docDogan Kaplan, Uveys Kareni bildiri
download 
Şikayet Transkript
Dogan Kaplan, Uveys Kareni bildiri
* Anasından doğdu dünyaya geldi Melekler altına kanadın yaydı Resulün hırkasın, tacını giydi Yemen illerinden Veysel Karani ٖٔش إِشٛ٠ 1 -1 * [email protected] 1 VI, 163 IV, 20, 22 IV, 32-31 XLI, 299; XLII, 147, 155 .61, III , 162-164 VI .161, VI 19, IV Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 2 3 4 2 .9 .10 5 . 222 ,IV . 224 ,IV 6 7 .342, XXII .584, XXXII .618, XXXII 8 ،انمجهظي 9 ،انمجهظي 10 ،انمجهظي Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 (874/1469) -2 Hakkın habibinin sevgili dostu Yemen illerinde Veys el-Karenî Söylemez yalanı yemez haramı Yemen illerinde Veys el-Karenî 3 Seherden kalkuban yola giderdi Hakkın binbir ismin zikir ederdi Allah Allah deyi deve güderdi Yemen illerinde Veys el-Karenî Elinde asâsı hurma dalından Eğninde hırkası deve yününden Asla hata gelmez onun dilinden Yemen illerinde Veys el-Karenî Anasından destur aldı durmadı Kâbe yollarından gözün ırmadı Eve geldi Muhammed’i bulmadı Yemen illerinde Veys el-Karenî Âşık Yunus eyder ben de varaydım Ol mübarek hub cemalin göreydim 11 Ahmet Yaşar Ocak, Veysel Karani ve Üveysilik ؛301-59 II،أوظز نهمثال كتاب أتي وعيم األطفٍاوي حهيح األَنياء 12 Ethem Cebecioğlu, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, 737. 13 .233 ، مشكي انىفُص،أشزف أَغهُ رَمي Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 Ayağın tozuna yüzler süreydim Yemen illerinde Veys el-Karenî14 .خ١ش إٌّمج٠ٚبح أ١ًسد وً صفذبد دٛص ُ خ١ْ ِٓ أسثع عششح سثبعٛزى٠ ٞ اٌزٌٟ شعشٖ اٌزبٟفٚ Rumda Acemde âşık olduğum Yemen illerinde Veyselkarânî Hak peygamber sevdi ve dostum dedi Yemen illerinde Veyselkarânî Anasından doğup dünyâya geldi Melekler altına kanadın yaydı Resûlün hırkasını tâcını giydi Yemen illerinde Veyselkarânî Erenler önünde kemer belinde Ak nurdan beni var o sâğ elinde Veys sultan derler Hak dîvânında Yemen illerinde Veyselkarânî Sabah namâzını kılar giderdi Gizlice Rabbî’ne niyâz ederdi Anın işi gücü deve güderdi Yemen illerinde Veyselkarânî Bin deve bir akceye sürer güderdi Anın da nısfını zekât ederdi Develer bilesince tevhîd ederdi Yemen illerinde Veyselkarânî Elinde asâsı hurma dalından Aslâ hatâ gelmez onun dilinde Eğninde hırkası deve yününden Yemen illerinde Veyselkarânî Yastığı taş idi döşeği postu Cennetlik eylemek ümmeti kasdı Hakk’ın sevgilisi Habib’in dostu Yemen illerine Veyselkarânî Anasından destur aldı durmadı Kâbe yollarını geçti boyladı 14 Abdülbâki Gölpınarlı, Yunus Emre Divanı, 571-572 (246. şiir). Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 4 Geldi ol Resûlün evde bulmadı Yemen illerinde Veyselkarânî Peygamber mescitten evine geldi Veys’in nûrunu kapıda gördü Sordu Fâtıma’ya eve kim geldi Yemen ellerinde Veyselkarânî Yunus eydür gelin biz de varalım Ayağı tozuna yüzler sürelim Hak nasip eylesin komşu olalım Yemen illerinde Veyselkarânî15 -3أويس القرني في األدب العلوي والبكحاشي إْ أ٠ٚضبً اٌمشٔ٠ ٟظٙش ف ٟاٌّصبدس اٌعٍ٠ٛخ ٚاٌجىزبش١خ شخصب ُِّٙب د١ش أٔٗ صشّ عٍ ٟوشَ اهلل ٚج٠ٚ ٗٙعزجش ِٓ أً٘ اٌج١ذ ٛ٘ٚاٌّعٍُ اٌز٠ ٞعٍُّ اٌغبٌج ٓ١األسوبْ.16 عٍ ٝصج ً١اٌّضبي ٔش ٜأْ اصُ أ٠ٚش اٌمشٔ٠ ٟجش ٞوض١شا ف ٟوزبة "ججّبس ل .17"ٌٛٛعٍِ ٝب ٠ظٙش أْ ججبس لٌٛٛ دس٠ٚش ثىزبش ٟأ٠ٚض ٟاٌّششة د١ش ٠مبي عٕٗ ف٘ ٟزا اٌىزبة "٘زا اٌعجذ اٌفم١ش اٌذم١ش ججبس لِ ٌٛٛمزذئ عش٠مخ عٍ ٟوشَ اهلل ٚجٚ ٗٙصشٖ ٚأزفض ِٓ أ٠ٚش اٌمشٔٚ .18"ٟفٔ ٟضخخ أخشٌ ٜىزبة ججبس ل٠ ٌٛٛأر٠" ٟمٛي اٌعجذ اٌفم١ش ججبس ل :ٌٛٛفٟ 5 ٌٍ١خ وٕذ أرٙجذ عٕذ أصٕبء اٌصالح صّعذ ٔذاء ٠مٛي ٠أر ٟأ٠ٚش اٌمشٔٚ .ٟسأ٠ذ أٔٗ لذس اهلل صشٖ اٌعز٠ز ٠أر٠ ٛ٘ٚ ٟشوت اٌجشاق ٌٙٚب أجٕذخ خضشاءٚ .صً إٌ ٝاٌجبةٔ ،زي ِٓ اٌجشاق ٚفزخ اٌجبة ٚأر ٝإٌٚ ٟصٍُّ ٚسددد صالِٗ ٚلجٍّذ ٠ذٖ اٌّجبسوخ ٚٚلفذ عٕذٖ ٚلبي ٌ :ٟإجٍش ٚخز ث١ذٚ .ٞلبي :إفزخ فّهٚ .فزذذ فّٔ .ٟفخ ٚثصك ف ٟفّ ٟصالس ِشاد ٔٚفخ أ٠ضب ف ٟأرِٔٚ ٟضخ عٚ ،ٟٕ١ثعذ٘ب دعب ٌٚ ٟلبي ِٓ :ا ْ٢رضّع اٌىالَ ٚرٕظش ِبرشٚ ٜرذى ٟثذ ْٚاًٌٍّ ٚرفضش وً شٟءٚ .19أّب أعغ ٝأ٠ٚش اٌمشٔ ٟساوجبً ثبٌجشاق ججبس ل ٌٛٛاٌضزشح ٚاٌزبط ٚاٌذزاَ ٛ٘ٚاٌز ٞعٍّٗ اٌشش٠عخ ٚاٌغش٠مخ ٚاٌّعشفخ ٚاٌذم١مخ.20 ٛ٠ٚجذ ف ٟوزبة ججبس ل ٌٛٛدىب٠بد دٛي أ٠ٚش اٌمشٔٔ ٟش٠ذ أْ ٔٛسد ثعضبً ِٕٙب؛ راد ٍَٛ٠وبْ ٠زىٍُ عٍ ٟوشَ اهلل ٚجِ ٗٙع صٍّبْ اٌفبسص ٟفجبء دس٠ٚش ِمّٕع ٚجٚ ،ٗٙلذ رعٍُّ ِٓ عٍ ٟثعض اٌّعٍِٛبد دٛي االّ٠بْ ٚاألخالق ٚاٌذالي ٚاٌذشاَ ٚاصزأرْ ِمجال ٠ذ اإلِبَ عٍ ٟسض ٟاهلل عٕٗ عٕذِب غبدس صأي صٍّبْ اإلِبَ عٍ١بً عٓ اٌشجً ،أجبة عٍٟ 15 Naci Kasım, Tam ve Tekmil Yunus Emre Divanı, 156-157 (103. şiir). 16 خضزوامًَ ،رق .75b،3aيجة عهيىا أن وشيز ٌىا إني أن كهمح "انطانة" اططالح خاص في انثمافح انعهُيح َانثكتاشيح .يمظذ تً انمثتذئ َانظانك في ٌذا انطزيك. 17 إن ٌذا انكتاب مه أٌم مظادر انعهُيح َانثكتاشيح .جثار لُنُ عثذ يهتمي رطُل اهلل َعهيا َأَيظا انمزوي َيظتمع اني كالمٍم َيعهم انطانثيه. أوظز نهتفاطيم حُل ٌذا انكتاب Osman Eğri, Kitâb-ı Cabbar Kulu, 16-67; Hasan Yüksel-Saim Savaş, Kitâb-ı Cebbâr Kulu, 8-15 18 Hasan Yüksel-Saim Savaş, Kitâb-ı Cebbâr Kulu, 9-10. 19 Hasan Yüksel-Saim Savaş, Kitâb-ı Cebbâr Kulu, 10. 20 Kitâb-ı Cabbar Kulu, vr.1a-2b; 124a-124b Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 ثأٔٗ أ٠ٚش اٌز ٞصّبٖ اهلل "اثٓ اٌذاس" .اصزفضش صٍّبْ ٌّبرا ٌُ رعشّف ِضً ٘زا اٌشجً اٌعظ ،ُ١لبي األِبَ عٍ ٟإْ هلل سجبالً ِخزٍفٚ ٓ١إْ أ٠ٚضبً ِٓ اٌز٠ ٓ٠خزبس ْٚاٌعزٌخ.21 راد ٍَٛ٠وبْ ٠فىش ججبس ل ٌٛٛجبٌضبً فٔ ٟبد١خ٠ ،ضزّع ٔذاءً .عٕذِب ٌفذ ٔظشٖ اٌ ٗ١سأ ٜأْ إٌذاء ٠أر ِٓ ٟاألِبَ عٍ ٟوشَ اهلل ٚج٠ ٛ٘ٚ ٗٙش١ش ث١ذٖ اٌ ٗ١جبٌضبً ف ٟوشص٠ٚ ٟمٛي :رعبي إٌ٘ ٟب٠ .زشدد ججبس لٌ ٌٛٛذظخ صُ ٠ز٘ت اٌ٠ٚ ٗ١مجًِ ٠ذٖ ٕ٠ٚزظش اٚاِشٖ ٚالفبًٌٚ .ىٓ األِبَ عٍ١ب رشن اٌّىبْ ٠ ٌُٚزىٍُ ش١ئبٕ٠ٚ .ذَ ججبس لِ ٌٛٛب فعٍٗ ٠ٚجى .ٟف٘ ٟزٖ األصٕبء ٠ظٙش سجً ٛ٘ٚ -أ٠ٚش اٌمشِٔ -ٟمٕع ٚجّ٠ٚ ٗٙذ ٠ذٖ ٠ٚشفعٗ ٛ٠ٚثخ ججبس ل ٌٛٛلبئال؛ ٠ب دس٠ٚش اٌٛلخ! ٔبدان صٍغبْ ٚأٔذ ر٘جذ اٌٚ ٗ١لجٍذ ٠ذٖ ٚأزظشرٗ ٚالفبٌٚ ،ىٓ ٌّبرا رفىش صشاً أٔٗ ٌّبرا ال٠زىٍُِ ،ب عٍ١ه سثّب أٗ ٠فىش ثش١ئ ِب .صُ ٕ٠صذٗ أ٠ٚش ثأْ ٠ز٘ت اٌ ٝاألِبَ عٍ٠ٚ ٟمذَ عزسٖ٠ٚ .ز٘جبْ ِعبً اٌ ٝاألِبَٚ .ف ٟاٌذضٛس ِع اإلِبَ سصٛي اهلل صٍ ٝاهلل عٍٗ١ ٚصٍُ ٚاٌضالس ٚاٌضجع ٚألسثع .ْٛعٍت سصٛي اهلل صٍ ٝاهلل عٍٚ ٗ١صٍُ ِٓ عٍ ٟأْ ٠ششح ِب فعً ثٗ اٌذس٠ٚش .عٕذِب ثّٓ١ عٍِ ٟب فعٍٗ لبي اٌشصٛي عٍ ٗ١اٌضالَ ٌٍذس٠ٚش٘ :زا عًّ غ١ش صبٌخ١ٌ ،ضذ ٌه جشّ٠خ ف ٟثبة اٌشش٠عخ ٌٚىٓ ٠جت عٍ١ه اٌعزس ف ٟثبة اٌذم١مخٚ .ف ٟإٌٙب٠خ ُ٠مجً عزس اٌذس٠ٚش ٠ ٛ٘ٚمجًِ ٠ذ وً ٚادذ ٕ٘بن .ف٘ ٟزا األصٕبء ٠غٍت األِبَ عٍِٓ ٟ اٌذس٠ٚش أْ ٠مجًّ ٠ذ أ٠ٚش اٌمشٔ ٟاٌزٕ٠ ٞزظش ٚالفب خٍف اٌضزبس.22 إْ اصُ أ٠ٚش اٌمشٔ ٟال ٠جش ٞفمظ ف ٟإٌضش اٌعٍ ٞٛإٔٗ ٠جش ٞأ٠ضب ف ٟاألدة إٌّظٔٚ .َٛش٠ذ االْ أْ ٔعغٟ ثعض األِضٍخ ِٓ أشعبس اٌشعشاء اٌعٍ٠ٛخ ٚاٌجىزبش١خ ِضً خغبئ ،لٛي ّ٘ذ ،رضٍ ُ١أثذاي ِب :ٍٟ٠ 6 أ -شعر خطائ 23 Bu yolun yolcusu olayım dersen Elde iki karpuz tutmalı değil Derviş olub şalvar giyeyim dersen Gâhî giyüb gâhî atmalı değil Lâden bağçesinde gonca gül olmaz Kâmil ile yoldaş olan yorulmaz İki mahlûk vardır Hakk’a kul olmaz Mağrurluk kibirlik etmeli değil Mağrurlar orada olurlar yalan Kibr imiş yorulub yollarda kalan Eğer yolcu isen köprüyü dolan Gözgöre çamura batmalı değil Koyun kuzusuna nasıl meledi Kitâb-ı Cabbar Kulu, vr.69a-71b. Kitâb-ı Cabbar Kulu, vr.76b-81a. 21 22 23 ٌُ اتُ انمظفز شاي اطماعيم انظفُي) (930/1524مؤطض دَنح انظفُيح َنً أشعار كثيزج تمخهض خطائ ٌَُ .يعتثز مه انشعزاء انظثعح انممتاسيه عىذ انعهُييه َانثكتاشييه. Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 Öküzün kulağın kimler enedi Garib bülbül gül dalında tünedi Her çalı başında ötmeli değil Şah Hatâyî İmam Ca’fer muhbiri Hakk’ın yârânıdır Veyselkarânî Hakk’ın haznesinden gelen güheri Müşteri olmayana satmalı değil24 25 شعر قول همث-ب Her sabah ötüşür kuşlar ey zâhid Allah bir Muhammed Ali diyerek Bülbül de gül içün figana başlar Allah bir Muhammed Ali diyerek Kıblemizden kısmetimiz bölüne Arı da iniler kudret balına Veysel-Karan gitti Yemen iline Allah bir Muhammed Ali diyerek Dinliyelim gerçeklerin sesini Çekelim Oniki İmam yasını İmam Hasan içti ağu tasını Allah bir Muhammed Ali diyerek Tâlibler ince elekten elenir Mü’min olan Hak yoluna dolanır Şahım Huseyn al kanlara bulanır Allah bir Muhammed Ali diyerek Zeynel yetmiş iki pâre bölündü Muhammed Bâkır’a secde kılındı Câferüs-Sâdık’e erkân çalındı Allah bir Muhammed Ali diyerek Gönül kuşun kalb evinde yuvası Serimize çöktü Şah’ın hevâsı Kâzım Mûsâ Ali Rıza duâsı Allah bir Muhammed Ali diyerek Takî ile Nakî nûr oldu gitti Hasanül-Askeri pîr oldu gitti Mehdi mağarada sırr oldu gitti 24 Sadeddin Nüzhet Ergun, Bektaşî Şairleri ve Nefesleri, 40-41. 25 .مه انشعزاء انعهُييه عاع في انمزن انظادص عشز Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 7 Allah bir Muhammed Ali diyerek Kur’an Muhammed’in virdine düştü Dört kitap yazıldı dördüne düştü Kul Himmet pîrinin derdine düştü Allah bir Muhammed Ali diyerek26 27 شعر جسليم أبذال-ت Türlü kumaşlardan yükünü tutmuş Gördüm bir bazergân Yemen’den gelir Boz atlı Hızır’ı sarıvan etmiş Gördüm bir bazergân Yemen’den gelir Doldurmuş dolusun sunuyor sâki Yüz bin haramiden hiç olmaz korku İnci sedef lâ’l ü gevherdir yükü Gördüm bir bazergân Yemen’den gelir Üveys gibi şah devesin güderim Yüklettim kumaşı şara giderim Müşteri bulursam pazar ederim Gördüm bir bazergân Yemen’den gelir 8 Ehl-i irfan ol gel eyleme inkâr Gerçek âşık isen gel yaramı sar Yüküm lâl’ü gevher şah damgası var Gördüm bir bazergân Yemen’den gelir Teslim Abdal can emanet-i Bâri Ateşten yeğindir sitemin narı Şah dükkânın açmış satar esrarı Gördüm bir bazergân Yemen’den gelir28 29 شعر پير محمذ-خ Yine bahar eyyam geldi gaziler Serimi sevdaya salar durmayıp Deli gönül Ali şahın arzular Gözlerim kanlı yaş dolar durmayıp 26 28 Abdülbâki Gölpınarlı, Alevî-Bektâşî Nefesleri, 51-52. .مه انشعزاء انعهُييه َانثكتاشييه عاع في انمزن انظاتع عشز 27 .مه انشعزاء انعهُييه َانثكتاشييه 29 Abdülbâki Gölpınarlı, Alevî-Bektâşî Nefesleri, 92-93. Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 Deli gönül Hakk’a gel olma âsi Hakk’a ulaştırmaz nefsin havası Gökyüzünde uçan turnanın sesi Dertli ciğerciğim deler durmayıp Seherde salınır bir servi dalı Yüzün görenlerin hub olur falı Ben ağlarım illâ yârin hayâli Çeşmimin yaşını siler durmayıp Arasan bulunmaz lebin emsali Acep var mı ola dostun hayali Âşıklar feryatta bülbül misali Güzeller gül gibi güler durmayıp Pir Muhammed aydur musâhip yârân Yardım etsin bize ol Veysel-Karan Eşinden ayrılmış bir akça ceran Dağların salında seler durmayıp30 الخالصة ِٓ ُ اٌشغٍٝخ ع١خ اٌزشو١ اٌضمبفخ اٌشعجٟاالصُ األوضش روشاً فٚ ٓ٠ ِٓ وجبس اٌزا٘ذٟٔضبً اٌمش٠ٚاٌذبصً أْ أٚ سثّب ٘زا.شح١بء وض١ٗ أش١ٌٕضت ا٠ٚ ًشا١ساً وضٛٙخ أصجخ ِش١فٛئخ اٌص١ اٌجّٟب ف١ الص.خ١خ٠زٗ اٌزبس١ً عٓ شخص١ٍِعشفزٕب اٌم خ١اٌجىزبشٚ خ٠ٍٛخ ِضً اٌع١فِٛبً عٕذ اٌغشائك اٌصّٛعخ ع١اٌشٚ شاً عٕذ اٌضٕخ١ثبً وضٛش ِذج٠ْٚ أٛى٠ ْ أٟ اٌضجت األصبصٛ٘ .ًصبٛ خصٜاألخشٚ ش١ٌ ٚ ،َ األٌٝ اٌذت اٟح أِضً فٚ أٔٗ لذٜخ ٔش١ اٌضمبفخ اٌزشوٟلفٗ فِٛ ش١ ِٓ دٟٔش اٌمش٠ٚ أٌٟإرا ٍٔفذ إٌظش اٚ ٓ١ٓ اٌضمبفز١ضبً ِٓ األشخبص اٌّشزشوخ ث٠ٚ أْ أٜ ٌزٌه ٔذٓ ٔش،ُٙي ٘زا اٌفٛ دٟٓ ف١٠ٍٛاٌعٚ ٓ١١ٕٓ اٌض١ فشق ثٕٞ٘بن أ .ٟافك األجزّبعٛاٌزٚ ٍُ اٌضٌٝي اٛصٌٛ اّٟخ فٌّٙخ ا١ اٌشخصٛ٘ٚ خ٠ٍٛاٌعٚ اٌضٕخ 30 Abdülbâki Gölpınarlı, Alevî-Bektâşî Nefesleri, 191. Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 9 المراجع 1111/1700 1891 ِِْٛأٚ طٚت األسٔؤ١ شع،ك١ رذم،ش أعالَ إٌجالء١ ص،(748/1374) .1891 ، ِؤصضخ اٌشصبٌخ:دٚش١ ث،ٟشج١صبغ Cabbâr Kulu, Kitab-ı Cebbâr Kulu, Haz. Hasan Yüksel-Saim Savaş, Sivas: Dilek Matbaası, 1997. ————, Kitâb-ı Cabbâr Kulu, Haz. Osman Eğri, Alevi-Bektaşi Klasikleri 7, Ankara: TDV, 2007. Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber, 1997. Ergun, Sadeddin Nüzhet, Bektaşî Şairleri ve Nefesleri, İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi, 1944. Eşrefoğlu Rumi, Abdullah Rumi b. Seyyid Ahmed Eşref b. Seyyid Muhammed (874/1469), Tam Müzekki’n-Nüfûs, İstanbul: Arslan Yayınları, 1976. Gölpınarlı, Abdülbâki, Yunus Emre Divanı, İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi, 1948. ————, Alevî-Bektâşî Nefesleri, İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1992. Hızırnâme, Seyyid Alizâde Hasab b. Müslim, haz. Baki Yaşa Altınok, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2007. Kasım, Naci, Tam ve Tekmil Yunus Emre Divanı, İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi, 1963. Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 10 Ocak, Ahmet Yaşar, Veysel Karani ve Üveysilik, Bursa: Dergâh Yayınları, 1982. 11 Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 TÜRKÇE ÖZET ALEVİ-BEKTAŞİ EDEBİYATINDA VEYSEL KARANİ’NİN YERİ Yrd. Doç.Dr. Doğan KAPLAN Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Mezhepleri Tarihi Öğretim Üyesi Veysel Karani, tarihi kişiliği çok iyi bilinmemekle birlikte geleneksel kabule göre Hz. Peygamber (s.a.v.) zamanında yaşamış, müslüman olmuş ancak onu görmediği için sahabe sonrası nesil olan tabiundan sayılan büyük bir zahittir. Bu kabule göre Hz. Peygamber zamanında Müslüman olan Veysel Karani, Hz. Ömer zamanında Yemen’den Kûfe’ye gelmiş ve oraya yerleşmiştir. Hz. Ali dönemine kadar yaşamış olan Veysel, Sıffin Savaşı’nda Hz. Ali’nin saflarında yer almış ve şehit düşmüştür. Bu da onun Sünni kültürde olduğu kadar Şii ve Alevi kültürde de sevilip sayılmasına neden olmuştur. Hem Sünni hem de Şii hadis edebiyatında Veysel Karani’yi övücü birçok rivayet bulunmaktadır. Veysel Karani, halk kültüründe isminden en çok bahsedilen büyük zahitlerden biridir. Özellikle tasavvufi eserlerde baş tacı edilmiş ve tasavvufi düşünce içerisinde adından hareketle “Üveysilik” gibi bir kavramın ortaya çıkmış olması onun etki alanının en açık göstergesidir. Halk muhayyilesinde anne sevgisinin emsalsiz prototipi olarak görülen Veysel’in bu örnekliği Türk Edebiyatı’nın ister Sünni ister Alevi tüm kollarında kendini açık bir şekilde göstermektedir. Bu bildiride Veysel Karani’nin Türk Edebiyatı’ndaki yerine kısaca dokunulduktan sonra Şah Hatayi, Kul Himmet, Teslim Abdal gibi Alevi-Bektaşi şairlerinin manzumlarından ve Cebbar Kulu gibi aynı edebiyatın nesrinden örnekler verilmek suretiyle Veysel Karani’nin bu kültür ve düşüncedeki yeri gösterilmeye çalışılmıştır. Bu bildiride toplumsal uzlaşı adına Veysel Karani’nin önemli bir figür olabileceği fikrine ulaşılmıştır. Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaplan, “Alevi-Bektaşi Edebiyatında Veysel Kareni” Uluslar arası Veysel Kareni ve Manevi Kültür Mirasımız Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, 2012, s.275-283 12
