. Àçåðáàéäæàíñêîå ãîñóäàðñòâî ïîñòðîåíî
ñåãîäíÿ íà ýòèõ öåííîñòÿõ. Ïîñëå îáðåòåíèÿ
íåçàâèñèìîñòè, çà èñêëþ÷åíèåì ïåðâûõ äâóõ
ëåò, ìû ïðîøëè óñïåøíûé ïóòü ðàçâèòèÿ. Ïåðâûå ãîäû íàøåé íåçàâèñèìîñòè áûëè î÷åíü òÿæåëûìè äëÿ íàøåé ñòðàíû è íàðîäà. Òå ãîäû
îñòàëèñü â ïàìÿòè êàê ãîäû õàîñà, êðèçèñà,
àíàðõèè. Â òå ãîäû äàëüíåéøåå ðàçâèòèå Àçåðáàéäæàíà è ñóùåñòâîâàíèå åãî êàê íåçàâèñèìîé ñòðàíû â öåëîì íàõîäèëèñü ïîä âîïðîñîì.
Òîëüêî ïîñëå âîçâðàùåíèÿ â 1993 ãîäó ïî òðåáîâàíèþ íàðîäà âåëèêîãî ëèäåðà Ãåéäàðà Àëèåâà ê ïîëèòè÷åñêîé âëàñòè ïîëîæåíèå â ñòðàíå
ñòàáèëèçèðîâàëîñü, áûë ïîëîæåí êîíåö ãðàæäàíñêîé âîéíå, íà÷àëñÿ ïóòü ðàçâèòèÿ è ïðîãðåññà.
Ñåãîäíÿ ìû ïðèâåðæåíû ýòîìó ïóòè. Ñåãîäíÿ
Àçåðáàéäæàí, â ïîäëèííîì ñìûñëå ñëîâà, ïåðåæèâàåò ïåðèîä ñâîåãî ðàçâèòèÿ, íàøà ñòðàíà
ñòðåìèòåëüíî èäåò âïåðåä. Íå ñîìíåâàþñü, ÷òî
è â ïîñëåäóþùèå ãîäû âñå ïîçèòèâíûå òåíäåíöèè â Àçåðáàéäæàíå åùå áîëåå óñèëÿòñÿ.
 ýòîì ãîäó ìû îòìå÷àåì 20-ëåòíèé þáèëåé
âîññòàíîâëåíèÿ íàøåé íåçàâèñèìîñòè. 20 ëåò êîðîòêèé ïåðèîä ñ èñòîðè÷åñêîé òî÷êè çðåíèÿ,
â òî æå âðåìÿ çà 20 ëåò ìíîãîå ìîæíî ñäåëàòü.
Îáðàòèâøèñü ê ñåãîäíÿøíèì ðåàëèÿì Àçåðáàéäæàíà, ìîæíî óâèäåòü, ÷òî Àçåðáàéäæàí, â
ïîäëèííîì ñìûñëå ñëîâà, ñìîã çàíÿòü ñâîå ìåñòî íà êàðòå ìèðà êàê íåçàâèñèìîå ãîñóäàðñòâî.
Ìû ïðèíèìàåì àêòèâíîå ó÷àñòèå âî âñåõ ðåãèîíàëüíûõ âîïðîñàõ. Àçåðáàéäæàí ñòàë ôàêòîðîì ðåãèîíàëüíîé ñòàáèëüíîñòè è ðàçâèòèÿ.
Íàøè èíèöèàòèâû óñèëèâàþò íàøó ñòðàíó, à
òàêæå îêàçûâàþò î÷åíü ïîçèòèâíîå âëèÿíèå íà
ïðîèñõîäÿùèå â ðåãèîíå ïðîöåññû.
Ìû ñòðîèì ñîâðåìåííîå ãîñóäàðñòâî. Ïî ñóùåñòâó ãîñóäàðñòâåííîå ñòðîèòåëüñòâî â Àçåðáàéäæàíå íà÷àëîñü ïîñëå 1993 ãîäà. Áûëè çàëîæåíû îñíîâû ãîñóäàðñòâåííîñòè, ïðåäïðèíÿòû î÷åíü âàæíûå øàãè ïî ñîçäàíèþ ïðàâîâîãî
ãîñóäàðñòâà â Àçåðáàéäæàíå, ïðîâåäåíû ðåôîðìû. Ñåãîäíÿ ýòè ðåôîðìû ïðîäîëæàþòñÿ.
Ïðîäîëæåíèå ðåôîðì êàê â ïîëèòè÷åñêîé, òàê
è â ýêîíîìè÷åñêîé ñôåðàõ - ýòî ïóòü ê ðàçâèòèþ äëÿ ëþáîãî îáùåñòâà. Ïðîäîëæàÿ ðåôîðìû, Àçåðáàéäæàíñêîå ãîñóäàðñòâî äåìîíñòðèðóåò ñâîþ ïðèâåðæåííîñòü ñîâðåìåííîñòè,
ðàçâèòèþ.
Ìû äîëæíû ñäåëàòü òàê, ÷òîáû âñå çàäà÷è,
ñòîÿùèå ïåðåä ñòðàíîé, íàøëè ñâîå ðåøåíèå,
ëþäè æèëè åùå ëó÷øå, ÷òîáû â íàøåé ñòðàíå
ïîëíîñòüþ óòâåðäèëîñü âåðõîâåíñòâî çàêîíà.
 Àçåðáàéäæàíå âåäåòñÿ î÷åíü ñåðüåçíàÿ
áîðüáà ñ íåïðèãëÿäíûìè ÿâëåíèÿìè, è ìû âèäèì ïðåêðàñíûå ðåçóëüòàòû ýòîé áîðüáû. Ïðèìåíåíèå âåðõîâåíñòâà çàêîíà, ïðèíöèïîâ ñîöèàëüíîé ñïðàâåäëèâîñòè, øèðîêàÿ áîðüáà ñ
êîððóïöèåé, âçÿòî÷íè÷åñòâîì ïðèíîñÿò ñâîè
ïëîäû. Ñ ó÷åòîì íàøèõ ïðèðîäíûõ ðåñóðñîâ è
î÷åíü ïðîäóìàííîé ýêîíîìè÷åñêîé ïîëèòèêè â
ñòðàíå Àçåðáàéäæàíñêîå ãîñóäàðñòâî è àçåðáàéäæàíñêîå îáùåñòâî ìîãóò èäòè òîëüêî è
òîëüêî ïî ïóòè ðàçâèòèÿ è ïðîãðåññà.
Ìû íå äîëæíû îãðàíè÷èâàòüñÿ äîñòèãíóòûìè
â íàñòîÿùåå âðåìÿ óñïåõàìè. Ìû âèäèì ýòè óñïåõè êàê â ñòàòèñòè÷åñêèõ äàííûõ, òàê è â íàøåì õîðîøåþùåì ãîðîäå. Çà ïîñëåäíèå ãîäû
Àçåðáàéäæàí ïîèñòèíå ïåðåæèâàåò ïåðèîä âîçðîæäåíèÿ. Íåñìîòðÿ íà ýêîíîìè÷åñêèé è ôèíàíñîâûé êðèçèñ, íàøà ýêîíîìèêà âûðîñëà,
óëó÷øèëîñü ñîöèàëüíîå ïîëîæåíèå ëþäåé,
ïðîâîäèòñÿ óñïåøíàÿ ñîöèàëüíàÿ ïîëèòèêà.
Îäíàêî äîñòèãíóòûå óñïåõè äîëæíû ñòàòü
ïðîñòî ñòèìóëîì äëÿ íàøèõ äàëüíåéøèõ øàãîâ. Æèçíü íå ñòîèò íà ìåñòå, ïåðåä ñòðàíîé
âñòàþò íîâûå çàäà÷è, ìû ñòàëêèâàåìñÿ ñ íîâûìè âûçîâàìè è äîëæíû áûòü ãîòîâû. Äëÿ ýòîãî
äîëæíû áûòü ñèëüíàÿ ýêîíîìèêà è ñèëüíàÿ ïîëèòè÷åñêàÿ ñèñòåìà.
 Àçåðáàéäæàíå óñïåøíî èäåò ïðîöåññ ôîðìèðîâàíèÿ ãðàæäàíñêîãî îáùåñòâà, åñòü åäèíñòâî ìåæäó íàðîäîì è âëàñòüþ. Âñå íàøè èíèöèàòèâû ïîääåðæèâàþòñÿ íàðîäîì, èíà÷å ìû
íå ñìîãëè áû äîáèòüñÿ ýòîãî ðàçâèòèÿ.
Ìû âèäèì íàøå áóäóùåå î÷åíü îòêðûòî è ÿñíî. Êóäà ìû èäåì, ÷òî íàñ æäåò â áóäóùåì?! Òî
åñòü äëÿ óñïåøíîãî ðåøåíèÿ âñåõ ýòèõ âîïðîñîâ, ñòîÿùèõ ïåðåä ñòðàíîé çàäà÷ ìû, êîíå÷íî,
äîëæíû ñòàðàòüñÿ ïðîãíîçèðîâàòü è áóäóùåå.
Åùå ðàç õî÷ó îòìåòèòü, ÷òî ðåôîðìû, êîòîðûå
ïîâîäÿòñÿ è áóäóò ïðîâîäèòüñÿ ñ ýòîé öåëüþ,
èìåþò îñîáîå çíà÷åíèå.
Ñåãîäíÿ Àçåðáàéäæàí – âåäóùåå ñ ýêîíîìè÷åñêîé òî÷êè çðåíèÿ ãîñóäàðñòâî â ðåãèîíå. 75
ïðîöåíòîâ ýêîíîìèêè Þæíîãî Êàâêàçà ôîðìèðóåòñÿ â Àçåðáàéäæàíå. Øàãè, ïðåäïðèíèìàåìûå â Àçåðáàéäæàíå â ýêîíîìè÷åñêîé, ýíåðãåòè÷åñêîé ñôåðàõ, íå òîëüêî îáóñëîâëèâàþò
ðàçâèòèå ñòðàíû, íî è îêàçûâàþò î÷åíü ñèëüíîå âëèÿíèå è íà ðåãèîíàëüíûå ïðîöåññû. Ïîñòåïåííî íàøà ðîëü â ðåãèîíå áóäåò âîçðàñòàòü. Ðåàëèçóåìûå Àçåðáàéäæàíîì ïðîåêòû
óæå äàæå âûøëè èç ðåãèîíàëüíîé ïëîñêîñòè,
ýòè ïðîåêòû, èíèöèàòèâû èìåþò áîëüøîå ìåæäóíàðîäíîå çíà÷åíèå.
Åùå ðàç õî÷ó ñêàçàòü: ìû ïðè ñòðîèòåëüñòâå
ñîâðåìåííîãî ãîñóäàðñòâà ïðåæäå âñåãî îïèðàåìñÿ íà íàøè íàöèîíàëüíûå öåííîñòè. Ýòè
öåííîñòè äëÿ íàñ ÿâëÿþòñÿ ñàìûìè âàæíûìè.
Ðàçóìååòñÿ, ìû ðàçäåëÿåì îáùå÷åëîâå÷åñêèå
öåííîñòè, ñ óâàæåíèåì îòíîñèìñÿ ê åâðîïåéñêèì öåííîñòÿì. Íî îñíîâíûìè öåííîñòÿìè
äëÿ íàñ ÿâëÿþòñÿ àçåðáàéäæàíñêèå. Ìû äîëæíû ñäåëàòü òàê, ÷òîáû ìîëîäîå ïîêîëåíèå ðîñëî, âîñïèòûâàëîñü â íàöèîíàëüíîì äóõå. ×òîáû ìîëîäîå ïîêîëåíèå áûëî ïàòðèîòè÷íûì,
ëþáèëî Ðîäèíó, âåðíî ñëóæèëî åé, áûëî ïðîôåññèîíàëüíûì, îáðàçîâàííûì, ãðàìîòíûì.
Ïðîâîäèìàÿ ñ ýòîé öåëüþ â íàøåé ñòðàíå ðàáîòà óæå äàåò ñâîè ðåçóëüòàòû. Â áóäóùåì ìû
óâèäèì ýòè ðåçóëüòàòû â åùå áîëåå øèðîêîì
ïëàíå.
Âûïîëíÿþòñÿ ñòîÿùèå ïåðåä ñòðàíîé çàäà÷è. Åùå ðàç õî÷ó ñêàçàòü, ÷òî ìû ïðîäîëæèì
ïîëèòè÷åñêèå è ýêîíîìè÷åñêèå ðåôîðìû. Ìû
åùå áîëåå óñèëèì íàøó ïîëèòèêó â ñîöèàëüíîé
ñôåðå è, òàêèì îáðàçîì, áóäåì óñïåøíî èäòè
âïåðåä ê ñîçäàíèþ ñîâðåìåííîãî ãîñóäàðñòâà.
Õîðîøåþò è áëàãîóñòðàèâàþòñÿ íàøè ãîðîäà, ðàáîòà â ðåãèîíàõ èäåò õîðîøî, óñïåøíî
ðåàëèçóåòñÿ ïðîãðàììà ðåãèîíàëüíîãî ðàçâèòèÿ. Íåäàâíî ìû îáñóäèëè èòîãè âòîðîãî ãîäà
ðåàëèçàöèè ïðîãðàììû è âèäèì, ÷òî êàæäàÿ çàäà÷à íàõîäèò ñâîå ðåøåíèå, êàæäûé ïîñòàâëåííûé âîïðîñ ðåøàåòñÿ.
 áëèæàéøåå âðåìÿ áóäåò ïðèíÿòà Ïðîãðàììà ñîöèàëüíî-ýêîíîìè÷åñêîãî ðàçâèòèÿ Áàêó,
ïðèãîðîäíûõ ïîñåëêîâ è ñåë. Íåñêîëüêî äíåé
íàçàä ñîñòîÿëîñü ðàñøèðåííîå ñîâåùàíèå ïî
äàííîìó âîïðîñó. Â ýòîì è ñëåäóþùèõ ãîäàõ
áóäóò ïðåäóñìîòðåíû äîïîëíèòåëüíûå ñðåäñòâà íà ðàçâèòèå ïðèãîðîäíûõ áàêèíñêèõ ïîñåëêîâ. Òàêèì îáðàçîì, â áëèæàéøåå âðåìÿ áóäåò ïðèíÿòà î÷åíü øèðîêàÿ è äåòàëüíàÿ ïðîãðàììà ïî ðåøåíèþ ñîöèàëüíî-ýêîíîìè÷åñêèõ
âîïðîñîâ ñåë.
Òî åñòü êàæäàÿ ñôåðà íàõîäèòñÿ â öåíòðå
âíèìàíèÿ. Â ñòðàíå íåò òàêîãî âîïðîñà, ãäå íå
áûëî áû ïðîãðåññà, ðàçâèòèÿ. Íàðÿäó ñî âñåìè
ýòèìè ïîçèòèâíûìè òåíäåíöèÿìè åùå ðàç õî÷ó
ñêàçàòü: ïîâñþäó âñå äîëæíîñòíûå ëèöà, âñå
÷èíîâíèêè äîëæíû äîñòîéíî ñëóæèòü ãðàæäàíàì, îêàçûâàòü èì ïîìîùü, æèòü èõ çàáîòàìè.
Ìû äîëæíû ñäåëàòü òàê, ÷òîáû êàæäûé âîçíèêàþùèé â ñòðàíå âîïðîñ ïîñêîðåå ðåøàëñÿ è,
òàêèì îáðàçîì, àçåðáàéäæàíñêèé íàðîä æèë
åùå ëó÷øå è áëàãîïîëó÷íåå.
Ñàìàÿ ãëàâíàÿ èç ñòîÿùèõ ïåðåä ñòðàíîé çàäà÷ – ýòî óðåãóëèðîâàíèå àðìÿíî-àçåðáàéäæàíñêîãî, íàãîðíî-êàðàáàõñêîãî êîíôëèêòà.
Êàê âàì èçâåñòíî, Àçåðáàéäæàí ïðîâîäèò ñâîþ
ïîëèòèêó â ñâÿçè ñ ýòèì âîïðîñîì, äåìîíñòðèðóåò êîíñòðóêòèâíîñòü â ïðîöåññå ïåðåãîâîðîâ,
â òî æå âðåìÿ óñèëåíèå ñòðàíû è ðàñøèðåíèå
ñôåðû íàøåãî âëèÿíèÿ â ðåãèîíå, êîíå÷íî æå,
åùå áîëåå óêðåïëÿþò íàøó ïîçèöèþ. Âñå ìû
õîðîøî çíàåì, ÷òî ïîñòàíîâëåíèÿ è ðåçîëþöèè
âñåõ ìåæäóíàðîäíûõ îðãàíèçàöèé ïîääåðæèâàþò ïîçèöèþ Àçåðáàéäæàíà. Ñ ïðàâîâîé òî÷êè
çðåíèÿ íàì âñåì ÿñíû ïóòè ðåøåíèÿ äàííîãî
âîïðîñà. Ýòîò âîïðîñ ìîæåò áûòü ðåøåí òîëüêî â ðàìêàõ òåððèòîðèàëüíîé öåëîñòíîñòè
Àçåðáàéäæàíà. Äðóãîãî âàðèàíòà ðåøåíèÿ âîïðîñà íåò, è ÿ íå ñîìíåâàþñü, ÷òî Àçåðáàéäæàí
âîññòàíîâèò ñâîþ òåððèòîðèàëüíóþ öåëîñòíîñòü. Ìû ñòðåìèìñÿ ñäåëàòü ýòî ìèðíûì ïóòåì. Íî â òî æå âðåìÿ óäåëÿåì áîëüøîå âíèìàíèå è ðåôîðìèðîâàíèþ àðìèè. Ïîðîé ýòî áåñïîêîèò íåêîòîðûå çàðóáåæíûå êðóãè.
Ñ÷èòàþ, ÷òî íèêàêèõ îñíîâàíèé äëÿ áåñïîêîéñòâà íåò. Åñëè âîïðîñ áóäåò ðåøåí ìèðíûì
ïóòåì, òî, êîíå÷íî æå, î âîåííîì âàðèàíòå íå
ìîæåò áûòü è ðå÷è. Íî óæå áîëåå 20 ëåò àçåðáàéäæàíñêèå çåìëè íàõîäÿòñÿ ïîä îêêóïàöèåé.
Ãðàæäàíå Àçåðáàéäæàíà ñòðàäàþò îò ýòîé îêêóïàöèè è ïîëèòèêè ýòíè÷åñêèõ ÷èñòîê. Óñèëèâàþùèéñÿ ñåãîäíÿ Àçåðáàéäæàí àáñîëþòíî
óâåðåí â òîì, ÷òî ýòîò âîïðîñ ìîæåò áûòü ðåøåí ëþáûì ïóòåì.
Ðàçóìååòñÿ, âíèìàíèå, êîòîðîå ìû óäåëÿåì
ðàçâèòèþ àðìèè, óâåëè÷åíèå âîåííûõ ðàñõîäîâ, ïðîèçâîäñòâî â Àçåðáàéäæàíå íîâîé âîåííîé òåõíèêè ñîçäàäóò, ÿ ñ÷èòàþ, äîïîëíèòåëüíûå âîçìîæíîñòè äëÿ ñïðàâåäëèâîãî ðåøåíèÿ
âîïðîñà. Ñåãîäíÿ â Àçåðáàéäæàíå ïðîèçâîäèòñÿ ñàìàÿ ñîâðåìåííàÿ áîåâàÿ òåõíèêà. Íàøè
ðàñòóùèå ýêîíîìè÷åñêèå âîçìîæíîñòè, äîïîëíèòåëüíûå äîõîäû, êîòîðûå áóäóò ïîëó÷åíû
áëàãîäàðÿ ðåàëèçàöèè ýíåðãåòè÷åñêèõ ïðîåêòîâ, êîíå÷íî æå, åùå áîëåå óñèëÿò Àçåðáàéäæàí â ýòîì ïëàíå.
Ìû ïîêà åùå íàäååìñÿ, ÷òî âîïðîñ ìîæåò
áûòü ðåøåí ìèðíûì ïóòåì. Äëÿ ýòîãî àðìÿíñêàÿ ñòîðîíà ïðîñòî äîëæíà áåçîãîâîðî÷íî âûïîëíèòü ðåçîëþöèè ìåæäóíàðîäíûõ îðãàíèçà-
Ermeni Askerlerinin Юldцrdцьц
9 Yaшыndaki Чocuk Berlin’de
Anыldы
öèé, â òîì ÷èñëå Ñîâåòà Áåçîïàñíîñòè ÎÎÍ,
óéòè ñ çàõâà÷åííûõ çåìåëü, ãðàæäàíå Àçåðáàéäæàíà äîëæíû âîçâðàòèòüñÿ ê ðîäíûì î÷àãàì.
Ïîñëå ýòîãî â ðåãèîíå ìîãóò óñòàíîâèòüñÿ ìèð
è ñòàáèëüíîñòü.
 íàñòîÿùåå âðåìÿ àðìÿíî-àçåðáàéäæàíñêèé, íàãîðíî-êàðàáàõñêèé êîíôëèêò ÿâëÿåòñÿ
ñàìûì áîëüøèì èñòî÷íèêîì óãðîçû äëÿ ðåãèîíà. Âñå õîðîøî çíàþò, ÷òî íå ìû ñîçäàëè ýòó óãðîçó, è áîëüøå âñåãî îò ýòîãî êîíôëèêòà ïîñòðàäàëà àçåðáàéäæàíñêàÿ ñòîðîíà. ß íàäåþñü è óâåðåí â òîì, ÷òî âîïðîñ íàéäåò ñâîå ðåøåíèå, ìû âîññòàíîâèì òåððèòîðèàëüíóþ öåëîñòíîñòü íàøåé ñòðàíû. Äðóãîãî ïóòè ðåøåíèÿ ýòîãî âîïðîñà íåò è íå ìîæåò áûòü. Àçåðáàéäæàíñêèé íàðîä è Àçåðáàéäæàíñêîå ãîñóäàðñòâî íèêîãäà íå ïîçâîëÿò ñîçäàòü íà ñâîèõ
èñòîðè÷åñêèõ çåìëÿõ âòîðîå àðìÿíñêîå ãîñóäàðñòâî. Íèêîãäà Íàãîðíîìó Êàðàáàõó íå áóäåò
ïðåäîñòàâëåíà íåçàâèñèìîñòü. Ëþäè, æèâóùèå
â íàñòîÿùåå âðåìÿ â Íàãîðíîì Êàðàáàõå, è
àçåðáàéäæàíöû, êîòîðûå îáÿçàòåëüíî òóäà
âåðíóòñÿ, äîëæíû æèòü â óñëîâèÿõ àâòîíîìèè.
Ýòî èçâåñòíûé â ìèðîâîé ïðàêòèêå ïîäõîä, è
âñå âîïðîñû äîëæíû áûòü ðåøåíû ñî ñòàòóñîì
àâòîíîìèè â ïðåäåëàõ åäèíîãî Àçåðáàéäæàíñêîãî ãîñóäàðñòâà. Åùå ðàç õî÷ó ñêàçàòü, ÷òî
Àçåðáàéäæàí íå îòñòóïèò îò ýòîé ïðèíöèïèàëüíîé ïîçèöèè.
Êðîìå ýòîé ïðîáëåìû, äðóãèå âîïðîñû, åùå
ðàç õî÷ó ñêàçàòü, â Àçåðáàéäæàíå óñïåøíî ðåøàþòñÿ. Ìû ñìîòðèì â áóäóùåå ñ î÷åíü áîëüøèìè íàäåæäàìè è îïòèìèçìîì. Ìû äîëæíû
ñäåëàòü òàê, ÷òîáû íàøà ñòðàíà ñòàëà åùå
ñèëüíåå è ìîãóùåñòâåííåå. Ìû çàùèùàåì è
áóäåì çàùèùàòü ñâîþ íåçàâèñèìóþ æèçíü. Äëÿ
íàñ íåçàâèñèìîñòü – ýòî ñàìîå áîëüøîå äîñòîÿíèå, ñàìîå áîëüøîå áîãàòñòâî, ñàìàÿ áîëüøàÿ öåííîñòü. Âåêàìè àçåðáàéäæàíñêèé íàðîä
æèë ìå÷òîé î íåçàâèñèìîñòè. Ñåãîäíÿ ìû, êàê
íåçàâèñèìàÿ ñòðàíà, ïðîâîäèì íåçàâèñèìóþ
ïîëèòèêó, è ýòà ïîëèòèêà ïîëíîñòüþ îòâå÷àåò
èíòåðåñàì àçåðáàéäæàíñêîãî íàðîäà. Ìû
äîëæíû çàùèùàòü íàø íåçàâèñèìûé âûáîð,
ñâîé îáðàç æèçíè. Åùå ðàç õî÷ó ñêàçàòü, ÷òî
àçåðáàéäæàíñêîå îáùåñòâî ïîñòðîåíî íà ïðî÷íûõ íàöèîíàëüíî-äóõîâíûõ öåííîñòÿõ.  òî æå
âðåìÿ Àçåðáàéäæàíñêîå ãîñóäàðñòâî – ýòî ñîâðåìåííîå, ñâåòñêîå ãîñóäàðñòâî, è âñå ïðîèñõîäÿùèå â ìèðå ïîçèòèâíûå ïðîöåññû îêàçûâàþò ñâîå ïîëîæèòåëüíîå âëèÿíèå è íà Àçåðáàéäæàí.
Ìû áóäåì ïðîäîëæàòü ýòó ïîëèòèêó è â áóäóùåì. Åùå ðàç õî÷ó ñêàçàòü, ÷òî äëÿ íàñ íåçàâèñèìîñòü – ýòî ñàìàÿ áîëüøàÿ öåííîñòü. Ìû
äîëæíû äåííî è íîùíî ðàáîòàòü è ðàáîòàåì,
÷òîáû óêðåïèòü ýòó íåçàâèñèìîñòü. Ïî ýòîìó
âîïðîñó â îáùåñòâå ñóùåñòâóåò ïîëíàÿ ñîëèäàðíîñòü. Ìû çíàåì, êóäà èäåì, çíàåì, êàêèì
áóäåò íàøå áóäóùåå.
Íàøå áóäóùåå – â íàøèõ ðóêàõ. Îò íàñ çàâèñèò, êàêèìè ïóòÿìè áóäåò ðàçâèâàòüñÿ Àçåðáàéäæàí â áóäóùåì.
ß ñ÷èòàþ, ÷òî â ïîñëåäíèå ãîäû, â òå÷åíèå
ïîñëåäíèõ 17 ëåò, îñíîâû ãîñóäàðñòâåííîñòè â
íàøåé ñòðàíå áûëè çàëîæåíû òàê ïðî÷íî, ÷òî â
ïðåäñòîÿùèå ãîäû ñâåðíóòü ñ ýòîãî ïóòè áóäåò
íåâîçìîæíî. Ýòî åäèíñòâåííûé âûáîð, ÷òî åùå
ðàç ïîäòâåðæäàåò óñïåøíîå ðàçâèòèå Àçåðáàéäæàíà ñåãîäíÿ. Òî åñòü â 1993 ãîäó ðàçâèòèå
íàøåé ñòðàíû ìîãëî ïîéòè ïî ðàçëè÷íûì íàïðàâëåíèÿì. Íî ëèøü ýòîò ïóòü - ïóòü ðàçâèòèÿ,
ïóòü íåçàâèñèìîñòè, íàøå ñòðåìëåíèå îïèðàòüñÿ íà ñîáñòâåííûå ñèëû ñîçäàëî äëÿ íàñ
ñåãîäíÿøíèå ðåàëèè. Â ïîñëåäíèå ãîäû Àçåðáàéäæàí ïðîøåë ñàìûé ñòðåìèòåëüíûé ïóòü
ðàçâèòèÿ â ìèðîâîì ìàñøòàáå. Îá ýòîì ñâèäåòåëüñòâóþò è âñå ñòàòèñòè÷åñêèå ïîêàçàòåëè.
Àçåðáàéäæàíñêàÿ ýêîíîìèêà è â êðèçèñíûå
ãîäû ðàñòåò, Àçåðáàéäæàí õîðîøååò, áëàãîóñòðàèâàåòñÿ, óêðåïëÿåòñÿ. Ñåãîäíÿ êàæäûé ïðèåçæàþùèé â Àçåðáàéäæàí èíîñòðàííûé ãðàæäàíèí, êàæäûé ãîñòü – åñëè îí íåïðåäâçÿòûé –
âèäèò, îäîáðÿåò è îöåíèâàåò ýòè ðåàëèè.
 ýòîò ñâåòëûé äåíü, â êàíóí äîðîãîãî äëÿ
âñåõ íàñ ïðàçäíèêà Íîâðóç ÿ õî÷ó åùå ðàç ñåðäå÷íî ïîçäðàâèòü âåñü àçåðáàéäæàíñêèé íàðîä, æåëàþ êàæäîìó ãðàæäàíèíó Àçåðáàéäæàíà çäîðîâüÿ, ñ÷àñòüÿ è íîâûõ óñïåõîâ!
Ñ ïðàçäíèêîì!".
BUGЦN BANA ИSE YARЫN SANA...
Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya devlet baшkanlarыnыn Mart ayыnыn baшыnda yaptыьы mцzakerelerden kыsa sцre sonra 8 Mart
tarihinde Ermenistan cephe bюlgesinde Ermeni askerleri tarafыnca юldцrцlen 9 yaшыndaki
F.A.B, Almanya'nыn baшkenti Berlin'de anыldы.
Azerbaycan tarafыnыn bildirdiьine gюre
Aьdam шehrine baьlы Orta Gervend kюyцnde ikamet eden kцчцk Fариз, dayыsыnыn evine giderken yolda baшыna Ermeni askerleri
tarafыndan atыlan mermi isabet etti. Hastaneye kaldыrыlan kцчцk чocuк yolda hayatыnы
kaybetti.
Almanya'daki Azerbaycanlыlar Koordinasyon Merkezi (KAD), Azerbaycan Evi ve diьer Azeri sivil kuruluшlar tarafыndan tarihi Brandenburg Kapыsы'nыn юnцnde dцzenlenen tюrende Ermenilerin bu saldыrыsы шiddetle kыnandы.
Berlin'deki Azerbaycanlыlarыn kurduьu
spor kulцbцnde yюneticilik yapan Jochannes Zwick, "Daьlыk Karabaь'da bir чocuьun юldцrцldцьцnц duydum. Sadece bir
шey sюylemek istiyorum: Bu чыlgыnlыьa
son verilmeli." dedi.
KAD Baшkanы Samira Patzer-Иsmailova
ise "Azerbaycan, Ermenistan ve Rusyanыn Soчi'de yaptыьы mцzakerelerden 2
gцn sonra 10 yaшыndaki Bedelov'un Ermeniler tarafыndan юлдцрцлдцьцнц шiddetle kыnыyo-ruz." dedi. Patzer-Иsmailova,
Almanya'daki Azeriler olarak bir beyanname hazыrladыklarыnы, bu beyannameyi
Alman Federal Meclisi'ne, baшbakanlыьa ve
diьer kuruluшlara gюndereceklerini sюyledi.
Azerbaycan ise Ermenistan yюnetimine
цчlц gюrцшmelerde verilen sюze baьlы kalma ыaьrыsыnda bulundu.
BERLИN (Cihan Haber Ajansы).
Azerbaycan-Ermenistan cephe hattыnыn,
Fuzuli ve Tarter bюlgelerindeki ateшkes
ihlalinde iki Azeri askerinin юldцьц bildirildi.
Azeri basыnыnda чыkan haberlere gюre, iki
farklы bюlgedeki ateшkes ihlalinde Elnur
Memmedov (20) ve Samir Aьayev (25) adlы
Azeri askerleri Ermeniler tarafыndan
юldцrцldц.
Elnur Memmedov'un Ermeni keskin
niшancыsы tarafыnda 21 Martta Tarter bюlgesinde vurularak юldцrцldцьц, Samir
Aьayev'in ise Fuzuli bюlgesi Aшaьы
Abdцrrehmanlы Kюyц yakыnlarыnda чыkan
чatышmada юldцьц kaydedildi.
Azerbaycan Savunma Bakanlыьы, cephe
hattыndaki ateшkes ihlali sonucu iki Azeri
askerinin юldцьц bilgisini doьrularken,
Aьayev'in юlцm tarihi konusunda aчыklama
yapmadы.
AA.
6
Astana'da "Kazak eli" meydanыnda
Kazakistan Cumhurbaшkanы Nursultan
Nazarbayev Kazakistanlыlarыn Nevruz
bayramыnы kutladы.
№ 59 МАРТ 2011
Kazakistan'da faaliyet gюsteren Tцrk
iшadamlarы Rusya, Beyaz Rusya ve
Kazakistan arasыnda yцrцrlцkte olan
Gцmrцk Birliьi Anlaшmasы ve bu anlaшmanыn getirdiьi yeni durum konusunda bilgilendirildi.
Nazarbayev, baшkent halkыna ve konuklarыna yaptыьы konuшmasыnda, Nevruz beш bin yыldan beri kutlanan dцnyanыn en eski bayramlardan biri olduьunu sюyledi. Yirmi yыl юnce Cumhurbaшkanы Nazarbayev yaptыьы kararname
ile atalarыmыzыn eski geleneьini yeniden
canlandыrmышtыr.
Cumhurbaшkanы Nursultan Nazarbayev, "Biz eski kюkenlerimizden gцч
alыp, baьыmsыzlыk hayalimizi gerчekleшtirebildik. Kazakistan baьыmsыzlыьыnыn 20'ci baharыnы gцчlц, istikrarlы ve dinamik geliшen bir devlet olarak
karшыlamaktadыr" diye konuшtu.
Tцrkiye'nin Almatы
Baшkonsolosu
Yeшim Kebapчыoьlu
Kazakistan'ыn Юzbekistan Bцyцkelчisi
Boribay Jeksembin basыna verdiьi demeчte,
Cumhurbaшkanы Nursultan Nazarbayev'in
inisiyatifi ile 3-4 Mayыs tarihlerinde Kazakistan'da ЫV. Astana Ekonomik Forumu'nun
dцzenleneceьini aчыkladы. Forum'a 3.500'ц
aшkыn siyasi lider, devlet ve uluslararasы
юrgцt yetkilisi ile bilim ve iш чevreleri temsilcileri, ayrыca, 80 цlkeden medya temsilcilerinin davet edildiьini, halihazыrda 7 Nobel
юdцlц sahibinin, siyasetчilerin ile iktisatчыlarыn katыlыmlarыnы teyit ettiklerini bildirdi.
Astana Forumu'nun "Kцresel Ekonomi
ve Finans", "Иш ve Yatыrыm" ve "Toplum ve
Иstikrarlы Geliшme" gibi цч ana konu
цzerinde odaklandыьыnы, Forum'un sonunda
"20 bцyцk цlke" liderlerine geleneksel
olarak юneri metninin hazыrlanacaьыnы belirtti. Bцyцkelчi Boribay Jeksembin, Forum
чerчevesinde dцzenlenecek etkinliklerin
Dцnya Bankasы, BM, Иslam Kalkыnma
Bankasы, Asya Kalkыnma Bankasы, Avrupa
Yatыrыm Bankasы, Dцnya Ekonomik Forumu
ve Dцnya Иslami Ekonomik Forumu gibi
saygыn uluslararasы юrgцtlerin desteьiyle
gerчekleшtirileceьini belirtti.
Иki цlkenin yыlsonuna kadar AN 140-100
marka uчaklarыnыn yapыmыna dair mцшterek
projenin vadesini belirlemeleri gerektiьi
bildirildi. Geчen yыlыn yaz aylarыnda Astаna'da
Kazakistan ile Ukrayna liderleri Nazarbayev
ile Yanukoviч'in yaptыьы son gюrцшmeden
sonar kыsa bir sцre geчmesine raьmen bu
gюrцшmelerde цzerinde mutabakata varыlan
birkaч projeyi ele alma zamanыnыn geldiьi
bildirildi.
Mцшterek projelerden biri hakkыnda bilgi
veren Ukrayna'nыn Kazakistan Bцyцkelчisi
Oleg Demin, iki цlkenin yыlsonuna kadar AN
140-100 marka uчaklarыnыn yapыmыna dair
mцшterek projenin vadesini belirlemeleri
gerektiьini, halihazыrda iki цlke hцkцmetleri
arasыnda Kazakistan'da uчaklarыn montajыnы
baшlatma konusunda mцzakerelerin yцrцtцldцьцnц beyan etti. Bu model uчaklarыn
bilindiьi цzere, yakыn ve orta menzilli uчuш
yaptыklarыnы, uчuш alanыnыn sadece Kazakistan'ы kapsamadыьыnы, bu model uчaklarыn
iniш yapmadan Astana'dan Moskova ile Kiev'e
direkt (nonstop) uчuш gerчekleшtirebileceklerini belirtti.
Halihazыrda, proje fizibilitesinin hazыr olduьunu, AN 140-100 uчaklarыnыn montajыnы yapacak olan tesisin Kazakistan'ыn gцneyinde
Almatы eyaletinde kurulmasы юngюrцldцьцnц
ifade etti.
Halihazыrda, uчak ekipmanlarыnыn цretimi iчin
tesis oluшturma meselesinin gцndemde
olduьunu, bu tesiste Ukraynalыlardan чok
Kazaklarыn чalышacaьыnы ifade etti.
Kazakistan Tцrkiye Ишadamlarы Derneьi
(KATИAD) tarafыndan Almaata'da dцzenlenen bilgilendirme toplantыsыna, чok sayыda
iш adamы katыldы. KATИAD Baшkanы Zeki
Pilge, Tцrkiye'nin Almatы Baшkonsolosu
Yeшim Kebapчыoьlu, Kazakistan Maliye
Bakanlыьы Gцmrцk Denetim Komitesi
Baшkan Yardыmcыsы Ten Иgor Viktoroviч,
Kazakistan Gцmrцk Birliьi Genel Mцdцrц
Чuhray Yuriy Aleksandroviч ve чok sayыda Kazak ve Tцrk iшadamы katыldы.
Toplantыya baшkanlыk eden KATИAD
Baшkanы Zeki Pilge Kazakistan'da
faaliyette bulunan Tцrk iшadamlarыnыn
deьiшen gцmrцk mevzuatы ile ilgili olarak
yapыlan toplantыnыn son derece faydalы
olduьunu belirtti. Zeki Pilge, iшadamlarыnыn
daha fazla цretim ve satыш yapabilmeleri
iчin imzalanan Gцmrцk Birliьi konusunda tamamlanmasы iчin revizyon baшlattыklarыnы
daha fazla bilgi sahibi olmalarы gerektiьini sюyledi. Toplantыda ayrыca Gцmrцk
Birliьinin
kurulmasыyla,
Kazakistan
ifade etti.
Cumhuriyeti iчerisinde цretim yapan firToplantыda konuшan Almaata Baшkon- malarыn, ham madde sahibi olan Rusya
nazaran
rekabet
solosu Yeшim Kebapчыoьlu ise Japonya'da Federasyonu'na
yaшanan deprem dolayыsыyla Tцrkiye baшta
olmak цzere bцtцn dцnyanыn Japon
halkыnыn yanыnda olduьunu belirterek,
depremde hayatыnы kaybedenler iчin
baшsaьlыьы diledi. KATИAD tarafыndan
dцzenlenen
toplantыnыn
imzalanan
Gцmrцk Birliьi anlaшmasы sonrasы Tцrk
iшadamlarыnыn bilgilendirilmesi noktasыnda
son derece юnemli konularыn ele alыndыьыnы
ifade eden Yeшim Kebapчыoьlu, deьiшen
mevzuatlara iшadamlarыnыn hazыrlыklы olmasы
gerektiьini sюyledi.
Kebapчыoьlu, Kazakistan'da bulunan
iшadamlarыnыn yaшanan deьiшiklikleri yakыndan takip etmeleri gerektiьini vurgulayarak: "Tцrk iшadamlarыnыn baшarыsы,
Kazakistan ve Tцrkiye iliшkilerinin gцч
kazanmasы demektir." dedi. Almaata
Baшkonsolosluьu olarak her zaman Tцrk
iшadamlarыnыn yanыnda olduьunun altыnы
чizen Yeшim Kebapчыoьlu, iki цlke iliшkilerinin en цst dцzeyde olduьunu ifade etti.
Toplantыda konuшan Kazakistan Gцmrцk
Broker Birliьi Genel Mцdцrц Чuhray Yuriy
Aleksandroviч, Gцmrцk Birliьi'nin hedeflerinden birinin, ekonomik geliшmeler,
serbest ekonomik etkileшim alanlarы arttыrыlmasы, gцmrцklerdeki engellerin ortadan
kaldыrыlmasы ve цlkelerin sosyo-ekonomik
ilerlemesini katkы saьlamak olduьunu
ifade etti.
Gцmrцk Birliьi kararlarыnыn uygulanmasыndan birkaч ay sonra yapыlan anlaшmanыn olumlu yюnlerini ve Kazakistan'ыn
dыш ticaret ve gцmrцk birliьi iчinde karшыlыklы ticareti etkileyen bazы olumsuz faktюrlerin
yaшandыьыnы, ancak zamanla bu olumsuzluьun ortadan kalktыьыna dikkat чeken
Чuhray Yuriy Aleksandroviч, Gцmrцk
Birliьi Komisyonu'nun ve Kazakistan
hцkцmetinin шirketlerin mal bildiriminin
íà çâàíèÿ Ãåðîÿ Ñîöèàëèñòè÷åñêîãî Òðóäà.  òîì æå ãîäó èç ýòîé
îáëàñòè åùå 8 àçåðáàéäæàíöåâ
áûëè óäîñòîåíû ýòîãî âûñîêîãî â
ñîâåòñêèå ãîäû çâàíèÿ, ïåðåäàåò
 êîíôåðåíöèè ïðèíèìàëè ó÷à- AZE.az ñî ññûëêîé íà ÀçåðÒàäæ.
ñòèå ðóêîâîäèòåëè ÎáùåñòâåííîÍà ìåðîïðèÿòèè áûëî ñîîáùåãî îáúåäèíåíèÿ Àññîöèàöèè êàíî,
÷òî ïðîæèâàþùèå â Êàçàõñòàçàõñòàíñêèõ
àçåðáàéäæàíöåâ
íå
àçåðáàéäæàíñêèå æåíùèíû
(ÎÁÀÊÀ), ÷ëåíû íàøåé äèàñïîðû,
ïðèíèìàþò
àêòèâíîå ó÷àñòèå â
æóðíàëèñòû.
îáùåñòâåííî-ïîëèòè÷åñêîé æèçíè
Ïðåäñåäàòåëü ÐÎÎ “Àññîöèàöèÿ ñòðàíû, ðàáîòàþò â ðàçëè÷íûõ îòàçåðáàéäæàíöåâ” â Êàçàõñòàíå, ðàñëÿõ ýêîíîìèêè, îáðàçîâàíèÿ,
÷ëåí Ñîâåòà ÀÍÊ è Êîîðäèíàöè- çäðàâîîõðàíåíèÿ, ïðàâîîõðàíèîííîãî ñîâåòà àçåðáàéäæàíöåâ òåëüíûõ îðãàíàõ.
ìèðà, êàíäèäàò òåõíè÷åñêèõ íàóê
Íà ó÷ðåäèòåëüíîé êîíôåðåíöèè
Àáèëôàñ Ìóñëèìîãëó ïîçäðàâèë
âðà÷
Ìåõðèáàí ßäóëëàãûçû áûëà
æåíùèí, ïîä÷åðêíóë íåîáõîäèèçáðàíà
ïðåäñåäàòåëåì ÎÀÆ.
ìîñòü ñîçäàíèÿ òàêîé ñòðóêòóðû.
Ïî åãî ñëîâàì, îäíà èç æåíùèíÂûñòóïèâøèå ïîæåëàëè ïðåäñåàçåðáàéäæàíîê, â 1937 ãîäó âûñëàííûõ â Äæàìáóëüñêóþ îáëàñòü äàòåëþ Îáùåñòâà àçåðáàéäæàíÊàçàõñòàíà, Ñóãðà Àëèåâà ÷åðåç ñêèõ æåíùèí óñïåõîâ â ðàáîòå.
www.vatanpress.com
10 ëåò - â 1947 ãîäó áûëà óäîñòîå ãîðîäå Àëìàòû ïðîøëà ó÷ðåäèòåëüíàÿ êîíôåðåíöèÿ Îáùåñòâà àçåðáàéäæàíñêèõ æåíùèí
(ÎÀÆ).
 Àëìàòû ïðîøëà ó÷ðåäèòåëüíàÿ êîíôåðåíöèÿ Îáùåñòâà àçåðáàéäæàíñêèõ æåíùèí.
Âðà÷ Ìåõðèáàí ßäóëëàãûçû
áûëà èçáðàíà ïðåäñåäàòåëåì
Îáùåñòâà àçåðáàéäæàíñêèõ æåíùèí â Êàçàõñòàíå.
gцcцnцn dцшtцьц bununla ilgili Gцmrцk
Birliьi sыnыrlarы iчerisinde Kazakistan
Cumhuriyeti'nin цretici firmalarыnы koruma
amaчlы юnlemler de tartышыldы.
Щабер Меркези.
Ирадели инсан давранышлары тутарлы инсандыр...
7
№ 59 МАРТ 2011
ïðåóìíîæàþùèé èõ íàäåæäû è âåðó.
Ýòîò óäèâèòåëüíûé ïðàçäíèê âñåãäà ñ íåòåðïåíèåì æäóò è ñ áîëüøèì âîîäóøåâëåíèåì îòìå÷àþò âñå íàøè ñîîòå÷åñòâåííèêè –
ñòàð è ìëàä, ìóæ÷èíû è æåíùèíû, íåçàâèñèìî îò íàöèîíàëüíîñòè, ÿçûêà è âåðîèñïîâåäàíèÿ.
Ñ äðåâíåéøèõ âðåìåí ñòàëî äîáðîé òðàäèöèåé âñòðå÷àòü ïðàçäíèê â êàæäîé ñåìüå,
â êàæäîé ìàõàëëå ñ îòêðûòûì ñåðäöåì è
ïðèâåòñòâîâàòü åãî ñëîâàìè: «Äîáðî ïîæàëîâàòü íà íàøó áëàãîñëîâåííóþ çåìëþ, Íàâðóç! Ïóñòü ñ òîáîé ïðèõîäèò â íàøè äîìà,
ãîðîäà è ñåëà ìèð è äîñòàòîê!».
Èìåííî ñ òàêèìè áëàãîðîäíûìè è ÷èñòûìè
ïîìûñëàìè, íàäåæäàìè íà áîãàòûé óðîæàé
íàøè òðóäîëþáèâûå äåõêàíå çàêëàäûâàþò
ñåìåíà â ïðîãðåâàåìóþ âåñåííèì òåïëîì
ïî÷âó.
È ñåãîäíÿ, â ýòè ëó÷åçàðíûå äíè, ìû îò
âñåé äóøè æåëàåì, ÷òîáû íàøèì ñàìîîòâåðæåííûì äåõêàíàì è ôåðìåðàì, âñåì òðóæåíèêàì âñåãäà ñîïóòñòâîâàëà óäà÷à, ñáûëèñü
âñå èõ ÷àÿíèÿ è áëàãèå íàìåðåíèÿ.
Ïðèâåòñòâåííîå ñëîâî Ïðåçèäåíòà Èñëàìà Êàðèìîâà íà òîðæåñòâàõ, ïîñâÿùåííûõ ïðàçäíèêó Íàâðóç
Äîðîãèå ñîîòå÷åñòâåííèêè!
Óâàæàåìûå ãîñòè!
 ýòè ñâåòëûå äíè íà íàøó áëàãîäàòíóþ è
ïðåêðàñíóþ çåìëþ âìåñòå ñ äûõàíèåì âåñíû ïðèõîäèò äîëãîæäàííûé Íàâðóç.
Ìíå äîñòàâëÿåò îãðîìíîå óäîâîëüñòâèå îò
âñåãî ñåðäöà ïîçäðàâèòü âàñ, äîðîãèå ñîîòå÷åñòâåííèêè, âåñü íàðîä Óçáåêèñòàíà ñ ýòèì
ëþáèìûì ïðàçäíèêîì è âûðàçèòü ñâîå ãëóáîêîå óâàæåíèå è ñàìûå èñêðåííèå ïîæåëàíèÿ.
Ñðåäè ìíîãèõ ðàäîñòíûõ ïðàçäíèêîâ è
çíàìåíàòåëüíûõ äàò, êîòîðûå îòìå÷àåò íàø
íàðîä, îñîáîå ìåñòî çàíèìàåò Íàâðóç, îëèöåòâîðÿþùèé ñîáîé ïðîáóæäåíèå è âîçðîæäåíèå ïðèðîäû, ñàìîé æèçíè.
Äëÿ íàøåãî íàðîäà Íàâðóç âñåãäà áûë è
îñòàåòñÿ ñàìûì äðåâíèì, ïîèñòèíå íàöèîíàëüíûì ïðàçäíèêîì, ñâîáîäíûì îò êàêèõëèáî ïîëèòè÷åñêèõ ïîäòåêñòîâ. Îí íàì äîðîã
åùå è ïîòîìó, ÷òî âîïëîùàåò â ñåáå òàêèå
íàøè âå÷íûå, èìåþùèå îáùå÷åëîâå÷åñêèå
êîðíè öåííîñòè, êàê ãóìàíèçì è ìèëîñåðäèå,
âçàèìîïîìîùü è âåëèêîäóøèå.
Íàâðóç, ïðèçíàâàåìûé êàê Íîâûé ãîä ïî
âîñòî÷íîìó êàëåíäàðþ, ÿâëÿåòñÿ äëÿ âñåõ
íàñ íåïîâòîðèìûì ñèìâîëîì âå÷íîãî êðóãîâîðîòà æèçíè, ìîùè è áåçãðàíè÷íîé ùåäðîñòè ïðèðîäû, ïðîáóæäàþùåé â ñåðäöàõ ëþäåé äîáðûå è ñîçèäàòåëüíûå óñòðåìëåíèÿ,
 ýòó ÷óäåñíóþ ïîðó, êîãäà ïîâñþäó îùóùàåòñÿ äóíîâåíèå âåñíû, ðàñïóñêàþòñÿ ïî÷êè è ïðîáèâàþòñÿ ïåðâûå âñõîäû, êàæäûé èç
íàñ ãëóáîêî ÷óâñòâóåò åñòåñòâåííóþ ïîòðåáíîñòü â áëàãîðîäíûõ è ñâåòëûõ ïîñòóïêàõ,
æèòü â ãàðìîíèè ñ ïðèðîäîé, ñòàðàåòñÿ óäåëÿòü åùå áîëüøå âíèìàíèÿ è çàáîòû ñâîåé
ñåìüå, ëþäÿì ñòàðøåãî ïîêîëåíèÿ, áëèçêèì
è äðóçüÿì, âûðàçèòü èì ñâîþ ëþáîâü è óâàæåíèå. Èì îòâîäÿòñÿ ïî÷åòíûå ìåñòà íà íàðîäíûõ ãóëÿíèÿõ è ïðåäñòàâëåíèÿõ, çà
ïðàçäíè÷íûì äàñòàðõàíîì, ÷òîáû îòâåäàòü
òðàäèöèîííûå âåñåííèå ÿñòâà – ñóìàëÿê è
õàëèì.
 äíè Íàâðóçà ïîâñåìåñòíî ìîæíî íàáëþäàòü, êàê íàõîäÿò âñå áîëåå øèðîêîå âîïëîùåíèå è íàïîëíÿþòñÿ íîâûì ñîäåðæàíèåì
òàêèå èçäðåâëå ïðèñóùèå íàøåìó íàðîäó
áëàãîðîäíûå êà÷åñòâà è îáû÷àè, êàê ñòðåìëåíèå æèòü â ìèðå è ñîãëàñèè, îêàçûâàòü
áåñêîðûñòíóþ ïîìîùü íóæäàþùèìñÿ â ïîääåðæêå ëþäÿì – èíâàëèäàì, áîëüíûì, îäèíîêèì, ïîëó÷èòü áëàãîñëîâåíèå ïî÷òåííûõ
àêñàêàëîâ.
×óâñòâî îãðîìíîãî âîñõèùåíèÿ âûçûâàþò
ýòè ïîèñòèíå ìóäðûå, óíèêàëüíûå, íàïîëíåííûå ãëóáîêèì ãóìàíèñòè÷åñêèì ñìûñëîì
îáû÷àè, ÿâëÿþùèåñÿ ÿðêèì âûðàæåíèåì íàøåãî íàöèîíàëüíîãî õàðàêòåðà.
Áåç ñîìíåíèÿ, íàø íàðîä, êîòîðûé íà ïðîòÿæåíèè âåêîâ ñìîã áåðåæíî ñîõðàíèòü è äîíåñòè äî íûíåøíèõ ïîêîëåíèé ýòè áåñöåííûå òðàäèöèè è ñîçâó÷íûå äóõó è ôèëîñîôèè Íàâðóçà öåííîñòè, ïî ïðàâó çàñëóæèâàåò âñÿ÷åñêîãî óâàæåíèÿ.
Óâàæàåìûå ñîîòå÷åñòâåííèêè!
kadыn-erkek, kent-kюy
nцfus oranы, nцfus
yoьunluьu,
nцfus
artышы ve ortalama yaш
dцzeyi gibi deьiшik
oranlara ait rakamlarыna netlik kazandыrыlacak.
Sayыm sыrasыnda aile
bireylerine Юzbekчe
ve Rusчa hazыrlanan
12 soru sorulacak.
Devlet Иstatistik Komitesi'nin idaresinde
gerчekleшtirilecek
sayыm чalышmalarыna,
юьretmenler, mahalle
muhtarlыklarы, mahalle
ve emniyet
Юzbekistan'da Иlk Kez Detaylы Nцfus mensuplarы destek reisleri
verecek.
Sayыmыnы Yapacak.
1991'de 20 milyon 700 bin olan цlke
Юzbekistan'da ilk kez detaylы nцfus
Ocak 2011 itibariyle 29 milyonu
sayыmыnы yapacak. Иlki Sovyet Birliьi dюne- nцfusu,
minde 1989'de yapыlan detaylы nцfus geчmiшti.
sayыmыnыn ardыndan ilk kez цlke genelinde
Bundan юnce Юzbekistan'ыn nцfusu
geniш kapsamlы sayыm yapыlacak. Nцfus Ocak
27 milyon 555 bin ve Ocak
sayыmы 21 Mart ve 30 Nisan gцnleri 2010 2009'da
ise 28 milyon 700 bin olarak
arasыnda yapыlacak.
aчыklanmышtы.
TAШKENT (Cihan Haber Ajansы).
Sayыmla birlikte цlkenin genч-yaшlы,
Ñåãîäíÿ íàñ ðàäóþò è ïðèäàþò íàì íîâûå
ñèëû, ïîëó÷èâøèå ìèðîâîå ïðèçíàíèå ñòàáèëüíûå è äèíàìè÷íûå òåìïû ðàçâèòèÿ
ñòðàíû, âûñîêèå äîñòèæåíèÿ â ñòðîèòåëüñòâå íîâîãî îáùåñòâà è íîâîé æèçíè, ïîâûøåíèè áëàãîñîñòîÿíèÿ íàðîäà, íàøè óâåðåííûå øàãè ïî ïóòè îáðåòåíèÿ äîñòîéíîãî ìåñòà â ðÿäó ðàçâèòûõ äåìîêðàòè÷åñêèõ ãîñóäàðñòâ.
Êîãäà ðå÷ü èäåò î âûñîêèõ ðåçóëüòàòàõ è
ðóáåæàõ, äîñòèãíóòûõ ïðåæäå âñåãî áëàãîäàðÿ ñàìîîòâåðæåííîìó è êðîïîòëèâîìó òðóäó
íàøåãî íàðîäà, ïðîäóìàííîìó è ðàöèîíàëüíîìó èñïîëüçîâàíèþ íàøèõ ñèë è ïîòåíöèàëà, õîòåë áû îáðàòèòü âàøå âíèìàíèå íà äâà
ìîìåíòà.
Âî-ïåðâûõ, äóìàþ, íå áóäåò îøèáêîé ïîä÷åðêíóòü, ÷òî âñå íàøè óñïåõè â íûíåøíåå
òðåâîæíîå è íåñïîêîéíîå âðåìÿ, â ïåðèîä
ïðîäîëæàþùåãîñÿ ìèðîâîãî ôèíàíñîâîãî
êðèçèñà ÿâëÿþòñÿ ðåçóëüòàòîì âñå áîëåå óêðåïëÿþùèõñÿ â íàøåé ñòðàíå ìèðà è ñïîêîéñòâèÿ, ìåæíàöèîíàëüíîãî è ãðàæäàíñêîãî
ñîãëàñèÿ, ðåëèãèîçíîé òîëåðàíòíîñòè, àòìîñôåðû äðóæáû è âçàèìíîãî óâàæåíèÿ ìåæäó
ëþäüìè.
Ñàìî âðåìÿ òðåáóåò, ÷òîáû ìû êàê çåíèöó
îêà áåðåãëè ýòî íè ñ ÷åì íå ñðàâíèìîå áîãàòñòâî, áûëè âñåãäà áäèòåëüíûìè.
Âî-âòîðûõ, ýòè âûñîêèå ðóáåæè äîñòèãíóòû âî âçàèìîâûãîäíîì ñîòðóäíè÷åñòâå ñ
ìåæäóíàðîäíûì ñîîáùåñòâîì, ãîñóäàðñòâàìè äàëüíåãî è áëèæíåãî çàðóáåæüÿ, ïðåæäå
âñåãî ñ ñîñåäÿìè, è ìû ñòîðîííèêè åùå
áîëüøåãî óêðåïëåíèÿ òàêîãî ýôôåêòèâíîãî
âçàèìîäåéñòâèÿ.
Äóõ Íàâðóçà ïðèçûâàåò âñåõ íàñ æèòü
èìåííî ñ òàêèìè áëàãîðîäíûìè óñòðåìëåíèÿìè è ïîìûñëàìè.
Ïîëüçóÿñü âîçìîæíîñòüþ, ïîçâîëüòå ìíå
ñåãîäíÿ ñ ýòîé âûñîêîé òðèáóíû îò ÷èñòîãî
ñåðäöà âûðàçèòü áëàãîäàðíîñòü óâàæàåìûì
ïîñëàì çàðóáåæíûõ ãîñóäàðñòâ è ïðåäñòàâèòåëÿì ìåæäóíàðîäíûõ îðãàíèçàöèé, ïðèíèìàþùèì ó÷àñòèå â íàøåì òîðæåñòâå, âñåì
íàøèì äðóçüÿì, ðàçäåëÿþùèì íàøè óñïåõè
è ðàäîñòè, è èñêðåííå ïîçäðàâèòü èõ ñ ïðàçäíèêîì Íàâðóç.
Äîðîãèå ñîîòå÷åñòâåííèêè!
 ýòîò íåçàáûâàåìûé äåíü õî÷ó åùå ðàç îò
âñåé äóøè âûðàçèòü ñâîå óâàæåíèå è ñåðäå÷íî ïîçäðàâèòü ïî÷òåííûõ ìàòåðåé è îòöîâ, áðàòüåâ è ñåñòåð, íàøèõ äåòåé, êîòîðûå
ñåãîäíÿ ñòàíîâÿòñÿ ïîèñòèíå ðåøàþùåé ñèëîé íàøåé æèçíè.
Áóäüòå âñåãäà çäîðîâû, ïóñòü ñáûâàþòñÿ
âñå âàøè ìå÷òû è æåëàíèÿ!
Ïóñòü â êàæäîé ñåìüå, âî âñåé íàøåé ñòðàíå öàðÿò ìèð è áëàãîïîëó÷èå, äîñòàòîê è èçîáèëèå!
 Óçáåêèñòàíå çàïðåòèëè èñïîëüçîâàòü òåðìèí "õàëàë" íà ýòèêåòêàõ ìÿñîìîëî÷íîé ïðîäóêöèè.
Óçáåêñêîå àãåíòñòâî ñòàíäàðòèçàöèè,
ìåòðîëîãèè è ñåðòèôèêàöèè çàïðåòèëî
ïðîèçâîäèòåëÿì ìÿñîìîëî÷íîé ïðîäóêöèè Óçáåêèñòàíà èñïîëüçîâàòü çíàê
"Halal" ("õàëàë") íà ýòèêåòêàõ ìàðêèðîâîê, ñîîáùèë ÐÈÀ Íîâîñòè ïðåäñòàâèòåëü àãåíòñòâà.
Òåðìèí "õàëàë" èñïîëüçóåòñÿ â ìóñóëüìàíñêîì ìèðå êàê "çíàê êà÷åñòâà", ñîîòâåòñòâóþùèé êàíîíàì øàðèàòà.  ÷àñòíîñòè, ìóñóëüìàíå íàçûâàþò "õàëàë" ìÿñî æèâîòíîãî, íå çàïðåùåííîãî Êîðàíîì
è óìåðùâëåííîãî ñ èìåíåì Àëëàõà, ïèøåò ÈÀ Íîâîñòè-Êàçàõñòàí.
 ñâîþ î÷åðåäü àãåíòñòâî àðãóìåíòèðîâàëî òàêîå ðåøåíèå òåì, ÷òî Âñåìèðíîé îðãàíèçàöèåé çäðàâîîõðàíåíèÿ
(ÂÎÇ) ïðèíÿò ðÿä ñòàíäàðòîâ, òåõíè÷åñêèõ íîðì è ïðàâèë ïîä îáùèì íàçâàíèåì
"Êîäåêñ Àëèìåíòàðèóñ", îïðåäåëÿþùèõ
òðåáîâàíèÿ ê ïèùåâûì ïðîäóêòàì, â òîì
÷èñëå è èõ ìàðêèðîâêå.
" ñâÿçè ñ ýòèì ìàðêèðîâàíèå ïðîäóêöèè äàííûì ëîãîòèïîì áåç íàëè÷èÿ òðåáîâàíèé è óñëîâèé â íîðìàòèâíûõ äîêóìåíòàõ íà åå ïðîèçâîäñòâî íå äîïóñêàåòñÿ, òàê êàê ÿâëÿåòñÿ íå äîñòîâåðíîé, íå ïîäòâåðæäàþùåéñÿ äîêóìåíòàëüíî, ÷òî
ïðèâîäèò ê íàðóøåíèþ çàêîíà "Î çàùèòå ïðàâ ïîòðåáèòåëåé", - ñêàçàë
ñîáåñåäíèê àãåíòñòâà.
Ñ ïðàçäíèêîì Íàâðóç, äîðîãèå ìîè äðóçüÿ!
17. Иzmir Doьaltaш ve Teknolojileri
Fuarы (MARBLE 2011)'e Muьla'dan
katыlan Koчar Mermer, standыnda
Юzbek pilavы ikram etti. Юzbekistan'ы
Sevenler Derneьi Baшkanы Gцrbцz
Dюnmez'le 6 sene юnce baшlattыklarы
geleneьi sцrdцrdцklerini belirten
Koчar Mermer Yюnetim Kurulu
Baшkanы Abdullah Koчar, "Юzbek
pilavы, MARBLE fuarыndaki standыmыzla юzdeшleшti. Mцшterilerimiz
ve diьer firmalar hep bunu bunu
soruyor." dedi. Fuarыn ikinci gцnц
юьle saatlerinde daьыtыlan pilav, bu
sene yaklaшыk 500 kiшiye nasip oldu.
Yюnetim Kurulu Baшkanы Koчar,
fuarыn hareketli ve iyi gittiьini,
Чinlilerin gelmesinin de чok olumlu
olduьunu sюyledi. Dernek Baшkanы
Dюnmez ise, "Юzbekistanlыlarы gerчekten sevdiьimizi, kцltцrlerini tanыtarak gюsteriyoruz." шeklinde konuшtu. Pilavdan yiyen Иstanbullu bir
firmanыn ortaьы Murat Чalышkan da, "Иlk
defa bюyle gцzel bir шey tattыm. Цч
tabak yemekten kendimi alamadыm. Yanыmda gezdirdiьim Чinli
misafirlerim de чok beьendi." dedi.
Щабер Меркези.
El elden цstцndцr...
Ïðè ïîääåðæêå ïîñîëüñòâà Àçåðáàéäæàíà â Óçáåêèñòàíå â òàøêåíòñêîì Ãîñóäàðñòâåííîì òåàòðå ìóçûêàëüíîé êîìåäèè ñîñòîÿëàñü ïðåçåíòàöèÿ îïåðåòòû
âûäàþùåãîñÿ àçåðáàéäæàíñêîãî êîìïîçèòîðà Óçåèðà Ãàäæèáåéëè "Àðøèí ìàë
àëàí" íà ðóññêîì ÿçûêå.
Íà ïðåçåíòàöèè ïðèñóòñòâîâàëè ñîòðóäíèêè ïîñîëüñòâà Àçåðáàéäæàíà, äåÿòåëè êóëüòóðû Óçáåêèñòàíà, ïðåäñòàâèòåëè àçåðáàéäæàíñêîé äèàñïîðû, æóðíàëèñòû.
Ïîñòàíîâêó ïîïóëÿðíîãî â Óçáåêèñòàíå
ñïåêòàêëÿ îñóùåñòâèë õóäîæåñòâåííûé
ðóêîâîäèòåëü è ãëàâíûé ðåæèññåð òåàòðà Ñåðãåé Êàïðèåëîâ. Â ãëàâíûõ ðîëÿõ
çàíÿòû íàðîäíàÿ àðòèñòêà Óçáåêèñòàíà
Çèíàèäà Ñîëîâüåâà, çàñëóæåííûé àðòèñò Ñóðàò Àðòûêîâ è äðóãèå.
Ñïåêòàêëü ïðîøåë ïðè ïîëíîì àíøëàãå.
Íàïîìíèì, ÷òî âïåðâûå ñïåêòàêëü áûë
ïîêàçàí â Òàøêåíòå â 1919 ãîäó â òåàòðå
"Êîëëèçåé". Â òîò æå ãîä áàêèíåö Ìèðçà
Ãàáèá Àõóíäçàäå ñîçäàë â Ñàìàðêàíäå
òðóïïó èç ïðîæèâàþùèõ òàì àçåðáàéäæàíöåâ. Â 1921 ãîäó ñïåêòàêëü áûë ïîêàçàí â Áóõàðå. Â 1922-ì - â Òàøêåíòå, â
òåàòðå "Ðàõàò áàõ÷àñû" ýòîò ñïåêòàêëü
ïîä ðóêîâîäñòâîì Ñèäãè Ðóõóëëû ïðåäñòàâèëè àêòåðû èç Àçåðáàéäæàíà.
 ïîñëåäóþùèå ãîäû ñïåêòàêëü íåîäíîêðàòíî ñòàâèëñÿ íà ñöåíå Òàøêåíòà,
Ôåðãàíû, Áóõàðû, Êîêàíäà, Õîðåçìà, Ñàìàðêàíäà.
Óæå îêîëî 90 ëåò ýòî áåññìåðòíîå ïðîèçâåäåíèå ÿâëÿåòñÿ îäíèì èç ïîïóëÿðíûõ ñïåêòàêëåé â Ñðåäíåé Àçèè.
Ãóëó Êåíãåðëè,
ñîáêîð ÀçåðÒÀäæ, Òàøêåíò.
8
№ 59 МАРТ 2011
Tцrkmenistan Devlet Baшkanы
Gurbanguli Berdimuhamedov'un
Mayыs ayыnda Юzbekistan'ы ziyaret
edeceьi kaydedildi. Юzbekistan
Devlet Baшkanы Иslam Kerimov,
Tцrkmen mevkidaшы Berdimuhamedov'a Nevruz Bayramы dolayыsыyla kutlama mesajы gюnderdi. Kerimov'un
Tцrkmenistan'ыn Tek Havayolu
Taшыmacыlыk Kurumu Olan Tцrkmen
Havayollarы, Filosuna Challenger 870
Model Uчak Satыn Alacak.
Tцrkmen basыnыnda yer alan
mesajыnda; Mayыs ayыnda Юzbekistan'daki gюrцшmemizi sabыrsыzlыkla bekliyorum. Bu ziyaretin iki цlke
arasыndaki komшuluk mцnasebetleri
ve iшbirliьinin geliшtirilmesine юnemli
katkы
saьlayacak
denildi.
Berdimuhamedov, en son Kerimov'u 19 Ekim 2010 tarihinde
цlkesinde aьыrlamышtы. Иlk юnce
baшkent Aшkabat'ta bir araya gelen
liderler, daha sonra Tцrkmenistan'ыn Юzbekistan sыnыrыna yakыn
Daшoьuz vilayetinde TцkmenЮzbek Dostluk Festivali etkinliklerine katыlmышtы. Tцrkmen lider, Kerimov'a bu ziyaretinde bir Tцrkmen
Ahal-Teke atы hediye etmiшti.
Tцrkmenistan'ыn tek havayolu taшыmacыlыk
kurumu olan Tцrkmen Havayollarы, filosuna
Challenger 870 model uчak satыn alacak.
Baьыmsыzlыktan sonra Boeing uчaklarыnы tercih eden Tцrkmenistan, Kanada'nыn
Bombardier Иnc. шirketinden Challenger
model uчak satыn alma kararы aldы.
Devlet Baшkanы Gurbanguli Berdimuhamedov, sюz konusu uчaьыn alыmыna
iliшkin kararnameyi imzaladы. Tцrkmen
Havayollarыnыn, yolculara yapыlan hizmet
kalitesinin arttыrыlmasы amacыyla yeni uчak
sipariш ettiьi kaydedildi. Yeni model uчaьыn
yolcu kapasitesinin 70 kiшilik olduьu
kaydedildi. Uчaьыn maliyeti hakkыnda bir
rakam aчыklanmadы.
Tцrkmen Havayollarы, uluslararasы taшыmacыlыkta, ABD'nin Boeing havacыlыk шirketine юzel sipariш verilerek цretilen Boeing757, Boeing 737-300 ve Boeing 737-800
model uчaklarы kullanыyor. Yurtiчi seferlerde Boeing 717 model, yolcu kapasitesi
dцшцk uчaklar kullanыlыrken, yцk taшыmacыlыьыnda ise Rus yapыmы ИL-76 kargo
uчaklarы tercih ediliyor.
Щабер Меркези.
lerin цretilmesinde aktif bir rol alan
Tцrkmenistan'ыn pozitif uluslararasы ortaklыklarыn yoьunlaшtыrыlmasыna bцyцk юnem
verdiьini kaydetti.
Tцrkmenistan, Birleшmiш Milletler
Cenevre ofisinde daimi temsilcilik aчma
kararы aldы. Devlet Baшkanы Gurbanguli
Berdimuhamedov, dцzenlenen Bakanlar
Kurulu toplantыsыnda sюzkonusu kararnameyi imzaladы. Dышiшleri Bakanы ve
Devlet
Baшkanы
Yardыmcыsы
Raшit
Meredov, BM Cenevre ofisi nezdinde
Tцrkmenistan'ыn daimi temsilciliьinin
aчыlmasыna iliшkin yapыlan чalышma hakkыnda bilgi verdi. Berdimuhamedov, sюzkonusu temsilciliьin aчыlmasыna iliшkin
kararnameyi imzalayarak, bюlgesel ve
kцresel kalkыnma iчin en uygun чюzцm-
Tцrkmenistan'ыn Иsviчre'de daimi temsilciliьinin aчыlmasыnыn tarihi bir юneme sahip
olduьunu kaydeden Tцrkmen lider,
Cenevre'de Birleшmiш Milletler'e baьlы
birчok kuruluшlarыn ve uluslararasы юrgцtlerin faaliyet gюsterdiьini belirtti. Temsilciliьin, Tцrkmenistan'ыn BM ve diьer uluslararasы kuruluшlar ile iшbirliьinin daha da
gцчlendirilmesine юnemli katkы saьlayacaьы kaydedildi.
Tцrkmen Havayollarы, daha юnce yurtdышы
resmi ziyaretlerde kullanыlmasы amacыyla
Kanada'nыn Bombardier Aerospace шirketinin цrettiьi, iш uчaьы olarak da bilinen
Challenger CL 605 model yeni bir jet uчak
alarak filosuna katmышtы.
AШKABAT.
Gazi Цniversitesi Sosyal Bilimler Enstitцsц tarafыndan bu yыl
ikincisi dцzenlenen sempozyuma
Kazakistan, Kыrgыzistan, Tцrkmenistan, Ahыska, Kыrыm, Юzbekistan, Bosna, Kosova ve Ыrak'tan
akademisyenler katыldы.
Baшkanlыьыnы Prof. Dr. Fatih Kiriшчioьlu'nun yapacaьы birinci oturumda,
"Kazakistan Юzbekistan iliшkilerine
Yapыsalcы Yaklaшыm", "Tцkmenistan
Cumhuriyetlerinde Kavramsal Deьerler
ve Kimlik Sorunu", "Tцrkmenistan
Enerji Politikasы ve Tarafsыzlыk Иlkesi",
"Orta Asya Bцtцnleшmesi ve Gцvenlik"
baшlыklы konular ele alыnacak.
Yrd. Doч. Dr. Tцmen Somuncuoьlunun baшkanlыьыnы yapacaьы ikinci oturumda ise "Sovyet Dюneminde
Tцrklerin Kullandыьы Alfabe Farklыlыklarы",
"Tцrkmen
Romanыnыn
Doьuшu",
"Tцrkistan Hanlыklarыndaki Bayan Lider
Kurmancan
DATKA"
ve
"Tцrk
Kцltцrцnde At: Kыrgыzistan Юrneьi"
baшlыklы sunumlar yer alacak.
Tцrkmenistan'da Иnшaat Alanыnda Faaliyet Gюsteren Polimeks Шirketi, 185 Milyon Avro
Deьerinde Otoban Иnшa Etti.
lider Berdimuhamedov, yцrцrken
inшaattan
sorumlu
yardыmcыsы
Deryageldi Orazov'dan yol inшaatы
hakkыnda bilgi aldы. Daha sonra
Berdimuhamedov ve resmi heyet
Tцrkmenistan'da inшaat alanыnda yolun geri kalan bюlgesini otobцs ile
faaliyet gюsteren Polimeks шirketi, geчti.
185 milyon avro deьerinde otoban
inшa etti. Baшkent Aшkabat'ыn gцney Tцrk шirketi, 185 milyon avroya mal
bюlgesinde inшa edilen Чandыbil olan proje kapsamыnda otoyolun
yolu, Devlet Baшkanы Gurbanguli yanы sыra tцm altyapы sistemleri ve
Berdimuhamedov tarafыndan hiz- чevre dцzenlemesini de gerчekleшtirdi. Toplam 33 kilometre
mete aчыldы.
uzunluьundaki yolun 29 kilometresi
Aчыlыш tюrenine, Polimeks'in Yюne- yapыldы. Porje kapsamыnda yolun
tim Kurulu Baшkanы Erol Tabanca'nыn kenarыnda 44 kilometre kanal, 298
yanы sыra devlet baшkanы yardыmcыlarы, kilometre granit bordцr, 8 tane yaya
yabancы misyon шefleri, Tцrk alt geчidi, 2808 tane aydыnlatma
iшadamlarы ve чok sayыda Tцrkmen direьi, 17 kilometre galeri, 4 kюprц,
vatandaшы
katыldы.
Berdimuha- 530 bin metre kara yeшil alan, 2
medov'un aчыlыш alanыna gelmesiyle bцyцk fiskiye, 13 adet su rezervuarы,
baшlayan tюrende, halk oyunlarы gюs- 48 klimalы, maьazasы ve tuvaleti
terileri izlendi. Ardыndan Berdimu- bulunan otobцs duraьы inшa edildi.
hamedov aчыlыш kurdelesini keserek, Ayrыca, yolun kenarlarыnda 17 bin
resmi heyetle birlikte yolun yaklaшыk aьaч, 1 milyon 345 bin kцчцk aьaч
bir kilometresini yцrцdц. Tцrkmen ve 52 bin 500 adet gцl ekildi. Yolun
Иstikbal gюklerdedir... Ататцрк.
17 kilometresi 80 metre geniшliьinde, 5,5 kilometresi 50 metre
geniшliьinde, 4 bin 500 kilometresi
15 metre geniшliьinde ve 2 kilometresi 21 metre geniшliьinde inшa edildi.
Чok sayыda Tцrk inшaat шirketinin
kayыtlы bulunduьu Tцrkmenistan'da,
bugцne kadar, Tцrk firmalarы toplam
20 milyar dolar deьerinde 600'цn
цzerinde projeye imza attы.
Tцrk inшaat шirketlerinin en чok iш
yaptыьы цlke konumundaki Tцrkmenistan'da, bu yыl iчerisinde 7 milyar dolar deьerinde 102 dev proje
hizmete aчыlacak. Bu baьlamda, 767
milyon dolar deьerinde konut, okul,
ticaret merkezleri gibi чeшitli sosyal
amaчlы tesisler de teslim edilecek.
2010 yыlыnda 4.8 milyar dolar
deьerinde 120'ye yakыn proje hayata
geчirilmiшti.
Щабер Меркези.
№ 59 МАРТ 2011
9
KKTC Cumhurbaшkanы Derviш Eroьlu ile
Kыbrыs Rum yюnetimi lideri Dimitris
Hristofyas'ыn, Kыbrыs mцzakereleri kapsamыnda Lefkoшa ara bюlgedeki gюrцшmesi
tamamlandы.
Batыlы bazы tarihчilerin 'Osmanlы
Иmparatorluьu'nun Paylaшыm Savaшы'
diye adlandыrdыklarы Birinci Dцnya
Savaшы, Temmuz 1914'de baшladы, dюrt
yыl sцrdц, Kasыm 1918'de sona erdi.
BM Barыш Gцcц (UNCYP) Sюzcцsц
Rolando Gomez, gюrцшmenin ardыndan
yaptыьы aчыklamada liderlerin bir sonraki
buluшmasыnыn 30 Martta olacaьыnы belirtti.
'Иtilaf Devletleri' denilen saldыrganlar
шюyle kцmelendiler: Britanya Иmparatorluьu, Rusya Иmparatorluьu, Fransa,
Иtalya, Amerika Birleшik Devletleri,
Belчika, Romanya, Portekiz,
Yunanistan, Sыrbistan, Karadaь ve
Japonya.
Karшы cephe, 'Иttifak Devletleri' adы
altыnda шюyle oluшtu: Alman Иmparatorluьu, Avusturya-Macaristan, Osmanlы
Иmparatorluьu ve Bulgaristan.
Gomez, liderlerin temsilcileri Kudret
Юzersay ile Yorgos Yakovu'nun da 29
Martta bir araya geleceьini sюyledi.
BM Genel Sekreteri'nin Kыbrыs Юzel
Danышmanы Alexander Downer'in bir programы olmasы ve gюrцшme yerinden erken
ayrыlmasы nedeniyle gюrцшme sonrasы aчыklamayы Gomez yaptы.
EROЬLU: BИZ AYRЫ BИR
DEVLETИZ, AYRЫ BИR
YЮNETИMИZ
KKTC Cumhurbaшkanы Derviш Eroьlu,
Kыbrыs Rum yюnetimi lideri Dimitris
Hristofyas'ыn, iki tarafыn "eш zamanlы
mцшterek nцfus sayыmы yapmasыnы" gцndeme getirdiьini, bunu kabul etmelerinin
mцmkцn olmadыьыnы, uluslararasы kriterlere
baьlы olarak kendi nцfus sayыmlarыnы zaten
yapacaklarыnы sюyledi.
iчerisinde olmayы taahhцt etmiшiz. Onun iчin
burada bir gцvensizlik ortamыnыn yaratыlmasыna gerek yok.'
KKTC'de bir nцfus sayыmыna ihtiyaч
olduьunu daha юnce ifade ettiklerini belirten
KKTC Cumhurbaшkanы, ''Artыk planlы programlы чalышmak iчin bugцnkц nцfusumuzu
bilmemiz шart olmuшtur. Emrivaki olarak
KKTC Cumhurbaшkanы Eroьlu, Kыbrыs deьil, ihtiyaч olduьu iчin bu kararы zaten
mцzakereleri kapsamыnda Hristofyas'la gю- almышtыk'' dedi.
rцшmesinin ardыndan makamыna dюnцшцnde
yaptыьы aчыklamada, bugцn vatandaшlыk koBu arada, Rum Politis gazetesi, Kыbrыs
nusunun gюrцшцldцьцnц, bu konuda taraf- Rum tarafыnda 1 Ekimde nцfus sayыmы
larыn gюrцшlerinde mesafe olduьunu belirtti. yapыlacaьыna kesin gюzцyle bakыldыьыnы
yazdы.
Vatandaшlыk konusunun gelecek hafta da
ele alыnacaьыnы ifade eden Eroьlu, bir sonraRum tarafы, Tцrkiye kюkenli KKTC vatanki liderler gюrцшmesinin 30 Mart Чarшamba daшlarыnыn sayыsыnы юьrenmek iчin ulusgцnц yapыlacaьыnы kaydetti.
lararasы denetim altыnda KKTC'de nцfus
sayыmы yapыlmasыnы istiyor.
-''NЦFUS SAYЫMЫ BИR
ИHTИYAЧ''-
Derviш Eroьlu, daha юnce Baшbakan
Иrsen Kцчцk ile gюrцшmesinden sonra
''nцfus sayыmыna ihtiyaч olduьunu, bur nцfus
sayыmы yapacaklarыnы'' aчыkladыьыnы anыmsattы.
Eroьlu, ''Bizim geleceьimiz aчыsыndan programыmыzы, planыmыzы yapabilme bakыmыndan
yeni bir nцfus sayыmыna ihtiyaч var'' dedi.
HRИSTOFYAS: NЦFUS SAYЫMЫ
YAPЫLMASЫ KONUSUNDA NET
BИR ЮNERИ SUNDUK
Kыbrыs Rum yюnetimi lideri Dimitris
Hristofyas, KKTC Cumhurbaшkanы Derviш
Eroьlu ile Kыbrыs mцzakereleri kapsamыnda
bugцn yapыlan gюrцшmede, ''her iki toplumda da BM himayesinde nцfus sayыmы yapыlmasыyla ilgili net bir юneri sunduklarыnы''
Rum lider Hristofyas'ыn bugцnkц sюyledi.
gюrцшmede, ''iki tarafыn eш zamanlы mцшterek
Rum radyosunun haberine gюre, gюrцшnцfus sayыmы yapmasыndan'' bahsettiьini,
bunu kabul etmenin mцmkцn olmadыьыnы menin ardыndan Baшkanlыk Sarayыna
dюnцшцnde aчыklama yapan Hristofyas,
ifade eden Eroьlu, шюyle devam etti:
''Biz ayrы bir devletiz, ayrы bir yюnetimiz. Biz ''Rum tarafыnыn nцfus sayыmыnы, vatandaшlыk
elbette nцfus sayыmыmыzы yapacaьыz. sorununun, yani 'yerleшikler' (Tцrkiye
Uluslararasы kriterlere baьlы olarak ve BM kюkenli KKTC vatandaшlarы) konusunun
yetkilileriyle de diyalog iчinde nцfus чюzцlmesi чerчevesinde gerчek bir tartышma
sayыmыmыzы yapacaьыz. Ama Gцney ile (Rum yapabilmek iчin istediьini'' ifade etti.
tarafыyla) eш zamanlы yapma diye bir
Rum tarafы ile BM'nin bu yюnde her zaman
dцшцncemiz yok. Onlar da kendi nцfus
sayыmыnы yapacaklar. Иki ayrы yюnetim, ayrы hazыr olduьunu kaydeden Hristofyas, ''Kыbrыs
ayrы nцfus sayыmы yapabilir. Eш zamanlы yap- Tцrk tarafы ile problem bulunduьunu'' юne
manыn bir anlamы yok. Neticede biz zaten sцrdц.
daha юnceden buna karar vermiшiz, onun
Nцfus sayыmы konusunun BM Genel
hazыrlыklarыyla ilgili чalышmalar devam ediyor.''
Sekreteri'nin Kыbrыs Юzel Danышmanы
KKTC Cumhurbaшkanы Eroьlu bir soru Alexander Downer ile daha ileri boyutta
цzerine, Devlet Planlama Юrgцtц'nцn tartышыlacaьыnы kaydeden Hristofyas, ''nцfus
konusunda Kыbrыs Tцrk tarafыnыn ikna
(DPЮ) nцfus sayыmыyla ilgili gerekli hazыrlыьы sayыmы
edilmesi iчin чaba gюsterileceьini'' savundu.
yapacaьыnы belirterek, yarыn DPЮ yetk- KKTC Cumhurbaшkanы Eroьlu da gюrцшilileriyle bu konuyu gюrцшeceьini sюyledi.
menin ardыndan yaptыьы aчыklamada, plan ve
program yapabilmek iчin цlkede bir nцfus
Eш zamanlы nцfus sayыmыnыn Hristofyas'ыn sayыmыna ihtiyaч olduьunu ve yapыlacaьыnы;
kendi gюrцшц olduьunu ifade eden Eroьlu, ancak Hristofyas'ыn bugцnkц gюrцшmede
bahsettiьi ''iki tarafta eш zamanlы nцfus
шunlarы kaydetti:
''Bizim gюrцшцmцz, her iki ayrы yюnetim de sayыmы yapыlmasы'' юnerisini kabul etmenin
ayrы ayrы zamanlarda istedikleri zamanda mцmkцn olmadыьыnы sюylemiшti.
nцfus sayыmы yapar. Bizim anlayышыmыz bu,
Eroьlu, Devlet Planlama Юrgцtц (DPЮ)
yaklaшыmыmыz da bu. Bugцn, Sayыn Hristof- yetkilileriyle
yarыn nцfus sayыmы konusunu
yas'ыn dцшцncesinin kabul edilemez oldu- gюrцшeceьini, uluslararasы kriterlere baьlы ve
ьunu da kendilerine ifade etmiшtik. Maksat BM ile iшbirliьi iчinde bir nцfus sayыmыna
nцfus sayыmы ise herkes kendi bюlgesinde gidileceьini aчыklayarak, nцfus sayыmыnыn bir
nцfus sayыmыnы yapar. Mцhim olan burada, emrivaki deьil, ihtiyaч olduьunu ve bu ihtiuluslararasы kriterlere uygun bir nцfus yacы zaten юnceden ifade ettiklerini belirtmiшti.
АА.
sayыmы yapmak. Biz zaten BM ile de iшbirliьi
Gюrkemli Britanya Иmparatorluьu'nun
gцчlц hцkцmetinde Bahriye Bakanы olan
Winston Churchill, savaш kabinesinde
ateшli bir konuшma yapыyor, "Savaшы
kazanabilmemiz, Rusya'ya yardыm
yolunu aчmamыza baьlыdыr' diyor, "Bu
da ancak Tцrkiye'nin yыkыlmasыyla
gerчekleшebilir" diye sюzlerini sцrdцrцyordu. Tцrkiye'yi yыkыp yolu nasыl aчacaьыnы
da шюyle aчыklыyordu: "Юnce Чanakkale'ye saldыracaьыz, boьazы ele geчireceьiz, oradan Иstanbul'a ulaшacaьыz!"
Churchill'in planы 18 Mart 1915 tarihinde uygulamaya konulur, Иngilizler ve
Fransыzlar gцчlц donanmalarыyla
Чanakkale юnlerine gelir, deniz
piyadeleri Arы Burnu'na чыkar.
Karшыlarыnda, Yarbay Mustafa Kemal
komutasыndaki 19.Tцmeni bulurlar.
Sonradan, Winston Churchill шunlarы
yazar:
"At the head of the 19th. Division
there stood in this strange story, a
Man of Destiny, Mustapha Kemal
Bey"
Tцrkчesi:
"Bu garip юykцde, 19. Tцmenin
baшыnda, Geleceьi Yazan Adam,
Mustafa Kemal Bey bulunuyordu"
Yarbay Mustafa Kemal, юlцme
koшarak giden askerleriyle, 'Чanakkale
Geчilmez' sюzцnц tarihe kazыtыr.
Aьыr yenilginin faturasы Churchill'e
чыkarыlыr.
Artыk o, istenmeyen adamdыr,
hцkцmetteki koltuьu altыndan чekilir.
"Onurlu duruшundan hiч юdцn vermeden, derin bir цzцntц ve sessizlikle
evin iчinde hiч konuшmadan dolanыp
duruyordu.
Yine bюyle bir gцn, evin iчinde
dolaшыrken benim suluboya kutumu,
fыrчalarыmы, paletimi gюrdц. Hemen
tuvalin юnцne oturdu, akшama kadar
resim yapыp durdu. Yaptыьы resimler
hoшuna gitmiшti. Mutluluьu yeniden
parыldayan gюzlerinden okunuyordu."
O gцn ilk kez hayatыnda resim yapan
Churchill, iшe ciddi olarak sarыlыr, yaьlы
boya resim yapmaya baшlar.
Girdiьi aьыr bunalыmdan resim yaparak
чыkmayы baшarыr.
Onu aьыr bir bunalыma sokan Mustafa
Kemal, iшte onu iyileшtirecek yolu da buldurmuшtur.
Sonralarы Churchill'in yaьlыboya tablolarыnы gюren Picasso'nun yorumu шu
olmuшtur: "Eьer bu adam ressamlыьы
meslek edinmiш olsaydы, чok rahat bir
yaшam geчirmesini saьlayacak parayы
kolayca kazanыrdы"
Mustafa Kemal, Чanakkale'de periшan
ettiьi Winston Churchill'in, Picasso'dan
юvgц alacak dцzeyde bir ressam olmasыna olanak yaratmышtы!
19.Tцmenin шehit olan askerlerinin
torunlarы, bugцn шanlы Tцrk ordusunun
saflarыndadыr. 19.Tцmen Komutanы
Mustafa Kemal'i kendisine юrnek almыш
subaylarыmыz da onlarыn baшlarыnda,
nюbette!
Dюrt bin yыldan fazladыr цzerinde
Churchill чok aьыr bir bunalыma girer.
yaшadыьыmыz, vatan dediьimiz bu toprak1915'in yazыnda, Иngiltere'nin gцneydoьusundaki kenti Surrey'de, 'Hoe Farm' larы biz, baшka hiч kimseye yаr etmeyiz!
adы verilen aile чiftliьine, bir sцrgцn gibi
Yыlmaz Dikbaш
kendisini hapseder. Dышarыya чыkmaz,
18 Mart 2011
kimselerle konuшmaz.
[email protected]
O gцnleri, yeьeni John Spencer
www.kalinka.com.tr
anlatыyor:
Kыsa sцre юnce Forbes
dergisi tarafыndan yayыnlanan dцnya zenginleri listesine beш tane Kazakistanlы dolar milyarderi girdi.
Kazakistan, Asya'da Чin,
Japonya ve Malezya'nыn
ardыndan listede en чok
zengini olan цlke цnvanыnы
da elde etmiш oldu. Dцnya
zenginleri listesine girenler шюyle: Kazakhmыs
Шirketisahibi Kore asыllы
Vladimir Kim, iшadamы
Alican Иbragimov, Kazakistan Cumhurbaшkanы
Nursultan Nazarbayev'in
ortanca kыzы Dinara Kulibayeva ve eшi Timur Kulibayev ve bankacы Nurcan
Subhanberdin. Listede
233. sыraya yerleшen
Vladimir Kim 4,7 milyar
dolar servete sahip, 297.
sыrada olan Alican Иbrahimov 3,7 milyar dolar,
Nazarbayev'in ortanca
kыzы Dinara ve Timur ise
1,3'er milyar dolar ile 938.
sыrada yer aldыklarы belirtildi. 1 milyar dolar serveti
olan bankacы Nurcan
Subhanberdin ise, 1.140
sыrada bulunmakta.
БИР МИЛЛЕТИ ТУТСАК ЕТМЕК ИСТЕРСЕНИЗ, ОНУН ДИЛИНИ ВЕ МЦЗИЬИНИ ЙОЗЛАШТЫРЫН...
Щабер Меркези.
10
№ 59 МАРТ 2011
Ïîëèòè÷åñêèå è þðèäè÷åñêèå àñïåêòû òðàãåäèè
Èñòîðèÿ
26 ìàðòà 1998 ãîäà Ïðåçèäåíò Ðåñïóáëèêè
Àçåðáàéäæàí Ãåéäàð Àëèåâ èçäàë Óêàç, ñîãëàñíî êîòîðîìó 31 ìàðòà áûëà ó÷ðåæäåíà
ïàìÿòíàÿ äàòà - Äåíü ãåíîöèäà àçåðáàéäæàíöåâ.
Äåíü ãåíîöèäà àçåðáàéäæàíöåâ åæåãîäíî
îòìå÷àåòñÿ íà ãîñóäàðñòâåííîì óðîâíå, â
ïàìÿòü æåðòâ ìàññîâûõ óáèéñòâ è òðàãè÷åñêèõ ñîáûòèé, ïðîèñõîäèâøèõ â Àçåðáàéäæàíå â XIX - XX âåêàõ, è ñëóæèò äëÿ íàïîìèíàíèÿ âñåì íàðîäàì ìèðà î ìèðíîì ñîñóùåñòâîâàíèè è ðàçâèòèè áóäóùåãî â ðàìêàõ ìèðà
è ñîãëàñèÿ, à òàêæå ïðèâëåêàåò âíèìàíèå
ìèðîâîãî ñîîáùåñòâà ê èñòîðè÷åñêèì ôàêòàì øîâèíèçìà è ñåïàðàòèçìà.
 ýòîò äåíü â Àçåðáàéäæàíå è àçåðáàéäæàíñêîé äèàñïîðîé çà ðóáåæîì ïðîâîäÿòñÿ
ïóáëè÷íûå ìåðîïðèÿòèÿ, ïîñâÿù¸ííûå ïàìÿòè æåðòâ ìàðòîâñêèõ ñîáûòèé 1918 ãîäà â
Áàêó è Áàêèíñêîé ãóáåðíèè.
Èñòîðè÷åñêèìè ôàêòàìè ïîäòâåðæäàþòñÿ
ðåïðåññèè, èçãíàíèÿ àçåðáàéäæàíöåâ èç
ðîäíûõ ìåñò, ìàññîâûå æåñòîêèå óáèéñòâà,
çâåðñêèå ôèçè÷åñêèå íàñèëèÿ íàä ëþäüìè,
êîòîðûå ñîïðîâîæäàëèñü çàõâàòîì çåìåëü,
ðàçðóøåíèåì ñîòåí íàñåëåííûõ ïóíêòîâ è
ÿâëÿþòñÿ ýòàïàìè óìûøëåííî ïðîâîäèìîé è
â ïëàíîâîì ïîðÿäêå îñóùåñòâëÿåìîé àðìÿíàìè ïîëèòèêè ãåíîöèäà àçåðáàéäæàíöåâ.
Èäåÿ ñîçäàíèÿ "Âåëèêîé Àðìåíèè" íå èìåëî íèêàêèõ ïðåãðàä, è äëÿ äîñòèæåíèÿ ýòîé
áðåäîâîé öåëè áûëè ïðåäïðèíÿòû âñåâîçìîæíûå äåéñòâèÿ ñî ñòîðîíû àðìÿíñêèõ çàõâàò÷èêîâ, êîòîðûå îñóùåñòâëÿëè ïðîòèâ
àçåðáàéäæàíöåâ îòêðûòûå øèðîêîìàñøòàáíûå êðîâàâûå àêöèè.
ñêîì óåçäàõ, Êàðàáàõå, Çàíãåçóðå, Íàõ÷ûâàíå, Ëÿíêÿðàíå è â äðóãèõ ðåãèîíàõ Àçåðáàéäæàíà. Íà ýòèõ òåððèòîðèÿõ ìèðíûå æèòåëè
áûëè óáèòû â ìàññîâîì ïîðÿäêå, ñîææåíû
ñåëåíèÿ, ïàìÿòíèêè íàöèîíàëüíîé êóëüòóðû
áûëè ðàçðóøåíû, óíè÷òîæåíû òûñÿ÷è ìèðíûõ àçåðáàéäæàíöåâ.
30 ìàðòà 1918 ãîäà â Áàêó ïî ïðèêàçó ëèäåðà ìåñòíûõ äàøíàêîâ Ñòåïàíà Øàóìÿíà
íà÷àëàñü ðåçíÿ ìóñóëüìàíñêîãî íàñåëåíèÿ,
â êîòîðîé ïðèíèìàëè ó÷àñòèå ãðàæäàíñêîå
àðìÿíñêîå íàñåëåíèå Áàêó è âîîðóæåííûå
ñèëû êîììóíèñòè÷åñêîãî Áàêñîâåòà.
31 ìàðòà àðìÿíàìè áûëî ïîëíîñòüþ óíè÷òîæåíî íàñåëåíèå êâàðòàëîâ Ïîõëóäåðå è
Ìàãîìåò-Àëè, áûëè ðàçãðîìëåíû è äðóãèå
ìóñóëüìàíñêèå êâàðòàëû. Øàóìÿí ðàïîðòîâàë â Ìîñêâó, îïèñûâàÿ ïðîèñõîäÿùåå êàê
"ãðàæäàíñêóþ âîéíó". Êîëè÷åñòâî æåðòâ ïðè
ýòîì îí óìåíüøèë âî ìíîãî ðàç. Ïîãèáøèå
àçåðáàéäæàíöû áûëè ïîõîðîíåíû íà Íàãîðíîì êëàäáèùå â ìóñóëüìàíñêîì êâàðòàëå
×åìáåðåêåíä.
Ïî äàííûì ãàçåòû "Àøõàäàâîð" (Òðóæåííèê) ¹231, 2 íîÿáðÿ 1919 ã. â ìàðòå-àïðåëå
1918 ãîäà â Áàêó, Øàìàõå, Ãóáå, íà Ìóãàíè, â
Ëÿíêÿðàíå àðìÿíå óáèëè ñâûøå 50 òûñÿ÷
àçåðáàéäæàíöåâ, ðàçãðàáèëè èõ äîìà, âûãíàëè äåñÿòêè òûñÿ÷ ÷åëîâåê èç ðîäíûõ
ìåñò. Òîëüêî â Áàêó îêîëî 30 òûñÿ÷ àçåðáàéäæàíöåâ áûëè óáèòû ñ îñîáîé áåñïîùàäíîñòüþ, â Øàìàõèíñêîì óåçäå ðàçðóøåíî 58
ñåë, óáèòû îêîëî 7 òûñÿ÷ ÷åëîâåê, â òîì ÷èñëå 1653 æåíùèíû è 965 äåòåé. Âàðâàðñêè
ðàçðóøåíû áîëåå 150 àçåðáàéäæàíñêèõ ñåë
â íàãîðíîé ÷àñòè Êàðàáàõà, 115 ñåë â Çàíãåçóðñêîì óåçäå, íàä íàñåëåíèåì, áåç ðàçëè÷èÿ ïîëà è âîçðàñòà, ó÷èíåíà æåñòî÷àéøàÿ
ðàñïðàâà. Áûëè ðàçðóøåíû, ñîææåíû è ðàçîðåíû 211 àçåðáàéäæàíñêèõ ñåë â Èðåâàíñêîé ãóáåðíèè, 92 - â Êàðññêîé îáëàñòè. Â
îäíîì èç ìíîãî÷èñëåííûõ îáðàùåíèé èðåÈñòîðèÿ ìàññîâûõ
àçåðáàéäæàíöåâ óêàçûâàåòñÿ, ÷òî â
ðåïðåññèé 1918-1920 ãã. âàíñêèõ
ýòîì èñòîðè÷åñêîì ãîðîäå àçåðáàéäæàíöåâ
Ïîäïèñàííûå 12 îêòÿáðÿ 1813 ãîäà Ãþëèñ- è âîêðóã íåãî â êîðîòêèé ñðîê áûëî ðàçðóøåòàíñêèé è 10 ôåâðàëÿ 1828 ãîäà Òóðêìåí÷àé- íî 88 ñåë, ñîææåíî 1920 äîìîâ, óáèòî
ñêèé äîãîâîðû, êîòîðûå áûëè çàêëþ÷åíû ê
131970 ÷åëîâåê.
êîíöó âîåííûõ äåéñòâèé ìåæäó Ðîññèåé è
Èðàíîì, ïîëîæèëè íà÷àëî ðàçäåëåíèÿ èñòîÒðàãåäèÿ â
ðè÷åñêèõ çåìåëü. Îêêóïàöèÿ çåìåëü äâóìÿ
ãîñóäàðñòâàìè ïîâëèÿëà íà èñòîðè÷åñêóþ
Ãóáèíñêîì óåçäå
òðàãåäèþ - ãåíîöèä àçåðáàäæàíñêîãî íàðîäà.
 ðåçóëüòàòå æåñòîêîñòè äàøíàêñêîãî áàíäèòà Õàìàçàñïà â ïåðâûå ïÿòü ìåñÿöåâ 1918
21 ìàðòà 1828 ãîäà èìïåðàòîðîì Ðîññèè
ãîäà â Ãóáèíñêîì óåçäå áûëè óíè÷òîæåíû
Íèêîëàåì I èçäàí Óêàç îá îáðàçîâàíèè àäáîëåå 10 òûñÿ÷ ÷åëîâåê. Âî âðåìÿ äàøíàêñìèíèñòðàòèâíîãî ïîäðàçäåëåíèÿ, íàçûâàåêî-áîëüøåâèêñêîé ðåçíè â 1918 ãîäó â Ãóáèíìîãî Àðìÿíñêîé îáëàñòüþ, íà òåððèòîðèè
ñêîì óåçäå áûëî ðàçðóøåíî 162 ñåëà. Èç
Èðåâàíñêîãî è Íàõ÷ûâàíñêîãî õàíñòâ. Ïî èñ- íèõ 35 äî ñèõ ïîð íå âîññòàíîâëåíû. Ãåíîòîðè÷åñêèì äàííûì, íàñåëåíèå ýòîé òåððèöèä àçåðáàéäæàíöåâ ïîä ïðåäâîäèòåëüñòâîì
òîðèè íà òîò ïåðèîä ïðåèìóùåñòâåííî ñîàðìÿíñêîãî ãåíåðàëà Õàìàçàïñà â ã.Ãóáå áûë
ñòîÿëî èç 7331 àçåðáàéäæàíöà è 2369 àðîñòàíîâëåí òóðåöêèìè ñîëäàòàìè ïîä ðóêîìÿí.
âîäñòâîì Íóðè ïàøè, ïðèáûâøèìè íà ïîÒóðêìåí÷àéñêèé äîãîâîð ÿâèëñÿ ïðè÷èíîé
ìîùü â Àçåðáàéäæàí. Â òðåõäíåâíûõ áèòìàññîâîãî ïåðåñåëåíèå àðìÿí èç Èðàíà â
âàõ, ïðîõîäèâøèõ â ìåñòíîñòè Ãàíëû äåðå,
Èðåâàí, Êàðàáàõ è Íàõ÷ûâàí, êîòîðûå ñîàðìÿíå áûëè ïîëíîñòüþ óíè÷òîæåíû. 10 ìàÿ
ïðîâîæäàëèñü èçãíàíèåì àçåðáàéäæàíöåâ ñî ìåñòíîå íàñåëåíèå ñ áîëüøîé ðàäîñòüþ
ñâîèõ çåìåëü è èõ ïîãîëîâíûì óíè÷òîæåâñòðåòèëè â Ãóáå Íóðè ïàøó è åãî àðìèþ. Òóíèåì.
ðåöêèå ñîëäàòû îáåçîðóæèëè îñòàâøèõñÿ â
Ãóáå 96 àðìÿí è îñâîáîäèëè 18 ñåìåé, íàõîÏîñëå îêîí÷àíèÿ âîéí ñ Òóðöèåé, ñîãëàñíî äèâøèõñÿ ó âðàãà, íà ãëàçàõ ó âñåõ ðàññòðåèñòîðè÷åñêèì äàííûì, â 1829-1830 ãã. íà
ëÿëè 26 äàøíàêîâ, êîòîðûå õîòåëè îáåçãëàòåððèòîðèè Êàâêàçà íàñ÷èòûâàëîñü 40
âèòü ìëàäåíöåâ.
òûñÿ÷à àðìÿí-ïåðåñåëåíöåâ èç Èðàíà è 84,6
Ãåíîöèä â Ãóáå áûë ðàññëåäîâàí â àïðåòûñÿ÷è àðìÿí èç Òóðöèè.
ëå-äåêàáðå 1918 ãîäà ×ðåçâû÷àéíîé ñëåäñòâåííîé êîìèññèåé ïðè Àçåðáàéäæàíñêîé
Ãåíîöèä àçåðáàéäæàíöåâ è íàöèîíàëèçì
Äåìîêðàòè÷åñêîé Ðåñïóáëèêå.
ïðîäîëæàëñÿ è âî âòîðîé ïîëîâèíå ÕЫÕ âåêà,
Äàøíàêè ñîæãëè 26 ìå÷åòåé â Ãóáå, Êóñàðå
íà÷àëàñü ïðîïàãàíäà èäåè "Âåëèêîé Àðìåè Õà÷ìàçå, òåì ñàìûì îñêîðáèâ ðåëèãèîçíèè" è çàõâàò çåìåëü Òóðöèè, Ãðóçèè, Àçåðíûå ÷óâñòâà ìóñóëüìàí. Ñðàâíÿâ ñ çåìëåé
áàéäæàíà. Ñîçäàâàëèñü ïàðòèè "Ãí÷àê" (1887 ã.
ñâÿùåííûå ðåëèãèîçíûå ìåñòà ìóñóëüìàí,
Æåíåâà), "Äàøíàêöóòþí" (1890 ã. Òèôëèñ),
äàøíàêè óíè÷òîæèëè òûñÿ÷è óíèêàëüíûõ
îðãàíèçàöèÿ "Ñîþç àðìÿíñêèõ ïàòðèîòîâ"
êíèã, ñâÿçàííûõ ñ ðåëèãèåé, èñòîðèåé è ëèòå(1895, Íüþ-Éîðê),êîòîðûå îáúåäèíÿëèñü â
ðàòóðîé Âîñòîêà. Àðìÿíå ñîæãëè ìåäðåñå
ôîðìèðîâàíèè åäèíîé èäåè - ñîçäàíèå "ÂåÀáäóððàõìàíà ýôåíäè â öåíòðå Ãóáû è áðîëèêîé Àðìåíèè". Ïî äàííûì ïðîâåäåííîé
ñèëè â îãîíü 1300 êíèã, õðàíèâøèõñÿ â ýòîì
ïåðâîé â Ðîññèéñêîé èìïåðèè ïåðåïèñè íàìåäðåñå.
ñåëåíèÿ, â 1897 ãîäó â Èðåâàíñêîé ãóáåðíèè
æèëè 313 178 àçåðáàéäæàíöåâ.
Àçåðáàéäæàíñêàÿ Äåìîêðàòè÷åñêàÿ ÐåñÏî èñòîðè÷åñêèì äàííûì è ôàêòàì êíèã
ïóáëèêà îáúÿâèëà 31 ìàðòà 1919 è 1920 ãã.
Ì.Ñ.Îðäóáàäè "Êðîâàâûå ãîäû", Ì.Ì.Íàââàáà
òðàóðíûì äíåì. Ýòèì ñàìûì âïåðâûå â èñ"Àðìÿíî-ìóñóëüìàíñêàÿ âîéíà â 1905-1906
òîðèè ïîïûòàëèñü äàòü ïîëèòè÷åñêóþ îöåíêó
ãîäàõ", â íà÷àëå XX âåêà ñèòóàöèÿ íå èçìåïðîöåññó ãåíîöèäà ïðîòèâ àçåðáàéäæàíöåâ.
íèëàñü. Òðàãåäèÿ ìíîãîñòðàäàëüíîãî àçåðÎäíàêî ïàäåíèèå Àçåðáàéäæàíñêîé
áàéäæàíñêîãî íàðîäà ïðîäîëæèëàñü. ÑàìûÄåìîêðàòè÷åñêîé Ðåñïóáëèêè íå äàëî âîçìè óæàñíûìè ñîáûòèÿìè â èñòîðèè çàïîìíè- ìîæíîñòè çàâåðøèòü ýòó ðàáîòó.
ëèñü 1905-1907 ãîäû. Íà ïðîòÿæåíèè äâóõ
ëåò àðìÿíå ñîâåðøèëè àêòû íàöèîíàëüíîé
Èäåÿ ñîçäàíèÿ "Âåëèêîé Àðìåíèè" çà ñ÷åò
ðåçíè è íàñèëèÿ.  ãîðîäàõ è ñåëåíèÿõ Àçåð- àçåðáàéäæàíñêèõ è ãðóçèíñêèõ çåìåëü ïðèâåáàéäæàíà íà÷àëèñü ñòû÷êè, çâåðñêèå óáèéëà ê äîëãîé áîðüáå ñ ïðîëèòèåì êðîâè è ê
ñòâà è ìàññîâûå âûñåëåíèÿ àçåðáàéäæàíòûñÿ÷àì æåðòâ. Ïî äàííûì èçäàíèÿ 3. Êîðöåâ. Ñîòíè íàñåëåííûõ ïóíêòîâ áûëè îõâàêîäÿí. "Íàñåëåíèå Ñîâåòñêîé Àðìåíèè.
÷åíû ïëàìåíåì è ðàçðóøåíû.  îñíîâíîì
1831-1931 ãã., "ïîñëå äàøíàêîâ ê 1920 ãîäó â
ïîñòðàäàëè ãóáåðíèè Èðåâàí è Ãÿíäæà, ãäå
Ñîâåòñêîé Àðìåíèè òþðêñêîå (àçåðáàéäæàíäâå ñîòíè ñåë áûëè ñðàâíåíû ñ çåìëåé, ðàç- ñêîå) íàñåëåíèå ñîñòàâëÿëî íåìíîãèì áîëüãðîìëåíû 75 ñåë óåçäîâ Øóøà, Äæàáàðàèë è øå 10000 ÷åëîâåê.  1922 ã. ïîñëå âîçâðàùåÇàíãåçóð.
íèÿ 60000 áåæåíöåâ àçåðáàéäæàíöû ñîñòàâëÿëè çäåñü 72596 ÷åëîâåê."  1918-1920 ãã.
Ãåíîöèä è ìàññîâûå ðåïðåññèè àçåðáàé- âî âðåìÿ ìàññîâûõ èñòðåáëåíèé èç 575000
äæàíöåâ ñ îñîáîé æåñòîêîñòüþ îñóùåñòâàçåðáàéäæàíöåâ, æèâøèõ íà òåððèòîðèè ñåëÿëèñü â Áàêèíñêîì, Øåìàõèíñêîì, Ãóáèíãîäíÿøíåé Àðìåíèè, 565000 áûëî óáèòî è
âûäâîðåíî ñ åå òåððèòîðèè.
 èòîãå ïîñëå ãðÿçíîé ïîëèòè÷åñêîé áîðüáû âñÿêèìè ìåòîäàìè, íàðóøàÿ âñå íîðìû
ìåæäóíàðîäíîãî ïðàâà, 1 äåêàáðÿ 1920 ãîäà
áûëà îãëàøåíà Äåêëàðàöèÿ, ñîãëàñíî êîòîðîé òåððèòîðèè Çàíãåçóð è ðÿäà äðóãèõ çåìåëü Àçåðáàéäæàíà îáúÿâèëè òåððèòîðèåé
Àðìÿíñêîé ÑÑÐ.
Äåïîðòàöèÿ
1948-1953 ãîäîâ
Ãåíîöèä è ìàññîâûå âûñåëåíèÿ àçåðáàéäæàíöåâ ñ òåððèòîðèè óæå Àðìÿíñêîé ÑÑÐ
ïðîäîëæàëèñü è â 1948-1953 ãîäàõ. Îáùèìè
óñèëèÿìè ìåñòíûõ àðìÿí ñ ïîääåðæêîé àðìÿíñêèõ äèàñïîð çà ãðàíèöåé áûëè ïðåäïðèíÿòû êîíêðåòíûå ìåðû ïî ìàññîâîìó ïåðåñåëåíèþ â ÑÑÑÐ àðìÿí, æèâóùèõ â Èðàíå,
Ñèðèè, Ëèâàíå, Áîëãàðèè, Ðóìûíèè, ÑØÀ,
Ãðåöèè è äðóãèõ ñòðàí.
Áûëè çàäåéñòâîâàíû íîâûå ñïîñîáû äåïîðòàöèè àçåðáàéäæàíöåâ. Àãðåññèÿ ïî îòíîøåíèþ ê àçåðáàéäæàíöàì ïðîÿâëÿëàñü
óæå â èíîé ôîðìå è òàêòèêå, ÷åìó ÿâíûì
ïðèìåðîì è äîêàçàòåëüñòâîì ÿâëÿåòñÿ ïðèíÿòèå ñïåöèàëüíîãî ïîñòàíîâëåíèÿ Ñîâåòà
Ìèíèñòðîâ ÑÑÐ îò 23 äåêàáðÿ 1947 ãîäà "Î
ïåðåñåëåíèè êîëõîçíèêîâ è äðóãîãî àçåðáàéäæàíñêîãî íàñåëåíèÿ èç Àðìÿíñêîé ÑÑÐ â
Êóðà-Àðàçñêóþ íèçìåííîñòü Àçåðáàéäæàíñêîé ÑÑÐ" è Ïîñòàíîâëåíèå "Î ìåðîïðèÿòèÿõ ïî ïåðåñåëåíèþ êîëõîçíèêîâ è äðóãîãî
àçåðáàéäæàíñêîãî íàñåëåíèÿ èç Àðìÿíñêîé
ÑÑÐ â Êóðà-Àðàêñèíñêóþ íèçìåííîñòü Àçåðáàéäæàíñêîé ÑÑÐ". Â îáùåì, çà 1948 -1952
ãîäû áûëî ïåðåñåëåíî áîëåå 100000 ÷åëîâåê. Ïåðåñåëåíèå àçåðáàéäæàíöåâ èç Àðìåíèè íå ñòàâèëî öåëüþ íè ðàçìåùåíèå çàðóáåæíûõ àðìÿí, íè ðàçâèòèå õëîïêîâîä÷åñòâà
â Àçåðáàéäæàíå, à áûëî ýëåìåíòîì ðåàëèçàöèè ïîëèòèêè ñîçäàíèÿ ìîíîíàöèîíàëüíîãî ãîñóäàðñòâà äàøíàêîâ.
Íåñìîòðÿ íà äèñêðèìèíàöèþ, ìíîãèå àçåðáàéäæàíöû áûëè âûíóæäåíû âåðíóòñÿ íà
ñâîþ èñòîðè÷åñêóþ ðîäèíó è ïðè ýòîì íà÷àëàñü ìàññîâàÿ êîìïàíèÿ àðìÿíñêèõ íàöèîíàëèñòîâ ïðîòèâ àçåðáàéäæàíöåâ. Ýòî âûçâàëî íîâóþ âîëíó àðìÿíñêîãî øîâèíèçìà ìîðàëüíûé òåððîð ïðîòèâ àçåðáàéäæàíöåâ.
Ïðàâà àçåðáàéäæàíöåâ ãðóáî íàðóøàëèñü
àðìÿíàìè, ñîçäàâàëèñü ïðåïÿòñòâèÿ ïîëó÷åíèþ îáðàçîâàíèÿ íà ðîäíîì ÿçûêå, îñóùåñòâëåíèþ ñâîèõ çàêîííûõ ïðàâ .
90-å ãîäû ÕÕ ñòîëåòèÿ
 íà÷àëå 1988 ãîäà, â ïåðèîä íàçðåâàíèÿ
Íàãîðíî-Êàðàáàõñêîãî êîíôëèêòà ñîòíè òûñÿ÷ àçåðáàéäæàíöåâ áûëè èçãíàíû ñî ñâîèõ
èñòîðè÷åñêèõ çåìåëü. Ïðîöåññ ïåðåñòðîéêè
è ãëàñíîñòè â Ñîâåòñêîì Ñîþçå, àíòèàçåðáàéäæàíñêîå íàñòðîåíèå àðìÿíñêèõ íàöèîíàëèñòè÷åñêèõ äâèæåíèé äàëè íîâûé òîë÷îê
äëÿ íîâûõ ñïîñîáîâ òåððèòîðèàëüíîãî ðàçäåëåíèÿ è îòòîðæåíèÿ Êàðàáàõà îò Àçåðáàéäæàíà. Â ýòîò ïåðèîä àðìÿíñêèìè âîîðóæåííûìè ñèëàìè 20% òåððèòîðèè Àçåðáàéäæàíà áûëî îêêóïèðîâàíî, îäèí ìèëëèîí ëþäåé
ñòàëè áåæåíöàìè, ñâûøå 10000 àçåðáàéäæàíöåâ ïîãèáëè, áûëè èñêàëå÷åíû äåñÿòêè
òûñÿ÷ ëþäåé, òûñÿ÷è ãðàæäàí ñòàëè øåõèäàìè è ïîëó÷èëè óâå÷üÿ.
Íåëüçÿ çàáûòü è ñîáûòèÿ â Ãóêàðêå, ãäå
áûëî óáèòî 70 ÷åëîâåê, èç íèõ 21 æåíùèíà è
6 äåòåé, â Âàðäåíèññêîì ðàéîíå, â êîòîðîì
áûëî óáèòî îêîëî 40 ÷åëîâåê, è â äðóãèõ 11
ãîðîäàõ - Åðåâàíå, Ìàñèñå, Êàëèíèíî, Êàäæàðàíå, Êàôàíå, Êèðîâîêàíå, Ãîðèñå, Ñèñèàíå, Àìàñèè, Àëàâåðäè, îêîëî 250 000
àçåðáàéäæàíöåâ ïîêèíóëè ñâîè ðîäíûå ìåñòà. Èñòîðèÿ 1905 -1920 ãîäîâ îïÿòü ïîâòîðèëàñü - æåíùèíû è äåòè, ïîæèëûå ëþäè ÷åðåç
ñíåæíûå õðåáòû, çàìåðçàÿ, íåñÿ ÷åëîâå÷åñêèå ïîòåðè, èñêàëè ñïàñåíèÿ â Àçåðáàéäæàíå. Îïÿòü èñòîðèÿ 1948 -1953 ãîäîâ ïîâòîðèëàñü - ïî óêàçêå öåíòðàëüíûõ âëàñòåé Ñîþçà
áåæåíöû íå áûëè äîïóùåíû ê ðàçìåùåíèþ
â Êàðàáàõå è íàøëè óáåæèùå â ïàëàòî÷íûõ
ãîðîäêàõ. Ïîñëå èçãíàíèÿ 8 àâãóñòà 1991 ãîäà æèòåëåé èç ïîñëåäíåãî àçåðáàéäæàíñêîãî
ñåëà Íþâåäè, êîòîðîå áûëî ïåðåäàíî â ñîñòàâ Àðìåíèè ïî ðåøåíèþ Çàêôåäåðàöèè 18
ôåâðàëÿ 1929 ãîäà, Àðìåíèÿ ôàêòè÷åñêè
ïðåâðàòèëàñü â ìîíîíàöèîíàëüíóþ ðåñïóáëèêó è äàøíàêñêàÿ èäåÿ "Àðìåíèÿ áåç àçåðáàéäæàíöåâ" íàøëà ñâîþ ðåàëèçàöèþ.
Òðàãåäèÿ Õîäæàëû
Ñîáûòèÿ â Õîäæàëû â 1992 ãîäó ÿâëÿþòñÿ
êðîâàâîé òðàãåäèåé â ñîâðåìåííîé èñòîðèè
àçåðáàéäæàíñêîãî íàðîäà .  íî÷ü ñ 25 íà 26
ôåâðàëÿ àðìÿíñêèå ôîðìèðîâàíèÿ âîøëè â
ãîðîä Õîäæàëû è ñðàâíÿëè åãî ñ çåìëåé. Àðìÿíñêèå àãðåññîðû âíîâü îñóùåñòâèëè ãåíîöèä àçåðáàéäæàíñêîãî íàðîäà, è õîäæàëèíñêàÿ òðàãåäèÿ ñòàëà ïðîäîëæåíèåì ìíîãîëåòíåé âîéíû . Áûëè çâåðñêè óáèòû íè â ÷åì
íåïîâèííîå ìèðíîå íàñåëåíèå, äåòè, æåíùèíû, ñòàðèêè. Â êðîâàâîé áîéíå àðìÿíñêèå
Бирликтен куввет доьар...
ñåïàðàòèñòû ñ îñîáîé æåñòîêîñòüþ ðàñïðàâëÿëèñü ñ àçåðáàéäæàíöàìè, ïðèìåíÿÿ íå÷åëîâå÷åñêèå ïûòêè, ìóêè è îáðåêàÿ íà ñòðàäàíèÿ íàñåëåíèå Õîäæàëû. Ïîùàäû íå áûëî íè ê êîìó, â îáùåé áîéíå ïîãèáëè ñîòíè
àçåðáàéäæàíöåâ, òûñÿ÷è ëþäåé ïîëó÷èëè
ðàíåíèÿ è ìíîãèå èç íèõ áûëè îáðå÷åíû îñòàòüñÿ èíâàëèäàìè íà îñòàâøóþñÿ æèçíü.
Ìíîãèå îáñòîÿòåëüñòâà òðàãåäèè äîêóìåíòàëüíî îòðàæåíû, â òîì ÷èñëå ìåæäóíàðîäíûìè íàáëþäàòåëÿìè - æóðíàëèñòàìè è ïðàâîçàùèòíèêàìè.
Ýòîò àêò ãåíîöèäà, ñîâåðøåííûé àðìÿíñêèìè ïàëà÷àìè, ÿâëÿåòñÿ èñòèííûì èñòîðè÷åñêèì ôàêòîì âàíäàëèçìà è çëîäåÿíèÿ
ïðîòèâ àçåðáàéäæàíñêîãî íàðîäà,êîòîðûé
ïðèíåñ àçåðáàéäæàíñêîìó íàðîäó ñòðàäàíèÿ
è áåäñòâèÿ
Ãåíîöèä àçåðáàéäæàíöåâ 1918 ãîäà íàðÿäó ñ êðîâàâîé òðàãåäèåé â Áàêó â ÿíâàðå
1990 ãîäà è ãåíîöèäîì â Õîäæàëû â 1992 ãîäó ïî ñåãîäíÿøíèé äåíü â ïàìÿòè íàðîäà
Àçåðáàéäæàíà.
8 ìàÿ 2008 ãîäà ñòàðòîâàëà ìåæäóíàðîäíàÿ èíôîðìàöèîííàÿ è àãèòàöèîííàÿ êàìïàíèÿ "Ñïðàâåäëèâîñòü Õîäæàëû" ("Justice for
Khodjaly"). Áîëåå ÷åì â 50 ñòðàíàõ áûëè
ïðîâåäåíû ìåðîïðèÿòèÿ â ðàìêàõ êàìïàíèè
"Ñïðàâåäëèâîñòü Õîäæàëû". Â âåäóùèõ ñòðàíàõ ìèðà áûëà ïðåçåíòîâàíà ïåñíÿ, ïîñâÿùåííàÿ õîäæàëèíñêîé òðàãåäèè, â èñïîëíåíèè àìåðèêàíñêîãî ðýïåðà Òîíè Áëýêìåíà è
àçåðáàéäæàíñêîé ãðóïïû "Äåéèðìàí" .
 2010 ãîäó Ïàðëàìåíòñêèé Ñîþç ÎÈÊ, ñîñòîÿùèé èç ïðåäñòàâèòåëåé 51 ñòðàíû, íà
ñîâåùàíèè â Êàìïàëå (Óãàíäà) è ñîâåùàíèå
ãëàâ Ìèíèñòåðñòâ èíîñòðàííûõ äåë Îðãàíèçàöèè Èñëàìñêîé Êîíôåðåíöèè ïðèíÿëè ðåçîëþöèè, ïðèçíàþùèå òðàãåäèþ â Õîäæàëû
ïðåñòóïëåíèåì ïðîòèâ ÷åëîâå÷åñòâà.
Ñîâðåìåííîå ìûøëåíèå ðàçâèòîãî öèâèëèçîâàííîãî îáùåñòâà XXI âåêà îòâåðãàåò
ëþáûå àêòû âàíäàëèçìà, ñåïàðàòèçìà, íàöèîíàëèçìà, òåððîðèçìà. Ãåíîöèä àçåðáàéäæàíñêîãî íàðîäà ñî ñòîðîíû àðìÿíñêèõ ñåïàðàòèñòîâ îñóæäàåòñÿ íå òîëüêî íàðîäîì
Àçåðáàéäæàíà ,íî è íà óðîâíå ìèðîâîãî
ìàñøòàáà.
Ïîëèòèêî-ïðàâîâàÿ
îöåíêà
Ïîëèòè÷åñêàÿ îöåíêà ãåíîöèäà ïðîòèâ
àçåðáàéäæàíöåâ è ïðîäîëæàþùåéñÿ áîëåå
âåêà îêêóïàöèè àçåðáàéäæàíñêèõ çåìåëü
âïåðâûå îòðàçèëèñü â Ïîñòàíîâëåíèè î ñîçäàíèè ÷ðåçâû÷àéíîé ñëåäñòâåííîé êîìèññèè, è ìàðòîâñêèå ñîáûòèÿ 1918 ãîäà îêàçàëèñü â öåíòðå âíèìàíèÿ ïîñëå ïðîâîçãëàøåíèÿ Àçåðáàéäæàíñêîé Äåìîêðàòè÷åñêîé Ðåñïóáëèêè.
Êîìèññèÿ ðàññëåäîâàëà ìàðòîâñêóþ òðàãåäèþ, èçó÷èâ â ïåðâóþ î÷åðåäü çâåðñòâà àðìÿí â Øåìàõå, òÿæêèå ïðåñòóïëåíèÿ, ñîâåðøåííûå â Èðåâàíñêîé ãóáåðíèè. Áûëà ñîçäàíà îñîáàÿ ñòðóêòóðà ïðè Ìèíèñòåðñòâå èíîñòðàííûõ äåë ñ öåëüþ èíôîðìèðîâàíèÿ ìèðîâîé îáùåñòâåííîñòè î ïîäëèííîì òå÷åíèè
ñîáûòèé. Àçåðáàéäæàíñêàÿ Äåìîêðàòè÷åñêàÿ
Ðåñïóáëèêà îòìåòèëà â 1919 è 1920 ãîäàõ 31
ìàðòà êàê îáùåíàöèîíàëüíûé äåíü ñêîðáè.
Ïîñëå ðàñïàäà Ñîâåòñêîãî Ñîþçà íåçàâèñèìàÿ Àçåðáàéäæàíñêàÿ Ðåñïóáëèêà âîñïðèíÿëà íåîáõîäèìîñòü ïîëèòè÷åñêîé îöåíêè
ñîáûòèé ãåíîöèäà è äîâåäåíèÿ äî ëîãè÷åñêîãî êîíöà ðåøåíèé, êîòîðûå íå óäàëîñü
îñóùåñòâèòü Àçåðáàéäæàíñêîé Äåìîêðàòè÷åñêîé Ðåñïóáëèêå. 26 ìàðòà 1998 ãîäà èçäàí
Óêàç Ïðåçèäåíòà Àçåðáàéäæàíà Ãåéäàðà
Àëèåâà, ïðèóðî÷åííûé ê 80-é ãîäîâùèíå
òðàãè÷åñêèõ ñîáûòèé ìàðòà 1918 ãîäà,
êîòîðûé ÿâèëñÿ ïîëèòè÷åñêîé îöåíêîé ãåíîöèäà àçåðáàéäæàíñêîãî íàðîäà ñî ñòîðîíû
àðìÿíñêèõ íàöèîíàëèñòîâ. Ýòîò Óêàç íà ñåãîäíÿøíèé äåíü ÿâëÿåòñÿ îäíèì èç ãëàâíûõ
äîêóìåíòîâ, êîòîðûé óêðåïëÿåò ïàìÿòü î ïîãèáøèõ àçåðáàéäæàíöàõ è äëÿ íûíåøíåãî
ïîêîëåíèÿ îòêðûâàåò èñòèííóþ êàðòèíó èñòîðè÷åñêèõ ñîáûòèé ÕÕ ñòîëåòèÿ.
Ïîñëå îáðåòåíèÿ íåçàâèñèìîñòè Ðåñïóáëèêîé Àçåðáàéäæàí óñèëèÿìè ïðàâèòåëüñòâà, ó÷åíûõ è ïîëèòèêîâ è ïî ïàìÿòè î÷åâèäöåâ èñòîðè÷åñêàÿ êàðòèíà òðàãè÷åñêèõ ñîáûòèé ãåíîöèäà ïðîòèâ àçåðáàéäæàíñêîãî íàðîäà âîññòàíàâëèâàåòñÿ. Ñòàëî âîçìîæíûì
ïîêàçàòü èñòèííûå ôàêòû ïðîæèòûõ äíåé íàøåãî âåëèêîãî íàðîäà áåç åäèíîé ôàëüñèôèêàöèè è çàïðåòîâ.
Ïî èñòîðè÷åñêèì ìàòåðèàëàì ïîäãîòîâèë
Ãóëó Êåíãåðëè,
ñîáêîð Àçåðáàéäæàíñêîãî ãîñóäàðñòâåííîãî òåëåãðàôíîãî àãåíòñòâà ( ÀçåðÒÀäæ) ïî
Öåíòðàëüíîé Àçèè è Êàçàõñòàíó.
11
№ 59 МАРТ 2011
Onu dindirmek iчin kamчы yerim, чifte yerim/
Adam aldыrmada geч git, diyemem
Astana Шahlan И.Ю.O'nda, Иstiklal
aldыrыrыm/
Marшыnыn TBMM Kabulцnцn 90. Yыlы
Чiьnerim, чiьnenirim, hakkы tutar
Dolayыsыyla Иstiklal Marшы ve Yazarы Akif'i
kaldыrыrыm/
Anma Toplantыsы Yapыldы
Ишte bu ve buna benzer yцzlerce dizeleri
ile Mehmet Akif Ersoy, insanыmыzыn gюnцl ve
ruh dцnyasыnda anlamlы ve farklы bir yere
sahiptir.
M.Akif, kendini milletinin, vatanыnыn istikbal ve istiklal mцcadelesine adamыш bцyцk
bir dava adamы, Kurtuluш Savaшыnыn o sыkыntыlы gцnlerinde, bцyцk fedakarlыklarda bulunmuш bir vatanperverdir.
Mehmet
Akif
Ersoy'un,
Batы'daki
geliшmeleri ve Иslam dцnyasыnыn geri kalыш
sebeplerini derin bir tefekkцrle analiz ettiьini eserlerinden okuya geldik.
Mehmet Akif, yeri geldiьinde yazdыklarы ve
yaptыklarыyla halkыnыn heyecanыnы tutuшturan
bir ateш, yolunu aydыnlatan bir meшale, yeri
geldiьinde cami kцrsцsцnden insanыmыzы
vatan savunmasыna davet eden bir hatip
olmuшtur.
Akif, Kurtuluш Savaшы sыrasыnda bilgisini,
heyecanыnы, umudunu milletiyle paylaшmыш,
АСТАНА
Toplantыda konuшan T.C.Astana Bцyцkelчiliьi Eьitim Mцшaviri Dr.Kadir ЧETИN
genчlerin Akif'i, onun dцшцnce dцnyasыnы,
eserlerini, hayata bakышыnы ve inanч
dцnyasыnы iyi analiz etmeleri gerektiьini
sюyledi. Чetin konuшmasыnda devamla;
"Bugцn Иstiklal Marшыmыzыn kabulцnцn 90.
Yыlыnы kutlamak ve onun yazarы Akif'i anmak
цzere biraraya gelmiш bulunuyoruz.
Юncelikle Sayыn Bцyцkelчimiz Lale Цlker
Hanыmefendi, baшka bir programda olduьu
iчin programa iшtirak edemediler. Sizlere
юzellikle selam ve sevgilerini iletmemi istediler. Sizlerle paylaшыyorum.
Anadolu coьrafyasы чok bцyцk mцtefekkirler, edipler ve шairlerin yetiшtiьi mцmbit
topraklardыr. Ишte o topraklarda yetiшen dava
adamы M.Akif insanыmыzыn gюnlцnde,
kalbinde haklы olarak yerini almыш ve bu
deьer sonsuza kadar taшыnacaktыr.
Zengin bir kцltцr mirasыnыn цzerinde yaшыyoruz. Bu kцltцrel miras milletimiz iчin
bцyцk bir hazinedir. Bu hazinenin korunmasы ve gelecek nesillere saf olarak,
tertemiz ulaшtыrыlmasы hepimizin sorumluluьudur. Sorumluluьumuz Akif ve onun gibi
milli deьerlerimizi her fыrsatta anmak ve
geчmiшle gelecek arasыnda kюprц olarak
gюrmektir. Чцnkц geчmiшimizdeki kahramanlarыmыzы, deьerlerimizi ve onlarыn
davasыnы anlayamazsak geleceьimizi inшa
edemeyiz.
Bu anlamda milletin her ferdinin gururla
sahip чыktыьы bir deьer olan bцyцk шair,
eьitimci, bilgin, dцшцnцr ve dava adamы
M.Akif Tцrkчe'yi bцyцk bir maharetle kullanarak, milletimizin duygu ve dцшцncelerini
ilmik ilmik kelimelere ve mыsralara iшlemiшtir.
Korkma, sюnmez bu шafaklarda yцzen al
sancak,
Sюnmeden yurdumun цstцnde tцten en
son ocak, diyerek istiklal ve istikbale ne
bцyцk bir imanla baьlы olduьunu veciz bir
ifade ile anlatmышtыr.
Шair'in eserlerinin bugцn de milletin
duygularыna tercцman olduьu bir gerчektir.
"Zulmц alkышlayamam, zalimi asla sevemem/
Gelenin keyfi iчin geчmiшe kalkыp sюvemem/
Biri ecdadыma saldыrdы mы, hatta boьarыm/
Boьamazsam hiч olmazsa yanыmdan
kovarыm/
Цч buчuk soysuzun ardыndan zaьarlыk
yapamam/
Hele hak namыna haksыzlыьa юlsem tapamam/
Doьduьumdan beridir, aшыьыm istiklale/
Bana hiч tasmalыk etmiш deьil altыn lale/
siyle dцzenlenen konferansa T.C. Almatы
Baшkonsolosu Yeшim KEBAPЧЫOЬLU,
Ticaret Mцшaviri Bilal YEШИLTAШ, Sцleyman
Demirel Цniversitesi Rektюrц Mesut
AKGЦL, Yabancы Diller ve Mesleki Kariyer
Цniversitesi rektюrц Prof. Dr. Sabri
HИZMETLИ, Tцrkiye Tцrkчesi Eьitim Юьretim Merkezi Mцdцrц Muammer ИЬDEШ, чok
sayыda davetli ve юьrenci katыldы.
Programda Konuшan T.C. Almatы
Baшkonsolosu Yeшim KEBAPЧЫOЬLU, 12
Mart Иstiklal Marшы'nыn kabulц dolayыsыyla
dцzenlenen Иstiklal Marшы ve Mehmet Akif
Ersoy konulu konferansa katыlmaktan duyduьu memnuniyeti dile getirdi. Marшlarыn
her цlkenin kцltцrцnц, yaшantыsыnы anlattыьыnы
belirten KEBAPЧЫOЬLU, Иstiklal Marшы'nыn
yazarы Mehmet Akif ERSOY'un цlkesi iчin
her tцrlц fedakаrlыьы yapan birisi olduьunu
ve Akif'in Иstiklal Marшы'nы Tцrk Milleti'ne
hediye ettiьini belirtti.
Yabancы Diller ve Mesleki Kariyer Цniversitesi rektюrц Prof.Dr. Sabri HИZMETLИ
"Mehmet Akif Milli Mцcadelede" konulu
konuшmasыnda Mehmet Akif'in Tцrk
Kurtuluш Savaшы yыllarыndaki mцcadeleci
БИШКЕК
Иstiklаl Marшы'nыn kabulцnцn 90.yыldюnцmц
ve Mehmet Аkif Ersoy'u anma gцnц
nedeniyle Tцrkiye Cumhuriyeti Kыrgыzistan
Bцyцkelчiliьi Eьitim Mцшavirliьi ve TЮMER
Biшkek'te bulunan Kыrgыzыstan-Tцrkiye
Manas Цniversitesinde bir Program dцzenledi.
Saygы duruшu, Kыrgыzistan ve Tцrkiye Иstiklal Marшlarыnыn okunmasыyla baшlayan programda konuшma yapan Eьitim Mцшaviri
Nazmi Bozoьlan'nыn ardыndan katыlыmcыlarы,
БИШКЕК
diriliш hareketinin baшlamasыna, milli
mцcadele ruhunun alevlenmesine katkыda
bulunmuш, bцyцk cesaret ve fedakarlыklarla
dolu hayatы ile eшsiz bir шairdir.
Akif, birliьin, beraberliьin ve yыkыlmaz bir
inancыn шairidir.
Akif, hayatы boyunca geri kalmышlыьa,
cehalete, adaletsizliьe karшы bayrak aчmыш
bir шahsiyettir.
Bugцn hangi gюrцшe ve kimliьe mensup
olursa olsun milletin her ferdinin Ersoy ile
ortak bir paydada buluшabildiьi bir vakыadыr.
Чцnkц O Anadolu coьrafyasыnыn bцtцn
deьerlerine sahip чыkmыш, bu millete eшsiz
bir Иstiklal Marшы armaьan etmiшtir.
Иstiklal Marшы'nы millete armaьan eden
Mehmet Akif'in bu armaьanы sonsuza kadar
muhafaza edilecektir. Aslыnda, Иstiklal
Marшы'nыn altыnda bцyцk шairin yanы sыra
bцtцn milletin imzasы ve mutabakatы vardыr.
Иstiklal Marшы milletimizin mutabakat belgesidir.
Bu cцmleden hareketle evimize gittiьimizde istiklal marшыmыzыn 10 kыtasыnы sakin
bir ortamda okuyarak hangi sыkыntыlarы
aшarak bugцnlere geldiьimizi, istiklalimizin,
baьыmsыzlыьыmыzыn ne bedeller юdenerek
kazanыldыьыnы ve bunun kыymetini bilmemiz
gerektiьini tekrar tefekkцr edelim.
Ben bu duygularla hepinizi tekrar saygыyla selamlыyor, bu programы dцzenleyen ve
emeьi geчen arkadaшlarы tebrik ediyorum.
Ayrыca, Kermes'i organize eden ve orada
emekleri ile Anadolu'nun zengin mutfaьыnыn
gцzelliklerini buralara taшыyan hanыm
kardeшlerimizi kutluyorum.
АЛМАТЫ
Almatы'da bulunan Kariyer Цniversitesi
……….
gюsteri salonunda Иstiklal Marшы ve Mehmet
Kanayan bir yara gюrdцm mц yanar ta Akif Ersoy konulu konferans dцzenlendi.
ciьerim/
Иstiklal Marшы'nыn kabulцnцn 90.yыlы vesile-
kiшiliьi цzerinde durdu ve Kurtuluш Savaшы
devam ederken yazdыьы Иstiklal Marшы'nыn
herkesi derinden etkilediьini ve Mehmet
Akif'in Tцrk milletinin sevgisini kazandыьыnы
sюyledi.
Yabancы Diller ve Mesleki Kariyer Цniversitesi, Tцrk Dili bюlцmц юьrencisi Rahila
YESKARAYEVA'nыn Иstiklal Marшы'nы okumasыnыn ardыndan konuшan
Tцrkiye
Tцrkчesi Eьitim Юьretim Merkezi Mцdцrц
Muammer ИЬDEШ, "Mehmet Akif Ersoy'un
Eьitim anlayышы" konulu konuшmasыnda
Mehmet Akif'in eьitim anlayышы цzerinde
durdu, Mehmet Akif'e gюre ideal genчliьin
kendi deьerlerine, vatanыna, milletine sahip
чыkmasы halinde, devletin devamlыlыьыnыn
saьlanacaьыnы belirtti.
Almatы Kazak-Tцrk Sosyal Teknik
Enstitцsц Tцrkiye Tцrkчesi okutmanы Janna
SЦLEYMANOVA "Mehmet Akif'in Bayrak
Sevgisi" Konulu konuшmasыnda Mehmet
Akif'in milli mцcadele цlkesi iчin gюsterdiьi
duyarlыlыktan ve onun milleti iчin yaptыklarыndan bahsederek Mцslцman dцnyasыndaki
юnemini anlattы.
Yabancы Diller ve Mesleki Kariyer Цniversitesi Tцrk Dili bюlцmц юьrencilerinden
Dinara
BAHTИYAROVA
"Чanakkale
Шehitlerine" adlы шiiri, Tцrk Dili bюlцmц
юьrencilerinden Anel ШEHИDBAYEVA'da
"Bцlbцl" adlы шiiri okudu
139.Mektep'te Tцrkчe юьrenimi gюren,
6.sыnыf юьrencilerinden oluшan 139. Mektep
halk oyunlarы ekibi, Tцrkчe Юьretmeni
Mehmet ЮZBAL rehberliьinde "Keklik" ve
"Tцrkmen Kыzы" oyunlarыnы oynadыlar. Halk
oyunlarы, konuklar tarafыndan alkыш eшliьinde
ilgiyle izlendi.
Konferans, Yabancы Diller ve Mesleki
Kariyer Цniversitesi tarafыndan юьrencilere
ve юьretmenlere чeшitli hediyelerin verilmesiyle son bulmuшtur.
Ебубекир АЙДЫН
Tцrkiye Cumhuriyetinin Biшkek Bцyцkelчisi
Nejat AKЧAL selamladы.
Programa katыlan bilim adamlarы ve
akademisyenler, Sivil toplum юrgцtц temsilcileri, vatandaшlar, юьrenciler, misafirler
Akif'in yaшamы, eserleri ve kiшiliьine ышыk
tutan bildiriler sundular.
Sonra TЮMER Mцdцrц Ebubekir AYDЫN,
Gazi Mustafa Kemal Atatцrk'цn, Иstiklal
Savaшыnda verdiьi mцcadeleyi ve savaшыn
kazanыlmasыndan sonra Mehmet Akif
Ersoy'un yazmыш olduьu Иstiklal Marшы'nыn
юnemini anlattы.
www.turkelpress.com
БИЛЭИ ИНСАНЫ КУШКУЛАРДАН, ИЙИЛИК АЖЫЛАРДАН, КАРАРЛЫЛЫК КОРКУЛАРДАН КУРТАРЫР...
12
№ 59 МАРТ 2011
Ñ ïðàçäíè
âàñ, äîðîã
äðóçüÿ!
Òåë. + 9963
25 1
25 1
www.ayg
Невруз Bayramыnыz к
Ï îëèýò è ëåíîâûå òðóáû
(ä) = 160 - 16 ìì
Áèäîíû, áàíêè, êàíèñòðû, áî÷ê
(1 - 100 ë
Ï îä âåñíûå ïîòîëêè, êàðíèçû
À ä ð åñ: Êûðãûçñòàí, ã. Áèøêåê, ïð. Ì.Ãà
Òåë. + 996312 69 51 16
Nevruz demek yenilik demek, gцn demek
Madem ki Nevruz'u цmitle yaшamak gerek
Tцrk topluluklarыnda bugцnцn kыymetini bilmek
Dostчa kucaklaшыp, kardeшчe yaшamak gerek.
Nevruz Bayramыnыz kutlu olsun!
Hцseyin MUSLU
KITИAD
Yюnetim Kurulu Baшkanы,
Кырэызистан, Бишкек.
Nerede birlik, orad
Mutlu olmak iчin ma
makam sahibi olma
Elde ettiьimiz mal
kadar birlik ve berab
юnem vermeliyiz. A
kazandыklarыmыzbizi
ve mutlu edemez. M
karшыlыklы sevgi ve d
baьlыdыr. Birlik olma
dirlik saьlam
DANЫШAN DAЬЫ AШMЫШ, DANЫШMAYAN DЦZ YOLDA ЧAШMЫШ...
13
№ 59 МАРТ 2011
èêîì
ãèå
312
16 81,
16 84.
gun.kg
кутлу олсун!
ì
êè
ë)
íäè, 222.
da dirlik.
al, mцlk ve
k yetmez.
ve mцlk
berliьe de
Aksi halde
kurtarmaz
Mutluluk
anышmaya
azsa, mal,
az!
Dцьцn el ile, harman yel ile...
14
Ýðã¾í ÊÎÆÀíûí
"Ò¶ÐÊ ÆÀÍÀ ÊÛÐÃÛÇ
ÒÈËÈÍÄÅÃÈ
ÒÓÓÐÀÍÄÛ Ñ´ÇÄ´ÐĶÍ
ÑÀËÛØÒÛÐÌÀ
ÒÈÏÎËÎÃÈßÑÛ:
ò¾ç¾ë¾ø¾, æàñàëûøû, ìààíèñè, êîëäîíóëóøó. Áèøêåê, 2010, 480 á."
àòòóó ìîíîãðàôèÿñûíà
ÏÈÊÈÐ
Ýðã¾í Êîæà 90-æûëäàðäà ýë àðàëûê
Ñåáàò áèëèì áåð¾¾ ìåêåìåñè òàðàáûíàí à÷ûëãàí æà»û òèïòåãè ëèöåéëåðäå áèð íå÷å æûë ò¾ðê òèëè áîþí÷à ìóãàëèìäèê êåñèïòè èéãèëèêò¾¾
àðêàëàï, Îø Ñåìà ýðêåê ëèöåéè,
Áèøêåê Àé÷¾ð¼ê êûçäàð ëèöåéè ¼»ä¾¾ ëèöåéëåðäèí äåðåêòèðè êàòàðû
îêóó-òàðáèÿ æàíà óþøòóðóó èøòåðèí
¼ò¼¼ñ¾í¼ ÷ûãàðà àòêàðà áèëãåí æàø
àäèñ êàòàðû áåëãèë¾¾ áîëãîí ýëå.
Àíäàí ê¼ï ¼òï¼é æàø àäèñòèí óþøòóðóó èøèíäå ê¼ðñ¼òê¼í ¼éä¼ê¼ä¼é
øûê-æ¼íä¼ì¾ ýñêå àëûíûï, Ñåáàò
áèëèì áåð¾¾ ìåêåìåñèíèí áàçàëûê
óíèâåðñèòåòè
áîëãîí
Ýëàðàëûê
Àòàò¾ðê-Àëàòîî
óíèâåðñèòåòèíäå
îêóó-òàðáèÿ æàíà óþøòóðóó èøòåðèí
æåòåêò¼¼ ¾÷¾í áàø êàò÷ûëûê êûçìàòêà äàéûíäàëàò. Ýðã¾í Êîæàíû ìåí
äàë îøîë 90-æûëäàðäûí îðòî ÷åíèíåí áåðè áèëåì. Àíûí æåòåê÷è-óþøòóðóó÷ó êàòàðû äà, ò¾ðêîëîã-èçèëä¼¼÷¾ êàòàðû äà, îêóòóó÷ó-ìóãàëèì
êàòàðû äà êàëûïòàíûøûí ìåí äàéûìà áàéêàï áàãûï êåëåì. "Êûðãûç æàíà ò¾ðê òèëèíäåãè ýòèø æàñîî÷ó êóðàíäûëàð" äåãåí òåìàäà àòêàðãàí
ìàãèñòðëèê äèññåðòàöèÿñûí ìåíäåí
êîðãîäó, ýêè òèëäåãè òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í ñàëûøòûðóóãà áàéëàíûøòóó
êàíäèäàòòûê èøèí Á.Óñóáàëèåâäèí
æåòåê÷èëèãèíäå æàêòàäû. Êûñêàñû,
èëèì-áèëèì ìåíåí àëåêòåíèï æ¾ðã¼í
ê¼ï÷¾ë¾ê Ò¾ðêèÿëûê èçäåí¾¾÷¾ë¼ðä¼í àéûðìàëàíûï, Ýðã¾í Êîæà îí
æûëäàí àøóóí óáàêòûñûí òåêêå êåòèðáåé, ñàðàìæàë ïàéäàëàíûï, ìóðóíêó Êå»åø áèðëèãè ìåíåí Êûðãûçñòàíäà êàëûïòàøêàí èëèìèé-òåîðèÿëûê ìåêòåïòèí òààëèì-òàðáèÿñûí
àëûï, æîë-æîáîñóí, ñàëò-íóñêàñûí
áîþíà ñè»èðèï, èçèëä¼¼ ûêìàëàðû
ìåíåí èëèìèé àïïàðàòòû ¼çä¼øò¾ðä¾, áèëèìèí ¼ðê¾íä¼òò¾. Àíûí
èëèìèé-÷ûãàðìà÷ûëûê æîëó, òèë÷èîêóìóøòóó áîëóï êàëûïòàíûøû, òèãèë æå áóë ìàñåëåíè ÷å÷¾¾ä¼ àáûãåð
òàðòûøû, èëèìèé òàáûëãàëàðãà êîë
æåòêèçèï, òèëäèí êûð-ñûðûí à»äàï
ò¾ø¾í¾¾ä¼í äåì¼¼ð àëûï, äåì áàéëàøû, ÷ûãàðìà÷ûëûê ýð㾾㼠á¼ë¾í¾ø¾, àéòîð, èëèìäèí òàòààë æîëóíóí ê¾»ã¼é-òåñêåéëåðèí áàøòàí êå÷èðèøè òîëóê ìåíèí ê¼ç àëäûìäà
¼òò¾. Ìåí ò¼ì¼íä¼ àíûí áèð ãàíà ýìãåãè æ¼í¾íä¼ ó÷êàé ¼ç ïèêèðèìäè
áèëäèðãèì êåëåò. Àë - "Ò¾ðê æàíà
êûðãûç òèëèíäåãè òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í
ñàëûøòûðìà
òèïîëîãèÿñû:
ò¾ç¾ë¾ø¾, æàñàëûøû, ìààíèñè, êîëäîíóëóøó". Áèøêåê, 2010, 480 á. àòòóó ýìãåê.
Áóë ýìãåê ò¾ðê òèëäåðèíèí ê¼¼í¼
òàáèÿòû ìåíåí òèêåëåé áàéëàíûøàò.
Àíòêåíè òèïîëîãèÿëûê æàêòàí ä¾éí¼
òèëäåðèíèí è÷èíåí Åâðîàçèÿíûí ó÷ó
êûéðûñûç êå» ìåéêèíäèãèí áàéûðëàãàí æàíà ê¼÷ì¼íä¼ð öèâèëèçàöèÿñûí
æàðàòêàí ò¾ðê, ìîíãîë, òóíãóñ-ìàíæó
òàéïàëàðûíûí òèëèíäå ãàíà òóóðàíäû
ñ¼çä¼ð äýýðëèê àðáûí êåçäåøåðè
ìààëûì. Äåìåê, 60-70 æûëäàðû
ò¾ðêì¼í, áàøêûð, ÷óâàø, ¼çáåê, êûð-
№ 59 МАРТ 2011
ãûç, êàçàê, ÿêóò æ.á. òåêòåø òèëäåðäèí íåãèçèíäå àòàéûí èëèìèé èçèëä¼¼ë¼ðä¾í æ¾ðã¾ç¾ë¾ø¾ æàíà òèåøåë¾¾ äèññåðòàöèÿëûê èøòåðäèí
êîðãîëóøó ò¾á¾ êåëèï ñ¼çä¾ê êóðàìûíäàãû ñ¼çä¼ðä¾í îð÷óíäóó á¼ë¾ã¾í ò¾çã¼í òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í òàáèÿòûí à÷ûï áåð¾¾ã¼ áàãûòòàëãàí ìàêñàòòàð ìåíåí øàðòòàëàò. Àë ýìè êàçàê òèëè áîþí÷à 1952-æûëû áàøòàëãàí Ø.Ñàðûáàåâ æ.á.ëàðäûí êàíäèäàòòûê èçèëä¼¼ë¼ð¾í¼í ñî» 80-90
æûëäàðû áóë ìàñåëåíèí êàéðàäàí
êîçãîëóøó, ʼá¼é Õóñàèíîâäóí "Çâóêîèçîáðàçèòåëüíàÿ íîìèíàöèÿ" àòòóó
ôîíîñåìàíòèêà æàíà ôîíîíîìèíàöèÿ
áàãûòûíäà àòêàðûëãàí äîêòîðëóê
äèññåðòàöèÿñûíûí êîðãîëóøó, Ìàðèÿì Æóáàíîâàíûí êàçàê-àíãëèñ òèëäåðèí ñàëûøòóðóó àðêûëóó àòêàðûëãàí
"Ïðîáëåìû ôîíîñåìàíòè÷åñêîé äåðèâàöèè" àòòóó êàíäèäàòòûê äèññåðòàöèÿëàðûíûí æàêòàëûøû áóë ìàñåëåíè ôîíîíîìèíàöèÿ, ôîíîñåìàíòèêà æàíà ôîíîäåðèâàöèÿ ¼»¾ò¾í¼í
æà»û÷à èçèë似㼠øàðò ò¾ç¼ò. Îøåíòèï, Ý.Êîæàíûí èøèíèí ¼ç¼êò¾¾ë¾ã¾
¼éä¼ê¾ä¼é ïðîáëåìàëûê æàãäàé ìåíåí øàðòòàëûï, êûðãûç æàíà ò¾ðê òèëèíäåãè òóóðàíäû ñ¼çä¼ð ñàëûøòûðìà ïëàíäà á¾ã¾íê¾ã¼ ÷åéèí èçèëäåíáåãåíäèãè ìåíåí àíûêòàëàò.
Èø áåø áàïòàí, êèðèø¾¾ æàíà êîðóòóíäó á¼ë¾ìä¼ð¾í¼í, ïàéäàëàíûëãàí àäàáèÿòòàðäûí òèçìåñèíåí òóðàò
äà, òèðêåìåäå æûø êîëäîíóëãàí òóóðàíäûëàðäûí ñ¼çä¾ã¾ áåðèëåò.
Êèðèø¾¾ä¼ òåìàíûí àêòóàëäóóëóãó,
èçèëä¼¼í¾í
ìàêñàò-ìèëäåòòåðè
àíûêòàëûï, àéðûì òåðìèíîëîãèÿëûê
ò¾ø¾íä¾ðì¼ë¼ð áåðèëåò.
Èøòèí 1-áàáû (8-89-áåòòåð) ïðîáëåìàëûê æàãäàéäû òåðèøòèð¾¾ã¼ àðíàëàò äà, òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í èçèëäåíèø òàðûõû êàðàëûï, òèåøåë¾¾
òåðìèíäåð ÷å÷ìå뼼㼠àëûíàò. Àíäàí
ñî» êåï îðîëó òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í
òàáèÿòûí òèëäèí æàðàëûøûíà áàéëàíûøòóó òåîðèÿëàðäûí êîíòåêñòèíäå
êàðîî æàêêà áóðóëàò. Áóë, àëèáåòòå,
èøòèí ìà»ûç-ìàçìóíóí äà, ä¼¼ë¼òáààëóóëóãóí äà êûéëà àðòòûðàò, àíòêåíè òóóðàíäû ñ¼çä¾í òûáûøòûê æàãû ìåíåí ìààíè æàãûíûí áàéëàíûøû
Ñîññþðäóí "òèëäèê áåëãèíèí áåëãèë¼¼÷¾ æàíà áåëãèëåí¾¾÷¾ æàêòàðûíûí îðòîñóíäàãû áàéëàíûø áèðè áèðè ìåíåí øàðòòàëãàí ýìåñ" äåãåí
æîáîñóí æîêêî ÷ûãàðàò. Àíûí ¾ñò¾í¼
àçûðêû òèë òåîðèÿñûíäà, ¼çã¼÷¼ êîãíèòèâäèê ëèíãâèñòèêàñûíûí ¼í¾ã¾ø¾íä¼ Ñîññþðäóí 20-êûëûìäûí áàøòàëûøûíäà ñóíóøòàëãàí óøóë æàíà
óøóë ¼»ä¾¾ áèð êàòàð áàøêà æîáîëîðó æîêêî ÷ûãàðûëóóäà. Äåìåê, àòàëãàí áàïòûí ìàçìóíó òèë òåîðèÿñûíûí
ñî»êó æåòèøêåíäèêòåðè ìåíåí ¾íä¼ø¾ï òóðàò.
Èøòèí 2-áàáûíäà (90-133-áåòòåð),
ò¾ðêîëîãèÿäà êàëûïòàøêàí ñàëòòàí
àéûðìàëàíûï, òóóðàíäû ñ¼çä¼ð 2
ýìåñ, 4 òîïêî á¼ë¾ï áåðèëåò: òàáûø
òóóðàíäû ñ¼çä¼ð, ýëåñ òóóðàíäû
ñ¼çä¼ð, òóþì òóóðàíäû ñ¼çä¼ð æàíà
íàðèñòå êåáèíäåãè òóóðàíäû ñ¼çä¼ð.
Áóëàðäûí è÷èíåí ýëåñ òóóðàíäû
ñ¼çä¼ð æàëà» ãàíà ê¼ð¾¾ ñåçèìèíå
íåãèçäåëñå, òóþì òóóðàíäû ñ¼çä¼ð
æàëà» ãàíà äåíå òóþìóíà íåãèçäåëåò.
Îøîíäóêòàí, òóþì òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í ¼ç¾í÷¼ òîïêî á¼ë¾ï êàðàëûøû
àäàì ïñèõîëîãèÿñûíûí ¼çã¼÷¼ë¾êò¼ð¾ ìåíåí ò¾çä¼í ò¾ç áàéëàíûøòû
ò¾ç¼ò. Îøîë ýëå ìààëäà òàáûø òóóðàíäû ñ¼çä¼ð ìààíè æàêòàí 7 òîïêî,
ýëåñ òóóðàíäû ñ¼çä¼ð äàãû 2 òîïêî
á¼ë¾øò¾ð¾ë¼ò. Àð áèð òîïòîãó
ñ¼çä¼ðä¾í ìààíèëåðè êûðãûç æàíà
ò¾ðê òèëäåðèíèí ôàêòûñû àðêûëóó
òàñòûêòàëàò, ýêè òèëäèí ¼çã¼÷¾ë¾êò¼ð¾ îêóðìàíäûí íàçàðûíà ñóíóøòàëàò. Áàï áàëäàð òèëèíäåãè òóóðàíäû
ñ¼çä¼ðä¾í ¼çã¼÷¾ë¾ã¾í òåðèøòèð¾¾
æàíà áóë òîïòîãó ñ¼çä¼ðä¾í ò¾ðê÷¼êûðãûç÷à ñ¼çä¾ã¾í áåð¾¾ ìåíåí àÿêòàéò.
Òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í ìààíèëèê òîïòîðóí àíûêòîîäî òàáûø òóóðàíäû
ñ¼çä¼ðä¾í ò¼ì¼íê¾ä¼é ýêè ¼çã¼÷¼ë¾ã¾í á¼ë¾ï ê¼ðñ¼ò¾ë¼ò:
1) æàíäóó çàòòàðäàí ÷ûêêàí ¾íä¼ðä¾ òóþíäóðãàí òóóðàíäû ñ¼çä¼ð,
2)
æàíñûç
çàòòàðäàí
÷ûêêàí
¾íä¼ðä¾ áèëäèðãåí òóóðàíäû ñ¼çä¼ð.
Áèðèí÷è òîïêî àéáàíàòòûí ¾í¾í òóþíäóðóó÷ó ñ¼çä¼ð (áàê-áàê--áàðêáàðê, à»ê-à»ê--àïûðìàê, àó-àó--óëóìàê æ.á.), êàíàòòóó êóøòàðäûí äàáûø-¾íä¼ð¾í òóþíäóðóó÷ó ñ¼çä¼ð
(êàê-êàê--ãàê-ãàê,
÷ûðê-÷ûðê--÷èê÷èê, êóðê-êóðê--ãóê-ãóê æ.á.), ÷ûìûí÷èðêåéëåðäèí, êóðò-êóìóðñêàëàðäûí
¾íä¼ð¾í áèëäèðãåí ñ¼çä¼ð (çû»-çû»,
áûç-áûç, ûç-ûç, ûç-ûç æ.á.), àäàìäàðäàí ÷ûêêàí äîáóø-¾íä¼ðä¾ òóóðîî÷ó ñ¼çä¼ð (ê¾»ê-ìû»ê, õûê ìûê,
áîðê-áîðê, ã¾ëä¾ð-ã¾ëä¾ð æ.á.), òàáèÿò êóáóëóøòàðûíàí, ¼ñ¾ìä¾êò¼ð-ä¼í
÷ûêêàí ¾íä¼ðä¾ òóóðàãàí ñ¼çä¼ð
(êàëäûð-ã¾ëä¾ð--ïàëäûð-ê¾ëä¾ð-øóóäóð--õûøûð õûøûð æ.á.), êàòóó çàòòàðäûí àð êàíäàé àáàë-¼çã¼ð¾ø¾í¼í
÷ûêêàí ¾íä¼ðä¾ áèëäèðãåí ñ¼çä¼ð
(òàðñ-òóðñ, òàê-òóê, êàðñ-êóðñ, êàòûðêóòóð æ.á.), ñóþê çàòòàðäàí ÷ûêêàí
äàáûøòû òóóðàï ê¼ðñ¼ò¾¾÷¾ ñ¼çä¼ð
(øàëï-øàï, øûëï-øûë, øûëäûðøûëäûð, øûðûë-øûðûë æ.á.) èçèë似㼠àëûíûï, êûðãûç æàíà ò¾ðê
òèëäåðèíèí ¼ò¼ áàé ôàêòû-ìàòåðèàëäàðû ñàëûøòûðìà èëèêòåí ¼òê¼ð¾ë¼ò
(90-99-áåòòåð).
Ýëåñ òóóðàíäû ñ¼çä¼ð ýêè òîïêî
á¼ë¾í¾ï èçèë似㼠àëûíàò:
1) ʼç èðìåìäå áîëóï ¼òê¼í æàðûê
êóáóëóøòàðäûí ýëåñèí òóþíäóðãàí
ñ¼çä¼ð (æàðê--ïàð, ì¼ëò--ïóòóð-ïóòóð
ê¼ç æàøûíûí àêìàñû, ñîëê--àíèäåí
õàðàêåò ýòìåê æ.á.) Èçèëä¼¼÷¾ ìûíäàé ñ¼çä¼ðä¾í ýíàíòèîñåìèÿëûê æàíà ïîëèñåìèÿëûê êàñèåòòåðèí àíûêòîîãî äà àðàêåò æàñàãàíäûãû áàéêàëûï òóðàò (101-106-áåòòåð),
2) Çàòòàðäàí êûéìûëäûê ê¼ð¾í¾øò¼ð¾í òóþíäóðãàí ñ¼çä¼ð (êàë÷-êàë÷,
ñåðå»-ñåðå», ýðáå»-ýðáå», ñîëêñîëê). Áóë á¼ë¾ìä¼ äà ýêè òèëäåãè
ìàòåðèàëäàð ñàëûøòûðûëûï, àëàðäûí àð áèðè êîòîðìî æîëó ìåíåí
ò¾ø¾íä¾ð¾ë¼ò (106-101-áåòòåð).
Òóþì òóóðàíäû ñ¼çä¼ð ê¼ï÷¾ë¾ê èçèëä¼¼ë¼ðä¼ ¼ç¾í÷¼ òîï êàòàðû êàðàëáàãàíäûãû áåëãèëåíèï, áóë òîï
êûðãûç òèë èëèìèíäå àëãà÷ èðåò êèðãèçèëãåíäèãè æàíà áóë òîïòó ¼ç¾í÷¼
á¼ë¾ï êàðîî êåðåê ýêåíäèãè áàñà
áåëãèëåíåò. Àòàëãàí òîïòîãó ñ¼çä¼ð
êóëàêêà óãóëãàí äàáûøòû, æå ê¼çã¼
ê¼ð¾íã¼í ýëåñòè òóóðàï ê¼ðñ¼òï¼ã¼íä¾ã¾, àëàð àäàìäûí ñåçèì-òóþìäàðû
êàáûëäàãàí ôàêòû-òààñèðëåðäè òóóðàï ê¼ðñ¼ò¼ðê¼íä¾ã¾ áàñà áåëãèëåíåò. Àëàðäûí êóðàìû áîëê-áîëê,
ã¾ðï-ã¾ðï, ã¾ì-ã¾ì æ.á. ñ¼çä¼ð àðêûëóó àíûêòàëàò (98-99-áåòòåð).
Êèéèíêè á¼ë¾ìä¼ áàëà òèëèíèí êàëûïòàíûø ¼çã¼÷¼ë¾ã¾í èçèëä¼¼ã¼
ò¾ðêîëîãèÿäà äà ìààíè áåð¾¾ êåðåê
ýêåíäèãè òóóðà áåëãèëåíåò. Áóë ìàñåëåãå îí êûëûì ìóðäà ýëå áàéûðêû
áàáàáûç Ìàõìóò Áàðñêàíè-Êàøãàðè
ìààíè áåðèï, ¼ç¾í¾í ñ¼çä¾ã¾íä¼ áàëà òèëèíåí àëûíãàí àéðûì ìèñàëäàðäû êåëòèðèï êåòêåí ýêåí. Óøóíóí
¼ç¾ ýëå ò¾ðêîëîãèÿäà áóë ïðîáëåìàíûí àçûðêû êåçãå ÷åéèí àòàéûí èçèëäåíáåãåíäèãèí àéãèíåëåï òóðàò. Ìîíîãðàôèÿëûê èçèëä¼¼ä¼ àòàëãàí
ïðîáëåìà òóóðà æàíà ¼ç óáàãûíäà êîþëóï, òîïòîëãîí ôàêòûëàð ñàëûøòûëûï, èøòèí ñî»óíäà ò¾ðê÷¼-êûðãûç÷à
áàëà òèëèíèí àòàéûí ñ¼çä¾ã¾ áåðèë-
AЬAЧ YAPRAЬЫ ИLE GЦRLER...
ãåí. Êûñêà÷à êîðóòóíäóäà ýêè òèëäåãè
îêøîøòóêòàð æàíà àéûðìà÷ûëûêòàð
à÷ûï ê¼ðñ¼ò¾ëã¼í.
3-áàïòà (134-273-áåòòåð) òóóðàíäû
ñ¼çä¼ðä¾í ôîíîìîðôîëîãèÿëûê ¼çã¼÷¼ë¾êò¼ð¾ êàðàëàò. Òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¼ã¾ ¾íä¾øò¾êò¾í èøêå àøûøû,
¾íä¾¾ë¼ðä¾í ò¾ø¾ï êàëûøû, ¾íñ¾çä¼ðä¾í ñ¼ç áàøû, ñ¼ç îðòîñó æàíà
ñ¼ç ñî»óíäàãû îðäó, àëàðäûí àð êàíäàé ¼çã¼ð¾¾ë¼ðã¼ êàáûëûøû æ.á.
¼çã¼÷¼ë¾êò¼ðä¾ àíûêòîîíóí áàãûòòàðû, îøîíäîé ýëå òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í ôîíîìîðôîëîãèÿëûê ¼çã¼÷¼ë¾êò¼ð¾ ýêè òèëäèí ôàêòûëàðûí ñàëûøòûðóó àðêûëóó äóðóñ à÷ûï ê¼ðñ¼ò¾ë¼ò. Ìàñåëåí, áàñûì ò¾øï¼ã¼í ìóóíäàãû ¾íä¾¾ë¼ðä¾í ò¾ø¾ï êàëóó êóáóëóøó (ðåäóêöèÿëàíûøû) äà èøåíèìä¾¾ ôàêòûëàð àðêûëóó äàëèëäåíèï, ¾íä¾¾ òûáûøòàð áîþí÷à ýêè òèëäåãè àéûðìà÷ûëûêòàð 4 ¼çã¼÷¼ë¾ê
àðêûëóó ê¼ðñ¼ò¾ë¼ò. Êèéèíêè á¼ë¾ìä¼ òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í êóðàìûíäà
¾íñ¾çä¼ðä¾í êîëäîíóëóø ¼çã¼÷¼ë¾êò¼ð¾ èçèëäåíèï, òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í
àð áèð òîáóíäàãû ¾íñ¾çä¼ðä¾í ñ¼ç
áàøûíäà, ñ¼ç îðòîñóíäà æàíà ñ¼ç àÿãûíäà êîëäîíóëóó ïîçèöèÿëàðû, ¾íñ¾çä¼ðä¾í ýýð÷èø¾¾ñ¾, ìóóí ¼çã¼÷¼ë¾êò¼ð¾, ¾íñ¾çä¼ðä¾í ¼çã¼ð¾¾ ì¾ìê¾í÷¾ë¾êò¼ð¾ ¼ò¼ áàé ôàêòû-ìàòåðèàëäàð àðêûëóó äàëèëäåíåò.
Òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í ìîðôîëîãèÿëûê ¼çã¼÷¼ë¾êò¼ð¾í òåðèøòèð¾¾ ¾÷¾í
¼ç¾í÷¼ á¼ë¾ì ûéãàðûëàò. Æàñàëûøû
æàêòàí áàøêû ôîðìà, ýêèí÷è äàðàæàäàãû ôîðìà æàíà òóóíäó ôîðìàëàðãà
àæûðàòûëûï, ýêè òèëäåãè òóóðàíäû
ñ¼çä¼ð
ñàëûøòûðûëûï,
¼çã¼÷¼ë¾êò¼ð¾ àéêûíäàëàò. Òàòààë òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í ¼çã¼÷¼ë¾êò¼ð¾ ¼ç àëäûí÷à èçèëäåíèï, àëàð ¾÷ òîïêî
á¼ë¾øò¾ð¾ë¼ò: ýêè êîìïîíåíòè òå?
òîëóê ìààíèãå ýý áîëãîí ñ¼çä¼ð, ýêè
êîìïîíåíòòèí áèð¼¼ ìààíè áåðáåãåí
ñ¼çä¼ð, ýêè êîìïîíåíòè òå» ìààíè
áåðáåãåí ñ¼çä¼ð. Êûðãûç æàíà ò¾ðê
òèëäåðèíäå òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í çàò
àòîî÷òîí, ñûí àòîî÷òîí æàñàëûøûíà
áàéëàíûøòóó ¼ò¼ êå»èðè ôàêòû ìàòåðèàëäàð ñàëûøòûðûëûï, áóë æàãûíàí
ýêè
òèëäå
ê¼á¾íåñå
îêøîøòóê
ê¼áð¼¼ê ýêåíäèãèí áåëãèëåíåò.
4-áàïòà (274-304-áåòòåð) òóóðàíäû
ñ¼çä¼ðä¾í ñ¾éë¼ì è÷èíäå àòêàðãàí
ýýëèê, áàÿíäîî÷òóê, àíûêòîî÷òóê, òîëóêòîî÷òóê, áûøûêòîî÷òóê êûçìàòòàðûí èçèëä¼¼ ìàêñàòû ê¼çä¼ë¼ò.
5-áàï (305-354-áåòòåð) òóóðàíäû
ñ¼çä¼ðä¾í êàëûïòàíûøû ìåíåí ¼í¾ã¾ø¾í èçèë似㼠àðíàëàò. Áóë ìàêñàòòû èøêå àøûðóó ¾÷¾í Êàøêàðëûê
Ìàõìóòòóí "Äèâàíûíàí", Æóñóï Áàëàñàãûíäûí "Êóòàäãó Áèëèãèíåí" òîïòîëãîí òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í ñåìàíòèêàëûê æàíà ñòðóêòóðàëûê ¼çã¼÷¼ë¾êò¼ð¾ èëèêòåíåò.
Êîðóòóíäóäà èøòèí æàëïû æûéûíòûãû ÷ûãàðûëàò.
Èøòå îðóí àëãàí àéðûì ì¾÷¾ë¼øò¼ð êàòàðû òóóðàíäû ñ¼çä¼ð ìàñåëåñèí òåêòåøòèðìå-òàðûõûé, ôîíîñèìâîëèçì æàíà ôîíîñåìàíòèêà áàãûòûíäà èçèëäåãåí æàíà 2009-æûëû æàðûÿëàíãàí Ê.Õóñàéûíäûí ôóíäàìåíòàëäóó ýìãåãèíèí ýñêåðèëáåé êàëûøûí æàíà èøòèí òåêñòèíäå ñòèëäèê,
òåõíèêàëûê àéðûì êàëïûñòûêòàðãà
æîë áåðèëèøèí àéòóóãà áîëîò.
Îøåíòñå äà, áóë ¼»ä¾¾ êàëïðûñòûêòàð èøòèí æàëïû ìàçìóíà äîî êåòèðå
àëáàéò. Èø òåîðèÿëûê æàêòàí ìûêòû
äå»ãåëäå àòêàðûëãàí, ìàêñàòûíà òîëóê æåòêèðèëãåí æàíà ëîãèêàëûê æàêòàí á¾òê¼ð¾ëã¼í ýìãåê äåï áààëàíóóãà òèéèø.
Æûéûíòûêòàï àéòêàíäà, Ýðã¾í Êîæàíûí "Ò¾ðê æàíà êûðãûç òèëèíäåãè
òóóðàíäû ñ¼çä¼ðä¾í ñàëûøòûðìà òèïîëîãèÿñû: ò¾ç¾ë¾ø¾, æàñàëûøû, ìààíèñè, êîëäîíóëóøó" äåãåí ýìãåãè
ñèíõðîíäóê æàíà äèàõðîíäóê ïëàíäàãû ¼ò¼ áàé ôàêòû ìàòåðèàëäàðäûí
íåãèçèíäå æàçûëãàí ìîíîãðàôèÿëûê
èçèëä¼¼ áîëóï ýñåïòåëåò. Àíûí íåãèçèíäå ò¾ðê òèëäåðèíèí ñàëûøòûðìà
ãðàììàòèêàñû, òàðûõû, ò¾ðêîëîãèÿ,
ëåêñèêîëîãèÿ æàíà ôîíîìîðôîëîãèÿ
áàãûòûíäà æîæäîð ¾÷¾í ëåêöèÿëûê
êóðñòàðäû, îêóó-ìåòîäèêàëûê êîëäîíìîëîðäó ò¾ç¾¾ã¼, àäèñòèê æàíà
òàíäîî êóðñòàðäû îêóóãà, ñåìèíàðäûê ñàáàêòàðäû ¼òê¼ð¾¾ã¼ áîëîò.
Îøîíäóêòàí Ýðã¾í Êîæàíûí àòàëãàí
ìîíîãðàôèÿñû ò¾ðê òèëäåðèíèí òåêòåøòèðìå-ñàëûøòûðìà òèïîëîãèÿñûíûí ¼í¾ã¾ø¾í¼ ¼ç ñàëûìûí êîøî
òóðãàí ýìãåê äåï èøåíèìä¾¾ àéòóóãà
òîëóê íåãèç áàð.
Òàøïîëîò ÑÀÄÛÊÎÂ,
ôèëîëîãèÿ èëèìäåðèí
äîêòîðó, ïðîôåññîð.
15
№ 59 МАРТ 2011
BИР АДАМ КЮПРЦ КУРАР БИН АДАМ ЭЕЧЕР
1 Mart 2011 tarihinde "Eski Sovyetler Birliьi
Tarafыndan 20. Yцzyыlыn 40'lы yыllarыnda Gцrcistan
SSC'nden Zorunlu Olarak Sцrgцne Gюnderilen
Шahыslarыn Geri Dюnцшц, Kurumlar arasы Hцkцmet
Konseyi Oluшumunun ve Yюnetmenliьinin
Onaylanmasы Hakkыnda 1 Mart 2011 tarihli ve 111
Sayыlы Gцrcistan Hцkцmeti Kararы" almышtыr. Bu karar
Gцrcistan resmi gazetesinde yayыmlanarak yцrцrlцьe girmiшtir.
1999 yыlыnda Gцrcistan'ыn
Avrupa Konseyi'ne цyeliьe
kabul edilirken Azыnlыklarыn,
dolayыsыyla da Ahыskalыlarыn haklarыnыn geri iadesi konusunda
vermiш olduьu sюzцnц yerine
getirmesinde yavaш davrandы.
Yыllardыr sudan bahanelerle ve
en son Rusya ile savaшы
bahane ederek vaadini erteleyen Gцrcistan Hцkцmeti'nin
karшыsыna Merkezi Ankara'da
kurulan Dцnya Ahыska Tцrkleri
Birliьi (DATЦB) чыktы. Юzellikle
son birkaч Avrupa Konseyi toplantыlarыna katыlan DATЦB
heyeti Ahыska Tцrklerinin sоrunlarыnы ыsrarlы bir biчimde en
цst dцzey yetkililere kadar
ulaшtыrarak takip etti. Bюylece
Gцrcistan yюnetimi цzerinde
юnemli oranda uluslar arasы
kamuoyu baskыsы oluшturmayы
baшardы. Bu baskыdan bыkan
Gцrcц delegasyonu biz Ahыskalыlardan чocukчa kцserek uzak
kalmышlardы. Kesinlikle diyalog
kurmak istemediler, bunun
sebebi de bizim Avrupa Konseyi'ndeki
чalышmalarыmыzы
Gцrcistan'ы шikаyet ediyoruz
olarak algыlamalarыydы. En son
2011 Ocak ilk dюnem Avrupa
Konseyi toplantыlarыnda ыsrarlы
randevu taleplerimize maalesef
olumlu yanыt alamamышtыk.
Ancak DATЦB heyeti olarak
yaptыьыmыz kulislerde Gцrcц delegasyonundaki parlamenterlerle
gюrцшmelerimiz
чerчevesinde юzellikle Gцrcistan
Parlamentosu Baшkan Birinci
Yardыmcыsы Miheil Machavariani
ile uzun sayыlabilecek bir gюrцшme yaptыk. Gюrцшmede
DATЦB Genel Baшkanы Ziyatdin Иsmihan-oьlu Kassanov'a
"Bizi Avrupa Konseyi'ne
шikayet ediyorsunuz" deyince
Ziyatdin Kassanov'da "Шayet
biz bu konuyu Tiflis'te
masaya oturarak чюzebilsek
bizim buralarda iшimiz ne?"
diye soru yюneltince Machavariani bize hak vermekten
baшka чaresi kalmamышtы. Ишte
Strazburg’taki gюrцшmemizde
Tiflis'te masaya oturmak iчin
hцkцmetin biz Ahыskalыlarыn
vatana geri dюnцшц konusunda
adыm atmasыnы istedik. Onlarda
gereken adыmlarы atacaklarы
sюzцnц vererek, bizleri Tiflis'e
davet ettiler. Bu konularыn
Tiflis'te gюrцшmek istediklerini
bize ifade etmiшlerdir. DATЦB
heyeti olarak bizde yakыn aralыklarla Tiflis'e geleceьimiz ve gюrцшmelerimizi oradan sцrdцreceьimizi belirterek Strazburgtan ayrыldыk.
Bu konuda юn hazыrlыklarы
tamamlamasы iчin DATЦB Gцrcistan Temsilcimiz olarak Эцржистан Ahыska Turkleri Vatan
Cemiyeti Baшkanы Иsmail Molidze'yi gюrevlendirdik.
Иsmail Molidze Tiflis'e dюner
dюnmez gerekli temaslarы
baшlatmышtыr. Bu чalышmalarыn
sonucunda Gцrcistan Parlamento Baшkan Vekili Miheil
Machavariani bize verdiьi sюzlerini yerine getirerek Hцkцmet
nezdinde gerekli giriшimleri
baшlatmышtыr.
Bu чalышmalarыn sonucunda
Gцrcistan yюnetimi, 1 Mart
2011 tarihinde "Eski Sovyetler Birliьi Tarafыndan 20.
Yцzyыlыn 40'lы yыllarыnda Gцrcistan SSC'nden Zorunlu
Olarak Sцrgцne Gюnderilen
Шahыslarыn Geri Dюnцшц,
Kurumlar arasы Hцkцmet
Konseyi Oluшumunun ve
Yюnetmenliьinin Onaylanmasы Hakkыnda 1 Mart 2011
tarihli ve 111 Sayыlы Gцrcistan
Hцkцmeti Kararы" almышtыr. Bu
karar Gцrcistan resmi gazetesinde yayыmlanarak yцrцrlцьe
girmiшtir.
En azыndan geri gючц organize edecek resmi bir konseyin
oluшmasы ve bu konuda kimler-
le чalышmamыz gerektiьini bu
Hцkцmet kararы ile юьrenmiш
olduk.
Kararы Gцrcistan Temsilcimiz
Иsmail Molidze'ye de ileten
Miheil Machavariani karшыlыklы
anlayыш ve hoшgюrц iчerisinde
bu sцreci yюnetmek istediklerini
ve bu konuda ilk юnemli adыmыn
atыldыьыnы sюyledi. Иsmail Molidze
ise geч kalыnmыш da olsa
sonuчta bizim sorunlarыmыzla
ilgilenecek, geri dюnцш sцrecini
ve gюч konusunda muhataplarыmыzыn belirlenmiш olmasыndan memnun olduьunu sюyleyerek birlikte чalышabilecek ve
en юnemlisi de 66 yыllыk vatan
hasretimizi
sonlandыracak
юnemli bir gюrevi yerine getirmiш olacaьыz dedi.
111 sayыlы Gцrcistan Hцkцmeti kararыnыn Tцrkчesi:
Eski Sovyetler Birliьi Tara-fыndan 20. Yцzyыlыn 40'lы yыllarыnda
Gцrcistan SSC'nden Zorunlu
Olarak Sцrgцne Gюnderilen
Шahыslarыn Geri Dюnцшц Kurumlar arasы Hцkцmet Konseyi
Oluшumunun ve Yюnetmenliьinin Onaylanmasы Hakkыnda
1 Mart 2011 tarihli ve 111 Sayыlы
Gцrcistan Hцkцmeti Kararы:
1. Madde. Gцrcistan
Hцkцmeti Yapыsы, Yetkileri ve
Faaliyetleri Hakkыnda Kanunun 3. Ve 29. Maddeleri
gereьi
1. Eski Sovyetler Birliьi
Tarafыndan 20. Yцzyыlыn 40'lы yыllarыnda Gцrcistan SSC'nden
Zorunlu
Olarak
Sцrgцne
Gюnderilen Шahыslarыn Geri
Dюnцшц
Kurumlar
arasы
Hцkцmet Konseyi oluшumunun
(Ek 1);
2. Eski Sovyetler Birliьi
Tarafыndan 20. Yцzyыlыn 40'lы yыllarыnda Gцrcistan SSC'nden
Zorunlu
Olarak
Sцrgцne
Gюnderilen Шahыslarыn Geri
Dюnцшц Kurumlar arasы Hцkцb) Eski Sovyetler Birliьi
met Konseyi yюnetmenliьinin tarafыndan 20. yцzyыlыn 40'lы yыlonaylanmasы konusunda karar larыnda Gцrcistan SSC'nden
alыnmышtыr (Ek 2).
zorunlu olarak sцrgцne gюnderilen шahыslarыn geri dюnцшц ile
3. Madde. Karar yayыnlandыk- ilgili tavsiyelerin ve tekliflerin
tan sonra yцrцrlцьe girecektir. hazыrlanmasы;
Nika Gilauri
c) Geri dюnцш sцreci ile il-gili
Baшbakan. Gцrcistan Hцkцmetine bilgi
verilmesi.
1 Mart 2011 tarihli ve 111
Sayыlы Gцrcistan Hцkцmeti 2.
Madde: Konseyin YetKararыnыn 1. Eki
kileri
Eski Sovyetler Birliьi a)
Gцrcistan'ыn BakanlыkTarafыndan 20. Yцzyыlыn 40'lы yыl- larыndan, devlet kurum ve kurularыnda Gцrcistan SSC'nden luшlarыndan Konseyin faaliyeti
Зorunlu
Olarak
Sцrgцne iчin gerekli bilgi talebinde
Gюnderilen Шahыslarыn Geri bulunmakta;
Dюnцшц Kurumlar arasы Hц- b)
Eski Sovyetler Birliьi
kцmet Konseyinin Oluшumu
tarafыndan 20. yцzyыlыn 40'lы yыllarыnda Gцrcistan SSC'nden
Tamar Martiashvili - zorunlu olarak sцrgцne gюnderGцrcistan'ыn Ишgal Altыndaki ilen шahыslarыn geri dюnцшц ile
Bюlgelerinden Zorla Gюч Etti- ilgili tavsiyeleri ve teklifleri
rilen Kiшilerin Иskanы ve hazыrlamakta;
Gючmenler Bakanlыьы Mцs- c)
Konseyin
yetkisinde
teшarы, Konsey Baшkanы
olan konularda чalышma gruplarы
Jambul Bakuradze - kurmak ve uzmanlarы davet
Gцrcistan Bюlgesel Kalkыnma etmekte yetkili kыlыnmышtыr.
ve Altyapы Bakanlыьы Mцsteшarы
Andro Gigauri - Gцrcistan 3.
Madde: Konsey ЧalышAdalet Bakanlыьы Иdaresi Baш- masыnыn Organize Edilmesi
kanы
a)
Konseyin oluшumu GцrEkaterine Zguladze - Gцr- cistan Hцkцmeti tarafыndan
cistan Ичiшleri Bakanlыьы Mцs- onaylanmaktadыr. Konseyde
teшarы
Konsey Baшkanы ve Konsey
Sergi Kapanadze - Gцrcistan цyeleri yer almaktadыrlar.
Dышiшleri Bakan Yardыmcыsы
b)
Konsey toplantыsы цyelerin yarыsыndan fazla katыldыьы
1 Mart 2011 tarihli ve 111 takdirde geчerli sayыlmaktadыr.
Sayыlы Gцrcistan Hцkцmeti Toplantы Konsey Baшkanы
Kararыnыn 2. Eki Eski Sovyetler tarafыndan yцrцtцlmektedir.
Birliьi Tarafыndan 20. Yцzyыlыn c)
Konsey gцndemi Baш40'lы
yыllarыnda
Gцrcistan kan tarafыndan onaylanmakSSC'nden Zorunlu Olarak tadыr. Konsey her bir цyesi bir
Sцrgцne Gюnderilen Шahыslarыn oy hakkыna sahiptir.
Geri Dюnцшц Kurumlar arasы d)
Konsey toplantыsыnda
Hцkцmet Konseyinin Yюnet- karar oy чoьunluьuyla alыnmakmenliьi
tadыr. Oylar eшit olarak ikiye
bюlцndцьц takdirde Baшkanыn
1.
Madde: Genel Иlkeler:
oyu aьыrlыklыdыr.
e) Konsey yыlda bir defa
a)
Eski Sovyetler Birliьi toplanmaktadыr. Gerekli olduьu
Tarafыndan 20. Yцzyыlыn 40'lы yыl- takdirde Konsey Baшkanы veya
larыnda Gцrcistan SSC'nden цyelerinin 1/3 talebi цzerine
Zorunlu Olarak Sцrgцne Gюn- olaьanцstц toplantы yapыlacakderilen Шahыslarыn Geri Dюnцшц tыr.
Kurumlar arasы Hцkцmet Konf)
Madde.
Konseyin
seyi (ileride Konsey) Gцrcistan Faaliyetine Son Verilmesi
Hцkцmeti 2011 yыlыnыn Kararыyla Konseyin faaliyetine son verkurulmuшtur.
ilmesi ile ilgili karar mevcut
b)
Ишbu
Yюnetmenlikte mevzuat чerчevesinde GцrcisKonseyin yetkileri ve faaliyetleri tan Hцkцmeti tarafыndan alыnbelirlenmiшtir.
maktadыr.
c)
Konsey Gцrcistan Anayasasыna, Gцrcistan'ыn uluslar
Tamar Kintsurashvili arasы anlaшmalar ve sюzleш- Gцrcistan Ulusal Gцvenlik
melerine, mevzuatlarыna ve Konseyi Baшkan Yardыmcыsы
kararlarыna baьlы kalarak faaliИrakli Porchkhadze yetlerini yцrцtmektedir.
Reintegrasyon
Konularыnda
d)
Konseyin oluшumu ve Gцrcistan Devlet Bakanlыьы
yюnetmenliьi Gцrcistan Hц- Mцsteшarы
kцmeti tarafыndan onaylanmakИrine Kurdadze - Gцrcistan
tadыr.
Eьitim ve Bilim Bakan Yardыmcыsы
1.
Madde:
Konseyin
Faaliyetleri ve Amaчlarы:
Konsey чalышmalarыna katыla)
Eski Sovyetler Birliьi malarы rica olunur.
tarafыndan 20. yцzyыlыn 40'lы yыlDavit Darchiashvili larыnda Gцrcistan SSC'nden Gцrcistan Parlamento Цyesi
zorunlu olarak sцrgцne gюnderChiora Taktakishvili ilen шahыslarыn geri dюnцш Gцrcistan Parlamento Цyesi
sцrecinde yer alan devlet Giorgi Tugushi - Ombutsman.
kurum ve kuruluшlarы arasыnda
чalышmalar koordinasyonunun
saьlanmasы;
Бурщан ЮЗКОШАР.
Ateш dцшtцьц yeri yakar...
16
№ 59 МАРТ 2011
Íà ñåãîäíÿøíèé äåíü Àçåðáàéäæàí âõîäèò â ðÿä
ñòðåìèòåëüíî ðàçâèâàþùèõñÿ ñòðàí íå òîëüêî ÞæíîÊàâêàçñêîãî ðåãèîíà, íî è ìèðîâîãî ìàñøòàáà.
Äëÿ íà÷àëà íåáîëüøàÿ èíôîðìàöèÿ îá ýòîì ãîñóäàðñòâå:
Ïëîùàäü Ðåñïóáëèêè Àçåðáàéäæàíà - 86,6 òûñÿ÷è êâ.ì.
Íàñåëåíèå - 9 ìëí. ÷åëîâåê. Ñòîëèöà - ãîðîä Áàêó.
Íàöèîíàëüíàÿ âàëþòà - àçåðáàéäæàíñêèé ìàíàò.
Ýêîíîìè÷åñêèå äîñòèæåíèÿ ôàêòîð ïðîãðåññà
Ñëåäóåò îòìåòèòü, ÷òî Àçåðáàéäæàí â óñëîâèÿõ ìèðîâîãî è ýêîíîìè÷åñêîãî êðèçèñà îòíîñèòñÿ ê ðÿäó ñòðàí,
âûøåäøèõ èç íåãî ñ ìèíèìàëüíûìè
óáûòêàìè. Ñîãëàñíî äàííûì, ïî èòîãàì ïðîøëîãî ãîäà âàëþòíûé ôîíä ñòðàíû ñîñòàâèë 29,1 ìëðä. äîëëàðîâ ÑØÀ.
Öèôðû ãîâîðÿò
î ðîñòå
14 ÿíâàðÿ íà ñîâåùàíèè ïðàâèòåëüñòâà ñòðàíû, ïîñâÿùåííîì èòîãàì 2010
ãîäà è ïåðâîñòåïåííûì çàäà÷àì òåêóùåãî ãîäà, ïî äàííûì âûñòóïëåíèÿ Ïðåçèäåíòà Àçåðáàéäæàíà Èëüõàìà Àëèåâà
ïðîçâó÷àëà èíôîðìàöèÿ î ðîñòå îáùåãî
îáúåìà âíóòðåííåãî ïðîäóêòà â 2009 ãîäó, êîòîðûé ñîñòàâèë 9,3%, ýêîíîìèêà
ñòðàíû â ïðîøëîì ãîäó âûðîñëà íà 5%.
Ïðè ýòîì íè äëÿ êîãî íå ñåêðåò, ÷òî â
ïðîøëûå ãîäû ìíîãèå ñòðàíû ìèðà îêàçàëèñü â êðèçèñíîé ñèòóàöèè è âûøëè ñ
áîëüøèìè óáûòêàìè.
Ïðåçèäåíò Àçåðáàéäæàíà Èëüõàì
Àëèåâ â ñâî¸ì âûñòóïëåíèè îòìåòèë: "Â
óñëîâèÿõ âñåìèðíîãî êðèçèñà â ýòè
ãîäû ìû ïðîâîäèëè ýêîíîìè÷åñêóþ
ïîëèòèêó, íàïðàâëåííóþ íà äàëüíåéøóþ ïåðñïåêòèâó. Âñå çàäà÷è,
ïîñòàâëåííûå ïåðåä ñòðàíîé, íàøëè ñâî¸ èñïîëíåíèå".
Àçåðáàéäæàí â ïîñëåäíèå ãîäû èìååò áîëüøèå äîñòèæåíèÿ â ðàçëè÷íûõ
ñôåðàõ íàðîäíîãî õîçÿéñòâà è ïðîèçâîäñòâà.  íàñòîÿùåå âðåìÿ ñòðàíà çàìåòíî ðàçâèâàåò îòíîøåíèÿ ðàâíîïðàâíîãî ñîòðóäíè÷åñòâà ñî ìíîãèìè
ñòðàíàìè è ìåæäóíàðîäíûìè îðãàíèçàöèÿìè.  ÷àñòíîñòè, âàæíóþ ðîëü â ýêîíîìèêå ñòðàíû çàíèìàåò òåñíîå ñîòðóäíè÷åñòâî, óñòàíîâëåííîå ñ òàêèìè
êðóïíûìè ìåæäóíàðîäíûìè ôèíàíñîâûìè îðãàíèçàöèÿìè, êàê Åâðîïåéñêèé
áàíê ðàçâèòèÿ è ðåêîíñòðóêöèè, Àçèàòñêèé áàíê ðàçâèòèÿ, Âñåìèðíûé áàíê,
Ìåæäóíàðîäíûé âàëþòíûé ôîíä, Èñëàìñêèé áàíê ðàçâèòèÿ , ×åðíîìîðñêèé
áàíê òîðãîâëè è ðàçâèòèÿ .
àëüíûå äîõîäû íàñåëåíèÿ â ñðåäíåì
ïîâûñèëèñü íà 12,3 %. Áàçîâàÿ ÷àñòü
 ðàéîíàõ ñòðàíû â ïðîøëîì ãîäó 53
ìèíèìàëüíîé çàðïëàòû è ïåíñèé ïîâû- òûñÿ÷è ÷åëîâåê òðóäîóñòðîåíî íà ïîñèëàñü îò 75 ìàíàò äî 85 ìàíàò.
ñòîÿííóþ ðàáîòó. Íà÷èíàÿ ñ 2004 ãîäà
ýòîò ïîêàçàòåëü ïðåâûñèë 900 òûñÿ÷.
 ðàìêàõ ïðîåêòà àäðåñíîé ñîöèàëü- Ñëåäóåò îòìåòèòü, ÷òî â ðåçóëüòàòå ñîíîé ïîìîùè â ñòðàíå 550 òûñÿ÷ ÷åëîâåê çäàíèÿ äîïîëíèòåëüíûõ ðàáî÷èõ ìåñò è
ïîëó÷àþò ãîñóäàðñòâåííóþ ñîöèàëüíóþ áëàãîäàðÿ ââåäåíèþ äîïîëíèòåëüíûõ
ïîìîùü.
ìîùíîñòåé â ñòðàíå óâåëè÷èëàñü ïðîèçâîäèòåëüíàÿ ñïîñîáíîñòü. Ýòî â ñâîþ
Ïî èòîãàì 2010 ãîäà â ñòðàíå ïîðÿä- î÷åðåäü äàåò âîçìîæíîñòü çàìåíèòü
êîì ñíèæåí óðîâåíü áåäíîñòè, êîòîðûé èìïîðò ïðîäóêöèè, âìåñòå ñ òåì ýêñïîðñîñòàâèë 9,1 % íàñåëåíèÿ. Ñëåäóåò îò- òèðîâàòü ïðîäóêöèþ â äðóãèå ñòðàíû.
ìåòèòü,÷òî â ïîñëåäíèå ñåìü ëåò â
Àçåðáàéäæàíå óðîâåíü áåäíîñòè ïîíèçèëñÿ â 4-5 ðàç. Ýòî, êîíå÷íî, òîæå ÿâëÿåòñÿ ñâèäåòåëüñòâîì ñòðîãîãî ñîáëþäåíèÿ ïðèíöèïîâ ñîöèàëüíîé ñïðàâåäëèâîñòè â ðåñïóáëèêå íà âûñîêîì óðîâíå.
Èíâåñòèöèè ãàðàíò
ýêîíîìè÷åñêîãî
ðîñòà
Ðåçóëüòàòû
ñèëüíîé
ñîöèàëüíîé
ïîëèòèêè
 2010 ãîäó â ýêîíîìèêó ñòðàíû ïðèâëå÷åíû èíâåñòèöèè â ðàçìåðå 15,5
ìëðä. äîëëàðîâ ÑØÀ. Ýòî áîëüøèå öèôðû. Ïðèìå÷àòåëüíî òî, ÷òî îñíîâíóþ
÷àñòü ýòèõ ñðåäñòâ ñîñòàâëÿþò âíóòðåííèå èíâåñòèöèè.Ýòî êðóïíàÿ ñóììà â 9,3
ìèëëèàðäà äîëëàðîâ ÑØÀ, âëîæåííûå
èíâåñòèöèè ñî ñòîðîíû íåôòÿíîãî ñåêÏîâûøåíèå ìèíèìàëüíîé çàðïëàòû è òîðà.  ïîñëåäíèå ãîäû ïðèíèìàåòñÿ
ïåíñèé â ïðîøëîì ãîäó â Àçåðáàéäæàíå ðÿä ìåð, íàïðàâëåííûõ íà ñíèæåíèå çàÿâèëîñü îäíèì èç äîñòèæåíèåé â ñîöè- âèñèìîñòè ýêîíîìèêè ãîñóäàðñòâà îò
àëüíîé ñôåðå.
íåôòÿíîãî ñåêòîðà.
 òî æå âðåìÿ âî ìíîãèõ åâðîïåéñêèõ
ñòðàíàõ ìîæíî íàáëþäàòü îáðàòíîå ïîëîæåíèå äåë. Èçâåñòíî, ÷òî â ïðîøëîì
ãîäó â ìèðîâîì ìàñøòàáå öåíû íà
íåôòü óïàëè â 4 ðàçà. Âñåì èçâåñòíî,
÷òî íåôòü ÿâëÿåòñÿ îäíîé èç îñíîâíûõ
èñòî÷íèêîâ ýêîíîìèêè Àçåðáàéäæàíà,
íåñìîòðÿ íà ýòî â ñòðàíå ìàêðîýêîíî ïðîøëîì ãîäó â ðàçíûõ ãîðîäàõ è ñåëàõ
ìè÷åñêèå ïîêàçàòåëè îñòàþòñÿ ñòàáèëü- ñòðàíû âîçäâèãíóòû íîâûå ñîîðóæåíèÿ, æèíûìè.
ëûå äîìà, êóëüòóðíî-ïðîñâåòèòåëüíûå çäàíèÿ.  ÷àñòíîñòè, ñâûøå 40 ìåäèöèíñêèõ
À òàêæå, êàê óòâåðæäàëîñü â äîêëàäå, öåíòðîâ, 70 øêîë, ïîñòðîåíî è ñäàíî â ýêñóðîâåíü èíôëÿöèè ñîñòàâèë 5-7 %, ðå- ïëóàòàöèþ 5 îëèìïèéñêèõ öåíòðîâ.
Íîâûå
ñîîðóæåíèÿ îáëèê ðîäèíû
çàêóïëåíû íîâûå ñàìîëåòû. Â Àëàòå
çàëîæåíû îñíîâû áîëüøîãî ìåæäóíàðîäíîãî òîðãîâîãî ïîðòà. Êîíå÷íî, ýòè
ïðîåêòû òðåáóþò î÷åíü áîëüøèõ
ñðåäñòâ. Â áóäóùåì â öåëÿõ ñîçäàíèÿ â
ñòðàíå ñèëüíûõ òðàíñïîðòíîé êîììóíèêàöèè è èíôðàñòðóêòóðû áîëüøîå âíèìàíèå ìû íàïðàâèì íà âûïîëíåíèå
ýòèõ öåëåé. Íà áîëüøèõ ìàãèñòðàëÿõ
ìåæäóíàðîäíûõ íàïðàâëåíèé ïðîäîëæàþòñÿ ðåìîíòíî-ñòðîèòåëüíûå ðàáîòû. Ïîêóïàþòñÿ íîâûå òàíêåðû è ãðóçîâûå êîðàáëè äëÿ ðàçâèòèÿ ìîðñêîãî
òðàíñïîðòà. Â äàëüíåéøåì îæèäàåòñÿ,
÷òî ýòè êîðàáëè áóäóò ýêñïîðòèðîâàòüñÿ.
Óäà÷íî ôóíêöèîíèðóþò îñíîâíîé
íåôòåïðîâîä Áàêó-Òáèëèñè-×åéõàí è
ãàçîïðîâîä Áàêó-Òáèëèñè-Ýðçóðóì.
 2011 ãîäó áûñòðûìè òåìïàìè áóäåò
ïðîäîëæàòüñÿ ñòðîèòåëüñòâî æåëåçíîé
Îñíîâíûì ñåêòîðîì ýêîíîìèêè Àçåð- äîðîãè Áàêó-Òáèëèñè-Ãàðñ.
áàéäæàíà ÿâëÿåòñÿ íåôòåãàçîâàÿ ïðîìûøëåííîñòü. Â ïðîøëîì ãîäó è â ýòîé
ñôåðå ïðîâåäåí ðÿä ìåðîïðèÿòèé. Çà
ãîä äîáûòî 51 ìëí. òîíí íåôòè, áîëüøàÿ ÷àñòü êîòîðîé ýêñïîðòèðîâàíà, à
òàêæå 27 ìëðä. êóáîìåòðîâ ãàçà. Ýòîò
ïîêàçàòåëü íàìíîãî âûøå, ÷åì â ïðåæíèå ãîäû.  ïðîøëîì ãîäó Ãîñóäàðñòâåííàÿ íåôòÿíàÿ êîìïàíèÿ ÀçåðáàéÍà ñåãîäíÿøíèé äåíü Àçåðáàéäæàí
äæàíà îòêðûëà íîâîå áîëüøîå ãàçîâîå çàíèìàåò ñâîþ òâåðäóþ ïîçèöèþ ñðåäè
ìåñòîðîæäåíèå, ÷òî ñòàëî ðàäîñòíûì ãîä çà ãîäîì ðàçâèâàþùèõñÿ ñòðàí íå
ñîáûòèåì. Òàêèì îáðàçîì, óñòàíîâëåí- òîëüêî Þæíî-Êàâêàçñêîãî ðåãèîíà, íî è
íûå ãîñóäàðñòâåííûå çàïàñû ñîñòàâëÿ- ìèðîâîãî ìàñøòàáà. Ýòî ìîæíî óâèäåòü
þò 2,2 òðèëëèîíà êóáîìåòðîâ ãàçà. Ðó- íà ïðèìåðå âûñòóïëåíèé Ïðåçèäåíòà, à
êîâîäèòåëü ñòðàíû âûðàçèë íàäåæäó íà òàêæå ïðîñëåäèòü â îïóáëèêîâàííûõ
óâåëè÷åíèå ýòîãî ïîêàçàòåëÿ â ðåçóëü- ôàêòàõ, öèôðàõ è ïîêàçàòåëÿõ.
òàòå ïðîâîäèìûõ ðàçâåäûâàòåëüíî-ïîèñêîâûõ ðàáîò.
Ýòè ïîëîæèòåëüíûå ïîêàçàòåëè ïðåæäå âñåãî ñâèäåòåëüñòâî òîãî, ÷òî àçåðáàéäæàíñêèé íàðîä èäåò âåðíîé äîðîãîé, ñîçèäàÿ ñâåòëîå áóäóùåå, òðóäèòñÿ
íåóñòàííî äëÿ åãî ñòðîèòåëüñòâà, ÷òî
ÿâëÿåòñÿ, íåñîìíåííî, ðåçóëüòàòîì
ñïðàâåäëèâîé è ìóäðîé ïîëèòèêè ïðàâèòåëüñòâà ñòðàíû.
Ðàçâèâàåòñÿ
íåôòåãàçîâàÿ
ïðîìûøëåííîñòü
Áîëüøèå
íàäåæäû íà
íîâûé ãîä
Íîâûå
èíâåñòèöèè â
òðàíñïîðòíîé
ñôåðå
Íà ïðîòÿæåíèè ïðîøåäøåãî ãîäà â
ýòîò ñåêòîð òîæå âëîæåíû áîëüøèå èíâåñòèöèè.  ýêîíîìèêå ñòðàíû ýòîò ñåêòîð çàíèìàåò âàæíîå ìåñòî.  ÷àñòíîñòè, ïîñòðîåí ðÿä àâòîìîáèëüíûõ äîðîã,
Сусмак, инсаны еле вермейен садык бир аркадаштыр...
Ãóëó Êåíãåðëè,
ñîáñòâåííûé êîððåñïîíäåíò
Àçåðáàéäæàíñêîãî òåëåãðàôíîãî
àãåíòñòâà (ÀçåðÒÀäæ)
ïî Öåíòðàëüíîé Àçèè
è Êàçàõñòàíó.
17
№ 59 МАРТ 2011
Dцnya'nыn 9 deьiшik цlkesinde
yaшayan Ahыska Tцrkleri'nin temsilcilerinin buluшtuьu Иstanbul
istiшare toplantыsыnda Dцnya
Ahыska Tцrkleri Birliьi (DATЦB)
adыna юnemli karalar alыndы. Bu alыnan kararlar aynы zamanda tцm
Ahыska Tцrkleri'nin geleceьi iчin
bцyцk юnem arz etmektedir.
DATЦB'цn ilk olaьan kurultayы
14 -16 Nisan 2011 tarihlerinde
yapыlmasы kararы alыndы. Ankara'da
yapыlmasы planlanan kurultaya
Cumhurbaшkanы, Baшbakan, ilgili
bakanlarыn yanы sыra юnemli
bцrokratlarыn ve yabancы misyon
шeflerinin davet edilmesi kararlaшtыrыldы.
DATЦB olaьan genel kurulunda
Ahыska Tцrklerini temsi edecek
olan ve DATЦB'цn asil цyeleri olacak delegelerin oluшturulmasы
tartышmalarы yapыldы. Uzun tartышmalar sonucunda 9 deьiшik цlkede
yaшayan ve sцrgцne uьramыш
Ahыskalы nцfus sayыsы baz alыnarak
10 binde bir oranыnda temsil
edilmesi kararlaшtыrыldы. Bюylece
Dцnya'da
yaшayan
sцrgцne
edilecek olan Ahыska Tцrklerinin
oylarыyla seчilerek yюnetime gelecek olanlardan юnemli чalышmalar
yapыlacaьы ve Ahыska halkыnыn geleceьi iчin alыnacak kararlarda
юnemli adыmlar atыlacaьы bildirildi.
Dolayыsыyla Ahыskalыlarыn yaшadыklarы bюlgelerinden gюnderecekleri
kiшilerin ehliyetli ve temsil gцcц
olacak kiшileri seчmelerinin юnemi
цzerine duruldu.
uьramыш 544 bin Ahыskalыyы 51
daimi delege temsil edecek.
Bюlgelerinde seчilerek gelen bu
delegeler aynы zamanda DATЦB
Genel kurulunu oluшturacak.
Bunun haricinde dюrt delege de
dышarыdan Genel Baшkanыn belirleyeceьi
kiшilerden
alыnarak
DATЦB Milli Meclisi toplamda 55
delegen oluшturulacaьы karara
baьlandы.
Delege sayыsы nцfusa
gюre belirlendi
DATЦB tцzцьцnde belirlenen
delege belirlenme kuralыnы adaletli
temsil oluшturmasы bakыmыndan her
цlkede yaшayan Ahыskalы nцfus
sayыsы tespit edilerek on binde bir
(On bin kiшiye bir delege) olarak
belirlendi. 1944 yыlыnda sцrgцne
gюnderilen Ahыskalыlarыn bugцnkц
Dцnya цzerindeki sayыsыnыn 500
bin olduьu ve цlkelere gюre
daьыlыm sayыsы her цlkeden gelen
temsilcilerin beyanы esas alarak
oluшturuldu. Bu sayы 544 bin olarak
belirlenmiшse de bu konuda oluш-
turulan bir komisyon tarafыndan
kesin sayыlarыn belirlenerek resmen ilan edilmesi kararы alыndы.
Ancak, kesin olmayan ve beyan
usulцne gюre oluшturulan sayы
цzerinde 51 delege цlkelere gюre
daьыtыldы. Bunun haricinde 4 delege
de baшkanыn kontejyanыna koyarak
onun inisiyatifine verildi.
Delegelerin цlkelere
gюre daьыlыmы
Kazakistan
14,
Rusya
Federasyonu 9, Azerbaycan 9,
Kыrgыzistan 5, Юzbekistan 3,
Amerika 1, Ukrayna 1, Gцrcistan
1, Tцrkiye 8 delege olarak belirlenirken 4 delege de baшkana verildi. Toplamda 55 delege ile temsil
Kыrgыzistan'da Иslam
sosyal, ekonomik ve siyasi hayatta etkisini daha fazla gюsteriyor, bu
etki cami sayыlarыna da
yansыyor
2010-2011 Eьitim-Юьretim Yыlы
3 aylыk Kыш Dюnemi Tцrkiye
Tцrkчesi kursunu baшarыyla
tamamlayan ve sertifika almaya
hak kazanan 92 (doksan iki) kursiyere, sertifikalarы Almatы
Baшkonsolosu Sayыn Yeшim
KEBABЫЫOЬLU Hanыmefendi'nin
de katыlыmlarыyla dцzenlenen
tюrenle verildi.
Tюrene, Baшkonsolos Yardыmcыsы
Mustafa KARA, Kцltцr Ataшesi
Mine KASAP da katыldы. Tюrende
aчыlыш konuшmasыnы Tцrkiye Tцrkчesi Юьretim Merkezi Mцdцrц Muammer ИЬDEШ yaptыktan sonra Almatы
Baшkonsolosu Yeшim KEBABЧЫOЬLU dil bilmenin юnemini vurgulayan bir konuшma yaptы. Юьrencilere чeшitli sorular sorarak onlarla
sohbet etti. Kursiyerlere niчin
Tцrkчe юьrendikleri ve Tцrkiye ile
ilgili чeшitli sorular sordu. Birчok
юьrencinin Galatasaray ve
Fenerbahчe taraftarы olduьu
anlaшыldы. Kursiyerlerin юzellikle
Tцrk mцziьi ve Tцrk dizilerini чok
sevdiьi gюrцldц. Юьrencilerin
Tцrkчeyi юьrenmelerinin yanыnda
Tцrk kцltцrцnц de юьrenmeleri
tюrene katыlanlarы memnun etti.
Daha sonra kurs birincilerine юdцlleri Almatы Baшkonsolosu Sayыn
Yeшim KEBABЧЫOЬLU,
Baшkonsolos Yardыmcыsы Mustafa
KARA, Kцltцr Ataшesi Mine
KASAP ve Tцrkiye Tцrkчesi Юьretim Merkezi Mцdцrц Muammer
ИЬDEШ tarafыndan verildi. Tюrene
katыlan davetlilere ve kursiyerlere
baklava ikram edildi.
"TЦRKЧE
ЮЬRENИYORUZ"
ETKИNLИKLERИ
DЦZENLENDИ
Алматыда булунан 139.Mektep
gюsteri salonunda Tцrkчe sыnыfla-
Toplantыya katыlanlar:
Kazakistan:
Rusya:
Azerbaycan:
Kыrgыzistan:
Юzbekistan:
Чeчenistan :
Ukrayna :
Gцrcistan :
Tцrkiye:
Amerika: Amerika'dan daha
юnce Tцrkiye'ye pasaportsuz юzel
bir izinle gelen ancak gцnц
dolduьu iчin geri dюnmek zorunda
kalan Amerika Arizona Ahыskalы
Tцrkleri derneьi Baшkanы Sarvar
Mцrselmoglu Tedorov telefonla
katыlarak daha юnceden gюndermiш
olduьu цyelik dilekчesinin kabulцnц rica etmiшtir. Ayrыca kendisinin ve Amerika'daki Ahыskalыlarыn gюnцllerinin DATЦB ile birlikte olduьunu ayrыca ifade ederek
bir an юnce чalышmalarыna baшlamalarы arzusunda olduьunu ifade
etti.
www.ahiskapress.com
rыnda юьrenim gюren 5.6.8.ve
9.sыnыf юьrencilerinin katыlыmыyla
"Tцrkчe Юьreniyoruz" etkinliklerinin 3.sц dцzenlendi.
Etkinliьe T.C.Astana Bцyцkelчiliьi Eьitim Mцшaviri Dr.Kadir ЧETИN,
T.C.Almatы Baшkonsolos muavini
Mustafa KARA, Avezof Bюlgesi
eьitim mцdцr yardыmcыsы Gцlsara
ERMUHANOVA, Yabancы Diller ve
Mesleki Kariyer Цniversitesi rektюr
yardыmcыsы Prof. Dr. Leyla TAHИRBEKOVA, Sцleyman Demirel
Цniversitesi Ekonomi Fakцltesi
Dekanы Mehmet BOZOЬLAN,
Sцleyman Demirel Цniversitesi
Tцrkчe Bюlцmц юьretim цyeleri
Юmer Faruk EREN, Yaшar USTA,
Abыlayhan Цniversitesi Tцrk Dili
Bюlцmц юьretim цyesi Doч. Dr.
Aliyev Hasan AVDOYEVИЧ, Abay
Цniversitesi Tцrk Dili Bюlцmц юьretim цyesi Nazыm ШUYUNШИNA,
Tцrkыe Юьretim Merkezi Mцdцrц
Muammer ИЬDEШ, 139. Mektep
Okul Mцdцrц Raya HARИKЫZЫ,
mцdцr yardыmcыsы Шolpan AMANKULOVA, Tцrkыe Юьretim Merkezi
юьretmenleri, чok sayыda davetli ve
юьrenci katыldы.
139.Mektep okul mцdцrц Raya
HARЫKЫZЫ okulda Tцrкчe derslerine karшы ilginin fazla olduьunu
bunun da юьretmenlerin чalышmasыndan kaynaklandыьыnы belirtti. Bugцne kadar 10 Tцrkчe etkinliьinin
dцzenlendiьini bu etkinliklerin her
birinin farklы ve birbirinden gцzel
olduьunu sюyleyen HARИKЫZЫ,
Tцrkчe sыnыflarыndaki юьrencilerinin
цniversitelerde dцzenlenen чeшitli
etkinliklere de katыlmasыnыn kendisini son derece mutlu ettiьini belirtti.
Etkinlikte konuшan T.C.Astana
Bцyцkelчiliьi Eьitim Mцшaviri sayыn
Dr. Kadir ЧETИN Tцrkчe sыnыflarыnda юьrenim gюren юьrencilerin
sevinыlerini ve heyecanlarыnы paylaшmak iчin geldiьini bundan da
bцyцk mutluluk duyduьunu sюyledi. Dr.Kadir ЧETИN, iki kardeш
цlkenin genч nesillerinin bu tцr
faaliyetlerle birbirlerine daha da
yakыnlaшmasыnыn saьlandыьыnы belirterek, etkinlikte gюrev alan юьrencileri kutladы.
yurt dышыnda ikamet eden
Mцslцman zenginleri tarafыndan inшa edilmekte olan
camilerin de sayыsыnda artыш
yaшandы.
Шu anda Biшkek'te цlkenin
en bцyцk camisini inшaatы
Rus basыnыnda yer alan devam ediyor ve inшaatыn
habere gюre Kыrgыzistan'da юnemli bir kыsmы Tцrkiye
inanчlы insanlarыn sayыsы ve tarafыndan цstleniliyor.
etkisi bцyцk bir hыzla artыyor.
Uzmanlar цlke genelinde
Mцslцmanlar
politika ve ekonomik alanlarekonomide
de
da Иslam'ыn daha fazla rol
aldыьыnы belirtiyor. Gazetecietkisini artыrыyor
yazar Aleksandr Tokmakov,
Kыrgыzistan banka sisteцlke genelinde 30 farklы dinin minde de Иslami finans
temsilcilerinin yaшadыьыnы, anlayышы yer bulmaya baшsadece Hыristiyanlыьыn чeшitli ladы. Bu konuda anlaшma
mezheplerine ait 370 kurum 2006'da Иslam Geliшme
ve kuruluшun faaliyet gюster- bankasы ile yapыldы. Bunun
diьini kaydetti.
yanы sыra helal gыda sektюrц
gцыlendi, helal lokantalar da
Din Ишleri Devlet Komisyo- artышta. Din, hukuk ve politinunun uzmanы Yusupjan ka analiz merkezi baшkanы
Kadыrajiyev ise, цlke nцfusu- Kadыr Malikov, bu geliшnun yцzde 80'inden fazla- menin devam edeceьini ve
sыnыn Mцslцman olduьunu ve Иslam dininin цlke hayatыnda
faaliyet gюsteren dini kurum- daha fazla rol alacaьыnы
larыn чoьunluьunun doьal belirtti.
olarak Иslami teшkilatlar
olduьunun altыnы чizdi. DokBu arada, Kыrgыz meclis
sanlы yыllarda цlke genelinde binasыnda mescit yerinin
tahminen 1000 cami bulu- ayrыlmasыna dair bazы vekilnurken bugцn camilerin lerin teklifi tartышmaya neden
sayыsы 2000'e ulaшmыш du- oldu. Bunun yanы sыra namaz
rumda.
saatlerinde inanчlы insanlarыn
ibadetleri iчin юzel izin
Devlet
komisyonunda zamanlarыnыn oluшturulmasы
kayda alыnan camilerin sayыsы da teklif edildi. Devlet yet1700'den fazla, medrese kilileri bu konuda henцz
sayыsы 60, Иslami цniversite kesin
kararlarыnыn
versayыsы 9 olarak kaydedildi. memekle beraber bu tekBunun yanы sыra altmыш kadar liflerin sert tepki ile de
чeшitli Иslami hayыr kurumu karшыlamamalarы dikkat чekti.
ve fonu bulunmakta. Yцzlerce cami ise henцz resmi
kayda alыnmadы. Genellikle
Щабер Меркези.
Алкышы ен сессиз шекилде каршылайан, алкышы щак етмиш демектир...
18
№ 59 МАРТ 2011
Menderes neden idam edildi?
Adnan Menderes Иmralы Adasы'nda 17 Eylцl 1961'de saьlыk muayenesini yapan doktor
heyetinden saьlam raporu alыndыktan sonra юьlen 13:21'de idam edildi.
Adnan Menderes neyle suчlanmышtы?
BANU AVAR'DAN ALЫNAN BИR OKUR MEKTUBU
1- Юrtцlц юdenek paralarыnы zimmetine
geчirmek,
2- 6-7 Eylцl Olaylarы'na юnceden haberi
olduьu halde mцdahale etmemek,
3- Kanuna aykыrы olarak цniversite
basmak ve halka ateш aчtыrtmak,
4- Bazы muhalefet milletvekillerinin ve
muhalefet liderinin seyahat юzgцrlцьцnц
kыsыtlamak,
5- Devlet radyosunu siyasi чыkarlarы iчin
kullanmak,
6- Halkы Demokrat Иzmir gazetesinin
matbaasыnы tahrip etmeye teшvik etmek,
7- Kыrшehir'in haksыz olarak ilчe yapmak,
8- Yargы baьыmsыzlыьыnыn ihlal etmek,
9- Tahkikat Komisyonu'nun kurulup
olaьanцstц yetkilerle donatmak,
10- CHP'nin mallarыna "haksыz" yere el
koydurmak, gibi nedenlerle.
1- 1951 yыlыnda Menderes hцkцmeti Kore
Savaшы'na Amerika iчin asker gюnderdi.
Amerikan чыkarlarы iчin bine yakыn vatan
evladы Kore'de yaшamыnы yitirdi, binlercesi
yaralandы.
2- 1952'de NATO'nun isteьi цzerine
komцnizme karшы gayri-nizamы harp
yapacak Seferberlik Tetkik Kurulu, daha
sonraki adыyla Юzel Harp Dairesi kurdu.
3- 1954 yыlыnda Yabancыlara petrol arama
ve чыkarma izni verildi.
4- Tek parti dюneminde kurulan bazы
traktюr ve basma fabrikalarы Menderes
dюneminde юzelleшtirildi veya ekonomik
olmadыklarы iчin kapatыldы. Nuri Demiraь
tarafыndan kurulduktan sonra Иsmet Иnюnц
tarafыndan devletleшtirme kapsamыna alыnan
uчak ve uчak motoru fabrikalarы, Eskiшehir
tank fabrikasы ve Kыrыkkale silah fabrikasы
Menderes dюneminde NATO standartlarыna
Peki bunlar idam cezasы iчin yeterli mi?
uymadыklarы gerekчisiyle kapattы.
Bence hiчbir suчun cezasы idam olamaz,
5- Cezayir kurtuluш savaшы sыrasыnda
idama tamamen karшыyыm.
Fransa'yы destekledi.
Fakat Menderes de idama karшы mыydы?
6- 1954-1958 yыllarы arasыnda 238
Elbette deьil, 1951-1960 yыllarы arasыnda
gazeteci iktidara karшы yazыlar yazmak
Menderes 43 kiшinin idam kararыna imza
suчundan mahkцm ettirdi.
attы ve hepsi idam edildi.
7- "Tahkikat Komisyonu"nu kurdu. 15 DP
milletvekilinden oluшan komisyon hem
Иdamlarыn en dramatik olanы ise, 14 Nisan suчlama hem de yargыlama hakkыna
1955'te casusluk suчundan idam edilen
sahipti. Komisyon 5 kiшiden fazla yan yana
Hayati Karaшahin'di.
yцrцmeyi bile yasakladы.
Иnfazы, Ankara Samanpazarы'nda halka
8- Иsmet Иnюnц'ye 12 oturum meclisten
aчыk olarak yapыldы.
men cezasы verildi.
Suчu neydi? Rusya iчin casusluk
9- Turan Emeksiz hцkцmete karшы
yapmak
Иstanbul Цniversitesi'nde dцzenlenen bir
protesto mitinginde polisin aчtыьы ateш
Menderes'in baшka suчlarы yok muydu?
sonucu юldц. Hцseyin Onur ise sol bacaьы
Aslыnda Menderes'in suчlarы mahkemelerde kesilerek kurtarыldы.
gцndeme gelmeyenlerdi.
10- Hukuk'un цstцnlцьцnц savunan
Yargыtay Baшkanы Bedri Kюker, Yargыtay
ABD'nin tepkisinden чekinen Gцrsel
Baшsavcыsы Rifat Alabay, Yargыtay 2.
hцkцmeti aшaьыdakileri hiч gцndeme
Baшkanlarыndan Haydar Yцcekюk, Yargыtay
getirmedi.
Цyeleri Melehat Ruacan, Kamil
ABD eski Baшkanы
Reagan'ыn danышmanы Fein:
"Beyaz Saray araшtыrma
yaptы, Ermenilerin 2 milyon
Mцslцman Osmanlы'yы
katlettiьi ortaya чыktы.
Ermeniler, kendi arшivlerini
aчmыyor, чцnkц bu
gerчeьin ortaya чыkmasыnы
istemiyor…" dedi.
Чoшkunoьlu, Faik Uras ve Иlhan Dizdaroьlu
'gюrцlen lцzum цzerine emekliye
sevkedildiler. Aslыnda Menderes hцkцmeti,
ordu darbe yapacak gerekчesiyle daha 6
Haziran 1950'de, Genelkurmay Baшkanы
Nafiz Gцrman olmak цzere bцtцn цst
komuta kademesi dahil olmak цzere 15
general ve 150 albayы re'sen emekliye
sevk etmiшti.
1950-1960 DP hцkцmetinin kыsa bir
deьerlendirmesini yapmaya чalышtыm.
Baшbakan Erdoьan, Menderes'in юlцm
yыldюnцmц ile ilgili olarak yaptыьы konuшmayы
Necip Fazыl'dan шiir okuyarak tamamladы.
Ben de Nazыm Hikmet'tin bir шiiri ile yazыmы
tamamlыyorum.
O шiirde belki Menderes'in niчin idam
edildiьini de bulabilirsiniz.
Иki bacaьыnыzla чыkarsыnыz huzuruna
Eisenhower'in,
Ve bцtцn kaygыnыz,
Иki bacaьыnыzыn arkadan birleшtiьi yeri
halkыn tekmesinden korumaktыr.
KORE'DE ЮLEN BИR YEDEK
SUBAYЫMЫZЫN
MENDERES'E SЮYLEDИKLERИ
Benim gюzlerimin ikisi de yok.
Benim ellerimin ikiside yok.
Benim bacaklarыmыn ikisi de yok.
Ben yokum.
DИYET
Beni, Цniversiteli yedek subayы,
Kore'de harcadыnыz, Adnan Bey.
Gюzlerinizin ikisi de yerinde, Adnan Bey,
Иki gюzцnцzle bakarsыnыz,
Иki kurnaz, iki hayыn,
Ve zeytini yaьlы iki gюzцnцzle
Elleriniz itti beni юlцme,
Vыcыk vыcыk terli, tombul elleriniz.
Gюzleriniz шюyle bir baktы arkamdan
Bakarsыnыz kцrsцden Meclis'e kibirli kibirli
Ve topraklarыna чiftliklerinizin ve чek
defterinize.
Ve ben al kan iчinde юlцrken
Чыьlыьыmы duymamanыz iчin
Kaчыrdы sizi bacaklarыnыz arabanыza bindirip.
Ellerinizin ikisi de yerinde, Adnan Bey,
Иki elinizle okшarsыnыz,
Иki tombul, iki ak,
Vыcыk vыcыk terli iki elinizle
Ama ben peшinizdeyim, Adnan Bey,
Юlцler otomobilden hыzlы gider,
Okшarsыnыz pomadalы saчlarыnыzы,
Dюvizlerinizi, ve memelerini
metreslerinizin.
Kюr gюzlerim, kopuk ellerim,
Kesik bacaklarыmla peшinizdeyim.
Diyetimi istiyorum, Adnan Bey,
Gюze gюz, ele el, bacaьa bacak,
Diyetimi istiyorum, alacaьыm da.
Иki bacaьыnыzыn ikisi de yerinde, Adnan Bey,
25 Haziran 1959.
Иki bacaьыnыz taшыr geniш kalчalarыnыzы,
[email protected]
olduьu 1981’de bu konunun
Beyaz Saray tarafыndan
araшtыrыldыьыnы ve iddialarыn asыlsыz
olduьunun belgelendiьini
sюyledi. Ишte sюzde Ermeni
soykыrыmы konusunda Fein'in
aыыklamalarы:
"Osmanlы Иmparatorluьu'nun
azыnlыklara karшы "mцthiш"
sayыlabilecek bir юzen
gюsterdiьi gerчeьini
ABD Baшkanы Ronald
Reagan'ыn hukuk danышmanlыьыnы unutmamak gerekir.
Azыnlыklar, kendi dini
yapan Bruce Fein, sюzde
юzgцrlцklerini ve hayatlarыnы
Ermeni soykыrыmы iddialarыnы
son derece rahat bir шekilde
deьerlendirdi.
sцrdцrdц.
Ermenilerin bu iddialarыnыn
Fransa ve Rusya ile birlikte
Ermeni terюr чeteleri Ы.
son derece asыlsыz olduьunu
Osmanlыlarы юldцrdц. Bu
Dцnya
Savaшы
sыrasыnda
belirten Fein, Reagan'ыn baшkan
rakamыn 2 milyon
civarыnda olduьu bir
gerчek. Ermeni
kayыplarыnыn ise 500 bin
civarыnda olduьu
araшtыrmalarla kanыtlandы.
Burada asыl юnemli konu,
Ermenilerin ihanetidir.
Osmanlы da kendisini
savundu. Юzellikle
ABD'de yaшayan
Ermeniler, soykыrыm yalanы
ile bцyцk getiri saьlыyor.
ABD yюnetimi de bцyцk
paralar dюndцьц iчin
Ermenileri karшыsыna
almak istemiyor.
Ermeniler ыsrarla kendi
arшivlerini aчmыyor.
Чцnkц yыllardыr soykыrыm
yalanы ile dюnen getirimi
kaybetmek istemiyorlar.
Arшivler aчыldыьы anda
gerчek ortaya чыkacak."
Щабер Меркези.
Bir kiшinin, ne kadar gцчlц olursa olsun, imkаnlarы sыnыrlыdыr...
19
№ 59 МАРТ 2011
Tцrkiye'de bu yыl 15-30
Haziran 2011 tarihleri arasыnda dцzenlenecek 9.
Uluslararasы Tцrkчe
Olimpiyatlarы iчin, yurt dышыnda
final hazыrlыklarы baшladы.
Тцркче
Йарышма
Uluslararasы Sebat
Eьitim Kurumlarы
tarafыndan organize
edilen ve Biшkek'te
gerчekleшen final
seчmeleri Milli
Filarmoni Gюsteri
Merkez'inde
gerчekleшtirildi.
Dцzenlenen olimpiyatlarыn
Kыrgыzistan elemelerine katыlan
юьrenciler biri biriyle kыyasыya
yarышtы.
Uluslararasы Tцrkчe
Юьretimi Derneьi tarafыndan
ne kadar birчok konuya deьindi. Okuduklarы шiir ve шarkыlar
ile salondaki misafirleri yer yer
aьlatan, yer yer gцldцren
yarышmacыlar, arkadaшlarы,
юьretmenleri ve izleyiciler
tarafыndan yoьun alkышlar ile
karшыlandы.
Gecenin en merakla beklenen kыsmi ise юdцl tюreniydi.
Dereceye giren юьrenciler
юdцllerini bцyцk bir sevinчle
alыrken, Haziran ayыnda
Tцrkiye'de gerчekleшtirilecek
finallerin heyecanы ise onlarы
шimdiden sardы...
www.turkelpress.com
bu yыl dokuzuncusu dцzenlenecek olimpiyatlara katыlabilmek iчin Tцrkчe шiir, шarkы,
konuшma, yazma, dil bilgisi
dallarыnda yarышan Kыrgыzistanlы
юьrencilerin heyecanы salonu
coшturdu. Цlkesini temsil edecek Kыrgыzistanlы yarышmacыlar,
final gecesinde ter dюktц.
Bozoьlan, Tцrkiye'den gelen
misafirler ve Kыrgыzistan'da
bulunan чok sayыda davetli
katыldы.
Tюrende konuшan Sebat
Eьitim Kurumlarы Baшkanы
Orhan Иnandы, Tцrkiye'den gelerek programa iшtirak eden
misafirlere, Kыrgыz devlet yetkililerine ve цlkede yaшayan
Her yыl Tцrkiye'de dцzenle- Tцrk vatandaшlarыna teшekkцr
nen Tцrkчe Olimpiyatlarы'na
etti. 1992 yыlыndan bu yana
adeta provasы niteliьinde olan Kыrgыzistan'da eьitim faaliyetleri
ve her geчen gцn daha bцyцk yaptыklarыnы sюyleyen Иnandы
ilgi ile takip edilen finale
"Kыrgыzistan'a vefa borcunu
Uluslararasы Sebat Eьitim
yerine getirmekten mutluluk
Kurumlarы Baшkanы Orhan
duyuyoruz. Faaliyetlerimizde
?nandы'nыn yanы sыra
bize destek veren Kыrgыz
Kыrgыzistan Milli Eьitim
devleti yetkililerine ve bize
Bakanlыьы yetkilileri,
gцvenerek чocuklarыnы teslim
T.C.Biшkek Bцyцkelчisi Nejat eden velilere чok teшekkцr
Akчal, Eьitim Mцшaviri Nazmi ediyorum. Tцrkчe'nin sevgi
dili olduьunun en gцzel
delili bu salondakiler ve bu
salondaki atmosferdir. Gцzel
Tцrkчemiz binlerce kilometre юteden gelen misafirlerimizle bizleri ve Kыrgыz
kardeшlerimizi buluшturdu."
dedi.
Aylar sцren sыkы чalышmalarыn
sonucunda, bюlgesel юn
elemelerden baшarы ile geчen
Kыrgыz юьrenciler, hazыrladыьы
шiir ve шarkы ile seyircilere
birkaч saatlik Tцrk dili ziyafeti
yaшattы.
Tцrkчenin gцzelliьini ortaya
koyan шarkы, шiir ve gюsteriler
ile jцrilerin юnцne чыkan yarышmacыlar, vatan юzleminden
memleketin gцzelliьine, baba
hasretinden dostluьun юnemi-
Бир йерде кцчцк инсанларын бцйцк эюлэелери варса, о йерде эцнеш батыйор демектир...
20
Иsmail Bey (Gaspыralы)-nыn 160.
Doьum yыldюnцmц.
Иsmail Bey'i ve yaptыklarыnы
unutmamak lazыm.
Иsmail Bey Gaspыralы
(Gasprinskiy) - 1851-1914.
Иsmail Bey Gaspыralы (Иsmail Mirza
Gasprinskiy) 20 (eski takvime gюre, 8) Mart
1851’de Bahчesaray yakыnlarыndaki Avcыkюy'de doьdu. Annesi Fatme Sultan kюklц
bir mirza ailesinin kыzыydы. Babasы Mustafa
Alioьlu Gasprinskiy de Чarlыk ordusundan
emekli teьmen rцtbesini taшыdыьы iчin kцчцk
Иsmail zadegan sыnыfыna mensuptu. Юьrenim
hayatыna mahallи Mцslцman mektebinde
baшlayan Иsmail, tahsilini bir Rus okulu olan
Akmescit Erkek Gimnazyumu'nda sцrdцrdц. Bunu mцteakip, юnce Voronej'deki,
daha sonra da Moskova'daki Harbokulu'na
kaydoldu. Юzellikle Moskova'daki askerи
tahsil yыllarыnda genч Иsmail dюnemin Rus
fikir hayatыnы ve aydыnlarыnы yakыndan tanыmak imkаnыnы buldu. Burada tanышtыьы Rus
aydыnlarыna derin saygы duymakla birlikte, o
yыllarыn Moskovasы'nыn anti-Tцrk karakterdeki Pan-Slavist atmosferi onda aksi tesir
doьurdu. O yыllarda devam etmekte olan
Girit isyanыnda Rum asilere karшы mцcadele
eden Osmanlы askerlerine katыlmak arzusuyla yakыn arkadaшы Mustafa Mirza
Davidoviч ile birlikte gizlice Tцrkiye'ye geчmeye teшebbцs ettiyse de, Odesa'dayken
yakalandы. Чarlыk Rusyasы'ndaki askerи talebelik kariyeri bu шekilde sona eren
Gaspыralы, 1868’de Bahчesaray'a dюnerek,
buradaki цnlц Zincirli Medrese'de Rusчa
muallimliьine baшladы. Bu arada kendisini
yoьun bir шekilde Rus edebи ve felsefи eserlerini okumaya verdi. 1872’de Kыrыm'dan
ayrыlan Gaspыralы Иstanbul, Viyana, Mцnih ve
Stuttgart цzerinden Paris'e gitti. Paris'de
geчirdiьi iki yыl iчinde цnlц Rus yazarы Иvan
Turgenyev'e asistanlыk yapmak da dahil
чeшitli iшlerle hayatыnы kazandы. 1874’de юteden beri iчinde yatan Osmanlы zabiti olma
arzusuyla Иstanbul'a geldi. Ancak burada
geчirdiьi bir yыla yakыn sцre iчinde mцracaatыna olumlu karшыlыk alamadы ve tekrar
Kыrыm'a dюndц.
1878’de Bahчesaray Belediye Baшkan
Yardыmcыsы seчilen Иsmail Bey, ertesi yыl
Belediye Baшkanlыьы'na getirildi ve 1884 yыlыna kadar bu gюrevde kaldы. Gaspыralы'nыn
gerek Kыrыm'da, gerekse чeшitli dыш цlkelerde
geчirdiьi yыllar ona bцyцk чoьunluьu
kabuьuna чekilmiш bir halde yaшayan diьer
Kыrыm Tatarlarыndan чok farklы tecrцbeler
kazandыrmышtы. Mevcut problemleri yakыndan
mцшahede ettiьinden, yabancы hakimiyeti
altыnda yaшayan soydaш ve dindaшlarыnы
uyandыrmak, onlarыn seslerini duyurmak
arzusuyla yayыn yoluyla faaliyete geчmek
istedi. Иlk teшebbцs olarak, Akmescit'de
чыkan Rusчa Tavrida gazetesinde "Rus
Иslamы" (Russkoe Musulmastvo) baшlыklы
sonradan risale olarak da yayыnlanan bir
dizi yazы yazdы. Burada, Rusya ile onun
Mцslцman tebasы arasыndaki iliшkilere
deьinerek, bu kadar чok sayыda Mцslцmanы
iчinde bulunduran Rusya'nыn bir Ortodoks
Hristiyan devleti olduьu kadar aynы bir
Mцslцman devleti sayыlmasыnыn da doьru
olacaьыnы savundu. Ona gюre, imparatorluьun bu iki ana unsuru birbirini daha iyi
tanыmalы ve Ruslar чaьa uygun bir maarif
sisteminden ve bilimden mahrum bir halde
bulunan Mцslцmanlarыn buna kavuшmasыna
engel olmamalыydы.
№ 59 МАРТ 2011
Gaspыralы'nыn bu ilk eseri юzellikle Rus
hцkцmetine ve чevrelerine hitaben yazыlmышtы. O, Kыrыm'dakiler de dahil umum Rusya
Mцslцmanlarыnыn, millи bir uyanышa geчmedikleri takdirde eriyip gitme tehlikesine
maruz bulunduьunu ve bunun ancak Rusya
hцkцmeti karшыya alыnmadыьы takdirde gerчekleшebileceьini dцшцnцyordu. Mцslцmanlar цzerindeki Rusya hakimiyeti bu
insanlarыn iчinde bulunduklarы geri kalmышlыk
ve ezilmiшlik шartlarы altыnda deьiшtirilmesi
mцmkцn olmayan bir vakыa idi. Zamansыz ve
maceracы hareketler ise Gaspыralы'ya gюre
ancak felфketle sonuчlanabilirdi. Юncelikle
Rusya dahilindeki milyonlarca Mцslцman
cehalet ve ekonomik чюkцш durumundan
kurtulmalы, tecrid olunmuш cemaatlerden
birleшmiш, modern bir millet haline dюnцшmeliydiler. Hepsi Mцslцman olduklarы iчin
Иslаm'ыn юzцnde mevcut olan temel dinи
uhuvvet olgusu bunlarы birleшmeye sevk
ettiьi gibi, bцyцk чoьunluьu itibarыyla da (azчok farklы lehчelerde de olsa) aynы dili yani
Tцrk dilini konuшan halklar olduklarыndan
etno-dinи esaslarda yekpare bir millet
halinde bцtцnleшmeleri gerekliydi. Tek tek
ele alыndыьыnda mevcut meselelerle baшa
чыkabilmelerine ihtimal verilemeyen bu
Mцslцman-Tцrk halklarы, birleшip bцtцnleшtikleri takdirde bцyцk bir potansiyel meydana getirebilirlerdi. Bцtцn bunlarыn юn шartы
ise, Rusya Иmparatorluьu'nda yaшayan
Tцrk-Mцslцman toplumlarыn geri kalmышlыk
ve cehalet zincirlerini kыrmalarыnы saьlayacak ve birbirlerine yakыnlaшыp bцtцnleшmelerini mцmkцn kыlacak tarzda чaьыn
ihtiyaчlarыna uygun bir maarif sisteminin
ihdasыydы. Bu sistem Tцrkчe eьitim vermeli
ve Gaspыralы'nыn tasavvurundaki millи bцtцnleшmenin altyapыsыnы hazыrlayacak bir ortak
Tцrk edebи dilinin teшekkцlцne vasыta
olmalыydы. Bunun yanыsыra, oluшacak millи bir
Tцrk basыnы da bu toplumlarыn birbirlerinden
haberdar olmalarыnda ve kaynaшmalarыnda
hayatи bir rol oynayacaktы. Ancak, bцtцn bu
safhalarda Rus hцkцmetinin gazabыnы
celbedecek tavыrlardan uzak durmalы, Batы
bilimini Ruslar vasыtasыyla alabilmek iчin
gayret sarfedilmeli ve umum Rusya
geliшmelerinden uzak kalыnmamalыydы.
Gaspыralы юncelikle bu fikirlerini tedricи ve
ihtiyatlы bir шekilde de olsa ortaya koyabileceьi Tцrkчe bir yayыn organыna ihtiyaч duymaktaydы. Bu yoldaki resmи mцracaatlarыnыn
sonuчsuz kalmasы цzerine, Tiflis'de her birini deьiшik adlarla bastыrdыьы bir dizi varaklar
neшretti. Sюz konusu varaklar fiilen sцreli
yayыn mahiyetinde olmakla birlikte, resmи
mцsaade yokluьu dolayыsыyla teoride mцnferit yayыnlar шeklinde basыlmышtы. Gaspыralы
bu arada, tasavvurundaki gazetenin yayыnы
iчin gereken resmи mцsaadeyi alma
чabalarыnы sцrdцrdцьц gibi, Volga boyundaki Mцslцmanlar arasыnda da dolaшarak
henцz yayыn mцsaadesini almadыьы gazetesine aboneler bulmaya чalышtы. Nihayet,
1883’de bцtцn muhteviyatыnыn Rusчasыnыn
da birlikte yayыnlanmasы шartыyla Tatarca
(yani Tцrkчe) bir gazete neшri mцsaadesini
elde edebildi. Иlk nцshasы 22 Nisan 1883’de
Bahчesaray'da basыlan Tercцman adыndaki
bu gazete haftada bir gцn yayыnlanыyordu
(Ekim 1903’den itibaren haftada iki gцn
чыkmaya baшlayan Tercцman, 1912’den
sonra gцnlцk oldu). Tercцman'ыn dili esasen
sade bir Osmanlы Tцrkчesi olup, zaman
zaman Kыrыm Tatar veya diьer Tцrk
lehчelerinden kelime ve sюzlerle takviye
edilmekteydi. Tercцman Kыrыm'da yayыnlanan ilk Tцrkчe gazete olduьu gibi, umum
Rusya Mцslцmanlarы arasыnda Tцrk dilindeki ancak цчцncц gazeteydi. Diьerlerinin
(Taшkent'de yayыnlanan resmи Tцrkistan
Vilаyeti'niн Gazeti hariч tutulursa) kыsa
sцrede kapanmalarыyla uzun sцre Tercцman Rusya Иmparatorluьu dahilindeki
yegаne Tцrk ve Mцslцman gazetesi olarak
kalacaktы. Tercцman'ы ve gerekli olacaьыnы
dцшцndцьц diьer yayыnlarы basabilmek iчin
Gaspыralы Bahчesaray'da Arap harfleriyle bir
de matbaa kurmuшtu ki, bu Kыrыm'daki ilk
Mцslцman matbaasыydы. Tercцman Kыrыm
Tatarlarы arasыndaki ilk basыn organы olduьu
iчin юzellikle baшlangычta Gaspыralы gazetenin bilfiil her safhasыnы шahsen ve en yakыn
aile fertlerinin yardыmыyla yцrцtmeye mecbur
kaldы.
Gaspыralы idealinde yatan umum Rusya
Tцrkleri arasыndaki radikal ve bцyцk чaplы bir
maarif reformunun altyapыsыnыn hazыrlanmasы
ve desteklenebilmesi iчin Tercцman'ы aslы
vasыtasы olarak gюrmekteydi. Aynы шekilde,
bizаtihi gazete olgusunun benimsenebilmesi ve okunabilmesi iчin de bu tцr kюklц bir
eьitim hamlesi yoluyla Rusya Tцrkleri ve bu
meyanda Kыrыm Tatarlarы iчinde gerчek
manаda bir millи aydыnlar zцmresinin oluшabilmesi шarttы. Rusya Иmparatorluьu dahilinde mevcut olan, ana dilinde yani Tцrkчe
okuma-yazma юьretebilmekten, en temel
fen bilgilerini verebilmekten ve her tцrlц
zarurи donanыm ve organizasyondan mahrum bir шekilde varlыьыnы sцrdцregelen
чцrцmцш eski usцl mektep ve medrese sisteminin ise bunu temin edebilmesi imkаn
haricindeydi.
Gaspыralы maarif reformunun ilk tecrцbesini 1884’de Bahчesaray'ыn Kaytaz Aьa
mahallesinde aчtыьы mekteple yaptы. Bu
uygulamanыn baшka bir юrneьi bulunmadыьы
iчin, mаlи kaynaьыn bulunmasы, muallimin
yetiшtirilmesi, programыn hazыrlanmasы, araч
ve gereчlerin temini ve hattа derste okutulacak malzemenin basыlmasы hususlarыnы
bizzat Gaspыralы цstlendi. Gaspыralы'nыn, bu
teшebbцsцnц baшlangычta шцphe ile karшыlayan Bahчesaray halkыna yeni mektebi
benimsetebilmek iчin ortaya attыьы hedeflerinden birisi burada "kыrk gцnde Tцrkчe
okuma-yazma юьretileceьi" idi. Nitekim,
gerчekten de tam kыrk gцn sonra eшrafыn ve
halkыn hazыr bulunduьu aчыk bir imtihanla
talebelerin bunu baшardыьыnы gюsterdi.
Gaspыralы, kurduьu mektebinde o zamana
kadar kullanыlan ve чok vakit aldыьы gibi,
baшarы oranы da dцшцk olan eski usцlцn yerine, юnce harflerin ve bunlarыn tekabцl ettikleri seslerin tanыtыldыьы, bilаhare de bunlarыn
gerчek kelimeler iчinde okunuш ve yazыlышlarыnыn юьretildiьi yeni bir metodu (usцl-ц
savtiye) uygulamaktaydы. Gaspыralы'nыn bu
tecrцbe mektebindeki yeniliьi okumayazma юьretiminde daha kolay ve pratik bir
usцlцn uygulanmasыndan чok юteye gitmekteydi. Esasen, onun ilk denemesini yaptыьы
ve ileride чok daha geliшtireceьi maarif sistemi Rusya Иmparatorluьu dahilindeki
Mцslцman mekteplerinde gerчek bir inkыlаp
mahiyetini taшыyordu. Bir bцtцn olarak ele
alыndыьыnda onun Rusya Mцslцmanlarы
arasыnda ortaya attыьы bu yeni maarif sistemi, kendi kullandыьы tabirle "Usцl-ц Cedиd"
olarak чok yaygыn bir kullanыma eriшmiш ve
bir devre damgasыnы vurmuшtur. Bu tabirden
yola чыkarak, 1917’ye kadarki dюnemde
Rusya Иmparatorluьu'nda esasen bu sistemden yetiшen millи-reformist kadrolar da
genel olarak "Cedidчiler" olarak adlandыrыlacaklardыr.
Gaspыralы'ya gюre, eьitim sistemi her шeyden юnce ana dilin (yani Tцrkчenin) юьretimine hizmet etmeli ve dinи bilgilerin
yanыsыra dцnyevи bilgileri de mutlaka ihtiva
etmeliydi. Usцl-ц Cedиd'de юьretim zamanlarы ve talebe sayыlarы kesin olarak sыnыrlanmышtы. Иlk dereceli mekteplerde юьretim sцresi iki yыlы geчmeyecek, bir muallim 30 veya
40’dan fazla talebeye aynы anda ders vermeyecek ve mektebe kayыtlar da dцzene
baьlanacaktы. Bir ders gцnц iчinde sцresi
45’er dakikayы aшmayan en fazla beш ders
okutulacak ve haftada altы mektep gцnц olacaktы. Talebenin yorulup bыkmamasы iчin
ders aralarыna teneffцsler konulmuш ve
deьiшik derslerin birbirini takip etmesi
юngюrцlmцшtц. Bedenи cezalar da tamamыyla uygulamadan kaldыrыlmaktaydы. Иmtihanыn
bulunmadыьы eski sistemin aksine, Usцl-ц
Cedиd her hafta ve dюnem sonlarыnda bцtцn
derslerden imtihanlar ihdas etmekte ve
mezuniyeti bu imtihanlarda baшarыlы olunmasы шartыna baьlamaktaydы. Yeni sistemde
dershanelerin mekаnыnыn ve havasыnыn temizliьine ve ferahlыьыna юzel bir юnem verili-
Al elmaya taш atan чok olur...
yor, o zamana kadar sadece Rus okullarыnda gюrцlen sыralar, karatahta, kitaplыk ve
diьer юьretim araчlarы mekteplere sokuluyordu. Mцfredatta da bцyцk deьiшiklikler
vardы. Иlk basamakta Tцrkчe okuma-yazma
юьretiminin yanыsыra, temel aritmetik, hat,
Kur'an okuma ve Иslаm'ыn esaslarыnы юьretmeye yюnelik dersler yer almakta, buna bir
цst basamakta genel coьrafya ve tarih,
Иslаm ve memleket tarihi hakkыnda giriш bilgileri ve tabiat bilgisi dersleri de ilаve olunmaktaydы. Bцyцk чoьunluьu ilk defa verilen
bu tцr dersler iчin mevcut her hangi bir ders
kitabы bulunmadыьыndan Usцl-ц Cedиd mekteplerinde kullanыlacak temel ders kitabыnы
da Hocа-i Sыbyаn adыyla bizzat Gaspыralы
kaleme alarak kendi matbaasыnda bastы (ilk
baskыsы 1884’de yapыlmышtы).
Usцl-ц Cedиd'in kabul gюrmesi ve yerleшmesi bцyцk engellerle karшыlaшtы. Юncelikle bunun halk tarafыndan benimsenmesi
ve talep konusu olmasы gerekiyordu.
Halbuki daha ilk baшtan eski usцle baьlы
olan mollalar ve mutaassыp чevreler шiddetle buna karшы koydular ve Usцl-ц Cedиd'i
halk arasыnda savunmak cesaret isteyen bir
iш haline geldi. Dahasы, gayet sыnыrlы imkаn
ve ihtiyaчlara sahip eski usцl mekteplerin
aksine, bir hayli masrafы gerektiren bu gibi
yeni mekteplerin aчыlabilmesi ya mahallи
halkыn daimа maddи katkыsыna ya da
Mцslцman zenginlerin desteьine baьlыydы.
Halbuki, XЫX. asrыn sonlarыnda юzel olarak
Kыrыm Tatarlarыnыn ve genel olarak Rusya
Mцslцmanlarыnыn ekonomik ve sosyal
yapыlarы gюz юnцne alыndыьыnda, bu tцr beklentiler iчin iyimser olabilmek hiч de kolay
deьildi. Halk arasыnda bu tцr sosyal-eьitim
teшebbцslerine katkыda bulunma alышkanlыьы
da yok gibiydi. Diьer taraftan, Usцl-ц
Cedиd'e gюre hazыrlanmыш muallimler olmadыktan baшka, bюyle muallimleri yetiшtirecek
bir muallim mektebi de tabiи ki sюz konusu
deьildi. Bu son probleme karшы Gaspыralы'nыn
bulduьu чare, ilgilenen muallim adaylarыnы
Bahчesaray'a чaьыrarak onlarы цcretsiz
olarak uygulamalы bir шekilde eьitmek ve
onlardan memleketlerine dюndцklerinde en
az цч kiшiyi muallim olarak yetiшtirmeleri
sюzцnц almaktы.
Usцl-ц Cedиd'in yerleшebilmesi hususunda
Gaspыralы 1880’ler boyunca bцyцk gцчlцklere katlanmak ve sabыrla gayret gюstermek
zorunda kaldы. Bu arada, devamlы olarak
Rusya Иmparatorluьu dahilinde Mцslцmanlarыn toplu olarak yaшadыklarы yerlere sыk sыk
ziyaretlerde bulunarak Usцl-ц Cedиd'i tanыtmaya ve benimsetmeye uьraшmayы sцrdцrdц. Yavaш yavaш pek чok Tцrk bюlgesinde okunmaya baшlanan Tercцman ise
onun юnemli propaganda araчlarыndan
birisini teшkil ediyordu. Иlk Usцl-ц Cedиd
mektebinin aчыlышыnыn цzerinden on yыl
geчmeden Gaspыralы'nыn чeшitli Tцrk bюlgelerinde kayda deьer sayыda destekчileri
ortaya чыktы. Bunlar arasыnda aydыn fikirli
mollalar, muallimler, esnaf ve belki de en
юnemlisi Mцslцman zenginler yer almaktaydы. Юzellikle Иdilboyu Tatarlarыndan zengin
tцccarlarыn (Hцseyinovlar, Apanaylar, Akчuralar ve diьerleri gibi) ve Kafkasyalы Mцslцman petrol milyonerlerinin (Taьыzade gibi)
kazanыlmasы Usцl-ц Cedиd mekteplerinin
hыzla yayыlmasыnda bцyцk rol oynadы.
Bunlarыn aчtыьы ve finanse ettiьi mekteplerle
Usцl-ц Cedиd юzellikle Иdilboyu'nda, Kafkasya'da ve Kыrыm'da kюylere kadar yayыldы (Чok
daha muhafazakаr yapыdaki Tцrkistan'da
Usцl-ц Cedиd'in benimsenebilmesi iчin ise
чeyrek asыr geчmesi gerekti). 1895’de bцtцn
Rusya Иmparatorluьu dahilindeki Usцl-ц
Cedиd mekteplerinin sayыsы yцzц geчerken,
1914 yыlыnda bu sayы yaklaшыk 5.000’i bulacaktы. Gaspыralы Mцslцman Tцrk kыzlarыnыn
eьitiminde de юncцlцk yaptы. Иlk Usцl-ц Cedиd kыz mektebini ablasы Pembe Hanыm
Bolatukova'ya 1893’de Bahчesaray'da aчtыrttы. Bu юrnek diьer bюlgelerde de kыsa sцre
iчinde uygulandы. Gaspыralы medreseleri de
Usцl-ц Cedиd'in цst dereceli eьitim kurumlarы haline dюnцшtцrecek шekilde ыslah
etmeyi plаnlamakta ve bunun programlarыnы
hazыrlamыш bulunmaktaydы. Ancak, medreselere kesin olarak hakim bulunan mutaassыp чevrelerin шiddetli tepkisi ve muhtemelen Gaspыralы'nыn diьer чalышmalarыna юncelik
vermek mecburiyetinde kalmasы, onun bu
husustaki baшarыsыnыn mekteplere gюre daha
sыnыrlы kalmasыna yol aчtы.
Doч. Dr. Hakan Kыrыmlы.
Девам едежек.
21
№ 59 МАРТ 2011
Íóðàíèÿ Êàìáàðîâà â ñâîåé
êíèãå "Îáåùàíèå ñîëîâüÿ" îïèñûâàåò ñîáûòèÿ, ïðîèñõîäèâøèå â íà÷àëå ïðîøëîãî ñòîëåòèÿ, íà çàðå ïðîáóæäåíèÿ óéãóðñêîãî íàðîäà îò ìíîãîâåêîâîãî
ðàáñòâà â ïëåíó ñîáñòâåííîãî
íåâåæåñòâà è æèçíåííûõ ïðåäñòàâëåíèé, ñîçäàííûõ òåñíûìè
ðàìêàìè íàöèîíàëüíîãî óêëàäà.
Ðîìàíòè÷åñêèå ÷óâñòâà ãåðîåâ, èõ ñòðåìëåíèå ê ëó÷øåé
æèçíè è ÿðêèé ÿçûê ïðîèçâåäåíèÿ ñâÿçûâàþòñÿ åäèíîé íèòüþ
â îáùóþ êàðòèíó, íàïèñàííóþ
àâòîðîì ñ ïðîíèêíîâåííîé ëþáîâüþ è äîñòîèíñòâîì.
Êàìáàðîâà Íóðàíèÿ Õóñàèíîâíà - ïðîçàèê, ÷ëåí Íàöèîíàëüíîãî ñîþçà ïèñàòåëåé Êûðãûçñòàíà.
Ðîäèëàñü â ãîðîäå Êóëüäæà
ïðîâèíöèè Ñèíüöçÿí ÊÍÐ. Îêîí÷èëà Òàøêåíòñêèé ãîñóäàðñòâåííûé óíèâåðñèòåò, ôàêóëüòåò
æóðíàëèñòèêè. Ðàáîòàëà ðåäàêòîðîì èçäàòåëüñòâà "Êàðàêàëïàêñòàí", èíñòðóêòîðîì îáùåãî
îòäåëà Îáêîìà ÊÏ Óçáåêèñòàíà,
çàìåñòèòåëåì íà÷àëüíèêà ïî êàäðàì îáúåäèíåíèÿ "Óçñåëüõîçõèìèÿ".
Êàìáàðîâà Í.Õ. óäîñòîåíà ïî÷åòíîãî çâàíèÿ "×åëîâåê ãîäà" (2001 ã.), íàãðàæäåíà íàãðóäíûì çíàêîì Ìèíèñòåðñòâà
êóëüòóðû Êûðãûçñòàíà (2005 ã.), çîëîòîé ìåäàëüþ èìåíè
Ëîìîíîñîâà (2008 ã.), à òàêæå ìíîãî÷èñëåííûìè Ïî÷åòíûìè ãðàìîòàìè Êàðàêàëïàêñêîé àâòîíîìíîé ðåñïóáëèêè. ßâëÿåòñÿ ïî÷åòíûì ÷ëåíîì Àêàäåìèè ïðîáëåì áåçîïàñíîñòè,
îáîðîíû è ïðàâîïîðÿäêà (ã. Ìîñêâà, 2008 ã.).
Ïîâåñòè è ðàññêàçû Íóðàíèè Êàìáàðîâîé ïåðåâåäåíû íà
ðóññêèé, êûðãûçñêèé, êàðàêàëïàêñêèé, óçáåêñêèé è òóðêìåíñêèé ÿçûêè. Ïåðåâîäû ïå÷àòàëèñü èçäàòåëüñòâàìè Íóêóñà,
Àëìà-Àòû è Ôðóíçå.
Îðèãèíàëüíûå ïðîèçâåäåíèÿ Íóðàíèè Õóñàèíîâíû Êàìáàðîâîé:
1. Êàðäèëãî÷ (ðàññêàçû) - ã. Íóêóñ, "Êàðàêàëïàêñòàí",
1968 ã;
2. Ïðîñòè, Áèáèãóëü (ïîâåñòü, ðàññêàçû) - ã. Íóêóñ, "Êàðàêàëïàêñòàí", 1972 ã;
3. Áèáèæàìàë (ïîâåñòü) - ã. Íóêóñ, "Êàðàêàëïàêñòàí",
1974 ã;
4. Ãóëüíàð (ïîâåñòü, ðàññêàçû) - ã, Íóêóñ, "Êàðàêàëïàêñòàí", 1974 ã;
5. Êàðëûãà÷ (ïîâåñòü, ðàññêàçû) - ã. Ôðóíçå, "Ìåêòåï",
1976 ã;
6. Àðàøàí (ïîâåñòü) - ã. Áèøêåê, Áþðî ïðîïàãàíäû ÑÏ
Êûðãûçñòàíà, 1996 ã;
7. Îæèäàíèå ëåòà (ïîâåñòü, ðàññêàçû) - ã. Áèøêåê, Ñîþç
ïèñàòåëåé Êûðãûçñòàíà, 2002 ã;
Ïåðåâîäû Í. Êàìáàðîâîé:
À.Êóòëóêîâ Ñáîðíèê ñòèõîâ (ñ óéãóðñêîãî] - ã. Íóêóñ, "Êàðàêàëïàêñòàí”, 1979 ã;
X.Àáäóëëèí Ïîä íåáîì Òóðôàíà (ñ óéãóðñêîãî] - ã. Íóêóñ,
"Êàðàêàëïàêñòàí", 1982 ã;
Íà äíÿõ ñîñòîÿëàñü ïðåçåíòàöèÿ êíèãè Í.Êàìáàðîâîé
"Îáåùàíèå ñîëîâüÿ" â ã. Áèøêåêå. Íà ïðåçåíòàöèè
ïðèñóòñòâîâàëè: ðóêîâîäèòåëü îáùåñòâåííîãî îáúåäèíåíèÿ
óéãóðîâ “Èòòèïàê” â Êûðãûçñòàíå Äèëìóðàò Àêáàðîâ,
áëèçñêèå äðóçüÿ è ïîêëîííèêè òâîð÷åñòâà Íóðàíèè
Êàìáàðîâîé.
www.turkelpress.com
Azerbaycan’ын Кырэызистан Бцйцкелчилиьинин
Басын Дуйурусу
31 Mart Azerbaycan'da Azerbaycanlыlarыn soykыrыm gцnц olarak anыlыr. 93 yыl юnce o gцn
Bakц'de emsalsiz katliamlar baш
gюstermiшtir ki; bunlarыn baшыnda
da Bolшevik-Ermeni dayanышmasы
vardы.
lanlar kюyцnde 'KAZ-53' otomobil patlatыlmыш, 4 kiшi юlmцш, 8 kiшi yaralanmышtыr.
21 Aьustos 1991'de Hadrut шehri
Шadaht kюyц yakыnlarыnda 'KAVZ' markalы 70-30 AKD resmi otomobil patlatыlmыш, 2 kiшi юlmцш, 10 kiшi yaralanmышtыr.
8 Eylцl 1991'de 'Aьdam-Hocavend'
yolcu otobцsц ateшe verilmiш, 5 kiшi юldцrцlmцшtцr.34 kiшi de muhtelif derecelerde yaralanmышtыr.Bu terюr eylemini,
Azerbaycan kaynaklarыna gюre, 31
Haчaturyan Volodi, Yeremyan Saro,
Mart 1918 tarihinde Bakц'deki silahlы
Чalyan Saшa, Arustamyan Armo yapErmeni gruplarы, kentin denetimini
mышtыr.Aynы gцn 'Aьdam-Karadaьlы' hatelinde tutan Bolшevik yюnetiminin
tыndaki otobцs ermeni terюristlerce atedesteьiyle Azeri Tцrklerine yюnelik
verilmiш, 8 kiшi юlmцш, 42 kiшide
karшы devrimcileri bastыrma adы altыnda шe
muhtelif derecelerde yaralanmышtыr.
kыyыm hareketi baшlattы.
26 Eylцl 1991'de 'Yevlak-Laчыn' yolKыyыm hareketi, sadece birkaч gцn
unda 'VAZ-2106' markalы D 72-07 AK
iчinde Bakц ve чevresinde 50 bin cinumaralы otomobil patlatыlmыш, 2 kiшi юlvarыnda Azeri Tцrkцnцn юldцrцlmemцш 14 kiшi yaralanmышtыr.
siyle sonuчlanыrken, kent iчindeki ca19 Ekim 1991'de Aьdere шehrinin,
mi, okul ve чeшitli mimari yapыlar da
Sыrhavend kюyц yakыnlarыnda 'UAZ-469'
bцyцk hasar gюrdц.
markalы otomobil patlatыlmыш, sonuчta, 3
Bakц'den sonra Шamahы ve Guba
kiшi юlmцш, 2 kiшi yaralanmышtыr.
20 Kasыm 1991'de Hocavend шehri,
gibi diьer kent ve bюlgelere de yayыlan kыyыm, Nuri Paшa komutasыndaki Garakend kюyц yakыnlarыnda 'Mi-8' Helikopterinin ateшe verilmesi neticesinde,
Kafkas Tцrk Иslam Ordusu'nun bюlgAzerbaycan, Rusya ve Kazakistan'ыn
eye gelerek mцdahale etmesiyle sogюzlemcilerinden 19 kiшi юldц.
na erdi.
26 Aralыk 1991'de 'Шuшa-Laчin' yoluBu sцreчte, Doьu'nun ilk demoknun 4.kilometresinde 'Zil-130' ve Mosratik cumhuriyeti" kabul edilen "Dekoviч' arabalarы patlatыlmыш, 5 kiшi юlmцш,
mokratik Azerbaycan Cumhuriyeyaralanmышtыr.
ti"nin merkezi de Gence'den Bakц'ye 4 kiшi
8 Ocak 1992'de Tцrkmenistan'dan
taшыndы.
'Krasnovodsk-Bakц' hattыndaki vapurda
Mart-Nisan 1918 olaylarы, Azeri
yapыlan terюr eyleminde, 25 kiшi юlmцш,
Tцrklerine yюnelik Ermeni saldыrы88 kiшi yaralanmышtыr.
larыnыn sadece bir kыsmыnы oluшturu28 Ocak 1992'de 'Aьdam-Шuшa' hatyor. Azeri Tцrkleri, gerek Чar Rustыnda uчan Mi-8 idari helikopteri Шuшa
yasы, gerekse Sovyetler Birliьi dюyakыnlarыnda terюristlerce vurulmuш, чoneminde merkezi yюnetimin uygulaьu kadыn ve чocuk 44 kiшi юlmцшtцr.
1992 Ocak ayыnda ermeni terюr gurumalarыyla bugцnkц Ermenistan'ыn
plarы Kerkicehan kasabasыnda 80 kiшi,
bulunduьu tarihi topraklarыndan gru1992 Шubat ayыnda Hocavend шehrinin
plar halinde чыkartыldы.
Karadaьlы kюyцnde 77 kiшi ve 26 Шubat
Son olarak 1980'lerde baшlayan
1992'de Hocalы'da 613 vatandaш katleErmeni saldыrganlыьы sonucu, bugцnkц
dilmiш, 650 kiшide yaralanmышtыr.
Azerbaycan topraklarыnыn yaklaшыk
22 Mart 1992'de "UAZ 469” markalы
yцzde 20'si iшgal edildi, bir milyona
AZU resmi devlet otomobili Kayakыn Azeri Tцrkц halen mцlteci kon- 60-25
zak шehrinde patlatыlmыш, neticede 3 kiшi
umunda yaшыyor.
юlmцш, 2 kiшi yaralanmышtыr.
28 Mart 1992'de "KamAZ-5410”
Ermeni terюrizmi, 1980 yыlыndan bu
markalы 40-53 AKШ resmi devlet otomoyana ermeni devleti ve ermeni kamuobili Kazak шehrinde patlatыlmыш, 3 kiшi
yu, sayesinde varlыьыnы sцrdцrmцш ve de юlmцш, 2 kiшide yaralanmышtыr.
dцnyanыn bir чok noktasыnda eylemler18 Nisan 1992'de "Kazak-Ceferli"
de bulunmuшtur. Devlet desteьini de
yolunun 10.kilometresinde "VAZ" mararkasыna alan ermeliler, Daьlыk Karakalы araba silahlы baskыna maruz kalmыш,
baьda 6, bununla beraber de 7 ili iшgal neticede 2 kiшi юlцmcцl yaralanmышtыr.
ederek Azerbaycan topraklarыnыn % 20
20 Mayыs 1992'de Zengilan шehrinin
sini ele geчirmiш ve bunu yaparkende
Kazancы kюyц yakыnlarыnda "UAZ-469”
gцnahsыz binlerce insanы юldцrmцшtцr.
markalы 80-33 AKD devlet numaralы niBu terюr eylemlerden bir kыsmыnы da
шanlы araba silahlы baskыna maruz kalшюyle sыralayabiliri:
mыш, neticede 2 kiшi юlmцш, 2 kiшi yara16 Eylцl 1989'da 'Bakц-Tiflis' yolcu
lanmышtыr.
otobцsц patlatыlmыш, 5 kiшi юlmцш, 25 kiшi
28 Шubat 1993'de Rusya'nыn Kuzey
yaralanmышtыr.
Kafkas arazisindeki Kudermes istasy18 Шubat 1990'da 'Yevlak-Laчыn' yo- onu yakыnlarыnda "Kislovodsk-Bakц"
lunun 105.kilometresinde 'Шuшa-Bakц'
yolcu treni patlatыlmыш, 11 kiшi юlmцш, 18
patlatыlmыш ve birчok insan yaralankiшi yaralanmышtыr.
mышtыr.
2 Haziran1993'de Bakц demiryolu
11 Temmuz 1990'da 'Terter-Kelbeistasyonunun patlatыlmasы neticesinde
cer' yolcu otobцsц patlatыlmыш, sivil vadevlet yцklц miktarda zarara uьratыlmышtandaшlarыn oluшturduьu araba zincirine tыr. Eylemci, Rusya vatandaшы Иgor Hatyapыlan terюr eylemiyle 14 insan юlmцш, kovski, Еrmenistan Cumhuriyeti Milli
35 kiшi ise yaralanmышtыr.
Иstihbarat Teшkilatы, Иstihbarat Шefliьi
10 Aьustos 1990'da 'Tiflis-Aьdam'
Шube Baшkanы, Yцzbaшы Caan Ohanesyolcu otobцsц patlatыlmыш, 20 kiшi юlmцш, yan tarafыndan yюnlendirilerek, casusluk
30 kiшi yaralanmышtыr.Patlamayы yapan
ve terюristlik maksadыyla Azerbaycan'a
A.Avenesyan ve M.Tatevosyan yakagюnderildiьini, bцyцk insan katliamы ile
lanmышtыr. Aynы gцn 'Шemkir-Gence' oto- neticelenecek patlamalar yapmak iчin
yolunda Hanlar шehri yakыnlarыnda 'LAZ' emir aldыьыnы itiraf etmiшtir.Mahkeme
markalы 43-80 AKF Devlet otobцsц pat- araшtыrmasы zamanы gюrцlmцшtцr ki aynы
latыlmыш ve 17 kiшi юlmцш, 26 kiшi
grup, 1992-1994'de Rusya'dan Bakцye
yaralanmышtыr.
gelen yolcu treninde ard arda eylemler
30 Kasыm 1990'da Hankendi hava
yapmышlardыr.
alanы yakыnыnda, yolcu otobцsц patlatыl22 Temmuz 1993'te Terter шehrinde
mыш, 2 kiшi юlmцш, 11 kiшide yaralanmышtыr.
yapыlan patlamalar neticesinde 5 kiшi юl9 Ocak 1991'de 'Molodyoj Azerbaymцш, 18 kiшi yaralanmышtыr.
can' Gazetesinin habercisi Salatыn EsAynы gцn Kazak шehrinin merkezinde
kerov ve 3 askeri korumasыnыn olduьu
yapыlmыш patlama neticesinde 6 kiшi юlotomobile terюr saldыrыsыnda bulunulmuш mцш, 10 kiшi yaralanmышtыr.
ve 4 kiшinin юlцmцne sebep olunmuш30 Aьustos 1993'de Hadrut шehrintur.Eylemi yapan, A.Mkrtчyan, K.Petde "ZiL" markalы araba patlatыlmыш, netirosyan, A.Mangasaryan ve K.Arustam- cede 2 kiшi юlmцшtцr. Aynы hadiseden
yan adlы terюristlerde yakalanmышtыr.
bir kaч gцn sonra iчerisinde 12 kiшi va30 Mayыs 1991'de Rusya Federasyo- tandaш "KAZ-66” markalы yolcu otobцsц
nuna baьlы Daьыstan Cumhuriyeti, Haшehirden чыkarken patlatыlmыш, neticede
savyurd istasyonu yakыnlarыnda 'Mosko- 4 kiшi юlmцш, 8 kiшi aьыr derecede yarava-Bakц' yolcu treni patlatыlmыш, 11 kiшi
lanmышtыr.
юlmцш, 22 kiшide yaralanmышtыr.
1 Шubat 1994'de Bakц demiryolu is19 Haziran 1991'de 'Yavlak-Laчыn'
tasyonunda "Kisiovodsk-Bakц" yolcu
otomobil yolunun 106 kilometresinde
treni terюr eylemi yapыlmыш, 3 kiшi юlmцш,
5459 sayыlы askeriyeye ait 'UAZ-469'
20 kiшi yaralanmышtыr.
markalы otomobil patlatыlmыш, 3 kiшi юl18 Mart 1994'de Hankendi шehri yamцш, 3 kiшide aьыr yaralanmышtыr.
kыnlarыnda Иran Hava Kuvvetlerine ait
31 Temmuz 1991'de Daьыstan Cum- "Herkules" tipli uчak vurulmuш, 34 diphuriyeti, Temirtau istasyonu yakыnlarыn- lomat ve onlarыn aile цyeleri юlmцшler.
da 'Moskova-Bakц' yolcu treni patlaMart 1994'de Bakц metropoliteninin
tыlmыш, sonucunda 16 kiшi юlmцш, 20 kiшi "20 Ocak" istasyonunda yapыlmыш patlayaralanmышtыr.
malar neticesinde 14 kiшi юlmцш, 49 kiшi
2 Aьustos 1991'de Hadrut шehri Do- yaralanmышtыr. Mahkeme gюstermiшtir ki,
Aьaчlar, gцzelliklerini yapraklarыna muhtaчtыr...
terюr eylemleri ermenistan Юzel Иdare
Organlarы tarafыndan hazыrlanmыш, istihbaratчы "Sadval" lezgi teшkilatыnыn цyeleri tarafыndan hayata geчirilmiшtir.
Belli olmuшtur ki "Sadval" istihbaratчы
teшkilatыnыn aynы faalleri1992 yыlыndan itibaren defalarca Ermenistanda olmuш,
bu цlkenin Milli Иstihbarat Teшkilatыnыn
yapыlandыrыlmasыnda, maliyeleшmesinde
ve silahlanmasыnda yakыndan iшtirak etmiшtir. 1992 yыlыnыn Nisan-Mayыs aylarыnda lezgi asыllы olan 30 kiшi, Azerbaycan vatandaшы Ermenistanыn Nairi шehrinin Lusakert kasabasыnda yerleшen
talim sahasыnda hususi terюr-tahribat
hazыrlыьы gюrmцшtцr.Mahkeme zamanы
belli olmuшtur ki, tahribatчыlar talimata
uygun olarak, "20 Ocak" istasyonu ile
yan yana olan Bakцnцn "Nizami" sinema salonunda, Cumhurbaшkanlыьы Sarayыnda ve Bakц Elektrik istasyonunda
patlamalar yapmayы planlaшtыrmышlar.
"20 Ocak" metro istasyonunda patlamalar yapыlmasы ile itham olunan ve
ermenistanda юzel terюrist eьitimi alan
30 sadvalcы (lezgilerden oluшan terюrist
gurup) cinayetler alakalы olarak tutuklanmышtыr.
13 Nisan 1994'de Daьыstan Cumhuriyetinin "Dagestanskiye Ogni" istasyonu yakыnlarыnda "Moskova-Bakц" yolcu treni
patlatыlmыш, 6 kiшi юlmцш, 3 kiшi yaralanmышtыr.
3 Haziran 1994'de Bakц metropoliteninin "28 May" ve "Genчlik" istasyonlarы
arasыnda elektrik trenindeki patlama neticesinde 13 kiшi юlmцш, 42 kiшi muhtelif
dereceli beden yarasы almышtыr.
Terюr eylemi Azerbaycan Cumhuriyetinin vatandaшы, Daьlыk Karabaь uьrunda yapыlan savaшlar zamanы -13 Ocak
1994'de esir dцшmцш ve Ermenistan
юzel hizmet organlarы tarafыndan iшbirliьine yюneltilmiш Azer Aslanov Salmanoьlu tarafыndan yapыlmышtыr.
Mahkeme araшtыrmalarы zamanы belli
olmuшtur ki, 14 Ocak 1994'de ermeni
istihbaratчыlarыnыn ideologlarыndan biri,
yazar Zori Balayan savaш esiri, lezgi
asыllы Aslanovla gюrцшmцш, Azerbaycanlыlara karшы mцcadelede bцtцn azыnlыk
halklarыn birlikte faaliyet gюstermelerinin
gerekliliьini bildirmiшtir. 9 -Temmuz
1994'de ermenistan юzel hizmet organlarыnыn Artur adlы чalышanы, A.Aslanovun
Bakц'deki yerine telefon aчarak onun
saь olduьunu bildirmiш ve юzgцr bыrakыlmasы iчin yakыn akrabalarыndan birinin
Yerevan шehrine gelmesinin kaydetmiшtir. 16 Temmuz 1994'te A.Aslanovun
anasы Tacibat Aslanov'a, Yerevan'a gelmiшtir. Azer Aslanov'a anasыnыn hayatыnыn tehlike altыnda olduьu bildirilmiш, bu
tehditler altыnda o, Ermenistan юzel hizmet organlarы ile "Юmer-75” kod ismi ile
daimi iшчiliьe alыnmышtыr. Azerbaycan'a
sorunsuz gelmesi iчin, Azer Aslanov
adыna sahte belgeler hazыrlanmыш, patlayыcы madde ise aynы шekilde, tatlы, чikolata ve parfцm kutularыna gizlenmiшtir.
A.Aslanov "Yerevan-Mineralыye VodыBakц" hattы ile Azerbaycan'a gelerek, 3
Temmuz 1994'de Bakц metrosunun
"28 May" ve "Genчlik" istasyonu arasыnda tren terюr eylemini yapmыш ve yeniden Ermenistana geri dюnmцшtцr. Bu
mцddet zarfыnda Yerevanda esir tutulan
anasы bundan sonra юzgцr bыrakыlmышtыr.
Mahkeme araшtыrmalarы zamanы belli
olmuшtur ki, terюristleri yetiшtiren, Еrmenistan юzel hizmet organlarыnыn yцzbaшыsы Karen Bagdasaryan ve komutan Seyran
Sarkisyan olmuшlardыr. Azerbaycan Cumhuriyetinin Yцksek Mahkemeleri tarafыndan yapыlmыш araшtыrmalar sayesinde gюrцlmцшtцr ki, eylemlerin arkasыnda, Daьlыk
Karabaь'ыn kanun dышы rejiminin yюneticileri-stratejistleri ve Еrmenistan Cumhuriyetinin юzel hizmet ve diьer devlet organlarыnыn teшkilatчыlыьы, maliye ve tekniьi
desteyi ile yapыlmышtыr.
22
№ 59 МАРТ 2011
ЙАШАМ.. .
ÐÅÀ ËÈÈ ÆÈÇÍÈ...
Tцrk Dunyasы
Юьrenci Derneьi
Kimler Baшvurabilir?
Tцrkiye Cumhuriyeti vatandaшы olmayan
lise son sыnыf юьrencileri ya da mezunlarы
sыnava baшvurabilir. Baшvuru yapacak kiшi
halen Tцrkiye'de devlet tarafыndan verilen
herhangi bir burstan yararlanmыyor olmasы
gerekmektedir. Ayrыca 25 yaшыndan kцчцk
olmalыdыr.
TATARИSTAN
TЦRKMENИSTAN
TЦRKИYE
Kazan
Aшkabat
Edirne
Sыnav Hakkыnda
Genel Esaslar
tim programыna kayыt hakkы elde edeceklerdir.
* Bursluluk sыnavы yalnыz lisans dцzeyinde юьrenim gюrmek isteyen adaylar iчin
yapыlacaktыr.
* Bursluluk sыnavыnda Temel Юьrenme
Becerileri Testi ile Tцrkчe Testi olmak
цzere 2 test uygulanacaktыr.
* Adaylarыn sыnava girecekleri yerler
belirlenerek Sыnava Giriш Belgesi dцzenlenecektir.
* Her aday iчin optik cevap kaьыtlarы
hazыrlanacaktыr.
* Sыnavdaki Tцrkчe Testi puanы yerleшtirme iшleminde dikkate alыnmayacak,
adaylarыn Tцrkчe seviyelerinin tespiti iчin
kullanыlacaktыr.
* Sыnav sonuчlarы Иnternet aracыlыьыyla,
http://www.osym.gov.tr adresinden
duyurulacaktыr.
* Adaylarыn Tцrkiye'ye intikalleri ile
bursluluk, programlara kayыt, vize, ikamet,
yurt ve TЮMER yerleшtirme iшlemleri,
Baшbakanlыk Yurtdышы Tцrkler ve Akraba
Topluluklar Baшkanlыьы koordinasyonunda
ilgili kurumlarca belirlenecek program
чerчevesinde yцrцtцlecektir.
* Sыnav, 24 Nisan 2011 Pazar gцnц
yapыlacaktыr.
* Adaylar, baшvuru iшlemleri ve sыnav
iчin hiчbir kimseye ve makama цcret юdeBaшvuru Belgeleri
meyeceklerdir. Sыnav ile ilgili harcamalar
Cumhuriyeti tarafыndan karшыlanaBursluluk baшvurusunda istenen belgel- Tцrkiye
caktыr.
er baшvuru formu, lise son sыnыfta okudu* Adaylarыn kayыt formunda vereceьi
ьunu gюsterir belge ya da lise diplomasы,
beyandan юtцrц oluшacak maьgeчerli kimlik belgesi ve 2 adet fotoьraftыr. yanlыш
duriyet юьrencinin sorumluluьundadыr.
* Adaylar, sыnava girecekleri binayы
Sыnav Merkezleri
sыnavdan 2 gцn юnce baшvurduklarы
Tцrkiye'deki Цniversiteler kapыlarыnы sizler
makamlardan юьrenebileceklerdir.
iчin aчыyor.Tцrkiye Cumhuriyeti BaшbakaЦLKE Шehirler
* Bursluluk sыnavы Tцrkiye Cumhuriyeti
nlыk Yurt Dышы Tцrkler ve Akraba Topluluk- ARNAVUTLUK
Tiran
Юьrenci Seчme ve Yerleшtirme Merkezi
larы Baшkanlыьы 'Eьitim Ичin Tцrkiye' diyen
AZERBAYCAN
Bakц, Nahcыvan
(ЮSYM) tarafыndan gerчekleшtirilecektir.
юьrenci arkadaшlarыmыzы шart koшul юne
BOSNA-HERSEK
Saraybosna
* Kazanan adaylarыn programlara yersцrmeden, чalышtыrma amacы gцtmeden,
KAZAKИSTAN
Almatы, Чimkent, Astana leшtirilmesi iшlemleri, adaylarыn puanlarы ve
burs imkanы, kaliteli eьitim olanaklarы ile
KЫRGЫZИSTAN
Biшkek, Oш
tercihleri gюz юnцnde tutularak elektronik
buluшturuyor. Bursluluk Sыnavы 24 Nisan
KЫRЫM
Simferepol
olarak ЮSYM'de tarafыndan yapыlacaktыr.
2011'de yapыlacaktыr.
Sыnav Dili
KOSOVA
Priшtine, Prizren
* 2011 Bursluluk Sыnavы sonucuna gюre
Sыnava katыlmak iчin Tцrkiye Cumhuriyeti
MAKEDONYA
Цskцp
yerleшtirilen adaylarыn kayыt haklarы yalnыz
Bцyцkelчiliklerine/Konsolosluklarыna baшSыnav, цlkelerin resmi dillerinde hazыrlanROMANYA
Kюstence
bu sыnav dюnemi iчin geчerli olacak ve
vurabilirsiniz. Son baшvuru tarihi 08 Nisan 2011. TACИKИSTAN
www.ytb.gov.tr
Duшanbe
adaylar yalnыz yerleшtirildikleri yцksekюьre- maktadыr.
Tцrkiye'nin Biшkek
Bцyцkelчisi Nejat
Akчal, Kыrgыzistan'ыn
baшkenti Biшkek'te,
Tцrk giriшimcilerce
aчыlan Ayчцrюk Kыz
Lisesini ziyaret etti.
nin Kыrgыzistan ile Tцrkiye arasыnda dostluk
kюprцsц olduьunu dile
getiren Bцyцkelчi,
okul юьrencilerince
hazыrlanan Tцrkчe
шarkыlar, Kыrgыz Dansы
ve Karadeniz
Akчal, baшarыlarыyla Horon'undan oluшan
dikkat чeken okulda
konser programыnы ilgi
юьrencilere hitaben
ile izledi. Ayчцrюk Kыz
yaptыьы konuшmasыnda, Lisesi Mцdцrц Юmer
Kыrgыzistan'lы юьrenciЮzkaya'dan bilgi olan
lerin Tцrkчe юьrenAkчal, okulun elde
mesinin ehemmiyeti
ettiьi baшarыlarыndan
цzerinde durdu.
dolayы юьretmen ve
idarecileri tebrik etti.
Ayчцrюk Kыz Lisesi- Akчal'ыn Ayчцrюk Kыz
Lisesi ziyaretinde
Sebat Eьitim Kurumlarы Yюnetim Kurulu
Baшkanы Orhan Иnandы,
Baшkan Yardыmcыsы
Orhan Oьuz ile Biшkek bцyцkelчiliьi 2.
Katibi Seyfullah Шahin
ile 3. Katip Melek
Mehtap Шahin hazыr
bulundu. Mцtevazi ve
sempatik davranышlarы
ile юьrencilerin gюnlцnц fetheden Akчal,
okuldan tekrar ziyaret
etme temennisi ile
ayrыldы.
www.turkelpress.com
ATATЦRKЦN YAVERИNDEN BИR ANЫ!..
Gazi, чiftliьinde dolaшыp hava alыrken
oldukчa yaшlы bir kadыna rastladы.
Atatцrk attan inerek bu ihtiyar kadыnыn
yanыna sokuldu.
- Merhaba nine.
Kadыn Ata'nыn yцzцne bakarak hafif bir
sesle;
- Merhaba, dedi.
- Nereden gelip nereye gidiyorsun?
Kadыn шюyle bir duralayыp;
- Neden sordun ki, dedi. Buralarыn
saabisi misin? Yoksa bekчisi mi?
Paшa gцlцmsedi.
- Ne sahibiyim ne de bekчisiyim nine.
Bu topraklar Tцrk milletinin malыdыr.
Buranыn bekчisi de Tцrk milletinin kendisidir. Шimdi nereden gelip nereye gittiьini sюyleyecek misin?
Kadыn baшыnы salladы.
- Tabii sюyleyeceьim, ben Sincan'ыn
kюylerindenim bey, otun gцч bittiьi, atыn
geч yetiшdiьi, kavruk kюylerinden birindeyim. Bizim muhtar bana bilet aldы
trene bindirdi, koшdum Angara'ya geldim.
- Muhtar niчin Ankara'ya gюnderdi seni?
- Gazi Paшamыzы gюrmem iчin. Baшыnы
pek aьrыttыm da... Benim iki oьlum gаvur
harbinde шehit dцшtц. Memleketi gаvurdan gurtaran kiшiyi bir kez gюrmeden
юlmeyim diye hep dua ettim durdum.
Rцyalarыma girdi Gazi Paшa. Bende gцn
demeyip mуhtara anlatыnca, o da bana
bilet aliverip saldы Angaraya. Giceleyin
geldimdi. Yolu neyi de bilemediьimden
iшte agшamdan belli bюyle kendimi
ordan oraya vurup duruyom bey.
- Senin Gazi Paшa'dan baшka bir
isteьin var mы?
Kadыnыn birden yцzц sertleшti.
- Tюvbe de bey, tюvbe de! Daha ne
isteyebilirim ki.. O bizim vatanыmыzы gurtardы. Bizi dцшmanыn elinden gurtardы.
Шehitlerimizin mezarlarыnы onlara чiьnetmedi daha ne isteyebilirim ondan?
Onun sayesinde шimdi istediьimiz gibi
yaшiyoz. Sunun bunun gаvur dюlцnцn
kюpeьi olmaktan onun sayesinde kurtulmadыk mы? Buralara bir defa yцzцnц
gюrmek, ona saьol paшam! Demek iчin
dцшtцm. Onu gюrmeden юlцrsem gюzlerim aчыk gidecek. Sen efendi bir adama
benziyon, bana bir yardыm ediver de
Bin bilsen de bir bilene danыш...
Gazi Paшayы bulacaьыm yeri deyiver.
Atatцrk'цn gюzleri dolu dolu olmuшtu, чok
duygulandыьы her halinden belliydi. Bana
dюnerek;
- Gюrцyorsun ya Gюkчen, iшte bu
bizim insanыmыzdыr... Benim kюylцm,
benim vefalы Tцrk anamdыr bu.
Attan indim. Yaшlы kadыnыn elini tuttum
anacыьыm dedim, sen gюkte aradыьыnы yerde
buldun, rцyalarыnы sцsleyen, seni buralara
kadar koшturan Gazi Pasa yani Atatцrk iшte
karшыnda duruyor.
Kюylц kadыn bu sюzleri duyunca шaшkыna
dюndц. Elindeki deьneьi yere fыrlatыp
Atatцrk'цn ellerine sarыldы. Gюrцlecek bir
manzaraydы bu.
Иkisi de aьlыyordu. Иki Tцrk insanы biri kurtarыcы, biri kurtarыlan, ana oьul gibi sarmaш
dolaш aьlыyorlardы. Yaшlы kadыn belki on defa
юptц atanыn ellerini. Ata da onun ellerini
юptц. Sonra heybesinden kцчцk bir paket
чыkarttы. Daha doьrusu beze sarыlmыш bir
kюy peyniri. Bunu Atatцrk'e uzattы;
- Tek ineьimim sцtцnden kendi ellerimle
yaptыm Gazi Paшa, bunu sana hediye
getirdim. Seversen gene yapыp getiririm.
Paшa hemen orada bezi aчыp peyniri
yedi. Чok beьendiьini sюyledi. Sonra birlikte kюшke kadar gittik. Oradakilere шu emri
verdi;
- 'Bu anamыzы alыn burada iki gцn
konuk edin. Sonra kюyцne gюtцrцn.
Giderken de kendisine цч inek verin
benim armaьanыm olsun.'
Bu yazыyы okurken duygulanan veya
aьlayanlar varsa, hala umut var demektir.
Ortada dolaшan saчma sapan elektronik
postalarы 10 kiшiye yollamak yerine, bu tцr
yazыlarы herkese yollarsak belki Atamыzыn
deьeri daha чok anlaшыlыr. Belki bazыlarы da
vatandaшla nasыl konuшulacaьыnы daha iyi
anlar...
Ne dersiniz? ...
П.С. "Gюrmeden юlцrsem millette цmit
ettiьim feyzi, yazыlsыn seng-i kabrime vatan
mahzun ben mahzun" Namыk Kemаl.
"Doьduьunuz zaman siz aьladыnыz,
dцnya gцldц. Юyle bir hayat yaшayыn ki,
юldцьцnцzde dцnya aьlasыn, siz gцlцn."
Cherokee atasюzц.
ТуркелПресс.
23
№ 59 МАРТ 2011
ЩЯР ЙЕРДЯН . . . ЩЯР ШЕЙДЯН...
ФУТБОЛ
ÔÓÒÁÎË
ÍÀØÈ ÐÅÊËÀÌÍÛÅ
ÐÀÑÖÅÍÊÈ:
Galatasaraylы futbolcu Barыш
Юzbek, Tцrkiye'den ayrыlmak
istediьini belirtti.
УЕФА ЙЕНИ
ПАТРОНУНУ
СЕЧТИ
Barыш, Alman Kicker dergisine
verdiьi rюportajda, ''Galatasaray'da
bir gelecek gюrцyor musunuz''
шeklindeki soruyu, ''Doьrusunu
geldi ve bunu geri чevirdim''
karшыlыьыnы verdi.
Fenerbahчe'ye karшы yarыn oynayacaklarы karшыlaшmanыn kendileri
iчin son шans olduьunu ifade eden
Ba-rыш, sadece taraftarlarыn deьil,
futbolcularыn da bu sezonda hayal
ÏÐÎÄÎËÆÀÅÒÑß
ÏÎÄÏÈÑÊÀ ÍÀ ÃÀÇÅÒÓ
“TЦRKEL”
Ñòîèìîñòü ïî Êûðãûçñòàíó - çà ãîä $15
ÑØÀ (500 ñîìîâ)
Ïî Êàçàõñòàíó - çà ãîä $45 ÑØÀ (5000
òåíãå)
Ïî Àçåðáàéäæàíó, Ðîññèè, Óçáåêèñòàíó
è Òóðêìåíèñòàíó - $60 ÑØÀ
Ïî Òóðöèè - $80 ÑØÀ
sюyleyeyim; Galatasaray'da 4 yыl
yeter. Шimdi yeni hedefler istiyorum. Yeni bir lig. Rot-Weiss
Essen'den 4 yыl юnce geldiьimde
Galatasaray benim iчin чok чekici
idi. Bunu baшardыm. Шampiyon
oldum. Шimdi deьiшiklik dцшцnцyorum'' diye yanыtladы.
Michel Platini,
tek aday olarak katыldыьы seчimde yeniden baшkanlыьa
seчildi.
Avrupa Futbol Federasyonlarы Birliьi'nin (UEFA) her
yыl dцzenlediьi olaьan kongresi Fransa'da yapыldы.
Michel Platini tek aday
olarak katыldыьы baшkanlыk
seчimini kazanarak bir
dюnem daha UEFA Baшkanы
olmaya hak kazandы.
Paris'te dцzelenen 35.
UEFA Kongresi'ne, Tцrkiye
Futbol Federasyonu adыna
Baшkan Mahmut Юzgener,
Baшkanvekilleri Lutfi Arыboьan ve Servet Yardыmcы ile
Milli Takыmlardan Sorumlu
Yюnetim Kurulu цyesi Levent
Kыzыl katыldы.
"G.Saray'da 390
Milyon Dolar
Hortumlandы"
Galatasaray eski baшkanlarыndan Faruk Suren, шok
aчыklamalar yaptы!
Ntvspor Radyo’da Bцlent
Yцksel ile Sportif Gюrцш programыna konuk olan Sцren
geч gelen itiraflarda bulundu. Sцren, Mehmet
Helvacы’nыn “Цnal Aysal AIG
hisselerinden 10 milyon
dolar kazandы” iddialarыna,
AIG anlaшmasыnыn altыnda
imzasы olan dюnem baшkanы
olarak cevap verirken
“Helvacы Baшkan olmak
istiyor mesajыnы anlamыyor
musunuz?” ifadesini kullandы.
Sцren шirket birleшmesiyle
ilgili de bilgi verirken “AIG
olsaydы, biz halka aчыk bir
шirketten, 390 milyon TL
hortumlamak durumunda
kalmazdыk! SPK kuruluna
aykыrы davrandыk!” sюzlerini
kullanarak шok bir iddia
ortaya attы...
Âíóòðåííèå öåëûå ïîëîñû (8, 9, 12, 13 è 17
ñòð. öâåòíûå) - $800 ÑØÀ - ñòð.24 - $1000
ïîëïîëîñû - $500 ÑØÀ
÷åòâåðòü ïîëîñû - $200 ÑØÀ
Âíóòðåííèå ïîëîñû (÷/áåëûå) - 1 ñì2 =
0,30$ ÑØÀ
Íà öâåòíîé ïîëîñå 1 ñì2 = $1 ÑØÀ
Ïîçäðàâëåíèå â ãàçåòå íà ÷åðíî-áåëîé ïîëîñå - $25 ÑØÀ
Íà öâåòíîé - $50 ÑØÀ
Äèçàéí è ðàçðàáîòêà ðåêëàìíîãî ìîäóëÿ $70 ÑØÀ
REKLAM FИYATLAR’I
Siyah-beyaz sayfa 1sm/2= $0,30 USD
=
$0,80
Rengli
sayfa
1sm2
USD
TEBRИK MESAJLAR’I
Siyah-beyaz sayfa - $25 USD
Rengli sayfa - $50 USD
YILLIK ABONE
FИYATLAR’Ы
Almanya Birinci Futbol Ligi'nde
(Bundesliga) oynamayы dцшцnцp dцшцnmediьi sorusuna karшыlыk da Barыш, Bundesliga'nыn kendisi iчin чok
cazip olduьunu, ailesinin Almanyada yaшadыьыnы belirterek, ''Memleketime dюnmek istiyorum'' dedi.
Kыrgыzistan - 500 som
Kazakistan - 5000 tenge
Azerbaycan, Русйа,
Юzbekistan ve Тцркмянистан
Tцrkiye - $80 USD
kыrыklыьы yaшadыьыnы, elde edilen
sonuчlara raьmen 50 bin kiшilik
stadыn her maчta hemen hemen
tцmцyle dolu olduьunu, sonuчlarыn
Galatasaray'a yakышmadыьыnы,
Galatasaray'ыn daha цst sыralarda
bulunmaya alышыk olunduьunu kaydetti.
Galatasaray'ыn geчen sezon da iyi
olmadыьыnы, ancak ligi цчцncц sыrada
tamamladыklarыnы anlatan Barыш,
''Burada bu yetmez. Иkinci olmak
Genч futbolcu, ''Tцrkiye'ye trans- bile burada baшarыsыzlыktыr'' dedi.
ferinizle bir hata mы yaptыnыz''
Barыш, 4 yыl futbol oynadыьы
soruna ise ''Hayыr. UEFA Kupasы'nы
Galatasaray'da bu sцre iчinde 6
ve Sцper Kupa'yы kazanan
Galatasaray bцyцk bir kulцp. Ben teknik direktюrцn deьiшtiьine iшaret
ederek, шampiyon olduklarы 2008
bir hata yapmadыm. Burada
yыlыndaki takыmdan sadece 4 ya da 5
baшardыьыmdan gurur duyuyorum. Almanya'da gюzden uzak- futbolcu kaldыьыnы, bunun normal
olmadыьыnы ve Galatasaray'da sцtыm, ancak burada Avrupa
reklilik konusunda bir eksiklik bulunLigi'nde oynadыm. O zamanlar
AA.
duьunu anlattы.
Tцrk Milli Takыmы'ndan da davet
''Performansыnыzdan memnun
musunuz'' шeklindeki soru цzerine
de Barыш, sakatlыklara raьmen birчok
maчta yer aldыьыnы, ancak bu sezondan memnun olmadыьыnы, performansta hiчbir zaman memnun olunmamasы gerektiьini ifade ederek, bu
konuda Alman Milli Takыmыnыn eski
kalecisi Oliver Kahn gibi dцшцndцьцnц ve mцcadeleci bir yapыya
sahip olduьunu kaydetti.
Âíèìàíèå!
EFИRDЯ “MANAS”
RADИOSUDUR
Óâàæàåìûå ÷èòàòåëè!
Щяр шянбя эцнц saat
17:00-dяn 18:00-dяk
“Manas
FM-102.9”
dalьasыnda
Íàïîìèíàåì, ÷òî êàæäóþ
ñóááîòó â 17:06 âûõîäèò â
ýôèð ðàäèîïåðåäà÷à "Äîñòûê". Ýòî ïðîãðàììà ÐÎÎ
“Àññîöèàöèÿ àçåðáàéäæàíöåâ”. Êàæäûé
÷åòâåðã â 17:06 íà ò ó ðåöêî
ðåöêîì ÿçûêå
âûõîäèò ïåðåäà÷à òåëåðàäèîêîðïîðàöèè
"Êàçàõ
ñòàí".
àí".
"Êàçàõñò
Àâòîðû è âåäóùèå ïðîãðàììû "Ä îñòûê" Ð àìèç Ìåøåäèãàñ àíëû è Õîêó
ìà
Õîêóì
Õàëèëîâ
à. Òåëåôîí äëÿ ñïðàâîê +7701-344Õàëèëîâà.
27-71.
Ïåðåäà÷ó ìîæíî ïîñëóøàòü â Èíòåðíåòå ïî
E-mail: www.kazradio.kz
“DОСТЛУГ KЮРПЦСЦ” (Азярбайжанжа) proqramыnы dinlяyя
bilяrsiniz.
+99(6312) 36 76 22 saylы telefona
zяng vurmaqla, ялагя сахламаг
олар.
Proqramыn aparыcыlarы
Hюkцmя Tovuzlu vя
Ramiz Мяшяdihяsяnlidir.
$50
УСД
“ТЦРКЕЛ”IN БАНКА ЩЕСАП
NУМАРАЛАР’Ы
INTERMEDIARY BANK
AMERICAN EXPRESS BANK LTD., NEW York,
USA
SWIFT BIC: AEIBUS33XXX Routing number:
124071889
Address: 23 rd Floor, American Express Tower,
200 Vesey str, New York. NY 10285, USA
BENEFICIARY BANK
CORRESPONDENT ACCOUNT: 740464
DEMIR KYRGYZ INTERNATIONAL BANK,
BISHKEK, KYRGYZ REPUBLIC
SWIFT BIC: DEMIKG22XXX
Address: Prospect Chui, 245
BENEFICIARY'S NAME: TURKEL PUBLIC
FUND
BENEFICIARY'S ACCOUNT # OR PASSP
INFO: 1181000500115485
INTERMEDIARY BANK
CITIBANK N.A., NEW York,USA
SWIFT BIC: CITIUS33XXX Routing number:
021000089
Address: ADR Department, 399 Park Avenue,
NEW York, NY 10043. USA
BENEFICIARY BANK
CORRESPONDENT ACCOUNT: 361000089
DEMIR KYRGYZ INTERNATIONAL BANK,
BISHKEK, KYRGYZ REPUBLIC
SWIFT BIC: DEMIKG22XXX
Address: Prospect Chui, 245
BENEFICIARY'S NAME: TURKEL PUBLIC
FUND
BENEFICIARY'S ACCOUNT # OR PASSP
INFO: 1181000500115485
INTERMEDIARY BANK
COMMERZBANK AG, FRANKFURT, GERMANY
SWIFT BIC: COBADEFFXXX BLZ: 50040000
Address: Neu Mainger str., 32-36, 60311
Frankfurt am Main, Germany
BENEFICIARY BANK
CORRESPONDENT ACCOUNT:
400887192300USD (USD)
400887192300EUR (EURO)
DEMIR KYRGYZ INTERNATIONAL BANK,
BISHKEK, KYRGYZ REPUBLIC
SWIFT BIC: DEMIKG22XXX
Address: Prospect Chui, 245
BENEFICIARY'S NAME: TURKEL PUBLIC
FUND
BENEFICIARY'S ACCOUNT # OR PASSP
INFO: 1181000500115485
РЕКЛАМ РЕЗЕРВАСЙОНУ - Тел: +996(555) 66 52 52, +996(312) 36 76 22; +7701 3442771; +99455 6879025.
24
№ 03 (59) МАРТ 2011
Herkes bir baшkasыna yardыm etseydi,
herkesin iшi yapыlmыш olur.
Невруз Байрамы paylaшыmlarыmыzыn
Байрамы olsun.
Mutluluk, esenlik ve sevinчler getirsin!
Mutlu Байрамlar dileriз!..
Òå ë . : + 7 7 0 1 2 2 7 3 2 1 5 , + 7 3 2 7 7 0 2 2 2 9 8
Самими duygu ve dцшцncelerle herbirinizin Nevruz Bayramыnы kutluyor,
dцnyanыn her kюшesindeki aziz ТЦРК
ЩАЛКЫМЫЗЫН birlik ve beraberlik iчinde
tam baьыmsыz bir шekilde, sonsuza kadar
var olmayы Cenab-ы Allah'tan niyaz ediyoruz!..
Иnsan, armaьanыnы kalbi ile birlikte vermezse ne deьeri vardыr.
Невруз Байрамы Tanrы'nыn bizlere verdiьi
armaьandыr.
En mutlu gцnler sизиnle olsun...
Pàñïðîñòðàíÿåòñÿ â Êàçàõñòàíå, Êûðãûçñòàíå, Óçáåêèñòàíå, Öåíòðàëüíîé Àçèè, Åâðîïå, Òóðöèè, Àçåðáàéäæàíå, Ðîññèè è â äðóãèõ ñòðàíàõ...
“Тцркел” Казакистан, Кырэызистан, Юзбекистан, Орта Асйа Жумщурийетлери, Азербайжан, Русйа, Кузей Кыбрыс Тцрк Жумщурийети ве башка цлкелери ащате едийор...