CWF leke

SAL 3
HE.TMAR 22
Ş EM Bİ
KANÜ:-\A-PAŞİ:-1 19H
ftO)'IAI-U
ANNEE 3
NUMER022
--,
SAMEDI
1 JANYIER 1944
~
QEZAQJNE
~=-~·--==~
.c
om
SUPPLE~IENT ILLUSTHr~ DE LA REVUE KURDE HAWAR
ROS!
&
ww
w.
ne
te
we
~~=====~~--~
Qe:aqhl
dırCJi
rası
dijminan
silvanyine
dıldn
yıran
ın.
Ev
sıwarıyen
ii bera wan didin.
KUşa
ha helani iro cm·ina bi rimhan
me dido Jl wan qezaqan şant dide.
ÇAPXANA TEREQIYE
ŞAM-1944
Yı!: HEJMAR:ı!:
Çuk u Pire
Sewile Sofi
Di vi Şeri de
Cebrail
Jl Edebiyata Farisi
N apoiyon
Merik i Din e
Çin
Jinan Kemxwarin
Hindik Bindik
Neçireke Pilingan
Skoçland
Masiye Braşti
A
ÇUK
ÇIROKA KURDMANCI:
DE
SEWİLE SOFİ
Çirokbi!j
Çirokbi!j
N erevan
Qadire Ferman
Farisixwin
Osman Sebri
Xelile Genco
Dr. Loynel Cayleı
Pirbej
Xebergubez
Dilawer Çarpine
Ranabi
Efsanbi!j
Ü
P
İ
i":<
Rı:.
we
Dibejin ko pirek hebi'ı, çü ser tenüre da ko nan
Sofik hebü; sewil~ xwe bir (ı çlı
sere kaniye, da ko destmej higire. Veca
sewile xwe dani bin lateke lı çfı ko
deste xwe bişo. Vegeriha cem sewile
xwe, di lat bi ser sewile wi de ketiye,
sewil şikestiye. Sofi gote Iate: Çima te
sewile min şikand?
Late go; na xwe, çima giya di pin
min de şin dibe?
Sofi gote giye: Ji bo çi tu di bin
Iate de şin dibi.
Giye go: na xwe, ji bo çi pez min
dixwin?
Sofi go te peza: j i bo çi h on giy e
dixwin?
Peza go: na xwc ji ho çi gur teııe me?
Sofi gote gur:ı: çiın:ı lıon tene pe.w?
Gur:ı go: na xwe çima se tene me?
Sofi gote s:ı: çinı:ı hon tene glll'?
Seya go: çinı:ı kebani me ter n:ın
.c
om
DI
ı~x~. pif kire agire Lenüre, agir pe ne ket. Di gava
ww
w.
ne
te
çılkek hat ü got-e: « Plre heke agire te penakeve,
stirtk di linge min de heye, derexe ü deyne ser
çave egir, we pekeve ». Pire siirt ji linge çılke
derexist ü danl ser egir, agir peket. Pire nane
xwe texist, çük ber bi we ve hat ü got: tt Ez
stiriye xwe dixwazim ». Plre gote çı'ike: tt Eze
ji te re pivtık b'tirl ü qir§ btnim ıı Çüke go:
« Na xwe ez heft nan dixwazin ji bedeta
siiriye xwe ıı.
Ptre heft nan dane çüke. Çük nawl xwe
bir ü çü. Di, gava şivanek koda vır li ber e, ll
M nan dixwe, ji ber ko bi wi re ııan ııe bü.
Veca çüke gote vivan: tt Kura, bi min re heft
nan hene, cinıek paqij bike eme vi nani te de
hfır bikin ü vır bexin ser ü eıııe bi hev re
bixwin. Şi van rabıi weke çı'ik gol-e kir ıl bi lıev
re xwarin. Pişli ko xıvariıı çı'ik gote şiıli!ıı:
tc Min heqe nam! xwe di ve>> Şiven go: tt Ma te
çi dive? >> Çıik got: tt Min heft beran ü berxek
di ve, heqe naııc' miıı >>. Dawl viven lıefl beran
ü berxek dane çuk.
Çuk ew birin ıl çü, lıeta giha gımdeki, di
daıvetek li ıve tlere Jıeye. Le ji bo dawete dik
u mirişk digııraııdiıı, ııepenişke şer. Veca çük
gote wall' tt Eze lıefl beraıı ıl berxekl bidime
we fişiine Jıote Jııirik megıırtııiıı, verm e ıı. Vc'ca
rabıiıı lıer lıeft beran ıi berx gıırandiıı. Pişli
ko gıımndin çıik go: ct Min lıeqe ıva dive ıı.
Gotiıı ıvi t< Ne te dane me ji bo ko em ji dawete re bigıırlnin, ji bo çi em lıeq bidin teıı.
Tali çük, bük ji nau lepe ıva revand ü bi
çote de çı!. Gaua di şiuanek wl li ıve dere ye,
2
n:ıkin?
Kebaniya go: ııaxwe, çim:ı nıişk heme qul dikin?
Sofi go tc m işk:ı: çi m :ı ho n heba n :ı
qul dikin?
Mişk:ı go: mı xwe, çiıua kitik tene me?
Sofi gote kitik:ı: ~çiın:ı lıoıı nıişka
dikujin?
Kilik:ı go: cm nıişk:ı dikujiıı ti di
dor:ı m:ıla xwe de çiv:ı didinc xwe.
Sofi dev ji v:ın berd:ı Cı perçeye
scwile xwe dane hev.
426
h:ıne
· ................................._
çuk gote şiven: tt Bilura xwe ııadi min, ez~ ve
büke bidime te?>> Şiven go: tt Be/e>> ü bi/ür da
ye ıl büka xwe bir.
Çuk ruhişte bilüre ü çü sere lateke sekinl
u go: tt Çiri, wirl, min sfirik da bi lıeft nan, ü
qurseki da bi lıeft beran u berxekl, ü min lıeft
beraıı ü berxek da bi bi'ıkeke, ü miıı bük da
bi bilürelee ü tali ez li ser lateke ü kes ntne
sere min lıür ke.
Şiven ralıişte kevirekl ü li sere çük da şikest; çük mir. Şivan bilura xwe je vegemnd,
22
ŞERIDE
XEBATA JIN~N SOVY~TISTAN~
w.
ne
CEBRAİL
te
we
Jlntın Soytıtistan~ di vi şert de xebateke
dixebltln. Kovar ı'ı rojname hero qala qehremanlyR jlntın Sovytıtistantı dikin.
Heval Evdlrehman Siltanof, sekrtıttırtı sefarota Sovytıtlstantı ya Mlsirtı ji kovareke Misire re
qıda xebata jlntın welattın ı'ırls kiriye ı1 gotiye:
"Orla ji vi 'eri re 'ere weıet diMjin. Herkes jln ı'ı mtır, kal ı1 ciwan hemt pardariya vtı
clhadtı dlkln. Herwekl hon dizaniıı elemanan
bajartın me xerab kirlne. Ji avakirina wan re
jln Jl milran btıtir dixebltin. Pişti _xelaskirina
Stallngradtı komek jin çı1 bı'ın·tı. Xelke gote
wan, hon hatine çi, ma hon nablnin ko di bajtır
de avahiyek ne maye ko hon bikarin ttı de rılnin.
Jinan ll wan vegerand ıl got: Em ne ji bo
rı'ıniştlntı ltı ji bo avakirine haline.
Gava ji hikı1met an ji fabrtkektı re peya
divtıtin jin di ser mtıran re digirin. Ji her ko
ew di xebattı de biktırhaUtir in.
Ji ıniitı din jin xweyiytın her heqe civaki
ı'ı siyasi ne. Dibin qazf, diktor, evkat, sefir,
mamoste, nlmlnende h. p...
ııor
Bivtı nevtı We bire, jintın ko di hikı1met
an di fabrikan de dixebitin gava zaro diUnin
·çi dikin. HikılmeHl jtı re tevdirtın gerek diline.
Ji jina avis re beri zayintı bi mehektı rixset
didin, Pişti zayintı ji meheke din rixseta wtı
heye. Di van her du mehan de jinik li mal
rudine le miaştı xwe bi temaıni dibe.
Heke jiniktı tu kese we nine ko li zaro
miqate hibe jinjktı hero siM gava diçe xebata
xwe zaroM xwe dibe « mala zarakan » ıl li wtı
dertı dihile. Mala zarakan teşkilateke hikı'ımettı
ye. ~vart'l gava ji xebate verligere ınal zarokt'l
xwe hi xwe re ditine. Heta ko zarok dibe bj
salektı an hi sal ıl nivek~; yani helani ko ji
şir tete vekirin. Ji hingt'l ıl pe ve jinik zaroktı
xwe dibe « Bexç~ zarakan ». Ev ji teşkileteke
hikılmettı ye. Zaro ttı de bi hevı'ıdin re dileyizin.
Di ziwactı de mt'lr xwediytı maltı ye Q
debar li ser wi ye. Kem caran jin ji mtırtı xwe
tt'lte berdan. L~ heke hale berdan zaro bi de
re diıninin u ji miaştı m~rik seyekek ji bo
nefeq~ te te birin.
Heçt jintın ko şeş zaro hene hikılmet ji
wan re miaşeki xweser di de Q jin vi miaşt heta
mirinl! dibin. Y~n ko hevalcewan ditininji wan
re ji aliy~ hikı'ımettı ı1 ji aliye ehaliyan mikafatek heye »
EVDIREHMAN SILTANOF
.c
om
DI VI
NEMERD 'O DEXSOK
ww
Li wext~ ber~ du mirov~n kim
hebtln, bıl bıln hevaMn hev; yeki
nemerd, yekl dexsok. ıl nemerd ewçend timakar bıl ko ne dixwar ne ji
vedixmar hema di da hev. ıl dexsok ji
ji qenciya ko digihaşte xelki ewçend
diqehirl ko dlkir bimire
Rojeke 1/avlnl her du heval li
çoll bi rl ve diçıln; rasti pireki
halin. Wl pirt hevaltl bi wan re
kir hela ko gihaştine sere dııriyaneke.
Pir sekini il gol: Ez Cebrail im, di
hire de eı dikim ji we veqelim. Min
dlve ez qenclkl bi we bikim. icar
bila yek, ji we }i min tişleki bixwaıit, eıl wl tişll bidim-e, ıl j"i wl
re ko tlştek ne xwestiye duqat li şte
ko hevale wl xwestiye bidım.
S timakar di dile xwe de digol:
« Eı dizaninı je fişieki mezin bixwaıim. U bl/a beri ewili hevale
win bixwaıil da ko ez bikarinı je
du caran bWr bisllnim » .
S dexsok dioyl: « 1/eke min
ji /lştek xwest dııqate ıvi wi bigehe
h~vall min ».
:1:1
Tangine Emerikani Herdane Tangine Elemani ii Ew Xerab Klrine.
@@@@~@@@@@@~@@~@~@@@@~~@@~@~
Bi vt awayi her diwan jl qiwa eze biş/exilim, ıe eı dilirı/m liw~ ll
xwe ne tani beriya ~ din daxwaza. dawiye poşman bibi. Obere xwe da
xwe eşkere bikin. Midekl ker ll !al Cebrail ii gol-e: « Bila çavekt ıııln
sekinin. Dawl e timakar, ye ko ji kor bibil ».
hevale xwe xıırlir bıi, rabıl/i hevale
Cebrail li ser golina xwe sekint,
xwe xisl ıl gol-e: « Kuro bişlexile, dexsok bi çavekl hişt u ~ timakar
ev fırsendek e, lu dikarı dewlemend ji her du çavan kor kir.
bibl •.
QADTRıl FERMAN
fi dexsok go/e hevali xwe; Baş e,
427
3
JI EDEBIYATA FARISI
- Ji seydaye de/al
Mirza Evdilhadi re-
ŞİRAZİ ]-
te
we
-l JI GULISTANA SADIYE
.c
om
Seyda!
Te bere· xwe da oXurC, pi1;ıti xwe da felekC; te
qe&ta mala Xwf'dC kir.
OX.nra
te lı xerC bit. XwedC te hi selamct
bigehine l\Ielu~, bı kum ü destınala xwe a
gir, li Ercfate li her here reş bi'5ekıni.
Yeldan te bı ~axi ü xweşi vegerinit ınal.
Em ji le n~ hibCjin tn hi xer hati seyda
had Enlihadi.
Li ŞanıC tc ji min re goti bii, te careke tiştin
ji edebiyata farbi terciıııe kiri bün; ew geleg
ı,pchi bil n. Çire hergav ti~tine fari&i ji me re
tercime naki'?
Ji bo bicihaniııa daxwaza te, ve ne min ti5tine
fariı-,i
'\\'l'rgerandine kurdmanciyC. XWl·tlC
hikit hı bi wan kefxwe5 bibi.
w.
ne
Yek lıelııi çave wi teşiha. Çı'ı nik beytareki ıi gol-e, min derman b ike. Beytar ji derınane
ko dikir çaven çarpcyan di çave wi kir. Merik
kor bıi; çı'ı şeriet~. Qazi gol: Tn sıice beytar
n!ne; merik bi xwe ker ne biwa ne diçıi bale.
:\lexsed ji ve gotine ew e ko lıeke mirov
karine mezin siparte mirov~n nceerihandi dawi
poşman! ye. Cem eqilınanduıı mirovine wele
eqilsivik tene heseb.
Ma kengc eqilmcnd kaı·ine mezin dispcrt'
pespayan.
Yen ko besin~ çhlildn ma kcnge dizaııin
di karxana benişim de bixebitin.
[ Jl Dİ\YANA HAFIZE ŞIHAZİ
l
Ey nıiroven .rudandil ıl diloımn, dile min ji
des/ diçil. Ez bi ııi derdi derdeıııend iııı ko, pe re
li.~h'I' /,o di dile min de veşarli ne ew t/11! eşkere
[ bibiıı.
ww
Em di kefliw' de nl11i~li ne, ey ba bide :rwe
ıl keşliya me bajo. H eye ko wrdi em rılye nascı
l :rwe lıibinin.
Ev
de/ı roj~n
ko em di dinyaye de diborinin
ııe lu tişl in: lıeıııi çirok ı) efsane ne. Gıılı bide
ıi ııi ıve.ı·le kıırl ji qeııciya dost ıi yamn re
Şevc!di,
di
dixıveııd (ı
[
ciımla
digol:
gul
l
{irmıdeke b\jıııerine.
ıi şerabc
de bilbil çi xweş
spi!de binin, lıoıı ji
werin, le bigelıin lıev.
Şeraba
şerab.rwirino
Li neynika Skender bim!re, ew peyaleke şerabc'
[ye. Em .ii le re Jıa/e ıııilkcı Dara şmıi di de.
-4
Ey :rudan ilısaıı ıi kerwııel, ji bo şikirdariya
.<elamela .rıve, w ı eki! li derıveşe feqir bi :rweşi
[ 1i qenciye çav di!r.
/Ji.<lelıiya lıl'l' d11 dinyan ( din ya 1i a :rirel ) di
van lıer du golinan de ye: Bi doslan re :rweşi,
[ bl dijminan rc~ ıııidara.
JJi lanya rakııw>i!JI' dc• l'l' nc' dane ıııe. Heke le
Lev ııe eıibaııd, were cr::a 1i qedere bigulıerine.
Ew li1tc' lelıil ( ~erab) ko so{ i ııave mi kiriye
diya xebaselaıı, ew li nik me ji maçkirina
L lıinarikc'!ı keçikan flrinlir e.
de :ru>e bide ııırsli u ve"
kim yay" hesli yı', pm·seL kan dike qarun.
H'd; {ıııdc' serlıişk ıııebe, lu na bini em ji :rerele
.rwe disojil. Fedikire dilbel'l', mermer di ıııi.<la
[ me de wek ııııiııu! dilıelil.
Di
lıeyaııu!ıı leııgiye
xwariıu'.
Ji ber ko
e11
Bedeıveıı
parisi, w'ıı ku jiyi1u1 dibe.l'~iııiıı ve ııe.
[ Meygero, here mi::yiııiyc' bide pireıı pari.<i.
Ev xirqeye wey Ic r(jaııdi, Ha{ız bi lıemle .rıve
li :rwe ne kiriye. Ey fe.T~ dam ıl damen-pak
[ me .ii le di!ıı'/ lu li me negiri1
428
22
DİR OKA
JINA
NAPOLYON
« Di din~ da her tışt ji heyina ''
XYıede ıa
»
et
ew
e.
co
m
« xurti. ü mczınatiya
« şahıdch e ».
Napolyon
-6YEGERA KORSiKAYE
İlona
17.Jlan da Napolyon
mehan careke din destura
çılyina welat~ xwe Korsikay~ xwast
ıi tevi bray~ xwe çıi. Ev s~ meMn
· han weki adeta xwe di nav kit~ban da
derhas kir. Her weki xwe ji bo kir~n
mezin p~k tanin; roj~ p~ da kare wi
rakirin danina xeritan ıi çekirina mesel~n hisabi bıi.
Se meMn destıire kula bıin, Nap::ılyon hin ji Korsikay~ ne çıi bıi ıi ne
dixwast here. Xweya bıi ko di v~ dema
han da fikira xwe gu ıartiye. Qey ko
bezkirina serxwebt\na Korsikav~ disa
ji nuh va di dil~ wl da cih glrti bıi.
Di nava VJ.n her se melıen han da,
bi serek Paoli ıi hevalen wl ra pir da
ıi standi bu. E w he mi yar L'ı hevaMn
bav~ wl bLin. Çi gava bi dari wan
cam~ran diket, çiroka serxwebıina girave,
xebat~n ko di we re da büne p~şi ıi paşiya
peyiva waıı biı. Di nava wan peyivan da pir
caran nave bav~ wl ıi fedakariy~n ko di riya
wel~t da kirine derhas dibıin. Ne mikıin bt\
ko ev axaftin xwina Napolyon bi kel nexin ıi
şopine kt\r iı bi cih te da nehelin.
~di wl qerara xwe da bt\; nema vedigeri
Fransey~. Heke leşkeri bıi li Korsikay~ ji lıebıi.
Di nav leşkereld hole kiçik da hin çetir dikari
bıi xwe bide naskirin ... Li ser ve ramane kete
leşkere girav~ u Paoli ew kir kumandan~ firqeke dilxwestiyan ( gunili ). Pişti v~ kira han
nema dikari bıl here Franseye; ji her ko qanılna leşkeri di şoMn ho!~ da cezane mezin didan
Di
s~
w.
n
ji bo
zabit~n leşkerberdayi.
ww
Napolyon sereki di nav leşker~ girav~ da
ma ıl bi serek Paoli ra da ü stand. Bi jiri ü
jehati bt\na xwe bezkirina hemiyan, memaze
a Paoli girte ser xwe. Heya ko Paskal PaoU
der heq~ wi gotiye: « Ew i ji havin~ bokey~n kevin e il weki peyay~n ko Plıltarxos
salixa wan daye ». Rast ji serek Paoli
mcrnaseki ec~ b bü Ll ne i şaş bO.
L~ tevi ko heya w~ gav~ bezkirina l'aoU
di dil~ Napolyoıı da roj bi roj zMe dibü; pişti
ko kete nav leşker~ korsikaye, hin tişt dile wl
ji serek Paoli şikand ıl tew bi carek~ 1~ sar
~
kir. Wl di tevger~n Paoli da tiliya ingilizan
didit. Cih~ ko dixwastiıı ji fraıısizaıı lıifilitin,
we t~ketana bin desten ingilizanl ..
Ev yeka han li Napolyon xweş ne dihat.
Mafir ko de serxwebıin tine bıiya, bi her
awayi Fransiz ji ingilizan çetir didit. Qene re
ıi r~zan, ol iı aMten fransizan ııirtiri ingilizan
niziki en karsikiyan lııin ...
Li se ı· v~ yeka han dil~ Napolyon li Paoli
ma; le pişti ko dev je derhas bu. Ji her ko
vegera Franseye je ra ne mi!;ıln bu. Di vi devi
da bt\ ko nılçeyeke heviya Napolyon vejand ıl
d~ bikari b :na vegeriya Franseye «·Hikılmeta
Fransey~ bi Nemsaye ra keti bu şer ». Di deineke hole da te:;ez hikumet hewceyi hemi
zabitan bıi. Di deveren wani da li gııneMn
kevin, nemaze ho!~ biçıik, ne dihate niMrin.
Riya Franseye je ra velıü bıi. Bi vi awayi
dikari bıi ji Paoli xelas be. Ew l'aoliy~ ko di
biçıikiya xwe da j~ hez dikir Ll dixwast rojek~
ji rojan mina wi bi be; niha ji dixwast j~ bireve! .. ki zane, heye ko bav~ Napolyon Karlo
Donapart ji di dawiya hevaliya xwe da ji her
sebebine Mja dev ji Paoli berda ıl p~ ra bi
der neket, Pişti panzde salan ji kur~ wl riı ji
PaoU ba-.didan ıi xwe davete himbeza hikLImeta Franseye.
Napolyon di texmina xwe da ne xapiya bü.
~
5
Dema giha Paris~ di Gulana sala 1791an da dafa birçtbünO tlttek hall M btra wl; 8lmsa·
berpeyi wezirceng kir ı'ı j~ xwast ko riya xaniyanl .• Dixwaat bl deyin çend xaniyan
wi vegerine leşkeriyi\. Di dawiya tebax~ da bi kir~ blke il wan bi bil:ııkt bilinlir bi kire bide;
ritba sersemeriyi\ (yözbaşi) vegerandin flrqıı w!. heye ko bl wO kı\r~ debııra wi hibe, I e xwe·
Di nava van se meMn ko li Parise li benda diyM xaniyan bi zabitekl hole zlvıır bawer ııe
bersiva reşbeleka xwe ma bö da, destengiya bit biın. Xwede kir ko bersiva reşbelekıı wl
ko Napolyon diliye fişteki eci\b e. ·rev! ko de st!\ hin pir ne ajot. Çiqııs ko des:engi kişand ji, ji
xwe digirt u mesrefen zMe ne dikir, di nav bo nııne gewrlya xwe hewceyi minetan ne bU.
du mehan da M pere ma. Ji neçari saeta xwe
Dema ko Nııpolyon ll Partse di ve des·
firot; le bi tişten hole heriken vala tije ne tenglyıı han dn btlı dlya wl ji li Korsikaye ew
dibıln. Ne xweya bı'ı ko wezirceng de Unga tehll dlklşandtıı. Heı:ko zivariye
ne dixwest
bersiva reşbeleka wl bide. Ji bo ko ne keve dev ji ıııroken Klll'lo Boııııpart berde. L~ her
.... _............. ............... ............... ............... ......
tiştekl je ra dawiyek heye:
ıı
'
leqez de roı'eke dawiya van
ı !\~~~''"
.,, ~-:, ",·,, :· '
.
desteHn giyan _jiFbihatana.
.
1ngi\ 1ı ranseye tevgera
:z~
serxwerabOne giha bO dewre·
ı
...,.
ya pıışlıı ııne ker bi hesli
ı
. . ~;.. ', ,,,•':,··-~,
~i'~~
ı
seklııt bıl. Ji her ko leşkere
ı
,,
Fran•ey~ jl bl!r O NenıAııye
direvln ö xelk~ ev silc~ han
ıll~ıtl8t
8loy~ ıneltk. Gava
ıı
81lrxwerabfıyan di 201\ Tirmeha
1792an
da direjl
qesrıı
Twtleriye kirin, dere oda ıneltk
ı şikandin ö kuıne sor dane sere
ıı
ııı wi; Napolyon i li Parise bQ,
Di deM Tebaxa we sali\ da
gııva· ajotln sera ıneUk ıl bi zor
ı
li ser t~xt dantn ö existin
heps~. dlsa Napolyon t hazir
ı
btı; 1~ ev tişten han qet le
ı
xweş ne hali Mn. Dawl, levi
~
Tangeke emiMkani, ji tlpt! S~rmnn, di qnda
ko ew heval~ fllıreke ciınhöri
şeı'e !talya yı! ılı• dirıljl elemanan di/re
ı bı\ jl, ne dixwest ko pexas tekili
ıı
~~ _ıışten glrs il hı\r bibin ö da• xwazen xwe bi destı!ı zor~ bi
hlkömetc!ı birlin kirin.
ı
1
· , .,
1
1
1
J
1
1
il
i1
w.
n
1
et
ew
e.
co
m
reşbelekek
1
1
ı
ı
BBIWANA KOIIS/KB
Me derketina serek Paoli
ji Korsike levi sebeMn we
bere di ciM we da goti M.
Pişti serxweraböne, gava hi·
kumeta Franseye a nuh binge·
Mn serhesli ı'ı wekheviye li
i
ı
ww
ııı
~
ı
1
1
ı
1
ı
ı
~~~~~~~
i
1
i
1
j
ı
ı
f
Zirelıpıişeke ingil/d, di fere !talya ye de xwe da ye bas·
keki :reten elemani ıi ji dılr ue gılleyeıı xwe te dibar1ne
.... -............. ............... ............... ............... ...... ....
1
i
1
430
e ko ji çend salan da li lngi·
listan~ ılima pişli danstandine
bi hikömeta nuh ra vegeri
Franseye. Hikömete riiıneteke
mezin ji Paoli ra girt ı'ı ew kir
hakime girava Korsikayc!ı ıi
kouınandarı!ı heıni leşker~ we.
22
v~
Herçf Napolyon, peyay~n Paoli bi re
va dor le girtin; le Napolyon bi jiriya xwe
ew xapandin ıl ji nav lepen wan fıliti. Le diya
wi Letsiya, pişti ve yeke sibeke, x~rxwazeki
haya we kir ko cotkar u pexas~n Paoli tene
ko direji mal il zaroken we bikin; berna da
xwe bi desten zaroken xwe girt il bi çole ket.
Ev malbat çend rojan hole M cih ı'ı war li
her saxa ( sahil ) deryaye ma; heya ko Napolyon ji wan ra çareke bi derketina girave peyda
bike, Di nive şeveke tari da Napolyon ew
existine Kelekeke ( zewreq ) servekiri il di
nav pelen deryaye en weki çiyan da bere wan
da erde Franseye ı'ı iskela Marsilyaye.
Ma dihat bira ke ko ev zaroke mihacir,
keç u kur, diçin ko bibin melik il melikeyen
Ewropaye?l kes kira Xwede nizane ..
MALBATA BONAPART LI FRANSEY~
te
we
girav~
.c
om
yeM bıi ko gava Napolyon bati bU
il ne xwesli bil vegere Franseye. Le pase
dema liliya ingilizan di hemi tevgeren Paoli da
<.lit, ji kira xwe peşiman bil ı'ı dev ji bezkirina
Paoli berda. Li ser ve bil ko gava kes dit vegeri
Franseye il bi yuzbaşiti kete leşkeriye.
Di ve halina Franseye da pir ne ajot ko gelek !işten mezin bün. Di bajaren Liyon, Versay,
Werems il Orleane da kuştarine eceb çe bı'ın.
Her kese ko behna hevaliya melikiye je dihat
hale kuşlin ko ev di diroka Franseye da bi
nave « kuşlara İlone >> e bi nav ı'ı denge.
Di ve kuşlara han da herçi peyayen ola Mesih
ji tera xwe hali bı'ın kuşlin il en mayi bi der
da revi bıin. Ji lewre hemi der il dibistanen
di bin desten wan da bati biln dadan il şagir­
len wan, keç il kur li derva ma bı'ın. Di nav
şagirten keçin da, xwelıa Napolyon Eliza ji ji
dera San-Sire bati bı'ı biderxistin. Ji bo we, bi
!ez destura xwe stand il Eliza bir Korsikaye.
Gava Napolyon giha Korsikaye navbera wi ı'ı
serek Paoli li hev ket il ji koleki levi xelke
mala xwe girav berda u hale Franseyı'.
Di rojen vegera Napolyon da bil ko careke
din Paoli dixwast xwe ji hikı'ımeta Franseye
qut bike il serxwebı'ına girave ji cihane ra
bide zanin. Malbala Bonapart di ve yeka han
da, wek bere ne bil bı'ın hevale Paoli. Bi ve
kira han bi careke di çav lıeval il hogiren
Paoli da bi derketi bı'ın. Li ser ve yeke serek
Paoli ferınana zaroken hevale xwe e kevin
Karlo bi derxist il xwina wan da rijandin.
Pişıl
w.
ne
Dema malbala Bonapart giha iskela Marsilyaye, be ko bikarin ji xwe ra poxaneki
( mesken ) peyda bikin, xwarina wan a rojeke
line bı'ı. Hinge diya Napolyon bere xwe da
daira belediye, da ko riyeke debare jera çar
bikin. Dile xelke belediye bi we şewiti ı'ı
je ra arikarİ kirin.
Di nav kesen ko bi Letsiya Ramolino ra
arikari kirin, tecire salıüne Mr. 1\ilari bi awaki
cameri deste arikariya xwe direji malhata
Bonapart kir._ Demeki direj ne ajot ko nasf il
dostaniyeke çak di navbera her du malan da
ha te pe ıl du sal bi ser da ne çi\ bıin ko JozH
Bonapart bi keça wi leeiri ra zewici. Heta
Napolyon ji çav da bil
-~· ··;-__
~-----------,---.,,......- ~...::. ~: .(~
., '
] duşka braye xwe; le
' keçike kefa xwe ji wf
zabite jar ıl qiriç ra ne
ani bı'ı.
Heçi biçtike biran
Losyan, xorteld jir ıl
sergerm bıi. Bi ve sergermiya han keti bil
nav serxwerabılyan il
bi golaren agirfeşan ji
çekiri bıi.
X\\ e ra ci h
Di demeki "ele da lw
ke i ;o\apolyon nas ne·
dikir ıi nikari bıl arika·
riya male bike, Losyan
di niziki Marsilyaye da
bi xera w~ sergerınİ il
bevaliye kareki baş dili
bı'ı il malbat p~ bi xwedl
di kir.
OSMAN SEBRİ
J ı Ş A T O Y E N ı N G ı L ! S 1' A N E Y B K E [K E V N A R E
ww
~
22
431
7
'
MgRIK İ DİN E
ww
w.
ne
te
we
Hej nı! :::ewici bıln ıl ge/ek heji hev dikiriıı.
Bi timobi/e digeriyan. Gihafli bıln Nyılenglande.
Merik limobil bi le::: lajol. Timobil li dareke
kevnare ket ıl sekini. Tu li§l bi merik ne hali
bzl. Le jina wl bi birineke .redar birin M M.
Di/e jinike ji bir ve çıl bzi ıl xwln ji seri dihat.
Ew der xelaseka bajer bıl. Tükesi bi re ve
xııya ne dikir. Li rast zl çepe çend xani hebıln.
Merik li ber deriye ye/d /ewha diktoran dili M.
Rahifle jina .rwe zl bere :cwe da wl xaniyi,
xanlki kevin. Li deri da. Yeki bejinbi/ind, gewr
bi por ıl rilıa wi keli, deri vekir.
Mf>rik di dih' :rwe digot, kes li .mal mne,
dikfor bi :rwe deri ji me re uekir. Ji .rwe ew
ıliklor ıl li mal bi fena ı·we bıi.
Dikfor li jiııik<' lıılr bıl ıl gote mere m<1:
Qeh(i seri şikt•;liye, lıesli daye meji. Je re emeliyat ıliu<'lin; emeliyaleke difmaı·. Heye ko çt'bibe.
L<! tu dibiııi e: bi fena .m>e me, kes n ine ko arikari ya min bike. JJivt'llu li ber des/e miıı bi.ı-ebi/1.
Mt'rik biı><' ıu'vt' p<' qim ani. Nikarl bıl bi
awa/;1 diıı bi kira; jiııik u111 bimiriya. L<' ode di
!ın/eki eu'b ıle Ini: lıer tişt !eo/i lıeo. Tu ılibeji
qey ji ım'j ıw lııkes ne kl'li Ini-ye .
.Tiııik beli(. kiriıı ıl ıliklor des! bi emeliyal<'
kir. Li ber emeliyale ılih' m<'rik ılibori ıi di/dr
ko bikeııe erde. Dikfor pe hesiya d gote merik:
Edi ez dikarim bi fena xwe jl bixebilim. Heke
dixwa=l derkeııe derııe.
Merik derket derııe. Di llwane de diçıl wl
seri ıl vedigeriya vi seri. Ji nifkeke ve se peyayen bi çek, bi Jıeryeki re §ejderbek, le peyda
bzlıı ıl dikil'in bikevin oda emeliyate. Merik re li
wan girt ıl bi lavlave gote wan: << Ez di bexte
we de me, mihlete bidin-e heta ko emeliyela jina
min biqedine. Pereye min ji ji we re ».
Yekl gol: Ji te ve em ki ne?
Merik: Ma hon ne diz in?
H'i ye ki ( bi k en ) gol: N o em ne di:: in. Em
pasvaııen bimaristaıuı ne. Mirove ko jina te
emeliyat dike dineki Jıar e. Ev bıine du saet ko
ji bimaristaıu! reviyaye. Em haline wl bigirin.
Her çar bi hev §ewirln ıl qerara xwe dan
ko heta dawiya emeliyate li heviye birninin ıl
piştl emeliyate wi bigirin.
ıllerik ji pasvanan :ani ko mirove din
dikforeki bi nav ıl deng bıl. Le pi§lre ji ber
:::Mahiya :rebaie din bılye ıl ketiye biınaristane.
Yeki ji pawanaıı digote merik: Ez dibejim
dik/or emeliyala xwe we bibe seri. Ji ber ko
dinine welt! gaua bi sinlıeta xwe mijıll dibinji.
bo wi demi eqile wan oedigere seri.
Her çaran di pencere re li dikfor dinihertiıı. Dema ko dikfor emeliyela xwe gihande
dawiye ıl sen1 ne.rwefa xwe giredu pasvan le
der Inin . Diklur kir ko li ber :rwe bide, Le ıvarı ew
zeml kir ıl birin bimaristane ıl ji bo jinike
dik/oreki din vandilı.
Pifli çend rojan ınt'rik
,, Jina .rwe f-ire Nıiyorke
'· ıi ew kire .Tesle:raneke
me:in. Dik/on' :restexaw'
li jiııikr1 lıılr bıl ıl gole
ırere wl:
- Jina le we ı;ilibe zi
.c
om
« JI KDVARA E~I:EnfKAXf)!
8
11>11
ı>egere
lıale
::rıre
e
ben'. Le fiştek /;eye J.o
e:: le demayinim. En·e
fiyata ko ji jina le re
çekirine işekl zehınet e ıl
ve enleliyate bi tene diktorek heye ko dizane
çeke; ew ji din biıye ıl
ir o di biınaristana N yıl­
englande de ye.
Merik kenl ıl gol: Ewl
diktari lbi xwe çekir.
XEL!Lt GENCO
22
Şang de çebüye. Le bi temami nayete zanin
tixüMn dewleta ve malbale çi btin. Le herhal
ne tişteki mezin bıi. Payitexte ve dewlete di
0 TARİXA MEDENIYETA WE
nizingi bajare ko iro je re «Keyfine » dibejin
DR. LYONEL CAl'LEZ
Çin, çlna paşııemayi dı tarixa medeniyete de de bı\. Naven hin meliken ve malbale li ser
xudan cıheki bılınd e. Gava Ewropa iro, dı hesliyan nivisandi hatine ditin.
wehşete de bll xelke Çine li ser ka:re:e dını·
Bi texmin di s~dsala 12 an de beriya (m. i.)
vlsandın. Le pıştre Çin dı xew re çı/, Ewropa
( Milada İsa) dewleta malhata « Ço >> ya ko li
hışyar bü. Der heqe tari.ra med('myeta Çine
bendeke ca:ıbedar bı çaııe me ket. Xawen aliye roave rab u b ıl. direji de" !eta malhata
Dr. Lyoni!l Cayle: e. Me ew beli(/ lı Jer jı « Şang >> kir ti li dawiye zora we bir.
.nvendevanen xwe re weryerande Knrdmancıye.
Ev hakimen ha ji esileki din ıi di medeDi heqe çiniyan de gelek çirok ü efsane niyete de ji milelen ko xisti.btin bin desten xwe
hene. Lt\ li gora taı·ixe çini iro ji 4000 sali paşvetir bı\n. Ji Iewre medeniyeta Çine midelıi
hı:\tir in ko di mintiqa çeme zer de bi cih
direj seki ni ıl xelk ji n ıl. ve vegeriyan hoveberiye.
Nizama welet istibdad ı\ aristokrasİ bü.
büne. Dibejin ko çini ji cihine din yen Asyaye,
ji roave an ji merkeze, hatine welate ko iro Le pişti hatina :malbata nıi nizarn ji hate
gnlıartin. Hikıimeta ml torinen welet bi çend
te de ne. Le je re tu delil ti birhan ninin.
Di pe~iye de çini bi tene bi cotkariye biran !eva kirin ı\ welat bi wilayet ıi qezan
mijıil dibı\n. Piştre des! avetine hin fen ıi
!ek vekirin. Ew wilayel ne weke hev, hin
zanistiye. W ek çekiri na porslane, yani ferfı\•, piçı\k hin ıııezin, le tev de bi ıııelik ve giredayi
çekirina derınanan ji giy an ü tişlin ji felekiyate. bün ı\ melik bi her awayi hikim li wan di kir
Pişti mideki bi madene !Line xebitin ı\
Ev nizama nı\ li welet hat ı\ di destpeke
je firaxin çekirin ü li ser wan liraxan nivisa- de bi sa~ a ıııelike peşin mir « Koçwil~ıi »
rin nivisandin. Ji eseren kevin yen ko ketine çı\ seri.
Le miren din yen ko di pey « Koçwikıi >>
des! dixnye ko di sedsalen 15 ı\ şanjdehan beriya milada lsa de, çini di ve sinhele de tififaki re bati bı\n ne di dereca wi de lııln. Dest bi
israf ıl zilme kirin. Wali Cı miteseliman seri
peş ve çıi bı'ın Hin qaliken Idso. hatine dilin
bildan ı\ li melik rabı\n. Ji mile din qebileko li ser "an pirsiyarine kahinan hebı'ın.
Ev medeniyet di wexte malhata mireken yiııe wehşi yen ko li tixı\ban bı\ n, wan ji dest
bi xerabiye kir.
Di ~ala 842an de
(lı. m. i) « I' eri ya Milada
lsa» xcll; li m elik rahıin
ü ew danin.
Le pi, tre ınciiki ı.e
din iı ıı-allıafa " <.'a" )),
mclikiııc eqılıııeııd halin
ıl k re \\cl ct ji n ı Ye
saz kirııı. ı i" e heyaıne
de nifıiza waliyaıı zede
lıı'ı
hı'ı
ı'ı
"ilayeten
nıeziıı en piçı'ık li ser
x\' e zede dildrin.
Le pi~ti mideld nifüza wilayetan ewçend
mezin lııl ko nema guh
di dan merkeze. \'e heyaıııe qedereki dom kir
ı\ welate Çine M dewleteke yekbıiyi ma. Li
gora eseren ko gihaştine
desten me ji ve fasile
Goleke ·bide.~lçi!kiri. Gola ko klifa me fWıi~ dide di lngilislaııe
re fasila « llihar ıi
de ye. Ev gol di sala 17:101 de kolane
av berdaıı-e.
Paiz~» diM.iin. V~~fasil~
ww
w.
ne
te
we
.c
om
ÇIN
u
22
433
-
9
om
Di sala 246an de ( b. i. ) ji ve malbale lawikeki sezdebsali bıi m elik ıi pişti ko 25 salan
hikim kir, bı'ı imperatori! hemi welati! Çine,
Çina yekbıiyi. Li\ ev ji hakimeki mistebid bu,
le welat xisti bu nizarn ı) inzibate.
Wi meliki di siyaseta xwe de niqteyen
jl!rin dan her çaven xwe ı'ı ew bi cih anin:
1 - Neyarlia mezheba Konfiçyus u ;ıagirten
we mezhebe kirin.
2 - Nizama ko welat bi wilayetine ser xwe
/ek ve dikirin rakir u ji her wilayete re ji
merkeze waliyi!n sivil u eskeri tayin kirin. Ew
ıva/i di her karl de bi merkeze ve giredayl u
bi !eni! li ber melik berpisiyar blın.
3 - Di ııav xelke de ::i/amin heblın ko
kileben zana u feylesofen heyanıi!n bori xwendi
blın,wan pe digirl u nizama me/ik lenqld dikirin.
Me/ik rabU hemi kiteb, ji kilt!ben tib, colkarl u
kahiniye pe ve, ;ıeıvitandin.
4 - Di tixuben Çine: de qebileyin ıveh;ılwek
Hesyıinge hebıin ko ji selameliya Çim! re laluke
bı/n. Me/ik rabıl kelehen tixuban bi diwarine stılr
gilıandin hev ıi benda ko bi benda Çine bi nav u
deng e ani pl!. Ji bo çekirina ve bendi! ji mehkıinı ıl Jıesiran bi sed hezaran peya xebilln.
Diri!jahiya bendi! 1500 mil e u ev bend ji bakure
Kansıiyı' digehe xelica Lyalsunge.
5 --]{e/ ıi ql!sl!n ıvelet heml kirin wek hev.
Isıile xıvendin ıi ııivlsandine gihande ;ıikilekl
sade ıl ew di nav .Telke de be/av kir.
w.
ne
te
we
.c
ji sa la 722an (b. i) «beri ya fsa >> h eta mırına
Konfiçyı'ıs, sa la 479an· (b. i) dom kiriye.
Di vi! fasili! de hakimine wilayetan rabıln
ıi xıırtiya merkez(, xistin desti!n xwe. Di nav
wan hakiman de nemaze hakimi!n wilayeti!n
Çi, Sılng, Ça, Ço hatine ııas kirin.
Konfiçyıls bi xwe ji xelki! wilayeta « Lo >>
ye bıl, di dora Şantonga iro de. Kofiçyus
mamoste bıi, dersa exlaq ı'ı felsefi! digot.
Konfiçyı'ıs ti!ldli siyaseti! ne bu bı'ı ı'ı qala
diyaneti! ji ne kiri bi'ı. Bi lenf! dix~est xelk
ji ibadela rih, nemaze riMn bav ı'ı pi!şiyan
bipari!ze. Li! ev adet helani iro ji li welati!
Çine heye. Ji mili! din Konfiçyı\s digot divi!t
mirov ibadeta xwe li ezıııanan bike. Bi vi
awayi bi nizingahi ve ibadeta Xwedi! qest dikir.
Li Çini! nizarn u rezika kahinan gelek peş
ve çı\ bıl. Ve nizami! ibadetarihan diza. Çiniyan
ibadeta rih{,n miriyen xwe dikir ıi bavini
wek kaniya her qenciyi! nas dikirin.
Pend ıi şireten Konfiı;yıls ewçend guhdar
peyda ne dikiriıı. Ji her ko hakim ıi meliken
wi wexti dixweslin bi her awayi di her çaven
xclke de beııc teqdis ldrin. Tesira nizamen
Konfiçyıis ancax pişti şikestina zorkeriye xııya
dikir ı'ı fekiyen xwe didan.
Meliken malbala Çaw, pişti Konfiçyıis ji
ııedere 200 sali hikim kirin. Li! hikimeki be
nizanı ıi di nav sıir<'Şc de. S<.>reken eşiran en
xıırt li hikıimete ase dibı\ıı, şer dikiriiı. Şerine
wele ko carina qebileyin bi temanıi \Yİnda
dibıiıı.
ww
Le !işte l,o seza ye mirov U ecehmayi
himine cw e ko piraniya zana ı\ hiııermenden
ı.:ine di n' heyama sıirc>c de jiyi hı\n ı\ esercıı
X\\ c mivi~andi lıı\n; her" eki Konliçyı\s. Je pe
ve ji h<.>rçi nı na~ ı' n ko di "i wexti de pey da
lııi lılın nikari bı'ın l!'sir li xelke hikin. Bi tene
net.criva ko di wi hevanıi de hali hıi danin
iı dig~lin-ı' m•;criya T;ni·, pi'li mideld lesireke
nıezin li ser jı~ ina <,:in ı' kir.
\\'ele dh:ııyc ko di sed sa la ı:~an d!' (b. i )
ninıma t.oı·keriye ya ko ınalhata Çaw d ni 1 ıi
hali bıi qelandin. Le meselcke mihinı hebıi. Ji
\\a ı wilayeten bi .erx\\e niho ldjan wilaycte scrdesliya hemiyan de bikira. Di nav wan hemi
wilayelan de jı hemiyan xıırtir \\ilayeta Çina
roın·c bı'ı, ew ji di halc!d niv-\\e'.şi de hlı.
Şe> wilayelen din gihanc hev, golina xwe
kirin yek da ko li her wilayeta Cine hisekinin
ıi nehilin ko e w" ilayel bi be hakime wan. Li!
wilayeta Çine herberi xiste ııavhera wilayeten
din, ew herdan hev ıi yeko yeko wra wan
bir ı'ı dest dani ser hemiyan.
10
Hcrçend piraniya nizamen vi meliki qenc
ji we'ct re bi ker bı\n, ji her ko ~i tetbiqkirina wan de melik dida wasiteyine sex! ı) hişk
xelk je teşihan. Ji lewre bi mirina wi re di
"cl et de şiıreş deste pe kir. ( b. i. 210 ) Gundiyek hi nave <ı Linhang >> ji xelke wilayeteke
nivro li hiln\metc rabt\, bu şer. Gundi zora
hiln\mcle lıir, hikim xiste dcste xwe u malhata
« Ilan >> dani
llil,imraniya malhata «Han>> bi hin fasileyan qedcrc 10) sali dom kir. :\:irov dikare
hibı'je ko nizamen Çine en siyasi ıi civald, ji
bo mide ki dircj, di wexti! ve malbale de hatine
da nin. Di wexte ve malbat 1 de ji cari na hakiınen wwayelan bi istibdade hildnı dil,irin le
ve kirdeye, lıerweki di wexl(mallıalıa « Ça·s >>
de, nifı'ıza merkeze kem ne dikir.
Disan di wextc ve ınalbale de fen ı\ zanistiye ji mi ve des! bi şinhıine k iri n ı\ mezheba
Konfiçyı'ıs bı'ı mezbeba hikı'ımete a resmi. Li
ser ve yeke giregir u ınalmezin bi neqenciya
zilme hcsiyan ıi xwc li her wijdana xwe
berpiı si yar hesibandin. Di nav xelke de ji
Ilkira istiqlale şin dibı'ı. Ji xwe herçi gıındiyi!n
434
ı)
22
ww
w.
ne
te
w
e.
c
om
çlnJ!bergav jl istiqlala
gund ü beled~ ırwe re
xwaheşker bı1n; di wext~
meltk~n zorker de jt.
DI wext~ lmperator
« Wo » de nifüza Hesyüngan jl hate şikestin
ü heyama wi mideki
dom kir. Tixuben imperatoriy~ fireh bün.
Di sala 25an ( p. i. )
(pişU lsa) malhata (Han)
dest bi kişwerkişayiyl\
kir. Di bin emir~ fermandar Banço de ordiwek çü heta Xuraııan~.
Nlmlnende yek rekirin
Romayl\, Le niminende
piştt ko gihaşte xelica
. ln~lliz }i ni~o de. Payite:rte xwe e xerahrlyi sa: dtkm. KUşa me
.rerab bliye.
faris jl\ vegeriya Çin~.
taıeke Londre şam. tftde; ya ko di wexte bombaranan de
Ingılızun ew tar l'e pa§iy€ ava kıriye.
~di qala qebUeyen
Hesyüng ne dikirin.
Ordüne bi nizarn zora wan biri bün. Dibejin b?"· ,X~ra kaxeze medeniyet ji erişa wehşiyan
ko qeblleyl\n wehşi yen ko di bin ferınanda· dıparıstın.
Çiniyan kaxez di sala 100e milade de
riya Eül~ de dir~ji Ewropaye kirine, ji vi
d~ peyda kiri bıi. Herçi ewropayiya n pişti we
esili bün.
Malhata Han bi vi awayi hildm dikir ü bı hezar sali kaxez çi\kiri bün.
Çin peş ve diçü. U di ve nave de yek ji
Di saya kaxeze de ji nivisandine pi\ ve
meyildaren nezeriya <<Ta w » rabıi u got ko pe resamiji pi\ş ve çıi bıi. Teswiri\n resame meşhur
re qeweta s~hire heye. Terefdarin je re çebün Long-Min yen ko li ser k.,viran kolayi bun li
u li hikumete as~ biın. Serxwerab iyan li sere her digerlin ıi nivişten wan zMe dikirin.
xwe xavikine spi dipeçandin
Di heqe Çine de dibejin ko Cin wek beLi ser v~ yeke Çin ketiye anarşiye, yani bireke lireh e ıi heçi çem ü lehiyen ko ll\
beqanüniye . Şerine mezin çebun ıi welate Çine dlherikin hemi wek wl\ şor dibin. Xi\ra ve
bi se hikumeten mezin !ek ve bıin. Heçi qebi- qabiliyete Çine heçi hCmanen bi yani, ( insiri\n
leyen bakur-roav e ji ve firsende istifade kirin, ecuebi) e w daqurtandi ne ıi beri ya sedsala şe­
seri bildan direji bajaran kirin ıi li Çine şan yekitiya xwe a nijadin ani wicıidi\, Ev yekiti
şanzdeh hikümet peyda bıin li welate Çine
di heyame malbala Syü de hatiye pi\.
cardi kete anarşiye heta wexte ko li bakur
Di heyami\:vi\ malbatl\ de je pi\ ve islaha"
teteran ıi li nivro malbateke Çini hikumetin line mezin ji hatine çi\kirin, wek kolana cowen
danin.
av~ y~n ko cotkariya welet p~ş ve dibirin. Le
Di wi heyami de Ewrope di taritiya ji vi\ islahale re pere diviya bıi. Ji lewre wl\rnezaniye de puyan bu. Herçi Çin reitma ko gıine giran li xelke bati bi'ın ferz kirin. Ji ber
qebtleyine wehşi bela xwe di dan-e, xwe ji weh- van wergıiyan xelk li hikıimetl\ asi\ bı1n u di
şete diparast. Di wi wexti de mibeşirine mez·
sala 618an de malbateke nu bi nave ( Tang)
heba BUda keti bıin Çine li budehi[l] di rabıi ser texte Çine.
nav çiniyan de belav dikirin. Je pe ve xelke
Qehreman~ vi\ hereketl\ ( Lişy~min ) bı1 ko
Çine ji bo peyda kirina kiteben ve mezhebe en
mirina wi leqeba ( Tay-Tsıing) le kirin.
pişti
miqedes diçun Hindistan/\ u bi vi awayi bi meTay-Tsung di nav fermandar ü sergevazen Çini\
deniyeta Hindistan/\ re ji aşinahi peyda dikirin.
de ye ki bijarete ye. Di zemanl\ wi de di hundire
Ji!mile din çiniyan isule çekirina kaxeze ji dili
w.ell\t de isiahatine mezin çebune. Fen u zanisti
·-- ·rı(Biidehi jl- mezheb~ « Hıida » re dihejin. Ev
pl\ş ve çün. Herçi siyaseta xarici, di vi
geleki
mezheb pişti ınezheba Hrahına di Hindistane de
wari de ji Çini\ xurtike mezin şanl da. Tixıibi\n
pif\re derbasl Çine biiye.
katiye rii li
22
435
ll
imperaloriy~
ji
Pestffke
gihaştin
le hikinı kir. Le hikime her malbale midek·
kurt dom dikir Lı hikime we li erdeki sıı,nckiri
Di wi heyami de li Çine Lı ji ve malb"ate girti dima. Di ve nave de li aliye bakur
hakimine metin ıl Mja rabüne; wek imperatora dijnıineki nu xwe kar dildr.
<< W o" ya ko qedere 50 sali hikinı kiriye Lı
Wexte malhata Sı'ıng cih girti lıı'ı qebileke
inıperetor Heswan TsL!ng ye ko qesira \\i b lı
tongizan bi nave Xetay di nivroye benda
bü sepila şair Lı !ıinernıendan.
ınezin de mixdarek erd xisti bü desten xwe ıi
Hinge çini di fen Li medeniyete de raseri hikümete nikari bü ew je biderexista.
hemi milelen dinyaye bün. Le yeki ji
'Ji xwe di sedsala yanzdehan de çiniyan
berdevken imperalor, yeld !eter,, bi çend he- d i nivroye çe me zer iı di do ra payitexte xwe
valan ve xef Cı şewir kir Lı li Iliklımete rabü. de li hev civiya bün lıev iı ne dikarin bereSerxwerabi hin bi hin zede !ılın Lı derlıeke vaniya welate xwe lıikirana, heta roja ko
xurl li malbala Tang dan. Bi nıilyonan ıniruv firsend bi dest wan lıet. Ji ınongolan qebileke
hatine kuşlin Lı ve şüreşe qedere 150 sali donı din helıı'ı; je re 'digotin l\otçin. Ev her du
kir. Xelke Tilıete direji payitexte kir. Ji nıile qelıile bi h ev nexweş b ün ıl.' bi h ev re neyardin qebileyen wehşi yen ko li tixı\lıan dijln tl tajotin.
ew ji rabCın. Hakimen wilayetan ji Mbexti li
Le gava wan ıl. çiniyan li hev da; çiniyan
merkeze kirin Lı di sala 956an de ev ınalhata nikari biı zora wan bibira. H bervaji ve çini
han yekcar xerab bü.
şikestin ı'ı ji Xetay re hej betir erd terk kirin,
Di wexte ve malbale de her texlit fen ıl. ji payitexte X\\ e rab un ıl. bajare Hang-Çawe
hiner di welate Çine de peş ve çü lıün. Ji ınile ji xwe re kirin payitext ü bi neyaran re ıni­
din disan di heyame ınalbala Tang de fena ahedeke silhe çekirio ıi xweki dane wan.
çape ya ko hudebiyan ji bo çapkirina kiteben Digel ve hinde di lıeyame Sıing de medeniyeta
xwe en ıniqedes cerilıancti bü, çü seri. Disan Çine weke xwe ma. Herçi fen ıi şiir ne wek
di lıeyaıne ve ınalbale de isılle imtihan ü mi- di heyaıne Tang de bı'ı. Le di tarix, felsefe
ıi
sabeqe hale danin. Ji ho ıneınüriyeten hiku- di zanistiyen siyasi de biserveketin eke ınezin
mete xelk ji cilline dür dihatin merkeze ü ha te pe. Di sa la :ıo69an de im perafor li ser
diketin imtihan LI ınisabeqan.
peşııilıada ınisteşar Wangenşe bin islahaten
Pişti van şı!reşan welate Çine cardi ji
daxili qebtll kirin. Le xelke kevinendiş, yani
hev de ket Lı di nav 30 sali de penc malbatan yen ko bi likirine kevin emel dikirin, li van
ı
ı
islahatan rabıl.n ıi di jiyina
ı
ı imperator de ew isiahat edim
1
kirin.
,
Di sedsala 13an de mongolan her Cı her direji Asyaye
_: dikiriıı. Çiniyan digol ko xera
leeribeyen ko bi Xetay re kiri
bün ewe bi mongolan bikari
bin. Le icar hale Çine ji wexte
Xetaye xirabtir bu bu. Neviyıı,
Cengizxan Qobelay ne bi tene
bakure welet, le li nivro, erde
Sıing ji vegirt ıl. bi vi awayı:
di tarixe de ji bo cara peşin
Çin bi temami ket bin hikime biyaniyan.
SeyaM venedlki Marko
Polo di xatiraten xwe de qala
timperatoriy a Qobelay kiriye ı1
tiştine speht gotine. Le Marko
Polo tişlen ko çiniyan dest pe
ı
kiri bı1 ıi mongolan biri bfı
ı
1
seri tev de bi aliye mongolan
ı
ı
ı
ve day e ı1 e w lİ ŞI wek eser~n
ı
JIJVEN INGILIZI DJ XJZMETA WELET DE
wan şani dane.
bela ggla
i
w.
ww
'
ne
te
w
e.
c
om
Xwarzeın.
.
!
i
1
12
436
22
çiniyan gele k' li her
xw e da. Le li da wiye zora wan çti ıi mançüIdyan w elat vegirt. Di wi heyami de ti bi saya
imperatoreıı Kanghesi ıi (:inlong (:in gihaşte
aşi ti refalıel<e wele ko di direjalıiya tarixe
de ew ne diti bün.
Yi heyami qedere 60 sali dom Idr ti li Çine
her texlit sin het ti ~aniıı peş ve ~ün. Edalet di
welet de bi cih bti, wergüyeıı girıın hatine
rakiriıı ti xelke bihiııa xwe da.
Di sedsala 18an de gava Ewrope di ~eren
J\apolyon de ptiyan dilıti, nifüsa Çine li xwe
zede dikir ti dibti se qat.
Disaıı di wi heyami de !ıCı ko çiniyan ji
bo ca ra peşin şen~ ewropayiyan Idr. Şere peşin
bi ingilizan re çl'bü. Ingiliz ji şertl'n ko
çiniyan ji bo ticarete dani bün aciz bı'ın.
Rablin du caraıı heyetin rekirine Çine da ko
bi van meselan mijtil bibin ıi je re heleke
peyda bikin. Le teşehisa lıer du heyetan ji
peşili; bti şer. I i dawiya şeri de ingilizan
Honkong vegirt, çiniyan benderen Çine ji
ticareta Ewropaye re veldrin ıi Çin bi tezminaleke giran mehkıim bti.
Piştre şereki din ji çebıi. Ye care ingiliz
ıl fransizatı pel' re direji Çine kirin ti Peking
zemt ldriıı.
Di pey we re li Çine şereki daxili çehti
k'o je re 'Serxwerabtina Ta~ bing gotiııe. Ev serxwerabtiıı bi desten ~·iııiy<'n ko bıi bün mesihi
hate pe. Ye serxwerabtine bere xwe da bıi malhata hikimdar. Ev serxwerabıiıı di wexte imperetoriçe « Tstihisi ıı de çebti bıi. l'işti ko bi
ınilyonan p_eya hatine kuşlin serxwerabı'tn bi
arikariya biyaniyan hale temirandiıı.
Di pey ve serxwerabıine re japoııan direji
(:ine kir ıi bti şer. l'i~ti vi ~eri ji esyaneke din
çehıi ti serxwerabiyan direji sefaretxaneyen biyani kirin ti taxa ewropayiyan mihasere kiı·iıı.
Ewropayiyan Çin ı;iri,ın kir ıi je tezminaleke
mezin standiıı.
Herçi malhata mançıi ji pişti ve esyaııe
ınehiw bti ti Çin bti cimhtiriyet ti di sala 1912an
de Dr. '' Stinyatsiıı >> bti .serekcimhtirc Çine.
Le Çin(, disa ralıeti ne dit. Japoııaıı bela
xwe da bCı-ye. Japonan pişti ko :\fençıiri ji Çine
stand di sala 1937an da direji we kir ti peraVCil we tev de vegirtin. Le genhal Çankayşek
li peşiya japonan sekini ti şere wan kir. Ji
roja ko japonan direji Emerikaye Idr Çin ji
kete sefa hevalbendan iı digel wan şere
japonaıı dikil.
[11 (.hıı·~an, ıııjcle,anen hehire. Yen ko hi re ve
ım: LYO~.f:L CAYLEZ
gt•ııııyan di~Clinin an tavejin peravan.
mongolan y~n ko Çin vegirli bıin
çiniyan gelek bindik bıi ıi kar~
hikıimet~ rexma wiciıda vegertiyaran disan bi
pirani bi dest~n çiniyan dihate gerandin. Ji
lewre qenc ne hatiye zanin hikime malbala
« Ywan » çiqasi dom kiriye. L~ tişte beşik ew e
ko heta rabuna Çoywanşang çini di welat~
xwe de bindest bı'ın.
Bi rabuna Çoywanşang malbateke mi bi
nave Ming rabıi ser text. Ve malbale ji roja
peşin de esasek dani. Li gora wi esasi ji Çine
re diviya bti qutbiriya xwe ji xelke xerib bike
iı tixtiben xwe ji biyaniyan re bigire. Bele,
çiniyan li tarixa xwe diniberi ti didit heçi
belayen ko hali btin sere wan bi desten biyaniyan pek hati btin. Vi hali qedere 200 sali
heta peyda btina mibeşiran dom kir ıi btiyeren
wi heyaıni ji xelke re nenas mane.
Mongolen ko ji Çine hali btin bi der kirin,
gelek caran ceribandine ko iınperatoriya xwe
ji nıi ve saz bildn. Le li her care şikestin ti
di wexte im perefor ( Çengsti) de welate wan
bi xwe ha te vegirtin: le ve vegirtine geleki d om
ne kir. Ev iınperator bti ko payitexte xwe
guhaste Pekinge ıi avNe ser welate Aname ti
di ri ya behire re heyetin şaridin girava Selane
tl w~latine din, di Pesifike de. Disa di wexte
vi iınperatori de iı bi emire wi ferlıengeke
edebiyate hale saz kirin. Di wi heyaıni de
edebiyafa çini di temaşa ti çiroknivisiye de
tifafeki peş ve çiı bCı. Çiniyan ev tişt ji mongolan digirtin.
Le ev malbat ji ji her beexlaqiya gıregi­
ran hin bi hin ınehiw dibiı. Qnrsanen(l] japoni
tavetin peravan Cı di Koreye de şerin çedibıln.
Vi hali heta sala 1516an bi vi awayi doın kir.
Di wc sale de vaporeke porligali gihaşte bendera Kanione ti portigaliyan te de miesiseyine
ticari danin. Bi vi awayi Çine lıi ewropayiyan
re des! bi dan iı standine kir.
Di pey porligali yan re spaniyan di giraven
Filipine de mistemlikeyek dani. Holendiyaıı ji
bireld girava Formoze vegirlin. Ji mile din
ınilıcşircn ko diketin Çine ji diyanete pe ve
medeniyet ji belav dikirin.
Le disan ştireşan di Çine de dest p~ dikir.
:\Iançılkiyan di bin fermandariya sergevaze xwe
:'\orhatço de desten xwe direji tixiıben bakur
-roave dikirin. Di ve nave de xelke Çine bi
hev keti btin ti herberi bi hev re dikirin. Man.
çtikiyaıı ji ve fırsenM istifade kir ti berda
Mlxdar~
P~king~. payitext~ wel~t.
om
nifıisa
ww
w.
ne
te
we
.c
li gora
22
437
13
JI Ç!ROKEN KtMFESAL:
n•~oaK
JINA KEl\IXWAH IN
om
hale bihistin ko giyayin hene ko goşti dixwln;
kulllldn hene dikenin; hin~n din digirln, L6
giyay~ ko dikuxe me ne dizani.
Ji her~ de di kit~Mn giyanasi de me
ditiye ko giyayine goştxwer hene. W angiyan pel
an kulilkine di şikil~ fincant'l de hene. Dev~n
wan kulilkan vekiri ne. M~ş. moz an texlitek
ji wan heywanan dikevit nav fincan~n wıın
giyan ıi dev~ fincan~ tete girtin, Glyıı avcke
bidemt'ış herdide Cı heywav~ ko keli·y~ di vt&
ave de dihele Cı bi vi awayi giya wl dixwe.
Disan kulilkin hene gava vedibin I~v~n
wan wek l~v~n mirov~n ko dikenin ji hev
di bin t'ı diçemin. Hin~n din ji pel~n xwe wek
rt'ıy~ mirov~n ko digiri diqermiçinin.
Lll v~ paşiyt'l di welat~n germ de giyakl
wel~ hatiye
dilin ko dikuxe. Gava mirov
tozeke li ser pel~n vi "giyayi direşine pekpekokin I~ çMibin. Ev pekpekok, pi~tre Cı hMika
diteqin ti gava diteqin ji wan dengeki wel~
dertt'lt ko dimine kuxika xen~kok. ReşiMn wan
welatan toza birinci bi wi giyayi wer dikln d
p~ wi didin kuxandin.
Jl ADETEN XERiB Dibt'ljin ko teter~n.
Asya naviıı gava dixwazin yeki biezimtnin şlv~
an taşte,diçin mala m~rik Cı Mi ko j~ re tiştekl
biMjin guheki wl dikişinin .
Di hem! tiyatroy~n dinyay~ de adetek heye.
Heke temaşagerek di orta temaş~ de dixwaze
derkeve derve vitikek - kertek- didin·~· Di
veger~ dev~ vitikt'! li her deri şani dide (l dike·
ve hundir. W ele dixuye ko di tiyatroy~n japonf
de ade.teke din heye. Heke temaşagerek dixwaze
derkeve derve kefa dest~ wl bi morel1~ şeqil
di kin ü di veger~ de li kefa dest~ wi ctiniMrin,
Ji her ko li Japonyay~ tiyatro bi saetan ve
lajon. Hey e ko m~rik derkeve vttik~ bide yekl
din ü wl yeki belaş Mxe tiyatroyt'l.
Le he ke ye ko derketiye derve dest~n xwe
şwiştin ıi şeqil j~ çCı, hing~ w~ çi bike? Ew~
biıeteke din bist!ne.
w.
ne
te
we
.c
Zilamek hebü, ne gelek dewlemend bU, le ler
nan dixwar. Le çiquz ü deslgirtı bU. DestiJ ıvı
li perege wl ne diçıl.
Merik di.rwest jiıı bildi. Le li ber mesrefa
jiııike diket. Diçı1 cem cameraıı u digot: Min
diuet ez bizewicim. Le ez miroueki feqlr im;
min pere nine. Ji min re jinikeke kemxwarin
ı1 khııesref divetin.
Xelke digol, keçika ko tıı dibeji nik me
peyda nabit.
Di wi bajarl de keçikeke şehraza hebıi, bi
mesela mi!riki hesiya bı!. Keçike gole bave xwe,
heke nıerik qesla me kir ez qinıa xwe pe linim;
tıı hema lıere bike.
Keçike bi ser de lıiıı şirel ji li ba01! xwe
kirin da ko bizaııit li ınerik uegerlııit. Bav, je
piçı1klir çend keçen din ji lıebiın.
Rojeke, zilame çiqılz qesta mala keçike kir
ıl mesele ji bavi re gol.
Baue keçike gol-e: Keçen min leu de kemxwarin in. Nemaze a mezin bi lıewaye dijit,
In girare naxwit.
.
Merik kef.rmeş bıl, keçik melıir kir ıi bere
xwe dan bajareki din, da ko çend rojeıı xwe
te de biborin. Ango çılne melıa Jıingivlnl.
.lin ıi merli of<lleke peya bıin. Wexteıı şlu ıl
taşliye merik diçı1 derue di dikatıine beqalan
de bi pereki lıindik ler di.rwar. Li jina xwe
ne dipirsl. Ma jinik bi lıewaye ne diji...
Herçi jiııike pişli ko nu1re wc diçıi sıikt',
banl lmvike oll'ir' di/dr ıi .ii .rme re fira.rine
bijaı·ele tı giran dida aııiıı; we ji ler dixwar.
Pişli çend rajan qaaı a :rwe dan ko ı>egerin
mal. Merik lıi.mbı' .rme :rmesi. Jt' u lıisab anin:
hisabekl dıir ıi ılil'l~i· Tt' dt• ji bo lıero lıeiJt' se
HW~DWK
Gll'AYh KO DIKUXE- Heta niho gelek caran
daıu!n .rıvarinc lıelHin.
ww
J/l'rik li ka.re:t' nilıt'rt ıi gote olelçl:
- Heyran, t'V çi lıisab e. Min keııgr' di
otele de .rmariye?
Otelçi: Bl'le rast c, le ne
.Tıvariye, lt' xaninu' .rwariye.
Mt!rik rıi nik jina xıve, je
pir.<l ıi gol: Hirmel ev ci ba:ar e?
Jinikt' gol· Be/e ·di mala
ba01! xwe de e: bi lıewaye dijim.
Le .ii roja ko ez: lıatiıııe n ik le ez
qııl bı1me, nema lıema di min
de di.<ekine. Ji lewre e: girare
dixmim.
IıUrik jijinike Jıe: kiri bıi.
Hineki da eqi/e xwe, li deng
ne kir ı1 bi rhıa de11 ji nemerdiye berda.
PJRRtJ
Piyadeyure ingı/izi .xwe
14
dane ber
heşa langek~ ıi
qesta neyar dikin.
22
ne
te
w
e.
c
om
NEÇIREKE PILINGAN
Zabitekl fransiz wext~ ko fransiz n u li
Hindistane çıi bıin digel mirekl Hindistane çıi
btl neçfra pilingan. Wt zabiti qala we neçire
kiriye tl gotiye:
Ez nikarim ji we re bidim zanin roja ko
mehracl\ ez ezimandim neçlreke pilingan ez
çiqas Mfxweş btl bum. Ma kl ji tişteki holl\
kMxweş nabit.
Ji se çar mehan de di dora erdl\n mehrace de du piling peyda btl btln, me (ı ner, iı
gelek xerabi tl\ de kiri bıln. Erne biçiwan
neçira wan. Wan pilingan ji dewaran pe ve
du zaroklln bindi jl kuşti bün.
l'iling di daristaneke bi teqan de disekinin;
çemeki şeylo ji di darİstane re dibori.
Bi mehrace re gelek xulam tl çend filen
fi\ris hebı'ın; filen ko gelek caran ev nl\çir kiri
bıln. Xulam tev de li filan siwar bU bı'ın, ji
sisiyan pe ve, yen ko bi me re de bimana.
Plana mehrace ev btl: Helevarıi wll biketana darisıane tl piling hi ser me de hajotana. Mehrace bi xwe ji li fileki siwar bu btl;
dixwest ko ez ji pl\ re siwar bibiın. Le min
ji xwe re çetir dil ~ko digel hespe xwe li
biwara dehban bisekinim.
Helevanl di gel filen xwe qor girlin, daristan
li xwe ba dan, li me zivirfn tl dehbe bi ser
me de xira dikirin. Ez ji hespe xwe peya biı
btim. Min hespe xwe ji xwe re kiri bti talde.
tiflngbidest li heviye dimam. Xulamekl sere
ww
w.
hespe min digirt.
Min digot qey geleki dom kiriye. Ji her
ko me tiştek ne dibihist, ne ji tiştek didlt.
Rojeke germ jl bilind bıi bu tl qehfe sere me
dişewitand. Min çaven xwe li dore gerand tu
tişt nin bu ko min xwe bidaya her siha wt.
Ez di van texmlnan de btlm ko min denge
helevaniyan kir. Min çaven xwe vekirin tl
guhen xwe bel kirin. Neına bi germiya roje
dihesiyam. Pişti bihineke tevger dest pe kir.
Delılıeyin jl leqane radibtln tl ji her Mlevaniyan baz didan. U "'kesl guh ne dida wan.
Herkes li Mviya pilingan btl. İcar deng ıi
pejin biltir dibıln. Min digot Mi nizing btlye.
Keriyek meymıin ji darisiane derket tl li darine perekende belav btl. Timsahekjtji leqane
derket tl xwe berda çem. Mareki feris dişeliha
tl xwe li darekil dipllçand.
Hej mar işe xwe ternam ne kiri bü. Ez
çi bibinim, her du pilingan xuya kir. E ner
da btl pişiye. Filan ji ntzingl li wan kiri btl
tl didan pey. Qtrfn bi hlllevaniyan keti bu.
Pilingan pişti ko li peş ü paşe xwe nihertin,
bere xwe dane min. Dile min hiltavet, bi
~
Yek ji eyaleten Ingilistane en tevel Skoçland e.
Skoçland dikeve bakure lngılistane. Skoçland welateki çiyayin e, xelke we lıi~k u şerudi ne. Retani
iro di nav wan de reziken eşiran hene. Xelk diçin
ber pez u qimaşen wan en hiri di hem! dinyaye
de bi nav u deng in. Xelk di cejin u şahinetan
de cilen xwe en mili wendigirin u pe iftixar
dikin. Herçi musiqiya wan a mili, wek ya me,
texlitek dahol u zirne ye. Dostil me e delal u
heja l,;:ulneı Elfinslon Jİ wi welate çiyayin fi
eşirwari ye. Jı xwe heye ko jı lewre doste me ye.
Klişa me yeki skoç bi cilen xwe en mili şan! dide.
- -.... · -.. - · · - · · - .. - .. - .....- teptepa dile xwe dihesiyam. Ll\ ez li xwe_
hakim btim.
Pilingan dudili ne kir. ı!; ner bera min
da. Bi derbeke hespl\ min it xulame ko ew
digirt avetin erde tl qesta min kir. Min tfinga
xwe le rast kiri bu tl nişana xwe girti btl. Di
navbera me de du gav ne ma btln. Ez li ser
çong tl nivekl rtlnişti, min agir kir. Orin bi
pilingi ket tl li erde pehin btl. Min hingafte
bü dile wi.
Di tifinga min de bej berikek qebıi. A me
direji min dikir. U min ne dizani gelo mine we
jt hoJe· bi rabeti bikariya bikuşta. Aylirnek ji
ser pişta ftlan çıi. A me ji ket erde, çerme we
DILA WER ÇARPİNE
bıi bu bejing ».
~
~
BI XWED! KIRINA GA () Ç~LEKAN
MılSll'E BRAŞT!
Melika .Vi:w·t> Klr!opatre,
Mark Anto-
dıye/ a~iqe ı·we
diçıl
ma.oiivaniye.
om
ni,carina
Kteopalre dı masillaniye de
ge/ek deslbiker bı/, lll'rgmı
,.,e/ılı."a .rwe Ji masıyan lıjl
dıkır.
ı1
}ip;
roj
e.
c
Ilerçi Anlam·, yenh·ate
romani, Jıeryav destmtla
uedigeriya ii yelek diqehiri.
Anton i rabii. .t·rmasek pe yda
kir, oele/, pert> dan-i>; ci/ı
re In ll(lll/.ırın.
Xewas cil roja :ı·wc de
bi selı/,ck masi çil ii noqi
cwf bıi. Antonyo fı H.lt>opatre halw, nehkl~ll .l'Wl'
bel'Cia n
atıt~.
Carti
ko
nehAt'>
Anlonyo
benftda
.rwe
JJJflSf,l]l'k pi'>
dikır.
nrr I'Ojil
te
w
ve
.rt'IIJ(IS
Antonyo selika
.l'we Ji mnsiyan ll'}l kir il
kf{:rweş lnl. Heçi Kh~opatre
lı ,,; işi hweld Jıeyrri ma
bil. Lll me/ilm jir :i'tlm
deka
W}lqt1
Pişli
:rwe Mr btr.
çe nd roJall d isa pin
masıynn.
m•JıkP
/)ema yılwşlw
aur
Anlonyo
.rwc• brrda lWt~.
ı.Yr/ık yı ran
di di/cl
mı>rikt1
bli
hıl.
.rwt•
de
nıın
siki jı 1 rıs JU1
bi ki'>j.rwe~i
J.ti çı
ne
qera.ra
Antanya
tllyol,
maii
tıı:
cw·l1
lll'
J.ırıyc•:
dıl.tşand.
w.
btbinw, bi nrh/, ~~
Antomyo ıır mao.;l/;ı' dt
firnP dr{ sorkıri lu•llfi
Antomyo jı 'jl'/'1111111 wC'/,
llUlSlljt': .l'llll' SO/' bti Illi.
lklt\ 1\/Popalrc• pışlt /,o
dr!. u n~tqc1 .l'll't' !ıt·.•uya
bii .1·ruıuscki dw pryda
ku·i bı; ll mn.-,iJ.·t tıraşil
du bıl-yt1 da ko bi nrhkc1
A.ntoniyo ııc• bi!.t•. nrl Ji
uıf'iil /.in bli.
HFSAS!ill!:'.r
ww
bı
Sılriye
Ji ho
Xwedi
pt•zan dıbiı·in ü xurtiyC d id in bed e na wan. Herçi:ga e w ji dig'3hin 800-1000 kiloyi;
ji tl(•,·chCn me nıeztır lı girantir. Klişeyen me du c on egayen Ingilistane ~ani diclin·
ıi
Kiriyariya Ronahiye
Penc tireyen
sı\ri
-
Ji bo welaten din lireki ingilizi
gerlnendeye berpirsiyar : Celadet All Bediı'-Xan. Şam-Suriye
Directeur Preprietaire: Djeladet Aali Bedir-Khan. Damas-Syrie