Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 2(1):

Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 6 (Özel Sayı 2): 203-210, 2015
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Araştırma Makalesi
Bir Ekosistem olarak Validebağ Korusu
Emine ÇOBAN1*, Merve AYDINLI1
1. İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlik Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, 34743, Taksim, İstanbul, Türkiye.
*[email protected]
Özet: Her geçen gün artan sanayileşme ve kent nüfusunun etkisiyle kent merkezlerindeki büyük yeşil alanlara ihtiyaç artmaktadır.
Fakat kent içi yeşil alanlarda da her geçen gün azalma yaşanmaktadır. Mahalle parkları, kent parkları, korular, kent ormanları
kentiçi en temel yeşil alanlardandır. Bu sınıflandırma içinde İstanbul için en önemli yeşil alanlardan birini korular oluşturmaktadır.
Korular taşıdıkları tarihi, kültürel ve doğal değerleri ile İstanbul için oldukça önemli doğal alanlardır. Bu çalışmada İstanbul‘un
koruları arasında önemli yeri olan Validebağ Korusu ile ilgili araştırma ve incelemeler yapılmıştır. Bünyesinde barındırdığı florası ve
faunası başta olmak üzere doğal yapısı ve ev sahipliği yaptığı tarihi dokular hakkında bilgi verilmiştir. Yapılan alan incelemeleri,
literartür araştırmaları ve yerinde gözlemlerle alanın bir ekosistem olarak hizmet verdiği ortaya çıkarılmıştır. Sonuç olarak kent
yaşamına sağladığı faydalar belirlenmiş ve korunun devamlılığının sağlanması ve korunması gerektiği fikrine ulaşılmıştır. Buna bağlı
olarak korunun ekosistem sisteminin korunması ve kentlinin yaşamına katkılarının arttırılması için yapılması gereken birtakım
öneriler ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Ekosistem, koruma, Validebağ Korusu, flora, fauna, tür çeşitliliği
Validebag Grove as an Ecosystem
Abstract: The need is increasing for large green areas in urban centers due to the effect of increased industrialization and urban
population with each passing day. However, urban green spaces are decreasing every day. Neighborhood parks, city parks,
preserves, urban forests are the main urban green space. Groves constitute one of the most important green space for Istanbul in
these classification. Groves are very important natural areas for Istanbul with natural and cultural values. In this study research
and analysis are made related Validebağ Grove that is very significant in Istanbul’s groves. Information about mainly flora, fauna
and natural structure and historical structures that host is given. It has been shown to serve as an ecosystem of the area the
results of field investigations, literature and observations. Consequently, it is identified the benefits to city life and the idea about
grove ensure the continuity and protection has been reached. Accordingly, some proposals related grove’s ecosystem protection
and increasing the contribution of urban life have been put forward
Keywords: Ecosystem , conservation, Validebag Grove, flora, fauna, species diversity
Giriş
Ekosistem: Sınırları belirgin bir alanda bulunan canlılar ve cansız çevrenin karşılıklı ilişkileriyle oluşan ve
sürekliliği olan ekolojik sistemlerdir. Ekosistem, bir düzenden ziyade düzenli bir besin ağına sahip korunaklı bir
sistemdir (Url-1).
Bir ekosistem, temel olarak üreticiler, tüketiciler, abiyotik maddeler ve ayrıştırıcılardan oluşur (Url-1, Url-2).
Ekosistemlerde tüm bireylerin yaşamı, enerji akışı ve besin zinciri ile sürer. Canlı organizmaların (biyotik)
birbirini etkileyecek şekilde karşılıklı olarak madde alışverişi yaparak, bitki ve hayvanların da yer aldığı ve buna
ek olarak kaya, toprak (abiyotik) gibi birçok fiziksel çevre faktörlerinin bir arada bulunduğu ve sürekliliği olan
herhangi bir doğa parçası bir ekosistemdir. Enerji ve besin giriş-çıkışı sürekliliği temel özellik kabul edilen
ekosistemler açık sistemlerdir (Url-1).
Ekosistemler başta insanlar olmak üzere tüm canlılar için çok önemlidir. Ekosistemlerin sahip olduğu
nesneler birbirleri ile etkileşim halindedir. Toprağın bir parçası ve bu topraktan beslenen bitki hem bir
ekosistemin parçası hem de ekosistem biliminin eşit derecede geçerli nesneleridir (Weathers ve ark., 2013).
Bitki ve hayvan türlerinin çoğu ekosistem fonksiyonu üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Birçok ekosistem
203
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 6 (Özel Sayı 2): 203-210, 2015
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
insanları da barındırır. Ekosistemlerin birçoğunun fonksiyonu insan faaliyetleri dikkate alınmadan anlaşılamaz.
Bitkiler ve hayvanlar kadar dikkat çekmese de bütün ekosistemler mikroorganizma (bakteri ve mantar) içerir,
onların aktiviteleri de ekosistem sürekliliği ve verimliliği için önemlidir. Ekosistemler bu canlı varlıklar dışında
organizmaların ve cansız materyallerin transferi için gerekli hava ve su içerir. Sonuç olarak ekosistemlerin birey
sayısı ve nesne zenginliği oldukça geniş olabilir (Weathers ve ark, 2013).
Yaşadığımız kentlerde doğal ve kültürel yapıları ve bu yapıları ve bu yapıların karşılıklı etkileşimini canlı ve
cansız dokuyu barındıran ekosistemlerdir. Bir yandan doğal çevre koşulları, diğer yandan da sosyo-ekonomik
faaliyetler (ulaşım, ticaret, sanayi, turizm) aynı alanda ve iç içe geçmiş durumdadır. Kent ekosisteminin sağlıklı
işleyişi, ekosistemin bileşenleri olan doğal ve kültürel unsurların birbiriyle uyumuna ve aralarındaki dengeye
bağlıdır (Url-3). Günümüzde kent içinde bitki ve hayvan türlerine yoğun olarak rastlandığı alanlar nadir
görülmektedir. Dolayısıyla kent ekosistemlerinde de ekosistem için önemli fonksiyonları bulunan bitki ve
hayvan türlerine rastlamak oldukça güçtür. Özellikle İstanbul içinde bünyesinde önemli ölçüde bitki ve hayvan
türleri barındıran kentsel alanlar oldukça azdır. Bu gibi alanlara verilebilecek nadir örnekler: korular, kent
ormanları, dereler, büyük kent parkları vb. dir. Bu bileşenlerden özelikle korular tarih kültür ve doğal değerler
açısından olduğu gibi ev sahipliği yaptığı flora ve fauna türleri ile oldukça önemlidir.
Bu çalışmada İstanbul’un önemli korularından birisi olan Validebağ Korusu hakkında ekosistem bileşenleri
açısından bilgi verilecek, korunun bir ekosistem olduğu ispatlanmaya çalışılacaktır. Sonuç olarak korudan kent
ekosistemi olarak en yüksek oranda fayda sağlamak amacıyla yapılabilecekler ortaya konulacaktır.
Validebağ Korusu, İstanbul Anadolu Yakası’nda Üsküdar İlçesi Altunizade semtinde bulunmaktadır. Koru
2
yaklaşık olarak 354.000 m 'lik bir alan üzerine konumlanmaktadır. Alan İstanbul Anadolu Yakası’nın ikinci büyük
yeşil alanı ve en geniş doğal korunan alanı niteliğindedir. Koru 1999 yılında İstanbul III Numaralı Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kurulu kararı ile Birinci Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiş ve içinde bulunan Adile
Sultan Kasrı da 1996 yılında tescil edilmiştir (Url-4).
Materyal ve Yöntem
Bu çalışmada, doğal sit alanı olması özelliği göz önüne alınarak örneklem alan olarak Validebağ Korusu
seçilmiştir. Geniş kapsamlı literatür taraması yapılmış, ekosistemin tanımlaması bileşenleri faydaları
belirtilmiştir. Canlı yaşamı için ekosistem sürekliliği incelenmiştir. Ayrıca güncel haberler takip edilmiş örnek
alanla ilgili mevcut kamusallık durumu ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca çalışmanın en önemli kısmını yerinde gözlem
ve incelemeler kapsamaktadır. Bu amaçla alanda farklı zamanlarda gözlemler sayımlar, incelemeler yapılmıştır.
Son olarak korunun ekosistemini tehdit eden unsurlar ortaya konulmuş tartışılmış ve birtakım sonuçlar
çıkarılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre korunun devamlılığını sağlamak amacıyla birtakım öneriler
sunulmuştur.
Bulgular
Ekosistemin dört temel bileşeni olan üreticiler, tüketiciler, ayrıştırıcılar ve doğal çevre Validebağ üzerinde
incelendiğinde üreticiler olarak: flora, tüketiciler olarak fauna ve insan, ayrıştırıcılar olarak mikroorganizmalar
ve bakteriler değerlendirilebilir. Ayrıca koruda canlı yaşamı için önem arz eden ekosistemin bileşenlerinden
birisi olan doğal çevre mevcuttur.
Üreticiler - Flora:
Validebağ Korusu biyolojik olarak oldukça zengin bir doğal hazine niteliğindedir. Korunun ayrıca İstanbul gibi
bir metropolün en stratejik konumunda yer alması da önemini arttırmaktadır (Aslan ve ark., 2007).
204
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 6 (Özel Sayı 2): 203-210, 2015
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Koruda 57 değişik türden 13 tanesi anıtsal ve korunmaya değer nitelikte yıllık otsu ve çiçekli bitkiler hariç
6321 adet birey bulunmaktadır (Aslan ve ark., 2007). Ağaçların yaşları 15 ile 400 arasında değişmektedir (Url-6).
Ayrıca bulunan ağaçların 13 tanesi anıt ağaç niteliğindedir ve 310 adet korunması gereken ağaç yer almaktadır.
Bu sebeple koru aslında bir ekosistem niteliğindedir (Url-5). Korudaki anıtsal ağaçlar: 5 adet sakız, 6 adet meşe,
1 adet ceviz, 1 adet söğüt (Aslan ve ark., 2007).
Tablo 1. Koruda yetişen başlıca bitki türleri.
İsim
İsim
İsim
Laurus nobilis
Prunus ceracifera
Acacia dealbata
Ligustrum japonica
Pyrus communis
Acer sp.
Morus floribunda
Quercus sp.
Biota orientalis
Pinus brutia
Taxus baccata
Cercis siliquastrum
Platanus sp.
Thuja occidentalis
Cydonia vugaris
Prunus lauracerasus
Tilia sp.
Ficus carica
Populus sp.
Abies sp.
Bezmialem Valide Sultan Hekimbaşı Salih Efendi'nin Anadoluhisarı'nda bulunan ünlü bahçesinin methini
duyarak emrini vermesiyle koruya birçok farklı türde bitki dikilmiştir. Bunlar şu şekilde sıralanmaktadır:

206 tür armut,

98 tür elma,

13 tür kiraz,

11 tür dut,

15 tür muşmula,

11 tür incir.
Bunun yanı sıra Bulgaristan’dan Karadünya, Ödemiş’ten getirilen İzmir Siyahı ve Tokat’tan getirilen üzüm
türleri koruda yetiştirilmiştir. Pomak Üzümü, Erenköy Karası, Tilkikuyruğu ve yerli üzüm tohumlarının dikimleri
arttırılmıştır (Url-7).
Tüketiciler-Fauna:
Validebağ Korusu’nda 112 kuş türü başta olmak üzere sincap, kirpi ve yılan gibi yaban hayvanı barınmaktadır
(Url-6). Ayrıca koru göçmen kuşların ilkbahar ve sonbahar aylarında beslenmelerini sürdürmeleri ve
dinlenmeleri için önemlidir (Url-6).
Tablo 2. Koruda yetişen kuş türleri.
İsim
İsim
İsim
Küçük kumru
Alakarga
Mavi Baştankara
Büyük yeşil papağan
Saksağan
Büyük Baştankara
205
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 6 (Özel Sayı 2): 203-210, 2015
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Yeşil papağan
Küçük karga
Karatavuk
Alaca ağaçkakan
Leş kargası
İspinoz
Küçük ağaçkakan
Sığırcık
Boz Ebabil
Çıtkuşu
Serçe
Ak Karınlı Ebabil
Maskeli ötleğen
Ağaç serçesi
Ak Mukallit
Validebağ Korusu 1980 yılına kadar göçmen kuşların uğrak alanıdır. Fakat 2006 yılında yapılan çalışmada
korunun bu özelliğinin 2000'li yıllardan itibaren yok olduğu saptanmıştır (Arslan ve ark, 2007).
Ayrıştırıcılar- Mikroorganizma ve Bakteriler
Koru sahip olduğu doğal sistemler ve olanaklar dolayısıyla birçok bakteri ve mikroorganizmanın yaşamına
destek olmaktadır. 1999 yılından önce sahip olduğu su varlığı ile daha fazla mikroorganizmaya sahipken suyun
borular vasıtasıyla kanalizasyon sistemine bağlanmasıyla mikroorganizma ve bakteri varlığı zayıflamıştır. Sayı ve
çeşitliliği oldukça azalmıştır.
Doğal Çevre
Koru oldukça kaliteli fakat zamanla darbeler yaşamış doğal çevreye sahiptir. Validebağ Korusu'nun yıllık
ortalama karbon birikimi 3257.1 ton, oksijen üretimi 106.0 ton ve toz tutma kapasitesi 921.6 tondur (Arslan ve
ark., 2007).
Su:
Geçmişte koruda bulunan akarsu 1999 yılında borularla kapatılarak kanalizasyona bağlanmıştır. Bu tarihten
önce akarsu bazı omurgalı hayvanlar için su kaynağı niteliğindeydi (Url-6).
Korunun doğal çevresini tehdit eden unsurlar
Kentleşme:
Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi koru çok yoğun bir kentleşmenin tam ortasında sıkışmış vaziyettedir. (Örn:
Şekil 1)
Şekil 1. Çalışma alanının sınırları (Url-13).
Alanın yıllar içindeki değişimine bakıldığında alan 1946 yılı verilerine ve hava fotoğraflarına göre tarımsal
amaçlı kullanılan alanlarla çevrelenmiştir. 1966 fotoğraflarına bakıldığında kısmen de olsa kuzey ve güney
yönlerinde yerleşim başlamış 1982 de yerleşim oranı daha da hızlı artmıştır. Günümüzde ise alan çok yoğun bir
kentleşme dokusunun içinde sıkışmış durumdadır. (Örn: Şekil 2 gibi)
206
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 6 (Özel Sayı 2): 203-210, 2015
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
1966
1982
2015
Şekil 2. Çalışma alanının yıllara göre değişimi.
Yol sirkülasyonu:
Aşağıdaki haritada belirtilen yollardan kırmızı koyu turuncu ve açık turuncu renklerle belirtilmiş 3 yol türü
araç kullanımına uygundur. Kırmızı ile belirtilen yol aksı en kalabalık yol hattıdır. Koyu turuncu ile belirtilen yol
ikinci derece araç yoludur. Açık turuncu ile işaretli yollar insan alanı kullananların otoparklara ve binalara
ulaşmak için kullandıkları yollardır. En açık turuncu ve sarı renklerle belirtilmiş alanlar ise yalnızca yayaların
kullandıkları yollardır. Sarı olanlar zaman içinde oluşmuş patikalardır ve açık turuncuya göre daha dardır. Koru
içindeki bu yol güzergâhları koru için oldukça tehlikelidir. (Örn: Şekil 3)
Şekil 3. Çalışma alanının yol güzergahları (Url-9).
Koru boğazın doğal yapısını göz ardı edersek sağladığı birçok fayda ve doğal kalitesiyle İstanbul’da nadir
bulunabilecek alandır.
Validebağ Korusu 1999 Marmara depreminde toplanma alanı olarak kullanılan en önemli alanlardan biridir.
Koru sınırları içinde Adile Sultan Kasrı, Abdulaziz Av Köşkü, Sağlık Meslek Lisesi, Hastane, Şevket Aktalay İzci
Evi yer almaktadır (Url-10).
1883 yılında Sultan Abdülaziz'in kardeşi Adile Sultan için yaptırdığı kasır bu gün öğretmen evi ve kültür
merkezi olarak kullanılmaktadır (Url-8). İki katlı ve yükseltilmiş olarak inşa edilen kasır dikdörtgen şekilli bir
yapıya sahiptir. Kasır 1917-1924 yılları arasında Darul Eytam (Yetimler Yurdu), 1924-1973 yılları arasında
Prevantoryum (Verem Savaş Evi) olarak kullanılmıştır. 1991 yılından bu yana da öğretmen evi ve kültür merkezi
207
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 6 (Özel Sayı 2): 203-210, 2015
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
olarak kullanılmaktadır (Tekeli, 1994).
Bina 2007-2010 yılları arasında restore edilmiştir. Türk sinemasının önemli yapımlarından olan Hababam
Sınıfı serisinin ilk iki bölümü burada çekilmiştir. Kasrın bir odası da Hababam Sınıfı Müzesi olarak düzenlenmiştir.
(Url-6)
Abdülaziz Av Köşkü günümüzde müze olarak hizmet vermektedir. Ayıca diğer yapılar hastane, okul ve
huzurevi olarak hizmet vermektedir.
Validebağ Korusu geçtiğimiz yıl bir park projesi ile gündeme gelmiştir.
Tartışma
Validebağ Korusu Anadolu yakasının ikinci büyük yeşil alanı olup 1. Derece Doğal Sit Alanı koruma
statüsündedir. Validebağ Korusu bir kent parkından ziyade sahip olduğu özelliklerle kent için temiz hava, su
kalitesi, doğal dengenin sağlanması, iklim kontrolü, gürültünün absorbe edilmesi gibi bir çok fayda
sağlamaktadır. Kapladığı alan dikkate alındığında koru yalnızca bulunduğu alanın değil yakın semt ve ilçelerin
hatta tüm İstanbul'un iklimine bitki örtüsüne dolayısıyla yaşam kalitesine katkı sağlamaktadır.
Ayrıca sınırları içinde bulunan tarihi binalar (Adile Sultan Kasrı, Abdülaziz Köşkü) ile doğal olduğu kadar tarihi
ve kültürel değer de taşımaktadır. Geçmişten günümüze aktarılması gereken nadir doğal, tarihi ve kültürel
değerlerdendir.
İstanbul sahip olduğu korular yönünden oldukça zengindir. Fakat bu zenginlik her geçen gün azalmaktadır.
2
2
Örneğin Üsküdar ilçesinde 1975 yılında 810600 m koru alanı varken ve kişi başına 3 m koru alanı düşüyorken
2
2
2000 yılı verilerine göre 501804 m koru alanı bulunmakta ve kişi başına 1.6 m koru alanı düşmektedir (Aksoy,
2004). Yirmi beş yıldaki değişim oranı (nüfus ve koru alanının azalması) aynı miktarda devam ederse 2025
yılında koru alanlarımızın büyük bir çoğunluğunu kaybedeceğiz.
Üsküdar’ın özellikle Validebağ Korusu ve çevresinin İstanbul’da yapılaşma talebinin en yüksek olduğu
bölgelerin başında gelmesi nedeniyle geçmişten günümüze incelendiğinde çevresindeki yapılaşmanın çok büyük
boyutlarda olduğu farkedilmektedir (Dinçer ve ark, 2011). Yıllara göre hava fotoğrafları kıyaslandığında alan
zaman geçtikçe küçülmeye ve etrafındaki yapılar tarafından sıkışmaya mahkum olmuştur. Bugün çok yoğun bir
kentsel yerleşmenin ortasında yer almaktadır. Konumu ve taşıdığı kriterlerden dolayı her zaman kentleşmeye
maruz bırakılmaya çalışılmış hatta rantsal bir çok amaçlar doğrultusunda biçimlendirilmeye çalışılmıştır. Bu
çalışmalardan en önemlileri koru üzerinde tasarlanan birtakım projelerdir. Bu projelerin iki amacı vardı: birincisi
koru çevresinde sosyal tesis ve cami inşası ikincisi korunun park olarak düzenlenmesidir (Url-14). Projeler 2014
Eylül ayında gündeme gelmiştir. Halk bu projelerde alınan kararlara karşı çıkmış ve çeşitli davalar açılmıştır. Bazı
meslek odaları ve sivil toplum örgütleri bu davaları desteklemiş ve süreci takip etmiştir. Fakat davalar
sonuçlanmadan alanda inşaat işlemleri başlatılmış, bazı ağaçlar sökülmüş, alana iş makinaları girmiştir.. Halk
mevcut durumu farkettiğinde iş makinalarını durdurmak için girişimde bulunmuş ve hatta çadırlarda yaşayarak
birçok gönüllü vatandaş gece koruda kalmıştır (Url-11). Belediye halkın isteğini gözardı ederek karşı direnişe
geçmiş projelere karşı olan halk direnişini sürdürmesiyle ve mahkemenin yürütme durdurması kararıyla
belediye inşaat yapımını askıya almış ve son olarak mahkeme sonuçlanana kadar inşaat yapımına tekrar
başlanmayacağı yetkililerce açıklanmıştır (Url-12).
Ayrıca koruda çok çeşitli bilinçsiz müdahaleler yapılmaktadır. Her geçen gün ekosisteme çeşitli darbeler
vurulmaktadır.
Sonuç
Koru, yakın çevresi başta olmak üzere İstanbul için doğal rezerv alanı niteliğindedir. Bünyesinde barındırdığı
canlılar ve halk için stratejik öneme sahiptir. Kent içi yeşil alandan ziyade bir ekosistem olarak hizmet
208
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 6 (Özel Sayı 2): 203-210, 2015
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
vermektedir. Bu nedenle korunmalı ve devamlılığı sağlanmalıdır.
Korunun ekosistem olarak hizmet vermeye devam etmesi, korunması ve devamlılığının sağlanması için
yapılması gereken bazı öneriler şunlardır:

Koru park haline dönüştüğünde korudaki doğal sistem üzerinde tahribat artacak ve doğal alanlar baskı
altında olacaktır. Dolayısıyla korunun park haline dönüştürülmesi düşünülemez.

Sucul alanda yaşayan hayvanlar ve bitkiler başta olmak üzere koru iklim ve buharlaşma için oldukça
önemli bir unsurdur. Bu nedenle korunun daha önceden var olan sonradan kanal haline getirilen su kaynağı
tekrar eski haline dönüştürülmelidir.

Koru içinde sonradan inşa edilen yaya yolları kaldırılmalıdır çünkü bu yollar bitki örtüsüne zarar verip
orada yaşayan canlıları ürkütmektedir.

Korudaki anıt ağaçlar işaretlenmeli ve uyarılar yerleştirilmelidir. Anıt ağaçlara zarar verildiğinde
verilecek cezalar caydırıcı nitelikte olmalıdır.

Piknik ve benzeri etkinlikler kesinlikle yapılmamalıdır.

Koru sınırları içinde bulunan yapılar kamu yararına kullanılmalı, özel kullanımlardan kaçınılmalıdır.
Ayrıca çok yoğun insan kullanımı olabilecek kullanımlara olanak verilmemelidir.

Koruda yaşayan kuşların devamlılığı için sarmaşık ve çalılara müdahele edilmemeli hiçbir sebeple
kesilmemelidir.

Alanda kurumuş ağaçlar olduğunda kesilmemelidir, bu ağaçlar bazı hayvanlar (ağaçkakan) için
önemlidir.

Koruda belirli zaman aralıklarında kuş ve ağaç sayımı yapılmalıdır. Sayım için üniversitelerin ilgili
bölümlerinden uzmanlar atanmalı ve sayım sonuçlarında türe dayalı çeşitli koruma önlemleri alınmalıdır.

Alanda çöp oluşumu engellenmelidir, düzenli olarak çöpler toplanmalıdır.

Mevcut otopark alanları, asfalt mıcır kullanılmış yollar daraltılmalı, yeşil alana dönüştürülmelidir.

Koruda bilinçsiz ağaç kesimi, dikimi ve budaması yapılmamalıdır. Bu işlemler bu konuda uzman ekip
tarafından gerçekleştirilmelidir.

Yangına karşı önlemler alınmalıdır.

Koruda toplantı, düğün, nişan gibi her türlü organizasyonların yapılmasına izin verilmemelidir.

İzci etkinlikleri yapılmasına engel olunmalıdır.
Kaynaklar
Aksoy Y.,2004, İstanbul Kenti Yeşil Alan Durumunun İncelenmesi, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, s196.
Arslan Ü., Sağlam S., Özkan U., Sezgin H., 2007, Validebağ Korusunun Fonksiyonel Değerleri, Üsküdar Sempozyumu, 1-5 Kasım 2007, Görsel
Dizayn ve Ofset Matbacılık, İstanbul.
209
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 6 (Özel Sayı 2): 203-210, 2015
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Dinçer İ., Endil Z., Evren Y.,Som S.,2011,İstanbul’ un Tarihi ve Doğal Miras Değerleri: Potansiyeller, Riskler ve Koruma Sorunları, İstanbul Bilgi
Üniversitesi, Sena Ofset Ambalaj ve Matbaacılık, Topkapı, İstanbul.
Tekeli İ., 1994, İstanbul Encyclopedia 1,. İTÜ Faculty of Architecture Library, İstanbul.
Topalfakıoğlu G. C., 2002, Üsküdar İlçesindeki Yeşil Alanların Kullanımının ve Kullanıcıların Memnuniyet Derecelerinin Değerlendirilmesi,
Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Weathers K., Strayer D., Likens G.,2013, Introduction to Ecosystem Science, Cary Institute of Ecosystem Studies, Millbrook, USA.
[Url-1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ekosistem
[Url-2] http://ekosistem.nedir.com/
[Url-3] http://www.dogatarihi.net/kentsel-ekoloji-ve-yasanabilir-kent-sempozyumu/
[Url-4] http://www.validebag.org/p/validebag-korusu.html
[Url-5] http://www.slideshare.net/yldrmasm/valideba-korusu-gncellenmi-genel-bilgi?next_slideshow=1
[Url-6] http://www.slideshare.net/yldrmasm/valideba-yanslar
[Url-7] http://www.tasistanbul.com/index.php/dersaadet/kasirlar/item/842-kandilli-adile-sultan-kasri
[Url-8] http://tr.wikipedia.org/wiki/Valideba%C4%9F_Korusu
[Url-9] http://sehirrehberi.ibb.gov.tr/map.aspx
[Url-10] http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/34/22/750342/icerikler/tarihce_684705.html
[Url-11] http://national.bgnnews.com/protesters-pitch-tents-at-validebag-grove-haberi/1113
[Url-12] http://national.bgnnews.com/riot-police-use-rubber-bullets-against-protesters-in-validebag-grove-haberi/1384
[Url-13] http://sehirrehberi.ibb.gov.tr/printpage.aspx
[Url-14]
http://www.google.com.tr/search?q=valideba%C4%9F+proje&biw=1280&bih=654&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=EUWXVL7
aMobPygP9-oLACw&ved=0CAYQ_AUoAQ#facrc=_&imgdii=_&imgrc=qsBM_9K0Ae40ZM%253A%3BGd6VCyTPXOD1M%3Bhttp%253A%252F%252Fgaleri3.arkitera.com%252Fvar%252Fresizes%252FHaber%252F2014%252F02%252F10%252Fvalide
bag.jpg.jpeg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.arkitera.com%252Fhaber%252F19749%252Fvalidebag-korusu-hyde-parkolacak%3B640%3B317
210